ankara ÜnĠversĠtesĠ fen bĠlĠmlerĠ enstĠtÜsÜ...
TRANSCRIPT
ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ
FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
β-DĠKARBONĠL BĠLEġĠKLERĠNĠN MANGAN(III) ASETAT ARACILIĞIYLA
DOYMAMIġ ALKOLLERE RADĠKALĠK KATILMA REAKSĠYONLARI
Hakan ASLAN
KĠMYA ANABĠLĠM DALI
ANKARA
2011
Her hakkı saklıdır
i
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
β-DĠKARBONĠL BĠLEġĠKLERĠNĠN MANGAN(III) ASETAT ARACILIĞIYLA
DOYMAMIġ ALKOLLERE RADĠKALĠK KATILMA REAKSĠYONLARI
Hakan ASLAN
Ankara Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Kimya Anabilim Dalı
DanıĢman: Prof. Dr. Atilla ÖKTEMER
Bu çalıĢmada, β-dikarbonil bileĢikleri ile doymamıĢ alkollerin mangan(III) asetat
(MAH)’ın tek elektron transferi mekanizması üzerinden yürüyen serbest radikalik
katılma-halkalaĢma reaksiyonları incelendi.
β-dikarbonil bileĢiği olarak, etil asetoasetat (1a), asetilaseton (1b), benzoilaseton (1c)
kullanıldı. DoymamıĢ substrat olarak kullanılan alkoller ise 2-metil-3-bütin-2-ol (2a), 2-
metil-3-büten-2-ol (2b), 3-metil-2-büten-1-ol (2c), E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d), E-4-
fenil-3-büten-2-ol (2e), E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f)’dür.
β-dikarbonil bileĢiklerinin MAH aracılığında doymamıĢ alkollere katılma reaksiyonları
sonucunda dihidrofuran, dihidropiran, ikili katılma ürünü olan bifuran türevi bileĢikler
ile salisilat türevi bileĢikler elde edildi. Deneyler azot atmosferinde 60-80 oC sıcaklıkta
gerçekleĢtirildi. Elde edilen ürünler kolon ve preparatif ince tabaka kromatografisi
kullanılarak saflaĢtırıldı. BileĢiklerin yapıları; spektroskopik yöntemler (IR, NMR ve
kütle spektrumu) ile aydınlatıldı.
Haziran 2011, 141 sayfa
Anahtar Kelimeler : β-Dikarbonil, DoymamıĢ alkol, Mangan(III) asetat, Serbest
radikalik halkalaĢma, Dihidrofuran, Dihidropiran, Bifuran
ii
ABSTRACT
Master Thesis
OXIDATIVE ADDITION OF β -DICARBONYL COMPOUNDS MEDIATED
MANGANESE (III) ACETATE WITH UNSATURATED ALCOHOLS
Hakan ASLAN
Ankara University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Chemistry
Supervisor: Prof. Dr. Atilla ÖKTEMER
In this study, the free radical cyclization reactions of β-dicarbonyl compounds with
unsaturated alcohols via manganese(III) acetate were investigated.
Ethyl 3-oxobutanoate (1a), pentane-2,4-dione (1b), 1-phenylbutane-1,3-dione(1c) were
used as active methylene compounds and their reactions were performed with following
unsaturated alcohols, 2-methyl-3-butyn-2-ol (2a), 2-methyl-3-buten-2-ol (2b), 3-
methyl-2-buten-1-ol (2c), E-3-phenyl-2-propen-1-ol (2d), E-4-phenyl-3-buten-2-ol (2e),
E-2,4-diphenyl-3-buten-2-ol (2f).
In the free radical cyclization of 1,3-dicarbonyls and unsaturated alcohols
dihydrofurans, dihydropyrans, bifurans and salicylate derivatives were synthesized. The
experiments were conducted under nitrogen atmosphere at 60–80 oC. Synthesized
products were purified by column and preparative thin layer chromatography. The
product structures were identified by spectroscopic methods.
Haziran 2011, 141 pages
KEY WORDS: β-Dicarbonyl, Unsaturated alcohol, Manganese (III)acetate, Free
radical cyclization, Dihydrofuran, Dihydropyran, Bifuran
iii
TEġEKKÜR
Bu konuyu yüksek lisans tezi olarak öneren ve araĢtırma olanağı tanıyan, çalıĢmalarımın
her aĢamasında yakın ilgi ve önerileriyle beni yönlendiren danıĢman hocam Sayın Prof.
Dr. Atilla ÖKTEMER’e (Ankara Üniversitesi Kimya Anabilim Dalı) maddi ve manevi
yardımlarından ötürü teĢekkürlerimi sunarım.
Manevi desteklerini ve yardımlarını her zaman hissettiğim hocalarım, dostlarım AraĢ.
Gör. Dr. Oğuzhan ALAGÖZ’e, AraĢ. Gör. Mehtap Yakut’a ve Deniz Ebru Akpınar’a
katkılarından dolayı sonsuz teĢekkürlerimi sunarım.
AraĢtırmalarım boyunca spektral analiz konusunda her türlü yardımını esirgemeyen
Prof. Dr. Hakan GÖKER’ e (Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi) teĢekkürlerimi
sunarım.
BaĢta Tuğrul YUMAK ve K. Taylan ÇETĠN olmak üzere tüm arkadaĢlarıma
desteklerinden dolayı teĢekkürlerimi sunarım.
Beni büyüten, maddi manevi her konuda yanımda olan anneme, babama ve ablama
sonsuz teĢekkürlerimi sunarım.
Hakan ASLAN
Ankara, Haziran 2011
iv
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖZET ................................................................................................................................. i
ABSTRACT ..................................................................................................................... ii
TEġEKKÜR ................................................................................................................... iii
SĠMGELER VE KISALTMALAR DĠZĠNĠ ................................................................ vi
ġEKĠLLER DĠZĠNĠ ...................................................................................................... vii
ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ ................................................................................................. ix
1. GĠRĠġ ........................................................................................................................... 1
2. KURAMSAL TEMELLER ........................................................................................ 4
2.1 Mangan (III) Asetat .................................................................................................. 4
2.2 Mangan(III) Asetat Aracılığında Radikalik C-C Bağı OluĢumu ......................... 7
2.2.1 Yükseltgen serbest radikalik halkalaĢma ............................................................ 7
2.2.2 MAH aracılığındaki serbest radikalik halkalaĢmalarla lakton sentezi ............. 8
2.2.3 Aktif metilen bileĢiklerinin doymamıĢ sistemlere katılma-halkalaĢmaları .... 13
2.2.4 Alkollerin aktif metilen bileĢikleri ile olan reaksiyonları ................................. 22
2.3 Alkollerin MAH Aracılığında Asetillenme Reaksiyonları .................................. 23
3. MATERYAL VE YÖNTEM .................................................................................... 25
3.1 Materyal ................................................................................................................... 25
3.1.1 Kullanılan cihazlar ............................................................................................... 25
3.1.2 Kullanılan kimyasal maddeler ve çözücüler ...................................................... 25
3.2 Yöntem ..................................................................................................................... 26
3.2.1 Sentezlenen bileĢiklerin genel elde edilme yöntemi........................................... 26
4. ARAġTIRMA BULGULARI ................................................................................... 27
4.1 ÇıkıĢ BileĢiklerinin Sentezi ..................................................................................... 27
4.1.1 4-Fenil-3-büten-2-ol (2e)’ün sentezi .................................................................... 27
4.1.2 2,4-Difenil-3-büten-2-ol (2f)’ün sentezi .............................................................. 27
4.2 HalkalaĢma Reaksiyonları ..................................................................................... 28
4.2.1 Etil asetoasetatın (1a) 2-metil-3-bütin-2-ol (2a) ile reaksiyonu ........................ 28
4.2.2 Asetilasetonun (1b) 2-metil-3-bütin-2-ol (2a) ile reaksiyonu ............................ 30
4.2.3 Etil asetoasetatın (1a) 2-metil-3-büten-2-ol (2b) ile reaksiyonu ....................... 30
4.2.4 Asetilasetonun (1b) 2-metil-3-büten-2-ol (2b) ile reaksiyonu ........................... 32
4.2.5 Etil asetoasetatın (1a) 3-metil-2-büten-1-ol (2c) ile reaksiyonu ....................... 33
4.2.6 Asetilasetonun (1b) 3-metil-2-büten-1-ol (2c) ile reaksiyonu ........................... 34
4.2.7 Benzoilasetonun (1c) 3-metil-2-büten-1-ol (2c) ile reaksiyonu ......................... 35
4.2.8 Etil asetoasetatın (1a) E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d) ile reaksiyonu ................. 36
4.2.9 Asetilasetonun (1b) E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d) ile reaksiyonu ..................... 37
4.2.10 Benzoilasetonun (1c) E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d) ile reaksiyonu ................. 38
4.2.11 Etil asetoasetatın (1a) E-4-fenil-3-büten-2-ol (2e) ile reaksiyonu .................. 39
4.2.12 Asetilasetonun (1b) E-4-fenil-3-büten-2-ol (2e) ile reaksiyonu ...................... 40
4.2.13 Etil asetoasetatın (1a) E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f) ile reaksiyonu............. 41
4.2.14 Asetilasetonun (1b) E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f) ile reaksiyonu ................ 42
4.2.15 Benzoilasetonun (1c) E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f) ile reaksiyonu .............. 43
5. TARTIġMA VE SONUÇLAR ................................................................................. 44
KAYNAKLAR .............................................................................................................. 60
EK1 IR SPEKTRUMLARI .......................................................................................... 65
EK2 1H-NMR SPEKTRUMLARI ............................................................................... 74
v
EK3 13
C-NMR SPEKTRUMLARI .............................................................................. 98
EK4 KÜTLE SPEKTRUMLARI .............................................................................. 119
EK5 COSY SPEKTRUMLARI ................................................................................. 140
ÖZGEÇMĠġ ................................................................................................................. 141
vi
SĠMGELER VE KISALTMALAR DĠZĠNĠ
MAH Mangan(III) asetat dihidrat, Mn(OAc)3.2H2O
BA Bakır(II) asetat, Cu(OAc)2
SAN Seryum Amonyum Nitrat, Ce(NH4)2(NO3)6
PĠT Preperatif Ġnce Tabaka
MSP Metilensiklopropan
e.n. erime noktası
g.s. geri soğutucu
t tek pik
i ikili pik
ü üçlü pik
d dörtlü pik
pç. pik çokluğu
ii ikilinin ikilisi
üi üçlünün ikilisi
di dörtlünün ikilisi
id ikilinin dörtlüsü
iii ikilinin ikilisinin ikilisi
iid ikilinin ikilisinin dörtlüsü
vii
ġEKĠLLER DĠZĠNĠ
ġekil 1.1 Monensin A bileĢiği ........................................................................................... 2
ġekil 1.2 MAH aracılığıyla sentezlenen bazı doğal ürünler ............................................. 2
ġekil 2.1 MAH’ ın karboksilik asitleri iki farklı Ģekilde yükseltgemesi ........................... 5
ġekil 2.2 Mn(OAc)3’ın yapısı ........................................................................................... 6
ġekil 2.3 MAH kullanımını içeren ilk serbest radikalik halkalaĢma örneği ..................... 7
ġekil 2.4 MAH aracılığında asetik asit ve alkenlerden lakton oluĢumu ........................... 8
ġekil 2.5 Monometil malonatların, trans-metil sinnamatlara yükseltgen katılması ......... 9
ġekil 2.6 MAH aracılığında spirolakton oluĢumu .......................................................... 10
ġekil 2.7 Dimetoksi(benziloksi)stilbenin MAH aracılığında laktonlaĢma ..................... 10
ġekil 2.8 MAH katalizörlüğünde ultra ses aracılığıyla laktonlaĢma ............................... 11
ġekil 2.9 5-asetoksi-2(5H)-furanonun oluĢumu .............................................................. 11
ġekil 2.10 MAH aracılığında molekül içi laktonlaĢma ................................................... 12
ġekil 2.11 Allilik β-diketoesterin yükseltgen serbest radikalik halkalaĢmaları .............. 12
ġekil 2.12 Stirenin MAH aracılığında asetik asitteki serbest radikalik halkalaĢması ..... 13
ġekil 2.13 β-dikarbonillerin Mn(OAc)3 aracılığında alkenlerle reaksiyonlarının
mekanistik gösterimi ..................................................................................... 14
ġekil 2.14 α-alkil β-keto esterlerin Mn(OAc)3 aracılığında alkenlerle reaksiyonlarının
mekanistik gösterimi ..................................................................................... 14
ġekil 2.15 Mn(III)-enolat kompleksi .............................................................................. 14
ġekil 2.16 MAH aracılığında açilasetonitrillerin yükseltgenmesi .................................. 15
ġekil 2.17 Benzonorbornadienin asetilasetonla reaksiyonu ............................................ 16
ġekil 2.18 Ġyonik sıvı varlığında gerçekleĢtirilen serbest radikalik halkalaĢma ............. 16
ġekil 2.19 p-Metoksisinnamoil oksazolidinlerin serbest radikalik halkalaĢmaları ......... 17
ġekil 2.20 Alkilensiklopropanların MAH aracılığında serbest radikalik halkalaĢmaları 17
ġekil 2.21 Metilenbenzosikloalkanlar’ın MAH ile gerçekleĢtirilen yükseltgen
halkalaĢma reaksiyonları ............................................................................... 18
ġekil 2.22 2-benzoil-1,4-naftakinonun serbest radikalik halkalaĢma reaksiyonu ........... 18
ġekil 2.23 3-(2,2-diariletenil)kinolinon-2,4-dionların sentezi ........................................ 19
ġekil 2.24 Yükseltgen halkalaĢmalarda kullanılan farklı grupların gösterimi ................ 19
ġekil 2.25 MAH aracılığında aromatikleĢme reaksiyonu ............................................... 20
ġekil 2.26 Molekül içi halkalaĢma reaksiyonu ile siklik ve aromatik ürünlerin sentezi . 20
ġekil 2.27 MAH aracılığında etil asetoasetatın alkeninlerle reaksiyonu ........................ 21
ġekil 2.28 Araliopsine sentezi ......................................................................................... 22
ġekil 2.29 İsoerlangeofusciol sentezi .............................................................................. 22
ġekil 2.30 Barbitürik asitlerin doymamıĢ alkolle reaksiyonu ......................................... 23
ġekil 2.31 Dimedon’un MAH ve CAN aracılığında (Z)-sinnamil alkol ile
gerçekleĢtirilen reaksiyonları ........................................................................ 23
ġekil 2.32 Alkollerin MAH aracılığında asetillenme reaksiyonları ................................ 24
ġekil 5.1 Aktifmetilen bileĢiklerinin MAH aracılığında doymamıĢ sistemlerle olan
reaksiyonunun genel gösterimi ....................................................................... 44
ġekil 5.2 3aa (F) bileĢiğinin oluĢumu için önerilen mekanizma ..................................... 45
ġekil 5.3 4aa bileĢiğinin oluĢumu için önerilen mekanizma ........................................... 46
ġekil 5.4 Dihidropiran oluĢumu için önerilen mekanizma ............................................. 49
ġekil 5.5 Dihidropiran ve dihidrofuran bileĢiklerinin iskelet atomlarının
numaralandırılmıĢ gösterimi ........................................................................... 50
viii
ġekil 5.6 Benzoilaseton ile gerçekleĢtirilen reaksiyonlarda iki ürün oluĢumunun
mekanistik gösterimi ....................................................................................... 52
ġekil 5.7 3be bileĢiğinin iskelet atomlarının numaralandırılmıĢ gösterimi..................... 55
ġekil 5.8 Visinal eĢleĢme için Karplus eĢitliği ................................................................ 56
ġekil 5.9 2f ile gerçekleĢtirilen reaksiyonlarda oluĢan ürünler için önerilen mekanizma
....................................................................................................................... 57
ix
ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ
Çizelge 2. 1 Asetilasetonun MAH aracılığında dienlerle halkalaĢma reaksiyonları ....... 21
Çizelge 5. 1 2-metil-3-bütin-2-ol ‘ün 1a-b ile olan reaksiyonları ................................... 48
Çizelge 5. 2 2-metil-3-büten-2-ol ‘ün 1a-b ile olan reaksiyonları .................................. 50
Çizelge 5. 3 E-3-fenil-2-propen-1-ol ‘ün 1a-c ile olan reaksiyonları .............................. 53
Çizelge 5. 4 3-metil-2-büten-1-ol ‘ün 1a-c ile olan reaksiyonları ................................... 54
Çizelge 5. 5 E-4-fenil-3-büten-2-ol ‘ün 1a-b ile olan reaksiyonları ................................ 54
Çizelge 5. 6 E-2,4-difenil-3-büten-2-ol ‘ün 1a-c ile olan reaksiyonları .......................... 58
1
1. GĠRĠġ
Serbest radikalik reaksiyonlar, organik sentezlerdeki seçiciliği, spesifikliği ve ılıman
reaksiyon koĢulları nedeniyle, son yirmi yılda çok önemli olmaya baĢlamıĢtır. Bu
reaksiyonlarda geçiĢ metali tuzlarının (Mn3+
, Co3+
, Ce4+
) kullanımı da son yıllarda
artmıĢtır. Bu geçiĢ metali tuzlarının en önemlilerinden biri de mangan(III) asetattır
(Mn(OAc)3, MAH). 19. yüzyılın sonundan bu yana Mn(OAc)3 kullanılarak molekül içi
ve moleküller arası çeĢitli regio-, kemo- ve stereoseçimli sentetik yöntemler
geliĢtirilmiĢtir. Özelikle C-C ve C-O bağ oluĢumları yeni literatürlerde geniĢ yer
tutmaktadır.
