expert opinion archil gegeshidze fix ver.3 · lur konteqstsi ganxilvasac moitxovs. tavidanve unda...

26

Upload: others

Post on 02-Mar-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia
Page 2: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

UDC (uak) 327+33 e-917

Page 3: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

saavtoro uflebebi daculia da ekuTvnis saqarTvelos strategiisa da

saerTaSoriso urTierTobaTa kvlevis fonds. werilobiTi nebarTvis

gareSe wignis arcerTi nawili ar SeiZleba gadaibeWdos nebismieri, maT

Soris eleqtronuli an meqanikuri formiT.

© saqarTvelos strategiisa da saerTaSoriso

urTierTobaTa kvlevis fondi, 2007 weli

Published by Georgian Foundation for Strategic and International Studies. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical or otherwise, without the prior written permission of the publisher

Copyright © 2007 by Georgian Foundation for Strategic and International Studies

ISSN 1512-4835

Page 4: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

3

evrokavSiris roli saqarTvelo-ruseTis urTierTobebis

normalizaciaSi: potenciali, SezRudvebi

saqarTvelos evropul samezoblo politikaSi CarTviT

gaizarda evrokavSiris mniSvneloba Cveni qveynis ganviTarebis

amocanebis konteqstSi. amavdroulad, Cndeba araadeqvaturi

molodini evrokavSiris saqarTvelos problemebSi “Car-

TvasTan” dakavSirebiT, rac am saerTaSoriso organizaciis

resursebis gadaWarbebulad Sefasebas efuZneba. erT-erTi

aseTi sakiTxia saqarTvelo-ruseTis urTierTobebis gaum-

jobesebis xelSewyoba. winamdebare naSromis mizania meti

sicxade Seitanos evrokavSiris rogorc Suamavlis SesaZ-

leblobebSi, risTvisac, pirvel rigSi, Sefasdeba saqarTvelo-

ruseTis urTierTobebSi arsebuli problemebis mizezebi,

ruseTis politikis Taviseburebebi, aseve, evrokavSiris ro-

gorc Suamavlis SesaZleblobebi.

ruseTis politika saqarTveloSi: miznebi da motivacia

istoriuli aspeqti. saqarTvelosa da ruseTs Soris urTi-

erTobebi yovelTvis problematuri iyo. damoukideblobis aR-

dgenis Semdgom periodSi es urTierTobebi xSirad krizisul

fazaSi Sedioda da zogjer Cveni saxelmwifosTvis uaRresad

saSiS formebs iRebda. iyo, rasakvirvelia, urTierTobebis

daTbobis periodebic, magram amas droebiTi, zogjer moC-

venebiTi xasiaTic ki hqonda. saqarTvelo yovelTvis acxadebda

da WeSmaritadac eswrafvoda ruseTTan keTilmezobluri da

Tanabarpartnioruli urTierTobebis damyarebas. samwuxarod,

ruseTisTvis urTierTobebis agebis es principebi miuRebeli

iyo da dResac aseTad rCeba. saqarTvelo, romelic mudam

eswrafvoda mezobel Tu Soreul qveynebTan megobruli da

partnioruli urTierTobebis damyarebas, yvelgan warma-

tebuli iyo am TvalsazrisiT, garda ruseTTan urTierTo-

Page 5: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

4

bebisa. ruseTi, faqtobrivad, erTaderTi qveyana iyo da aris,

visTanac saqarTvelos seriozuli mougvarebeli problemebi

ufro meti aqvs, vidre urTierTsasargeblo SeTanxmemebi.

gasuli saukunis mTeli 90-iani wlebis ganmavlobaSi prob-

lemebis simravle da simwvave mniSvnelovanwilad ruseTis

saqarTvelos damoukideblobisadmi SeurigeblobiT unda aix-

snas. daZabuli urTierTobebi, pirvel rigSi, “didi Zmis” pozi-

ciebidan urTierTobebis agebis garda saqarTvelos “dasjis”

surviliTac iyo nasazrdoebi. “dasjis~ motivebi ruseTs sab-

WoTa kavSiris daSlisTanave gauCnda, rodesac saqarTvelo

arasando da araloialur qveynad CaTvala. es ki, Tavis mxriv,

ganpirobebuli iyo, erTi mxriv, rwmeniT, rom qarTuli erov-

nuli moZraoba iyo pirveli da mTavari katalizatori sab-

WoTa kavSirSi centridanuli procesebisa da, meore mxriv,

saqarTvelos hyavda ruseTis interesebisaTvis saSiSi da

arasando lideri eduard SevardnaZis saxiT, romelmac Tavis

droze erT-erTi gadamwyveti roli Seasrula sabWoTa imperiis

daSlaSi. sabWoTa imperiis daSla ki axali ruseTis poli-

tikuri elitisTvis yvelaze ZneladSesaguebeli movlena aR-

moCnda da bevri ruseTis gardasuli Zlierebisadmi nostal-

gias dResac ver faravs.

