nagarjuna traite du milieu

Upload: kariku123

Post on 03-Apr-2018

228 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    1/226

    .*******************************************************TOREADTHISFILESAVEITTODISKFIRST;ANDREADITUSINGNOTEPADORANYOTHERTEXTEDITOR.*******************************************************.TraitduMilieu,deNagarjuna.avecuncommentaired'aprsTsongkhapaLosangDrakpaetChonDrakpaChdrub.Sub-sectiontitlesareintheform:L#:[].ThesecanbeusedtoregeneratethestructureusingaWordProcessor..Paragraphstartingwith'.(i.e....'areusuallyaddedcommentsbyme...*********************************************************************************************************************************************************************.L1:[CONTENTS]:L1

    .L1:[CONTENTS]:L1[TabledesMatires]TABLEDESMATIRESBRVEL1:[Introduction]L1:[Prliminaires]L1:[1.ManiredontNagarjunacommentalaPerfectiondeSagesse]L1:[2.ExplicationduTrait]L1b:[21.Sensdutitre]L1b:[22.Sensdutexte(I,1-XXVII,30)]L1b:[221.LouangeauMatredupointdevuedesaparolesurlaproductiondpendante]L1b:[221.1.Sensgnral]

    L1b:[221.2Senssecondaire(deuxstancesd'hommagedeNagarjuna)]L1b:[222.Moded'exgsedel'existencedpendantelibredeshuitextrmes(I,1-XXVII29)]L1b:[222.1Explicationsurl'organisationdeschapitresselonl'ordredelapratique]L1b:[222.2Explicationdeschapitresindividuels(I-1XXVII)]L1b:[222.21Montrerquel'existencedpendanteestvidedenaturepropre(I,1-XXV,24)]L1b:[222.21.1.Enseignementproprementdit(I,1-XXIII,25)]L2:[222.21.11.Brefenseignementsurlesdeuxnon-soi(I,I-II25)L2b:[L2b:[222.21.111.Rfuterunenaturepropredesphnomnesparl'examendel'action(del'objet)etdel'agentdelacausalit(I,1-14)]L3:[222.21.111.1.Explicationduchapitrepremier(1-14)]

    L1:[Chapitrepremier-Analysedesconditions]L2:[222.21.111.1.Explicationduchapitrepremier(1-14)]L3:[222.21.111.1.Explicationduchapitrepremier(1-14)]L4:[222.21.111.11.Rfuterunenaturepropredeproductionauregarddel'effet(1-3)]L5:[222.21.111.111.Rfuteruneproductionselonlesquatreextrmes]L6:[222.21.111.111.1Thsequirfutelaproduction]L7:[222.21.111.111.11.Sensproprementdit(#1)]L7:[222.21.111.111.12.Sensdriv]L6:[222.21.111.111.2.Raisonnementquirfutelaproduction]

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    2/226

    L7:[222.21.111.111.21.Rfuteruneproductionpartirdesoi-mme]L7:[222.21.111.111.22.Rfuteruneproductionpartird'autres]L5:[222.21.111.112.Abandonnerlacontradictiondescrituresausujetd'uneproductionpartird'autrechose(2-3)]L6:[222.21.111.112.1.Argument(#2)]L6:[222.21.111.112.2.Rponse(3)]L7:[222.21.111.112.21.Rfuteruneproductionensoi(#3)]L7:[222.21.111.112.22.Rfutersonaltritensoi]L4:[222.21.111.12.Rfuterunenaturepropredesconditionsauregardduproducteur(4-14)]L5:[222.21.111.121.Rfutationcouranted'unenaturepropredesconditions(4-6)]L6:[222.21.111.121.1.Rfuterlaconceptionquecesontdesconditionssousl'angledel'agent(4-5)]L7:[222.21.111.121.11.Rfuterlaconceptionquecesontdesconditionssousl'angledel'accomplissementdel'activitdeproduction(#4)]L7:[222.21.111.121.12.Rfuterlaconceptionquecesontdesconditionssousl'angledelaproductiond'uneffet(#5)]L6:[222.21.111.121.2.Rfuterlaconceptionquecesontdesconditionssousl'angledel'action(#6)]L5:[222.21.111.122.Rfutationsindividuelles(7-10)]L6:[222.21.111.122.1Rfuterlescaractresdelaconditioncausale(#7)]L6:[222.21.111.122.2.Rfuterlescaractresdelaconditionenqualitd'objetd'observation(#8)]L6:[222.21.111.122.3.Rfuterlescaractresdelaconditionimmdiate(#9)]