Mn(OAc)3 aracılığındaki reaksiyonlara örnek olarak, doymamıĢ sistemlerin (alken,
alkin, 1,3-alkadien, l,3-alkadiin, 1-alken-3-in) 1,3-dikarbonil bileĢikleriyle olan
reaksiyonları, alkilleme (bir aldehit veya ketonun alkene yükseltgen katılması), oksijen
ortamında alkenler ve aktif metilen bileĢiklerinin serbest radikalik halkalaĢmasıyla
siklik peroksit sentezi, lakton sentezi (karboksilik asitlerin alkene yükseltgen katılması),
asetamit, enamit ve β-keto karboksamitlerin halkalaĢmasıyla siklik ürünlerin sentezleri
verilebilir. Ayrıca MAH doğal ürünlerin ve biyolojik aktif bileĢiklerin sentezinde de
yaygın olarak kullanılmaktadır.
Yapısında furan, dihidrofuran, piran grubu içeren bileĢikler doğada yaygın olarak
bulunurlar ve biyolojik aktif moleküllerin önemli bir kısmını oluĢtururlar. Örneğin,
Streptomyces cinnamonensis ‘den izole edilen monensin bileĢiği doğal polieter iyonofor
antibiyotiklerinin iyi bilinen örneklerinden birisidir. Yapısı 1967 yılında Agtarap vd.
tarafından açıklanmıĢ ilk polieter antibiyotiktir. Monensin, +1 yüklü [Li+, Na
+, K
+ gibi]
iyonlarla kompleks yapabilmekte ve bu katyonları hücre zarından karĢıya
taĢıyabilmektedir. Na+/H
+ pompasında önemli bir rol oynamaktadır. Antibiyotik,
antimalaryal gibi çeĢitli biyolojik aktivitelere sahiptir.
2
O
OO
O
O
OH
OH
HH
HOH
O
HO
O
H
H
ġekil 1.1 Monensin A bileĢiği
DoymamıĢ alkollerin mangan(III) asetat ve seryum amonyum nitrat (SAN) aracılığında
β-dikarboniller ile radikalik halkalaĢma reaksiyonları günümüze kadar çok az
çalıĢılmıĢtır. GerçekleĢtirilen reaksiyonlarda ise araliopsine, isoerlangeafusciol, allo-
isoerlangeofusciol, nor-isoerlangeofusciol gibi doğal ürünlerin sentezlenmesi, doğal
ürün benzeri ve biyolojik aktivite gösterebilecek bileĢiklerin sentezini verebilecek bu
çalıĢmanın gerekliliğini ortaya koymaktadır.
O O
O
OH
nor-isoerlangeafusciolallo-isoerlangeafusciolisoerlangeafusciol
O O
O
OH
O O
O
OH
N O
O
OMe
OH
balfourodine
N O
O
OH
araliopsine
ġekil 1.2 MAH aracılığıyla sentezlenen bazı doğal ürünler
3
Bu çalıĢmada MAH aracılığında β-dikarbonil bileĢiklerinin doymamıĢ alkollerle
radikalik katılma-halkalaĢma reaksiyonları gerçekleĢtirildi. EnolleĢebilen β-dikarbonil
olarak, etil asetoasetat (1a), asetilaseton (1b), benzoilaseton (1c) kullanıldı. DoymamıĢ
substrat olarak kullanılan alkoller ise; 2-metil-3-bütin-2-ol (2a), 2-metil-3-büten-2-ol
(2b), 3-metil-2-büten-1-ol (2c), E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d), E-4-fenil-3-büten-2-ol
(2e), E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f)’dür.
β-dikarbonil bileĢiklerinin MAH aracılığında doymamıĢ alkollere katılma-halkalaĢma
reaksiyonları sonucunda dihidrofuran, dihidropiran ve ikili katılma ürünü olan bifuran
türevi bileĢikler elde edildi. Deneyler azot atmosferinde 60-80oC sıcaklıkta
gerçekleĢtirildi. Elde edilen ürünler kolon ve preparatif ince tabaka kromatografisi
kullanılarak saflaĢtırıldı. BileĢiklerin yapıları; spektroskopik yöntemler (IR, NMR ve
kütle spektrometrisi) ile aydınlatıldı.
4
2. KURAMSAL TEMELLER
2.1 Mangan (III) Asetat
Metaller aracılığıyla gerçekleĢtirilen radikalik halkalaĢma reaksiyonları organik
sentezde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun en iyi bilinen uygulamalarından biri de
MAH aracılığında gerçekleĢtirilen reaksiyonlardır. Bu alandaki heyecan verici
geliĢmeler bu reaksiyonların doğru potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Bunun
en güzel örneklerinden birisi kompleks moleküllerin sentezleri esnasında stratejik bağ
oluĢumlarını sağlayan uygulamalardır.
MAH aracılığındaki serbest radikalik reaksiyonlar, yeni bağ oluĢumu ve bağ
kopmasında kullanılan önemli bir sentetik yöntem olarak ortaya çıkmaktadır. MAH ile
gerçekleĢtirilen çalıĢmaların büyük bir kısmı yükseltgen olarak kullanımıyla ilgilidir.
MAH ile gerçekleĢtirilen yükseltgenmeler genel olarak iki sınıfa ayrılabilir.
Doğrudan yükseltgenme: Subsrat-Mn(III) asetat kompleksinin oluĢumunun ardından
subsratın tek elektron transferiyle doğrudan yükseltgenmesidir. Çoğunlukla ürün,
radikalik araürünün sonraki yükseltgenmesiyle belirlenir. Bunun çok sayıda örneği
alkollerin, amino ve tiyo bileĢiklerinin yükseltgenmelerinde bulunabilir.
Dolaylı yükseltgenme: Enolize olabilen bir bileĢik ile Mn(III) asetatın etkileĢmesiyle,
katılma ara ürünü serbest radikalin oluĢumunu takiben katılma veya bu radikalin
subsratla yer değiĢtirmesidir. Buna örnek olarak enolize olabilen bileĢiklerin doymamıĢ
sistemlere yükseltgen katılması ve aromatik yer değiĢtirme reaksiyonları verilebilir.
Tek elektronlu yükseltgen olan Mn(III) asetat, diğer tek elektronlu substratlarla Co (III),
Ce (IV) gibi ve iki elektronlu subsratlarla Tl(III) ve Pb(IV) gibi çok fazla benzerlik
gösterir. Diğer yükseltgenlerle karĢılaĢtırıldığında MAH ile gerçekleĢtirilen
5
reaksiyonlarda düĢük etkinlik ve yüksek seçicilik gözlenmektedir. Bu reaksiyonların
çoğunun ilerlemesi aĢağıdaki basitleĢtirilmiĢ Ģemada görülmektedir.
Mn(III) + substrat radikalik araürün + Mn(II)
Mn(III) + radikalik araürün ürün + Mn(II)
ġema 1.1 BasitleĢtirilmiĢ gösterim
MAH karboksilik asitleri yarıĢmalı ve birbirinden büyük ölçüde bağımsız ilerleyen iki
farklı yolla yükseltger; alkil yükseltgenmesi ve yükseltgeyici dekarboksillenme.
-e-
-e-
+ +CH3COOH
Yükseltgeyici dekarboksillenme
H+
CO2CH3
H+
+CH2COOHCH3COOH
Alkil yükseltgenmesi
ġekil 2.1 MAH’ ın karboksilik asitleri iki farklı Ģekilde yükseltgemesi
Bu reaksiyonlar α-hidrojenlerinin varlığına bağlıdır. Karboksimetil radikali asetik asitin
MAH aracılığıyla yükseltgenmesinde ilk araüründür ve reaksiyonları çok büyük ölçüde
araĢtırılmıĢtır. α-hidrojeni bulunmayan karboksilik asitlerden pivalik asit MAH bulunan
ortamda 125°C’da 90 dakika tutulduğunda tamamı dekarboksilasyona uğrayarak ter-
bütil radikalini meydana getirmektedir. OluĢan t-bütil radikalinin de büyük çoğunluğu
izo-bütene dönüĢmektedir. α-hidrojen sayısı arttıkça yükseltgeyici dekarboksillenmede
hızlı bir azalma, alkil oksidasyonunda da hızlı bir artıĢ meydana gelmektedir (Anderson
ve Kochi 1970).
Yükseltgenme aracı olarak MAH kullanılarak çok sayıda reaksiyon gerçekleĢtirilmesine
rağmen, kendi yapısı çok az bilinmektedir. Temel olarak iki kabul edilebilir formu
vardır.
6
Mn(OAc)3’ın hidrat formunun formülü Mn(OAc)3.2H2O’ dur. GerçekleĢtirilen
reaksiyonların büyük çoğunluğunda Mn(OAc)3.2H2O kullanılmaktadır ve genellikle
Mn(OAc)3 olarak gösterilmektedir. Mn(OAc)3’ın yapısı; oksijen merkezli üç çift asetat
köprüsüyle birbirine bağlanmıĢ üç Mn atomundan oluĢmaktadır. Rengi tarçın
kahverengidir ve kolaylıkla hazırlanabilir. MAH hazırlanması ilk olarak Christensen
tarafından 1883’te gerçekleĢtirilmiĢtir. Mangan (II) asetat tetrahidratın, potasyum
permanganat, klor varlığında anodik yükseltgenmesiyle hazırlanmıĢtır.
ġekil 2.2 Mn(OAc)3’ın yapısı
Mn(OAc)3’ın susuz formu koyu kahverengidir, tekrar üretilebilir Ģekilde hazırlanması
zordur ve çeĢitli molekül formülleriyle gösterilir. Hessel (1969), mangan(III)asetat’ın
sentezini ve kimyasal yapısını ayrıntılı olarak araĢtırmıĢtır. Susuz Mangan(III)asetat’ın
yapısının Mn3(CH3COO)8OH veya [Mn3O(CH3COO)6.CH3COOH]+ (CH3COO)
-
olduğunu bulmuĢtur.
MAH ın asetik asitteki çözünürlüğü kullanılan sentetik yönteme ve asetik asidin içerdiği
su miktarına bağlıdır. BileĢik yavaĢça ısıtılarak çözülebilir.
7
2.2 Mangan(III) Asetat Aracılığında Radikalik C-C Bağı OluĢumu
2.2.1 Yükseltgen serbest radikalik halkalaĢma
Serbest radikalik reaksiyonlar, organik sentezlerdeki seçimliliği, spesifikliği ve ılıman
reaksiyon koĢulları nedeniyle son yirmi yılda çok önemli olmaya baĢlamıĢtır. Alkenlerin
serbest radikalik halkalaĢmaları halkalı bileĢiklerin sentezlerinde önemli bir yöntem
olarak yer almaktadır. HalkalaĢmanın baĢlangıcı radikal oluĢturmak için kullanılan
yönteme göre değiĢebilir. Radikal oluĢumu indirgenme, izomerleĢme ve
yükseltgenmeyle gerçekleĢtirilebilir. Çok fazla fonksiyonlu grup içeren bileĢiklerin elde
edilmesinde kullanılan yöntemler önemli derecede sentetik potansiyele sahiptir. Bu
bileĢiklerin sentezleri radikalik reaksiyonlar kullanılarak ılıman ve nötral reaksiyon
koĢullarında ve yüksek kimyasal seçimlilikle gerçekleĢtirilebilir.
MAH aracılığındaki yükseltgen serbest radikalik reaksiyonlarda son yirmi yılda önemli
ilerlemeler kaydedilmiĢtir. MAH’ ın kullanıldığı yükseltgen serbest radikalik
halkalaĢmanın ilk örneği Heiba ve Dessau ile birlikte Bush ve Finkbeiner tarafından
1968’de tanımlanmıĢtır (ġekil 2.3).
ġekil 2.3 MAH kullanımını içeren ilk serbest radikalik halkalaĢma örneği
Asetik asitin Mn(OAc)3 ile yükseltgenmesinin mekanizması kapsamlı olarak
araĢtırılmıĢtır. Lakton oluĢumuna ait mekanizma Ģekil 2.4’de gösterilmiĢtir. 1 gibi bir
kompleksleĢmiĢ asetattan proton ayrılarak 2 gibi bir bis MnIII
enolat oluĢması hız
belirleyici basamaktır ve alkenden bağımsızdır. Bunu kompleksleĢmiĢ serbest radikal
3’ün oluĢması için MnII ’nin ayrılmasıyla hızlı bir elektron transferi izler. Serbest
radikal 3 alkene katılarak serbest radikal 4’ü meydana getirir ve bu basamak karbon-
karbon bağı oluĢum basamağı olarak yer almaktadır.
8
ġekil 2.4 MAH aracılığında asetik asit ve alkenlerden lakton oluĢumu
Radikal 4’ün son ürün 8’e dönüĢmesi üç farklı yoldan gerçekleĢebilmektedir. Bu üç
basamak da yükseltgen elektron aktarımını içermektedir. Olasılıklardan birisi radikalin
MnIII
ile yükseltgenmesiyle 5’in oluĢması ve bunun 8’e halkalaĢmasıdır. Ġkinci bir
olasılık radikalin karbonil grubunun oksijenine katılarak 6 bileĢiğini vermesidir. Bu
bileĢik MnII’nin ayrılarak elektron aktarımıyla lakton 8’i verir. Son bir olasılık ise
MnIII
’ün radikale bağlanarak metallo halka 7’yi vermesidir. Bu bileĢik de MnII
’nin
ayrılmasıyla indirgen ayrılmaya uğrayarak lakton 8’i verir (Snider 2009).
2.2.2 MAH aracılığındaki serbest radikalik halkalaĢmalarla lakton sentezi
MAH aracılığındaki serbest radikalik halkalaĢmalarla lakton sentezi büyük ölçüde son
on yılda geliĢtirilmiĢtir. Laktonların sentezindeki ilk yaklaĢım karboksilik asitlerin
alkenlere MAH aracılığındaki yükseltgen katılmalarıdır. Bu Ģartlar altında, MAH
karboksimetil radikali oluĢturur. Bu radikaller, alken çift bağına katılarak alkil
radikallerini verir. Son olarak bu araürünlerin yükseltgenmesiyle doymuĢ γ-laktonlar
elde edilir.
9
Bu alanda özellikle moleküliçi halkalaĢmalar konusundaki çoğu çalıĢma Snider
tarafından gerçekleĢtirilmiĢtir (1996). Siyanoasetik asitler, kloroasetik asitler, 3-
klorpropiyonik asitler, monometil malonatlar ve malonik asitler gibi asetik asit
türevlerinin moleküllerarası halkalaĢmaları ise çoğunlukla Fristad ve diğerleri tarafından
araĢtırılmıĢtır (Melikyan 1993, Snider vd. 2004).
Bu yaklaĢımın araĢtırılması ve tekrar gözden geçirilmesi yıllardır devam etmektedir.
ÇeĢitli sübstitüentlere sahip γ-laktonların, malonik asit ve türevlerinin alkenlerle,
sikloalkenlerle ve sinnamik asitle reaksiyonlarıyla elde edildiği rapor edilmiĢtir. (Meou
vd. 1998, 2002)
Potasyum monometil malonatların bir seri orto ve/veya para sübstitüe trans-metil
sinnamatlarla asetik asitteki yükseltgen katılmalarından, ana ürün olarak tek epimerik
lakton ve yan ürün olarak ise α-dekarboksile lakton veya asetoksi diesterler elde
edilmiĢtir. Çözücü olarak asetik asit yerine formik asit kullanımının, yan ürün
oluĢumunu bastırmak için uygulanabileceği gösterilmiĢtir (ġekil 2.5).
ġekil 2.5 Monometil malonatların, trans-metil sinnamatlara yükseltgen katılması
Malonik asit kullanımı spirolaktonların hazırlanması için de incelenmiĢtir. Reaksiyon
bir eĢdeğer miktarda malonik asit ile yürütüldüğünde lakton 1a oluĢmaktadır, ancak
devam eden reaksiyon sonucunda kantitatif miktarda spirodilakton 1b oluĢmaktadır
(ġekil 2.6). Bu sonuçtan, araürün karboksi laktonun 1a MAH ile yükseltgenmeye karĢı
malonik asitten daha reaktif olduğu ortaya çıkmıĢtır (Ito vd. 1983, Fristad vd. 1985).
10
ġekil 2.6 MAH aracılığında spirolakton oluĢumu
Dimetoksi(benziloksi)stilbenin MAH ile asetik anhidrit ve asetik asitteki benzer
laktonlaĢmasında ilgili laktonla birlikte diasetillenmiĢ yan ürün oluĢmuĢtur (ġekil 2.7).
(Thomas 2002)
ġekil 2.7 Dimetoksi(benziloksi)stilbenin MAH aracılığında laktonlaĢma
LaktonlaĢma reaksiyonları aynı zamanda ses dalgaları altında düĢük sıcaklıkta
gerçekleĢtirilmiĢtir. Kısa reaksiyon sürelerinde laktonlar iyi verimlerle elde edilmiĢtir.
Sonokimyasal Ģartlarda, Mn(II) nin tekrar yükseltgenmesiyle, katalitik miktarda Mn(III)
ile laktonlaĢma reaksiyonlarının gerçekleĢtirilmesi sağlanmıĢtır (ġekil 2.8) (Allegretti
1993).
11
ġekil 2.8 MAH katalizörlüğünde ultra ses aracılığıyla laktonlaĢma
DoymamıĢ γ-laktonların oluĢumu için alkinlerin üçlü bağına yükseltgen katılmalar
araĢtırılmıĢtır. Fenil asetilenin MAH ile asetik asit/anhidritteki reaksiyonunun, ilgili 5-
asetoksi-2(5H)-furanonu verdiği ifade edilmiĢtir. 5-asetoksi-2(5H)-furanonun oluĢumu
ġekil 2.9’da gösterilen reaksiyon mekanizmasıyla açıklanmıĢtır (Montevecchi vd.
2000).
ġekil 2.9 5-asetoksi-2(5H)-furanonun oluĢumu
Asetilenin MAH aracılığındaki reaksiyonu, öncelikle karboksi metil radikalinin alkin
üçlü bağına katılması ve ardından da oluĢan vinil radikalinin yükseltgen
halkalaĢmasıyla furanonun oluĢumunu sağlar. Furanonun yükseltgenmeye devam
etmesi, ilgili 5-asetoksi furanonun eldesiyle sonuçlanır.
