page | 1 let’s skill maharashtra +Éè®ÆúmÉÉ¤ÉÉnù ÊvÉ±½þÉ ... an… · let’s...

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉn ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®úÉJÉb÷É 2017-18

_____

Page | 1

Let’s Skill Maharashtra

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±½þÉ

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®úÉJÉb÷É

ºÉxÉ 2017-18

ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ,®úÉäVÉMÉÉ®ú ´É =tÉäVÉEòiÉÉú ¨ÉÉMÉÇnù¶ÉÇxÉ Eåòpù,मालजीपरा, टशन रोड, औरगाबाद

ºÉÆEäòiÉºlÉ³ý:- www.rojgar.mahaswyam.in / https://www.mssds.in

<Ç-¨Éä±É : [email protected] /[email protected]

´É ¡ìòCºÉ (0240) 2334859


_____

Page | 1




ºÉxÉ 2017-18




´É ¡ìòCºÉ (0240) 2334859


_____

Page | 1




ºÉxÉ 2017-18




´É ¡ìòCºÉ (0240) 2334859


_____

Page | 2

तावनाºÉxÉ 2022 {ÉªÉÈiÉ ¦ÉÉ®úiÉÉSÉÒ 64% ]õCEäò ±ÉÉäEòºÉÆJªÉÉ 15 iÉä 59 ªÉÉ EòÉªÉÇ|É´ÉhÉ (Working Age

Group) ´ÉªÉÉäMÉ]õÉiÉÒ±É +ºÉä±É. iÉºÉäSÉ, ¦ÉÉ®úiÉÉiÉÒ±É ±ÉÉäEòÉÆSÉä ºÉ®úÉºÉ®úÒ ´ÉªÉÉä ÉÉxÉ 29 ´É¹Éæ +ºÉä±É. ¨½þhÉVÉäSÉ 2022{ÉªÉÈiÉ ¦ÉÉ®úiÉ ½þÉ VÉÉMÉÉiÉÒ±É ºÉ´ÉÉÇiÉ iÉ¯ûhÉ näù¶ÉÉÆ{ÉèEòÒ BEò +ºÉä±É ´É =i{ÉÉnùxÉIÉ¨ÉiÉÉ +ºÉ±Éä±Éä ¤É½ÖþþºÉÆJªÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý¦ÉÉ®úiÉÉEòbä÷ +ºÉä±É. ´ÉÉføiÉÒ ¤ÉÉVÉÉ®ú{Éä ö, Eò¨ÉÒ ËEò¨ÉiÉÒiÉ =i{ÉÉnùxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉ +ÉÊhÉ EÖò¶É±É ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ýÉSÉä ºjÉÉäiÉ+ºÉ±Éä±ªÉÉ ¦ÉÉ®úiÉÉiÉ Ê´Énäù¶ÉÒ MÉÆÖiÉ´ÉhÉÚEò ¨ÉÉä öªÉÉ |É¨ÉÉhÉÉiÉ ´ÉÉføiÉ +É½äþ. {ÉÊ®úhÉÉ¨ÉÒ, ºlÉÉÊxÉEò, ®úÉ¹]õÅÒªÉ, VÉÉMÉÊiÉEò{ÉÉiÉ³ýÒ´É®ú Ê´ÉÊ´ÉvÉ IÉäjÉÉiÉ ¨ÉÉä öªÉÉ |É¨ÉÉhÉÉiÉ ®úÉäVÉMÉÉ®úÉSªÉÉ ºÉÆvÉÒ ÊxÉ¨ÉÉÇhÉ ½þÉäiÉ +É½äþiÉ. ªÉÉ ºÉÆvÉÓSªÉÉ ¨ÉÉvªÉ¨ÉÉiÉÚxÉ+É{É±ªÉÉ +lÉÇ´ªÉ´ÉºlÉäiÉ ¶ÉÉ·ÉiÉ ´ÉÞvnùÒ ´É Ê´ÉEòÉºÉ ½þÉähªÉÉºÉÉ`öÒ |ÉÊ¶ÉÊIÉiÉ +ÉÊhÉ EÖò¶É±É ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý +ºÉhÉä +iªÉÆiÉ+É´É¶ªÉEò +É½äþ. ªÉÉ {ÉÉ·ÉÇ¦ÉÚ¨ÉÒ´É®ú Ê´ÉÊ´ÉvÉ =tÉäMÉ ´É <iÉ®ú IÉäjÉÉÆiÉÒ±É ºÉÆvÉÒSÖÖ ¡òÉªÉnùÉ PÉähªÉÉºÉÉ`öÒ ¦ÉÉ®úiÉÉiÉÒ±ÉiÉ¯ûhÉ ´ÉªÉÉäMÉ]õÉiÉÒ±É =¨Éänù´ÉÉ®úÉÆxÉÉ +lÉÇ ªÉ´ÉºlÉäSªÉÉ Ê´ÉÊ´ÉvÉ IÉäjÉÉÆ ÉvªÉä ¤Énù±ÉiªÉÉ +ÉvÉÖÊxÉEò iÉÆjÉYÉÉxÉÉxÉÖ û{ÉEòÉè¶É±ªÉÉvÉÉÊ®úiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉ´nùÉ®äú =i{ÉÉnùxÉIÉ¨É ¤ÉxÉÊ´ÉhªÉÉSªÉÉ o¹]õÒxÉä “EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ” ªÉÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉºÉ ®úÉ¹]õÅÒªÉ|ÉÉvÉÉxªÉ ¨ÉvªÉä ®úÉ¹]õÅÒªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨É ºÉÖ û Eò®úhªÉÉiÉ +É±ÉÉ. ªÉÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉÆiÉMÉÇiÉ ¨É½þÉ®úÉ¹]ÅÉºÉÉ`öÒ4.50 EòÉä]õÒ EÖò¶É±É ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ýÉSÉÒ ÊxÉÌ¨ÉiÉÒ ºÉxÉ 2022 {ÉªÉÈiÉ Eò®úhªÉÉSÉä =Êq¹]õ `ö®úÊ´ÉhªÉÉiÉ +É±Éä.

ºÉxÉ 2014 {ÉÉºÉÚxÉ ¨ÉÉ.{ÉÆiÉ|ÉvÉÉxÉ ªÉÉÆSªÉÉ “¨ÉäEò <xÉ <ÆÊb÷ªÉÉ” ªÉÉ ºÉÆEò±{ÉxÉäºÉ +xÉÖºÉ¯ûxÉ “ºEòÒ±É<ÆÊb÷ªÉÉ” ªÉÉ xÉÉ´ÉÉxÉä EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉºÉ Eåòpù ¶ÉÉºÉxÉÉxÉä ºÉ´ÉÉæSSÉ |ÉÉvÉÉxªÉ Ênù±Éä +ºÉÚxÉ ªÉÉEòÉªÉÇGò¨ÉÉSÉÒ |É¦ÉÉ´ÉÒ +ÆÆ¨É±É¤ÉVÉÉ´ÉhÉÒ Eò®úhªÉÉSªÉÉ nùÞ¹]õÒxÉä ®úÉ¹]õÅÒªÉ ºiÉ®úÉ´É®ú “EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ”ªÉÉ º´ÉiÉÆjÉ ¨ÉÆjÉÉ±ÉªÉÉSÉÒ ºlÉÉ{ÉxÉÉ Eäò±ÉÒ +É½äþ. ªÉÉ +xÉÖ¹ÉÆMÉÉxÉä iÉºÉäSÉ ¨ÉÉ.¨ÉÖJªÉ¨ÉÆjÉÒ ªÉÉÆSªÉÉ ¨ÉäEò <xÉ ¨É½þÉ®úÉ¹]õÅ ªÉÉvªÉäªÉÉºÉ +xÉÖºÉ¯ûxÉ ®úÉVªÉÉiÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +Ê¦ÉªÉÉxÉ +ÊvÉEò |É¦ÉÉ´ÉÒ{ÉhÉä ®úÉ¤ÉÊ´ÉhªÉÉºÉÉ`öÒ ÊnùxÉÉÆEò15.01.2015 SªÉÉ ¶ÉÉºÉxÉ ÊxÉhÉÇªÉÉx´ÉªÉä {ÉÚ ÉÔSªÉÉ ®úÉäVÉMÉÉ®ú ´É º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú Ê´É¦ÉÉMÉÉSÉä ¯û{ÉÉÆiÉ®ú Eò¯ûxÉ “EòÉè¶É±ªÉÊ´ÉEòÉºÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉ” ªÉÉ º´ÉiÉÆjÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉSÉÒ ºlÉÉ{ÉxÉÉ Eò®úhªÉÉiÉ +É±ÉÒ +É½äþ.

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É nùÉÊ®úpùªÉ ®äú¹ÉäJÉÉ±ÉÒ±É ´É <iÉ®ú ®úÉäVÉMÉÉ®ú <SUÖôEò =¨Éänù´ÉÉ®úÉÆSÉä EòÉè¶É±ªÉÊ´ÉEòÉºÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉiÉÖxÉ ºÉIÉ¨ÉÒEò®úhÉ Eò¯ûxÉ iªÉÉÆSÉä VÉÒ´ÉxÉ ®úÉäVÉMÉÉ®úIÉ¨É ¤ÉxÉÊ´ÉhÉä ºÉÉä<ÇSÉä ½þÉä<Ç±É. ºÉnù®úÒ±É+É®úÉJÉb÷É ½þÉ ªÉÉºÉÉ`öÒ {ÉlÉnù¶ÉÔ `ö®ú±Éä ªÉÉiÉ ¶ÉÆEòÉ xÉÉ½þÒ.

(b÷Éì. ÊxÉvÉÒ {ÉÉÆbä÷) ¦ÉÉ.|É.ºÉä

ÊVÉ±½þÉÊvÉEòÉ®úÒ, iÉlÉÉ +vªÉIÉ.ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒ ºÉÊ¨ÉiÉÒ

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù


_____

Page | 3

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±½þÉ où¹]õÒIÉä{ÉÉiÉ

{ÉÉ·ÉÇ¦ÉÚ ÉÒ :-

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù +ÉVÉ VÉälÉä ´ÉºÉ±Éä±Éä +É½äþ iªÉÉ JÉÉ¨É xÉnùÒSªÉÉ iÉÒ®úÉ´É®ú ªÉÉSÉ VÉÉMÉÒ JÉb÷EòÒ xÉÉÆ ÉÉSÉä |ÉÉSÉÒxÉ MÉÉ´É´ÉºÉ±Éä±Éä ½þÉäiÉä. EòÉ½þÒ <ÊiÉ½þÉºÉEòÉ®úÉÆSªÉÉ ¨ÉiÉä 1604 ¨ÉPªÉä +½þ¨ÉnùxÉMÉ®úSÉÉ ÊxÉVÉÉ¨É¶É½þÉ ¨ÉÖiÉÇZÉÉ ÊùuùiÉÒªÉ ªÉÉSÉÉ¨ÉÆjÉÒ ¨ÉÊ±ÉEò +Æ¤É®ú ªÉÉxÉä ½äþ ¶É½þ®ú ´ÉºÉ´É±Éä +ºÉÉ nùÉ´ÉÉ Eäò±ÉÉ VÉÉiÉÉä. {É®ÆúiÉÖ ½äþ MÉÉ´É +ÎºiÉi´ÉÉiÉ ½þÉäiÉä ¡òCiÉiªÉÉSÉä xÉÉ¨ÉEò®úhÉ Eäò±ªÉÉ MÉä±Éä. ¨ÉÊ±ÉEò +Æ¤É®úxÉä ªÉÉ ¶É½þÉ®úÉSÉä xÉÉÆ É ¡òiÉä½þ{ÉÖ®ú +ºÉä `ö´É±Éä. 1634 ¨ÉPªÉä+Éè®ÆúMÉVÉ¤É ªÉÉ ¶É½þ®úÉiÉ nùJJÉxÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉSÉÉ ºÉÖ¦ÉänùÉ®ú ¨½þhÉÖxÉ +É±ÉÉ. 1644 ¨ÉvªÉä iÉÉä +ÉOªÉÉ±ÉÉ {É®úiÉ MÉä±ÉÉ.IªÉÉxÉÆiÉ®ú 1681 ¨ÉvªÉä +Éè®ÆúMÉVÉ¤É ¨ÉÖMÉ±É ¤ÉÉnù¶É½þÉ +ºÉiÉÉÆxÉÉ {ÉÖx½þÉ ªÉÉ ¶É½þÉ®úÉiÉ +É±ÉÉ. 1707 ¨ÉvªÉä iªÉÉSªÉÉ¨ÉÞiªÉÖ{ÉªÉÈiÉ +Éè®ÆúMÉVÉ¤É ªÉälÉäSÉ ®úÉÊ½þ±ÉÉ. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®úÉVÉ´É³ý +ºÉhÉÉ-ªÉÉ JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù ªÉÉ UôÉä]õªÉÉ¶ÉÉ MÉÉ´ÉÉiÉ+Éè®ÆúMÉVÉ¤ÉÉSÉÒ Eò¤É®ú +É½äþ. 1707 xÉÆiÉ® +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnùSÉÉ iÉÉ¤ÉÉ {ÉÖfäø ½èþpùÉ¤ÉÉnùSªÉÉ ÊxÉVÉÉ¨É ®úÉVÉ´É]õÒSÉÉ ¦ÉÉMÉ¨½þhÉÖxÉ ®úÉÊ½þ±Éä. <.ºÉ. 1889 ¨ÉvªÉä +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnäùiÉ {ÉÊ½þ±ÉÒ EòÉ{ÉÖºÉ |ÉÊGòªÉÉ ÊMÉ®úhÉÒ =¦ÉÒ ®úÉÊ½þ±ÉÒ. iªÉÉiÉ700 VÉhÉÉÆxÉÉ ®úÉäVÉMÉÉ®ú Ê¨É³ýÉ±ÉÉ. ÊxÉZÉÉ¨É ®úÉVªÉÉiÉ ½èþpùÉ¤ÉÉnù-MÉÉänùÉ´É®úÒ ´½ìþ±ÉÒ ®äú±´ÉäSÉÒ ºÉÖ®ú´ÉÉiÉ ZÉÉ±ªÉÉxÉÆiÉ®ú<.ºÉ. 1900 ºÉÖ ÉÉ®úÉºÉ ¶É½þ®ú +ÉÊhÉ {ÉÊ®úºÉ®úÉiÉ +xÉä ÊVÉxÉÓMÉ EòÉ®úJÉÉxÉä ºÉÖ û ZÉÉ±Éä.

1) ÊVÉ±½þªÉÉSÉä ºlÉÉxÉ ´É |ÉÉEÞòÊiÉEò ®úSÉxÉÉ :-

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±½þÉ 19.53’47” =kÉ®ú +IÉÆÉ¶É +ÉÊhÉ 75.23’54” {ÉÚ ÉÇ ®äúJÉÉÆ¶É¨ÉvªÉä ´ÉºÉ±ÉÉ +É½äþ. ¶É½þ®úSÉÉ®ú½þÒ ¤ÉÉVÉÖxÉÒ ]äõEòb÷ªÉÉ +ÉÊhÉ b÷ÉåMÉ®ú®úÉÆMÉÉxÉÒ ´Éäfø±Éä±Éä +É½äþ.+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±ÁÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÇ ¤ÉÉVÉÚºÉ VÉÉ±ÉxÉÉ÷ú ÊVÉ±½þÉ, {ÉÎ¶SÉ¨ÉäºÉ xÉÉÊ¶ÉEò ÊVÉ±½þÉ, nùÊIÉhÉäºÉ ¤ÉÒb÷ ´É+½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú ÊVÉ±½þÉ ´É =kÉ®äúºÉ VÉ³ýMÉÉ´É xÉÉÊ¶ÉEò ÊVÉ±½þÉ +É½äþ. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±ÁÉSÉä IÉäjÉ¡ò³ý 10107SÉÉè®úºÉ ÊEò±ÉÉä ÉÒ]õ®ú +ºÉÚxÉ iÉä ®úÉVªÉÉSªÉÉ IÉäjÉ¡ò³ÉSªÉÉ 4% +É½äþ. ÊVÉ±ÁÉSªÉÉ VÉ¨ÉÉxÉÒSÉä =ÆSÉ ºÉJÉ±É{ÉhÉÉ¨ÉÖ³äýPÉÉ]õ¨ÉÉlÉÉ, ¨ÉÉ´É³ý +ÉÊhÉ {É`öÉ®ú +ºÉä iÉÒxÉ º´ÉÉ¦ÉÉÊ´ÉEò Ê´É¦ÉÉMÉ {Éb÷iÉÉiÉ. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù, EòzÉb÷, JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù,MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú, ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú, {Éè öhÉ, ¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ, ÊºÉ±±ÉÉäb÷ ´É ºÉÉäªÉMÉÉ´É ½äþ iÉÉ±ÉÖEäò +É½äþiÉ. ªÉÉ ÊVÉ±½þªÉÉiÉ SÉÉ®ú ={ÉÊ´É¦ÉÉMÉ+É½äþ. iªÉÉiÉ |ÉlÉ¨É +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù, ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú, {Éè öhÉ-¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ ´É ÊºÉ±±ÉÉäb÷ +ºÉä 04 ={ÉÊ´É¦ÉÉMÉ +É½äþ. ÊVÉ±½þªÉÉSÉÉºÉ´ÉÇºÉÉvÉÉ®úhÉ =iÉ®ú nùÊIÉhÉ ´É {ÉÖ ÉæEòbä÷ +É½äþ. ÊVÉ±½þªÉÉSÉä =kÉ®ú ¦ÉÉMÉÉiÉ +ËVÉ`öÉ {É´ÉÇiÉÉSªÉÉ {ÉÉªÉlªÉÉSÉÉ +¯Æûnù{É^õÉ +É½äþ.