    L6:[222.21.111.122.4.Rfuterlescaractresdelaconditionsouveraine(#10)]L5:[222.21.111.123.Enseignementsurd'autresmodesderfutation(11-14)]L6:[222.21.111.123.1.Rsumetconclusiondelarfutationd'uneproductionauregarddel'effet(#11-12)]L6:[222.21.111.123.2.Rsumetconclusiondelarfutationd'unenaturepropredeconditionauregardduproducteur(#13-14)]L3:[222.21.111.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L2b:[222.21.112.Rfuterunenaturepropredelapersonneparl'examendel'action(del'objet)etdel'agentdumouvement(II,1-25)L1:[Chapitredeuxime-Analysedumouvement]L3:[222.21.112.1.Explicationduchapitredeuxime(1-25)]L4:[222.21.112.11.Explicationdveloppe(1-23)]L5:[222.21.112.111.Rfutationparl'analysedel'action(1-6)]

    L6:[222.21.112.111.1.Rfutationgnraledel'activitauregarddestroistrajets(#l]L6:[222.21.112.111.2.Rfutationspcifiquedumouvementencours(2-6)]L7:[222.21.112.111.21.Positionducontradicteur(#2)]L7:[222.21.112.111.22.Rfutation(3-6)]L8:[222.21.112.111.221.Sil'actionestsignifiante,l'objetestvidedesens(#3)]L8:[222.21.112.111.222.Sil'objetestsignifiant,l'actionestvidedesens(#4)]L8:[222.21.112.111.223.Silesdeuxsontsignifiants,l'implicationestexcessive(#5-6)]L5:[222.21.112.112.Rfutationparl'analysedel'agent(7-11)]L6:[222.21.112.112.1.Rfutationdel'existenced'unagentdemouvemententantq

    uesupportdel'activit(#7)]L6:[222.21.112.112.2.Rfutationgnraledumouvementdanslestroistypesdepersonnes(#8)]L6:[222.21.112.112.3.Rfutationspcifiquedumouvementdansl'agentdemouvement(9-11)]L7:[222.21.112.112.31.Silemouvementestsignifiant,l'agentestvidedesens(#9)]L7:[222.21.112.112.32.Sil'agentdemouvementestsignifiant,lemouvementestvidedesens(#10)]L7:[222.21.112.112.33.Sitousdeuxsontsignifiants,l'implicationestexcess

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    3/226

    ive(#11)]L5:[222.21.112.113.Rfutationparl'analysedespreuvespourl'activit(12-17)]L6:[222.21.112.113.1.Rfutationdespreuvespourl'existencedel'activitdemouvement(12-17b)]L7:[222.21.112.113.11.Rfuterlecommencementdumouvement(12-13)]L8:[222.21.112.113.111.Rfuterlecommencementproprementdit(#12)]L8:[222.21.112.113.112.Rfuterletrajetodbutelecommencement(#13)]L7:[222.21.112.113.12.Rfuterlesvoiesdumouvement(#14)]L7:[222.21.112.113.13.Rfuterlecontrairedumouvement(#15-16)]L7:[222.21.112.113.14.Rfuterlacessationdumouvement(#17ab)]L6:[222.21.112.113.2.Rfuterlecaractrepropredel'activitdestation(#17cd)]L5:[222.21.112.114.Rfutationparl'analysedelanaturedel'activit(18-23)]L6:[222.21.112.114.1.Rfuterenanalysantl'identitoul'altritdel'agentetde'activit(#18-21)]L6:[222.21.112.114.2.Rfuterenanalysantlaprsenceoul'absenced'unesecondeactivitdansl'activitquitablitl'agentdemouvement(22-23)]L7:[222.21.112.114.21.Rfuterl'absenced'unesecondeactivit(#22)]L7:[222.21.112.114.22.Rfuterlaprsenced'unesecondeactivit(#23)]L4:[222.21.112.12.Rsumetconclusion(24-25)]L5:[222.21.112.121.Rsumetconclusionsurlestroisaspects(#24-25b)]L5:[222.21.112.122.Significationdtermine(#25cd)]L3:[222.21.112.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L2:[222.21.12.Enseignementdveloppsurlesdeuxnonsoi(III,1-XXIII,25)L2b:[222.21.121.Explicationdistinguantlenon-soidesphnomnesetlenon-soid

    espersonnes(III,1-XII,10)]L3:[222.21.121.1.Lenon-soidesphnomnes(III,1-VIII,13)]L4:[222.21.121.11.Lenon-soidestroiscatgories(III,1-V,8)]L5:[222.21.121.111.Rfutationd'unsoidesfacults(III,1-9)]L1:[Chapitretroisime-Analysedesfacults]L6:[222.21.121.111.1.Explicationduchapitretroisime(1-9)]L7:[222.21.121.111.11.tablirlapositionadverse(#1)]L7:[222.21.121.111.12.Larfuter(2-9)]L8:[222.21.121.111.121.Rfuterlanaturepropredestroisphnomnesdelavision(2-8)]L8:[222.21.121.111.122.Appliquerlesraisonnementsauxautresfacults(#9)]L6:[222.21.121.111.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L5:[222.21.121.112.Rfutationd'unsoidesagrgats(IV,1-9)]

