f .. ;.,C{ ....j

MINISTERE DE LA REGION DEBRUXELLES-CAPITALE

ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LAREGION DE BRUXELLES-CAPITALEENTAMANT LA PROCEDURE D'EXTENSIONDE CLASSEMENT COMME MONUMENT ACERTAINES PARTIES ·DE L'IMMEUBLE SISGRAND-PLACE 12 A BRUXELLES.

Le Gouvemement de la Region de Bruxelles­capitate,

MINISTERIE VAN HET BRUSSELSHOOFDSTEDELIJK GEWEST

BESLUIT VAN DE. BRUSSELSEHOOFDSTEDELIJKE REGERINGHOUDENDE INSTELLJNG VAN DEPROCEDURE TOT UITBREIDING VANBESCHERMING ALS MONUMENT METBEPAALDE DELEN VAN HET GEBOUWGELEGEN GROTE MARKT 12 TEBRUSSEL.

De Brusselse Hoofdstedelijke Regering,

,,{;V, O~/ . bT l .

Vu I'ordonnance du 4 mars ' 1993 relative a laconservation du patrimoine immobilier,notamment I'article 18;

Vu I'arrete royal du 19 ,avril 1977 classant lesfacades et toltures des immeubles riverains dela Grand-Place de Bruxetles, dont la maison LeMont Thabor, sise Grand Place 12;

Vu la demande ernise en seance du 26 janvier2001 par Ie College des Bourgmestre etechevins de la Ville de Bruxelles d'elarplrleclassement a certaines parties du bien sisGrand-Place 12; ,

Vu I'avis de la Commission royale desMonuments et Sites ernls en seance du 21 mars2001 ;

Sur la proposition du Ministre-President duGouvemement de la Region de Bruxelles­Capitale et du Secretaire d'Etat ayant lesMonuments et Sites dans ses attributions,

ARRETE:

Article 1er - Est entarnee la procedured'extension de classement comme monument acertaines parties de la maison « Ie Mont~UiI5i~\ » sise Grand-Place 12 a Bruxelles, a

'Q ves, la facade laterale rue des'~~~..

\'-)?,2f;

~rn

Gelet op de ordonnantie van 4 maart 1993inzake het behoud van hat onroerende erfpoed,inzonderheid op artikel 18;

Gelet op het .koninklijk besluit van 19 april1977houdende rangschikking -als monumentvan de gevels en de bedakingen van degebouwen grenzend aan de Grote Plaats teBrussel, waaronder het huis In den BergThabor, gelegen Grote Markt 12 ;

Gelet op de aanvraag uitgebracht op 26' januari2001 door het College van Burgemeester enschepenen van de Stad Brussel tot uitbreidingvan beshcerming tot bepaalde delen van hetgebouw gelegen Grote Markt 12 ;

Gelet op het advies van de KoninklijkeCommissie voor Monumenten enLandschappen uitgebracht op 21 maart 2001 ;

Op de voordracht van de Minister-Voorzitter vande Brusselse Hoofdstedelijke Regering en vande Staatsecretaris s belast met Monumenten enLandschappen,

BESLUIT:

Chapeliers, les mitoyens, les planchers et Iedecor de la grande piece du 1er etaqe, connueau cadastre de Bruxelles, tere division, sectionA, 2eme feuille , parcelle n° 498, en raison deson interet historique et esthetique, precise dansI'annexe I du present arrete.

Art. 2 - La zone de protection relative aumonument decnt dans I'article 1er comprendI'ensemble des parcelles et des voiries ainsi queles parties de parcelles et de voiries reprisesdans Ie perirnetre delirnite sur Ie plan figurant aI'annexe II du present'arrete.