JÉÊxÉVÉ :- <¨ÉÉ®úiÉÒ±ÉÉ ±ÉÉMÉhÉÉªÉÉ ¨ÉVÉ¤ÉÚiÉ EòÉ³ýªÉÉ nùMÉb÷ÉSªÉÉ JÉÉhÉÒ ªÉÉ ÊVÉ±ÁÉiÉ +É½äþiÉ. ªÉÉÊ¶É´ÉÉªÉMÉÉ®äúSÉä nùMÉb÷, ®ÆúMÉÉºÉÉ`öÒ ±ÉÉMÉhÉÉ®úÒ ±ÉÉähÉÉ®úÒ ´É MÉä ûSÉÒ ±ÉÉ±É ¨ÉÉiÉÒ ÊVÉ±ÁÉiÉ ºÉÉ{Éb÷iÉä. ÊVÉÁÉSªÉÉ {ÉÖ ÉÇ ¦ÉÉMÉÉiÉSÉÚxÉJÉb÷Ò ºÉÉ{Éb÷iÉä.

xÉtÉ :- +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®ú JÉÉÆ¤É xÉnùÒ´É®ú ´ÉºÉ±Éä±Éä +É½äþ.MÉÉänùÉ´É®úÒ xÉnùÒ ½þÒ ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É |É¨ÉÖJÉ xÉnùÒ +É½äþ.iÉÒ xÉÉÊ¶ÉEò ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É jªÉÆ¤ÉEäò·É®ú ªÉälÉä =MÉ¨É {ÉÉ´ÉiÉä. xÉÉÊ¶ÉEò ´É +½þ¨ÉnùxÉMÉ®ú ÊVÉ±ÁÉiÉÚxÉ ´ÉÉ½þiÉ VÉÉ>ðxÉ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú iÉÉ±ªÉÖCªÉÉiÉ |É´Éä¶É Eò®úiÉä.MÉÉänùÉ´É®úÒ xÉnùÒ ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú,MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú,{Éè öhÉ ªÉÉ iÉÉ±ÉÖCªÉÉiÉÒ±É ¤É½ÖþiÉÉÆ¶É Eò¯ûxÉÊºÉ¨Éä É¯ûxÉ ´ÉÉ½þiÉä. {ÉÖhÉÉÇ,Ê¶É´ÉxÉÉ,JÉÉÆ¤É,nÖùvÉxÉÉ,MÉ±½þÉ]õÒ,ÊMÉÊ®úVÉÉ +¶ÉÉ ={ÉxÉtÉ +É½äþiÉ. MÉÉänùÉ´É®úÒSªÉÉ ¤É½ÖþiÉÉÆ¶ÉxÉtÉ EòzÉb÷ iÉÉ±ÉÖCªÉÉiÉÒ±É b÷ÉåMÉ®ú®úÉÆMÉÉiÉÖxÉ =MÉ¨É {ÉÉ´ÉiÉÉiÉ.ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É ¤É½ÖþiÉÉÆ¶É xÉtÉ ½ÆþMÉÉ¨ÉÒ º´É¯û{ÉÉSªÉÉ+É½äþiÉ.VªÉÉ =x½þÉ²ªÉÉiÉ EòÉä®úb÷¬É {Éb÷iÉÉiÉ.+ËVÉ`öÉ ±ÉähÉÒ ´ÉÉPÉÖ®ú xÉnùÒEòÉ`öÒ ´ÉºÉ±Éä±ÉÒ +É½ä.þ


_____

Page | 4

½þ´ÉÉ¨ÉÉxÉ ´É {ÉVÉÇxªÉ¨ÉÉxÉ :- +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±ÁÉSÉä ½þ´ÉÉ¨ÉÉxÉ ½äþ ºÉ´ÉÇºÉÉvÉÉ®ú{ÉhÉä Ê´É¹É¨Éº´É¯û{ÉÉSÉä+É½äþ.½þ´ÉÉ¨ÉÉxÉÉSªÉÉ oùÎ¹]õxÉä ´É¹ÉÉÇSÉä iÉÒxÉ ¦ÉÉMÉ {Éb÷iÉÉiÉ.VÉÖxÉ iÉä ºÉ{]åõ¤É®ú ½þ´ÉÉ ºÉÉvÉÉ®úhÉ =¹hÉ +ºÉ±Éä iÉ®úÒ{ÉÉ´ÉºÉÉ¨ÉÖ³äý ½þ´ÉÉ¨ÉÉxÉ lÉÆb÷ iÉ®ú ¨ÉvªÉ ¦ÉÉMÉÉiÉ iÉä EòÉä®úbä÷ +ºÉ±ªÉÉSÉä +Éfø³ýiÉä, {ÉÚ ÉæEòb÷Ò±É <ÆnùÉ{ÉÚ®ú, ¤ÉÉ®úÉ¨ÉiÉÒ ´ÉnùÉéb÷ iÉÉ±ÉÖCªÉÉiÉ ½þ´ÉÉ =¹hÉ ´É EòÉä®úb÷Ò +ºÉiÉä. ÊVÉ±ÁÉiÉ ¤É½ÖþiÉÉÆ¶ÉÒ {ÉÉ>ðºÉ xÉè@ iªÉ ¨ÉÉèºÉ¨ÉÒ ´ÉÉªÉÉ{ÉÉºÉÚxÉ{Éb÷iÉÉä, EòÉ½þÒ iÉÉ±ÉÚCªÉÉiÉ <Ç¶ÉÉxªÉ ¨ÉÉxºÉÚxÉ ´ÉÉªÉÉ{ÉÉºÉÚxÉ½þÒ {ÉÉ>ðºÉ {Éb÷iÉÉä. ÊVÉ±ÁÉiÉ {ÉÎ¶SÉ¨ÉäEòb÷ÚxÉ VÉºÉVÉºÉä{ÉÚ ÉæEòbä÷ VÉÉ´Éä iÉºÉiÉºÉä {ÉÉ´ÉºÉÉSÉä |É¨ÉÉhÉ Eò¨ÉÒ Eò¨ÉÒ ½þÉäiÉ VÉÉiÉä. {ÉÎ¶SÉ¨ÉäºÉ 1000 Ê¨É±ÉÒ¨ÉÒ]õ®ú{ÉäIÉÉ VÉÉºiÉ{ÉÉ>ðºÉ {Éb÷iÉÉä. iÉ®ú +ÊiÉ{ÉÚ ÉÇ ¦ÉÉMÉÉiÉ ºÉÖ¨ÉÉ®äú 600 iÉä 700 Ê¨ÉÊ±É¨ÉÒ]õ®ú {ÉÉ>ðºÉ {Éb÷iÉÉä.

¶ÉèIÉÊhÉEò, ºÉÉÆºEÞòÊiÉEò, BäÊiÉ½þÉÊºÉEò ´É {ÉªÉÇ]õxÉ ºlÉ³äý :- ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É b÷Éì. ¤ÉÉ¤ÉÉºÉÉ½äþ¤É +ÉÆ¤Éäb÷Eò®ú¨É®úÉ`ö´ÉÉb÷É Ê´ÉtÉ{ÉÒ`ö, ¨É®úÉ`ö´ÉÉb÷É Ê¶ÉIÉhÉ |ÉºÉÉ®úEò ¨ÉÆb÷³ý, ¨É®úÉ`öÉ Ê¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ, ¨ÉÉè±ÉÉxÉÉ +ÉZÉÉnù Ê¶ÉIÉhÉºÉÆºlÉÉ, ºÉ®úº´ÉiÉÒ Ê¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ, Ê{É{É±ºÉ BVªÉÖEäò¶ÉxÉ ºÉÉäºÉÉªÉ]õÒõ <iªÉÉnùÒ ºÉÆºlÉÉ¨ÉvªÉÖxÉ Eò±ÉÉ, ´ÉÉÊhÉVªÉ,¶ÉÉºjÉ, ´ÉètEòÒªÉ, +Ê¦ÉªÉÉÆÊjÉEòÒ ´É ºÉÆMÉhÉEò ¶ÉÉJÉäiÉ Eäò´É³ý ªÉÉSÉ ®úÉVªÉÉiÉÒ±É xÉ´½äþ iÉ®ú näù¶ÉÉiÉÒ±É iÉºÉäSÉ{É®únäù¶ÉÉiÉÒ±É Ê´ÉtÉlÉÔ½þÒ Ê¶ÉIÉhÉ PÉäiÉ +É½äþiÉ. ªÉÉÊ¶É´ÉÉªÉ ºÉÒ-b÷ìEò, ¦É®úiÉÒ{ÉÖ ÉÇ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ, ÊºÉ{Éä]õ,¨É½þÉi¨ÉÉ MÉÉÆvÉÒ Ê¨É¶ÉxÉ, ¶ÉÉºÉEòÒªÉ +Ê¦ÉªÉÉÆÊjÉEòÒ ¨É½þÉÊ´ÉtÉ±ÉªÉ, ´É ¶ÉÉºÉEòÒªÉ ´ÉètEòÒªÉ ¨É½þÉÊ´ÉtÉ±ÉªÉ ´É¯ûMhÉÉ±ÉªÉ <iªÉÉnùÒ ºÉÆºlÉÉ½þÒ +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®úÉiÉ ºÉÆ¶ÉÉävÉxÉÉSÉä ´É Ê´ÉtÉnùÉxÉÉSÉä EòÉªÉÇ +É½äþiÉ.

ÊVÉ±ÁÉ¨ÉvªÉä {ÉªÉÇ]õEòÉÆxÉÉ +ÉEòÌ¹ÉiÉ Eò®úhÉÉ®úÒ +xÉäEò Ê`öEòÉhÉä +É½äiÉþ. iªÉÉ{ÉèEòÒ +ËVÉ`öÉ ±ÉähÉÒ ´É ´Éä û³ý ±ÉähÉÒ½þÒ VÉMÉ|ÉÊºÉvnù +¶ÉÒ {ÉªÉÇ]õxÉ ºlÉ³äý +É½äþiÉ. näù´ÉÊMÉ®úÒ (nÉè±ÉiÉÉ¤ÉÉnù) BäÊiÉ½þÉÊºÉEò ¨É½þi´É +ºÉ±Éä±Éä ÊEò±±ÉÉ+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®úÉVÉ´É³ý 10 ÊEò±ÉÉäÊ¨É]õ®ú +ÆiÉ®úÉ´É®ú +É½äþ. vÉÉÌ¨ÉEòoù¹]õªÉÉ ¨É½þi´É +ºÉ±Éä±Éä {Éè öhÉ ½äþ VÉÖxÉä¶É½þ®ú VÉMÉ|ÉÊºÉvnù +É½äþ. ªÉälÉä YÉÉxÉä·É®úÉSÉä ºÉ¨ÉÉvÉÒ ¨ÉÆÊnù®ú +ºÉÖxÉ. {Éè öhÉ xÉMÉ®úÒ ½þÒ ºÉÆiÉÉSÉÒ ¦ÉÖ ÉÒ ¨½þhÉÖxÉ|ÉÊºÉvnù +É½äþ. ¤ÉÉ®úÉ VªÉÉäÊiÉÌ±ÉMÉÉ{ÉèEòÒ ´Éä û³ý ªÉälÉä VªÉÉäÊiÉË±ÉMÉú ¨ÉÆÊnù®ú +É½äþ. JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù ªÉälÉä +Éè®ÆúVÉMÉÉ¤ÉÉSÉÒEò¤É®ú ´É VÉÉMÉÞiÉ ½þxÉÖ ÉÉxÉÉSÉä ¨ÉÆÊnù®ú +É½äþ. VÉMÉ|ÉÊºÉvnù +ÆÊVÉ`öÉ ´É ´Éä û³ý ±ÉähÉÒ {ÉÉ½þhªÉÉºÉÉ`öÒ VÉMÉ¦É®úÉiÉ{ÉªÉÇ]õEò ªÉälÉä ¦Éä]õÒ näùiÉ +ºÉiÉÉiÉ. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®úÉiÉ BEÖòhÉ 52 VÉÖxÉä nù®ú´ÉÉVÉä +ºÉÖxÉ 52 nù®ú´ÉÉVÉÉSÉä ¶É½þ®ú¨½þhÉÖxÉ½þÒ |ÉÊºÉvnù +É½äþ. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ªÉälÉä iÉÉVÉ ¨É½þ±ÉÉSÉÒ |ÉÊiÉEÞòiÉ +ºÉ±Éä±ÉÉ ¤Éä¤ÉÒEòÉ ¨ÉEò¤É®úÉ, {É´ÉxÉSÉEÂòÒ+¶ÉÒ {ÉªÉÇ]õxÉ ºlÉ³äý +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±½þªÉÉiÉ +É½äþ.

2) ±ÉÉäEòºÉÆJªÉÉ- VÉxÉMÉhÉxÉÉ 2011 +ÆÊiÉ¨É +ÉEòbä÷´ÉÉ®úÒ :-

2011 SªÉÉ VÉxÉMÉhÉxÉäxÉÖºÉÉ®ú ÊVÉ±ÁÉSÉÒ BEÖòhÉ ±ÉÉäEòºÉÆJªÉÉ 37,01,282 +ºÉÚxÉ ªÉÉ¨ÉvªÉä 19,24,469 {ÉÖ û¹É ´É17,76,813 ÎºjÉªÉÉ +É½äþiÉ. ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É 2001-2011 ªÉÉ nù¶ÉEòÉiÉÒ±É nù¶É´ÉÉÌ¹ÉEò ±ÉÉäEòºÉÆJªÉÉ ´ÉÉføÒSÉä|É¨ÉÉhÉ 35.37 +É½äþ. úÊVÉ±ÁÉSÉÒ ±ÉÉäEòºÉÆJªÉäSÉÒ PÉxÉiÉÉ nù®ú SÉÉè®úºÉ ÊEò±ÉÉä ÉÒ]õ®ú ¨ÉÉMÉä 716 ¨ÉÉhÉºÉä B´ÉføÒ+É½äþ. xÉÉMÉ®úÒ ¦ÉÉMÉÉiÉ iÉÒ 9822 ´É OÉÉ¨ÉÒhÉ ¦ÉÉMÉÉiÉ iÉÒ 316 +Éfø³ýiÉä. ±ÉÉäEòºÉÆJªÉÉ PÉxÉiÉäxÉÖºÉÉ®ú +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnùÊVÉ±ÁÉSÉÉ ®úÉVªÉÉiÉ ºÉÉiÉ´ÉÉ Gò¨ÉÉÆEò ªÉäiÉÉä. ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É nù®ú ½þVÉÉ®ú {ÉÖ û¹ÉÉ¨ÉÉMÉä ÎºjÉªÉÉÆSÉÒ ºÉÆJªÉÉ 923 +É½äþ.®úÉVªÉÉSÉä nù®ú ½þVÉÉ®ú {ÉÖ û¹ÉÉ¨ÉÉMÉä ÎºjÉªÉÉÆSÉä |É¨ÉÉhÉ 929 +ºÉÚxÉ OÉÉ¨ÉÒxÉ ´É ¶É½þ®úÒ ¦ÉÉMÉÉiÉ iÉä +xÉÖGò¨Éä 952 ´É903 <iÉEäò +É½äþ.


_____

Page | 5

3) =tÉäMÉ :-

1948 SªÉÉ ¡ìòC]õ®úÒ +ìC]õ ªÉÉ EòÉªÉtÉxÉÖºÉÉ®ú Êb÷ºÉå¤É®ú 2015 +JÉä®ú 2429 EòÉ®úJÉÉxÉä xÉÉånù±Éä±Éä ½þÉäiÉä.iªÉÉ{ÉèEòÒ 1983 SÉÉ±ÉÖ ½þÉäiÉä. ªÉÉ EòÉ®úJÉÉxªÉÉ¨ÉvªÉä 307328 EòÉ¨ÉMÉÉ®ú EòÉ¨É EòÊ®úiÉ ½þÉäiÉä. ÊVÉþ±ÁÉiÉ ¶ÉäiÉÒSÉÒ+´ÉVÉÉ®äú, xÉÉÆMÉ®ú, {ÉÆ{É ´É <ÆÊVÉxÉä EòÉ{Éb÷ ÊMÉ®úhªÉÉ +Éè¹ÉvÉä ®ú¤É®úÒ ´É {±Éìº]õÒEòSªÉÉ ´ÉºiÉÚ ºÉÉ¤ÉhÉ, xÉÉªÉ±ÉÉìxÉ,Ê¤ÉÎºEò]äõ, ´ÉÒäVÉäSÉä ºÉÉ¨ÉÉxÉ, ¦ÉÉÆb÷Ò ±ÉÉEòb÷ÉSÉÒ JÉä³ýhÉÒ +ºÉä +xÉäEò UôÉä]äõ ¨ÉÉä ä EòÉ®úJÉÉxÉä +É½äþiÉ. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù¶É½þ®úÉSªÉÉ {ÉÎ¶SÉ¨Éä±ÉÉ VÉÖxÉÉ EòÉMÉnùÒ EòÉ®úJÉxÉÉ +É½äþiÉ. iÉºÉäSÉ +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®úÉiÉ +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ]äõCºÉ]õÉ<Ç±É´É näù´ÉÊMÉ®úÒ ]äõCºÉ±ÉÉ<Ç±É +¶ÉÉ ¨ÉÉä öªÉÉ EòÉ{Éb÷ ¤ÉxÉÊ´ÉhÉÉ-ªÉÉ Ê¨É±É ½þÉäiªÉÉ. iªÉÉ{ÉèEòÒ näù´ÉÊMÉ®úÒ Ê¨É±É ¤ÉÆnù +ºÉÖxÉ+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ]äõCºÉ]õÉ<Ç±É Ê¨É±É SÉÉ±ÉÖ +É½äþ. º´ÉªÉÆSÉÊ±ÉiÉ ´ÉÉ½þxÉä +ÉÊhÉ ´ÉÉ½þxÉÉÆSÉä ºÉÖ]äõ ¦ÉÉMÉ, Ê¤É+®ú +ÉhÉ´½þÒºEòÒ, SÉÉ¨Ébä÷, +Éè¹ÉvÉÊxÉÊ¨ÉiÉÔ, ®ú¤É®ú, ¤ÉÒ-¤ÉÒªÉÉhÉä +ÉÊhÉ ÊEò]õEòxÉÉ¶ÉEäò ½þÒ +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnäùiÉÒ±É |É¨ÉÖJÉ =i{ÉÉnùxÉä+É½äþiÉ. ÊxÉ±Éæ{É, ±ÉÖÊ{ÉxÉ ±Éì¤ÉÉä®äú]õ®úÒ, ÊOÉ´½þVÉ EòÉì]õxÉ Ê±ÉÊ¨É]äõb÷, MÉ®ú´ÉÉ®äú {ÉÉì±ÉÒº]õ®ú, +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊºÉ±Eò Ê¨É±ºÉEäòÊ´É±É ºÉÉä±ªÉÖ¶ÉxÉ <ÆÊb÷ªÉÉ |ÉÉªÉ´Éä]õ Ê±ÉÊ¨É]äõb÷ ªÉÉÆSÉä |ÉEò±{É +É½äþiÉ. Ê¶É´ÉÉªÉ +xÉäEò ¦ÉÉ®úiÉÒªÉ +ÉÊhÉ {É®únäù¶ÉÒ¤É½Öþ®úÉ¹]ÅõÒªÉ EÆò{ÉxªÉÉ +ÉÊhÉ =tÉäMÉ ºÉ¨ÉÖ½þÉSÉä |ÉEò±{É +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnäùiÉ +É½äþiÉ. ´ÉÉxÉMÉÒnùÉJÉ±É iªÉÉ{ÉèEòÒ EòÉ½þÒSÉÒxÉÉÆ Éä +¶ÉÒ +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®úÉ±ÉÉ UôÉä]õÒ ¨ÉÖÆ¤É<Ç ºÉÖvnùÉ ¤ÉÉä±É±ªÉÉ VÉÉiÉä. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®úÉSÉÒ ¨Éä]ÅõÉäÊºÉ]õÒEòbä÷VÉÉä®únùÉ®ú ´ÉÉ]õSÉÉ±É ºÉÖ û +É½äþ.

