Τι είναι η Λογοτεχνία1

Η Λογοτεχνία είναι μία από τιςκαλές τέχνες που χρησιμοποιεί ωςεκφραστικό της μέσο τον λόγο,όπως η μουσική χρησιμοποιεί τονήχο, η ζωγραφική τα χρώματα κλπ

Λογοτεχνικό έργο είναι έναγραπτό κείμενο πεζό ήποιητικό.

ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

2

Οι αρχές της Λογοτεχνίας τοποθετούνται περί τον

10 αιώνα μ.Χ. και διαιρούνται σε τέσσερις

μεγάλες περιόδους:

Α. 1000-1204 (ως την άλωση της Πόλης από

τους Φράγκους)

Β. 1204-1453 (ως την άλωση της Πόλης από

τους Τούρκους)

Γ. 1453-1821 (μέχρι την Ελληνική επανάσταση

του 1821)

Δ. 1821 έως και σήμερα

Οικουμενικές αξίες και λογοτεχνία3

Αξίες, αρετές, ιδανικά που ισχύουν σε κάθε τόπο και χρόνο, είναι οι ίδιες σ’ όλη την οικουμένη π.χ. ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη.

Θα ασχοληθούμε με κείμενα που γράφτηκαν και έχουν ως θέμα αυτές τις αξίες.

Προμετωπίδα: Αγώνες για την Ελευθερία –Μαρτυρίες πολέμου

4

Για να αποκτήσει κάποιος την Ελευθερία του πρέπει να τη διεκδικήσει με ανδρεία και να τολμήσει αγώνες δύσκολους.

Τα κείμενα που θα δούμε θα προτρέπουν ή θα αναφέρονται σε τέτοιους δύσκολους αγώνες, που είχαν ως στόχο την ελευθερία.

Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Σ

Δ Ι Α Φ Ω Τ Ι Σ Μ Ο Σ

5

Θούριος Ρήγα Βελεστινλή

(σελ.19)

6

Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής(1757 - 24 Ιουνίου 1798).

7

Ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός στοχαστής και επαναστάτης.

Θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής(1757 - 24 Ιουνίου 1798).

8

Ο Ρήγας γεννήθηκε στο Βελεστίνο τηςΘεσσαλίας, στην περιοχή των Αρχαίων Φερών.Το πραγματικό του όνομα ήταν ΑντώνιοςΚυριαζής, ο ίδιος όμως υπέγραφε «Ρήγαςγραμματικός Βελεστινλής» ή «ΡήγαςΒελεστινλής Θεσσαλός». Τα πρώτα τουγράμματα τα έμαθε σε σχολείο της Ζαγοράς τουΠηλίου. Αργότερα, κυνηγημένος από τουςΤούρκους πήγε στο Άγιο Όρος και στη συνέχειαεγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη καιαργότερα στη Βλαχία και στη Βιέννη.

Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής(1757 - 24 Ιουνίου 1798).

9

Το 1797, ενώ κατευθύνεται μέσω Τεργέστης γιατην Ελλάδα, συλλαμβάνεται, μετά από προδοσίααπό την αυστριακή αστυνομία. Οι Αυστριακοίπαραδίδουν τον Ρήγα και τους συντρόφου τουστους Τούρκους που τους θανατώνουν χωρίς νατους δικάσουν.

Λέγεται ότι πριν πεθάνει είπε: «Ελευθερίαέσπειρα, το έθνος θα θερίσει».

Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής(1757 - 24 Ιουνίου 1798).

10Έργα

Σχολείον των ντελικάτων εραστών (διηγήματα)

Φυσικής Απάνθισμα

Το Πνεύμα των Νόμων (του Μοντεσκιέ)

Ηθικός Τρίπους

Νέος Ανάχαρσις

Επαναστατικό Μανιφέστο:

- Δημοκρατική Προκήρυξη

- Τα δίκαια του Ανθρώπου

- Σύνταγμα [Νέα Πολιτική Διοίκηση των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας των Μεσογείων νήσων και της Βλαχομπογδανίας]

Νεοελληνικός Διαφωτισμός11

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός έχει ένα διπλό στόχο:

α) την πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων μέσω της παιδείας

β) την απελευθέρωσή τους από τον τουρκικό ζυγό με ένοπλο αγώνα

Νεοελληνικός Διαφωτισμός12

Η Γλώσσα των κειμένων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού κυμαίνεται από τη δημοτική μέχρι την καθαρεύουσα.