Bu alandaki çalıĢmaların çoğunun moleküllerarası halkalaĢmayla ilgili olmasına
rağmen, moleküliçi halkalaĢma örnekleri de rapor edilmiĢtir. Fristad vd. (1985) mono
alkillenmiĢ siyanoasetik asit ve malonik asit türevlerinin yükseltgen halkalaĢmalarıyla
12
bisiklik laktonların sentezini tanımlamıĢtır. Corey vd. (1984) malonik asitten elde edilen
monoesterlerin halkalaĢmalarından, moleküliçi katılma basamağıyla lakton oluĢumunun
ilk örneğini rapor etmiĢlerdir. Propandioik asit, mono(2-siklohekzen-1-il) ester ile MAH
ın oda sıcaklığında asetik asitteki reaksiyonu keto-lakton oluĢturmuĢtur (ġekil 2.10).
ġekil 2.10 MAH aracılığında molekül içi laktonlaĢma
DoymamıĢ esterlerin diğer türevleri için de çalıĢmalar kapsamlı olarak yapılmıĢtır
(Melikyan 1993, Snider 1996). ÇeĢitli γ-laktonların eldesi için, allilik β-diketoesterler
ile MAH-BA ın yükseltgen serbest radikalik halkalaĢmaları tanımlanmıĢtır. Ürün
dağılımının malonik asitin α- yerindeki sübstitüente, moleküliçi katılma basamağının
stereoseçimliliğine ve radikal araürünün yapısına bağlı olduğu belirtilmiĢtir (ġekil 2.11)
(Oumar-Mahamat vd. 1989, Snider 1996).
ġekil 2.11 Allilik β-diketoesterin yükseltgen serbest radikalik halkalaĢmaları
13
2.2.3 Aktif metilen bileĢiklerinin doymamıĢ sistemlere katılma-halkalaĢmaları
Yeni C-C bağı oluĢumunda MAH aracılığında, karbon merkezli radikallerin doymamıĢ
sistemlere yükseltgen katılmaları büyük dikkat çekmiĢtir. β-dikarbonillerin, doymamıĢ
sistemlerle (alken, alkin, 1,3-alkadien, 1,3-alkadiin… vb), MAH aracılığındaki
reaksiyonları son on yıl boyunca detaylı olarak araĢtırılmıĢtır (Demir vd. 2007, Alagöz
vd. 2006).
Heiba and Dessau’nun (1974) baĢlattığı ilk çalıĢma olan, β-dikarbonil bileĢiklerinin
MAH aracılığında alkenlere yükseltgen katılmasıyla dihidrofuran bileĢiklerinin elde
edilmesinden sonra, aktif metilen bileĢiklerinin yükseltgen serbest radikalik
halkalaĢmaları üzerine yapılan araĢtırma ve çalıĢmalarda çok büyük değiĢimler
gerçekleĢtirilmiĢtir. Örnek olarak stirenin aktif metilen bileĢiğiyle MAH aracılığındaki
reaksiyonu sonucunda, 2,3-dihidrofuran bileĢiğinin eldesi aĢağıda verilmiĢtir.
ġekil 2.12 Stirenin MAH aracılığında asetik asitteki serbest radikalik halkalaĢması
β-dikarbonillerin MAH aracılığında alkenlerle halkalaĢma reaksiyonlarının
mekanizmaları da detaylı bir Ģekilde araĢtırılmıĢtır. β-dikarbonillerin α-hidrojenleri
asetik asitin α-hidrojenlerine oranla çok daha asidiktir. Asitlik arttıkça enolleĢme hızı
artacağından, β-dikarbonillerin Mn(OAc)3 ile kompleksleĢerek enolat oluĢturma hızları
asetik asittekine göre daha hızlıdır. Radikal ara ürünü veren elektron aktarımının olduğu
basamak çok yavaĢtır ve muhtemelen ürün oluĢumuyla ilgisi yoktur. Reaksiyon hızı
alken konsantrasyonuna bağlıdır ve hız belirleyici basamak muhtemelen MnIII
enolat
kompleksi ile alkenin MnII ayrılarak verdiği reaksiyonla radikal oluĢumudur (ġekil
2.13).
14
ġekil 2.13 β-dikarbonillerin Mn(OAc)3 aracılığında alkenlerle reaksiyonlarının
mekanistik gösterimi
α-alkil β-keto esterlerin Mn(OAc)3 ile yükseltgenmesi üzerine yapılan çalıĢmalar
enolleĢmenin hız belirleyen basamak olduğunu göstermiĢtir. Metil grubu, α-protonun
asitliğinin azalmasına neden olduğundan, Mn(III) enolatın oluĢumunu yavaĢlatmaktadır.
Diğer taraftan, metil grubu radikalin kararlılığını arttırdığından Mn(III) enolattan α-
karbon radikali oluĢumunu hızlandırmaktadır (ġekil 2.14, Snider 2009).
ġekil 2.14 α-alkil β-keto esterlerin Mn(OAc)3 aracılığında alkenlerle reaksiyonlarının
mekanistik gösterimi
Genel olarak MAH aracılığında gerçekleĢtirilen radikalik reaksiyonlarda C-C bağı
oluĢturmak için bir donör (verici) ve bir akseptör (alıcı) gerekmektedir. Akseptör
genellikle α-hidrojenine sahip karbonil bileĢiğidir ve ilgili Mn(III)-enolat kompleksini
oluĢturmak için kullanılır (ġekil 2.15). Diğeri ise genellikle elektronca zengin çift bağ
içeren bir bileĢiktir ve enolat kompleksinden bir elektronun yükseltgen transferinde
kullanılır.
O
Mn
Mn
MnO
O
Donör
Akseptör
ġekil 2.15 Mn(III)-enolat kompleksi
15
MAH varlığında aktif metilen bileĢiklerinin doymamıĢ bileĢiklerle serbest radikalik
halkalaĢma reaksiyonları çok büyük ölçüde araĢtırılmıĢtır. Alkenlerle, alkinlerle ve α-β
doymamıĢ amitlerle aktif metilen bileĢiklerinin reaksiyonları Yılmaz ve Pekel (2005,
2001) tarafından gerçekleĢtirilmiĢ, yeni dihidrofuran ve furan türevleri sentezlenmiĢtir.
Nguyen vd. (1996) tarafından açilasetonitrillerin, 1,1-diaril etilenlerle yükseltgen
halkalaĢmaları rapor edilmiĢtir. 4,5-dihidrofuran-3-karbonitriller, asetik asitte kaynama
sıcaklığında, MAH aracılığında açilasetonitrillerin yükseltgenmesiyle oluĢan
açilsiyanometil radikallerinin alkenlere katılmasıyla kolaylıkla elde edilmiĢtir. Bu
çalıĢma aynı zamanda aerobik Ģartlar altında da gerçekleĢtirilmiĢ ve açilasetonitrilllerin
yükseltgenmesiyle 4-siyano-1,2-dioksan-3-ollerin iyi verimlerle elde edildiği rapor
edilmiĢtir (ġekil 2.16).
Bu yaklaĢımın devamı olarak olarak 3 sübstitüent bağlı sterik engelli alkenlerle,
heterosiklik grup içeren 4,5-dihidrofuran-3-karbonitriller Pekel vd. (2005) tarafından
sentezlenmiĢtir (ġekil 2.16).
ġekil 2.16 MAH aracılığında açilasetonitrillerin yükseltgenmesi
β-dikarbonil bileĢiklerinin, benzonorbornadien ve oksabenzonorbornadien ile serbest
radikalik halkalaĢmaları ÇalıĢkan vd. (2005) tarafından rapor edilmiĢtir.
Benzonorbornadien ve oksabenzonorbarnadienin dimedon ve asetilaseton ile
reaksiyonları MAH ve BA varlığında gerçekleĢtirilmiĢtir. Benzonorbornadienin
16
dimedonla reaksiyonu katılma ürünü dihidrofuranı vermiĢtir, ama asetilasetonla
gerçekleĢtirilen reaksiyonda dihidrofuranla beraber düzenlenme ürünü de elde edilmiĢtir
(ġekil 2.17). Bunun yanında oksanorbornadienin reaksiyonlarında siklopropan bileĢiği
ve iki mol dimedonun katılma ürünü gibi beklenmeyen ürünler gözlemlenmiĢtir.
ġekil 2.17 Benzonorbornadienin asetilasetonla reaksiyonu
MAH aracılığında gerçekleĢtirilen radikalik reaksiyonlarda genellikle çözücü olarak
asetik asit kullanılır. MAH’ın organik çözücülerdeki çözünürlüğünün az olması ve
çoğu reaksiyonda yüksek sıcaklığın gerekmesi nedeniyle asetik asitin kullanımı
reaksiyonlarda kullanılacak olan substratlarda bir kısıtlama meydana getirir. Bu sorunun
üstesinden gelmek için Parson (2001), ılıman koĢullarda MAH aracılığındaki radikalik
reaksiyonlarda iyonik sıvıların kullanımını araĢtırmıĢtır. AraĢtırmanın sonucunda 1-
butil-3-metilimidazolium tetrafluorborat ([bmim][BF4]) gibi polar çözücülerde
(metanol, diklorometan) çözünen iyonik sıvıların MAH aracılığındaki radikalik
reaksiyonlarda kullanılabileceği görülmüĢtür (ġekil 2.18).
ġekil 2.18 Ġyonik sıvı varlığında gerçekleĢtirilen serbest radikalik halkalaĢma
Alkil asetoasetatların, p-metoksisinnamoil oksazolidinlere yükseltgen serbest radikalik
katılmaları Garzino vd. (2000) tarafından gerçekleĢtirilmiĢtir. Optikçe aktif
oksazolidinler kullanılarak enantiyomerik saflıkta trans-disübstitüe 2,3-dihidrofuranlar
iyi verimlerle elde edilmiĢtir (ġekil 2.19).
17
ġekil 2.19 p-Metoksisinnamoil oksazolidinlerin serbest radikalik halkalaĢmaları
MAH aracılığında metilensiklopropanların (MSP) da serbest radikalik halkalaĢmaları
çalıĢılmıĢtır. Huang vd. (2005) malonik asidin dietil esteriyle, alkilensiklopropanların
MAH aracılığında serbest radikalik halkalaĢma reaksiyonlarını gerçekleĢtirmiĢler ve 2-
(3,4-dihidronaftalen–2-il) malonik asit dietil ester türevleri elde etmiĢlerdir. 1 numaralı
bileĢiğin oluĢumunda, öncelikle dietil malonatın MSP’ nin çift bağına yükseltgen
katılması radikalik araürün 2’ yi verir. Sonrasında düzenlenme reaksiyonuyla radikalik
ara ürün 3 oluĢur. Bu üründeki karbon radikalinin fenil grubuna molekül içi katılması,
ardından bir proton ayrılması ve son olarak MAH varlığında yükseltgenmesiyle 1 elde
edilir (ġekil 2.20).
ġekil 2.20 Alkilensiklopropanların MAH aracılığında serbest radikalik halkalaĢmaları
Metilenbenzosikloalkanlar ve β-dikarboniller kullanılarak MAH ile gerçekleĢtirilen bir
baĢka çalıĢmada ise yükseltgen halkalaĢmalar sonucunda spirofuranlar elde edilmiĢtir
(ġekil 2.21, Chen vd. 2005).
18
ġekil 2.21 Metilenbenzosikloalkanlar’ın MAH ile gerçekleĢtirilen yükseltgen
halkalaĢma reaksiyonları
Kinon ve kinolin türevleri, aktif metilen bileĢikleriyle serbest radikalik halkalaĢma
reaksiyonlarında çok kullanıĢlı reaktifler olarak rapor edilmiĢtir (Nishino vd. 2004). 1,4-
naftakinonların, β-dikarbonil bileĢikleriyle çok çeĢitli serbest radikalik halkalaĢma
reaksiyonları Chuang vd. (2004) tarafından gerçekleĢtirilmiĢ ve polisiklik bileĢikler elde
edilmiĢtir.
Örneğin, 2-benzoil-1,4-naftakinonların, β-dikarbonil bileĢikleriyle serbest radikalik
halkalaĢma reaksiyonları gerçekleĢtirilmiĢ ve ilgili nafto[2,3-c]furan-4,9-dionlar ve
naftasen-5,12-dionlar elde edilmiĢtir (ġekil 2.22). Ürün dağılımının, kullanılan β-
dikarbonil bileĢiğine ve benzoil grubu üzerindeki sübstitüentlerin elektronik etkilerine
büyük ölçüde bağlı olduğu görülmüĢtür. (Chuang vd. 2006)
ġekil 2.22 2-benzoil-1,4-naftakinonun serbest radikalik halkalaĢma reaksiyonu
ġekil 2.23’de görüldüğü gibi, 4-hidroksi-2-kinolinon türevlerinin, 1,1-disübstitüe eten
ile yükseltgen halkalaĢmasından, trisiklik 3-(2,2-diariletenil)kinolinon-2,4-dionların
oluĢumu sağlanmıĢtır(Kumabe vd. 2004).
19
ġekil 2.23 3-(2,2-diariletenil)kinolinon-2,4-dionların sentezi
DoymamıĢ dikarbonil bileĢiklerinin moleküliçi yükseltgen halkalaĢma reaksiyonları da
kapsamlı bir Ģekilde araĢtırılmıĢtır. Yükseltgen halkalaĢma için kullanılan karbonil
bileĢiklerinin doymamıĢ gruplarına göre farklı halleri Ģekil 2.24’de gösterilmiĢtir.
ġekil 2.24 Yükseltgen halkalaĢmalarda kullanılan farklı grupların gösterimi
Bu bileĢiklerin halkalaĢma reaksiyonları doymamıĢ grupların yerine göre çok çeĢitli
ürün oluĢumu ile sonuçlanmıĢtır. A tipindeki bileĢiklerin halkalaĢma reaksiyonları
lakton, laktam gibi heterosiklik bileĢiklerin oluĢumuyla sonuçlanırken, B ve C nin
reaksiyonları sikloalkan ve sikloalkanon gibi siklik bileĢikler ile aromatik bileĢiklerin
oluĢumuyla sonuçlanmıĢtır (Snider 1996, Snider ve Patricia 1989). Yükseltgen radikalik
halkalaĢmaların bu türleri, monosiklik, bisiklik, trisiklik ve tetrasiklik bileĢiklerin
yapımında baĢarıyla kullanılmıĢtır. Snider ve arkadaĢları siklik ve polisiklik sistemlerin
eldesiyle sonuçlanan, doymamıĢ karbonil ve β-dikarbonil bileĢiklerinin MAH
aracılığında serbest radikalik halkalaĢma reaksiyonlarını kapsamlı bir Ģekilde
araĢtırmıĢlardır.
20
Snider ve Patricia (1989) yaptıkları çalıĢmada doymamıĢ grup içeren metil
asetoasetatları MAH/BA sisteminde % 91’e varan verimlerle salisilat türevlerine
dönüĢtürmeyi baĢarmıĢlardır. ġekil 2.25’deki reaksiyonda 3-okso-6-heptenoat esteri
%77 ile salisilat esterine dönüĢtürülmüĢtür. ġekil 2.26’daki reaksiyonda ise ürün
dağılımı arttığından çıkıĢ bileĢiği % 17 verimle salisilat türevine dönüĢmektedir.
ġekil 2.25 MAH aracılığında aromatikleĢme reaksiyonu
ġekil 2.26 Molekül içi halkalaĢma reaksiyonu ile siklik ve aromatik ürünlerin sentezi
Vinogradov (1981) asetilaseton’un MAH aracılığında dienlerle reaksiyonlarını
incelemiĢ, iyi verimlerle dihidrofuran bileĢiklerini sentezlemiĢtir (çizelge 2.1.).
21
Çizelge 2.1 Asetilasetonun MAH aracılığında dienlerle halkalaĢma reaksiyonları
Dien Dihidrofuran Verim %
O Me
COMe
O Me
COMe
O Me
COMe
O Me
COMe
Bütadien
piperilen
izopren
siklopentadien
97
65
70
66
Melikyan vd. (1982) tarafından yapılan çalıĢmada etil asetoasetat ile konjuge
alkeninlerin MAH/BA varlığında reaksiyonları gerçekleĢtirilmiĢ ve bifuran bileĢikleri
ile asetilenil dihidrofuran bileĢikleri sentezlenmiĢtir. Etil asetoasetat ile 2-metil-1-büten-
3-in ’in örnek reaksiyonu Ģekil 2.27’de gösterilmiĢtir.
OEt
OO
+ Mn+3
/Cu+2
+
O
O
OEt
O
O
OEt
O
O
OEt
OEt
OO
O
O
OEt
EtO
O
OO
O
OEtO
EtO
O
O
OEt
O
ġekil 2.27 MAH aracılığında etil asetoasetatın alkeninlerle reaksiyonu
22
2.2.4 Alkollerin aktif metilen bileĢikleri ile olan reaksiyonları
Bar vd. (2000) 4-hidroksi-1-metil-2(1H)-kinolinon ile 2-metil-3-büten-2-ol ün MAH
aracılığındaki reaksiyonları sonucunda doğal bir ürün olan araliopsine’ i % 40 verimle
sentezlemiĢlerdir (ġekil 2.28).
ġekil 2.28 Araliopsine sentezi
Appendino vd. (1999) tarafından yapılan çalıĢmada, 4-hidroksi-kumarin ve 5-metil-4-
hidroksi-kumarin’in 2-metil-3-büten-2-ol ile SAN aracılığında gerçekleĢtirilen
reaksiyonları sonucunda çeĢitli doğal ürünler sentezlenmiĢtir. (ġekil 2.29)
O O
O
OH
O O
O
OH
O O
O
OH
SAN
CH3CN
isoerlangeafusciol allo-isoerlangeafusciol
nor-isoerlangeafusciol
CH3CN
SAN
O O
O
OH
O O
O
OHOH
O O
O
% 45 %21
% 51 %24
ġekil 2.29 İsoerlangeofusciol sentezi
Kobayashi vd. (2000) tarafından yapılan çalıĢmada ise; 1,3-dimetilpirimidin-2,4,6
(1H,3H,5H)-trion’un 2-metil-2-propen-1-ol ile reaksiyonu gerçekleĢtirilmiĢ, % 27
verimle ürün sentezlenmiĢtir (ġekil 2.30).