+.Gò. =tÉäMÉÉSÉÉ |ÉEòÉ®ú =tÉäMÉÉSÉÒ ºÉÆJªÉÉ EòÉªÉÇ®úiÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý1 ¨ÉÉä äö (Large) 72 336022 ¨ÉÉvªÉ¨É(Meadium) 142 499123 ±ÉPÉÖ(Small) 1818 590894 ºÉÚIÉ(Micro) 11346 83260

BEÚòhÉ 13462 225863

ºjÉÉäiÉ :- MSME MUMBAI REPORT


_____

Page | 6

ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒ ºÉÊ¨ÉiÉÒ

1.1 ¶ÉÉºÉxÉ ÊxÉhÉÇªÉ Gò.EòÉèÊ´ÉEòÉ-2010/(3/2010)/´ªÉÊ¶É-5,Ênù.21 ¨Éä 2011 xÉÖºÉÉ®ú ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉÊ´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒ ºÉÊ¨ÉiÉÒ MÉÊ`öiÉ Eò®úhÉä. iÉºÉäSÉ ¶ÉÉºÉxÉ ÊxÉhÉÇªÉ Gò. EòÉèÊ´É=-2015/|É.Gò.142/®úÉäº´É®úÉä-1 Ênù.12 +ÉìMÉº]õ 2015 xÉÖºÉÉ®ú ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒºÉÊ¨ÉiÉÒSÉÒ {ÉÖxÉÇ®úSÉxÉÉ Eò®úhÉÂä¤ÉÉ¤ÉiÉ ºÉnù®úSÉÉ ¶ÉÉºÉxÉ ÊxÉhÉÇªÉ ÊxÉMÉÇÊ¨ÉiÉ ZÉÉ±ªÉÉxÉä ¨ÉÉ. ÊVÉ±½þÉÊvÉEòÉ®úÒ+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ªÉÉÆSÉä +vªÉIÉiÉäJÉÉ±ÉÒ ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒ ºÉÊ¨ÉiÉÒ MÉÊ`öiÉ Eò®úhÉäiÉ +É±ÉÒ+É½äþ.

ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒ ºÉÊ¨ÉiÉÒSÉÒ ®úSÉxÉÉ

1. ÊVÉ±½þÉÊvÉEòÉ®úÒ +vªÉIÉ2. ¨ÉÉ.+ÉªÉÖCiÉ, ¨É½þÉxÉMÉ®ú{ÉÉÊ±ÉEòÉ, +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ºÉnùºªÉ3. ¨ÉÖJªÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒ +ÊvÉEòÉ®úÒ,ÊVÉ±½þÉ {ÉÊ®ú¹Énù, +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ºÉnùºªÉ4. ÊVÉ±½þÉ Ê¶ÉIÉhÉ +ÊvÉEòÉ®úÒ (¨ÉÉvªÉÊ¨ÉEò) ºÉnùºªÉ5. ÊVÉ±½þÉ ´ªÉ´ÉºÉÉªÉ ´É |ÉÊ¶ÉIÉhÉ +ÊvÉEòÉ®úÒ ºÉnùºªÉ6. |ÉSÉÉªÉÇ,+ÉètÉäÊMÉEò |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ (ÊVÉ±½þÉºiÉ®úÒªÉ) ºÉnùºªÉ7. ÊVÉ±½þÉ EÞò¹ÉÒ +ÊvÉEòÉ®úÒ ºÉnùºªÉ8. ÊVÉ±½þÉ {É¶ÉÖºÉÆ ÉvÉÇxÉ, ºÉnùºªÉ9. ÊVÉ±½þÉ ¨ÉiºªÉºÉÆ ÉvÉÇxÉ +ÊvÉEòÉ®úÒ ºÉnùºªÉ10. ÊVÉ±½þÉ ºÉ¨ÉÉVÉEò±ªÉÉhÉ +ÊvÉEòÉ®úÒ ºÉnùºªÉ11. ÊVÉ±½þÉ ¨ÉÊ½þ±ÉÉ ´É ¤ÉÉ±É Ê´ÉEòÉºÉ +ÊvÉEòÉ®úÒ ºÉnùºªÉ12. |ÉEò±{É +ÊvÉEòÉ®úÒ, ÊVÉ±½þÉ OÉÉ¨ÉÒhÉ Ê´ÉEòÉºÉ ªÉÆjÉhÉÉ ºÉnùºªÉ13. ÊVÉ±½þÉ +É®úÉäMªÉ +ÊvÉEòÉ®úÒ ºÉnùºªÉ14. ¨É½þÉ´ªÉ´ÉºlÉÉ{ÉEò ÊVÉ±½þÉ =tÉäMÉ Eåòpù ºÉnùºªÉ15. |ÉEò±{É +ÊvÉEòÉ®úÒ, BEòÉÎi¨ÉEò ÊVÉ±½þÉ Ê´ÉEòÉºÉ |ÉEò±{É +ÉÊnù´ÉÉºÉÒ Ê´É¦ÉÉMÉ ºÉnùºªÉ16. |ÉÉnäùÊ¶ÉEò +ÊvÉEòÉ®úÒ, ¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ +ÉètÉäÊMÉEò Ê´ÉEòÉºÉ ¨É½þÉ¨ÉÆb÷³ý ºÉnùºªÉ17. |ÉÊiÉÊxÉvÉÒ Confederation of Indian Industry (CII) ºÉnùºªÉ18. ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É ÊEò¨ÉÉxÉ nùÉäxÉ |ÉJªÉÉiÉ º´ÉªÉÆºÉä ÉÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉä |ÉÊiÉÊxÉvÉÒ ºÉnùºªÉ

(ÊVÉ±½þªÉÉÊvÉEòÉ®úÒ xÉÉ¨ÉÊxÉnæùÊ¶ÉiÉ Eò®úiÉÒ±É).19. ÊVÉ±½þªÉÉ¨ÉvÉÒ±É iÉÒxÉ +ÉètÉäÊMÉEò ºÉÆPÉ]õxÉÉSÉä |ÉÊiÉÊxÉvÉÒ ºÉnùºªÉ ÊVÉ±½þªÉÉÊvÉEòÉ®úÒ

(=tÉäMÉ ºÉÆPÉ]õxÉÉ,Ê¤É±b÷®ú +ºÉÉäÊºÉB¶ÉxÉ <.), xÉÉ¨ÉÊxÉnæùÊ¶ÉiÉ Eò®úiÉÒ±É.

20. ºÉ½þÉªªÉEò ºÉÆSÉÉ±ÉEò, ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®úÉäVÉMÉÉ®ú ´É =tÉäVÉEòiÉÉ ¨ÉÉMÉÇnù¶ÉÇxÉ Eäòxpù. ºÉnùºªÉ ºÉÊSÉ´É


_____

Page | 7

4. ÊVÉ±½þªÉÉSÉÉ <iÉ®ú iÉ{É¶ÉÒ±É :-

+.Gò. ÊVÉ±½þªÉÉSÉÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ ºÉÆJªÉÉ iÉ{É¶ÉÒ±É

1 iÉÉ±ÉÖEäò 08ÊºÉ±±ÉÉäb÷, ºÉÉäªÉMÉÉ´É, ¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ, +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù, EòzÉb÷, ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú,

MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú ´É {Éè öhÉ

2 ¨É½þÉxÉMÉ®ú{ÉÉÊ±ÉEòÉ 01 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¨É½þÉxÉMÉ®ú {ÉÉÊ±ÉEòÉ

3 xÉMÉ®ú{ÉÉÊ±ÉEòÉ 03 ÊºÉ±±ÉÉäb÷, EòzÉb÷, ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú,

4 xÉMÉ®ú {ÉÊ®ú¹Énù 05 ¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ, ºÉÉäªÉMÉÉ´É, MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú, {Éè öhÉ, JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù

5 Eò]õEò¨ÉÆb÷³äý 02 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù, {Éè öhÉ

6 OÉÉ¨É {ÉÆSÉÉªÉiÉ 858

7 {ÉÆSÉÉªÉiÉ ºÉÊ¨ÉiªÉÉ 9 +Éè®úMÉÉ¤ÉÉnù, {Éè öhÉ, MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú, ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú, EòzÉb÷, JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù, ¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ,ÊºÉ±±ÉÉäb÷, ºÉÉäªÉMÉÉ´É

8 +ÉÊnù´ÉÉºÉÒIÉäjÉ/ IÉäjÉOÉÉ¨É{ÉÆSÉÉªÉiÉ

4 ÊºÉ±±ÉÉäb÷, EòzÉb÷

9 {ÉªÉÇ]õxÉ ºlÉ³äý 9 +ËVÉ`öÉ ±ÉähÉÒ, ´Éä û³ý ±ÉähÉÒ, +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù MÉÖ¡òÉ, Ê{ÉiÉ³ýJÉÉä®úÉ ±ÉähÉÒ,MÉÉèiÉÉ³ýÉ +Éè]Åõ¨ÉPÉÉ]õ +¦ÉªÉÉ®úhªÉ, ¨½èþºÉ¨ÉÉ³ý, nùÉè±ÉiÉÉ¤ÉÉnù ÊEò±±ÉÉ(näù´ÉÊMÉ®úÒ)ö, JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù, ¤ÉÒ¤ÉÒ EòÉ ¨ÉEò¤É®úÉ, {ÉÉhÉSÉCEòÒ, YÉÉxÉä·É®ú=tÉxÉ, {Éè öhÉ, ÊºÉvnùÉlÉÇ =tÉxÉ ´É |ÉÉÊhÉºÉÆOÉ½þÉ±ÉªÉ, 52 nù®ú ÉÉVÉä, Ê½þ¨É¯û¶ÉÉ±É EòÉ®úJÉÉxÉÉ, ºÉ±ÉÒ¨É +±ÉÒ iÉ±ÉÉ´É ´É {ÉIÉÒ +¦ÉªÉÉ®úhªÉ, VÉÉªÉEò´ÉÉb÷ÒvÉ®úhÉ, VÉÉªÉEò´ÉÉb÷Ò {ÉIÉÒ +¦ÉªÉÉ®úhªÉ <iªÉÉnùÒ

10 +ÉènùªÉÉäÊMÉEò IÉäjÉ 04 ´ÉÉ³ÖýVÉ, ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú, {Éè öhÉ, ÊSÉEò±É`öÉhÉ, ®èú±´Éä º]äõ¶ÉxÉ, +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù,ÊºÉ±±ÉÉäb÷, ¶ÉåpùÉ {ÉÆSÉ iÉÉ®úÉËEòiÉ +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ. Ê¤Éb÷EòÒxÉ ªÉälÉäxÉÊ´ÉxÉ EòÉì®úÒb÷Éì±É {ÉÆSÉiÉÉ®úÉËEòiÉ +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉÒSÉä EòÉ¨É ºÉÖ¯û.

11 EÞò¹ÉÒ =i{ÉzÉ ¤ÉÉVÉÉ®úºÉÊ¨ÉiÉÒ

07 ÊºÉ±±ÉÉäb÷, EòzÉb÷, ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú, ¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ, MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú, +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù, {Éè öhÉ

12 |É¨ÉÖJÉ Ê{ÉEäò -- ¨ÉEòÉ, V´ÉÉ®úÒ, EòÉ{ÉÖºÉ,¦ÉÖ<Ç ÉÖMÉ,,MÉ½Öþ, =ºÉ, b÷ÉÆ¤ÉÒ³ý, ¨ÉÉèºÉ¤ÉÒ <.

13 vÉ®úhÉä -- VÉÉªÉEò´ÉÉb÷Ò (xÉÉlÉ ºÉÉMÉ®ú) Ê¶É´ÉxÉÉ xÉnùÒ´É®úÒ±É MÉb÷nùMÉb÷ vÉ®úhÉ <.

ºjÉÉäiÉ :- +lÉÇ ´É ºÉÉÆÎJªÉEòÒ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ |ÉEòÉÊ¶ÉiÉ ÊVÉ±½þÉ ºÉÉ¨ÉÉÊVÉEò ´É +ÉÌlÉEò ºÉ¨ÉÉ±ÉÉäSÉxÉ 2014


_____

Page | 8

4.2 ÊVÉ±½þªÉÉSÉÒ |É¶ÉÉºÉEòÒªÉ ®úSÉxÉÉ :-

+.Gò. ={ÉÊ´É¦ÉÉMÉiªÉÉiÉ ºÉ¨ÉÉÊ´É¹]õ

iÉÉ±ÉÖEäò

1 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®ú+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ¶É½þ®ú ´É+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù OÉÉ¨ÉÒhÉ

2 {Éè öhÉ-¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ ¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ, {Éè öhÉ

3 ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú, MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú,

JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù

4 ÊºÉ±±ÉÉäb÷úÊºÉ±±ÉÉäb÷, EòzÉb÷,

ºÉÉäªÉMÉÉÆ Éú


_____

Page | 9

4.3 ÊVÉ±½þªÉÉSÉÒ ºÉÉÆÎJªÉEòÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ :--

VÉxÉMÉhÉxÉÉ 2011 xÉÖºÉÉ®ú iÉÉ±ÉÖEòÉÊxÉ½þÉªÉ ±ÉÉäEòºÉÆJªÉÉ JÉÉ±ÉÒ±É |É¨ÉÉhÉä +É½äþ.

+.Gò iÉÉ±ÉÖCªÉÉSÉäxÉÉÆ É

OÉÉ¨ÉÒhÉ ¶É½þ®úÒ {ÉÖ û¹É ÎºjÉªÉÉ BEÖòhÉ

1 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù 281268 1309106 828971 761403 1590374

2 ÊºÉ±±ÉÉäb÷ 301733 58230 187023 172940 359963

3 ¡Öò±ÉÆ¥ÉÒ 161012 0 83591 77421 161012

4 ºÉÉäªÉMÉÉÆ É 113087 0 58896 54191 113087

5 EòzÉb÷ 300260 40759 177640 163379 341019

6 JÉÖ±ÉiÉÉ¤ÉÉnù 102579 15749 61225 57103 118328

7 ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú 270075 41296 160826 150545 311371

8 MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú 256168 101987 186557 171598 358155

9 {Éè öhÉ 294930 53043 179740 168233 347973

BEÖòhÉ 2081112 1620170 1924469 1776813 3701282

ºjÉÉäiÉ :- www.censusindia.gov.in


_____

Page | 10

4.5 Ê¶ÉIÉhÉ ´É |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ (¶ÉÉºÉEòÒªÉ ´É JÉÉVÉMÉÒ.)

+.Gò ¶ÉÉ³ýÉ/¨É½þÉÊ´ÉnùªÉÉ±ÉªÉÉSÉÉ |ÉEòÉ®ú ºÉÆJªÉÉ |É´Éä¶É IÉ¨ÉiÉÉ

1 ¶ÉÉ³ýÉ 3025 568647

2 ¨É½þÉÊ´ÉnùªÉÉ±ÉªÉ(12´ÉÒ,B¨É.ºÉÒ.´½þÒ.ºÉÒ.,¤ÉÒ.B.,¤ÉÒ.BºÉ.ºÉÒ.,¤ÉÒ.EòÉì É.) 66 47350

BEÚòhÉ 3091 568647

3 iÉÆjÉ ¨ÉÉvªÉÊ¨ÉEò ¶ÉÉ³ýÉ 12

4 +Éè.|É.ºÉÆºlÉÉ 16

5 {ÉÉì±ÉÒ]äõÎCxÉEò 15

6 +Ê¦ÉªÉÉÆÊjÉEòÒ ¨É½þÉÊ´ÉnùªÉÉ±ÉªÉ 12

7 <iÉ®ú(=nùÉ.¨ÉäÊb÷Eò±É,EÞò¹ÉÒ,½þÉì]äõ±É ´ªÉ´ÉºlÉÉ{ÉxÉ,B¨É.¤ÉÒ.B.<iªÉÉnùÒ.) 4

BEÚòhÉ 59

ºjÉÉäiÉ - ºÉxÉ 2012 SÉÉ NSDC Ê®ú{ÉÉä]Çõ.