Οι κυριότεροι εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού είναι:

➢Ρήγας Βελεστινλής

➢Αδαμάντιος Κοραής

➢Κοσμάς ο Αιτωλός

13

Θούριος14

Επαναστατικό τραγούδι της προεπαναστατικής περιόδου.

Περιεχόμενο: πατριωτικό και επαναστατικό.

Αποτελείται από 126 στίχους.

Δημοσιεύτηκε σε φυλλάδιο και τυπώθηκε στη Βιέννη το 1797.

Θούριος15

Η προτροπή του ποιητή να ξεσηκώσει τους Έλληνες

Θέμα του Θούριου: εναντίων των Τούρκων.

Η περιγραφή της ζωής των Ελλήνων την περίοδο της

Τουρκοκρατίας.

Θέμα:16

Ο ποιητής καλεί τους υπόδουλους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να επαναστατήσουν, παραμερίζοντας τις εθνικές ή θρησκευτικές τους διαφορές.

Προβάλλεται η οικουμενική διάσταση του αγαθού της ελευθερίας: ο Ρήγας καλεί όλους τους σκλαβωμένους λαούς των Βαλκανίων να ξεσηκωθούν. Κοινός στόχος τους να είναι η ελευθερία. (Παμβαλκανικό όραμα του Ρήγα)

Ενότητες - Δομή17

Α΄ Στίχοι 1-8: Τα δεινά της σκλαβιάς.

Β΄ Στίχοι 9-16: Παμβαλκανικό πολιτικό όραμα του Ρήγα

Η ζωή των υποδούλων:18

Ζούσαν σε στενά περάσματα ανασφάλεια

Ζούσαν μόνοι τους σαν τα λιοντάρια (μοναχικοί αλλά φοβερά λιοντάρια)

Κατοικούσαν σε σπηλιές κι όχι όπως όλοι οι άνθρωποι σε σπίτια

Στερούνταν την κοινωνική ζωή (βλέποντας κλαδιά)

Ζούσαν μακριά από τα αγαπημένα τους πρόσωπα

Στέρηση ελευθερίας και συχνές φυλακίσεις

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: «Καλύτερα … φυλακή»

19

Γλώσσα: δημοτική με ιδιωματικά στοιχεία (ψένουν, κάλλιο)

Μέτρο: ιαμβικό, δεκατρισύλλαβοι, ομοιοκατάληκτοι στίχοι

Ύφος: απλό, ορμητικό και ενθουσιώδες. Δημιουργεί θερμά πατριωτικά αισθήματα.

Εργασία:20

Με ποια εκφραστικά μέσα τονίζεται οεπαναστατικός χαρακτήρας του Θούριου; Δώστε παραδείγματα (π.χ. προσφωνήσεις, μεταφορές, παρομοιώσεις, ασύνδετο σχήμα, εικόνες, ρητορικές ερωτήσεις ).

O επαναστατικός χαρακτήρας του Θούριου21

1. Οι προσφωνήσεις: παλικάρια

2. Οι παρομοιώσεις: σαν λιοντάρια

3. Οι μεταφορές: πικρή σκλαβιά

4. Τα ασύνδετα: στες ράχες, στα βουνά

5. Οι ρητορικές ερωτήσεις, που έχουν τον χαρακτήρα έντονης προτροπής για επαναστατική δράση.

O επαναστατικός χαρακτήρας του Θούριου22

6. Η προτροπή με γνωμική διατύπωση: Καλλιό ναι…

7. Οι προτρεπτικές προστακτικές και υποτακτικές με τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου: ζούμε, φεύγουμε