Art. 3 - Les conditions particulieres deconservation sont les suivantes :

1 - en cas de travaux dans Ie battrnent, Iemaitre d'ouvrage est tenu de prendre auprealable toutes les mesures necessaires a labonne conservation, au respect et a la mise envaleur de toutes les parties protegees;

2 - la conservation des facades implique Iemaintien des niveaux qui correspondent a leurtypologie;

3 - la protection des planchers implique laconservation de leurs elements constitutifs, asavoir: les poutres maitresses,les ·solives oules gites, ainsi que les ais ou planches portantun eventuel recouvrement de sol;

4 - aucune structure portante nouvelle ne peutprendre appui sur la structure des caves oupercer cette structure;

5 - aucun ancrage ne peut etre prevu dans lesmitoyens, autre que ceux correspondant a latypologie de I'immeuble ;

Art. 4 - Le ministre qui ales monuments et sitesdans ses attributions est charge de rexecutiondu present arrete.

gemene rnuren, de plankenvloer en het decor vande grate ruimte op de eerste verdieping, bekend tenkadaster te Brussel, 1ste afdeling, sectie A, 2deblad, perceel nr 498 wegens haar historische enesthetische waarde, zoals nader bepaald in bijlage Igevoegd bij dit besluit.

Art. 2 - De vnjwaringsione met betrekking tothet in artikel 1 vermelde monument betreft hetgeheel van de percelen en de wegen,evenalsgedeelten van de percelen en de wegenopgenomen in de omtrek zoals afgebakend ophet plan gevoegd in bijlage II van dit besluit.

Art. 3 - De bijzondere behoudsvoorwaarden zijnde volgende :

1 - bij werken aan het .gebouw dient debouwheer aile voorafgaandelijkevoorzorgsmaatregelen te tretten voar de goedebewaring, het respect en het in waarde brengenvan aile beschermde delen ;

2 - de bewaring van de gevels houdt in hetbehoud van de bouwlagen die overeenstemmenmet hun typologie;

3 - de bescherrning van de plankenvloer houdt inde bewaring van hun bestanddelen, dit wit zeggen:de moerbalken. de dwarsbalkenof vloerbalken,evenals de vloerplanken of planken die eeneventuele vloert>edekking dragen ;

4 - geen enkele nieuwe draagstructuur magsteunen op de kelderstructuur of deze structuuropenbreken ;

5 - geen enkele verankering mag worden voorzienin de gemene muren dan degeneovereenstemmend met de typologie van hetgebouw ;

Art. 4 - De minister bevoegd voor demonumenten en landschappen, is belast met deuitvoering van dit besluit.

Bruxelles, Ie 2'0 -09- 2001 Brussel,

Par Ie Gouvemement de la Region deBruxelles-Capitale,

Door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering,

De Minister-Voorzitter van de

Region de Bruxelles-Capitale charge des Hoofdstedelijke Regering, belast metPouvoirs locaux, de l'Amenagement Plaatselijke Besturen, Ruimtelijke Ordening,Territoire, des Monumentset Sites de la -onumenten en Landschappen,Renovation Urbaine et de la echerche St dsvemieuwing en Wetenschappelijk

. Scientifique, On erzoek

r'~~

Le Secn3taire d'Etat a la Region de Bruxelles- Staatsecretaris bij het BrusselsCapitale charge de l'Arnenaqement du Hoofdstedelijk Gewest, belast met Ruimtelijke-Territoire, des Monuments et Sites et du ordeninq., Monumenten en Landschappen enTransport rernuneredes person .__..-..::::, -.:B=e=z=o:ld:ig::d=-v~ervoer van Personen

WillemDRAPS

Copie certi'fiee conforme

2 3 ~'i1- ' 2001Voor eensluidend afschrift

V.2001

ANNEXE I AL'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALEENTAMANT LA PROCEDURE D'EXTENSION DE CLASSEMENT COMME MONUMENT ACERTAINES PARTIES DE L'IMMEUBLE SIS GRAND-PLACE 12 A BRUXELLES

Ref. cadastrale : 1ere division, section A, 2eme feuille, parcelle n° 498.