    L1:[Chapitrequatrime-Analysedesagrgats]L6:[222.21.121.112.1.Explicationduchapitrequatrime(1-9)]L7:[222.21.121.112.11.Rfuterlanaturepropredel'agrgatdelaforme(1-6)]L8:[222.21.121.112.111.Rfuterlacausalitauregardd'unealtritdanslesobjets1-3)]L8:[222.21.121.112.112.Rfuterlacausalitpourl'existantetl'inexistant(#4-5)]L8:[222.21.121.112.113.Rfuterlacausalitpourl'identiqueetlediffrent(#6)]L7:[222.21.121.112.12.Appliquerleraisonnementauxautresagrgats(#7)]L7:[222.21.121.112.13.Manirederpondreauxarguments(#8-9)]L6:[222.21.121.112.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L5:[222.21.121.113.Rfutationd'unsoideslments(V,1-8)]L1:[Chapitrecinquime-Analysedeslments]

    L6:[222.21.121.113.1.Explicationduchapitrecinquime(1-8)]L7:[222.21.121.113.11.Rfuterlanaturepropredessixlments(1-7)]L8:[222.21.12.113.111.Rfuterlanaturepropredel'espace(1-6)]L8:[222.21.121.113.112.Appliquerlesraisonnementsauxlmentsrestants(#7)]L7:[222.21.121.113.12.Critiquerlesvuesextrmesd'existenceetd'inexistence(#8)]L6:[222.21.121.113.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L4:[222.21.121.12.Rfuterlespreuvesdel'existenced'unsoi(VI,1-VIII,13)]L5:[222.21.121.121.Rfuterl'existencedepassionsdpendantes(VI,1-10)]L1:[Chapitresixime-Analysedudsiretdesonsujet]

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    4/226

    L6:[222.21.121.121.1.Explicationduchapitresixime(1-10)]L7:[222.21.121.121.11.Rfuterlanaturepropredudsiretdesonsujet(1-9)]L8:[222.21.121.121.111.Rfuterleurvenuel'existenceensquence(1-2)]L8:[222.21.121.121.112.Rfuterleurvenuel'existencesimultane(3-9)]L7:[222.21.121.121.12.Rsumetconclusiondesrfutations(#10ab)]L7:[222.21.121.121.13.Appliquerlesraisonnementsauxautreschoses(#10cd)]L6:[222.21.121.121.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L5:[222.21.121.122.Rfuterlescaractresdelaproduction,deladureetdeladestruction(VII,1-34)]L1:[Chapitreseptime-Analysedescomposs]L6:[222.21.121.122.1.Explicationduchapitreseptime(1-34)]L7:[222.21.121.122.11.tablirlapositionadverse]L7:[222.21.121.122.12.Larfuter(l-33b)]L8:[222.21.121.122.121.Rfuterlanaturepropredescaractresdescomposs(1-32)]L8:[222.21.121.122.122.Modederfutationdelanaturepropredel'incompos(#33cd)]L8:[222.21.121.122.123.Abandonnerlacontradictiondescritures(#34)]L6:[222.21.121.122.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L5:[222.21.121.123.Rfuterl'existencedel'actionetdel'agent:lescauses(VIII,1-13)]L1:[Chapitrehuitime-Analysedel'actionetdel'agent]L6:[222.21.121.123.1.Explicationduchapitrehuitime(1-13)]L7:[222.21.121.123.11.Rfuterlanaturepropredel'actionetdel'agent(1-11)]L8:[222.21.121.123,111.Rfuterl'existenced'uneactionetd'unagentsimilaires

    selonleurentitpropre(1-7)]L8:[222.21.121.123.112.Rfuterl'existenced'uneactionetd'unagentdiscordantsselonleurentitpropre(8-11)]L7:[222.21.121.123.12.Manired'tablirladsignationdpendante(12)]L7:[222.21.121.123.13.Applicationdesraisonnementsauxautresphnomnes(13)]L6:[222.21.121.123.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L3:[222.21.121.2.Explicationdunon-soidespersonnes(IX,1-XII,10)]L4:[222.21.121.21.Rfuterlanaturepropredespersonnes(IX,1-12)]L1:[ChapitreneuvimeAnalyseduprexistant]L5:[222.21.121.211.Explicationduchapitreneuvime(1-12)]L6:[222.21.121.211.1.Exprimerlapositionducontradicteur(#1-2)]L6:[222.21.121.211.2Larfuter(3-12)]L7:[222.21.121.211.21.Rfuterl'existenced'unappropriateurselonsonentitpro

    pre(3-10)]L8:[222.21.121.211.211.Rfuterl'existenced'unappropriateurantrieurl'appropriation(3-5)]L8:[222.21.121.211.212.Rfuterl'existenced'unappropriateurantrieurchaquefacultsparment(6-9)]L8:[222.21.121.211.213.Rfuterlespreuves(d'unappropriateur)antrieuraux(lmets)universels(#10)]L7:[222.21.121.211.22.Rfuterl'existencedel'appropriationselonsonentitpropre(#11)]L7:[222.21.121.211.23.Abandonnerlesargumentsausujetdelanon-existencedel'appropriateurselonuneentitpropre(#12)]L5:[222.21.121.212.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L4:[222.21.121.22.Rfuterlespreuvesdel'existencedespersonnesselonunenat

