Werkgroep “Verkeerseducatie”

Groupe de travail “Education routière”

Arbeitsgruppe “Verkehrserziehung”

BIENVENUE - WILLKOMMEN - WELKOM

Commission Fédérale pour la Sécurité routière

Federale Commissie voor de Verkeersveiligheid18 / 09 / 2007

Staten-Generaal 2007 Staten-Generaal 2007 Charter voor een veiliger verkeerCharter voor een veiliger verkeer

Verkeersveiligheidsonderwijs:

“Verkeerskennis en verkeersgedrag moeten structureel in het onderwijs ingebed worden”

Charter Charter WG “Verkeerseducatie” WG “Verkeerseducatie”

Oprichting van de Werkgroep “Verkeerseducatie”

(= verkeers- en mobiliteitseducatie)

Hoe de verkeerseducatie in België optimaliseren?

--- Comment rendre l’éducation routière

plus efficace en Belgique?

L’importance de l’éducation routière L’importance de l’éducation routière Belang van verkeerseducatieBelang van verkeerseducatie

Verkeerseducatie binnen de werkgroepVerkeerseducatie binnen de werkgroep

Momenteel beperking tot onderwijs

Zonder het belang te onderschatten van de andere opvoedingsmilieus

Ouders Grootouders Jeugdverenigingen …

Verkeersonderwijs in België Verkeersonderwijs in België L’éducation routière en Belgique L’éducation routière en Belgique Die Verkehrserziehung in Belgien Die Verkehrserziehung in Belgien

Vlaamse Gemeenschap

Communauté française

Deutschsprachige Gemeinschaft

Vlaamse GemeenschapVlaamse Gemeenschap

Basisonderwijs (kleuter + lager)

Ontwikkelingsdoelen en eindtermen “verkeer en mobiliteit” (sinds 1997)

Knelpunt: “verstopt” in “wereldoriëntatie” (verarming: weinig tijd en plaats) –verschillen in vertaling in leerplannen

Vlaamse GemeenschapVlaamse Gemeenschap

Vakoverschrijdende eindtermen S.O.

– 1ste graad secundair onderwijs (gezondheidseducatie – veiligheid en EHBO)

– 2de graad secundair onderwijs(milieueducatie – verkeer en mobiliteit)

– 3de graad secundair onderwijs

(milieueducatie – verkeer en mobiliteit in ruimtelijk beleid)

Vlaamse GemeenschapVlaamse Gemeenschap

Vakoverschrijdende eindtermen S.O.

Verplichting voor de school om aandacht te besteden aan verkeerseducatie

Knelpunt: géén resultaatsverplichting

Franse GemeenschapFranse Gemeenschap

“Socles de compétences” per vak

Bekwaamheden die de leerlingen na 8 jaar school moeten bereikt hebben

(van 1ste leerjaar lager onderwijs tot 2de jaar secundair onderwijs)

Franse GemeenschapFranse Gemeenschap

“Compétences terminales”

Bekwaamheden die de leerlingen na het 6de jaar secundair onderwijs verworven moeten hebben

Franse GemeenschapFranse Gemeenschap

Tot 1997– Verkeerseducatie verplicht in lager onderwijs – Half lesuur per week

In 1997

Knelpunt: verplichting ingetrokken Verkeerseducatie niet meer genoemd onder de prioritaire missies van het basisonderwijs

Franse GemeenschapFranse Gemeenschap

Verkeerseducatie wordt beschouwd als vakoverschrijdende discipline

Programma verkeerseducatie is in ontwikkeling voor het officieel onderwijsnet van de Franse gemeenschap en het vrij (katholiek) onderwijs

Franse GemeenschapFranse Gemeenschap

Verkeerseducatie in het algemeen: geen verplichting in het secundair onderwijs

Knelpunt

WEL: 2de en 3de graad TSO (katholiek onderwijs): thema “les transports” binnen “sciences”

Deutschsprachige GemeinschaftDeutschsprachige Gemeinschaft

Verkeerseducatie is geïntegreerd in het vak “wereldoriëntatie” in de basisschool

Geen verplichting in het secundair onderwijs, wel mogelijkheden binnen “opvoeding tot burgerzin”

Werkgroep verkeerseducatieWerkgroep verkeerseducatie

Streefdoel: verkeers- en mobiliteitseducatie structureel inbedden in alle Gemeenschappen

Respect voor de autonomie van de Gemeenschappen

Respect voor de basis (inrichtende machten, schoolgemeenschappen,…)

Verkeerseducatie in het onderwijsVerkeerseducatie in het onderwijs Vrijblijvendheid beperken –

resultaatsverbintenissen noodzakelijk maken (S.O., H.P.O., …)

Voldoende tijd en ruimte voorzien zodat de scholen de verkeerseducatie structureel kúnnen integreren