Description sommaire :

Propriete de J.B. Van de Putte, Le Mont Thabor est reconstruit en 1699 par F. Timmermans (maitre­menuisier) et P. de Roy (rnattre-macon). A I'origine, Ie bien etait probablement affecte au commerce(rez-de-chaussee) et au logement prtve (etaqes) : Ie dessin de F.1. De Rons, date de 1729, sembleindiquer la presence d'une devanture commerciale au rez-de-chaussee. Aujourd'hui, la maisongarde cette double affectation.

La facade principale est orqanlsee en4 niveaux de 3 travees, separees par des pilastres en ordrecolossal aux niveaux 2 et 3. Les ouvertures du rez-de-chaussee ont ete modlflees a plusieursreprises: la porte d'entree est deplacee dans la travee de droite, la vitrine est remplacee par deuxtenetres. Dans Ie cadre des campagnes de restauration de la Grand-Place a la fin du XIXeme steele,la facade fait I'objet de travaux : au rez-de-cnaussee, la porte est replaces a gauche, seule ladevanture n'est pas restltuee, laissant la division en deux tenetres. Aux etaqes, les balustres etdecorations sont refaits et les menuiseries de I'ensemble de la tacade sont renouvelees, Le pignonest entierement reconstruit en pierre de taille. La facade laterale donnant sur la rue des Chapeliersest repeinte et recolt de nouveaux chassis. Les travaux it la tacade principale sont rnenes parPierre-Victor ·Jarnaer en 1885-1889, ceux de la ·fayade laterals sont diriqes ulterieurernent parAdolphe Samyn, en 1897.

Comme c'est generalement Ie cas pour une maison d'angle, Ie batirnent occupe I'ensemble d'uneparcelle peu profonde, celle-ci affectant un plan trapezoldal. La maison se repartit sur 6 niveaux:sous-sol, rez-de-chaussee, entresol (uniquement a l'arriere), deux etaqes et grenier.

Dans les caves, I'ensemble des fondations et des voutes remonte it la reconstruction de 1699 oupeut rneme lui etre anterieur. La base des murs est en briques et l'elevation en rnoellons, les voutessont en berceau (en brique). Une premiere partie des souterrains s'etend sous la Grand-Place et unepais mur de fondation supporte la facade a front de la place: Sous la maison, les deux cavesprincipales sont dlvisees par un rnur de refend, egalement en brique espagnole. Chacune de ces .3caves .est voutee de rnanlere independante : cette solution technique est unique pour la Grand­Place, les autres souterrains etant habituellement voutes d'un seul tenant. L'escalier original n'estplus en place, il a ete rernplace, en 1998, par un escalier metatlique qui se situe rnaintenant al'arriere des souterrains. L'ernplacement originel de I'escalier n'est pas connu ; probablement etalt-ttegalement situe au fond des souterrains, contre les fondations de la maison sise n° 11, Grand­Place.

L'unique piece du rez-de-chaussee repose sur les deux caves principales. Les anciennesrnaconneries des mitoyens sont conservees, la seule modification consistant en la creation d'uneporte et en un elarqissernent des tenetres de la facade laterals, rue des Chapeliers. Une cloison,placee en 1920, detirnite la revolution de I'escalier, qui devrait approxlrnatlvernent se situer it sonemolacement d'origine. Ce dernier rnene a I'entresol qui a ete totalement rnodlfle, probablement auXXeme steele.

Si les deux etages affichent un cloisonnement interleur tardif, les mitoyens et les gitages ant eteconserves. L'escalier, appuye contre Ie mitoyen avec Ie n° 11, Grand-Place, semble etre a la placed'origine. Deux colonnes en bois sculpte, de facture ancienne, se retrouvent, au 1er etaqe, entre lesIenetres donnant sur la Grand-Place. Les autres decorations lnterieures (cheminees, stues etcorbeaux decoratifs) sont de style neo-Renaissance tres tardif et remontent sans doute aux annees1930.