4.6 ¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ +ÉènùªÉÉäÊMÉEò Ê´ÉEòÉºÉ ¨É½þÉ¨ÉÆb÷³ýÉSÉä IÉäjÉ/ºÉ½þEòÉ®úÒ ´ÉºÉÉ½þiÉÒ :-

+.G iÉÉ±ÉÖEòÉ ¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ +ÉènùªÉÉäÊMÉEò Ê´ÉEòÉºÉ ¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ¨ÉÆb÷³ý/ºÉ½þEòÉ®úÒ ´ÉºÉÉ½þÒiÉÒSÉÒ ºÉÆJªÉÉ

¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ +ÉètÉäÊMÉEò Ê´ÉEòÉºÉ ¨ÉÆb÷³ýÉSªÉÉIÉäjÉÉiÉÒ±É ºÉÖ û +ºÉ±Éä±ªÉÉ=tÉäMÉ PÉ]õEòÉÆSÉÒ

ºÉÆJªÉÉ

1 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊSÉEò±É`öÉhÉÉ, ®äú±´Éä º]äõ¶ÉxÉ, ´ÉÉ³ÖýVÉ, ¶ÉåpùÉ 1318

2 ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú 40

3 MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú, ´ÉÉ³ÖýVÉMÉÉ´É 146

4 EòzÉb÷ +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ EòzÉb÷ 27

5 ÊºÉ±±ÉÉäb÷ +ÉètäÉÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ ÊºÉ±±ÉÉäb÷ 24

6 {Éè öhÉ +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ {Éè öhÉ 112

ºjÉÉäiÉ - MSME ¨ÉÖÆ¤É<Ç Ê®ú{ÉÉä]Çõ


_____

Page | 11

4.7 iÉÉ±ÉÖEòÉÊxÉ½þÉªÉ |É¨ÉÖJÉ +ÉènùªÉÉäÊMÉEò IÉäjÉä

+.Gò. iÉÉ±ÉÖEòÉ |É¨ÉÖJÉ +ÉènùªÉÉäÊMÉEò IÉäjÉ |É¨ÉÖJÉ =nùªÉÉäMÉ

1 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù

ÊSÉEò±É`öÉhÉÉ +ÉªÉ.]õÒ.{ÉÉEÇò

®äú±´Éä º]äõ¶ÉxÉ B¨É+ÉªÉb÷ÒºÉÒ ®úºÉÉªÉxÉä =nùªÉÉäMÉ, ¡ìòÊ¥ÉEäò¶ÉxÉ+

´ÉÉ³ÖýVÉ ´ÉÉ½þxÉ =nùªÉÉäMÉ, ¨Ét =tÉäMÉ

ÊSÉiÉäMÉÉÆ É {Éè öhÉ ®úÉäb÷ <±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ,´ÉÉ½þxÉ =nùªÉÉäMÉ ºÉÆ¤ÆÉÊvÉiÉ

ÊSÉkÉäË{É{É³ýMÉÉ´É, ¤ÉÒb÷ ®úÉäb÷ <±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ´ÉÉ½þxÉ/=nùªÉÉäMÉ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ

¶ÉåpùÉ {ÉÆSÉiÉÉ®úÉËEòiÉ ´ÉºÉÉ½þiÉ ´ÉÉ½þxÉ =tÉäMÉ. ¡ìòÊ¥ÉEäò¶ÉxÉ

2 {Éè öhÉ

ÊSÉiÉäMÉÉÆ É, {Éè öhÉ ®úÉäb÷ <±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ =tÉäMÉ, +zÉ |ÉÊGòªÉÉ ´Éä+®ú½þÉ>ðºÉ

{Éè öhÉ B¨É+ÉªÉb÷ÒºÉÒ ¡±ÉÉäÊ®úEò±SÉ®,ú +zÉ |ÉÊGòªÉÉ ´Éä+®ú ½þÉ>ðºÉ

3 ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú B¨É+ÉªÉb÷ÒºÉÒ BÊ®úªÉÉ ´ÉèVÉÉ{ÉÖ®ú ®úºÉÉªÉxÉä =nùªÉÉäMÉ ]äõCºÉ]õÉ<Ç±ºÉ

4 MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þxÉ, MÉÆMÉÉ{ÉÖ®ú, ´ÉÉ³ÖýVÉ {ÉÊ®úºÉ®ú ´ÉÉ½þxÉ =nùªÉÉäMÉ/ EäòÊ¨ÉEò±É =tÉäMÉ, ´Éä+®ú½þÉ>ðºÉ

5 EòzÉb÷ +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ EòzÉbÖ÷ ºÉÉJÉ®ú =tÉäMÉ, ®úºÉÉªÉxÉä =tÉäMÉ

6 ÊºÉ±±ÉÉäb÷ +ÉètÉäÊMÉEò ´ÉºÉÉ½þiÉ ÊºÉ±±ÉÉäb÷ ºÉÉJÉ®ú =tÉäMÉ, ´Éä+®ú ½É>ðºÉ


_____

Page | 12

2.3.3 ¨É½þi´ÉÉSÉä =nùªÉÉäMÉ/´ªÉ´ÉºÉÉªÉ:--

+.Gò ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É xÉÉ¨ÉÉÆÊEòiÉ =nùªÉÉäMÉ Ê`öEòÉhÉä

1 ºEòÉäb÷É =tÉäMÉ, +ÉäJÉÉbÇ÷ Ê±ÉÊ¨É]äõb÷, ¶ÉåpùÉ {ÉÆSÉiÉÉ®úÉËEòiÉ ´ÉºÉÉ½þiÉ

2 Î´½þb÷Ò+ÉäEòÉìxÉ Ê±ÉÊ¨É]äõb÷ ÊSÉkÉäMÉÉÆ É, {Éè öhÉ ®úÉäb÷

3 ¤ÉVÉÉVÉ +Éì]õÉä Ê±ÉÊ¨É]äõb÷ ´ÉÉ³ÖýVÉ B¨É+ÉªÉb÷ÒºÉÒ BÊ®úªÉÉ

2.3.4 ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É ¨ÉÉä öªÉÉ =nùªÉÉäVÉEòÉÆSÉÒ xÉÉ´Éä:-

+.Gò. =nùªÉÉäVÉEòÉÆSÉä xÉÉ´É =nùªÉÉäMÉ

1 ®úÉ½Öþ±Éú ¤ÉVÉÉVÉ ¤ÉVÉÉVÉ +ì]õÉä Ê±ÉÊ¨É]äõb÷

2 JÉÉ. ®úÉVÉEÖò¨ÉÉ®ú vÉÖiÉ Î´½þb÷Ò+ÉäEòÉìxÉ Ê±ÉÊ¨É]äõb÷

3 ºEòÉäb÷É Ê±ÉÊ¨É]äõb÷ ºEòÉäb÷É Ê±ÉÊ¨É]äõb÷


_____

Page | 13

5.ÊVÉ±½þªÉÉiÉ ¦ÉÊ´É¹ªÉÉiÉ ªÉähÉÉ®äú =nùªÉÉäMÉ :-

+.Gò.Ã =nùªÉÉäMÉÉSÉäIÉäjÉ/ºÉäC]õ®ú

=nùªÉÉäMÉÉSÉÉ|ÉEòÉ®ú/xÉÉ´É

¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ýÉºÉ +{ÉäÊIÉiÉ |É¨ÉÖJÉ EòÉè¶É±ªÉ (ºEòÒ±ÉºÉä]õ)

1 EÞòÊ¹É EÞòÊ¹ÉEòÉè¶É±ªÉ nùVÉÉÇ ÊxÉªÉÆjÉhÉ /MÉÖhÉ´ÉkÉÉ ¨É¶ÉÒxÉ +Éì{É®äú]õ®úºÉÆ ÉÉnù/xÉäiÉÞi´É EòÉè¶É±ªÉ / ªÉÆjÉ näùJÉ¦ÉÉ±É nÖù¯ûºiÉÒ

2 +ì]õÉä +ìb÷+ì]õÉäEÆò{ÉÉ>Æðb÷

+ì]õÉä +ìb÷+ì]õÉäEÆò{ÉÉ>Æðb÷

Ê®ú{Éä+®ú +ìxb÷ +Éä É®ú½þÉìË±ÉMÉ +Éì¡ò 2 ´½þÒ±É®ú,3´½þÒ±É®ú ¤ÉÉìb÷Ò Ê®ú{Éä+®ú bå÷Ë]ÕMÉ +ìxb÷ {ÉåË]õMÉ ¤ÉäÊºÉEòEòÉ®ú ºÉÐ´½þËºÉMÉ

3 ºÉä ÉÉ =tÉäMÉ ¤ÉìËEòMÉ, ¡òÉªÉxÉÉºÉ<xºªÉÖ®úxºÉ ºÉä±ºÉ +ìb÷´ÉÉ<VÉ®ú <xºªÉÖ®úxºÉ ºÉä±ºÉ+ºÉÉäÊºÉB]õºÉ <xºªÉÖ®úxºÉ ºÉä±ºÉ {ÉºÉÇxÉ

4 ¤ÉÉÆvÉEòÉ¨É ¤ÉÉÆvÉEòÉ¨É¤ÉÉ®ú ¤Éåb÷®ú {±ÉÆÆ¤É®ú ¨ÉäºÉxÉ GäòxÉ +Éì{É®äú]õ®ú

5 Ê¶ÉIÉhÉ ´ÉEòÉè.Ê´ÉEòÉºÉ

Ê¶ÉIÉhÉ ´ÉEòÉè.Ê´ÉEòÉºÉ

º{ÉÉäEòxÉ <ÆÎM±É¶É +ìxb÷ Eò¨ªÉÖÊxÉEäò¶ÉxÉ ÂÎºEò±É+ìOÉÉä ¤ÉäºÉ |ÉÉäb÷C]õºÉ

6 +zÉ |ÉÊGòªÉÉ +zÉ |ÉÊGòªÉÉ+ìOÉÉä ¤ÉäºÉ |ÉÉäb÷C]õºÉÊ¨É±Eò +ìxb÷ Ê¨É±Eò |ÉÉäb÷C]õºÉ

7 ½äþ±iÉ Eäò+®ú ½äþ±iÉ Eäò+®ú ¤Éäb÷ºÉÉ<Çb÷ +ÊºÉº]Æõ]õ ¨ÉºÉÉVÉ ]äõÎCxÉÊ¶ÉªÉxÉ.

8 +ÉªÉ]õÒ +ÉªÉ]õÒb÷Ò]õÒ{ÉÒ +ìxb÷ Ë|É]õ {ÉÎ¤±ÉÊ¶ÉMÉ¤ÉÒ{ÉÒ+Éä xÉÉìxÉ ´½þÉì<ºÉ

9 Ê®ú]äõ±É Ê®ú]äõ±ÉºÉä±ºÉ {ÉºÉÇxÉ Ê®ú]äõ±É +Éì{É®äú¶ÉxÉ

10 ]äõCºÉ]õÉ<Ç±É +ìb÷C±ÉÉäËnùMÉ

]äõCºÉ]õÉ<Ç±É +ìb÷C±ÉÉäËnùMÉ

Îº{Éb÷ £äò¨É b÷ÉäMÉ®ú +ìxb÷ ÎC±ÉxÉ®ú+Éä{ÉxÉ Bxb÷ ¨ÉÊ¶ÉxÉ ]åõ]õ®ú

11 ]ÅõÉxºÉ{ÉÉä]Çõ ]ÅõÉxºÉ{ÉÉä]Çõ ±ÉÉäb÷®ú bÅ÷É<´½þ®ú Eò¨É EÖòÊ®ú+®ú.

12 ]Åìõ´½þ±É ]ÖõÊ®úZÉ¨É+ìb÷ ½þÉìÎº{É]ìõÊ±É]õÒ

]Åìõ´½þ±É ]ÖõÊ®úZÉ¨É+ìb÷ ½þÉìÎº{É]ìõÊ±É]õÒ

]Öõ®ú +ÊºÉº]Æõ]õ MÉÉ<Çb÷]Åìõ´½þ±É BCºÉäEäòÊ]õ´½þ

13 +ºÉÖvÉÉÊ®úiÉ +ºÉÖvÉÉÊ®úiÉÊºÉCªÉÖÊ®ú]õÒ MÉÉbÇ÷ b÷Éä ÉäÎº]õEò ´ÉEÇò®ú

14 ¨ÉìxªÉÖ¡ìòCSÉä®úÓMÉ ¨ÉìxªÉÖ¡ìòCSÉä®úÓMÉÊ¡òxÉÒ¶É MÉÖb÷ºÉ ÊEò{É®ú ¨É]äõÊ®ú+±É ½ìþxb÷Ë±ÉMÉ

15 <iÉ®ú <iÉ®úVÉä ºÉ V´Éä±É®úÒ <±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ


_____

Page | 14

5.1 ÊVÉ±½þªÉÉiÉ º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú/´ªÉ´ÉºÉÉªÉ ºÉÖ û Eò®úhªÉÉºÉÉ®úJÉä =nùªÉÉäMÉ:

+.Gò. º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú/´ªÉ´ÉºÉÉªÉ IÉäjÉ/

ºÉäC]õ®ú

´ªÉ´ÉºÉÉªÉÉSÉÉ |ÉEòÉ®ú xÉÉ´É ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ýÉºÉ +{ÉäÊIÉiÉ |É¨ÉÖJÉ EòÉè¶É±ªÉ(ÎºEò±É ºÉä]õ)

१ EÞòÊ¹É EÞòÊ¹É, +ÉvÉÉÊ®úiÉ =tÉäMÉ,º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú, EÖò]õÒ®ú =tÉäMÉ

nùVÉÉÇ ÊxÉªÉÆjÉhÉ/MÉÖhÉ´ÉkÉÉ EòÉè¶É±ªÉÊ`ö¤ÉEò näùJÉ¦ÉÉ±É nÖù¯ûºiÉÒºÉÆ ÉÉnù/xÉäiÉÞi´É EòÉè¶É±ªÉªÉÆjÉ |ÉÉlÉÊ¨ÉEò näùJÉ¦ÉÉ±É/nÖù¯ûºiÉÒ{ÉÉìEäòËVÉMÉ EòÉè¶É±ªÉ

2 +ì]õÉä +ìb÷+ì]õÉäEÆò{ÉÉ>Æðb÷

+ì]õÉä +ìb÷ +ì]õÉäEÆò{ÉÉ>Æðb÷

+ÉvÉÉ®úÒiÉ =tÉäMÉ

¨ÉÉä]õ®ú ¨ÉäEìòÊxÉEò+ì]õÉä ¨ÉäEìòÊxÉEò+ì]õÉä ¤ÉÉìb÷Ò Ê®ú{Éä+®ú bä÷x]õÓMÉ +ìb÷ {Éå]õÓMÉ.

3 ºÉä ÉÉ =tÉäMÉ ºÉä ÉÉ =tÉäMÉÊ´É¨ÉÉ Ê´ÉGòÒ ºÉ±±ÉÉMÉÉ®úÊ´É¨ÉÉ BVÉÆ]õ

4 ¤ÉÉÆvÉEòÉ¨É ¤ÉÉÆvÉEòÉ¨É,¤ÉÉÆvÉEòÉ¨É IÉäjÉÉiÉÒ±ÉÊxÉMÉb÷ÒiÉ ´ªÉ´ÉºÉÉªÉ,

º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú

MÉ´ÉÆb÷ÒEòÉ¨ÉxÉ³ýEòÉ®úÉMÉÒ®úÊ´ÉVÉiÉÆjÉÒ

5 Ê¶ÉIÉhÉ ´ÉEòÉè.Ê´ÉEòÉºÉ

Ê¶ÉIÉhÉ ´É EòÉè.Ê´ÉEòÉºÉºÉä ÉÉ =tÉäMÉÉºÉ {ÉÖ®úEò ¨ÉÉÊ½þiÉÒ Ê´ÉGäòiÉä.VÉÉÊ½þ®úÉiÉnùÉ®ú

6 +zÉ |ÉÊGòªÉÉ +zÉ |ÉÊGòªÉÉ, ¡ò³ý |ÉÊGòªÉÉ,

¦ÉÉVÉÒ{ÉÉ±ÉÉ ´É EÞòÊ¹É=i{ÉÉnùxÉÉ´É®ú ºÉÆ¶ÉÉävÉxÉ ´É|ÉGòÒªÉÉ =tÉäMÉh

¡ò³äý ´É ¦ÉÉVªÉÉ´É®ú |ÉÊGòªÉÉ =tÉäMÉEÞòÊ¹É =i{ÉÉnùxÉÉÆ É®ú +ÉvÉÉ®úÒiÉ =tÉäMÉ¡ò³ýÉÆSÉä {ÉìEäòVÉ ´É iªÉÉºÉ ±Éä¤ÉË±ÉMÉ Eò®úhÉä+zÉ |ÉÊGòªÉÉ =tÉäMÉÉSªÉÉ ªÉÆjÉ ºÉÉ¨ÉÖOÉÒSÉÒnäùJÉ¦ÉÉ±É ´É nÖù¯ûºiÉÒ.

7 ½äþ±lÉ Eäò+®ú ½äþ±lÉ Eäò+®ú, ´ªÉÉªÉÉ¨É ¶ÉÉ³ýÉ,½äþ±lÉ Eò±¤É <iªÉÉÊnù

b÷ÉB]õ +ìxb÷ ´Éä±ÉxÉäºÉ EòÉ>ÆðºÉäË±ÉMÉ.+Éì{]õÒÊ¶ÉªÉxÉ±Éì¤É®úÉìä]äõ®úÒ ªÉÉäMÉ Ê¶ÉIÉEò

+ÉªÉÖÇ Éänù º{ÉÉ lÉä®ú{ÉÒ ÎC±ÉÊxÉEò..

+.Gò. º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú/´ªÉ´ÉºÉÉªÉ IÉäjÉ/

ºÉäC]õ®ú

´ªÉ´ÉºÉÉªÉÉSÉÉ |ÉEòÉ®ú xÉÉ´É ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ýÉºÉ +{ÉäÊIÉiÉ |É¨ÉÖJÉ EòÉè¶É±ªÉ (ÎºEò±ÉºÉä]õ)

8 +ÉªÉ]õÒ +ÉªÉ]õÒÊb÷]õÒ{ÉÒ +ìxb÷ Ë|É]õ {ÉÎ¤±ÉË¶ÉMÉ+ìÊxÉ¨Éä¶ÉxÉ


_____

Page | 15

ì|ÉÉäOÉÉ¨É®ú

9 Ê®ú]äõ±É Ê®ú]äõ±ÉVÉxÉ®ú±É º]õÉä+ºÉÇ½þÉä±ÉºÉä±É º]õÉä+ºÉÇ

10 ]äõCºÉ]õÉ<Ç±É +ìb÷C±ÉÉäËnùMÉ

]äõCºÉ]õÉ<Ç±É +ìb÷ C±ÉÉäËnùMÉ b÷É<ÈMÉ +ìb÷ Î¤±ÉSÉÓMÉ ¶ÉÉì{É.

11 ]ÅõÉxºÉ{ÉÉä]Çõ ]ÅõÉxºÉ{ÉÉä]ÇõEÖòÊ®ú+®ú¨ÉÉ±É´ÉÉ½þiÉÖEò ´ªÉ´ÉºÉÉªÉ

12 ]Åìõ´½þ±É ]ÖõÊ®úZÉ¨É+ìb÷ ½þÉìÎº{É]ìõÊ±É]õÒ

]Åìõ´½þ±É ]ÖõÊ®úZÉ¨É +ìb÷½þÉìÎº{É]ìõÊ±É]õÒ

]Åìõ´½þ±É BVÉÆ]õ]Öõ®ú +ÉìMÉÇxÉÉZÉ®ú

13 +ºÉÆPÉÊ®úiÉ IÉäjÉ¤ªÉÖ]õÒ {ÉÉ±ÉÇ®ú Ê¤ÉZÉxÉäºÉ]äõ±ÉË®úMÉ

14 ¨ÉìxªÉÖ¡ìòCSÉä®úÓMÉ ¨ÉìxªÉÖ¡ìòCSÉä®úÓMÉ =tÉäVÉEòÉÆxÉÉ +É´É¶ªÉEò +´ÉVÉÉ®äú {ÉÖ®ú´É`öÉ´ªÉ´ÉºÉÉªÉ.