23
N
N
O
OO
OHSAN (2 e.d.)
CH3CN, 0 O
C
N
N
O
O O
HO
ġekil 2.30 Barbitürik asitlerin doymamıĢ alkolle reaksiyonu
(Z)-sinnamil alkol ile 5,5-dimetil-1,3-sikloheksandionun reaksiyonları SAN ve MAH
aracılığında kıyaslamalı olarak gerçekleĢtirilmiĢtir (Nair vd. 1996). SAN varlığında
gerçekleĢtirilen reaksiyonda ürün % 55 verimle sentezlenirken, MAH aracılığındaki
reaksiyonda % 14 ile ürün elde edilmiĢtir (ġekil 2.31).
%
a= SAN/CH3OH
b= MAH/CH3COOH
14b55a,
O
O OH
OH
O
O
a veya b
ġekil 2.31 Dimedon’un MAH ve CAN aracılığında (Z)-sinnamil alkol ile
gerçekleĢtirilen reaksiyonları
2.3 Alkollerin MAH Aracılığında Asetillenme Reaksiyonları
Gowda ve Rai (2004) çeĢitli alkolleri asetik asit ortamında katalitik miktarda MAH
kullanarak asetillemiĢlerdir. Geri soğutucu altında yaklaĢık olarak 2 saat yürütülen
reaksiyonlarda asetillenme ürünlerini kantitatif verimlerle elde etmeyi baĢarmıĢlardır.
(ġekil 2.32)
24
ġekil 2.32 Alkollerin MAH aracılığında asetillenme reaksiyonları
25
3. MATERYAL VE YÖNTEM
3.1 Materyal
3.1.1 Kullanılan cihazlar
Elde edilen bileĢiklerin IR spektrumları ( KBr disk); Perkin-Elmer Specktrum 100
(ATR-Kit) Model FT-IR 400-4000 cm-1
aralıkta 4 cm-1
çözünürlükte kaydedildi. 1H-
NMR ve 13
C-NMR (CDCl3 ve CD3COCD3) spektrumları; Varian Mercury 400 High
performance Digital FT-NMR spektrometresinde alındı. LC-MS ve GC-MS
spektrumları sırasıyla Waters 2695 Alliance HPLC, Waters micromass 2Q ve Agilent
Technologies 6890 N Network GC System cihazlarında alındı.
3.1.2 Kullanılan kimyasal maddeler ve çözücüler
Bu çalıĢmada çözücü olarak asetik asit, etil asetat, heksan, metanol ve kloroform ekstra
saf olarak kullanıldı. β-Dikarbonil bileĢiği olarak, etil asetoasetat (1a), asetilaseton (1b),
benzoilaseton (1c) kullanıldı. DoymamıĢ substrat olarak kullanılan alkoller, 2-metil-3-
bütin-2-ol (2a), 2-metil-3-büten-2-ol (2b), 3-metil-2-büten-1-ol (2c), E-3-fenil-2-
propen-1-ol (2d), E-4-fenil-3-büten-2-ol (2e), E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f)’ dür.
Radikalik yükseltgen olarak da mangan(III) asetat kullanıldı. 1a, 1b, 1c, 2a, 2b, 2c ve
2d ticari ürünler olup satın alındı. 2e bileĢiği indirgenme reaksiyonu ile 2f bileĢiği ise
Grignard reaksiyonu ile sentezlenmiĢtir. 2e ve 2f’ nin sentez yöntemleri detaylı bir
Ģekilde 4. bölümde anlatılmıĢtır.
Elde edilen ürünler preparatif ince tabaka (PĠT) ve kolon kromatografisi ile saflaĢtırıldı.
PĠT için silikajel-60-PF254nm dolgu maddesi, kolon kromatografisi için ise silikajel 230-
400 mesh dolgu maddesi kullanıldı.
26
3.2 Yöntem
3.2.1 Sentezlenen bileĢiklerin genel elde edilme yöntemi
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH ve asetik asit konularak azot atmosferinde
80 oC da MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme iĢleminin ardından 80
oC’da
aktif metilen bileĢiği ile doymamıĢ alkolün 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave
edilir. Reaksiyon ince tabaka kromatografisi ile kontrol edilerek çıkıĢ bileĢikleri
harcandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik faz iki kere su
ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4 üzerinden kurutulur.
Çözücü uzaklaĢtırılır, ham ürün kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile
saflaĢtırılır.
27
4. ARAġTIRMA BULGULARI
4.1 ÇıkıĢ BileĢiklerinin Sentezi
4.1.1 4-Fenil-3-büten-2-ol (2e)’ün sentezi
O
NaBH4
MeOH
OH
2e
250 mL lik bir balona benzalaseton (5.00 g; 34.25 mmol) ve 80 mL metanol konur. Oda
sıcaklığında karıĢtırılan çözeltiye parça parça NaBH4 (1.30 g; 34.25 mmol) ilave edilir.
Ġnce tabaka kromatografisi ile kontrol edilen deneyde benzal asetonun ilk üç dakikada
tamamen harcandığı anlaĢılmıĢtır. Reaksiyon tamamlandıktan sonra çözücü
buharlaĢtırılır, su ilave edilir ve ürün eterle çekilir. Ham ürün kolon kromatografisiyle
heksan/etil asetat (3:1) çözücü sistemiyle saflaĢtırılır. 4.28 g (%84) e.n.: 31 °C; (lit.en.:
30-31 °C Mohanazadeh vd 2005)
4.1.2 2,4-Difenil-3-büten-2-ol (2f)’ün sentezi
Br MgBrMg
(Et)2O
2f
Ph
O
Ph
OMgBr
Ph
NH4Cl
Ph
OH
Ph
Damlatma hunisi, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢına gaz tuzağı bulunan geri soğutucu
takılmıĢ 250 mL lik üç boyunlu balon bek alevi ile iyice kurutulur. Balona Mg (24
mmol, 0.57 g) konur ve reaksiyonu baĢlatmak için bir kristal iyot katılır. Brombenzenin
(20 mmol, 3.140 g) 10 ml eterdeki çözeltisi 30 dakika içinde damla damla, karıĢtırılarak
katılır. Katma bittikten sonra 10 dakika daha karıĢtırmaya devam edilir. Buz
banyosunda benzalasetonun (20 mmol, 2.92 g) 10 ml eterdeki çözeltisi damla damla
katılır ve geri soğutucu altında iki saat kaynatılır. Kaynatma bittikten sonra buz
28
banyosunda soğutulan karıĢım NH4CI çözeltisiyle hidrolizlenir. Eterli faz ayrılır ve sulu
faz tekrar eterle çekilir. BirleĢtirilen organik fazlar Na2SO4 üzerinden kurutulur ve eter
damıtılılır. Ham ürün kolon kromatografisiyle heksan/etil asetat (3:1) çözücü sistemiyle
saflaĢtırılır. 2.33 g; % 52, en.: 56-58 °C, lit. en.: 58 °C (Kelly ve Gilheany 2002)
4.2 HalkalaĢma Reaksiyonları
4.2.1 Etil asetoasetatın (1a) 2-metil-3-bütin-2-ol (2a) ile reaksiyonu
2a1a
AcOH, N2
MAH
O
OEt
O
3aa 3aa'
OH
O
O
O
O
O
O
O
O
O
OH
O
O
O
O
O
OH
O
O
4aa 4aa'
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.34 g; 5 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de etil asetoasetatın (0.26 g; 2 mmol) ve 2-metil-3-bütin-2-
ol’ün (0.336 g; 4 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyon
tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik faz iki kere
su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4 üzerinden
kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (5:1) çözücü karıĢımıyla
kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim 3aa % 7.75, 0.05
g; 4aa % 2.25, 0.016 g
29
3aa: Dietil 2,5,5'-Trimetil-2,3-dihidro-[2,2']bifuranil-4,4'-dikarboksilat
IR (KBr disk): 2981-2936 (R-H), 1704 (C=O), 1651 (C=C); 1H-NMR (400 MHz,
CDCl3), δ (ppm): 1.29 (3H, ü, J=7.2 Hz), 1.34 (3H, ü, J=7.2 Hz), 1.69 (3H, t), 2.20 (3H,
i, J=1.6 Hz), 2.58 (3H, t), 2.83 (H, ii, J=14.8, 1.6 Hz), 3.30 (H, ii, J=14.4, 1.6 Hz), 4.22
(4H, pç.), 6.58 (H, t); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 14.12, 14.50, 14.68,
14.90, 20.99, 40.93, 59.82, 60.42, 78.32, 101.46, 107.52, 114.28, 153.73, 1164.13,
166.30, 167.64, 172.49; MS m/z (%) : 322 (M+), 276 (-C2H6O, %100), 231 (-C7H7), 43
(-C3H7)
3aa': Etil 5-Ġzopropenil-2-metil-furan-3-karboksilat
1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.35 (3H, ü, J=7.2 Hz), 2.00 (3H, t), 2.59 (3H,
t), 4.29 (2H, d, J=7.2 Hz), 4.96 (H, t), 5.47 (H, t), 6.50 (H, t)
4aa: Etil 5-[3-(etoksikarbonil)-4-hidroksifenil]-2,5-dimetil-4,5-dihidrofuran-3-
karboksilat
1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.27 (3H, ü, J=7.2 Hz), 1.44 (3H, ü, J=7.2 Hz),
1.67 (3H, t), 2.29 (3H, ü, J=1.6 Hz), 3.03 (H, ii, J=14.4, 1.2 Hz), 3.09 (H, ii, J=14.4, 1.6
Hz), 4.16 (2H, d, J=7.2 Hz), 4.43 (2H, d, J=7.2 Hz), 6.98 (H, i, J=8.4 Hz), 7.47 (H, ii,
J=8.8, 2.4 Hz), 7.81 (H, i, J=2.4 Hz), 10.84 (H, t); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ
(ppm): 14.47, 14.58, 14.69, 29.56, 44.45, 59.77, 61.81, 88.08, 101.60, 112.29, 118.01,
125.59, 132.27, 137.33, 161.05, 166.37, 166.64, 170.26; MS m/z (%) : 334 (M+), (-
C2H6O), 242 (-C2H6O, %100), 214 (-CO), 172 (-CO), 43 (CH3CO)
4aa': Etil 2-hidroksi-5-izopropenil-benzoat
1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.43 (3H, ü, J=7.2 Hz), 2.14 (3H, i, J=0.8 Hz),
4.43 (2H, d, J=7.2 Hz), 5.04 (H, ü, J=1.2 Hz), 5.30 (H, t), 6.95 (H, i, J=8.4 Hz), 7.61 (H,
ii, J=8.4, 2.4 Hz), 7.92 (H, i, J=2.4 Hz), 10.85 (H, t); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ
(ppm): 14.73, 22.06, 61.73, 111.62, 112.31, 117.61, 126.75, 132.62, 133.04, 142.01,
161.28, 170.46; LC/MS m/z (%) : 207 (MH+, %100)
30
4.2.2 Asetilasetonun (1b) 2-metil-3-bütin-2-ol (2a) ile reaksiyonu
2a1b
AcOH, N2
MAH
O O
3ba
OH
O
O
O
O
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.34 g; 5 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de asetilasetonun (0.20 g; 2 mmol) ve 2-metil-3-bütin-2-ol’ün
(0.336 g; 4 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (3:2) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 16,
0.042 g
3ba: 1-(4'-Asetil-5,2',5'-trimetil-2',3'-dihidro-[2,2']bifuranil-4-il)-etanon
IR (KBr disk): 2989-2938 (R-H), 1768-1714 (C=O), 1681-1600 (C=C); 1H-NMR (400
MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.72 (3H, t), 2.24 (3H, ü, J=1.2 Hz), 2.25 (3H, t), 2.41 (3H, t),
2.60 (3H, t), 2.91 (H, ii, J=14.4, 1.6 Hz), 3.37 (H, ii, J=14.0, 1.2 Hz), 6.6 (H, t); 13
C-
NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 14.79, 15.52, 25.81, 29.39, 29.67, 41.59, 83.35,
107.31, 112.02, 122.16, 153.45(C2'), 159.11(C5), 166.28 (C5'), 194.29 (C=O), 194.87
(C=O); MS m/z (%) : 262 (M+, %100), 219 (-CH3CO), 177 (-C5H9O), 43 (CH3CO)
4.2.3 Etil asetoasetatın (1a) 2-metil-3-büten-2-ol (2b) ile reaksiyonu
4ab
O
OEt
O
MAH
AcOH, N2
1a 2b
OH
O
O
OOH
O
O
O
OH
3ab
31
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.18 g; 4.4 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de etil asetoasetatın (0.26 g; 2 mmol) ve 2-metil-3-büten-2-
ol’ün (0.172 g; 2 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (3:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim 3ab %
15, 0.064 g e.n.: 61 °C ; 4ab % 28, 0.12 g
3ab: Etil 5-hidroksi-2,6,6-trimetil-5,6-dihidro-4H-piran-3-karboksilat
IR (KBr disk): 3464 (O-H), 2977-2941 (R-H), 1684 (C=O), 1610 (C=C); 1H-NMR
(400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.25 (3H, t), 1.28 (3H, t), 1.28 (3H, ü, J=7.2 Hz), 1.8 (H,
t), 2.24 (3H, i, J=1.6 Hz), 2.35 (H, iii, J=17.2, 5.6, 1.2 Hz), 2.59 (H, iii, J=17.2, 5.2, 1.6
Hz), 3.64 (H, t), 4.15 (2H, d, J=7.2 Hz); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 14.61,
20.61, 21.96, 24.91, 28.75, 59.98, 69.22, 78.16, 97.72, 163.37 (C2), 168.54 (C=O); MS
m/z (%) : 214 (M+), 169 (-C2H5O), 143 (-C4H7O, %100), 97 (C6H9O, %100), 72
(C4H8O), 43 (C2H3O), 29 (C2H5)
4ab: Etil 5-(1-hidroksi-1-metil-etil)-2-metil-4,5-dihidro-furan-3-karboksilat
IR (KBr disk): 3473 (O-H), 2982-2940 (R-H), 1732 (C=O), 1648 (C=C); 1H-NMR
(400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.18 (3H, t), 1.25 (3H, t), 1.28( 3H, ü, J=7.2 Hz), 2.20
(3H, ü, J=1.6 Hz), 2.76 (H, iid, J=14.4, 9.6, 1.6 Hz), 2.84 (H, iii, J=14.4, 10.8, 1.6 Hz),
4.16 (2H, d, J=7.2 Hz), 4.44 (H, ii, J=10.4, 9.2 Hz); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ
(ppm): 14.18, 14.63, 23.79, 25.57, 31.02, 59.75, 72.03, 88.53, 102.84, 166.30 (C=O),
167.78 (C2); MS m/z (%) : 214 (M+), 181 (-CH3.H20), 169 (-C2H5O), 156 (-C3H6O,
%100), 127 (-C5H11O), 59 (C3H7O), 43 (C2H3O), 29 (C2H5)
32
4.2.4 Asetilasetonun (1b) 2-metil-3-büten-2-ol (2b) ile reaksiyonu
3bb
O
OOH
O
OOH
OH
2b1b
AcOH, N2
MAH
O O
4bb
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.474 g; 5.5 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de asetilasetonun (0.25 g; 2.5 mmol) ve 2-metil-3-büten-2-
ol’ün (0.172 g; 2 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (1:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim 3bb %
10, 0.037 g e.n.: 92-93 °C; 4bb % 20, 0.074 g
3bb: 1-(5-Hidroksi-2,6,6-trimetil-5,6-dihidro-4H-piran-3-il)-etanon
IR (KBr disk): 3348 (O-H), 2992-2932 (R-H), 1660 (C=O), 1558 (C=C); 1H-NMR
(400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.27 (3H, t), 1.29 (3H, t), 1.84 (H, i, J=6.8 Hz), 2.22 (3H,
ü, J=1.6 Hz), 2.23 (3H, t), 2.39 (H, iii, J=16.4, 6, 1.2 Hz), 2.64 (H, iii, J=16, 5.2, 1.2
Hz), 3.7 (H, d, 6.0 Hz); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 21.51, 21.76, 25.02,
29.86, 29.99, 69.26, 78.13, 106.49, 163.24 (C2), 198.90 (C=O); MS m/z (%) : 184
(M+), 151 (-CH3.H2O), 113 (-C4H7O), 72 (C4H8O), 43 (C2H3O, %100)
4bb: 1-[5-(1-hidroksi-1-metil-etil)-2-metil-4,5-dihidro-furan-3-il]-etanon
IR (KBr disk): 3418 (O-H), 2981-2939 (R-H), 1738 (C=O), 1606 (C=C); 1H-NMR
(400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.19 (3H, t), 1.27 (3H, t), 2.0 (H, t), 2.22 (3H, t), 2.24 (3H,
ü, J=1.2 Hz), 2.87 (2H, pç.), 4.46 (H, ii, J=9.2, 8.8 Hz); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3),
δ (ppm): 15.16, 24.01, 25.74, 29.65, 31.66, 71.91, 88.63, 113.09(C=C), 167.65 (C2),
33
194.84 (C=O); MS m/z (%) : 184 (M+), 151 (-CH3.H2O), 113 (-C4H7O), 59 (C3H7O), 43
(C2H3O, %100)
4.2.5 Etil asetoasetatın (1a) 3-metil-2-büten-1-ol (2c) ile reaksiyonu
2c
AcOH, N2
MAHOH
3ac
1a
O
OEt
O
O
OH
O
O
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.34 g; 5 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de etil asetoasetatın (0.325 g; 2.5 mmol) ve 3-metil-2-büten-1-
ol’ün (0.258 g; 3 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (2:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 39,
0.209 g
3ac: Etil 4-hidroksimetil-2,5,5-trimetil-4,5-dihidro-furan-3-karboksilat
IR (KBr disk): 3491 (O-H), 2982-2939 (R-H), 1739 (C=O), 1635 (C=C), 1077 (C-O-
C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.31 (3H, ü, J=7.2 Hz), 1.37 (3H, t), 1.39
(3H, t), 2.18 (3H, i, J=1.6 Hz), 2.96 (H, ü, J=4.8 Hz), 3.64 (H, t), 3.73 (2H, i, J=5.6 Hz),
4.21 (2H, d, J=7.2 Hz); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 14.56, 15.46, 22.04,
29.27, 53.62, 60.23, 62.72, 88.34, 103.95, 168.02 (C=O), 169.10 (C2); MS m/z (%) :