De nodige ondersteuning voorzien

(opleiding, nascholing, pedagogisch materiaal, acties, …)

Verkeerseducatie = permanente educatieVerkeerseducatie = permanente educatie

Nodig voor alle onderwijsniveausalle onderwijsvormen

– kleuter – lager – secundair – hoger (pedagogisch) onderwijs

– “gewoon” en buitengewoon onderwijsASO / TSO / BSO / BUSO / basiseducatie

SleutelfunctiesSleutelfuncties

Leerkrachten en andere lesgevers / opvoeders spelen een essentiële rol in de verkeerseducatie

Een degelijke vorming én nascholing van deze sleutelfiguren is noodzakelijk

Educatief materiaal en ondersteunende acties zijn nodig

Educatie = niet enkel het onderwijsEducatie = niet enkel het onderwijs

Ouders = 1ste opvoedingsmilieu! – moeten hun verantwoordelijkheid opnemen

Het onderwijs kan niet alles – bv:– onvoldoende tijd om alle vormen van

verkeersdeelname te oefenen in alle verkeerssituaties

– kan niet toezien op consequent gedrag (ouders!)

Interactie met ouders: stimulatie vanuit het onderwijs is nodig

Verkeerseducatie inhoudelijkVerkeerseducatie inhoudelijk

Gedragsgerichte kennis

Trainen van vaardigheden

Werken aan een verkeersveilige en sociale houding

Nadruk op praktijkgerichtheid

Verkeerseducatie: welke inhouden?Verkeerseducatie: welke inhouden?

Voorstel programma per onderwijsniveau

KleuteronderwijsKleuteronderwijs Voetganger

Stappen aan de hand Leren stappen op straat (onder begeleiding) Initiatie oversteken (onder begeleiding)

Fietser Initiatie fietsen (algemeen rollend materiaal)

Passagier Gordel en autozitje

Spelen Veilig spelen in de eigen omgeving

Afspraken Basisregels nakomen (bv preborden)

Eenvoudig besef veilig / gevaarlijk Niet evident!

Lager onderwijsLager onderwijs

1ste graad – Voetganger

Zelfstandig leren stappen Oversteekvaardigheden (eenvoudig, veilig milieu)

– Fietser Fietsvaardigheid (veilig milieu)

– Passagier auto Gordel + autozitje / in en uit langs stoepkant

– Openbaar vervoer Algemene kennismaking

– Verkeerstaal en –afspraken Initiatie verkeersborden

– Veilig / gevaarlijk (bv spelen )

Lager onderwijsLager onderwijs 2de graad

– Voetganger Zelfstandig stappen verfijnen Oversteekvaardigheden (moeilijker situaties)

– Fietser Fietsvaardigheid vergroten (veilig milieu) Fietsgedragsregels (verkeersregels)

– Passagier auto Gordel (autozitje) / in en uit langs stoepkant

– Openbaar vervoer Kennismaking in eigen omgeving

– Verkeerstaal en –afspraken Initiatie verkeersborden

– Preventief gedrag Zichtbaarheid / fietshelm / veilig spelen / …

Lager onderwijsLager onderwijs 3de graad

– Voetganger Zelfstandige verplaatsing langs vertrouwde route

– Fietser Fietsgedragsregels en – vaardigheden uitbreiden Zelfstandige verplaatsing langs vertrouwde route

– Passagier auto en openbaar vervoer Gedragsregels Eenvoudige route met het O.V. kunnen uitstippelen

– Verkeerstaal en –afspraken nakomen Verkeerstekens, communicatie (bv via oogcontact)

– Preventief gedrag en hulp inroepen bij ongeval Gevaarlijke situaties in de eigen omgeving kunnen lokaliseren en

gepast reageren - bv voorrang / dode hoek / … Zichtbaarheid / fietshelm / veilig spelen / …

– Mobiliteit Gevolgen van toenemend autogebruik / voor- en nadelen van

vervoerswijzen kunnen afwegen

Secundair onderwijsSecundair onderwijs

1ste graad– Gedragsgerichte kennis van het

verkeersreglement voor voetgangers, fietsers, passagiers kunnen toepassen

– Vaardigheden als voetganger, fietser, autopassagier en gebruiker O.V. verfijnen

– Gevaarlijke situaties in de eigen omgeving kunnen lokaliseren en gepast reageren / preventief verkeersgedrag in het algemeen

– Interactie met andere WG’s: sociaal gedrag – Hulp kunnen bieden bij ongeval

Secundair onderwijsSecundair onderwijs

2de graad– Gedragsgerichte kennis van het

verkeersreglement voor voetgangers, fietsers, passagiers en deze kunnen toepassen

– Vaardigheden als fietser, autopassagier en gebruiker O.V. verfijnen

– Anticiperend kunnen reageren op gevaarlijke situaties

– Verkeersveilige houding aannemen (+uitrusting)– Interactie met andere WG’s: sociaal gedrag – Hulp kunnen bieden bij ongeval – Mobiliteitsproblematiek

Secundair onderwijsSecundair onderwijs

3de graad– Gedragsgerichte kennis van het verkeersreglement voor

fietser, gemotoriseerde bestuurder & passagier kunnen toepassen

– Vaardigheden als gemotoriseerde bestuurder & passagier en gebruiker O.V.