15 <iÉ®ú <iÉ®úV´Éä±É®úÒ ¨ÉäEòÓMÉ½þÉ>ðºÉ ¨Éäb÷ ´ÉÉªÉ®ú¨ÉìxÉ


_____

Page | 16

6.¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ýÉSÉÒ ¨ÉÉMÉhÉÒ

6.1 ºÉxÉ 2022 {ÉªÉÈiÉ Ê´ÉÊ´ÉvÉ IÉäjÉÉiÉ ´ÉÉføiÉä ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ

+.Gò. IÉäjÉ ºÉxÉ 2012-2017 ºÉxÉ 2018-2022 ºÉxÉ 2012-2022

1 EÞò¹ÉÒ ´É EÞò¹ÉÒ{ÉÚ®úEò ´ªÉ´ÉºÉÉªÉ 18489 9422 27911

2 +ì]õÉä +ÉÊhÉ +ì]õÉä EÆò¨{ÉÉäxÉÆx]õ 21220 32671 58891

3 ¤ÉÄEòÒMÉ ¡òÉªÉxÉÉÆÊºÉªÉ±É ºÉ´½þÔºÉäºÉ +ìxb÷<x¶ÉÖ®úxºÉ

14476 23270 37747

4 Eòxº]ÅõC¶ÉxÉ 40572 56307 96880

5 EäòÊ¨ÉEò±É +ìhb÷ ¡òÉ¨ÉÇ 1135 1195 2329

6 ¶ÉèIÉÊhÉEò ´É EòÉè¶É±ªÉÉvÉÉÊ®úiÉ IÉäjÉ 11459 6760 18218

7 +xxÉ |ÉÊGòªÉÉ(¡Úòb÷ |ÉÉäºÉäËºÉMÉ) 1330 1716 3046

8 ½äþ±lÉEäò+®ú 6685 9149 15835

9 Ê®ú]äõ±É 16508 41077 57585

10 ]äõCº]õÉ<Ç±É +ìxb÷ C±ÉÉäËlÉMÉ 839 1064 1903

11 ]ÅõÉxº{ÉÉä]æõ¶ÉxÉ, ±ÉÉìÊVÉÎº]õEò, ´Éä+®ú½þÉ>ðËºÉMÉ+ìxb÷ {ÉìEäòËVÉMÉ

6528 7401 13929

12 ]ÚõÊ®ZÉ¨É, ]Åìõ´½þ±ºÉ, ½þÉìÎº{É]ìõÊ±É]õÒ +ìxb÷]ÅäõÞxb÷

19925 29012 48937

13 <iÉ®ú =i{ÉÉnùxÉIÉäjÉ(´Éä±b÷®ú,Ê¡ò]õ®ú) 13793 22707 36500

14 <iÉ®ú VÉºÉä VÉä ºÉ +ìxb÷ V´Éä±É®úÒ, ¡òÌxÉSÉ®ú,<±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ <iªÉÉnùÒ

498 570 1068

BEÚòhÉ 173458 242321 415779

ºjÉÉäiÉ - ºÉxÉ 2012 SÉÉ NSDC Ê®ú{ÉÉä]Çõ


_____

Page | 17

6.2 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù ÊVÉ±½þªÉÉiÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ +ºÉ±Éä±Éä ´É ºÉnùªÉÎºlÉiÉÒiÉ VªÉÉ ºÉäC]õ®ú¨ÉvªÉä|ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÖ û +É½äþ ªÉÉSÉÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ

+.Gò. ÊVÉ±½þÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ +ºÉ±Éä±ÉäIÉäjÉ

|ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÚ û +É½äþ +¶ÉÒ IÉäjÉä

1. +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù

+ìOÉÒEò±SÉ®ú, +Éì]õÉä ÉÉä]Ò´½þ Ê®ú{Éä+®ú, ¤ªÉÖÊ]õ Eò±SÉ®ú +ìxb÷ ½äþ+®ú

bÅä÷ËºÉMÉ, ¤ÉÒ.BºÉ.B¡ò.+ÉªÉ.,Eòxº]ÅõC¶ÉxÉ, ¡Öòb÷ |ÉÉäºÉäËºÉMÉ, MÉÉ®ú¨Éå]õ ¨ÉäËEòMÉ, +ÉªÉ.ºÉÒ.]õÒ., ½äþ±lÉ Eäò+®ú, |ÉÉäb÷C¶ÉxÉ +ìxb÷ ¨ÉìxªÉÖ¡ìòCSÉË®úMÉ, Ê®ú]äõ±É, ]ÖõÊ®úZÉ¨É, BVªÉÖEäò¶ÉxÉ, ]ÅõÉxºÉ{ÉÉä]Çõ, +xÉ+Éì®úMÉxÉÉ<ºb÷ ºÉäC]õ®ú

<iªÉÉnùÒ.

+Éì]õÉä ÉÉä]Ò´½þ Ê®ú{Éä+®, ¤ªÉÖÊ]õ Eò±SÉ®ú +ìxb÷ ½äþ+®ú bÅä÷ËºÉMÉ, Ê¤ÉºÉxÉäºÉ +ìxb÷ EòÉì ÉºÉÇ, Eòxº]ÅõC¶ÉxÉ, EòÉ>ÆðºÉäË±ÉMÉ ÎºEò±É, <±ÉäÎC]ÅõEò±É, <±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ, ¡ìòÊ¥ÉEäò¶ÉxÉ, ¡ìò¶ÉxÉ Êb÷ºÉÉ<xÉ, MÉÉ®ú¨Éå]õ ¨ÉäËEòMÉ, VÉä É +ìxb÷ V´Éä±É®úÒ, ½þÉìÎº{É]ìõÊ±É]õÒ, <xÉ¡òÉì®ú¨Éä¶ÉxÉ +ìxb÷ Eò¨ªÉÖÊxÉEäò¶ÉxÉ

]äõCxÉÉì±ÉÉìVÉÒ, ¨ÉäÊb÷Eò±É +ìxb÷ xÉÍºÉMÉ, ®äúÊ£òVÉ®äú¶ÉxÉ +ìxb÷ B+®ú EÆòÊb÷¶ÉËxÉMÉ, ºÉÉì¡] ÎºEò±ºÉ, BºÉ.BºÉ.ºÉÒ.-+ì{É®äú±É, BºÉ.BºÉ.ºÉÒ.-+Éì]õÉä ÉÉä]õÒ´½þ, BºÉ.BºÉ.ºÉÒ.-<±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ, BºÉ.BºÉ.ºÉÒ.-½äþ±lÉ Eäò+®ú, BºÉ.BºÉ.ºÉÒ.-]äõÊ±ÉEòÉì É.

´É®úÒ±É ¨ÉÉÊ½þiÉÒºÉÉ`öÒ ºÉÉä¤ÉiÉSÉä {ÉÊ®úÊ¶É¹]õ 1 ´É 2 {É½þÉ


_____

Page | 18

7.2 EòÉè¶É±ªÉÉvÉÉÊ®úiÉ ÊVÉ±½þªÉÉSÉÉ SWOT Analysis

Strenth1) ¶ÉèIÉÊhÉEò ºÉÆºlÉÉÆSÉÒ ={É±É¤vÉiÉÉ2) nù³ýhÉ´É³ýhÉÉSÉÒ =kÉ¨É ºÉÉvÉxÉä

(®äú±´Éä,¤ÉºÉäºÉ,Ê´É¨ÉÉxÉä)3) ¨ÉÉä äö +ÉètÉäÊMÉEò IÉäjÉ

Opportunities1) ]äõCº]õÉ<Ç±É 5) Eòxº]ÅõC¶ÉxÉ2) +ÉªÉ ]õÒ 6) Ê®ú]äõ±É3) ½äþ±lÉEäò+®ú 7) ]ÅõÉxº{ÉÉä]Çõ4) +Éì]õÉä¨ÉÉä¤ÉÉ<Ç±É

Weekness1) EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ªÉÉäVÉxÉä¤ÉÉ¤ÉiÉ

ºÉ¨ÉÉVÉÉ¨ÉvªÉä +{ÉÚ®úÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ2) iÉÉ±ÉÖEòÉÊxÉ½þÉªÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆJªÉÉÆSÉÒ

Eò¨ÉiÉ®úiÉÉ3) ¦ÉÉèMÉÉäÊ±ÉEò IÉäjÉÊxÉ½þÉªÉ +É´É¶ªÉEò

|ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºÉÉvÉxÉÉSÉÒ Eò¨ÉÒ.

Threats1) ]äõCº]õÉ<Ç±É, ½äþ±lÉEäò+®ú, Eòxº]ÅõC¶ÉxÉ

ºÉÉ®úJªÉÉ ºÉäC]õ®ú¨ÉvªÉä EòÉ¨É Eò®úhÉäºÉÉ`öÒiÉ¯ûhÉÉÆxÉÉ iÉªÉÉ®ú Eò®úhÉä.


_____

Page | 19

7.3 |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉSÉä 2017-18 ªÉÉ +ÉÌlÉEò ´É¹ÉÉÇSÉä ±ÉIªÉ ´É iªÉÉºÉÉ`öÒ +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒ

ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É ºÉäC]õ®úÊxÉ½þÉªÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ ¨ÉÉMÉhÉÒ, ºÉäC]õ®úÊxÉ½þÉªÉ ºÉÚSÉÒ¤Évnù |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ, |ÉÊ¶ÉIÉhÉºÉÖ û +ºÉ±Éä±ªÉÉ iÉÖEòb÷ªÉÉÆSÉÒ ºÉÆJªÉÉ ´É |ÉÊ¶ÉIÉhÉ PÉäiÉ +ºÉ±Éä±Éä =¨Éänù´ÉÉ®ú <.¤ÉÉ¤ÉiÉSÉÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ {ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-1¨ÉvªÉä ºÉÉä¤ÉiÉ VÉÉäb÷±ÉÒ +É½äþ.

ÊVÉ±½þªÉÉiÉ ¶ÉÉºÉxÉÉSªÉÉ Ê´ÉÊ´ÉvÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉÆiÉMÉÇiÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhªÉÉiÉ ªÉäiÉä. ÊVÉ±½þªÉÉiÉBEÆònù®úÒiÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä xÉä ÉEäò ÊEòiÉÒ EòÉ¨É ½þÉäiÉä ªÉÉSÉÉ +ÉføÉ´ÉÉ PÉähªÉÉºÉÉ`öÒ ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É EòÉè¶É±ªÉÊ´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhÉªÉÉ ¶ÉÉºÉxÉÉSªÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉEòbÚ÷xÉ |ÉÉ{iÉ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ {ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-2 ¨ÉvªÉä ºÉÉä¤ÉiÉ VÉÉäb÷±ÉÒ +É½äþ.

ÊVÉ±½þªÉÉiÉ ¶ÉÉºÉxÉÉSªÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉÊ¶É´ÉÉªÉ JÉÉVÉMÉÒ ºÉÆºlÉÉÆ ÉÉ¡ÇòiÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhªÉÉiÉ ªÉäiÉä.ºÉÆ{ÉÚhÉÇ ÊVÉ±½þªÉÉiÉ ®úÉ¤ÉÊ´ÉhªÉÉiÉ ªÉähÉÉªÉÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉ¨ÉEòÉVÉÉSÉÉ +ÉføÉ´ÉÉ PÉähªÉÉºÉÉ`öÒ ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±ÉEòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhÉÉªÉÉ xÉÉ¨ÉÉÆEòÒiÉ JÉÉVÉMÉÒ ºÉÆºlÉÉÆEòbÚ÷xÉ |ÉÉ{iÉ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ {ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-3 ¨ÉvªÉäºÉÉä¤ÉiÉ VÉÉäb÷±ÉÒ +É½äþ.

¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒSªÉÉ iÉÖ±ÉxÉäiÉ ºÉtÎºlÉiÉÒiÉ IÉäjÉÊxÉ½þÉªÉ ºÉÚSÉÒ¤Érù |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ, iªÉÉÆSÉÒ |ÉÊ¶ÉIÉhÉIÉ¨ÉiÉÉ, EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä ±ÉIÉ ºÉÉvªÉ Eò®úhªÉÉºÉÉ`öÒ ¦ÉÊ´É¹ªÉÉiÉ +É´É¶ªÉEò |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉÒ ºÉÆJªÉÉ ´ÉEòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉSÉä 2017-2018 ªÉÉ +ÉÌlÉEò ´É¹ÉÉÇSÉä ±ÉIªÉ ´É iªÉÉºÉÉ`öÒ +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒ <.¤ÉÉ¤ÉiÉSÉÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ {ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-4 ¨ÉvªÉä ºÉÉä¤ÉiÉ VÉÉäb÷±ÉÒ +É½äþ.

®úÉVªÉÉiÉÒ±É ÊVÉ±½þªÉÉÊxÉ½þÉªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ±ÉIªÉ, ºÉÉvªÉ, ={É±É¤vÉ ´É JÉSÉÇ ZÉÉ±Éä±ÉÉ ÊxÉvÉÒªÉÉSÉÉ ´Éä³ýÉä Éä³ýÒ +ÉføÉ´ÉÉ PÉähªÉÉºÉÉ`öÒ ªÉÉ ¨ÉÉÊ½þiÉÒSÉä ºÉÆEò±ÉxÉ Eò®úhÉä +É´É¶ªÉEò +É½äþ. iªÉÉºÉÉ`öÒSÉÉ xÉ¨ÉÖxÉÉ{ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-5 ¨ÉvªÉä ºÉÉä¤ÉiÉ VÉÉäb÷±ÉÉ +É½äþ.


_____

Page | 20

8. +É®ÉJÉbÂªÉÉxÉÖºÉÉ® ÊxÉÊ¶SÉiÉ Eäò±Éä±Éä =Ên¹] ºÉÉvªÉ Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ ºÉ´ÉÇ ºÉ½¦ÉÉMÉ vÉÉ®EòÉÆxÉÒ JÉÉ±ÉÒ±É|É¨ÉÉhÉä EòÉªÉÇ ÉÉ½Ò Ê´ÉÊ½iÉ ´Éä³Ò Ê´ÉÊ½iÉ ¨ÉÖniÉÒiÉ Eò®hÉä

+{ÉäÊIÉiÉ +É½äÊVÉ±½É EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®úÉäVÉMÉÉ®ú ´É =tÉäVÉEòiÉÉ ¨ÉÉMÉÇnù¶ÉÇxÉ Eåòpù-

ºÉn® +É®ÉJÉbÉ “ÊVÉ±½É EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®Ò ºÉÊ¨ÉiÉÒºÉ” ºÉÉn® Eò®hÉä. ºÉÊ¨ÉiÉÒSªÉÉ

¨ÉÉxªÉiÉäxÉä EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSªÉÉ ªÉÉäVÉxÉÉ ®É¤ÉÊ´ÉhÉÉªÉÉ <iÉ® Ê´É¦ÉÉMÉÉSÉä ±ÉIªÉ ÊxÉÊ¶SÉiÉ Eò°xÉ ºÉn®±ÉIªÉ ºÉÉvªÉ Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉ¨ÉÉ¡ÇòiÉ ¨ÉÉMÉhÉÒ Eò®hÉä ´É 2017-2018 ªÉÉ´É¹ÉÉÇºÉÉ`Ò ºÉn® Ê´É¦ÉÉMÉÉEòbä +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒ ={É±É¤vÉ +ºÉ±ªÉÉSÉÒ JÉÉjÉÒ Eò®hÉä.

ºÉ´ÉÇ ÊVÉ±ÁÉxÉÒ “EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®ÉJÉbÉ” iÉªÉÉ® Eò°xÉ Ê´É¦ÉÉMÉÒªÉ ¨ÉÖJªÉÉ±ÉªÉÉºÉ ºÉÉn®Eò®hÉä. 2017-2018 ªÉÉ +ÉÊlÉÇEò ´É¹ÉÉÇEò®ÒiÉÉ ¨É½þÉ®úÉ¹]Åõ ®úÉVªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ºÉÆºlÉäxÉä

ÊVÉ±½ÉºÉÉ`Ò ®ÉJÉÒ´É `ä É±Éä±ªÉÉ ÊxÉvÉÒSªÉÉ +xÉÖ¹ÉÆMÉÉxÉä |É¨ÉÉän ¨É½ÉVÉxÉ EòÉè¶É±ªÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ +Ê¦ÉªÉÉxÉ+ÆiÉMÉÇiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉSÉä ºÉÖvÉÉÊ®iÉ ±ÉIªÉ ÊxÉÊ¶SÉiÉ Eò®hÉä.

|É¨ÉÉän ¨É½ÉVÉxÉ EòÉè¶É±ªÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ Ê´ÉEòÉºÉ +Ê¦ÉªÉÉxÉ +ÆiÉMÉÇiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉºÉÉ`Ò ´ÉEòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSªÉÉ ªÉÉäVÉxÉÉ ®É¤ÉÊ´ÉhÉÉªÉÉ <iÉ® Ê´É¦ÉÉMÉÉEòbÒ±É EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉ`Ò ={É±É¤vÉÊxÉvÉÒSÉÉ Ê´ÉSÉÉ® Eò°xÉ 2017-2018 ªÉÉ ´É¹ÉÉÇSÉä ±ÉIªÉ ÊxÉÊ¶SÉiÉ Eò°xÉ “ÊVÉ±½É EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉEòÉªÉÇEòÉ®Ò ºÉÊ¨ÉiÉÒSÉÒ” ¨ÉÉxªÉiÉÉ PÉähÉä.

“ÊVÉ±½É EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®Ò ºÉÊ¨ÉiÉÒ” ¨ÉvªÉä ¨ÉÆVÉÚ® +ÆÊiÉ¨É +É®ÉJÉbÂªÉÉSÉÒ+Æ É±É¤ÉVÉÉ´ÉhÉÒ Eò®hÉä.

xÉ´ÉÒxÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ ºÉÚSÉÒ¤Ér Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò NSDC/SSC SªÉÉ ´Éä¤É{ÉÉä]Ç±É±ÉÉ ´Éä³Éä Éä³Ò ¦Éä]nä>xÉ +lÉ´ÉÉ ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É ={É±É¤vÉ xÉÉ¨ÉÉÆÊEòiÉ ºÉÆºlÉÉ =nÉ. ]ì±ÉÒ, EòÉäÊ½xÉÚ®, VÉä]ËEòMÉ <Ç. |ÉEòÉ®SªÉÉºÉÆºlÉäEòbä ºÉÚSÉÒ¤Ér ºÉÆºlÉÉÆSÉÒ ªÉÉnÒ bÉ=xÉ±ÉÉäb/|ÉÉ{iÉ Eò°xÉ iªÉÉÆSÉä¶ÉÒ ºÉÆ{ÉEÇò Eò°xÉ ºÉn® ºÉÆºlÉÉ¨É.®É.EòÉè.Ê´É.ºÉÆºlÉäEòbä ºÉÚSÉÒ¤Ér Eò®hªÉÉSÉÒ EòÉªÉÇ ÉÉ½Ò Eò®hÉä.

xÉ´ÉÒxÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ xÉÉånhÉÒºÉÉ`ÒSÉä +É´É¶ªÉEò ÊxÉªÉÉäVÉxÉ Eò®hÉä ´É iÉ{ÉÉºÉhÉÒSÉÒ EòÉªÉÇ ÉÉ½Ò|ÉÉvÉÉxªÉÉxÉä Eò®hÉä.