214 (M+), 183 (-CH3O, %100), 110 (-C4H8O3), 43 (C3H7)
34
4.2.6 Asetilasetonun (1b) 3-metil-2-büten-1-ol (2c) ile reaksiyonu
2c1b
AcOH, N2
MAHOH
O O
O
O OH
3bc
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.34 g; 5 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de asetilasetonun (0.20 g; 2 mmol) ve 3-metil-2-büten-1-ol’ün
(0.344 g; 4 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (3:2) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 17,
0.064 g
3bc: 1-(4-hidroksimetil-2,5,5-trimetil-4,5-dihidro-furan-3-il)-etanon
IR (KBr disk): 3472 (O-H), 2977-2936 (R-H), 1741 (C=O), 1602 (C=C), 1452-1370
(C-H eğilme); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.34 (3H, t), 1.38 (3H, t), 2.25
(3H, i, J=0.8 Hz), 2.36 (3H, t), 3.02 (H, iii, J=8.0, 3.6, 0.8 Hz), 3.62 (H, ii, J=10.4, 8.0
Hz), 3.69 (H, i, J=10.4 Hz), 4.57 (H, t); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 16.88,
22.05, 29.04, 29.68, 54.33, 63.29, 88.43, 117.87, 169.73(C2), 196.64 (C=O); MS m/z
(%) : 184 (M+), 151 (-CH3.H20), 111 (-C4H9O), 59 (C3H7O), 43 (CH3CO, %100)
35
4.2.7 Benzoilasetonun (1c) 3-metil-2-büten-1-ol (2c) ile reaksiyonu
2c1c
AcOH, N2
MAHOH
Ph
O O
O
O
Ph
OH
OPh
O OH
3cc 4cc
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.072 g; 4 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de benzoilasetonun (0.324 g; 2 mmol) ve 3-metil-2-büten-1-
ol’ün (0.172 g; 2 mmol) 5 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (2:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim 3cc %
10, 0.025 g; 4cc % 6, 0.015
3cc: (4-Hidroksimetil-2,5,5-trimetil-4,5-dihidro-furan-3-il)-fenil-metanon
IR (KBr disk): 3464 (O-H), 3062 (Ar-H), 2981-2939 (R-H), 1721 (C=O), 1600 (C=C);
1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.40 (3H, t), 1.49 (3H, t), 1.61 (3H, t), 3.18 (H,
ii, J=8.0, 4.0 Hz), 3.73 (H, ii, J=10.4, 8 Hz), 3.80 (H, ii, J=10.4, 3.2 Hz), 4.72 (H, t),
7.57–7.35 (5H, pç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 16.82, 22.05, 28.94, 55.17,
63.49, 88.6, 116.76, 128.43, 128.66, 131.75, 141.05, 170.90 (C2), 196.37 (C=O); MS
m/z (%) : 246 (M+), 216 (-CH2O), 215 (-CH3O), 105 (C6H5CO, %100), 77 (C6H5), 28
(CO)
4cc: 1-(4-Hidroksimetil-5,5-dimetil-2-fenil-4,5-dihidro-furan-3-il)-etanon
IR (KBr disk): 3427 (O-H), 3062 (Ar-H), 2978-2934 (R-H), 1718 (C=O), 1614-1587
(C=C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.43 (3H, t), 1.51 (3H, t), 1.93 (3H, t),
3.18 (H, ii, J=8.4, 4 Hz), 3.75 (H, ii, J=10.8, 8.4 Hz), 3.82 (H, i, J=9.6), 4.70 (H, t),
7.53-7.46 (5H, pç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 21.98, 28.65, 29.01, 55.25,
36
63.67, 89.05, 118.97, 128.82, 129.40, 131.28, 131.43, 169.43(C2), 198.45(C=O); MS
m/z (%) : 246 (M+), 216 (CH2O), 215 (-CH3O), 173 (-C4H9O), 105 (C6H5CO), 77
(C6H5), 43 (CH3CO, %100), 27 (C2H3)
4.2.8 Etil asetoasetatın (1a) E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d) ile reaksiyonu
2d1a
AcOH, N2
MAH
Ph
OH
3ad
O
OH
O
OO
OEt
O
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (0.804 g; 3 mmol) ve 10 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de etil asetoasetatın (0.26 g; 2 mmol) ve 3-fenil-2-propen-1-
ol’ün (0.134 g; 1 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (2:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 31,
0.082 g
3ad: Etil 4-hidroksimetil-2-metil-5-fenil-4,5-dihidro-furan-3-karboksilat
IR (KBr disk): 3455 (O-H), 3065-3034 (Ar-H), 2982-2939 (R-H), 1738 (C=O), 1695-
1645 (C=C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.30 (3H, ü, J=7.2 Hz), 2.32 (3H, i,
J=1.2 Hz), 3.11 (H, t), 3.35 (H, d, J=5.6 Hz), 3.79 (H, ii, J=10.0, 4.4 Hz), 3.85 (H, ii,
J=10.8, 5.6 Hz), 4.19 (2H, pç.), 5.32 (H, i, J=6.4 Hz), 7.39-7.30 (5H, pç.); 13
C-NMR
(100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 14.57, 15.04, 54.08, 60.30, 65.26, 86.35, 103.22, 125.71,
128.54, 128.97, 141.08, 167.01 (C2), 170.15 (C=O); MS m/z (%) : 262 (M+), 231 (-
CH3O, %100), 158 (-C4H8O3), 77 (C6H5), 43 (C3H7)
37
4.2.9 Asetilasetonun (1b) E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d) ile reaksiyonu
2d1b
AcOH, N2
MAH
O O
Ph
OH
O
O OH
Ph
3bd
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (0.804 g; 3 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de asetilasetonun (0.20 g; 2 mmol) ve 3-fenil-2-propen-1-
ol’ün (0.134 g; 1 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (3:2) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 34,
0.078 g
3bd: 1-(4-hidroksimetil-2-metil-5-fenil-4,5-dihidro-furan-3-il)-etanon
IR (KBr disk): 3413 (O-H), 3064-3032 (Ar-H), 2983-2939 (R-H), 1741 (C=O), 1617
(C=C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 2.36 (3H, t), 2.37 (3H, i, J=1.2 Hz), 3.41
(H, d, J=5.6 Hz), 3.74 (H, ii, J=10.4, 4.8 Hz), 3.80 (H, ii, J=10.4, 6.8 Hz), 5.24 (H, i,
J=6.8 Hz), 7.39-7.28 (5H, pç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 16.29, 29.65,
54.56, 65.72, 86.31, 116.17, 125.69, 128.68, 129.02, 140.60, 169.99(C2), 195.67
(C=O); MS m/z (%) : 232 (M+), 202 (-CH2O), 201 (-CH3O, %100), 141 (-C7H7), 77
(C6H5), 43 (CH3CO, %100)
38
4.2.10 Benzoilasetonun (1c) E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d) ile reaksiyonu
2d1c
AcOH, N2
MAH
Ph
O O
Ph
OH
O
O
Ph
OH
Ph
OPh
O OH
Ph
3cd 4cd
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (0.804 g; 3 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de benzoilasetonun (0.486 g; 3 mmol) ve 3-fenil-2-propen-1-
ol’ün (0.134 g; 1 mmol) 5 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (2:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim 3cd %
18, 0.052 g; 4cd % 16, 0.048
3cd: 4-Hidroksimetil-2-metil-5-fenil-4,5-dihidro-furan-3-il)-fenil-metanon
IR (KBr disk): 3423 (O-H), 3063-3033 (Ar-H), 2926-2881 (R-H), 1721 (C=O), 1604-
1571 (C=C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.78 (3H, i, J=1.2 Hz), 3.59 (H, d,
J=6 Hz), 3.85 (2H, i, J=6.4 Hz), 3.97 (H, t), 5.33 (H, i, J=6 Hz), 7.59–7.34 (10 H, pç.);
13C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 16.34, 55.24, 65.59, 86.40, 115.11, 125.78,
128.43, 128.72, 129.10, 131.89, 140.50, 140.73, 170.63 (C2), 195.25 (C=O); LC/MS
m/z (%) : 295 (MH+, %100)
4cd: 1-(4-Hidroksimetil-2,5-difenil-4,5-dihidro-furan-3-il)-etanon
IR (KBr disk): 3421 (O-H), 3063-3033 (Ar-H), 2931-2878 (R-H), 1740 (C=O), 1622-
1590 (C=C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.97 (3H, t), 3.59 (H, üi, J=6.8, 4.4
Hz), 3.87 (H, ii, J=10.4, 4.4 Hz), 3.95 (H, ii, J=10.4, 7.6 Hz), 5.34 (H, i, J=6.8 Hz),
7.59–7.36 (10H, pç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 29.20, 55.32, 66.45,
39
86.39, 117.57, 125.65, 128.79, 128.90, 129.11, 129.54, 130.89, 131.40, 140.48, 169.66
(C2), 197.39 (C=O); LC/MS m/z (%) : 295 (MH+, %100)
4.2.11 Etil asetoasetatın (1a) E-4-fenil-3-büten-2-ol (2e) ile reaksiyonu
2e1a
AcOH, N2
MAH
Ph
OH
3ae
O
OH
O
OO
OEt
O
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (1.34 g; 5 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de etil asetoasetatın (0.325 g; 2.5 mmol) ve 4-fenil-3-büten-2-
ol’ün (0.444 g; 3 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (3:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 22,
0.153 g
3ae: Etil 4-(1-hidroksi-etil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidro-furan-3-karboksilat
IR (KBr disk): 3450 (O-H), 3033 (Ar-H), 2977-2932 (R-H), 1695 (C=O), 1652 (C=C);
1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.21 (3H, i, J=6.8 Hz), 1.30 (3H, ü, J=7.2 Hz),
2.34 (3H, i, J=1.2 Hz), 3.14 (H, t), 3.34 (H, pç.), 4.12 (H, di, J=5.6, 2.0 Hz), 4.20 (2H,
pç.), 5.37 (H, i, J=5.2 Hz), 7.38-7.27 (5H, pç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm):
14.56, 15.02, 19.57, 58.07, 60.30, 67.97, 84.83, 102.11, 125.68, 128.48, 129.01, 141.65,
166.95 (C2), 170.35 (C=O); MS m/z (%) : : 276 (M+), 261 (-CH3), 232 (-C2H5, %100),
231 (-H %100), 77 (C6H5), 43 (CH3CO)
40
4.2.12 Asetilasetonun (1b) E-4-fenil-3-büten-2-ol (2e) ile reaksiyonu
O O OH
MAH
AcOH, N2
O
O HO
1b 2e 3be
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (0.804 g; 3 mmol) ve 20 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de asetilasetonun (0.30 g; 3 mmol) ve 4-fenil-3-büten-2-ol’ün
(0.134 g; 1 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (1:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 22,
0.054 g
3be: 1-[4-(1-hidroksietil)-2-metil-5-fenil-4,5-dihidrofuran-3-il]etanon
1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.16 (3H, i, J=6.0 Hz), 2.39 (3H, t), 2.40 (3H, t),
3.47 (1H, i, J=5.6 Hz), 4.01 (1H, üi, J=6.4, 1.2 Hz), 4.07 (O-H, i, J=7.2 Hz), 5.25 (1H, i,
J=5.6 Hz), 7.39-7.26 (5H, p.ç.); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3+D2O), δ (ppm): 1.15 (3H,
i, J=6.8 Hz), 2.39 (3H, t), 2.40 (3H, t), 3.47 (1H, id, J=6.0, 1.2 Hz), 4.00 (1H, di, J=6.0,
2.0 Hz), 5.25 (1H, i, J=5.6 Hz), 7.39-7.25 (5H, p.ç.); 1H-NMR (400 MHz, CD3COCD3),
δ (ppm): 1.14 (3H, i, J=6.4 Hz), 2.28 (3H, t), 2.36 (3H, i, J=1.2 Hz), 3.20 (1H, p.ç.),
4.09 (1H, bi, J=6.0, 2.8 Hz), 4.15 (1H, i, J=5.2 Hz), 5.51 (1H, i, J=4.8 Hz), 7.40-7.29
(5H, p.ç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 16.33, 19.24, 29.68, 58.55, 68.54,
85.54, 114.71, 125.60, 128.67, 129.06, 141.07, 170.40, 195.70; LC/MS m/z (%) : 247.3
(MH+, %100)
41
4.2.13 Etil asetoasetatın (1a) E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f) ile reaksiyonu
2f1a
AcOH, N2
MAH
3af
O
OEt
O
OH
O
O
O
Ph
Ph
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (0.67 g; 2.5 mmol) ve 10 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de etil asetoasetatın (0.13 g; 1 mmol) ve 2,4-difenil-3-büten-2-
ol’ün (0.28 g; 1.25 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (5:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 57,
0.2 g
3af: Etil 2-metil-5-fenil-5-stiril-4,5-dihidro-furan-3-karboksilat
IR (KBr disk): 3084 (C=C-H), 3059-3028 (Ar-H), 2938-2905 (R-H), 1697 (C=O), 1654
(C=C), 1096-1076 (C-O-C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.27 (3H, ü, J=7.2
Hz), 2.35 (3H, ü, J=1.6 Hz), 3.30 (H, ii, J=14.4, 1.6 Hz), 3.39 (H, ii, J=14.8, 1.6 Hz),
4.16 (2H, d, J=7.2 Hz), 6.45 (H, i, J=16 Hz), 6.51 (H, i, J=16 Hz), 7.45-7.21 (10H, pç.);
13C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 14.50, 14.70, 43.22, 59.81, 90.26, 101.76,
125.52, 126.97, 127.82, 128.17, 128.72, 128.82, 129.15, 132.64, 136.44, 144.23, 166.20
(C=O), 166.61 (C2); MS m/z (%) : 334 (M+), 291 (-C3H7), 261 (-C3H5O2), 218 (-C9H8,
%100), 91 (C7H7), 43 (C3H7)
42
4.2.14 Asetilasetonun (1b) E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f) ile reaksiyonu
2f1b
AcOH, N2
MAH
3bf
O O
OH
O
O
Ph
Ph
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (0.67 g; 2.5 mmol) ve 10 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de asetilasetonun (0.125 g; 1.25 mmol) ve 2,4-difenil-3-büten-
2-ol’ün (0.224 g; 1 mmol) 2 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (3:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 53,
0.171 g
3bf: 1-(2-metil-5-fenil-5-stiril-4,5-dihidro-furan-3-il)-etanon
IR (KBr disk): 3083 (C=C-H), 3059-3027 (Ar-H), 2922 (R-H), 1714 (C=O), 1600
(C=C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 2.20 (3H, t), 2.37 (3H, ü, J=1.6 Hz), 3.35
(H, id, J=14.4, 1.6 Hz), 3.44 (H, id, J=14.8, 1.6 Hz), 6.45 (H, i, J=16 Hz), 6.50 (H, i,
J=16 Hz), 7.19-7.44 (10H, pç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 15.45, 29.70,
43.94, 90.39, 112.16, 125.49, 127.01, 127.95, 128.30, 128.81, 128.87, 129.37, 132.46,
136.33, 144.04, 166.27 (C2), 194.55 (C=O); LC/MS m/z (%) : 305 (MH+, %50), 287
(%100)
43
4.2.15 Benzoilasetonun (1c) E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f) ile reaksiyonu
2f1c
AcOH, N2
MAH
3cf
Ph
O O
OH
OPh
O
Ph
Ph
Termometre, azot gazı geçirme borusu ve çıkıĢında gaz tuzağı bulunan bir geri soğutucu
takılmıĢ 100 mL’lik üç ağızlı balona; MAH (0.67 g; 2.5 mmol) ve 10 mL asetik asit
konularak azot atmosferinde 80 oC’de MAH tamamen çözünene kadar ısıtılır. Çözünme
iĢleminin ardından 80 oC’de benzoilasetonun (0.324 g; 2 mmol) ve 2,4-difenil-3-büten-
2-ol’ün (0.224 g; 1 mmol) 5 mL asetik asitteki çözeltisi balona ilave edilir. Reaksiyona,
MAH’ın koyu rengi kaybolana kadar azot atmosferinde ve sabit sıcaklıkta devam edilir.
Reaksiyon tamamlandıktan sonra su eklenir ve organik faz kloroformla çekilir. Organik
faz iki kere su ve sonrasında doygun NaCl çözeltisi ile yıkanarak susuz Na2SO4
üzerinden kurutulur. Çözücü uzaklaĢtırılır ve ham ürün heksan/etil asetat (4:1) çözücü
karıĢımıyla kolon ve preperatif ince tabaka kromatografisi ile saflaĢtırılır. Verim % 30,
0.11 g
3cf: 1-(2,5-Difenil-5-stiril-4,5-dihidro-furan-3-il)-etanon
IR (KBr disk): 3083 (C=C-H), 3060-3029 (Ar-H), 2975-2927 (R-H), 1717 (C=O),
1634-1627 (C=C); 1H-NMR (400 MHz, CDCl3), δ (ppm): 1.95 (3H, t), 3.57 (H, i,
J=15.6 Hz), 3.66 (H, i, J=15.2 Hz), 6.53 (H, i, J=16 Hz), 6.59 (H, i, J=16 Hz), 7.22-7.53
(13H, pç.), 7.64-7.66 (2H, pç.); 13
C-NMR (100 MHz, CDCl3), δ (ppm): 29.14, 44.34,
90.56, 114.74, 125.60, 127.05, 127.98, 128.32, 128.72, 128.85, 128.88, 129.60, 130.96,
131.17, 132.48, 136.35, 143.97, 165.00 (C2), 194.79 (C=O); LC/MS m/z (%) : 367
(MH+, %100)
44
5. TARTIġMA VE SONUÇLAR
Bu çalıĢmada, β-dikarbonil 1a-c bileĢiklerinin MAH aracılığıyla α-β doymamıĢ
alkollerle 2a-f radikalik halkalaĢma reaksiyonları gerçekleĢtirildi.