Les combles conservent leurs trois anciennes fermes de charpente de toiture, nurnerotees de I a IIIdepuis la facade principale. Au raccord entre la charpente ancienne et Ie pignon avant tot ~~(~tA RcGIO,f1

'~~" - 4~c:t~~~ ~~... ~-<'

~;-}I ~,.. ~!_ ' - r- \j~\

i;, . \ ~ 1 ~.J<',~ , \c'l.tA 7'Ic~'~!VC~' .. ("{_' .f\ '" 't...1.. ,~.: ;~ !

~r ~ITI~ r:-~i<1~;1;fi fl, . ~ \~\.t-..j~

S0,J'l.\ / "(',l,nf '~' !l.\V\t\\"\~\'c ,\l

reconstruit en 1885, les pannes sont rentorcees par des barres metalllques. Le mur du pignon arriereest original et il affecte un trace oblique ace niveau.

Interet presente par Ie bien selon les criteres definis a "article 2, 1° de I'ordonnance du 4 mars1993 relative ala conservationdu patrimoine immobilier :

Interet historique et esthetique

Depuis 1998, I'ensemble architectural de la Grand-Place de Bruxelles est inscrit sur la Liste dupatrimoine mondial de ('UNESCO, une reconnaissance sur Ie plan international de sa valeurexceptionnelle.

Pour permettre une valorisation optimale de ce patrimoine, l'Unesco a recornmande d'etendre laprotection legale de la Grand-Place a taus les elements presentant encore un interet historique etesthetique, . .

En aout 1695, Ie Marechal de Villeroi, chef des arrnees de Louis XIV, bombarda Ie centre deBruxelles. Les bombes et obus incandescents provoquerent des incendies ravageants la Grand­Place dont it ne resta pratiquement plus rien.

Centre geographique et econornlque dela ville, la Grand-Place devint rapidement Ie principal enjeude la vague de reconstruction entarnee irnrnediaternent au lendemaln du desastre. De cette epoque,qui constitue pour Bruxelles un des evenernents les plus marquants sur Ie plan historique eturbanistique, la maison n012 constitue un temoln privlleqie.

Cette petite maison constitue un ternolqnaqe de la reconstruction de la Grand-Place qui suivit Iebombardement de 1695. L'ediflce conserve ses volumes et ses maconneries exterieures originelles,de rnerne que la repartition des difterents niveaux. Les anciens souterrains gardent toute leuroriginalite et leur particularite, seuls les niveaux hors-sol montrent quelques changementsposterieurs a la reconstruction de la fin du XVlleme steele. L'escalier a ete retait, probablement a sonemplacement originel. Les gitages et charpente de toiture sont encore en place. L'organisation d'unepetite maison traditionnelle situee dans un lieu prestigieux rnerite d'etre preserves.

Vu pour etre annexa a l'arrete du 2 0 -09- 2001Le Ministre-President du Gouvemement d ' gion de Bruxelles-Capitale charge des Pouvoirs locaux,de l'Arnenaqement du Territoire, des numents et Sit ,de la Renovation Urbaine et de la RechercheScientifique,

Francois-Xavier de -- NNEA

Le Secretaire d'Etat a la Region de Bruxelles-Capitale harge de l'Amenagement du Territoire, desMonuments etSites et du Transport rernunere des personnes,

WillemDRAPS

pie

V.2001

BIJLAGE I VAN HET BESLUIT VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERINGHOUDENDE INSTELLING VAN DE PROCEDURE TOT UITBREIDING VAN BESCHERMING ALSMONUMENT MET BEPAALDE DELEN VAN HET GEBOUW GELEGEN GROTE MARKT 12 TEBRUSSEL ·

Kadastrale gegevens : .1ste afdeling, sectie A, 2de blad, perceel nr 498.

Beknopte beschrijving :

In den Berg Thabor werd opgetrokken in 1699, door F. Timmermans (meester-schrijnwerker) en P.De Roy (meester-metselaar), in opdracht van J.B. Van de Putte. Waarschijnlijk had het pandoorspronkelijk een comrnerciele (begane grond) en een woonfunctie (prive-woning op deverdiepingen). Ook vandaag nog heeft het huis dezelfde dubbele bestemming. .