saukunis dasawyisisTvis saqarTvelom mkveTrad gamokveTa

axali sagareo-politikuri prioritetebi, romlis Tanaxmadac

ganviTarebis ZiriTadi veqtori dasavlur samxedro-poli-

tikur da ekonomikur struqturebSi integraciisken iyo

mimarTuli. es periodi ruseTis xelisuflebaSi vladimer

putinis mosvlas daemTxva. Tavis mxriv, ruseTis sagareo-

politikuri kursi TandaTan ufro mwyobri da mizanmimarTuli

gaxda. es kursi yofil sabWoTa kavSiris sivrceSi, maT Soris

da gansakuTrebiT kavkasiaSi, ruseTis gavlenis SenarCunebasa

da Semdgom gaZlierebas gulisxmobda, rac avtomaturad

niSnavda saqarTvelosTvis evroatlantikur sivrceSi integ-

raciis xelis SeSlas. interesTa konfliqti gansakuTrebiT

Page 6: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

5

gamwvavda saqarTvelos xelisuflebaSi axali mTavrobis

mosvlis Semdeg, rodesac prezident saakaSvilis sagareo-po-

litikuri kursi ufro “agresiuli~ gaxda da evroatlantikur

sivrceSi integraciis mimarTulebiT saqarTvelom swrafad

daiwyo svla. saqarTvelo-ruseTis urTierTobebSi erT “gama-

Rizianebels” meore daemata. sxva sityvebiT, saqarTvelos

“dasjis” motivs “demokratiuli ganviTarebisa da nato-Si

Sesvlis Seferxebis~ motivi daemata. miuxedavad aRniSnulisa,

saqarTvelos xelisufleba ganagrZobda arCeuli kursiT svlas

da paralelurad principuli politikis gatarebiT cdilobda

“ruseTis faqtoris~ Semcirebas. amgvari politikis erT-erTi

TvalsaCino Sedegi samxedro bazebis gayvanis Taobaze ruseTis

iZulebiT daTanxmeba iyo. pasuxad ruseTma jer saqarTvelodan

citrusebisa da baxCeulis importi SeaCera, Semdeg sxvadasxva

sababiT qarTuli Rvinisa da mineraluri wylebis gandevna

daiwyo. qarTuli mxare iniciativas ar Tmobda da ruseTis

saSuamavlo funqciis diskreditacia daiwyo, rasac mohyva

rogorc konfliqtebis mogvarebis Taobaze molaparakebebis,

ise afxazeTsa da cxinvalis regionSi samSvidobo operaciebis

formatebis Secvlis moTxovna. or qveyanas Soris daZabulobam

kulminacias 2006 wlis agvisto-seqtemberSi momxdari movle-

nebis Semdeg miaRwia, rodesac Tavdapirvelad kodoris xeobaSi

Catarebuli sapolicio operaciis Sedegad iq ganmtkicda

centraluri xelisuflebis iurisdiqcia da ganTavsda afxaze-

Tis devnili (legitimuri) xelisufleba, mogvianebiT jaSu-

Sobis braldebiT oTxi rusi oficeri daakaves da ruse-

TisaTvis damamcirebeli formiT gadasces TbilisSi specia-

lurad Camosul euTo-s oficialur pirs. ruseTma pasuxad

saswrafod gaiwvia elCi da saqarTvelosTan satransporto da

safosto kavSirebi gawyvita. paralelurad, daiwyo ruseTidan

saqarTvelos moqalaqeebis gamodevna da “qarTuli biznesis”

devna-Seviwroeba. sanqciebma, faqtobrivad, blokadis saxe mii-

Ro. saqarTvelo-ruseTis urTierTobebi ukiduresad ~gaciv-

Page 7: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

6

da~ da uprecedentod dabal niSnulze davida. marTalia 2007

wlis ianvris bolos ruseTis elCi dabrunda saqarTveloSi da

zogierTma es faqti or qveyanas Soris urTierTobebis norma-

lizaciis dasawyisad aRiqva, saqarTvelosa da ruseTs Soris

urTierTobebi kvlav krizisulia.

fsiqologiuri aspeqti. saqarTvelo-ruseTis urTierTo-

bebSi arsebuli problemebi erTi seriozuli emociuri da

fsiqologiuri aspeqtiTac unda aixsnas, rac, garkveulwilad,

rusul sazogadoebriv cnobierebaSi “saqarTvelos dakargvis~

SiSTan aris dakavSirebuli. erTad yofnis oraswlovani isto-

riis calkeul periodebSi saqarTvelom da qarTvelebma mniS-

vnelovani roli Seasrules ruseTis imperiuli saxelmwifos

aRmSeneblobasa Tu sulieri kulturis ganviTarebaSi, ramac

rusul cnobierebaSi qarTvelebis “Cvenianebad~ aRqma gaaCina.

gansakuTrebiT aRsaniSnavia sabWoTa periodi, rodesac gamo-

ikveTa saqarTvelos sakurorto-rekreaciuli mimzidveloba,

xolo qarTvelebis stumarTmoyvareobam da interpersonalur

doneze urTierTobisas fsiqo-emociurma komfortma rusul

sazogadoebaSi ~yovelive qarTulis~ sakuTari (sabWoTa) iden-

turobis ganuyofel nawilad aRqma kidev metad gaamZafra.

aTwleulebis ganmavlobaSi amgvari siaxlovis iseTi simbo-

loebic Camoyalibda, rogoricaa, magaliTad, gagra, “borjomi~,

“xvanWkara~ Tu “suliko.~ msgavsi simboloebi mravladaa da ar-

sebobs mcdari gancda, rom saqarTvelos ~dakargvis~ SemTxve-

vaSi es yvelaferi aRar iqneba xelmisawvdomi. da kidev, aris

erTgvari wyenis momentic. ruseTSi Tvlian, rom aTwleulebis

ganmavlobaSi saqarTvelo sakavSiro dotaciaze imyofeboda,

xolo damoukideblobis wlebSi ruseTidan iafi bunebrivi

airiT maragdeboda. iyo, agreTve, momentebic, rodesac kriti-

kul viTarebaSi ruseTi gverdSi amodgomia saqarTvelos mTav-

robas. yovelive amis fonze iTvleba, rom saqarTvelo umadu-

ria da ~sxvebisken garbis.~

Page 8: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

7

geopolitikuri aspeqti. saqarTvelo-ruseTis urTier-

Tobebis yovlismomcveli analizi am urTierTobebis globa-

lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-

nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe

strategiis nawilia. es strategia, romelic vladimer putinis

prezidentobis dros Camoyalibda, sam ZiriTad mizans isaxavs:

a) teritoriuli mTlianobis SenarCuneba arsebul sazRvrebSi;

b) ekonomikuri ganviTareba da teqnologiuri modernizacia;

g) ruseTisTvis globaluri masStabis zesaxelmwifos statusis

aRdgena. aRniSnuli miznebis miRwevis sagareo-politikur wina-

pirobad miCneulia: postsabWoTa sivrceSi erTpirovnuli li-

deris poziciebis SenarCuneba da gavlenis ganmtkiceba; evro-

pis qveynebis ruseTze damokidebulebis xarisxis gazrda; aSS-

is hegemoniis daknineba. aRniSnul konteqstSi saqarTvelos ~Se-

kaveba~ demokratiuli gardaqmnebisa da evroatlantikur siv-

rceSi integraciisken gzaze ruseTis politikuri elitis mier

sasicocxlo mniSvnelobis amocanad aRiqmeba.1 sxva sityvebiT,

dauSvebelia aRniSnuli strategiidan saqarTvelos rgolis

amovardna. winaaRmdeg SemTxvevaSi miCneulia, rom demok-

ratiuli da dasavleTSi integrirebuli saqarTvelo mimzid-

veli da misabaZi magaliTi gaxdeba sxvebisTvis. garda amisa,

gaCndeba saqarTvelos aSS-is da nato-s samxedro placdarmad

qcevis cduneba. am yvelafers Sedegad mohyveba Semdegi:

- Crdilo kavkasiaSi gaZlierdeba separatistuli moZraoba,

rac ruseTis teritoriuli mTlianobas kiTxvis niSnis qveS

daayenebs;

- dsT-is sivrceSi, maT Soris samxreT kavkasiaSi, gaCndeba

usafrTxoebis dasavluri garantiebis qveS swrafi ganviTa-

1 ruseTis Tavdacvis ministris s. ivanovis m.w. 10 Tebervals miunxenis usafrTxoebis kon-ferenciaze gakeTebuli gancxadebis Tanaxmad, saqarTvelos nato-Si gawevrianeba misi qveynisTvis safrTxes ar warmoadgens. am gancxadebis gulwrfeloba eWvs iwvevs, vinaidan igi winaaRmdegobaSi modis ruseTis sagareo saqmeTa ministris s. lavrovis poziciasTan, romelmac manamde saqarTvelos nato-Si Sesvla ruseTis interesebisTvis miuReblad miiCnia.