    urepropre(X,1-XII,10)]L5:[222.21.121.221.Rfuterl'exemplequisertdepreuve(X,1-16)]L1:[Chapitredixime-Analysedufeuetducombustible]L6:[222.21.121.221.1.Explicationduchapitredixime(1-16)]L7:[222.21.121.221.11.Rfuterl'existenceducombustibleetdufeuselonuneentitpropre(1-14)]L8:[222.21.121.221.111.Rfuterparunraisonnementnonexpliquauparavant(l-13b)]L8:[222.21.121.221.112.Rfuterparleraisonnementdjexpos(#13cd)]L8:[222.21.121.221.113.Rsumetconclusion(#14)]

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    5/226

    L7:[222.21.121.221.12.Appliquerlesraisonnementsauxautresphnomnes(#15)]L7:[222.21.121.221.13.Critiquerlesvuesdontlesensestrfut(#16)]L6:[222.21.121.221.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L5:[222.21.121.222.Rfuterlesraisonslogiquesquiserventprouverl'existencedespersonnesselonleurnaturepropre(XI,1-XII,10)]L6:[222.21.121.222.1.Rfuterlesraisonsdel'existencedel'activitdenaissanceetdemort(1-8)]L1:[Chapitreonzime-Analysed'uneextrmitantrieureetd'uneextrmitpostrieuL7:[222.21.121.222.11.Explicationduchapitreonzime(1-8)]L8:[222.21.121.222.111.Rfuterlanaturepropreducycle(1-6)]L8:[222.21.121.222.112.Appliquerlesraisonnementsauxautresphnomnes(#7-8)]L7:[222.21.121.222.12.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L6:[222.21.121.222.2.Rfuterlespreuvesd'unesouffrancedpendante(XII,1-10)]L1:[Chapitredouzime-Analysedelasouffrance]L7:[222.21.121.222.21.Explicationduchapitredouzime(1-10)]L8:[222.21.121.222.211.Rfuterl'existencedelasouffranceselonsanaturepropre(1-9)]L8:[222.21.121.222.212.Appliquerlesraisonnementsauxautreschoses(#10)]L7:[222.21.121.222.22.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L2b:[222.21.122.Enseignementsurlavacuitdenaturepropredessimpleschoses(XIII,1-XVII,33)]L3:[222.21.122.1Rfuterleurexistenceselonunenaturepropre(XIII,1-8)]L1:[Chapitretreizime-Analysedesformations]L4:[222.21.122.11.Explicationduchapitretreizime(1-8)]

    L5:[222.21.122.111.Explicationdel'absencedenaturepropreselonlestextesconnusd'autrui(#1)]L5:[222.21.122.112.Abandondesobjections(#2)]L5:[222.21.122.113.Rfuterl'explicationd'unsensdiffrent(3-8)]L6:[222.21.122.113.1.Moded'explicationdiffrentdusensdestextes(#3-4b)]L6:[222.21.122.113.2.Rfuterlespreuvesdecetteexplication(4c-8)]L7:[222.21.122.113.21.Rfuterlapreuvedelanaturepropredecequiestchangeant(4c-6)]L8:[222.21.122.113.211.Lanaturepropreetlechangementsontcontradictoires(#4cd)]L8:[222.21.122.113.212.Lanaturepropreetlechangementsontimpossibles(#5-6)]L7:[222.21.122.113.22.Rfuterlapreuvedelanature.propredelavacuit(7-8)]

    L8:[222.21.122.113.221.Rfutationproprementdite(#7)]L8:[222.21.122.113.222.Abandonnerlacontradictiondestextes(#8)]L4:[222.21.122.12.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L3:[222.21.122.2.Rfuterlespreuvesdel'existencedeschosesselonunenaturepropre(XIV,1-XVII,33)]L4:[222.21.122.21.Rfuterl'existenceducontactselonunenaturepropre(XIV,1-8)]L1:[Chapitrequatorzime-Analyseducontact]L5:[222.21.122.211.Explicationduchapitrequatorzime(1-8)]L6:[222.21.122.211.1.Rfuterlanaturepropreducontact(l-8b)]L7:[222.21.122.211.11.tablirlathse(#1-2)]L7:[222.21.122.211.12.Enseignerlespreuves(3-7)]L8:[222.21.122.211.121.Rfuterlecontactdephnomnesautressansnaturepropre(3