De hoofdgevel telt vier bouwlagen en drie traveeen, in de tweede en derde bouwlaag geleed doorkolossale pilasters. De muuropeningen op de begane grond ondergingen herhaaldelijk wijzigingen:de toegangsdeur werd verplaatst naar de rechter travee, ·het winkelraam vervangen door tweevensters. In het kader van de restauratiecampagne op het einde van de 19de eeuw kreeg de geveleen opknapbeurt: de toegangsdeur op de benedenverdieping werd naar links verplaatst, de winkelpuidaarenteqen werd niet gereconstrueerd. De balusters en decoratie op de verdiepingen onderqlnqenherstelwerken, het schrijnwerk van de gevel werd vernieuwd. De geveltop werd vollediggereconstrueerd in gehouwen steen, de zijgevelaan de Hoedenmakersstraat herschilderd envoorzien van nieuwe kozijnen. De werken aan de voorgevel (1885-1889) stonden onder leiding vanP.-V. Jamaer, die aan de zijgevel (1897) van A. Samyn.

Zoals doorgaans het geval is voor een hoekhuis, neernthet gebouw een ondiep perceel in -beslag, indit geval een trapeziumvormig. Het pand telt zes bouwlagen: kelderverdieping, begane grond,insteekverdieping (enkel achteraan), twee verdiepingen en zolderverdieping.

De funderingen en gewelven in de kelders gaan terug tot de wederopbouw in 1699 of daterenmisschien zelts van vroeger. De onderbouw van de muren is van baksteen, de opstand vanbreuksteen, de ruimte is overwelfd door een (bakstenen) tongewelf. Een eerste kelderruimte strektzich uit onder de Grote Markt, een zware funderingsmuur draagt de voorgevel. De twee hoofdkelders.onder het huis zijn verdeeld door een scheidsmuur, eveneens van Spaanse baksteen. Elk van dedrie kelders is op onafhankelijke wijze overwelfd, wat uniek is, aangezien aile overige kelders op deGrote Markt een doorlopende overwelving hebben. De originele trap werd in 1998 vervangen dooreen rnetalen trap die achteraan in de kelder is geplaatst. De oorspronkelijke plaats van de trap is nietbekend; waarschijnlijk bevond deze trap zich eveneens achter in de kelder, tegen de funderingen vannet huis aan de Grote 'Markt 11.

De enige ruirnte op de begane grond rust op de twee hoofdkelders. Het oude metselwerk van degemene muren bleet bewaard; de enige wijziging bestaat in de toevoeging van een deur en deverbreding van de vensters in de zijgevel aan de Hoedenmakersstraat. Een tussenwand uit 1920bakent de trap af, die zich ongeveer op zijn oorspronkelijke plaats bevindt. Dzee trap leidt naar deinsteekverdieping dievolledig verbouwd werd, waarschijnlijk in de 20ste eeuw. .

Hoewel op de twee verdiepingen later tussenmuren zijn aangebracht, bleven de gemene muren enbalklagen bewaard. De trap, die tegen de gemene muur met Grote Markt 11 rust, lijkt op zijnoorspronkelijke plaats te staan. Tussen de ramen aan de voorgevel,. op de eerste verdtepinq,bevinden zich twee oude zuilen van bewerkt haul. Andere decoratie (schouwen, stucwerk endecoratieve kraagstenen) zijn in zeer late neo-Renalssancestl]l en gaan wellicht terug tot de jaren1930.

Op de zolderverdieping bleven drie oude spanten van het dakgebinte bewaard, vanaf dehoofdgevel van I tot III genummerd. De pan-nen, tussen het oude gebinte en de geveltop vooraan diein 1885 volledig heropgebouwd werd, zijn verstevigd door metalen staven. De muur van deachtertopgevel is origineel en voigt een schuin trace op deze hoogte.

v.zooi

Belang van het goed volgens de criteria, bepaald in artikel 2, 10 van de Ordonnantie van 4maart 1993 inzake het behoud van het onroerende erfgoed :

Historische en esthetische waarde

Het architecturaal geheel dat de Grote Markt van Brussel vormt, is sinds 1998 ingeschreven op deLijst van het Werelderfgoed van de UNESCO, een internationale erkenning van haar uitzonderlijkewaarde. .