Page 9: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

8

rebis pirobebis Seqmnis precedenti, rac ruseTis isedac Ser-

yeul avtoritets da gavlenas kidev metad daakninebs;

- saqarTvelos aSS-sTan usafrTxoebisa da samxedro-poli-

tikuri kavSirebis gaRrmavebiTa da nato-Si gawevrianebiT ga-

izrdeba samxreT kavkasiaSi aSS-is gavlena, rac momavalSi Se-

saZloa dsT-is da evraziis sxva regionebzec gavrceldes;

- saqarTveloSi, msgavsad aRmosavleT evropis qveynebisa,

SeiZleba ganTavsdes aSS-is samxedro bazebi da nato-s raket-

sawinaaRmdego sistemebi;2

- gaizrdeba saqarTvelos, zogadad samxreT kavkasiis, rogorc

kaspiispireTidan dasavleTis bazrebisken energomatareblebis

satranzito derefnis, mimzidveloba, rac garkveulwilad

Seamcirebs evropis ruseTze energodamokidebulebas.

safrTxeTa amgvari aRqma SeuZlebels xdis ruseTis Seri-

gebas saqarTvelos mier ganviTarebis arCeul kursTan, rac or

qveyanas Soris mudmivi konfrontaciis safuZvelia da xels

uSlis urTierTobebis normalizacias.

~putinis faqtori.~ vladimer putini, romelsac Tanamed-

rove ruseTis istoriaSi Rirseuli adgilis dakavebis seri-

ozuli pretenzia aqvs, yvelanairad ecdeba misi mmarTvelobis

dros ar dauSvas ~saqarTvelos sakiTxSi seriozuli marcxi.~

saqarTveloSi arsebuli konfliqtebis ruseTisadmi loialuri

afxazi da samxreTeli osi separatistebis interesebis sawi-

naaRmdego formulis safuZvelze mogvarebis daSveba da, rac

mTavaria, saqarTvelosTvis evroatlantikur sivrceSi integ-

raciis gzis gaxsna swored amgvar ~marcxad~ iqneba aRqmuli

ruseTis mmarTveli elitis da, zogadad, rusuli sazogado-

ebis didi nawilis mier. amdenad, saqarTvelosTvis aRniSnul

sakiTxebSi ~problemebis Seqmna~ vladimer putinis piradi po-

litikuri dRis wesrigiTac unda aixsnas.

2 xsenebul konferenciaze ruseTis prezidentis gamosvlis ZiriTadi Tezisi aRmosavleT evropaSi aSS-is samxedro kontingentebis da nato-s SeiaraRebis ganTavsebis miuRebloba iyo.

Page 10: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

9

ruseTis politikis meTodebi, instrumentebi

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg ruseTi Zlier geopo-

litikur nokdaunSi aRmoCnda. man TiTqmis mTeli dekada moan-

doma TviTgamorkvevas da fexze dadgomas. ekonomikuri qaosisa

da ideologiuri vakuumis pirobebSi ruseTma sruliad dakarga

ganviTarebis orientirebi. rac ar unda ucnaurad JRerdes

dRes, erTi periodi ruseTis “saerTo evropul saxlSi~ gaer-

Tianebisa da nato-Si Sesvlis sakiTxic ki ganixileboda. buneb-

rivia, es gaerTianeba dasavluri faseulobebis irgvliv, dasav-

luri TamaSis wesebis Tanaxmad unda momxdariyo. erTaderTi,

rac imperiis memkvidre ruseTma instinqturad maSinve

gaacnobiera, yofil sabWoTa respublikebze gavlenis Senar-

Cunebis aucilebloba iyo. ase gaCnda axleburi ~integraciis~

idea, romelic mogvianebiT damoukidebel saxelmwifoTa Tana-

megobrobad (dsT) iqca. magram mxolod dsT-s idea sakmarisi

ar aRmoCnda zogierTi “daumorCilebeli~ mezoblisaTvis, ro-

goradac, pirvel rigSi, saqarTvelo moiazreboda. saWiro iyo

Zalismieri berketebis gamoyeneba da aseTebad qveynis ekono-

mikur blokadaSi moqceva da mis periferiul regionebSi cen-

tridanuli tendenciebis waxaliseba iqna miCneuli. es berke-

tebi myisierad iqna gamoyenebuli saqarTvelosa da, nawilob-

riv, zogierTi sxva respublikis mimarT. amasobaSi Tavad ru-

seTSi imZlavra velikoderJavnikulma ganwyobilebebma da

dasavleTTan daaxloebisa da integraciis veqtorma kuTxe

icvala. mTavari aqcenti dsT-s sivrcis Semomtkicebaze gakeT-

da. male ekonomikuri sanqciebisa da blokadis, rogorc poli-

tikuri zegavlenis moxdenis berketis, gamoyeneba Sewyda, vina-

idan CaiTvala, rom es dsT-s ideis diskreditacias gamoiw-

vevda.3 samagierod, aqcenti separatistuli moZraobebis mxar-

3 Tumca, rogorc 2006 wels saqarTvelos magaliTze TvalnaTliv gamoCnda iseve, rogorc ruseTisa da dsT-s zogierT sxva respublikasTan urTierTobebSi bolo dros ganvi-Tarebulma movlenebma cxadyo, ruseTs gavlenis moxdenis es berketi Tavisi arsenalidan ar amouRia.

Page 11: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

10

daWeraze gakeTda. centraluri xelisuflebisa da separa-

tistebis dapirispirebaSi ruseTma farulad Tu Riad dauWira

mxari am ukanasknelT, ramac saqarTveloSi, moldovasa da

azerbaijanSi saqme konfliqturi zonebis faqtiur damou-

kideblobamde miiyvana. amis Semdgom ruseTma moaxerxa

konfliqtebis mogvarebis procesSi wamyvani rolis TamaSis

uflebis mopoveba, rasac am procesis “gayinvisTvis~ dRemde

ostaturad iyenebs. unda iTqvas, rom “gayinuli konfliq-

tebiT” manipulireba sakmaod efeqturi instrumenti aRmoCnda

moldovasa da samxreT kavkasiis qveynebis, maT Soris saqarTve-

los, demokratiuli ganviTarebis SeferxebisTvis. aseve “gaa-

marTla~ am meTodma aRniSnuli qveynebis dasavlur intstitu-

tebTan daaxloebis xelis SeSlaSic. marTlac, Tuki ramem

SeiZleba SeuSalos xeli, an gaarTulos saqarTvelos nato_Si

integracia, es pirvel rigSi afxazeTsa da cxinvalis regionSi

konfliqtebis mougvareblobaa.

ruseTis samxedro bazebi da maTTan dakavSirebuli infra-

struqtura, moldovaSi, saqarTveloSi da somxeTSi, agreTve

samSvidobo kontingentebi afxazeTsa da cxinvalis regionis

konfliqtis zonaSi politikur procesebze gavlenis faqto-

rad, maT Soris, pirvel rigSi, konfliqtebis “gayinvisTvis~

qmediT berketad gamoiyeneba. saqarTvelos magaliTze samxed-

ro bazebma ukve dakarges es funqcia da amJamad maTi gayvana

xorcieldeba.4 moldovasa da somxeTSi samxedro bazebi kvlav

inarCuneben politikur datvirTvas. samagierod, ruseTi yve-

lanairad cdilobs saqarTveloSi mimdinare samSvidobo opera-

ciebis formatis SenarCunebas, sadac igi eqskluziur da/an

wamyvan rols asrulebs. amas igi konfliqtebis mogvarebis

procesis “gayinul~ mdgomareobaSi SenarCunebisTvis gadam-

wyvet mniSvnelobas aniWebs.