    -7)]L8:[222.21.122.211.122.Rfuterenanalysantl'identitetladiffrence(#8ab)]L6:[222.21.122.211.2.Rfuterlecontactencours,etc.(#8cd)]L5:[222.21.122.212.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L4:[222.21.122.22.Rfuterl'existencedesconditionsselonunenaturepropre(XV,1-11)]L1:[ChapitrequinzimeAnalysedelanaturepropre]L5:[222.21.122.221.Explicationduchapitrequinzime(1-11)]L6:[222.21.122.221.1.Rfuterl'existencedeschosesselonunenaturepropre(1-9)]

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    6/226

    L7:[222.21.122.221.11.Rfuterlespreuvesd'unenaturepropre(1-6)]L8:[222.21.122.221.111.Sensproprementdit(1-2)]L8:[222.21.122.221.112.Modederfutationd'autresextrmes(#3-5)]L8:[222.21.122.221.113.Critiquedesvuesdontlesensestrfut(#6)]L7:[222.21.122.221.12.Enseignerlescontradictions(7-9)]L8:[222.21.122.221.121.Contradictiondescritures(#7)]L8:[222.21.122.221.122.Contradictionduraisonnement(#8-9)]L6:[222.21.122.221.2.Manired'chapperauxvuesextrmesdestenantsdel'existenceselonunenaturepropre(#10-11)]L5:[222.21.122.222.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L4:[222.21.122.23.Rfuterl'existencedel'asservissementetdelalibrationselonunenaturepropre(XVI,1-XVII,33)]L5:[222.21.122.231.Sensproprementdit(XVI,1-10)]L1:[ChapitreseizimeAnalysedel'asservissementetdelalibration]L6:[222.21.122.231.1.Explicationduchapitreseizime(1-10)]L7:[222.21.122.231.11.Rfuterl'existenceducycleetdel'au-deldespeinesselonunenaturepropre(1-4)]L8:[222.21.122.231.111.Rfuterl'existenceducycleselonunenaturepropre(1-3)]L8:[222.21.122.231.112.Rfuterl'existencedel'au-deldespeinesselonunenaturepropre(#4)]L7:[222.21.122.231.12.Rfuterl'existencedel'asservissementetdelalibrationselonunenaturepropre(5-8)]L8:[222.21.122.231.121.Rfutationgnrale(#5)]

    L8:[222.21.122.231.122.Rfutationindividuelle(6-8)]L7:[222.21.122.231.13.Abandonnerlaconsquencedel'inutilitdel'effortenvuedel'au-deldespeines(#9-10)]L6:[222.21.122.231.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L5:[222.21.122.232.Rfuterlespreuvesdel'existencedel'asservissementetdelalibrationselonunenaturepropre(XVII,1-33)]L1:[Chapitredix-septime-Analysedel'acte]L6:[222.21.122.232.1.Explicationduchapitredix-septime(1-33)]L7:[222.21.122.232.11.Argumentsd'autruietrponse(1-33)222.21.122.232.111.Arguments(1-20)]L8:[222.21.122.232.111.]L8:[222.21.122.232.112.Rponse(21-33)]L6:[222.21.122.232.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]

    L2b:[222.21.123.Moded'entredansl'ainsitdunon-soi(XVIII,1-12)L1:[Chapitredix-huitime-Analysedujeetdesphnomnes]L3:[222.21.123.1.Explicationduchapitredix-huitime(1-12)]L4:[222.21.123.11.Moded'entredansl'ainsit(1-5)]L5:[222.21.123.111tablirlavue(l-2b)]L6:[222.21.123.111.1.Rfuterl'existencedujeselonsonentitpropre(1)]L7:[222.21.123.111.11.Systmed'analyseinitial]L7:[222.21.123.111.12.Systmed'tablissementdelavue(1-3)]L8:[222.21.123.111.121.Rfuterquelejeetlesagrgatssontdenatureunique(#1ab)]L8:[222.21.123.111.122.Rfuterquelejeetlesagrgatssontdenaturediffrente(#1cd)]L6:[222.21.123.111.2.Modederfutationdel'existencedumienselonsonentit(#

    2ab)]L5:[222.21.123.112.Manired'liminerl'erreurparlamditation(#2c-5)]L4:[222.21.123.12.Abandonnerlacontradictiondescritures(6-7)]L5:[222.21.123.121.Abandonproprementdit(#6)]L5:[222.21.123.122.Raisonspourlesquellesonnepeutexprimerl'ultime(#7)]L4:[222.21.123.13.tapespourmenerl'ainsit(#8)]L4:[222.21.123.14.Caractresdel'ainsit(9-10)]L5:[222.21.123.141.Caractresdel'ainsitdesSuprieurs(#9)]L5:[222.21.123.142.Caractresdel'ainsitdesmondains(#10)]L4:[222.21.123.15.Enseignementsurlancessitderalisercesensaveccertitude