Om dit stuk erfgoed op optimale wijze tot zijn recht te kunnen brengen, heeft de UNESCOaanbevolen de wettelijke vrijwaring van de Grote Markt uit te breiden met aile elementen die nog eenhistorische en esthetische waarde bezitten .

. In augustus 1695 bombardeerde maarschalk de Villeroi, bevelhebber van het leger van LodewlikXIV, het centrum van Brussel. De brandende bommen en kanonskogels veroorzaakten eenverwoestende brand op de Grote Markt, die nagenoeg volledig in de as werd gelegd.

De Grote Markt was het geografische en economische centrum van de stad en vormde ook debelangrijkste inzet tijdens de wederopbouw die vlak na de ramp werd aangevat. Het huis op de GroteMarkt 12 is een bevoorrechte getuige van deze periode, die voor Brussel een van de markantstehistorische en stedenbouwkundige gebeurtenissen vormt.

Het kleine huis dateert uit de periode van de wederopbouw van de Grote Markt na hetbombardement van 1695. De volumes en het oorspronkelijke buitenmetselwerk, alsook de verdelingin de verschillende bouwlagen bleven bewaard. De oude kelderruimten hebben hun originelekarakter en eigenheid behouden, aileen de verdiepingen vertonen enkele wijzigingen, uitgevoerd nade wederopbauw in de late 17de eeuw. De trap werd hersteld en bevindt zich waarschijnlijk nog opzijn oorspronkelijke plaats. De oorspronkelijke balklagen en het dakgebinte bevinden zich eveneensnog ter plaatse. De ruimtelijke indeling van dit kleine huis in een dergelijke prestigieuze omgevingdient dan oak behouden te blijven.

Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van 20, -09- 2001

. Copie certifiee co·nforme

2 ~. ~·11- ?on1Voor eensluidencfafschrift

Willem DRAPS

De Staatsecretaris bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bel met Ruimtelijke Ordenlnq., Monumentenen Landschappen en Bezoldigd Vervoer van Personen

De Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Plaatselijke Besturen,Ruimtelijke Ordening, Monumenten ~ndschappen, Stadsvemieuwing en WetenschappelijkOnderzoek, , .

V.200l

ANNEXE II A L' ARRETE DUGOUVERNEMENT DE LA REGION DEBRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LAPROCEDURE D'EXTENSION DECLASSEMENT COMME MONUMENT ACERTAINES PARTIES DE L'IMMEUBLESIS GRAND-PLACE 12 ABRUXELLES.

DELIMITATION DE 'LA ZONEDE PROTECTION

BIJLAGE II VAN HET BESLUIT VAN DEBRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKEREGERlNG HOUDENDE INSTELLINGVAN DE PROCEDURE TOT UITBREIDINGVAN BESCHERMING ALS MONUMENTMET BEPAALDE DELEN VAN HETGEBOUW GELEGEN GROTE MARKT 12 TEBRUSSEL.

AFBAKENING VANDE VRIJWARINGSZONE

Vu pour etre annexe al'arrete du

"­. ... :.'1 I ·)L

I l...· .:

Gezien om te worden gevoegdbij het besluit van

Le Ministre-President du Gouvernement de legion de De Minister-Voorzitter van de Brusselse HoofdstedelijkeBruxelles-Capitale, charge des Pouvoirs ocaux, de· Re ring, belast met Plaatselijke Besturen, RuimtelijkeI'Amenagement du Territoire, des Monumen et Sites, de Ordeni g, Monumenten en Landschappen,la Renovation urbaine et de la Recherche sci ntifiqo/ Sta vernieuwingen Wetenschappelijk Onderzoek,

. /.LL/ ~-Franeois-Xavier de D NNEA

C ~HiDem DRAPS . iI1