4 ucnobia gudauTaSi ganTavsebuli bazis realuri mdgomareoba. 1999 wlis stambolis euTo-s samitis farglebSi miRweuli SeTanxmebis Tanaxmad, igi 2001 wels unda daxuru-liyo. dRemde ver xerxdeba bazis daxurvis faqtis verifikacia.

Page 12: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

11

energiis warmoebisa da moxmarebis bazrebis gakontroleba

da, Sedegad, energetikuli zesaxelmwifos poziciebis ganmtki-

ceba ruseTis sagareo politikis erT-erT mTavar sazrunavs

warmoadgens. amisaTvis ruseTi eswrafvis energoseqtoris obi-

eqtebze (generaciis, sadistribucio, satransporto) sruli an

mniSvnelovani kontrolis mopovebas rogorc energiis mwarmo-

ebel, ise momxmarebel da satranzito qveynebSi. ZiriTadad, es

evropasa da post-sabWoTa sivrces exeba. Tumca, momavalSi Ci-

neTis, indoeTis, Soreuli aRmosavleTis sxva qveynebisa da

Crdilo amerikis bazrebis dapyobasac gegmavs. aRniSnuli

politikis instrumentebad saxelmwifos mier gakontrolebul

an mis kalTas amofarebul kompaniebs iyenebs. avangardSi ener-

gogiganti “gazpromi~ dgas. post-sabWoTa qveynebSi energoobi-

eqtebis xelSi Cagdebis mTavar iaraRad ruseTi saxelmwifo

valSi gamoqviTvis meTods iyenebs. bolo periodSi ruseTi mis-

Tvis saintereso obieqtebs bunebrivi airis iafad miwodebis

sanacvlodac iTxovs. samwuxaro klasikuri magaliTia somxeTi,

sadac, praqtikulad, mTeli energetika ama Tu im formiT ukve

rusuli saxelmwifo kapitalis xelSia da axlo momavalSi

transportisa da mopovebiTi mrewvelobis dargebSi SeRwevac

igegmeba. saqarTveloSi aRniSnul politikas “gazpromTan~

mWidro urTierTobaSi myofi “itera” axorcielebs, romelic

raionuli gazgamanawilebeli kompaniebis aqciaTa sakontrolo

paketebis faqtiuri ganmkargvelia. aseve aRsaniSnavia rusul

saxelmwifo kapitals daqvemdebarebuli iseTi energoobieq-

tebi, rogoricaa “Telasi,~ “enerji investi~ (sadac aseve Sedis

qimiuri sawarmo “azoti~) da “Tbilsresis~ me-9 da me-10 blo-

kebi. niSandoblivia, rom saqarTveloSi rusuli kapitalis in-

teresebi mxolod energoseqtoriT ar Semoifargleba. mniSvne-

lovania rusuli kapitalis daintereseba saqarTvelos sabanko,

meRvineobisa da kavSirgabmulobis seqtorebiT.

ruseTis politikis ideologiuri mxardaWeris amocana

jer kidev gasuli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi gaxda aq-

Page 13: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

12

tualuri. dsT-is sivrcis Semomtkicebis Teoriuli safuZ-

vlebis Camoyalibeba jer kidev e.w. neoevrazianistebma scades,

romlebmac ruseTis misia atlanticizmis5 uaryofaSi, aSS-is

startegiul kontrolSi da dasavluri liberaluri faseulo-

bebis gabatonebis ar daSvebaSi dainaxes. mogvianebiT gaCnda

e.w. “liberaluri imperiis~ koncefciis rusuli varianti, ro-

melic evraziuli integraciis ufro modernizebul models

efuZneboda da xasiaTiT ufro pragmatuli da konkretuli

iyo. misi arsi ruseTis ekonomikur da politikur eqspansiaSi

mdgomareobda da, erTi SexedviT, Tanamedrove universalur

liberalur faseulobebs efuZneboda. sxva sityvebiT, ~libe-

raluri imperiis~ doqtrina ruseTis eqspansionisturi zraxve-

bis liberaluri faseulobebis saburvelSi gaxvevis mcdelobas

warmoadgenda.6 doqtrinis erT-erTi ZiriTadi argumenti

mdgomareobda imaSi, rom dsT-is sivrceSi da mis farglebs

gareT ruseTis ekonomikuri da politikuri eqspansiis gareSe

SeuZlebelia sakuTari teritoriuli mTlianobisa da resur-

sebis SenarCuneba. aqve SevniSnavT, rom SemTxveviTi ar aris

ekonomikur eqspansiaze aqcenti. Tuki wina doqtrina akademiur

wreebSi warmoiSva, ~liberaluri imperiis~ avtorebi ruseTis

oligarqiuli wreebis warmomadgenlebi arian. dRes ukve yvela

xedavs, rom ruseTis ekonomikuri eqspansia realobaa da “libe-

raluri imperiis” calkeuli debulebebi moqmedebaSia moyvani-

li. amave dros, dRes adgili aqvs ruseTis politikis ideolo-

giuri safuZvlebis gadasinjvis axal mcdelobas da es amJamad

prezidentis administraciis wiaRSi xdeba. axali politikuri

ideologia jer kidev damuSavebis procesSia, magram misi doq-

trinaluri nawili met-naklebad ukve Camoyalibebulia.7

saubaria e.w. ~suverenuli demokratiis~ koncefciaze, romlis

arsic ruseTis Taviseburebebze, istoriul gamocdilebaze da

5 doqtrina dasavleT evropisa da Crdilo amerikis qveynebis politikur, ekonomikur da Tavdacvis sakiTxebSi TanamSromlobis Sesaxeb 6 V. Papava, F. Starr, ‘Russia’s Economic Imperialism’, Project Syndicate, January 2006 7 ix.Mmag.: Владислав Сурков, “Суверенитет - это политический синоним конкурентоспособности”, Московские новости, №№ 7-8, 2006……

Page 14: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

13

ganviTarebis prioritetebze demokratiis ~morgebaSi~ mdgoma-

reobs.8 amgvari adaptirebuli demokratiis mSeneblobis pro-

cesi ruseTis ~suverenuli~ uflebaa da dasavleTi, an vinme

sxva am procesSi ar unda Caerios. miuxedavad imisa, rom axali

politikuri ideologia, msgavsad ~liberaluri imperiisa,~ mim-

debare sivrceze sakuTari ekonomikuri da politikuri gavle-

nis gavrcelebas qadagebs, igi mainc ~novatoruli~ ideolo-

giaa. sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg ruseTi pirvelad es-

wrafvis sakuTari faseulobebis eqsports da amas ~Taviseburi~

demokratiuli modelis universalizaciis gziT cdilobs.