=¨Éän´ÉÉ®ÉºÉ ®ÉäVÉMÉÉ®/º´ÉªÉÆ®ÉäVÉMÉÉ® ={É±É¤vÉ ½Éä<Ç±É ªÉÉ +xÉÖ¹ÉÆMÉÉxÉä |ÉÊ¶ÉÊIÉiÉ =¨Éän´ÉÉ®ÉÆxÉÉ®ÉäVÉMÉÉ®/º´ÉªÉÆ®ÉäVÉMÉÉ® ¨Éä³É´ªÉÉºÉ +É¨ÉÆÊjÉiÉ Eò°xÉ +É´É¶ªÉEò EòÉªÉÇ ÉÉ½Ò Eò®hÉä.

=¨Éän´ÉÉ® VÉ¨É´ÉÉVÉ¨É´É Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò ®ÉäVÉMÉÉ® ¨Éä³É´ªÉÉiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆxÉÉ +É¨ÉÆÊjÉiÉ Eò®hÉä+lÉ´ÉÉ ªÉÉºÉÉ`Ò º´ÉiÉÆjÉ ¨Éä³É´Éä +ÉªÉÉäÊVÉiÉ Eò®hÉä. ºÉn® ¨Éä³É´ªÉÉiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉä º]Éì±ºÉ ±ÉÉ´ÉhÉä´É ºÉn® º]Éì±ºÉxÉÉ ¦Éä] nä>xÉ <SUÖEòiÉÉ n¶ÉÇÊ´É±Éä±ªÉÉ =¨Éän´ÉÉ®ÉÆSÉÉ bÉ]É |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆxÉÉ nä>xÉ|ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉÉ {ÉÉ`{ÉÖ®É´ÉÉ Eò°xÉ iÉÖEòbÒ ºÉÖ Eò®hÉä.

¨Éä³É´Éä +ÉªÉÉäÊVÉiÉ Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò +É´É¶ªÉEòiÉä|É¨ÉÉhÉä ºÉÉ¨ÉÉÊVÉEò EòÉªÉÇEòiÉæ/ +¶ÉÉºÉEòÒªÉ/º´ÉªÉÆºÉä ÉÒ ºÉÆºlÉÉ/ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉä ºÉ½EòÉªÉÇ PÉähÉä.


_____

Page | 21

ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É ¶ÉÉºÉEòÒªÉ/ +¶ÉÉºÉEòÒªÉ/ JÉÉVÉMÉÒ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ¨ÉÉ¡ÇòiÉ Eò®hªÉÉiÉ ªÉähÉÉªÉÉEòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉÒ ¨ÉÉÊ½iÉÒ ºÉÆEòÊ±ÉiÉ Eò®hÉä. EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhÉÉªÉÉ ¶ÉÉºÉxÉÉSªÉÉ Ê´ÉÊ´ÉvÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉºÉ =¨Éänù´ÉÉ®ú VÉ¨É´ÉÉVÉ¨É´É

Eò®úhªÉÉºÉÉ`öÒ ¨Éä³ýÉ´Éä/ EòÉªÉÇ¶É³ýÉ +ÉªÉÉäVÉxÉÉºÉÉ`öÒ +lÉ´ÉÉ +É´É¶ªÉEò iÉälÉä ºÉ½þ¦ÉÉMÉÒ ½þÉä ÉÚxÉ ºÉ½þEòÉªÉÇEò®úhÉä. ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É =tÉäVÉEòÉEòbÚ÷xÉ ºÉÒ.BºÉ.+É®ú. (´ªÉ´ÉºÉÉ<ÇEò ºÉÉ¨ÉÉÊVÉEò VÉ¤ÉÉ¤ÉnùÉ®úÒ) +ÆiÉMÉÇiÉ

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉºÉÉ`öÒ +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒ ={É±É¤vÉ ½þÉä ÉÚ ¶ÉEäò±É EòÉªÉ ªÉÉSÉÒ SÉÉSÉ{ÉhÉÒ Eò®úhÉä ´É ÊxÉvÉÒ={É±É¤vÉ ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉºÉ ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®úÒ ºÉÊ¨ÉiÉÒSªÉÉ ÊxÉnù¶ÉÇxÉÉºÉ +ÉhÉÚxÉ näùhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®ÉäVÉMÉÉ® ´É =tÉäVÉEòiÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉÒªÉ ¨ÉÖJªÉÉ±ÉªÉ-

iªÉÉÆSÉä Ê´É¦ÉÉMÉÉiÉÒ±É ºÉ´ÉÇ +ÊvÉxÉºiÉ ÊVÉ±ÁÉÆSªÉÉ +É®ÉJÉbÂªÉÉSÉÉ BEòÊjÉiÉ ºÉÉ®ÉÆ¶É iÉªÉÉ® Eò°xÉÊVÉ±½ÉÊxÉ½ÉªÉ +É®ÉJÉbÂªÉÉºÉ½ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®ÉäVÉMÉÉ® ´É =tÉäVÉEòiÉÉ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉÉºÉ ºÉÉn®Eò®hÉä.

+É®ÉJÉbÂªÉÉiÉ xÉ¨ÉÚn =Êq¹] ´É ºÉÉvªÉ ªÉÉSÉÉ ´Éä³Éä Éä³Ò +ÉfÉ´ÉÉ PÉähÉä. iÉºÉäSÉ, =Êq¹] ºÉÉvªÉEò®hªÉÉºÉÉ`Ò +É´É¶ªÉEòiÉä|É¨ÉÉhÉä ¨ÉÉMÉÇn¶ÉÇxÉ Eò®hÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®ÉäVÉMÉÉ® ´É =tÉäVÉEòiÉÉ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ

Ê´É¦ÉÉMÉÒªÉ ¨ÉÖJªÉÉ±ÉªÉÉEòbÚxÉ |ÉÉ{iÉ ºÉ´ÉÇ ÊVÉ±ÁÉÆSÉä +É®ÉJÉbä BEòÊjÉiÉ Eò°xÉ ÊxÉÊ¶SÉiÉ Eäò±Éä±Éä=Êq¹], +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒ <Ç. ¨ÉÉÊ½iÉÒSÉÉ ºÉÉ®ÉÆ¶É iÉªÉÉ® Eò°xÉ ¨É½É®É¹]Å ®ÉVªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉºÉÆºlÉäºÉ ºÉÉn® Eò®hÉä.

ÊVÉ±ÁÉiÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉSÉÒ +Æ É±É¤ÉVÉÉ´ÉhÉÒ Ê´ÉÊ½iÉ ¨ÉÖniÉÒiÉ ½ÉähªÉÉEòÊ®iÉÉ+ÊvÉxÉºiÉ ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É ºÉ´ÉÇ +É´É¶ªÉEò Ê®Hò {Énä ´Éä³Éä Éä³Ò i´ÉÊ®iÉ ¦É®hªÉÉSÉÒ EòÉªÉÇ ÉÉ½Ò Eò°xÉ+É´É¶ªÉEò ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ ={É±É¤vÉ Eò°xÉ nähÉä.

ÊVÉ±ÁÉiÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉSÉÉ ´Éä³ýÉä Éä³ýÒ +ÉføÉ´ÉÉ PÉähÉä.

¨É½É®É¹]Å ®ÉVªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ºÉÆºlÉÉ

ÊVÉ±½þÉÊxÉ½þÉªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®úÉJÉb÷É BEòÊjÉiÉ Eò°üxÉ ¨ÉÉxªÉiÉäºiÉ´É EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ´É=tÉäVÉEòiÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉºÉ ºÉÉnù®ú Eò®úhÉä.

ºÉnù®ú +É®ÉJÉbÂªÉÉiÉ ÊxÉÊ¶SÉiÉ Eäò±Éä±Éä ±ÉIªÉ ºÉÉvªÉ Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒSÉÒ ¨ÉÉMÉhÉÒEòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉºÉ Eò®hÉä.

ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®úÉJÉb÷ªÉÉSªÉÉ +xÉÖ¹ÉÆMÉÉxÉä ÊxÉvÉÒ ={É±É¤vÉ Eò°üxÉ PÉäùhÉä.

2017-2018 ªÉÉ +ÉÊlÉÇEò ´É¹ÉÉÇEò®ÒiÉÉ ÊxÉvÉÒ |ÉÉ{iÉ +ºÉ±ªÉÉxÉä ÊVÉ±½ÉÊxÉ½ÉªÉ +É®ÉJÉbÂªÉÉSÉÉÊ´ÉSÉÉ® Eò°xÉ ÊVÉ±½ÉÊxÉ½ÉªÉ ÊxÉvÉÒ ®ÉJÉÒ´É `ä ÉÚxÉ iÉºÉä EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®ÉäVÉMÉÉ® ´É=tÉäVÉEòiÉÉ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ / Ê´É¦ÉÉMÉÒªÉ ¨ÉÖJªÉÉ±ÉªÉ ¨ÉÉ¡ÇòiÉ ÊVÉ±ÁÉºÉ Eò³Ê´ÉhÉä.

xÉ´ÉÒxÉ xÉÉänhÉÒºÉÉ`Ò +VÉÇ Eäò±Éä±ªÉÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉÒ iÉ{ÉÉºÉhÉÒ¤ÉÉ¤ÉiÉ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ ÊVÉ±ÁÉºÉ ºÉÖSÉxÉÉEò®hÉä.


_____

Page | 22

xÉ´ÉÒxÉ iÉÖEòbÒ ºÉÖ Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò +VÉÇ Eäò±Éä±ªÉÉ ºÉÆºlÉÉÆxÉÉ |ÉÉvÉÉxªÉÉxÉä “TBN” Gò¨ÉÉÆEònähªÉÉSÉÒ EòÉªÉÇ ÉÉ½Ò Eò®hÉä.

ÊVÉ±½þÉºiÉ®úÉ´É®ú EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉSªÉÉ +Æ¨É±É¤ÉVÉÉ´ÉhÉÒ¨ÉvªÉä ªÉähÉªÉÉ +b÷Ò+b÷SÉhÉÓSÉäÊxÉ®úÉEò®úhÉ Eò®úhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉ

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®ÉJÉbÂªÉÉºÉ ¨ÉÉxªÉiÉÉ näùhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®úÉJÉb÷ªÉÉxÉÖºÉÉ®ú ÊxÉÊ¶SÉiÉ Eäò±Éä±ªÉÉ =Êq¹]ÉSªÉÉ +xÉÖ¹ÉÆMÉÉxÉä +É´É¶ªÉEòÊxÉvÉÒ ={É±É¤vÉ Eò°xÉ nähÉä.

´ªÉ´ÉºÉÉªÉ ´É iÉÆjÉ Ê¶ÉIÉhÉ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ

xÉ´ÉÒxÉ ºÉÆºlÉÉ xÉÉånhÉÒºÉÉ`Ò +É´É¶ªÉEò iÉÉÆÊjÉEò YÉÉxÉ +ºÉ±Éä±Éä ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ |ÉÉvÉÉxªÉÉxÉä={É±É¤vÉ Eò°xÉ nä>xÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉÒ iÉ{ÉÉºÉhÉÒSÉÒ EòÉªÉÇ ÉÉ½Ò Eò®hÉä.

ÊVÉ±½ÉºiÉ®ÒªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇEòÉ®Ò ºÉÊ¨ÉiÉÒ

´ÉÉÌ¹ÉEò ÊVÉ±½þÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®úÉJÉb÷ªÉÉºÉ ¨ÉÉxªÉiÉÉ näùhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉÉ ´Éä³Éä Éä³Ò +ÉfÉ´ÉÉ PÉähÉä ´É +Æ É±É¤ÉVÉÉ´ÉhÉÒºÉÆ¤ÉÆvÉÒ +É´É¶ªÉEòiÉä|É¨ÉÉhÉä¨ÉÉMÉÇnù¶ÉÇxÉ Eò®úhÉä ´É ºÉ´ÉÉæiÉÉä{É®úÒ ºÉ½þÉªªÉ Eò®úhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉºÉÉ`Ò +É´É¶ªÉEòiÉä|É¨ÉÉhÉä “ÊVÉ±½þÉ ÊxÉªÉÉäVÉxÉ ºÉÊ¨ÉiÉÒ” ¨ÉÉ¡ÇòiÉÊxÉvÉÒ ={É±É¤vÉ Eò°xÉ nähÉä.

ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhÉªÉÉ ¶ÉÉºÉEòÒªÉ/JÉÉVÉMÉÒ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ¨ÉÉ¡ÇòiÉ

®úÉ¤ÉÊ´ÉhªÉÉiÉ ªÉähÉÉªÉÉ ªÉÉäVÉxÉÉÆSÉä BEòEåòpùÉÊ¦É¨ÉÖJÉiÉÉ (Convergence) Eò®úhÉä ´É EòÉè¶É±ªÉÊ´ÉEòÉºÉ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ ´Éä³ýÉä Éä³ýÒ ºÉÆEò±ÉxÉ Eò®úhªÉÉºÉÉ`öÒ +É´É¶ªÉEò iÉä ¨ÉÉMÉÇnù¶ÉÇxÉ ´ÉºÉ½þEòÉªÉÇ Eò®úhÉä.

ÊVÉ±½þªÉÉiÉÒ±É =tÉäVÉEòÉEòbÚ÷xÉ ºÉÒ.BºÉ.+É®ú. (´ªÉ´ÉºÉÉ<ÇEò ºÉÉ¨ÉÉÊVÉEò VÉ¤ÉÉ¤ÉnùÉ®úÒ) +ÆiÉMÉÇiÉEòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉºÉÉ`öÒ +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒ ={É±É¤vÉ ½þÉä ÉÚ ¶ÉEäò±É EòÉªÉ ªÉÉSÉÒ SÉÉSÉ{ÉhÉÒ Eò®úhÉä ´ÉÊxÉvÉÒ ={É±É¤vÉ ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉºÉ ºÉnù®ú ÊxÉvÉÒSÉÉ Ê´ÉÊxÉªÉÉäMÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉSÉÒ|É¦ÉÉ´ÉÒ +Æ É±É¤ÉVÉÉ´ÉhÉÒ, ºÉÆÊxÉªÉÆjÉhÉ, ¨ÉÚ±ªÉ¨ÉÉ{ÉxÉ, nùºiÉÉ´ÉäVÉ `äö´ÉhÉä <Ç. |ÉEòÉ®úSÉä EòÉ¨É


_____

Page | 23

Eò®úhªÉÉºÉÉ`öÒ ´É ºÉnù®úSÉä EòÉ¨ÉEòÉVÉ Eò®úhªÉÉºÉÉ`öÒ +É´É¶ªÉEòiÉä|É¨ÉÉhÉä ºÉ±±ÉÉMÉÉ®úÉSÉÒ xÉä ÉhÉÚEòEò®úhÉä <Ç. EòÉ¨ÉÉºÉÉ`öÒ Ê´ÉÊxÉªÉÉäMÉ Eò®úhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ näùhÉÉªÉÉ ºÉÆºlÉÉ (VTP)

=¨Éänù´ÉÉ®úÉÆSÉÒ VÉ¨É´ÉÉVÉ¨É´É (Mobilisation) Eò®úhÉä.

¨ÉÆVÉÚ®úÒ Ê¨É³ýÉ±Éä±ªÉÉ ¤ÉìSÉäºÉ ´Éä³äý´É®ú ºÉÖ°ü Eò®úhÉä ´É ªÉ¶Éº´ÉÒÊ®úiªÉÉ {ÉÚhÉÇ Eò®úhÉä.

Ê´ÉÊ´ÉvÉ IÉäjÉÉiÉÒ±É =tÉäVÉEò/+ÉºlÉÉ{ÉxÉÉÆ¶ÉÒ ®úÉäVÉMÉÉ®úÉºÉÉ`öÒ ºÉÉ¨ÉÆVÉºªÉ Eò®úÉ® ú(Tie-Up)Eò®úhÉä.

º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®úÉºÉÉ`öÒ +lÉÇºÉ½þÉªªÉ Eò®úhÉÉªÉÉ ºÉÆºlÉÉÆ¶ÉÒ ºÉÉ¨ÉÆVÉºªÉ Eò®úÉ® ú(Tie-Up)Eò®úhÉä.

|ÉÊ¶ÉIÉhÉ PÉäiÉ±Éä±ªÉÉ =¨Éänù´ÉÉ®úÉÆxÉÉ ®úÉäVÉMÉÉ®ú/º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú ={É±É¤vÉ Eò°üxÉ näùhÉä.

+hhÉÉºÉÉ½äþ¤É {ÉÉ]õÒ±É +ÉÌlÉEò ¨ÉÉMÉÉºÉ Ê´ÉEòÉºÉ ¨É½þÉ¨ÉÆb÷³ý

º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú <SUÖôEò =¨Éänù´ÉÉ®úÉÆSÉÒ |ÉEò®úhÉä i´É®úÒiÉ ÊxÉEòÉ±ÉÒ EòÉfÚøxÉ º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®úÉºÉÉ`öÒEòVÉÇ ={É±É¤vÉ Eò°üxÉ näùhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhÉÉ®äú ¶ÉÉºÉxÉÉSÉä Ê´É¦ÉÉMÉ

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ +É´É¶ªÉEò ¨ÉÉÊ½þiÉÒ ´Éä³ýÉä Éä³ýÒ ={É±É¤vÉ Eò°üxÉ näùhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ EòÉªÉÇGò¨ÉÉSÉÒ +Æ¨É±É¤ÉVÉÉ´ÉhÉÒ Eò®úhÉä.

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä EòÉªÉÇ Eò®úhÉÉªÉÉ JÉÉVÉMÉÒ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ (Î´½þ]õÒ{ÉÒ ¨½þhÉÚxÉºÉÚSÉÒ¤Érù xÉºÉ±Éä±ªÉÉ ºÉÆºlÉÉ)

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ +É´É¶ªÉEò ¨ÉÉÊ½þiÉÒ ´Éä³ýÉä Éä³ýÒ ={É±É¤vÉ Eò°üxÉ näùhÉä.


_____

Page | 249. ¨ÉÉÊ½iÉÒSªÉÉ ºjÉÉäiÉºÉÉ`ÒSÉä ºÉÆn¦ÉÇ

“EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ +É®ÉJÉbÉ” iÉªÉÉ® Eò®hªÉÉºÉÉ`Ò JÉÉ±ÉÒ±É {ÉÖºiÉEò/+½´ÉÉ±É/´Éä¤É {ÉÉä]Ç±É ºÉÆn¦ÉÉÇºÉÉ`Ò ºjÉÉäiÉ¨½hÉÚxÉ ´ÉÉ{É®É´Éä. JÉÉ±ÉÒ±É ªÉÉnÒ ½Ò ¨ÉÉMÉÇn¶ÉÇEò +ºÉÚxÉ ªÉÉÊ¶É´ÉÉªÉ <iÉ® ºjÉÉäiÉ EòbÚxÉ ¨ÉÉÊ½iÉÒ PÉähªÉÉºÉ ½®EòiÉxÉÉ½Ò.