– Verkeersveilige houding aannemen (+uitrusting)– Anticiperend kunnen reageren op gevaarlijke situaties – Interactie met andere WG’s: sociaal gedrag – Hulp kunnen bieden bij ongeval – Mobiliteitsproblematiek maatschappelijk en individueel

benaderen en toepassen op eigen gedrag

33dede graad secundair onderwijs graad secundair onderwijs

Speerpunten

– Houding tegenover zachte (kwetsbaardere) weggebruikers

– Risicoperceptie en - gedrag (jonge bestuurders en hun passagiers)

– Duurzame verplaatsingen

33dede graad secundair onderwijs graad secundair onderwijs

VLAAMSE GEMEENSCHAP

Eindterm 12

“De leerlingen verwerven de kennis die moet volstaan als voorbereiding op het theoretisch rijexamen categorie B”

33dede graad secundair onderwijs graad secundair onderwijs

FRANSE EN DUITSTALIGE GEMEENSCHAP

Geen vergelijkbaar objectief

Enkel : programma van het katholiek secundair onderwijs, 2de en 3de graad van het technisch onderwijs (thema in wetenschappen: de transportmiddelen)

LerarenopleidingLerarenopleiding en nascholingen nascholing

Module “Verkeers- en mobiliteitseducatie” in de opleiding

Invoegen van voldoende “verkeer” in de stage

Nascholing van leerkrachten: verkeerseducatie als prioritair thema

EvaluatieEvaluatie

Kennis Vaardigheden

– Waarde van projecten zoals stap- en fietsbrevetten, fietsexamen, “brevet du cycliste”: te veralgemenen in het basisonderwijs?

Houding / attitudes: moeilijk !

Ondersteuning van de praktijkOndersteuning van de praktijk

Nood aan educatief materiaal

– Kleuteronderwijs– Lager onderwijs – Secundair onderwijs – Lerarenopleiding

Nood aan andere ondersteuning (welke?)

KleuteronderwijsKleuteronderwijs

Zeer visueel materiaal Actieve oefeningen voor voetgangers en

fietsers (beschermde omgeving) Pakket over meerijden in de auto Spelen die verkeersvaardigheden

bevorderen In alle materialen aanwezig: afspraken

nakomen en besef veilig / gevaarlijk

Lager onderwijsLager onderwijs Per graad: pakketten met inhoud en vorm

aangepast aan vervoerswijze en leeftijd Kennis, vaardigheden, houding Telkens aandacht voor:

– preventief gedrag + beveiligingsmiddelen– verkeerstaal en afspraken nakomen

Mogelijke thema’s:– Voetganger – Fietser– Passagier auto– Passagier openbaar vervoer – Mobiliteitsproblematiek – Hulp bij ongevallen

Secundair onderwijsSecundair onderwijs Per graad: pakketten met inhoud en vorm

aangepast aan vervoerswijze en leeftijd Kennis, vaardigheden, houding Telkens aandacht voor

– anticiperend gedrag + beveiligingsmiddelen– sociaal verkeersgedrag

Mogelijke thema’s: – Voetganger – (Brom)fietser en passagier– Bestuurder en passagier auto– Passagier openbaar vervoer – Mobiliteitsproblematiek – Hulp bij ongevallen

Leraren(opleidingLeraren(opleiding))

Pakket voor de opleiding van toekomstige leerkrachtenBv: “Verkeersles geven, hoe doe je dat?”– Dvd / video + cd-rom – Voor docenten lerarenopleiding

Infosessies voor hogescholen

Materiaal / nascholingspakketten / website / … om leerkrachten te motiveren en te ondersteunen om verkeersles te geven

Werkgroep VerkeerseducatieWerkgroep Verkeerseducatie

Formuleren van aanbevelingen om de verkeerseducatie structureel te integreren:

– in alle Gemeenschappen– als een permanente educatie– op alle onderwijsniveaus– in alle onderwijsvormen

Bepalen van de nodige ondersteuning voor het onderwijs in de praktijk

Werkgroep “Verkeerseducatie”Groupe de travail “Education routière”Arbeitsgruppe “Verkehrserziehung”

Merci pour votre collaborationDank für Ihre Mitarbeit

Bedankt voor uw medewerking

Commission Fédérale pour la Sécurité routière Federale Commissie voor de Verkeersveiligheid

18 / 09 / 2007