taqtikuri mizani ideebis, institutebis da sainformacio sa-

Sualebebis efeqtiani infrastruqturis Seqmnaa, raTa “dro-

ulad gamovlindes Tanamedrove ~narinjisferi~ reJimebis

sisuste da aRdges ruseTis gavlena rogorc mTavrobebis, ise

sazogadoebis doneze.9

ruseTi saxsrebs ar iSurebs dsT-s qveynebSi arasam-

Tavrobo organizaciebis infrastruqturis ganviTarebisaTvis.

prorusuli da ruseTidan dafinansebuli saazrovno centrebi

sokoebiviT mravldeba. ukrainaSi es organizaciebi aviTareben

“suverenuli ukrainis~ ideas, romlis Tanaxmadac ~ukrainam ar

unda dauTmos erovnuli suvereniteti evropul biurok-

ratias.~10 moldovaSo Seiqmna ~Tavisufali evropa-moldovas

fondi,~ romlis prorusuli orientacia yvelasaTvis aSkaraa.11

garda amisa, ruseTSi “moRvaweobs“ dsT-Si arCevnebis monito-

ringis organizacia, romlis Sefasebebi, rogorc wesi, radika-

lurad gansxvavdeba euTo-s daskvnebisgan. rac Seexeba samxreT

kavkasias, samive qveyanaSi funqcionirebs e.w. ganviTarebis

fondi “demokratiis kavkasiuri instituti“ (Фонд развития

8 “suverenuli demokratiis” dawvrilebiTi mimoxilva ix. Nicu Popescu, ‘Russia’s Soft Power Ambitions’, CEPS Policy Brief, No. 115, October 2006. ruseTis sagareo politikis ideologiuri uzrunvelyofis sakiTxi mniSvnelovanwilad aRniSnul naSromSi moyvanil mosazrebebs efuZneba 9 Ivan Krastev, “Russia’s Post-Orange Empire”, Opendemocracy.net, 20 October 2005 10 ix. interviu modest kolerovTan http://kreml.org/interview/60835783 11 Nicu Popescu, op.cit.

Page 15: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

14

“Кавказкий институт демократии“), romelic xSirad atarebs

mrgval magidebs, sociologiur kvlevebs, kulturul RonisZi-

ebebs. fondi eweva, aseve, sagamomcemlo saqmianobas da axor-

cielebs media-proeqtebs: cota xnis win aRniSnulma organi-

zaciam gaxsna samxreT oseTze mauwyebeli radiosadguri (“ai-

zald-FM“) da daaarsa gazeTi, romelic afxazeTSi vrceldeba

(“Гудок-Абхазия“).12

evrokavSiris interesebi saqarTveloSi

evrokavSirisa da saqarTvelos urTierTobebi bolo

dromde donorsa da recipients Soris urTierTobebs warmo-

adgenda. 1992-2004 ww. evrokavSirma saqarTvelos 450 mln ev-

ros odenobis daxmareba gauwia. am periodSi araerTi teqniku-

ri da humanitaruli daxmarebis, sasursaTo uzrunvelyofisa

da konfliqtis zonebSi sareabilitacio proeqti iqna ganxor-

cielebuli. mas Semdeg, rac saqarTvelo miwveul iqna evropis

samezoblo politikaSi monawileobis misaRebad, urTierTo-

bebma formalurad partnioruli xasiaTi miiRo. Tumca, ~axali

urTierTobebis~ mizani saqarTvelos rogorc saxelmwifos

imgvari modernizebaa, rom moxdes politikuri, samarTlebrivi

da administraciuli sistemebis maqsimaluri daaxloeba

evropul standartebTan. gansxvavebiT dsT-s qveynebisadmi

~SeTavazebuli~ ruseTis integraciuli proeqtisagan, evropis

samezoblo politika, zogadad, evrointegracia, nebayoflo-

biTi procesia da mTlianad evrokavSiris atraqciulobis ele-

mentebzea agebuli.

saqarTvelos miwveva evropul samezoblo politikaSi

monawileobis misaRebad SemTxveviTi ar yofila. ~vardebis

revoluciam~ aramarto saqarTvelos, mTeli regionis mimarT

12 ix. dawvrilebiT www.caucasusid.com

Page 16: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

15

gazarda interesi, Tumca, saqarTvelos mainc gamorCeuli yu-

radReba eqceva. am yuradRebas safuZvlad evropisaTvis saqar-

Tvelos mzardi mniSvneloba udevs. qvemoT moyvanilia aRniS-

nuli interesebis ganmsazRvreli faqtorebi, rac, ZiriTadad,

dov linCis cnobil naSromSi13 moyvanil argumentebs efuZneba:

(a) ~vardebis revoluciam~ saqarTvelos mimarT warmate-

buli demokratiuli tranziciis safuZvliani imedi gaaCina,

rac post-sabWoTa sivrceSi civi omis damTavrebis Semdeg male

daikarga. ufro metic, axali xelisuflebis zogierTma STam-

beWdavma warmatebulma nabijma, rac dakavSirebuli iyo sabiu-

jeto disciplinis mkveTr gaumjobesebasTan, aWaris sakiTxis

mSvidobian mogvarebasTan, korufciis arsebiT SemcirebasTan

da sxv. qveynis ganviTarebas axali logika SesZina da aman da-

savlel partniorebSi, maT Soris evropaSi, zemoaRniSnuli

imedebis aRsrulebis interesi aRZra.

(b) bulgareTisa da rumineTis evrokavSirSi SesvliT sa-

qarTvelo uSualod daumezoblda evropas. geografiulma

siaxlovem TanamSromlobis axal SesaZleblobebTan erTad

evropaSi imis survilic warmoSva, rom saqarTvelo institu-

cionalurad gaZlierdes da ar iqces aRmosavleTidan evro-

pisken mimarTuli safrTxeebis satranzito derefnad. pirvel

rigSi es organizebuli damnaSaveobis gavrcelebas, narkoti-

kebis tranzitsa da aralegaluri migracias exeba. gamdidre-

buli uranis kontrabandis mcdelobis amawinandelma gaxmaure-

bulma faqtma zemoaRniSnuli survili kidev metad gaamZafra.

(g) mas Semdeg, rac evropam gaacnobiera energetikuli

usafrTxoebis uzrunvelyofis arsebuli Tu SesaZlo gamow-

vevebi, meti yuradReba miapyro alternatiuli wyaroebis moZi-

ebis amocanas. aRniSnul konteqstSi kaspiispireTis naxSir-

wyalbadebi da saqarTvelo, rogorc am resursebis evropamde

mitanis satranzito qveyana, mzard interess iwvevs. es inte-

13 Dov Lynch, ‘Why Georgia Matters’, Chaillot Paper, No. 86, February 2006, pp. 66-8

Page 17: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

16

resi gansakuTrebiT gamyarda baqo-Tbilisi-jeihanis navTob-

sadenisa da samxreTkavkasiuri (~Sah-denizis~) gazsadenis mSe-

neblobis dasrulebis Semdeg.