NSDC ªÉÉÆxÉÒ IMaCS ¨ÉÉ¡ÇòiÉ ºÉxÉ 2012 ¨ÉvªÉä Eäò±Éä±ÉÉ ¨É½É®É¹]Å ®ÉVªÉÉSÉÉ ÊVÉ±½ÉÊxÉ½ÉªÉ EòÉè¶É±ªÉÊ´ÉEòÉºÉ +¦ÉÉ´É ºÉ´½æIÉhÉ/+¦ªÉÉºÉ +½´ÉÉ±É.

MSME, Mumbai ªÉÉÆxÉÒ iÉªÉÉ® Eäò±Éä±ÉÉ ÊVÉ±½É ÊxÉ½ÉªÉ “Brief Industrial Profile ofdistrict” +½´ÉÉ±É (www.msmedimumbai.gov.in)

Identification of Potential Sector through MSME DI(Development Institute)

Publication of R&D Institutes under CSIR (Council of ScientificIndustrial Research)

“NSIC (National Small Industries Corporation)” ªÉÉÆxÉÒ |ÉÊºÉr Eäò±Éä±ÉÉ

“Project Profile & MSME Raw Material & Plant & MachinaryDirectory”

=tÉäMÉÉiÉÒ±É ºÉtÊºlÉiÉÒiÉÒ±É ´É ¦ÉÊ´É¹ªÉÉiÉÒ±É ®ÉäVÉMÉÉ® ´É º´ÉªÉÆ®ÉäVÉMÉÉ® ºÉÆvÉÒ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ Ê´ÉÊ´ÉvÉ

ªÉÆjÉhÉäxÉä |ÉÊºÉr Eäò±Éä±Éä +½´ÉÉ±É =nÉ. CII, FICCI, NABARD, SIDBI,

NIC xÉä Ê´ÉEòÊºÉiÉ Eäò±Éä±ÉÒ ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ ÊVÉ±ÁÉSÉÒ ´Éä¤ÉºÉÉ<Ç].

ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É ±ÉÒb ¤ÉÄEäòxÉä |ÉÊºÉr Eäò±Éä±ÉÉ “ÊVÉ±½É {ÉiÉ +É®ÉJÉbÉ (District Credit Plan)”.

º´ÉªÉÆ®ÉäVÉMÉÉ® ºÉÆ¤ÉÆÊvÉiÉ +½´ÉÉ±É =nÉ. Ê¨É]EòÉìxÉ, B¨É.ºÉÒ.<Ç.bÒ. +lÉ´ÉÉ <iÉ® xÉÉ¨ÉÉÆÊEòiÉ ºÉÆºlÉäSÉÉ+½´ÉÉ±É.

+lÉÇ ´É ºÉÉÆÊJªÉEòÒ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ |ÉEòÉÊ¶ÉiÉ “¨É½É®É¹]ÅÉSÉÒ +ÉÊlÉÇEò {ÉÉ½ÉhÉÒ”

¨É½É®É¹]Å ®ÉVªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ºÉÆºlÉÉ ªÉÉÆSÉä ´Éä¤É {ÉÉä]Ç±É (www.mssds.in )


_____

Page | 25

EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®ÉäVÉMÉÉ® ´É =tÉäVÉEòiÉÉ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ ªÉÉÆSÉä ´Éä¤É {ÉÉä]Ç±É

(www.rojgar.mahaswyam.in )

MSME SÉä ´Éä¤É {ÉÉä]Ç±É.

(http://udyogaadhaar.gov.in/UA/Reports/DistrictBasedReport_R3.aspx)

Eåòp ¶ÉÉºÉxÉÉSÉä www.censusindia.gov.in ´Éä¤É{ÉÉä]Ç±É.

Eåòp ¶ÉÉºÉxÉÉSÉä EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ Ê´É¦ÉÉMÉÉSÉä Ên. 15 VÉÖ±Éè, 2015 ®ÉäVÉÒSÉä +ÉÆM±É¦ÉÉ¹ÉäiÉÒ±É xÉÉäÊ]Ê¡òEäò¶ÉxÉ.

Ê´É¦ÉÉMÉ ÊxÉªÉÆjÉEò, ¨É½É®É¹]Å ®ÉVªÉ {ÉÊ®´É½xÉ ¨É½É¨ÉÆb³ ªÉÉÆSÉä EòbÒ±É ¦ÉÉbä n® {ÉjÉEò.

Eåòp/®ÉVªÉ ¶ÉÉºÉxÉÉSªÉÉ Ê´ÉÊ´ÉvÉ Ê´É¦ÉÉMÉ/¨É½É¨ÉÆb³ÉSÉä ´Éä¤É {ÉÉä]Ç±É/ÊVÉ±½ÉºiÉ®ÒªÉ +ÊvÉEòÉ®Ò ªÉÉÆSÉä EòbÚxÉºÉÆEòÊ±ÉiÉ Eäò±Éä±ÉÒ ¨ÉÉÊ½iÉÒ. =nÉ. BxÉ.BºÉ.bÒ.ºÉÒ. (®É¹]ÅÒªÉ EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ ¨É½É¨ÉÆb³),BºÉ.BºÉ.ºÉÒ. (ºÉäC]® ºEòÒ±É EòÉèÊxºÉ±É), B¨É.+ÉªÉ.bÒ.ºÉÒ., ÊVÉ±½É =tÉäMÉ Eåòp, iÉÆjÉ Ê¶ÉIÉhÉºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ, Ê¶ÉIÉhÉ Ê´É¦ÉÉMÉ, ´ªÉ´ÉºÉÉªÉ Ê¶ÉIÉhÉ ´É |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆSÉÉ±ÉxÉÉ±ÉªÉ, =tÉäMÉ Ê´É¦ÉÉMÉ, <Ç.

ÊVÉ±ÁÉiÉÒ±É =tÉäMÉ, ¶ÉäiÉÒ, xÉèºÉÊMÉÇEò ºÉÆ{ÉkÉÒ, {ÉÉªÉÉ¦ÉÚiÉ ºÉÖÊ´ÉvÉÉ <Ç. n¶ÉÇÊ´ÉhÉÉ®É ÊVÉ±ÁÉSÉÉ xÉEòÉ¶ÉÉ

– <ªÉkÉÉ 3 ®Ò iÉä 5 ´ÉÒ SÉä ¦ÉÚMÉÉä±ÉÉSÉä {ÉÖºiÉEò +lÉ´ÉÉ <iÉ® ºjÉÉäiÉ.

¨É½ÉxÉMÉ®{ÉÉÊ±ÉEòÉ / xÉMÉ® {ÉÉÊ±ÉEòÉ <Ç. EòbÒ±É “¶ÉÉì{É +ìC]” +ÆiÉMÉÇiÉ xÉÉånhÉÒ +ºÉ±Éä±Éä =tÉäMÉ.

2017-2018

.+.Gò. IÉäjÉ/ºÉäC]õ®ú ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ2012-2022

¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ 2017-18

ºÉäC]õ®úÊxÉ½þÉªÉ ={É±É¤vÉ ºÉÖÊSÉ¤Érù

|ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ

iÉÖEòb÷Ò ºÉÖ°ü Eäò±Éä±ªÉÉ

|ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ

ºÉÖ°ü +ºÉ±Éä±ªÉÉ iÉÖEòb÷Ò

±ÉÉ¦ÉÉlÉÔ

1 2 3 4 5 6 7 8

1 .+ìOÉÒEò±SÉ®ú 27911 2791 3 1 5 150

2 †ò™üÖê ॲ�ड †ò™üÖê क�पोन�स 53891 5389 5 4 8 196

3 ��, �� 37747 3775 19 5 9 260

4 ि�लडीग, कस��शन ॲ�ड �रअल इ�टट 96880 9688 7 2 9 269

5 EäòÊ¨ÉEò±É ॲ�ड फामा !सट"कल 2329 233 2 2 2 42

6 ‹•µÖã êú¿Ö−Ö ॲ�ड ि�कल ›êü¾Ö»Ö¯Ö´Öë™ü 18218 1822 32 5 10 289

7 ¡Öòb÷ |ÉÉäºÉäËºÉMÉ +ìxb÷ Ê|ÉZÉÇ´Éä¶ÉxÉ 3046 305 1 0 0 0

8 ह$थकअर सि&ह सस 15835 1584 11 4 10 293

9 ऑग नाईजड �रटल 57585 5759 2 0 0 0

10 ट�सटाईल ॲ�ड �लो*थग 1903 190 24 8 19 561

11�ासपोट+शन,लॉिजि�टक, वअरहाऊ!सग ॲ�ड पकिजग 13929 1393 0 0 0 0

12 ट�रझम,�&हल, हॉि�पट!लट" अ�ड �ड 48937 4894 7 2 4 107

13 ऑदर मयफ�चर"ग 36500 3650 11 4 14 386

14 ‡ŸÖ¸ü 86494 8649 113 56 153 4451

BEÚòhÉ 501205 50121 237 93 243 7004

Ê]õ{É:1

{ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-1- ºÉäC]õ®úÊxÉ½þÉªÉ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ, ºÉÖÊSÉ¤Érù |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ, ºÉÖ°ü +ºÉ±Éä±ªÉÉ iÉÖEòb÷ªÉÉÆSÉÒ ºÉÆJªÉÉ ´É |ÉÊ¶ÉIÉhÉ PÉäiÉ +ºÉ±Éä±Éä =¨Éänù´ÉÉ®ú

ÊVÉ±½þªÉÉSÉä xÉÉ´É: †Öî Óü ÖÖ²ÖÖ¤ü

स�टर १४ ‡ŸÖ¸ü ÃÖêŒ™ü¸ü ´Ö¬µÖê NSDC Skill Gap 2012 ŸÖê 2022 ´Ö¬µÖê 1068 ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ ´Ö¬µÖê दश 7व�यात

आलल" आह. परत िज$हयाची :;य< मन=यबळ मागणी इतर मAय ११ स�टर समा7व=ट क$यान ८६४९४ एवढ" झालल" †ÖÆêü. समा7व=ठ स�टर पढ"ल:माण आहत. ÃÖêŒ™ü¸ü 1.<xÉ¡òÉì®ú¨Éä¶ÉxÉ +ìxb÷ Eò¨ªÉÖÊxÉEäò¶ÉxÉ ]äõCxÉÉì±ÉÉìVÉÒ 2.¤ªÉÖ]õÒ Eò±SÉ®ú +ìxb÷ ½äþ+®ú bÅ÷äËºÉMÉ 3.‡»ÖêÛŒ™Òü×¿Ö†−Ö 4.<±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ 5.±úÖµÖ¸ü †Ñ›ü ÃÖê°™üß ‡Ó×•Ö. 6. ‡Ó›Òü. ‡»ÖêÛŒ™Òü¿ÖËß†−Ö 7. ×´Ö×›üµÖÖ 8. ¯Öë™ü 9.ÃÖêŒµÖã×¸ü™üß 10.‹ÃÖ ‹ÃÖ ÃÖß †ÖµÖ ™üß ‡Ô ‹ÃÖ 11. ‹ÃÖ ‹ÃÖ ÃÖß ÃÖêŒµÖã×¸ü™üß

�. लाखात

रोजगार वयरोजगार

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

1

1.1 महानगरपा�लका रा��य शहर�

उपजी�वका अ�भयान0 0 1092 1290 0 0 0 0 2040 0

1.2 "क#प अ$धकार�, नगरपा�लका "शासन,

िज#हा अ$धकार� काया(लय

रा)य शहर� उपजी�वका

अ�भयान0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

1.3 माट( �सट� "क#प

(जथ लाग असल तथ)0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2.1 "क#प अ$धकार�, िज#हा .ामीण �वकास

य0णा, िज#हा प1रषद

द�न दयाळ उपा5याय

.ामीण कौश#य

�वकास योजना0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2.2 महारा�� रा)य खाद� .ामो7योग

महामडळ

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2.3 िज#हा रशीम अ$धकार�, िज#हा रशीम

काया(लय

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

3 शालय �श9ण

�वभाग

िज#हा �श9ण अ$धकार� (मा5य�मक) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

4

प�र�श�ट-२ िज� यातील कौश�य �वकासाच काय� करणा-µÖÖ शासना�या �वभागाकडन सक�लत कलल# मा%हती

िज#:याच नाव: †Öî Óü Ö²ÖÖ¤ü

आ$थ(क वष(:2017-2018

अ.=. �वभागाच नाव काया(लयाच नाव योजनच नाव 90

(स>टर)

अ?यास=म मागील (2016-17) आ$थ(क वषा(ची मा@हती कौश#य �वकास लAय

2017-18"�श9ण

लAय

"�श9ण

सा5य

"�शB9त

उमदवारापकD "ाEत

तरतद

Fनधी

खच( "ता�वत

"�श9ण

"ता�वत

आ$थ(क

नगर �वकास

�वभाग

.ाम �वकास

�वभाग

कौश#य व


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14


(स>टर)


2017-18"�श9ण

लAय

"�श9ण

सा5य

"�शB9त


तरतद

Fनधी


"�श9ण

"ता�वत

आ$थ(क

4.1 िज#हा Gयवसाय व "�श9ण अ$धकार� 19730 5518 822 0 0 0 19730 19730

4.2 औ7यो$गक "�श9ण सथा 0 0 63 63 0 0 0 58080229 0 0

4.3 अIणा साहब आ$थ(क मागास �वकास

महामडळ

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

4.4 महारा�� रा)य कौश#य �वकास सथा "मोद महाजन

कौ.वउ.�व. अ�भयान

0 0 2500 5572 0 0 0 0 5000 0

4.5 कौश#य, रोजगार व उ7योजकता �वकास

सचालनालय

रोजगार "ोKसाहन

काय(=म

0 0 1075 1904 26 0 1550000 1210845 1075 1550000

5

5.1 िज#हा कषी अ$ध9क, िज#हा कषी

काया(लय

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5.2 कषी �वMान कN O 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5.3 कषी सशोधन कN O 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5.4 "क#प सचालक, आKमा 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5.5 िज#हा पशसवध(न अ$धकार� 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5.6 िज#हा दQध Gयवसाय अ$धकार� 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5.7 िज#हा मKय सवध(न अ$धकार� 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5.8 महारा�� मKय �वकास महामडळ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6

6.1 सहायक आय>त, सामािजक Rयाय,

िज#हा समाज क#याण काया(लय

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.2 लोकशाह�र अIणाभाऊ साठ �वकास

महामडळ मया(@दत

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

कौश#य व

उ7योजकता

�वकास �वभाग

कषी व पदम

�वभाग

सामािजक Rयाय

�वभाग


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14


(स>टर)


2017-18"�श9ण

लAय

"�श9ण

सा5य

"�शB9त


तरतद

Fनधी


"�श9ण

"ता�वत

आ$थ(क

6.3 महाKमा फल मागासवग( �वकास


0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.4 महारा�� रा)य अपग, �वW व �वकास

महामडळ

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.5 इतर मागासवग( �वकास महामडळ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.6 सत रो@हदास चमY7योग व चम(कार

�वकास महामडळ मया(@दत

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.7 वसतराव नाईक �वम>त जाती व

भट>या जमाती �वकास महामडळ

मया(@दत

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.8 पIय[लोक अ@ह#यादवी महारा�� मNढ� व

शळी �वकास महामडळ

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.9 शामराव पज कोकण इतर मागासवग(

�वकास महामडळ

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.10 महासचालक, बाट], पण 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

7 म@हला व बाल


7.1 िज#हा म@हला व बाल �वकास अ$धकार� 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

7.2 म@हला आ$थ(क �वकास महामडळ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

8

8.1 िज#हा आरोQय अ$धकार� 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

8.2 िज#हा श#य $च^कKसक 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

साव(जFनक

आरोQय �वभाग


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14


(स>टर)


2017-18"�श9ण

लAय

"�श9ण

सा5य

"�शB9त


तरतद

Fनधी


"�श9ण

"ता�वत

आ$थ(क

8.3 .अ$ध�ठाता, शासकDय व7यकDय

महा�व7यालय

(प1रचा1रका-नस( "�श9ण)

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

9

9.1 महाGयवथापक, िज#हा उ7योग कN O 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

9.2 "ाद�शक अ$धकार�, महारा�� आ7यो$गक


0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

10

10.1 "क#प अ$धकार, िज#हा �वकास "क#प

आ@दवासी �वभाग

कौश#य �वकास 0 0 631 50 0 0 13151780 0 340 13600000

10.2 शबर� आ@दवासी �वW व �वकास


0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

10.3 महारा�� आ@दवासी �वकास महामडळ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

10.4 सचालक, आ@दवासी सशोधन व "�श9ण

सथा, पण

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

11 अ#पस_याक


मौलाना आझाद अ#पस_याक �वकास

महामडळ

0 0 0 1092 397 0 0 0 0 2040 0

12 बक

12.1 महारा�� बक MSETI 25 29 555 14.24 25 24.73

12.2 कनरा बक RUDSETI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

12.3 पय(टन �वभाग "ाद�शक Gयवथापक, महारा�� पय(टन


हRनर-स-रोजगार 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

उ7योग �वभाग

आ@दवासी �वभाग


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14


(स>टर)


2017-18"�श9ण

लAय

"�श9ण

सा5य

"�शB9त


तरतद

Fनधी


"�श9ण

"ता�वत

आ$थ(क

13 इतर 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

ट#प:

1

2

3

4

5 ÃÖ¤ü×¸ü»Ö ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖÓ²Ö×¬ÖŸÖ ×¾Ö³ÖÖ ÖÖ ú›ãü−Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü µÖÖŸÖ µÖêŸÖ †ÖÆêü

वर�ल त>Kयातील मा@हती िज#:यात कौश#य �वकासाच काम करणाcया शासनाdया �व�वध �वभागाdया काया(लयाकडन सक�लत करावी.

वर�ल मा@हती मागील एका आ$थ(क वषा(ची मागवावी. जण कfन Kया आधारावर पढ�ल वषा(त कौश#य �वकासाच लAय Fनि[चत करण तसच सदर लAय सा5य करIयासाठg आव[यक Fनधी याची

गणना करण सोयीच होईल.

एखाद "�श9ण मागील वषh घIयात आल नाह�. परत पढ�ल वषा(त करIयाच Fनयोजन अस#यास अशीह� मा@हती वर�ल त>Kयात समा�व�ट करावी फ>त अशावळी खच( मा0 "Fनरक" दश(वावा. जण

कfन "�श9णाच लAय ठर�वताना या मा@हतीचा उपयोग होईल.