β-Dikarbonil bileĢiği olarak, etil asetoasetat (1a), asetilaseton (1b) ve benzoilaseton (1c)
kullanıldı. DoymamıĢ substrat olarak kullanılan alkoller ise, 2-metil-3-bütin-2-ol (2a),
2-metil-3-büten-2-ol (2b), 3-metil-2-büten-1-ol (2c), E-3-fenil-2-propen-1-ol (2d), E-4-
fenil-3-büten-2-ol (2e) ve E-2,4-difenil-3-büten-2-ol (2f) dür.
β-Dikarboniller (1a-c) ve α-β doymamıĢ alkollerin (2a-f) MAH aracılığında
gerçekleĢtirilen yükseltgen katılma-halkalaĢma reaksiyonları sonucunda yeni
dihidrofuran bileĢikleri elde edildi. β-dikarbonil bileĢiklerinin MAH aracılığında
doymamıĢ sistemlerle olan reaksiyonunun genel gösterimi Ģekil 5.1’ de verilmiĢtir.
O
O
R
R'R''
R R'
O OMn(OAc)3
R R'
O O
Mn3+
hızlı yavaş
R''
Mn(OAc)3
-Mn(OAc)2
hızlı
1 2 3
4 5 6
R R'
O O
Mn2+
R R'
O O
Mn2+
R''
R R'
O O
Mn2+
R''
ġekil 5.1 Aktifmetilen bileĢiklerinin MAH aracılığında doymamıĢ sistemlerle olan
reaksiyonunun genel gösterimi
45
1a-b ile 2a nın reaksiyonları sonucunda bifuran türevleri elde edildi. 1a ile 2a’ nın
reaksiyonu için önerilen mekanizma Ģekil 5.2’de gösterilmiĢtir.
X : -OEt (1a) -CH3 (1b)
X
O O
MAH
CH3COOH X
O O
X
O O
OH
O
X
O
OH
OH
MAH
+H+
-H3O+
O
X
O
X
O O
O
X
O
O
X
O
O
X
O
O
X
O MAH
3aa' (X: -OEt)
A B C
DEF
ġekil 5.2 3aa (F) bileĢiğinin oluĢumu için önerilen mekanizma
Reaksiyonda öncelikli olarak MAH aracılığında β-dikarbonil bileĢiğinden α-karbon
radikali A meydana gelmektedir. A ile alkinin etkileĢmesi sonucu oluĢan radikal ara
ürün, MAH tarafından yükseltgenerek karbokatyon B’ye dönüĢmektedir. Molekül içi
halkalaĢma sonucunda C ara ürünü meydana gelir. C molekülünden su ayrılmasıyla
oluĢan D, A radikali ile etkileĢip MAH ile yükseltgenerek E karbokatyonunu oluĢturur.
Moleküliçi halkalaĢma ile nihai ürün F meydana gelmektedir.
Melikyan vd. nin (1982) yaptığı çalıĢmada, etil asetoasetat ile 2-metil-1-büten-3-in’in
reaksiyonundan % 51 verimle asetilenildihidrofuran ve % 6 verimle bifuran (F)
bileĢikleri sentezlenmiĢtir (ġekil 2.27). GerçekleĢtirdiğimiz bu reaksiyonda
asetilenildihidrofuran yapısında bileĢiklerin elde edilememiĢ olması, su molekülünün ilk
moleküliçi halkalaĢmadan sonra ayrıldığını kanıtlamaktadır. Ayrıca, reaksiyon Ģartları
değiĢtirilerek etil asetoasetat’ın 2a ile reaksiyonundan ara ürün 3aa' ’nün (D) saf olarak
izole edilmiĢ olması da önerdiğimiz mekanizmayı desteklemektedir.
46
Ayrıca 1a ile 2a nın reaksiyonunda salisilat türevi bileĢikler 4aa' ile 4aa da elde edildi.
Benzen oluĢumuna ait önerilen mekanizma Ģekil 5.3’de yer almaktadır.
OEt
OH O
MAH, AcOH
N2, 80 oC OEt
O O OH
OEt
O O
OH
OEt
O O
OH
O
O
Mn
Mn
O Mn
OEt
OH O
OH
COOH-Mn(OAc)2
MAH
-CO2
OEt
OH O
OH
OEt
OH O
OH
OEt
OH O
OH
MAH
-H+
OEt
O O
OH
2 MAH
-H+
OEt
OH O
OH
OEt
OH O
OH
-H2O
OEt
OH O
2 MAH
OEt
O O
+ OEt
OH O
O
OEt
O
4aa' 4aa
AB
B
C D
D E F G
H
ġekil 5.3 4aa bileĢiğinin oluĢumu için önerilen mekanizma
Reaksiyonda ilk olarak metil grubu ile oluĢan enol üzerinden α-karbon radikali (A)
oluĢur. A alkine katılarak B’yi meydana getirir ve sonrasında B asetik asit-MAH
kompleksine katılır. OluĢan bu yapı (C) MAH vasıtasıyla dekarboksile olurken, oluĢan
radikal (D) enole katılarak halkalı yapıyı (E) meydana getirir. Sonrasında E’nin
yükseltgenmesi ve yapıdan bir H+ ayrılmasıyla F, F’nin MAH vasıtasıyla
yükseltgenmesiyle aromatik G bileĢiği meydana gelir. G molekülünden su ayrılarak
47
4aa' meydana gelir. Sonrasında 2 eĢdeğer MAH ile 1 eĢdeğer dikarbonil ile 4aa'
reaksiyona girerek 4aa’yı meydana getirirler. 4aa’nın ara ürünü olan 4aa' reaksiyon
Ģartları değiĢtirilerek izole edilmiĢtir.
4aa' ve 4aa bileĢiklerinin NMR spektrumları incelendiğinde 1H-NMR spektrumlarında
6.9-7.8 ppm arasındaki pikler ile 13
C-NMR spektrumlarında 112-161 ppm arasındaki
pikler yapının aromatik oluğunu kanıtlamaktadır. 1H-NMR spektrumlarında aromatiklik
bölgesinde 3 adet protonun bulunması ve bu piklerin J=2.4 Hz ile ikili, J=8.4-2.4 Hz ile
ikilinin ikilisi ve J=8.4 Hz ile ikili Ģeklinde yarılmaları yapının 1,2,4-trisübstitüe benzen
yapısında olduğunu kanıtlamaktadır.
48
Çizelge 5. 1 2-metil-3-bütin-2-ol ‘ün 1a-b ile olan reaksiyonları
O
OEt
O
O O
1b
1a
O
O
O
O
O
OEt
O
O
EtO
O
O
OEt
O
OH
2a
OH
OEt
O
OH
OEt
O
O
OEt
O
1-3 Dikarbonil Alkol Ürün Verim (%)
7.25
3aa'
2.75
4aa'
16 2a
4aa
3ba
3aa
1a-b ile 2b nin reaksiyonları sonucunda dihidrofuran bileĢiklerinin yanında dihidropiran
bileĢikleri de elde edildi. Dihidropiran bileĢiklerinin oluĢumuna ait önerilen mekanizma
Ģekil 5.4’de gösterilmiĢtir.
49
-Mn(OAc)2
-H+-H+
i
ii
ii
i
Mn(OAc)3
X
O O
OH
X
O O
OH
Mn(OAc)3
MnIII
X
O O
OMnIII
MnIII
X
OH O
HO
X
OH O
OH
X
OH O
OH
O
X
O
HO
OHCH3COOHX
O O
O
X
OHO
X : -OEt (1a) -CH3 (1b)
-H+
iii
iV
ġekil 5.4 Dihidropiran oluĢumu için önerilen mekanizma
Önerilen mekanizmaya göre öncelikli olarak β-dikarbonil bileĢiğinden, MAH
aracılığında alken ile etkileĢmesi sonucunda radikal ara ürün oluĢur ve MAH ile
yükseltgenir. OluĢan karbokatyon karbonil-enol oksijeniyle veya hidroksil grubu
oksijeni ile halkalaĢabilir, sırasıyla i ve ii. Karbonil oksijeni ile halkalaĢma sonucu (i)
dihidrofuran bileĢikleri meydana gelir. Hidroksil grubu oksijeni ile halkalaĢma sonucu
(ii) ise oksiranyum katyonu meydana gelir. Sonrasında reaksiyon SN1 ile devam ederse
(iV) dihidropiran bileĢikleri, SN2 ile devam ederse (iii) dihidrofuran bileĢikleri meydana
gelebilmektedir.
50
Çizelge 5. 2 2-metil-3-büten-2-ol ‘ün 1a-b ile olan reaksiyonları
O
OEt
O
O O
1b
1a
1-3 Dikarbonil Alkol Ürün Verim (%)
15
28
10
20
2b
O
OOH
O
OOH
O
O
OEt
OH
O
OEt
OOH
OH
2b
3ab
4ab
3bb
4bb
OluĢan dihidrofuran ve dihidropiran bileĢiklerinin farklandırılması benzer yapıdaki
dihidrofuran ve dihidropiran örneklerinin 1H-NMR ve
13C-NMR spektrumlarından
yararlanılarak sağlanmıĢtır (Butenschön vd. 2001; Perez-Sacau vd. 2007; Jing-Ru vd.
2003).
3
2
4
O1
5
6
R111
R210
CH37
CH38
OH9
5
4
O1
3
2
R19
R28
6
CH310
CH311
OH7
ġekil 5.5 Dihidropiran ve dihidrofuran bileĢiklerinin iskelet atomlarının
numaralandırılmıĢ gösterimi
51
Dihidropiran halkasının 5 ve 6 numaralı karbon atomları ile dihidrofuran halkasının 4
ve 5 numaralı karbon atomlarında aynı fonksiyonlu grupların bulunduğu bileĢiklerin 1H-
NMR ve 13
C-NMR spektrumları incelenerek elde edilen bileĢiklerin yapıları
aydınlatılmıĢtır. 1H-NMR spektrumları incelendiğinde H-2 ve H-3 furan protonları ile
H-3 ve H-4 piran protonları benzer Ģekilde eĢleĢmektedirler. Ancak kimyasal kayma
değerleri (ppm) farklılıklar göstermektedir. H-2 furan protonu H-3 piran protonuna
göre, H-3 furan protonu da H-4 piran protonuna göre daha yüksek kimyasal kayma
değerine sahiptir. 13
C-NMR spektrumları incelendiğinde C2 piran karbonu 70 ppm
civarında pik verirken C2 furan karbonu 90 ppm civarında pik vermektedir. Elde edilen
bileĢiklerden 3ab nin H-4 protonları 2.56-2-60 ppm de rezonansa gelirken, 4ab nin H-3
protonları 2.75-2.84 ppm de rezonansa gelmektedir. Ayrıca 3ab nin H-3 protonu 3.64
ppm de rezonansa gelirken, 4ab nin H-2 protonu 4.16 ppm de rezonansa gelmektedir.
3ab nin C2 karbonu 78 ppm de rezonansa gelirken, 4ab nin C2 karbonu 88 ppm de
rezonansa gelmektedir. Benzer kimyasal kayma değerleri 3bb ve 4bb bileĢiklerinin
spektrumlarında da gözlemlenmektedir.
1a-c ile 2d nin MAH aracılığında gerçekleĢtirilen reaksiyonları sonucunda sırasıyla 3ad
(%31), 3bd (%34), 3cd (%18) ve 4cd (%16) bileĢikleri sentezlenmiĢtir.
Benzoilasetonun (1c) MAH aracılığında 2d ile radikalik halkalaĢma reaksiyonu
sonucunda iki ürün oluĢtuğu gözlenmiĢtir. Bu iki bileĢiğin oluĢumu için önerilen
mekanizma Ģekil 5.6’da gösterilmiĢtir. MAH ile benzoilasetonda oluĢturulan α-karbon
radikali doymamıĢ alkole katılır ve eĢdeğer MAH ile karbokatyona yükseltgenir. Bu
karbokatyonun, benzoilasetonun denge halinde bulunan iki farklı enol Ģekli ile
halkalaĢması sonucu iki ürün oluĢmaktadır. A karbokatyon ara ürününün moleküliçi
halkalaĢması ile 3cd, B karbokatyon ara ürünün halkalaĢması ile de 4cd ürünü elde
edilmiĢtir.
52
2d1c
MAH
Ph
OH
Ph
O O
O
O
Ph
OH
Ph
OPh
O OH
Ph
Ph
OH O
Ph OH
OH
Ph
O
Ph OHA
B
3cd
4cd
ġekil 5.6 Benzoilaseton ile gerçekleĢtirilen reaksiyonlarda iki ürün oluĢumunun
mekanistik gösterimi
OluĢan bu iki ürün 1H-NMR spektrumlarından yararlanılarak farklandırıldı. 3cd
bileĢiğinde C5 karbonuna bağlı olan metil protonları H-3 protonları ile uzak ara (5J=1.2
Hz) eĢleĢmektedir. Ayrıca 3cd bileĢiğinin C5 karbonuna bağlı metil karbonunu 16.34
ppm de, 4cd bileĢiğinde karbonil grubuna bağlı metil karbonunu da 29.19 ppm de
rezonansa gelmektedir. Bu sonuçlara dayanarak meydana gelen iki ürünün yapıları
aydınlatıldı.
53
Çizelge 5. 3 E-3-fenil-2-propen-1-ol ‘ün 1a-c ile olan reaksiyonları
O
OEt
O
O O
1b
1a
1-3 Dikarbonil Alkol Ürün Verim (%)
31
34
16
2d
Ph
O O
1c
OH
Ph2d
18
O
OH
O
OEt
O
O OH
Ph
OPh
O OH
Ph
O
O
Ph
OH
Ph
2d
3ad
3bd
3cd
4cd
1a-c ile 2c nin MAH aracılığında gerçekleĢtirilen reaksiyonları sonucunda sırasıyla 3ac
(%39), 3bc (%17), 3cc (%10) ve 4cc (%6) bileĢikleri sentezlenmiĢtir. Benzoilasetonun
(1c) MAH aracılığında 2c ile radikalik halkalaĢma reaksiyonu sonucunda iki ürün
oluĢtuğu gözlenmiĢtir. OluĢan bu iki üründe C5 karbonuna bağlı olan metil
protonlarının H-3 protonları ile uzak ara eĢleĢmeĢleri 1H-NMR spektrumlarında
gözlenemediği için, 13
C-NMR spektrumlarından yararlanılarak farklandırma yapıldı.
3cc bileĢiğinde C5 karbonuna bağlı olan metil karbonu 16.82 ppm de rezonansa
gelirken, 4cc bileĢiğinde karbonil grubuna bağlı metil karbonu 29.01 ppm de rezonansa
gelmektedir. Bu durum 3cd ve 4cd bileĢiklerinin 13
C-NMR spektrumları ile
karĢılaĢtırıldığında, 3cd bileĢiğinin C5 karbonuna bağlı metil karbonunun 16.34 ppm de,
4cd bileĢiğinde karbonil grubuna bağlı metil karbonunun da 29.19 ppm de rezonansa
gelmesi sonucu ile örtüĢmektedir. Bu sonuçlara dayanarak meydana gelen iki ürünün
yapıları aydınlatıldı.
54
Çizelge 5. 4 3-metil-2-büten-1-ol ‘ün 1a-c ile olan reaksiyonları
O
OEt
O
O O
1b
1a
1-3 Dikarbonil Alkol Ürün Verim (%)
39
17
6
2c
Ph
O O
1c
2c
10 2c
OPh
O OH
O
O
Ph
OH
O
O OH
O
OH
O
OEtOH
3ac
3bc
3cc
4cc
1a-b ile 2e nin MAH aracılığında gerçekleĢtirilen reaksiyonları sonucunda sırasıyla 3ae
(%22) ve 3be (%22) bileĢikleri sentezlenmiĢtir.
Çizelge 5. 5 E-4-fenil-3-büten-2-ol ‘ün 1a-b ile olan reaksiyonları
O
OEt
O
O O
1b
1a
1-3 Dikarbonil Alkol Ürün Verim (%)
22
22 2e
2eO
OH
O
OEt
O
OH
O
OH
Ph
3ae
3be
55
3be’nin 1H-NMR spektrumu incelendiğinde H-3 protonu ile H-12 protonunun
eĢleĢmediği gözlenmiĢtir. Bu durumun, karbonil grubu ile hidroksil grubunun hidrojen
bağı yapması sonucunda yapının rijid bir hal alması ve H-3 ile H-12 nin yaklaĢıkca 90˚
lik bir açıyla konumlandıklarından kaynaklandığı düĢünülmektedir.
5
4
O1
3
2
CH316
14O15
CH318
12
CH317
OH13
6
10
9
11
8
7
3be
ġekil 5.7 3be bileĢiğinin iskelet atomlarının numaralandırılmıĢ gösterimi
Visinal eĢleĢme sabiti ve dihedral açı (Ф) arasındaki bağıntı, kuramsal olarak Karplus
eĢitlikleri ile verilir;
3JHH = J
0 cos
2 - 0,28 (0 ≤ Ф ≤ 90°)
3JHH = J
180 cos
2 - 0,28 (90° ≤ Ф ≤ 180°)
Burada J0 ve J
180 karbon üzerindeki substituentlere bağlı sabitlerdir. J
0=8,5 ve J
180= 9,5
alınarak visinal eĢleĢme için Karplus eğrisi, küçük 0,28 sabiti ihmal edilerek Ģekil 5.8'
de gösterilmiĢtir.