(d) afxazeTsa da cxinvalis regionSi konfliqtebis moug-

varebloba daZabulobis xelaxali eskalaciis SesaZleblobas

qmnis. evrokavSiri dainteresebulia am konfliqtebis mogva-

rebiT, winaaRmdeg SemTxvevaSi regioni blokadebisa da kon-

frontaciis arenad iqceva. axali omi SesaZloa Savi zRvis

regionzec gavrceldes da evrokavSiris wevri da kandidati

qveynebis usafrTxoebas pirdapir Tu iribad daemuqros.

(e) saqarTvelo erTgvari laboratoriaa, sadac SeiZleba

post-sabWoTa sivrceSi arsebul tendenciebze dakvirveba,

transatlatikuri kavSirebis simtkicis Semowmeba, evrokavSir-

ruseTis urTierTobebis gamocda. evropisTvis mniSvnelovani

bevri procesi da tendencia ama Tu im saxiT Tavs iCens an ya-

libdeba saqarTveloSi. amdenad, saqarTveloSi mSvidobis uz-

runvelyofaSi da demokratiuli saxelmwifos mSeneblobis

proeqtis warmatebaSi evropa sul ufro metad aris dainte-

resebuli.

aqve unda iTqvas, rom miuxedavad aRniSnulisa, evro-

kavSiris faqtiuri monawileoba saqarTveloSi iseve, rogorc

zogadad regionSi, mimdinare procesebSi ar Seesabameba misi

interesebis dones. amis sailustraciod sakmarisia TRACECA-as programa moviyvanoT magaliTad. Tavis droze didi pom-

pezurobiT dawyebuli am programis fraglebSi TiTzeCamo-

saTvleli sainvesticio proeqtia ganxorcielebuli, romelTa

jamuri Rirebuleba sul ramodenime aTeuli milioni evroTi

ganisazRvreba. SedarebisTvis, mxolod baqo-sufsis milsadenis

mSeneblobaSi 600 mln dolari daixarja. dRes evrokavSiris-

Tvis Cvens regionSi mTavari gamowveva swored imaSi mdgoma-

reobs, rom gaaqtiurdes da aRniSnul procesebSi monawi-

leobiT zemoxsenebuli interesebis adeqvaturad warmoCindes.

Page 18: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

17

evrokavSiris saSuamavlo potenciali:

resursebi da SezRudvebi

evrokavSiris gaaqtiurebis axal politikur da samar-

Tlebriv safuZvels evropis samezoblo politikis samoqmedo

gegma warmoadgens, romelic ormxriv savaldebulo dokumen-

tia da rogorc saqarTvelos, ise evrokavSirs garkveul pasu-

xismgeblobas akisrebs. am dokumentSi mkafiod aris naTqvami,

rom evrokavSirma xeli unda Seuwyos saqarTvelosa da ruseTs

Soris urTierTobebis gaumjobesebas. gamokveTilia oTxi mi-

marTuleba: ormxrivi “CarCo~ xelSekrulebis miReba/ganxor-

cieleba; konfliqtebis mogvarebaSi TanamSromloba; sazRvre-

bis delimitireba da TanamSromloba sazRvris marTvis sakiT-

xebSi; stabiluri ekonomikuri TanamSromlobis xelSewyoba.14

dokumentSi konfliqtebis mogvarebasTan dakavSirebiT damate-

biT isic aris aRniSnuli, rom es sakiTxebi unda iqnas CarTuli

evrokavSirisa da ruseTis ormxrivi dialogis dRis wesrigSi.

ismis kiTxva: ra resursebi da ra SezRudvebi aqvs evrokavSirs,

raTa moaxerxos ruseTis darwmuneba saqarTvelosTan urTier-

Tobebis normalizaciis aucileblobaSi? aqve unda ganvmar-

toT, rom saqarTvelo-ruseTis urTierTobebis normalizacia

sul cota sami donis amocanas moicavs:

1. arsebuli mwave krizisuli fazis ganmuxtva da 2006 wlis ga-

zafxuli-zafxulis mdgomareobisken dabruneba;

2. ruseTis mier saqarTvelos evroatlantikur sivrceSi in-

tegraciisken mimarTuli kursisadmi Segueba da afxazeTsa da

cxinvalis regionSi konfliqtebis realuri mogvarebis xelSew-

yoba;

14 ix. evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmis qveTavi 4.3.1

Page 19: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

18

3. keTilmezobluri da Tanabarpartnioruli urTierTobebis

damyareba da ormxrivi “CarCo~ xelSekrulebis xelmowera/ra-

tificireba.

mTavari da, SeiZleba iTqvas, erTaderTi resursi, rac

evrokavSirs am SemTxvevaSi aqtivSi aqvs, aris misi rogorc

brokeris politikuri kapitali, SedarebiT miukerZoebeli Su-

amavlis reputacia. marTlac, aSS-sgan da nato-sgan, an, Tun-

dac, euTosgan gansxvavebiT, evrokavSirs ruseTSi ufro “kargi

TvaliT uyureben.~ raTqmaunda, yvelaferi SedarebiTia da

absoluturi ndoba ruseTSi arc evrokavSiris mimarT aris.

Tumca, erTi mxriv, evropis mzardi energodamokidebuleba

ruseTze da, meore mxriv, Tavad evropis Seufereblad “msubu-

qi” politikuri wona saerTaSoriso arenaze mas mosaxerxebel

da ruseTisTvis yvelaze misaReb partniorad warmoaCens. aqve

davZenT, rom ruseTisTvis partnioris “mosaxerxebloba~ sau-

keTeso SemTxvevaSi mis mosmenas niSnavs da iSviaTad – misTvis

dajerebas. sainteresoa, rom ruseTi axlo perspeqtivaSi evro-

kavSirs postsabWoTa sivrceSi, maT Soris saqarTveloSi, kon-

kurentad ar miiCnevs. es imiT aris ganpirobebuli, rom 2004

wels aRmosavleT evropis qveynebis didi jgufis Tavis rigebSi

miRebis Semdeg evrokavSirs aSkara ~daRla~ daetyo da sabWoTa

sivrceze gafarToebas Tvalsawier momavalSi ar gegmavs. ag-

reTve, gasaTvaliswinebelia isic, rom ruseTis konkurenti re-

gionis - kaspiispireTis - energoresursebis, gansakuTrebiT,

bunebrivi airis mimarT evropas, marTalia, nel-nela uRvivdeba

interesi, magram es interesi mkafiod gamokveTili jer-

jerobiT mainc ar aris. aseve, sayuradReboa, rom evrokavSiri

samxreT kavkasiaSi arsebuli konfliqtebis mogvarebis proces-

Si damxmare rols sjerdeba da fexs iTrevs ruseTis mier

dominirebuli formatebis Secvlis mimarTulebiT iniciativis

gamoCenaSi.15 rac Seexeba grZelvadian perspeqtivas, aq ruse-

15 bolo xanebSi evrokavSiri sul ufro metad interesdeba saqarTveloSi arsebuli konfliqtebiT. amJamad briuselSi ixileba jer-jerobiT sajarod xelmiuwvdomeli