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    7/226

    (#11-12)]L3:[222.21.123.2.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L2b:[222.21.124.Enseignementsurlavacuitdenaturepropredutemps(XIX,1-XXI,21)]L3:[222.21.124.1.Rfuterl'existencedutempsselonsonentitpropre(XIX,1-6)]L1:[Chapitredix-neuvime-Analysedutemps]L4:[222.21.124.11.Explicationduchapitredix-neuvime(1-6)]L5:[222.21.124.111.Rfutationgnraledel'existencedestroistempsselonleurnaturepropre(1-4)]L6:[222.21.124.111.1.Rfuterl'existenced'untempsdpendantouindpendantdupassselonsanaturepropre(1-3)]L7:[222.21.124.111.11.Rfuterl'existenced'untempsdpendantdupassselonsanaturepropre(#1-2)]L7:[222.21.124.111.12.Rfuterl'existenced'untempsdpendantdufuturselonsanaturepropre(#3)]L6:[222.21.124.111.2.Appliquerleraisonnementauxautrestemps(#4ab)]L6:[222.21.124.111.3.L'appliquerd'autrestriades(#4cd)]L5:[222.21.124.112.Rfutationsindividuellesdesassertionsdenosproprescolesetdesautres(5-6)]L6:[222.21.124.112.1.Rfuterletempstelqu'ilestacceptparlesautrescoles(#5)]L6:[222.21.124.112.2.Rfuterletempstelqu'ilestacceptparnosproprecoles(#6)]L4:[222.21.124.12.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]

    L3:[222.21.124.2.Rfuterlespreuvesdel'existencedutempsselonsonentitpropre(XX,1-XXI,21)]L4:[222.21.124.21.Rfuterqueletempsestlacauseauxiliairedeseffets(XX,1-24)]L1:[Chapitrevingtime-Analysedel'assemblage]L5:[222.21.124.211.Explicationduchapitrevingtime(1-24)]L6:[222.21.124.211.1.Rfuteruneproductionpartirdel'assemblagedescausesetconditions(1-8)]L7:[222.21.124.211.11.Rfuteruneproductionpartirdel'assemblageantrieur(1-6)]L8:[222.21.124.211.111.Rfuteruneproductiondirectepartirdel'assemblage(1-4)]L8:[222.21.124.211.112.Rfuteruneproductionindirecte(#5-6)]

    L6:[222.21.124.211.2.Rfuteruneproductionpartirdescauseselles-mmes(9-22)]L7:[222.21.124.211.21.Rfuterlapositiond'unecauseetd'uneffetdemmenature(#9)]L7:[222.21.124.211.22.Rfuterlapositiond'unecauseetd'uneffetdenaturesdiffrentes(10-22)]L8:[222.21.124.211.221.Rfuterquelacauseprparel'activitdeproductiondufruit(10-21)]L8:[222.21.124.211.222.Rfuterl'existencedelacauseselonsanaturepropre(#22)]L7:[222.21.124.211.23.Enseignementd'autresraisonnementspourrfuteruneproductionpartirdel'assemblage(#23-24)]L5:[222.21.124.212.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L4:[222.21.124.22.Rfuterqueletempsestlacausedelavenuel'existenceetd

    eladestructiondufruit(XXI,1-21)]L1:[Chapitrevingtetunime-Analysedelaproductionetdeladestruction]L5:[222.21.124.221.Explicationduchapitrevingtetunime(1-21)]L6:[222.21.124.221.1.Rfuterl'existencedelaproductionetdeladestructionselonleurnaturepropre(1-13)]L7:[222.21.124.221.11.Rfuterquelesobjetsdmontrerlaproductionetladestrutionexistentselonleurnaturepropre(1-10)]L8:[222.21.124.221.111.Rfuterenanalysants'ilssontounonsimultans(1-6)]L8:[222.21.124.221.112.Rfuterenanalysantl'existenced'unsupportpourlaproductionetladestruction(7-9)]

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    8/226

    L8:[222.21.124.221.113.Rfuterenanalysantl'identitoulaltritdelaproductiondeladestruction(#10)]L7:[222.21.124.221.12.Rfuterlespreuvesdel'existencedelaproductionetdeladestructionselonleurnaturepropre(11-13)]L8:[222.21.124.221.121.Leurperceptionneconstituepasunepreuve(#11)]L8:[222.21.124.221.122.Dmontrercela(12-13)]L6:[222.21.124.221.2.Montrerqu'unetelleassertionapourconsquenceleserreursdepermanenceetd'annihilation(14-21)]L7:[222.21.124.221.21.Maniredontl'assertiond'uneexistenceselonunenaturepropreapourconsquencelapermanenceetl'annihilation(#14)]L7:[222.21.124.221.22.Rfuterlarponsel'abandondeserreurs(15-19)]L8:[222.21.124.221.221.Moded'abandondelapermanenceetdel'annihilationenadmettantunenaturepropre(#15)]L8:[222.21.124.221.222.Lerfuter(16-19)]L7:[222.21.124.221.23.Rsumdusensdelarfutation(#20-21)]L5:[222.21.124.222.Relationaveclescrituresdesensdfinitif.]L2b:[222.21.125.Enseignementsurlavacuitdenaturepropredelasriedudevenir(XXII,1-XXIII,25)]L3:[222.21.125.1.Rfuterl'existenceduTathagataselonsanaturepropre(XXII,1-16)]L1:[Chapitrevingt-deuxime-AnalyseduTathagata]L4:[222.21.125.11.Explicationduchapitrevingt-deuxime(1-16)]L5:[222.21.125.111.Rfuterl'existenceduTathagataselonsoncaractrepropre(1-10)]