56
ġekil 5.8 Visinal eĢleĢme için Karplus eĢitliği
Denel (gözlenen) eĢleĢme sabitleri bu bağıntıya iyi uyarlar. EĢleĢme sabiti, dihedral açı
0° ve 180° olduğu zaman en büyük değerlerini alır, 90° olduğu zaman en küçük
değerini alır, çünkü dihedral açının 0° (veya 180°) ve 90° olması durumunda C-H bağ
yörüngelerinin üst üste çakıĢmaları, sırasıyla en fazla ve en azdır. (Erdik 2007)
3be bileĢiğindeki molekül içi hidrojen bağının koparılması durumunda, yapının rijid
halinin bozularak serbest bir hal alacağı ve bunun sonucunda birbirleri ile eĢleĢmeyen
protonların eĢleĢeceği düĢünülmüĢtür. Bu amaçla, hidrojen bağının koparılması için
madde döterolanarak CDCl3 da 1H-NMR spektrumu alınmıĢtır. Ayrıca bileĢiğin
1H-
NMR spektrumu, hidrojen bağı yapabilecek CD3COCD3 da alınarak molekül içi
hidrojen bağı yapması engellenmiĢtir. Her iki spektrumda da öncesinde eĢleĢmeyen
protonların eĢleĢtiği gözlenmiĢtir. Ayrıca 3be bileĢiğine ait CD3COCD3 da ve CDCl3 da
alınmıĢ COSY spektrumları incelendiğinde protonların sırasıyla eĢleĢtiği ve eĢleĢmediği
çok net bir Ģekilde anlaĢılmaktadır.
1a-c ile 2f ’ nin MAH aracılığında gerçekleĢtirilen reaksiyonları sonucunda sırasıyla 3af
(%57), 3bf (%53) ve 3cf (%30) bileĢikleri sentezlenmiĢtir. Elde edilen ürünlerin 1H-
NMR spektrumları incelendiğinde 2f bileĢiğinde bulunan –OH ve –CH3 gruplarına ait
pikler gözlemlenmemiĢtir. Ayrıca 2f bileĢiğinde bulunan alken protonlarının [1H-NMR
57
6.50 ppm (H, i, 16 Hz), 6.64 ppm (H, i, 16 Hz)] reaksiyon sırasında alken β-dikarbonil
radikalik katılma halkalaĢması sonucunda kaybolması gerekirken, bu protonlara ait
pikler elde edilen bileĢiklerin spektrumlarında yer almaktadır. Yani, MAH aracılığında
β-dikarbonil ile gerçekleĢen radikalik halkalaĢma reaksiyonu 2f bileĢiğinde bulunan çift
bağ üzerinden gerçekleĢmemektedir. 2f bileĢiği öncelikli olarak su molekülü
kaybederek dien yapısına (1,3-difenil-1,3-bütadien) dönüĢmekte ve oluĢan bu dien
yapısı üzerinden β-dikarbonil bileĢikleri ile reaksiyona girdiği düĢünülmektedir.
Önerilen mekanizma Ģekil 5.9’da gösterilmiĢtir.
3f
CH3COOH
2f
-H+
CH3Ph
CH3
CH3
OEt
CH3
3cf
3bf
3af
R2R1
O
R1
R2
O
Ph
Ph
+
R1 R2
O O
Ph
Ph
MAH
R1 R2
O O
Ph
Ph
in situ
-H2O
OH
R1 R2
O O
R1 R2
O O
CH3COOH
Mn(OAc)3
ġekil 5.9 2f ile gerçekleĢtirilen reaksiyonlarda oluĢan ürünler için önerilen mekanizma
3af ve 3bf ürünlerinin 1H-NMR spektrumlarında diasterotopik H-3 protonları 3.30-3.50
ppm de 2J= 14.4-14.8 Hz ile rezonansa gelmektedirler. Ayrıca C5 karbonuna bağlı metil
protonları, diasterotopik H-3 protonlarıyla 5J= 1.6 Hz ile rezonansa girerek üçlü pik
vermektedirler. Benzoilaseton ile gerçekleĢtirilen reaksiyon sonucunda, 2c ve 2d
alkolleri ile gerçekleĢtirilen reaksiyonların aksine iki ürün değil tek ürün meydana
gelmiĢtir. OluĢan ürünün 1H-NMR spektrumu incelendiğinde C5 karbonunda bağlı olan
metil grubunun varlığında gözlenen 5J= 1.2-1.6 Hz lik uzak ara eĢleĢme gözlenmemiĢtir.
58
Ayrıca 13
C-NMR spektrumunda karbonil grubuna bağlı metil karbonuna ait 29.14 ppm’
deki pikin varlığı yapının fenil tarafındaki enol üzerinden halkalaĢtığını göstermektedir.
Çizelge 5. 6 E-2,4-difenil-3-büten-2-ol ‘ün 1a-c ile olan reaksiyonları
O
OEt
O
O O
1b
1a
1-3 Dikarbonil Alkol Ürün Verim (%)
57
53 2f
Ph
O O
1c
2f
30 2f
O
O
OEt
Ph
Ph
O
O
Ph
Ph
OPh
O
Ph
Ph
Ph
OH
Ph
3af
3bf
3cf
Sonuç olarak; β-dikarbonillerin (1a-c), MAH aracılığında α-β doymamıĢ alkollerle (2a-
f) radikalik halkalaĢma reaksiyonları gerçekleĢtirildi. Bu reaksiyonlar sonucunda, yeni
dihidrofuran, dihidropiran ve dihidrofuran sübstitüe benzen yapısında bileĢikler
sentezlenerek literatüre kazandırıldı. Elde edilen ürünlerin oluĢumlarına ait
mekanizmalar önerildi. Reaksiyonlar çeĢitli çözücü sistemlerinde (asetik asit, benzen,
dimetil formamit, etanol, metanol, asetonitril) denendi. Ancak asetik asit dıĢında
herhangi bir çözücüde ürün elde edilemedi. Bu sonucun MAH ’ ın en iyi asetik asitte
çözünmesinden kaynaklandığı düĢünülmektedir. Asetik asit ortamında yürütülen
reaksiyonlar çeĢitli sıcaklıklarda gerçekleĢtirildi. En iyi sonuçlar 80°C’da
gerçekleĢtirilen reaksiyonlarda elde edilmiĢtir. 60°C’da çoğu zaman reaksiyon
gerçekleĢmezken, gerçekleĢen reaksiyonlarda ise reaksiyon süreleri 80°C’da
gerçekleĢtirilen reaksiyonlara oranla 3-4 kat artmaktadır. 115°C’da gerçekleĢtirilen
reaksiyonlarda ise ürün çeĢitliliği artarken ana ürünün verimi düĢmektedir.
GerçekleĢtirilen reaksiyonlarda alkol ile asetik asitten ester meydana gelebilmektedir.
59
115°C’da gerçekleĢtirilen reaksiyonlarda ester miktarı 80°C’da gerçekleĢtirilen
reaksiyonlara oranla daha fazladır. Ayrıca çalıĢmanın amacı kapsamında elde edilen
bileĢiklerin biyolojik aktivite (antimikrobial, antifungal vb.) özellikleri incelenmektedir.
60
KAYNAKLAR
Agtarap, A., Chamberlin, J. W., Pinkerton, M. and Steinrauf, L. 1967. The Structure of
Monensic Acid, a New Biologically Active Compound. Journal of the
American Chemical Society. Vol. 89(22); 5737p.
Alagoz, O., Yilmaz, M. and Pekel, A. T., 2006. Free Radical Cyclization of 1,3-
Dicarbonyl Compounds Mediated by Manganese(III) Acetate with Alkynes and
Synthesis of Tetrahydrobenzofurans, Naphthalene, and Trifluoroacetyl
Substituted Aromatic Compounds. Synth. Commun., Vol.36; 1005p.
Allegretti, M., D'Annibale, A. and Trogolo, C, 1993. Lactonization of Olefins Mediated
by Mn(OAc)3: A Sonochemical Approach. Tetrahedron, 49; 10705p.
Anderson, J. M. and Kochi, J. K., 1970. Manganese (III) Complexes in Oxidative
Decarboxylation of Acids. Journal of the American Chemical Society.
Vol.92(8); pp.2450-2460
Appendino, G., Cravotto, G., Giovenzana, G. B. and Palmisano G., 1999. A
Straightforward Entry into Polyketide Monoprenylated Furanocoumarins and
Pyranocoumarins. J. Nat. Prod., Vol.62; pp.1627-1631
Bar, G., Parson, A. F. and Thomas, C. B., 2000. A radical approach to araliopsine and
related quinoline alkaloids using manganese(III) acetate. Tetrahedron Lett., 41;
7751p.
Bush, J. B. and Jr., Finkbeiner, H. 1968. Oxidation reactions of manganese(III) acetate.
II. Formation of .gamma.-lactones from olefins and acetic acid. J. Am. Chem.
Soc., Vol.90; 5903p.
Butenschön, I., Möller, K. and Hansel, W., 2001. Angular Methoxy-Substituted Furo-
and Pyranoquinolinones as Blockers of the Voltage-Gated Potassium Channel
Kv1.3. J. Med. Chem., Vol.44; pp.1249-1256
CalıĢkan, R., Pekel, T., Watson, W. H. and Balci, M., 2005. Unusual oxidative free-
radical additions of 1,3-dicarbonyl compounds to benzonorbornadiene and
oxabenzonorbornadiene. Tetrahedron Lett., Vol.46; 6227p.
Chen, H. L., Lin, C. Y., Cheng, Y. C., Tsai, A. I. and Chuang, C. P., 2005. Oxidative
Free Radical Cyclization of 2-(Ethoxycarbonylmethyl)-1,4-naphthoquinone
Derivatives. Synthesis, Vol.6; 977p.
Chuang, C. P., Wu, Y. L. and Jiang, M. C., 1999. Manganese(III) acetate initiated
61
oxidative free radical reaction between 1,4-naphthoquinones and ethyl
nitroacetate. Tetrahedron, Vol.55; 11229p.
Demir A. S. and Emrullahoğlu M., 2007. Manganese (III) acetate: A versatile reagent in
organic chemistry. Current Organic Synthesis, Vol.4; pp.223-237
Erdik E., 1998. Organik Kimyada Spektroskopik Yöntemler, Gazi Kitabevi, 226-227,
Ankara
Fristad, W. E., Peterson, J. R. and Ernst, A. B., 1985. Manganese(III) gamma-lactone
annulation with substituted acids. J. Org. Chem., Vol.50; 3143p.
Garzino, F., Méou, A. and Brun, P., 2000. Asymmetric Mn(III)-based radical synthesis
of functionalized 2,3-dihydrofurans. Tetrahedron Lett., Vol.41; 9803p.
Gowda S. and Rai K. M. L., 2004. Manganese(III) acetate as catalyst for the direct
acetylation of alcohols with acetic acid. Journal of Molecular Catalysis A:
Chemical, Vol.217; pp.27–29
Heiba, E. I.; Dessau, R. M. and Koehl, W. J., Jr. 1968. Oxidation by metal salts. IV. A
new method for the preparation of gamma-lactones by the reaction of manganic
acetate with olefins. J. Am. Chem. Soc., Vol.90; 5905p.
Heiba, E. I. and Dessau, R. M., 1974. Oxidation by metal salts. XI. Formation of
dihydrofurans. J. Org. Chem., Vol.39; 3456p.
Huang, J. W. and Shi, M., 2005. Manganese(III)-Mediated Oxidative Annulation of
Methylenecyclopropanes with 1,3-Dicarbonyl Compounds. J. Org. Chem.,
Vol.70; 3859p.
Ito, N., Nishino, H. and Kurosawa, K., 1983. The Reaction of Olefins with Malonic
Acid in the Presence of Manganese(III) Acetate. Bull. Chem. Soc. Jpn., Vol.56;
3527p.
Jing-Ru W., Chun-Nan L., Lo-Ti T. and Jih-Pyang W., 2003.Terpenoids with a New
Skeleton and Novel Triterpenoids with Antiinflammatory Effects from Garcinia
subelliptica. Chem. Eur. J., Vol.9; pp.5520-5527
Kelly B. G. and Gilheany D.G., 2002. Effect of InCl3 on the addition of Grignard
reagents to α-βunsaturated carbonyl compounds. Tetrahedron Letters. Vol.43;
pp.887–890
Kobayashia K., Tanakaa H., Tanakaa K., Yonedaa K., Morikawaa O. and Konishia H.,
2000. One-Step Synthesis of Furo[2,3-d]Pyrimidine-2,4(1H,3H)-Diones Using
62
the Can-Mediated Furan Ring Formation. Synthetic Communications,
Vol.30(23); pp.4277-4291
Kumabe, R. and Nishino, H., 2004, Convenient Route to 2H-Furo[3,2-c]Quinolin-4-one
Framework Using Mn(III)-Based Oxidative Radical Cyclization. Heterocycl.
Commun., Vol.10; 135p.
Kumabe, R. and Nishino, H., 2004. A unique peroxide formation based on the Mn(III)
catalyzed aerobic oxidation. Tetrahedron Lett., Vol.45; 703p.
Melikyan, G. G., Mkrtchyan D.A. and Badanyan Sh. O., 1982. Synthesıs of 4,5
dıhydrofuran derıvatıves by the reactıon of acetoacetıc ester wıth conjugated
alkenynes. Chemistry of Heterocyclic Compounds, Vol.18(1); pp.14-18
Melikyan, G. G., 1993. Manganese (III) Mediated Reactions of Unsaturated Systems.
Synthesis, pp.833-850
Meou, A. Lamarque, L. and Brun, P., 1998. Synthesis of bicyclic γ-lactones promoted
by Mn(OAc)3: Regio- and diastereoselectivities. Tetrahedron, Vol.54; 6497p.
Meou, A., Lamarque, L. and Brun, P., 2002. Efficient MnIII-mediated synthesis of
functionalized trans-3,4-disubstituted-γ-butyrolactones. Tetrahedron Lett.,
Vol.43; 5301p.
Mohanazadeh F., Hosini M. and Tajbakhsh M., 2005. Sodium Borohydride –
Ammonium Carbonate: An Effective Reducing System for Aldehydes and
Ketones. Monatshefte für Chemie Vol.136; pp.2041–2043
Montevecchi, P. C. and Navacchia, M. L., 2000. Synthesis of 5-Acetoxy-2(5H)-
Furanones through Manganese(III)-Promoted Functionalization of
Arylacetylenes. Tetrahedron, Vol.56; 9339p.
Nair V., Mathew J. and Radhakrishnan K. V., 1996. Oxidative addition of 1,3-
dicarbonyl compounds to alkenes mediated by cerium(IV) ammonium nitrate
and manganese(III) acetate: a comparative study. J. Chem. Soc., Perkin Trans.
1, Vol.12; 1487p.
Nguyen, V. H., Nishino, H. and Kurosawa, K., 1996. Convenient synthesis of 3-cyano-
4,5 dihydrofurans and 4-cyano-1,2-dioxan-3-ols using acylacetonitrile building
block. Tetrahedron Lett., Vol.37; 4949p.
Oumar-Mahamat, H., Moustrou, C., Surzur, J. M. and Bertrand, M. P., 1989. Lactone
synthesis by manganese(III)-mediated oxidative cyclization of allylic beta-
63
diesters. J. Org. Chem., Vol.54; 5684p.
Perez-Sacau E., Dıaz-Penate R. G., Estevez-Braun A., Ravelo A. G., Garcia-Castellano
J. M., Pardo L. and Campillo M., 2007.Synthesis and Pharmacophore
Modeling of Naphthoquinone Derivatives with Cytotoxic Activity in Human
Promyelocytic Leukemia HL-60 Cell Line. J. Med. Chem., Vol.50; pp.696-706
Snider, B. B. and Patricia J. J., 1989. Manganese(III)-Based Oxidative Free-Radical
Cyclizations. Oxidative Cyclization and Aromatization of 3-Oxo-6-heptenoate
Esters. J. Org. Chem., Vol.54; pp.38-46
Snider, B. B., 1996. Manganese (III) Based Oxidative Free-Radical Cyclizations. Chem.
Rev., Vol.96; 339p.
Snider, B. B. and Che, Q., 2004. Oxidative Addition of Chloro- and Dichloroacetic Acid
to Alkenes to Give α-Chloro- and α,α-Dichlorobutyrolactones with
Manganese(III) Acetate. Heterocycles, Vol.62; 325p.
Snider, B. B., 2009. Mechanisms of Mn(OAc)3-based oxidative free-radical additions
and cyclizations. Tetrahedron. Vol.65; pp.10738–10744
Thomas, N. F., Lee, K. C., Paraidathathu, T., Weber, J. F. F. and Awang, K., 2002,
Manganese triacetate oxidative lactonisation of electron-rich stilbenes
possessing catechol and resorcinol substitution (resveratrol analogues).
Tetrahedron Lett., Vol.43; 3151p.
Vinogradov V., Pogosyan M. S. and Nigishin G. I., 1981. Oxidative addition of 1,3-
Dicarbonyl compounds to dienes in the presence of Mn(III) and Cu(II) acetates.
Ġzvestiya Akad. Nauk. SSSR. Vol.9, 2077p.
Yilmaz, M. and Pekel, A. T., 2001. Regıoselectıve synthesıs of 5 carbamoyl-
dıhydrofurans medıated manganese(III) acetate ın acetıc acıd. Synth. Commun.,
Vol.31; 2189p.
Yilmaz, M. and Pekel, A. T., 2001. Synthesıs of benzofuran derıvatıves usıng
manganese (III) acetate medıated addıtıon of b dıcarbonyl compounds to alkyne
and alkenes – a comparatıve study. Synth. Commun., Vol.31. 3871p.
Yilmaz, M. and Pekel, A. T., 2005. Manganese(III) acetate mediated synthesis of 3
trifluoroacetyl-4,5-dihydrofurans and 3-(dihydrofuran-2(3H)-ylidene)-1,1,1
trifluoroacetones by free radical cyclization. Part 1. J. Fluorine Chem., Vol.126;
401p.