Page 20: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

19

TisTvis “evropuli safrTxe~ ufro gamokveTilia. samezoblo

politikis farglebSi masSi monawile qveynebi, maT Soris

saqarTvelo, erToblivad ganxorcielebuli samoqmedo gegme-

bis da TanamSromlobis Semdgomi formatebis Sedegad ganvi-

Tarebis Tvisobrivad axal dones miaRweven. Sedegad, post-

sabWoTa sivrcis mniSvnelovan nawilSi Camoyalibdeba ruseTis-

Tvis gaucxoebuli da gansxvavebuli politikuri, samarTleb-

rivi da administraciuli sistemebi, rac dasavleTis interese-

bisa da gavlenis konsolidaciis myar safuZvels Seqmnis. am

TvalsazrisiT ruseTi da evrokavSiri postsabWoTa sivrceSi

konkurentebi arian. swored es aris ZiriTadi mizezi, ris ga-

moc evrokavSiri ruseTSi bolomde ndobas ver iwvevs.

aRniSnulis garda, aris sxva faqtorebic, rac evrokavSi-

ris ruseTze zemoqmedebis potencials zRudavs:

a) evrokavSiris mTavari sisuste mdgomareobs gare

samyaros aRqmis araerTgvarovnebaSi. SexedulebaTa ~mozaiku-

roba~ gansakuTrebiT vlindeba postsabWoTa sivrcis mimarT da

es Tanabrad Seexeba ruseTsa da dsT-s sxva regionebsa Tu

calkeul qveynebs. saubaria imaze, rom, vTqvaT, litvasa da

portugalias gansxvavebuli codna da motivacia aqvT, rode-

sac sakiTxi Seexeba saqarTvelosTan dakavSirebuli proble-

mebis irgvliv evrokavSiris mxridan raime gadawyvetilebis mi-

Rebas. rodesac erTiani xedva ar aris, SeuZlebelia mizanmi-

marTuli politikisa da am politikis ganxorcielebis qmediTi

strategiis SemuSaveba. amitomac aris, rom evrokavSiris poli-

tika xSirad ufro impulsuri, araTanmimdevruli da movle-

nebiT ganpirobebulia, vidre kargad gaTvlil strategiaze

dafuZnebuli;

dokumenti, romelic warmoadgens konfliqtebis mowesrigebis daCqarebis 15-punqtian gegmas. gegmas safuZvlad daedo evrokavSiris samxreT kavkasiaSi specialuri warmomad-genlisa da evrokomisiis mier erToblivad momzadebuli yovlismomcveli angariSi. aR-niSnul sakiTxze dawvrilebiT ix. http://euobserver.com/9/23744/?print=1

Page 21: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

20

b) zemoxsenebuli interesebi, rac evrokavSirs saqarTve-

losTan mimarTebaSi aqvs, egzistencialuri xasiaTis ar aris.

saqarTvelo ar aris serbia da arc samxreT kavkasiaa dasavleT

balkaneTi. aq mimdinare procesebi evropisTvis mniSvnelovania,

magram ara iseTi, rom evrokavSiris pirveli rigis priori-

tetTa Soris dadges. prioritetul sakiTxTa Soris evropi-

saTvis dRes, raTqmaunda, energetikuli usafrTxoebis, iranisa

da kosovos Temebia da mxolod amis Semdeg kavkasia da saqar-

Tvelo;

g) evrokavSiri erTgvar Sigapolitikur krizisSi imyofe-

ba. gafarToebiT ~daRla~ da safrangeTisa da niderlandebis

referendumebis ~Cavardna~ zRudavs mizanmimarTuli sagareo

politikis gatarebis SesaZleblobas. garda amisa, Tavad evro-

kavSiris wesebi da procedurebi ar iZleva aSS-saviT operati-

uli da aqtiuri politikis gatarebis saSualebas, maT Soris

finansuri resursebis mobilizebis TvalsazrisiT.16 ufro me-

tic, evropis SigniT xsenebuli erTiani xedvis ar arsebobis

gamo, ama Tu im regionisa Tu qveynis mimarT daxmarebis prog-

ramebis SemuSavebis dros gadawyvetilebis miReba rTul

konkurentul pirobebSi xdeba: - zogi samxreT kavkasias lobi-

rebs, zogi - xmelTaSuazRvis regions, zogic axlo aRmosav-

leTs da a.S.;

d) mTavari SemzRudveli Tavad ruseTis faqtoria, ro-

melTanac evrokavSirs bevri zemoaRniSnuli prioritetuli

sakiTxi aqvs gadasawyveti. erTi maTgani gansakuTrebiT aqtua-

luria da grZelvadian perspeqtivaSi evrokavSirisTvis sasi-

cocxlo mniSvnelobas iZens: esaa ruseTidan energoma-

tareblebis stabiluri mowodebis garantireba. aRniSnulis

gamo evrokavSiri moklebulia saqarTvelosTan dakavSirebul

sakiTxebze mniSvnelovani diplomatiuri da politikuri

resursebis ~daxarjvis~ SesaZleblobas. Tanac, evrokavSiri

Tuki aqtiurad daiwyebs konfliqtebis mogvarebis procesSi

16 Dov Lynch, op.cit.,p.72

Page 22: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

21

CarTvas (maT Soris arsebuli formatebis Secvlis mimar-

TulebiT), rasac qarTuli mxare daJinebiT moiTxovs, es ru-

seTs mxolod gaaRizianebs da amiT ~Suamavlis~ resursi

mniSvnelovnad daiklebs. amas emateba isic, rom uaxloes

periodSi ruseTSi saprezidento arCevnebis moaxloebasTan

erTad, sul ufro met wonas SeiZens ~saqarTvelos sakiTxi.~

saarCevno kampaniis msvlelobisas mosalodnelia, rom saqar-

Tvelosa da ruseTs Soris urTierTobebis radikaluri norma-

lizaciisTvis koniunqtura ar iyos xelsayreli da ruseTmac

amis gamo evropelTa gzavnilebs ~wauyruos.~

yovelive zemoaRniSnulis gamo unda vivaraudoT, rom

evrokavSirs sakuTari resursebiT gauWirdeba ruseTis saqar-

TvelosTan urTierTobebis srul normalizaciaze daTanxmeba.

amisTvis mas arc neba aqvs sakmarisi da arc politikuri re-

sursi. magram es ar niSnavs, rom evrokavSirs am urTier-

Tobebis gaumjobesebis xelSewyoba ar SeuZlia. ufro metic,

aSS-sTan da sxva saerTaSoriso aqtorebTan koordinaciis

SemTxvevaSi ar aris gamoricxuli ruseTma ~daTmos” saqar-

Tvelos teritoriuli mTlianobisa da ganviTarebis arCeuli

kursis sasargeblod. magram sanam es CvenTvis idealuri viTa-

reba dadgeba, evrokavSirs Tavisi mniSvnelovani misiis Sesru-

leba SeuZlia da es dakavSirebulia saqarTvelosa da ruseTs

Soris urTierTobebis normalizaciis zemoaRniSnuli pirveli

donis amocanis SesrulebasTan. sxva sityvebiT, dRevandeli

krizisuli viTarebis ganmuxtva da 2006 wlis pirveli naxevris

mdgomareobis aRdgena savsebiT miRwevadi mizania. saerTaSo-

riso Tanamegobroba bevrs akeTebs am mimarTulebiT da

evrokavSiris xmas am saerTo ZalisxmevaSi mniSvnelovani adgi-

li uWiravs. evroparlamentis da evrokavSiris sabWos gancxa-

debebma Tu ~troikas~ vizitma moskovSi Tavisi gaakeTa da el-

Cis dabrunebiT saqarTveloSi ruseTma situaciis ganmux-

tvisken pirveli nabiji gadadga. TavisTavad es jer arafers

niSnavs, magram ~yinulis galRobisTvis~ saWiro niSnuls poli-

Page 23: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

22

tikuri temperatura ukve aSkarad miuaxlovda. rogorc Cans,

uaxloes periodSi mTavari aqcenti evrokavSiris saSuamavlo

saqmianobaSi 2006 wlis status quo ante-s aRdgenaze gakeTdeba.