िज#:यात कN O शासनाची "�श9ण सथा उपलjध अस#यास वर�ल त>Kयात सदर सथाची मा@हती स7धा सक�लत कfन भरIयात यावी.

Ênù. 14.03.2017

¯û. ±ÉÉJÉÉiÉ

शासना�या

�वभागा�शवा

य खाजगी

स�था

माफ� त

कौश�य ल�य आव�यक

�नधी

ल�य आव�यक

�नधी

ल�य ल�य आव�यक �नधी

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

1 .+ìOÉÒEò±SÉ®ú 2791 240 60 140 180 47 3 44 558 83.73 2233 334.93 0 2791 419

2 †ò™üÖê ॲ!ड †ò™üÖê क#पोन&'स 5389 500 125 269 300 90 5 85 1078 161.67 4311 646.69 0 5389 808

3 ��, �� 3775 450 113 189 1140 63 19 44 755 113.24 3020 452.96 0 3775 566

4 ि)लडीग, क&स*+शन ॲ!ड ,रअल इ�टट 9688 300 75 484 420 161 7 154 1938 290.64 7750 1162.56 0 9688 1453

5 EäòÊ¨ÉEò±É ॲ!ड फामा��सट2कल 233 200 50 12 120 4 2 2 47 6.99 186 27.95 0 233 35

6 ‹•µÖã êú¿Ö−Ö ॲ!ड ि�कल ›êü¾Ö»Ö¯Ö´Öë™ü 1822 450 113 91 1920 30 32 -2 364 54.65 1457 218.62 0 1822 273

7 ¡Öòb÷ |ÉÉäºÉäËºÉMÉ +ìxb÷ Ê|ÉZÉÇ´Éä¶ÉxÉ 305 300 75 15 60 5 1 4 61 9.14 244 36.55 0 305 46

8 ह�थकअर सि4ह�सस 1584 450 113 79 660 26 11 15 317 47.51 1267 190.02 0 1584 238

9 ऑग�नाईजड ,रटल 5759 100 25 288 120 96 2 94 1152 172.76 4607 691.02 0 5759 864

10 ट+सटाईल ॲ!ड +लो7थग 190 500 125 10 1440 3 24 -21 38 5.71 152 22.84 0 190 29

11 *ा&सपोट8शन,लॉिजि�टक, वअरहाऊ�सग ॲ!ड पकिजग 1393 300 75 70 0 23 0 23 279 41.79 1114 167.15 0 1393 209

12 ट,रझम,*4हल, हॉि�पट�लट2 अ!ड *ड 4894 520 130 245 420 82 7 75 979 146.81 3915 587.24 0 4894 734

13 ऑदर म&यफ+चर2ग 3650 500 125 183 660 61 11 50 730 109.50 2920 438.00 0 3650 548

14 ‡ŸÖ¸ü 8649 500 125 432 6780 144 113 31 1730 259.47 6919 1037.88 0 8649 1297

BEÚòhÉ 50120 5310 1328 2506 14220 835 237 598 10024 1504 40096 6014 0 50120 7518

Ê]õ{É:

1

1

2

3

4

5

6

7

{ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-3- ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒSªÉÉ iÉÖ±ÉxÉäiÉ ºÉtÎºlÉiÉÒiÉ IÉäjÉÊxÉ½þÉªÉ ºÉÚSÉÒ¤Érù |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ, iªÉÉÆSÉÒ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ IÉ¨ÉiÉÉ, EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä ±ÉIÉ ºÉÉvªÉ Eò®úhªÉÉºÉÉ`öÒ ¦ÉÊ´É¹ªÉÉiÉ +É´É¶ªÉEò |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉÒ ºÉÆJªÉÉ व कौश�य �वकास

@�शAणाच 2017-18 ªÉÉ +ÉÌlÉEò ´É¹ÉÉÇSÉä ±ÉIªÉ ´É iªÉÉºÉÉ`öÒ +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒÊVÉ±½þªÉÉSÉä xÉÉ´É:†Öî Óü ÖÖ²ÖÖ¤ü

.+ÉÌlÉEò ´É¹ÉÇ: 2017-18 .+.Gò. IÉäjÉ/ºÉäC]õ®ú ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ

2017-18|ÉÊ¶ÉIÉhÉÉSÉä ÊEò¨ÉÉxÉ iÉÉºÉ

|ÉÊ¶ÉIÉhÉÉSÉÉ EòÉ±ÉÉ´ÉvÉÒ

Ênù´ÉºÉ

´ÉÉÌ¹ÉEò iÉÖEòb÷ªÉÉ

´ÉÉÌ¹ÉEò IÉ¨ÉiÉÉ

(EòÉì±É¨É Gò.8 = (EòÉì±É¨É GÆò 3/EòÉì±É¨É Gò. 7)) +¶ÉÉ |ÉEòÉ®äú +É´É¶ªÉEò |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆSªÉÉ ºÉÆJªÉäSÉÒ MÉhÉxÉÉ Eò®úhªÉÉiÉ +É±Éä±ÉÒ +É½äþ..

.+É´É¶ªÉEò |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ

ºÉvªÉÉ ºÉÖÊSÉ¤Érù ºÉÆºlÉÉ

ºlÉÉ{ÉxÉ Eò®úÉ´ÉªÉÉSªÉÉ

ºÉÆºlÉÉ

2017-18 ºÉÉ`öÒ

@.म.कौवउ�वअ व

रा.श.उ.अ. कौश�य

�वकास |ÉÊ¶ÉIÉhÉ

उव�,रत शासकDय

�वभागाच कौश�य

�वकास @�शAण

िज�Eयाच एकण कौश�य

�वकास @�शAण

EòÉì±É¨É GòÆ.3 ¨ÉvÉÒ±É ¨ÉÉÊ½þiÉÒ ½þÒ {ÉÆÊ®úÊ¶É¹]õ-1 ¨ÉvÉÒ±É +.Gò.4 |É¨ÉÉhÉä PÉähÉäiÉ +É±Éä±ÉÒ +É½äþ.

EòÉì±É¨É GòÆ.4 |ÉÊ¶ÉIÉhÉ iÉÉºÉ ½äþ |ÉiªÉäEò IÉäjÉÉiÉÒ±É |ÉÉlÉÊ¨ÉE +¦ªÉÉºÉGò¨ÉÉ´É¯ûxÉ PÉähÉäiÉ +É±Éä +É½äþiÉ. =nùÉ. AGR 101, CON 701 <iªÉÉnùÒ.

EòÉì±É¨É Gò.5 ¨ÉvªÉä |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ Ênù´ÉºÉÉ±ÉÉ ÊEò¨ÉÉxÉ 4 iÉÉºÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ PÉä<Ç±É +ºÉä MÉÞ½þÒiÉ vÉ¯ûxÉ ((|ÉÊ¶ÉIÉhÉ iÉÉºÉ/4) = Ênù´ÉºÉ) +¶ÉÒ MÉhÉxÉÉ Eò®úhªÉÉiÉ +É±Éä±ÉÒ +É½äþ.

EòÉì±É¨É Gò.6 ´ÉÉÌ¹ÉEò iÉÚEòb÷ªÉÉ Eò®úiÉÉxÉÉ ´É¹ÉÉÇSÉä ((365 Ênù´ÉºÉ/EòÉì±É¨É Gò.5) = BEÖòhÉ ¤ÉìSÉ) +ºÉä PÉähÉäiÉ +É±Éä +É½äþ.

EòÉì±É¨É Gò. 7 = BEÖòhÉ ¤ÉìSÉ (EòÉì±É¨É Gò. 6) X 30 |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉlÉÔ X 3 ¤ÉìSÉ = BEòÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉäSÉÒ ´ÉÉÌ¹ÉEò IÉ¨ÉiÉÉ +ºÉä PÉähÉäiÉ +É±Éä±ÉÒ +É½äþ.

स+टर १४ ‡ŸÖ ü ÃÖêŒ™ü ü ´Ö¬µÖê NSDC Skill Gap 2012 ŸÖê 2022 ´Ö¬µÖê 1068 ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ý ¨ÉÉMÉhÉÒ ´Ö¬µÖê दश��व!यात आलल2 आह. परत िज�हयाची @JयA मनKयबळ मागणी इतर मNय ११ स+टर समा�वKट क�यान ८६४९४ एवढ2

झालल2 †ÖÆêü. समा�वKठ स+टर पढ2ल@माण आहत. ÃÖêŒ™ü¸ü 1.<xÉ¡òÉì®ú¨Éä¶ÉxÉ +ìxb÷ Eò¨ªÉÖÊxÉEäò¶ÉxÉ ]äõCxÉÉì±ÉÉìVÉÒ 2.¤ªÉÖ]õÒ Eò±SÉ®ú +ìxb÷ ½äþ+®ú bÅ÷äËºÉMÉ 3.‡»ÖêÛŒ™Òü×¿Ö†−Ö 4.<±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ 5.±úÖµÖ¸ü †Ñ›ü ÃÖê°™üß ‡Ó×•Ö. 6. ‡Ó›Òü. ‡»ÖêÛŒ™Òü¿ÖËß†−Ö 7. ×´Ö×›üµÖÖ 8. ¯Öë™ü 9.ÃÖêŒµÖã×¸ü™üß 10.‹ÃÖ ‹ÃÖ ÃÖß †ÖµÖ ™üß ‡Ô ‹ÃÖ 11. ‹ÃÖ ‹ÃÖ ÃÖß ÃÖêŒµÖã×¸ü™üß

EòÉì±É¨É Gò 9 SÉÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ {ÉÊ®Ê¶É¹]õ 1 ¨ÉvÉÒ±É EòÉì±É¨É 5 ´É¯ûxÉ PÉähÉäiÉ +É±Éä±ÉÒ +É½äþ.

8

9

10

11

12

13

14

15

1

अ.GÆò.14 <iÉ®ú =i{ÉÉnùxÉ IÉäjÉÉiÉ |ÉÉäb÷C¶ÉxÉ +ìxb÷ ¨ÉìxªÉÖ¡ìòCSÉË®úMÉ, ¡ìòÊ¥ÉEäò¶ÉxÉ, ®äúÊ£òVÉ®äú¶ÉxÉ +ìxb÷ B+®ú EÆòÊb÷¶ÉxÉ, ±Éänù®ú +ìxb÷ º{ÉÉä]ÇõºÉ MÉÖb÷ <iªÉÉnùÒ IÉäjÉÉÆSÉÉ ºÉ¨ÉÉ´Éä¶É Eò®úhÉäiÉ +É±ÉÉ +É½äþ.

BEò |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉ BEòÉ {ÉäIÉÉ +ÊvÉEò IÉäjÉÉiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ näù>ð ¶ÉEòiÉÉiÉ. iÉºÉäSÉ, तीxÉ{ÉäIÉÉ +ÊvÉEò iÉÖEòb÷ªÉÉ/¤ÉìSÉäºÉ BEòÉSÉ´Éä³ýÒ ºÉÖ¯û Eò¯û ¶ÉEòiÉÉiÉ. iªÉÉ¨ÉÖ³äý ®úEòÉxÉÉ Gò.10 ¨ÉvªÉä ºlÉÉ{ÉxÉ Eò®úÉ´ÉªÉÉSªÉÉ ºÉÆºlÉÉ 630 nù¶ÉÇÊ´É±ªÉÉ +ºÉ±ªÉÉ iÉ®úÒ½þÒ |ÉiªÉIÉ iÉä´ÉføªÉÉ ºÉÆºlÉÉ ºlÉÉ{ÉxÉ

Eò®úhªÉÉSÉÒ +É´É¶ªÉEòiÉÉ xÉÉ½þÒ.´É®úÒ±É iÉCiªÉÉiÉ |ÉºiÉÉÊ´ÉiÉ Eäò±Éä±ªÉÉ IÉäjÉÉiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ näùhÉä +{ÉäÊIÉiÉ +É½äþ. iÉlÉÉÊ{É EòÉ½þÒþ |ÉEò®úhÉÒ ´É®úÒ±É iÉCiªÉÉiÉ nù¶ÉÇÊ´É±Éä±ªÉÉ IÉäjÉÉÊ¶É´ÉÉªÉ <iÉ®ú IÉäjÉÉ¨ÉvªÉä |Ê¶ÉIÉhÉ näù´ÉÖxÉ ®úÉäVÉMÉÉ®ú / º´ÉªÉÆ®úÉäVÉMÉÉ®ú ={É±É¤vÉ ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉSÉÒ JÉÉjÉÒ +ºÉ±ªÉÉºÉ iÉ¶ÉÒ JÉÉjÉÒ Eò¯ûxÉ +¶ÉÉ IÉäjÉÉiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ näùhªÉÉºÉ ½þ®úEòiÉ xÉÉ½þÒ. +¶ÉÉ |ÉEò®úhÉÒ <iÉ®ú IÉäjÉÉiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ näùhªÉÉSÉÉ ÊxÉhÉÇªÉ ÊVÉ±½þªÉÉSªÉÉ ºÉ½þÉªÉEò ºÉÆSÉÉ±ÉEò, EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉ, ®úÉäVÉMÉÉ®ú ´É =nùªÉÉäVÉEòiÉÉ ªÉÉÆxÉÒ ºlÉÉÊxÉEò {ÉÊ®úÎºlÉiÉÒSÉÉ Ê´ÉSÉÉ®ú Eò¯ûxÉ PªÉÉ´ÉªÉÉSÉÉ +É½äþ.

EòÉì±É¨É GÆò.10 SÉÒ ¨ÉÉÊ½þiÉÒ ½þÒ (EòÉì±É¨É GÆò.8 ´ÉVÉÉ EòÉì±É¨É GÆò.9) +ºÉä PÉähÉäiÉ +É±Éä±Éä +É½äþ.

EòÉì±É¨É GÆò.3 ¨ÉvªÉä ºÉxÉ 2016-17 SÉÒ ¨ÉxÉÖ¹ªÉ¤É³ýÉSÉÒ ¨ÉÉMÉhÉÒ 2,85,220 nù¶ÉÇÊ´ÉhªÉÉiÉ +É±ÉÒ +É½ä.þ ºÉnù®ú ¨ÉÉMÉhÉÒSªÉÉ साधारण 5% ¨ÉÉMÉhÉÒ ½þÒ |É¨ÉÉänù ¨É½þÉVÉxÉ EòÉè¶É±ªÉ ´É =tÉäVÉEòiÉÉ Ê´ÉEòÉºÉ +Ê¦ÉªÉÉxÉ iÉºÉäSÉ, ®úÉ¹]ÅõÒªÉ xÉÉMÉ®úÒ ={ÉVÉÒÊ´ÉEòÉ +Ê¦ÉªÉÉxÉ +ÆiÉMÉÇiÉ ºÉxÉ 2016-17

ºÉÉ`öÒ +Gò.11 ¨ÉvªÉä ªÉÉ EòÉªÉÉÇ±ÉªÉÉSªÉÉ ´ÉiÉÒxÉä |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ±ÉIªÉ ¨½þhÉÚxÉ ={É±É¤vÉ ºÉÖÊSÉ¤Érù |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ºÉÆºlÉÉÆSÉÉ Ê´ÉSÉÉ®ú Eò°üxÉ ÊxÉÎ¶SÉiÉ Eò®úhªÉÉiÉ +É±Éä±Éä +É½äþ.

EòÉì±É¨É GÆò 12 ¨ÉvÉÒ±É +É´É¶ªÉEò ÊxÉvÉÒSÉÒ MÉhÉxÉÉ Eò®úiÉÉÆxÉÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ ±ÉIªÉÉºÉ |ÉÊiÉ |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉlÉÔ |ÉÊ¶ÉIÉhÉ nù®ú ¯û.15000/- MÉÞ½þÒiÉ vÉ®úhÉäiÉ +É±ÉÉ +É½äþ व (EòÉì±É¨É Gò. 11 X 15000 @ती |ÉÊ¶ÉIÉhÉÉlÉÔ) अशा पUधतीन एकण आव�यक �नधीची गणना कल2 आह.

रकाना V. १३ त १७ ची माYहती प,र�शKट-२ व ३ व[न भरावयाची आह.

अ.Gò.13 +ºÉÆPÉÊ]õiÉ IÉäjÉ ´É <iÉ®ú ¨ÉvªÉä ¤ªÉÖ]Ò õ{ÉÉ±ÉÇ®ú, MÉÉ®ú¨Éå]õ ¨ÉäËEòMÉ, ¡ìò¶ÉxÉ Êb÷ºÉÉ<ÇËxÉMÉ, <±ÉäC]ÅõÉìÊxÉCºÉ, <±ÉäÎC]ÅõEò±É, ]äõÊ±ÉEòÉì¨É <iªÉÉnùÒ IÉäjÉÉÆSÉÉ ºÉ¨ÉÉ´Éä¶É Eò®úhÉäiÉ +É±ÉÉ +É½äþ.

+Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù

.+ÉÌlÉEò ´É¹ÉÇ: 2017-18

रोजगार �वयरोजगार रोजगार �वयरोजगार रोजगार �वयरोजगार रोजगार �वयरोजगार

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

1 +Éè®ÆúMÉÉ¤ÉÉnù 2500 5572 0 0 0 0 1092 1290 3592 6862 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

BEÚòhÉ 2500 5572 0 0 0 0 1092 1290 0 0 0 0 0 0 0 0 3592 6862 0 0 0 0

{ÉÊ®úÊ¶É¹]õ-4

िज�हा�नहाय EòÉè¶É±ªÉ Ê´ÉEòÉºÉÉSÉä ±ÉIÉ, ºÉÉvªÉ, ा�त �नधी व खच�

वभागाच नाव:

.+.Gò.

िज��याच

नाव

2016-17 ºÉÉ`öÒ �मोद महाजन कौवउवअ व रा��य

शहर� उपजीवका अ!भयान कौश�य वकास |ÉÊ¶ÉIÉhÉ उव#$रत शासक&य वभागाच कौश�य वकास �!श'णशासना)या वभागा!शवाय खाजगी

स�था माफ# त कौश�य वकास �!श'णिज��याच एकण कौश�य वकास �!श'ण

�!श'ण

ल0य

सा1य

�!श'ण

�!श2'त

उमदवारापक& �ा4त

उपल5ध

7नधी

खच# �!श'ण

ल0य

�!श'ण

सा1य

�!श2'त


उपल5ध

7नधी

खच# �!श'ण

ल0य

�!श'ण

सा1य

�!श2'त


�!श'ण

ल0य

�!श'ण

सा1य

�!श2'त


उपल5ध

7नधी

खच#

page | 1 let’s skill maharashtra +Éè®ÆúmÉÉ¤ÉÉnù ÊvÉ±½þÉ ... an… · let’s...

Documents