    L6:[222.21.125.111.1.Rfuterl'existencedel'appropriateurselonsanaturepropre(1-8)]L7:[222.21.125.111.11.Rfuterl'existencesubstantielleduTathagata(#1)]L7:[222.21.125.111.12.Rfuterl'existenceselonsanaturepropredecequiestdsignendpendancedesagrgats(2-7)]L8:[222.21.125.111.121.Rfuterl'existenceselonsanaturepropreduTathagatadsignendpendancedesagrgats(2-4)]L8:[222.21.125.111.122.Rfuterl'existenced'unTathagataappropriateuretd'agrgatsapproprisselonleurnaturepropre(#5-7)]L7:[222.21.125.111.13.Sensrsum(#8)]L6:[222.21.125.111.2.Rfuterl'existencedel'objetappropriselonsanaturepropre(#9)]L6:[222.21.125.111.3.Rsumetconclusion(#10)]

    L5:[222.21.125.112.Enseignementsurlanonacceptationd'autresvueserrones(#11-14)]L5:[222.21.125.113.Enseignementsurlesinconvnientsdel'adhsionl'erreur(#15)]L5:[222.21.125.114.Applicationdesraisonnementsauxautreschoses(#16)]L4:[222.21.125.12.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L3:[222.21.125.2.Rfuterl'existencedespassionsselonleurnaturepropre(XXIII,1-25)]L1:[Chapitrevingt-troisime-Analysedesmprises]L4:[222.21.125.21.Explicationduchapitrevingt-troisime(1-25)]L5:[222.21.125.211.Rfutationproprementdite(1-23)]L6:[222.21.125.211.1.Rfuterparlaraisondelaproductiondpendante(#1-2)]L6:[222.21.125.211.2.Rfuterparlaraisondel'absencedenaturepropredela

    productiondpendante(3-5)]L7:[222.21.125.211.21.Rfuterparlaraisondel'inexistencedujeentantquesupport(#3-4)]L7:[222.21.125.211.22.Rfuterparlaraisondel'inexistencedel'espritentantquesupport(#5)]L6:[222.21.125.211.3.Rfuterparlaraisondel'inexistencedelacauseenvertudesanaturepropre(#6)]L6:[222.21.125.211.4.Rfuterparlaraisondel'inexistencedel'objetd'observationenvertudesanaturepropre(#7-8)]L6:[222.21.125.211.5.Rfuterpard'autresraisonsl'inexistencedescausesenv

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    9/226

    ertudeleurnaturepropre(9-23)]L7:[222.21.125.211.51.Rfuterl'existencedescausesdel'attachementetdel'aversionselonleurnaturepropre(#9-12)]L7:[222.21.125.211.52.Rfuterl'existencedelacausedelaconfusionselonsanaturepropre(13-20)]L8:[222.21.125.211.521.Rfuterl'existencedesmprisesselonleurnaturepropre(13-15)]L8:[222.21.125.211.522.Rfuterl'existencedusujetdesmprisesselonsanaturepropre(16-20)]L8:[222.21.125.211.523.Rfuterenanalysantl'existenceoul'inexistencedesobjetsdemprise(#21-22)]L8:[222.21.125.211.524.Enseignementsurlagrandesignificationd'unetellerfutation(#23)]L5:[222.21.125.212.Rfuterl'existenceselonleurnaturepropredespreuvesetl'absencedenaturepropredespassions(#24-25)]L4:[222.21.125.22.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L1b:[222.21.2.Abandondesobjections(XXIV,1-XXV,24)]L2:[222.21.21.Analysedesvrits(XXIV,1-40)L1:[Chapitrevingt-quatrime-Analysedesvritssuprieures]L2b:[222.21.211.Explicationduchapitrevingt-quatrime(1-40)]L3:[222.21.211.1.Arguments(1-6)]L4:[222.21.211.11.Argumentselonlequellavenuel'existenceetladestructionseraientimpossibles(1-5)]L5:[222.21.211.111.Impossibilitdesagentsetactionsrelatifsauxquatrevrits(