Tumca, es ar unda iqnas gagebuli, rogorc mxolod ruseTis

mxridan upirobo daTanxmeba. ruseTs saqarTvelosTan mimar-

TebaSi wels ori umTavresi mizani aqvs: 1. miiRos msof-

lio savaWro organizaciaSi gawevrianebis Tanxmoba da 2. uc-

vlelad datovos konfliqtebis mogvarebis formatebi. mosa-

lodnelia, rom saerTaSoriso Tanamegobroba, maT Soris evro-

kavSiri, mogviwodebs davTanxmdeT ruseTis moTxovnebs. rac

Seexeba meore donis amocanas, romelic dakavSirebulia saqar-

Tvelosa da ruseTis urTierTobebSi ori mTavari gamaRizia-

neblis (saqarTvelos nato-Si integracia da mougvarebeli

konfliqtebi) moxsnasTan, zemoaRniSnuli mizezebis gamo evro-

kavSirs marto ar SeuZlia gadaWras. evrokavSiri, albaT, gaag-

rZelebs saqarTvelosTan dakavSirebuli problematikis Car-

Tvas ruseTTan ormxriv dialogSi, magram es ar iqneba sakma-

risi piroba. miunxenis usafrTxoebis konferenciaze putinis

gamosvlis Sinaarsi da toni imaze miuTiTebs, rom ruseTTan

dialogi, maT Soris nato-s Semdgomi gafarToebis Taobaze,

garTuldeba.17 Sesabamisad, garTuldeba ruseTis mier saqar-

Tvelos evro-atlantikur sivrceSi integraciis kursisadmi

Seguebis perspeqtivac, rac Tavis mxriv uaryofiTad aisaxeba

or qveyanas Soris urTierTobebis normalizaciis procesze.

aseve garTuldeba ruseTis daTanxmeba konfliqtis zonebSi

raime WeSmartitad konstruqciul qmedebaze. aseT konteqstSi

yovelive aRniSnuli evrokavSiris winaSe seriozuli gamow-

vevis saxes iRebs. albaT, upriani iqneba evrokavSirma aqcenti

konfliqtebis mogvarebasTan dakavSirebuli inerciis iribi

gziT daZlevaze aiRos. anu, nacvlad imisa, rom evrokavSirma

ruseTTan diplomatiur Widils Sealios mis xelT arsebuli

resursebi, iqneb sjobdes saqmianobis ZiriTad orientirad

17 ix. A. Lievin, ‘The West must set a strategy for a resurgent Russia,’ Financial Times, 9 March 2007

Page 24: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

23

Tavad konflitebTan dakavSirebuli viTarebis logikis Secvla

iqnes arCeuli.18 mxedvelobaSi gvaqvs qarTvelebsa da

konfliqtis zonebSi macxovrebel mosaxleobas Soris ndobis

aRdgenis, maT Soris TanamSromlobis Cvevebis Camoyalibebis

xelSewyoba, rac konfliqtebis mogvarebis gayinul process

Signidan gaalRobs. amiT, saboloo jamSi, saqarTvelo-ruseTis

urTierTobebis erT-erTi mTavari gamaRizianebeli TavisiT

moixsneboda dRis wesrigidan. saqarTvelos xelisuflebis

ganzraxva konfliqtis mxareebTan pirdapiri dialogis warmar-

TvasTan dakavSirebiT Tumca dagvianebuli, magram, udavod,

sworia. evrokavSirs unikaluri wvlilis Setana SeuZlia am di-

alogis xelSewyobaSi, konfliqtis zonebSi evropuli da evro-

atlantikuri integraciis procesis popularizaciaSi. kon-

fliqtis zonebSi, gansakuTrebiT afxazeTSi, amgvari saqmiano-

bisTvis niadagi arsebobs. iq sxva dasavlur institutebTan

SedarebiT evrokavSiris avtoriteti maRalia. misasalmebelia,

rom am mimarTulebiT pirveli nabijebi ukve idgmeba, rac

sxvasTan erTad evrokavSiris axali specialuri warmomadgen-

lis pirad aqtivobasTanac aris dakavSirebuli.

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom saqarTvelo-ruseTis

urTierTobebi erT-erTi rTuli kvanZia Tanamedrove saerTa-

Soriso urTierTobebSi. es is sakiTxia, romlis gadaWrazec

damokidebulia msoflio wesrigis momavali konturebi, Tun-

dac postsabWoTa sivrceSi. es ase rom ar iyos, aSS, anda iseTi

saerTaSoriso organizaciebi, rogoricaa evropis sabWo, evro-

kavSiri, euTo da gaero, dRevandeli krizisis mogvarebiT ase

mowadinebuli ar iqnebodnen. imaze, Tu rogor mogvardeba

saqarTvelo-ruseTis urTierTobebi, mniSvnelovnad aris damo-

kidebuli rogori iqneba xval ruseTi saerTaSoriso arenaze.

dRes, rodesac ruseTi pretenzias acxadebs saerTaSoriso ur-

TierTobebSi axali TamaSis wesebis SemoRebaze, saqarTvelos

winaSe arCeuli kursis ganxorcilebasTan dakavSirebiT seri-

18 Dov Lynch, op.cit., p.78

Page 25: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia

24

ozuli gamowvevebi Cndeba. mTavari, rac saqarTvelos aseT vi-

TarebaSi xelewifeba, arCeuli kursis ganuxrelad dacvaa,

Tumca meti pasuxismgeblobiT da sifrTxiliT. rac Seexeba sa-

erTaSoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirs, kargad

koordinirebuli qmedebiT saqarTvelosa da ruseTs Soris mo-

wesrigebuli da koreqtuli urTierTobebis CamoyalibebaSi ar-

sebiTi wvlilis Setana SeuZlia. Tumca, amocana ar aris mar-

tivi da xsenebul saerTo ZalisxmevaSi TiToeuli monawilis

SesaZleblobebis zedmiwevniT zusti SefasebiT rolebis aseve

zustad gansazRvraa saWiro.

Page 26: EXPERT OPINION ARCHIL GEGESHIDZE FIX ver.3 · lur konteqstSi ganxilvasac moiTxovs. Tavidanve unda aRiniS-nos, rom saqarTvelosTan urTierTobebi ruseTis ufro farTe strategiis nawilia