64
EKLER
EK1 IR SPEKTRUMLARI
EK2 1H-NMR SPEKTRUMLARI
EK3 13
C-NMR SPEKTRUMLARI
EK4 MS SPEKTRUMLARI
EK5 COSY SPEKTRUMLARI
65
EK1 IR SPEKTRUMLARI
3aa ’nın IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
2981
2936
2907
2874
1704
1651
1382
1257
1243
1138
1099
1057
973
778
762
3ba ’nın IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
70
75
80
85
90
95
100
%T
ransm
itta
nce
2989
2938
2873
1768
1722
1714
1681
1600
1574
1567
1423
1398
1384
1362
1258
1234
1136
1092
1049
951
908
820
66
3ab’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3464
2985 2
977
2941
2908
1704
1684
1610
1476
1448
1380 1371
1282
1219
1134
1099
1080
1055
1003
863
771
698
4ab’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3473
2982
2940
2879
1738
1732
1648
1471
1450 1
386
1263
1094
1015
956
896
864
768
67
3bb’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3348
2992
2932
2890
2858
1660 1
558
1427
1368
1297
1274
1225
1162
1134 1087
1020
1004
950
865
700
657
4bb’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3418
2981
2939
1738
1606
1376
1239
1150
1132
1083
1046
959
940
68
3ac’nin IR spektrumu
3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
65
70
75
80
85
90
95
100
%T
ransm
itta
nce
3491
2982
2939
2906
1739
1695
1635
1465
1383
1264
1214 1190
1136
1077
1037 9
77
841 7
77
3bc’nin IR spektrumu
3800 3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800
Wav enumber (cm-1)
68
70
72
74
76
78
80
82
84
86
88
90
92
94
96
98
100
%T
ransm
itta
nce
3472
2977
2936
2919
2850
1741
1602
1452
1370
1240
1146 1094
1035
972
69
3cc’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3464
3062
2981
2939
1741
1720
1600
1451
1388
1371
1279
1232
1176
1114
1027
714
4cc’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3427
3062
2978
2934
2883
1741
1718
1614
1587
1490
1449
1385 1371 1
278
1231
1164
1112
1071
1027
954
837
766
714
702
70
3ad’nin IR spektrumu
3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100
%T
ransm
itta
nce 3
455
3091
3065 3
034
2982
2939
2907
2879
1738
1695
1683
1645
1634
1497
1456
1383
1222 1
095
984
772 7
49
700
3bd’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3413
3088 3064
3032
2983 2
939
2881
1741
1717
1617
1603
1496
1454
1389
1230
1066 1029
984
960
930
761
700
71
3cd’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3423
3063
3033
2926
2881
1969
1904
1721
1604
1571
1494
1448 1387
1361
1228
1061
1028
995
889
801
750
700
4cd’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3421
3087
3063
3033 2931
2878
1740
1622
1615
1590
1576
1492
1448 1379
1263
1228 1
124
1073
1028
930
758700
72
3ae’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3450
3090
3065
3033
2977
2932
2908
1954
1888
1695
1683
1652
1496
1456
1400
1375
1307
1261
1210
1125
1089
990
930
763 700
3af’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3084
3059
3028
2980
2938
2905
2871
1697
1654
1649
1494 1448 1381 1
234
1095
1076
967
762 746 696
73
3bf’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3083
3059 3
027
3002
2922
2864
1955
1884
1714
1674
1622
1600
1494
1448
1383
1362
1239
1144
1068
969
935
845
748
697
3cf’nin IR spektrumu
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000
Wav enumber (cm-1)
8
16
24
32
40
48
56
64
72
80
88
96
%T
ransm
itta
nce
3083
3060
3029
3003
2975
2927
2863
1956
1890
1717
1668
1634
1627
1593
1493
1447
1378
1374
1246
1147
1074
986 968
916
841
748
697
74
EK2 1H-NMR SPEKTRUMLARI
3aa’nın 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
O
O
CH3
CH3
O
O
CH3
CH3
75
3aa' ‘nün 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
O
CH3
CH2
CH3
76
4aa’nın 1H-NMR spektrumu
OH
O
O
CH3
O
CH3
O
O
CH3
CH3
77
4aa' ‘nün 1H-NMR spektrumu
OH
O
O
CH3
CH2 CH3
78
3ba ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
O
CH3
CH3
O
CH3
1,1'-(2,5,5'-trimethyl-2,3-dihydro-2,2'-bifuran-4,4'-diyl)diethanone
79
3ab ‘nin 1H-NMR spektrumu
OCH3
O
O
CH3
CH3
CH3
OH
ethyl 3-hydroxy-2,2,6-trimethyl-3,4-dihydro-2H-pyran-5-carboxylate
80
4ab ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
OO
CH3
CH3
CH3
OH
ethyl 5-(1-hydroxy-1-methylethyl)-2-methyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
81
3bb ‘nin 1H-NMR spektrumu
OCH3
CH3
O
OH
CH3
CH3
82
4bb ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
CH3
CH3OH
83
3ac ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
OO CH3
OH
CH3
CH3
ethyl 4-(hydroxymethyl)-2,5,5-trimethyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
84
3bc ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
CH3
CH3
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2,5,5-trimethyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
85
3cc ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
CH3
CH3
OH
86
4cc ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
CH3
CH3
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-5,5-dimethyl-2-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
87
3ad ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
OOCH3
OH
ethyl 4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
88
3bd ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
89
3cd ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
OH
[4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl](phenyl)methanone
90
4cd ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2,5-diphenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
91
3ae ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
OOCH3
CH3
OH
ethyl 4-(1-hydroxyethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
92
3be ‘nin 1H-NMR spektrumu (CDCl3)
O
CH3
CH3O
CH3
OH
93
3be ‘nin 1H-NMR spektrumu (D2O + CDCl3)
O
CH3
CH3O
CH3
OH
94
3be ‘nin 1H-NMR spektrumu (CD3COCD3)
O
CH3
CH3O
CH3
OH
95
3af ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
O
Ph
PhCH3
96
3bf ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
Ph
Ph
97
3cf ‘nin 1H-NMR spektrumu
O
CH3
O
Ph
Ph
Ph
98
EK3 13
C-NMR SPEKTRUMLARI
3aa ‘nın 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
O
O
O
CH3
CH3
O
O
CH3
CH3
99
4aa ‘nın 13
C-NMR spektrumu
OH
O
O
CH3
O
CH3
O
O
CH3
CH3
100
4aa' ‘nın 13
C-NMR spektrumu
OH
O
O
CH3
CH2 CH3
101
3ba ‘nın 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
O
CH3
CH3
O
CH3
1,1'-(2,5,5'-trimethyl-2,3-dihydro-2,2'-bifuran-4,4'-diyl)diethanone
102
3ab ‘nin 13
C-NMR spektrumu
OCH3
O
O
CH3
CH3
CH3
OH
ethyl 3-hydroxy-2,2,6-trimethyl-3,4-dihydro-2H-pyran-5-carboxylate
103
4ab ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
OO
CH3
CH3
CH3
OH
ethyl 5-(1-hydroxy-1-methylethyl)-2-methyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
104
3bb ‘nin 13
C-NMR spektrumu
OCH3
CH3
O
OH
CH3
CH3
105
4bb ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
CH3
CH3OH
106
3ac ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
OO CH3
OH
CH3
CH3
ethyl 4-(hydroxymethyl)-2,5,5-trimethyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
107
3bc ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
CH3
CH3
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2,5,5-trimethyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
108
3cc ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
O
CH3
CH3
OH
109
4cc ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
O
CH3
CH3
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-5,5-dimethyl-2-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
110
3ad ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
OOCH3
OH
ethyl 4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
111
3bd ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
112
3cd ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
O
OH
[4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl](phenyl)methanone
113
4cd ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
O
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2,5-diphenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
114
3ae ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
OOCH3
CH3
OH
ethyl 4-(1-hydroxyethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
115
3be ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
CH3O
CH3
OH
116
3af ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
O
O
Ph
PhCH3
117
3bf ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
CH3
O
Ph
Ph
118
3cf ‘nin 13
C-NMR spektrumu
O
CH3
O
Ph
Ph
Ph
119
EK4 KÜTLE SPEKTRUMLARI
3aa ‘nın kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
30
03
20
0
10
00
00
20
00
00
30
00
00
40
00
00
50
00
00
60
00
00
70
00
00
80
00
00
90
00
00
10
00
00
0
m/z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
4
06
6 (2
8.8
22
m
in): H
A-2
01
.D
\d
ata
.m
s
27
6.2
20
2.1
43
.1
32
2.2
17
7.1
23
1.1
13
3.1
77
.1
10
5.1
15
5.1
25
3.0
O
CH3
O
O
O
CH3
CH3
O
O
CH3
CH3
120
4aa' ‘nın kütle spektrumu
OH
O
O
CH3
CH2 CH3
121
4aa ‘nın kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
30
03
20
0
10
00
0
20
00
0
30
00
0
40
00
0
50
00
0
60
00
0
70
00
0
80
00
0
m/
z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
4
46
6 (3
1.4
52
m
in
): H
A-2
01
.D
\d
ata
.m
s
24
2.1
43
.0
17
2.1
21
4.1
28
8.1
11
5.0
14
5.0
33
4.2
89
.0
65
.0
OH
O
O
CH3
O
CH3
O
O
CH3
CH3
122
3ba ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
0
50
00
0
10
00
00
15
00
00
20
00
00
25
00
00
30
00
00
35
00
00
40
00
00
45
00
00
50
00
00
55
00
00
60
00
00
m/
z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
3
55
7 (2
7.4
75
m
in
): H
A-8
01
.D
\d
ata
.m
s
26
2.2
43
.1
17
7.1
20
1.1
15
9.1
21
9.1
13
5.1
11
6.1
91
.1
65
.1
24
4.1
O
CH3
CH3
O
O
CH3
CH3
O
CH3
1,1'-(2,5,5'-trimethyl-2,3-dihydro-2,2'-bifuran-4,4'-diyl)diethanone
123
3ab ‘nin kütle spektrumu
20
30
40
50
60
70
80
90
10
01
10
12
01
30
14
01
50
16
01
70
18
01
90
20
02
10
22
0
0
50
00
0
10
00
00
15
00
00
20
00
00
25
00
00
30
00
00
35
00
00
40
00
00
45
00
00
50
00
00
m/
z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
1
57
1 (1
8.4
17
m
in
): H
A-5
01
.D
\d
ata
.m
s
97
.1
14
3.1
43
.1
72
.1
21
4.1
16
9.1
11
5.1
57
.1
29
.1
19
6.1
OCH3
O
O
CH3
CH3
CH3
OH
ethyl 3-hydroxy-2,2,6-trimethyl-3,4-dihydro-2H-pyran-5-carboxylate
124
4ab ‘nin kütle spektrumu
20
30
40
50
60
70
80
90
10
01
10
12
01
30
14
01
50
16
01
70
18
01
90
20
02
10
22
0
0
20
00
0
40
00
0
60
00
0
80
00
0
10
00
00
12
00
00
14
00
00
16
00
00
18
00
00
20
00
00
22
00
00
24
00
00
26
00
00
28
00
00
30
00
00
m/
z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
1
48
0 (1
7.8
18
m
in
): H
A-5
02
.D
\d
ata
.m
s
15
6.1
18
1.1
12
7.1
43
.1
11
0.1
59
.1
83
.1
21
4.1
29
.1
19
6.1
14
1.1
O
CH3
OO
CH3
CH3
CH3
OH
ethyl 5-(1-hydroxy-1-methylethyl)-2-methyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
125
3bb ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
300
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
400000
450000
500000
m/z-->
Abundance
Scan 1948 (17.895 m
in): H
A-111.D
\data.m
s
43.1
113.1
72.2
184.1
151.1
20.1
281.0
254.1
315.4
OCH3
CH3
O
OH
CH3
CH3
126
4bb ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
30
03
20
34
03
60
0
10
00
00
20
00
00
30
00
00
40
00
00
50
00
00
60
00
00
70
00
00
80
00
00
90
00
00
10
00
00
0
11
00
00
0
12
00
00
0
13
00
00
0
14
00
00
0
15
00
00
0
16
00
00
0
17
00
00
0
18
00
00
0
19
00
00
0
m/
z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
1
80
3 (1
6.9
42
m
in
): H
A-1
12
.D
\d
ata
.m
s
43
.1
11
1.1
83
.1
15
1.1
18
4.2
22
0.9
24
9.2
36
9.5
28
1.8
O
CH3
CH3
O
CH3
CH3OH
127
3ac ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
0
10
00
00
20
00
00
30
00
00
40
00
00
50
00
00
60
00
00
70
00
00
80
00
00
90
00
00
10
00
00
0
11
00
00
0
m/z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
3
02
6 (2
1.9
84
m
in): H
A-3
03
.D
\d
ata
.m
s
18
3.1
11
0.1
43
.1
13
8.1
67
.1
21
4.1
91
.1
15
6.1
27
4.0
23
4.0
25
.1
O
CH3
OO CH3
OH
CH3
CH3
ethyl 4-(hydroxymethyl)-2,5,5-trimethyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
128
3bc ‘nin kütle spektrumu
20
30
40
50
60
70
80
90
10
01
10
12
01
30
14
01
50
16
01
70
18
01
90
0
20
00
40
00
60
00
80
00
10
00
0
12
00
0
14
00
0
16
00
0
18
00
0
20
00
0
22
00
0
24
00
0
26
00
0
28
00
0
30
00
0
32
00
0
34
00
0
36
00
0
38
00
0
40
00
0
42
00
0
44
00
0
46
00
0
m/
z-
->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
1
35
8
(1
7.
01
6
min
):
H
A-
90
6.
D\
da
ta
.m
s
43
.0
11
1.
1
15
3.
1
28
.0
18
4.
19
3.
15
5.
11
36
.1
81
.0
67
.0
12
3.
1
16
8.
9
O
CH3
CH3
O
CH3
CH3
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2,5,5-trimethyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
129
3cc ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
0
20
00
0
40
00
0
60
00
0
80
00
0
10
00
00
12
00
00
14
00
00
16
00
00
18
00
00
20
00
00
22
00
00
24
00
00
26
00
00
28
00
00
30
00
00
m/
z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
5
20
7 (3
9.3
24
m
in
): O
A-H
A-1
54
.D
\d
ata
.m
s
10
5.1
28
.1
77
.1
21
6.2
51
.1
15
6.1
12
8.1
19
7.1
17
3.1
24
6.2
O
CH3
O
CH3
CH3
OH
130
4cc ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
0
10
00
0
20
00
0
30
00
0
40
00
0
50
00
0
60
00
0
70
00
0
80
00
0
90
00
0
10
00
00
11
00
00
12
00
00
m/z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
5
17
7 (3
9.1
27
m
in): O
A-H
A-1
55
.D
\d
ata
.m
s
43
.1
21
5.1
10
5.1
17
3.1
77
.1
12
8.1
15
6.1
19
7.1
24
6.2
27
.1
O
CH3
O
CH3
CH3
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-5,5-dimethyl-2-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
131
3ad ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
300
320
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
400000
450000
m/z-->
Abundance
Scan 3951 (28.066 m
in): H
A-401.D
\data.m
s
231.1
43.0
158.1
115.1
203.1
77.0
262.1
181.1
137.0
321.9
283.1
O
CH3
OOCH3
OH
ethyl 4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
132
3bd ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
0
20
00
0
40
00
0
60
00
0
80
00
0
10
00
00
12
00
00
14
00
00
16
00
00
18
00
00
20
00
00
22
00
00
24
00
00
m/z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
5
57
7 (4
4.7
57
m
in): H
A-1
00
1.D
\d
ata
.m
s
43
.1
20
1.1
14
1.1
11
5.1
77
.1
23
2.1
17
1.1
96
.0
28
8.2
O
CH3
CH3
O
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
133
3cd ‘nin kütle spektrumu
O
CH3
O
OH
[4-(hydroxymethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl](phenyl)methanone
134
4cd ‘nin kütle spektrumu
O
CH3
O
OH
1-[4-(hydroxymethyl)-2,5-diphenyl-4,5-dihydrofuran-3-yl]ethanone
135
3ae ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
0
20
00
0
40
00
0
60
00
0
80
00
0
10
00
00
12
00
00
14
00
00
16
00
00
18
00
00
20
00
00
22
00
00
24
00
00
26
00
00
m/z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
5
64
2 (4
5.1
85
m
in): H
A-6
03
.D
\d
ata
.m
s
23
1.1
18
6.1
15
8.1
43
.1
11
5.1
77
.1
20
4.1
13
3.1
97
.0
26
1.1
O
CH3
OOCH3
CH3
OH
ethyl 4-(1-hydroxyethyl)-2-methyl-5-phenyl-4,5-dihydrofuran-3-carboxylate
136
3be ‘nin kütle spektrumu
O
CH3
CH3O
CH3
OH
137
3af ‘nin kütle spektrumu
20
40
60
80
10
01
20
14
01
60
18
02
00
22
02
40
26
02
80
30
03
20
0
50
00
10
00
0
15
00
0
20
00
0
25
00
0
30
00
0
m/z-->
Ab
un
da
nc
e
Sc
an
9
35
8 (5
6.6
37
m
in): H
A-2
51
.D
\d
ata
.m
s
21
8.1
24
5.1
29
1.1
31
6.1
43
.1
11
5.1
14
1.1
91
.1
18
9.1
16
5.0
65
.1
26
9.0
O
CH3
O
O
Ph
PhCH3
138
3bf ‘nin kütle spektrumu
O
CH3
CH3
O
Ph
Ph
139
3cf ‘nin kütle spektrumu
O
CH3
O
Ph
Ph
Ph
140
EK5 COSY SPEKTRUMLARI
3ae nin COSY spektrumu (CDCl3)
3ae nin COSY spektrumu (CD3COCD3)
141
ÖZGEÇMĠġ
Adı Soyadı : Hakan ASLAN
Doğum Yeri : ANKARA
Doğum Tarihi : 01.08.1986
Medeni Hali : Bekar
Yabancı Dili : Ġngilizce
Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl)
Lise : Hacı Ömer Tarman Anadolu Lisesi (2004)
Lisans : Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü (2008)
Yüksek Lisans : Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı
(Eylül 2008-Temmuz 2011)
ÇalıĢtığı Kurum/Kurumlar ve Yıl
Sinop Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü
AraĢtırma Görevlisi (2009-2010)
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü
AraĢtırma Görevlisi (2010-)