    #1-2)]L5:[222.21.211.112.Impossibilitdes(huit)fruitsd'Entre-dans-le-courant,etc.(#3)]L5:[222.21.211.113.ImpossibilitdesTroisJoyaux(#4-5)]L4:[222.21.211.12.Argumentselonlequellacausalitseraitimpossible(#6)]L3:[222.21.211.2.Rponse(7-24)]L4:[222.21.211.21.Montrerquelesproposd'autruiconstituentdesargumentsd'oestabsentelacomprhensiondel'ainsitdelaproductiondpendante(7-17)]L5:[222.21.211.211.Maniredontlesfautesexprimesparautruines'appliquentpasnous(7-14b)]L6:[222.21.211.211.1.Raisonspourlesquelleslesfautesnes'appliquentpas(7-12)]L7:[222.21.211.211.11.Montrerl'argumentdenoncomprhensiondestroisaspects

    (#7)]L7:[222.21.211.211.12.Untelargumentrvlel'incomprhensiondesdeuxvrits(8-1L8:[222.21.211.211.121.Naturedesvritsincomprises(#8)]L8:[222.21.211.211.122.L'ainsitdelaparoleneserapasconnuesil'onnecomprendpaslesdeuxvrits(#9)]L8:[222.21.211.211.123.Proposdel'enseignementdesdeuxvrits(#10)]L8:[222.21.211.211.124.Inconvnientsdeconcevoirfaussementlesdeuxvrits(#11)]L8:[222.21.211.211.125.ManiredontleMatren'apasenseignd'emblelesdeuxvrenraisondeladifficultlescomprendre(#12)]L6:[222.21.211.211.2.Enseignementsurlanon-imputation(desfautesnous-mmes)(#13)]L6:[222.21.211.211.3.Outre(quenotreposition)estsansfaute,ellecomporte

    desavantages(#14ab)]L5:[222.21.211.212.Maniredontlesfautess'appliquentaucontradicteurlui-mme(14c-16)]L6:[222.21.211.212.1.Applicationproprementdite(#14cd)]L6:[222.21.211.212.2.Faondontleserreurspersonnellessonttenuespourcellesd'autrui(#15)]L6:[222.21.211.212.3.Montrerclairementcesfautes(#16-17)]L4:[222.21.211.22.Selonnotrepropreassertion,laproductiondpendanteapoursenslavacuit(#18-19)]L4:[222.21.211.23.Maniredontainsitouteslesprsentationsdeviennentinaccept

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    10/226

    ablespourquin'acceptepaslavacuit(20-39)]L5:[222.21.211.231.Consquenced'impossibilitdesquatrevrits(#20-25)]L5:[222.21.211.232.Consquenced'impossibilitdelaconnaissance,etc.,desquatrevrits,etdesquatrefruits(#26-28)]L5:[222.21.211.233.Consquenced'impossibilitdesTroisJoyaux(#29-32)]L5:[222.21.211.234.Consquenced'impossibilitd'unagentetdelacausalit(#33-35)]L5:[222.21.211.235.Consquenced'impossibilitdelaconventionmondaine(#36-38)]L5:[222.21.211.236.Consquenced'impossibilitdelaconventionsupramondaine(#39)]L4:[222.21.211.24.Voirl'ainsitdelaproductiondpendante,c'estvoirl'ainsitdesquatrevrits(#40)]L2:[222.21.22.Analysedel'au-deldespeines(XXV,1-24)L1:[Chapitrevingt-cinquime-Analysedel'au-deldespeines]L2b:[222.21.221.Explicationduchapitrevingt-cinquime(1-24)]L3:[222.21.221.1.Argument(#1)]L3:[222.21.221.2.Rponse(2-24)]L4:[222.21.221.21.L'au-deldespeinesestillogiquepourlespartisansdel'existenced'unenaturepropredeschoses(#2)]L4:[222.21.221.22.Dterminerl'au-deldespeinesdansnotrepropresystme(#3)]L4:[222.21.221.23.Rfuterlespartisansd'autressystmes(4-23)]L5:[222.21.221.231.Rfuterunau-deldespeinestabliselonlesquatreextrmes(416)]L6:[222.21.221.231.1.Rfuterlesassertionsextrmesd'unau-deldespeinsexistant

    ouinexistantentantquechose(4-10)]L7:[222.21.221.231.11.Rfuterl'assertionextrmequec'estunechose(#4-6)]L7:[222.21.221.231.12.Rfuterl'assertionextrmequec'estunenon-chose(#7-8)]L7:[222.21.221.231.13.tablirunau-deldespeineslibresdesdeuxextrmes(#9)]L7:[222.21.221.231.13.tablirunau-deldespeineslibresdesdeuxextrmes(#9)]L6:[222.21.221.231.2.Rfuterl'assertionextrmed'unau-deldespeinesquiseraitlesdeux(#11-14)]L6:[222.21.221.231.3.Rfuterl'extrmed'unaudeldespeinesquineseraitaucundesdeux(#15-16)]L5:[222.21.221.232.Montrerquel'au-deldespeinesn'estpastabliselonlesquatreextrmespourceluiquil'aralis(#17-18)]L5:[222.21.221.233.Significationdecequiesttablipourcettepersonne(19-23)]

    L6:[222.21.221.231.1.tablirl'galitducycleetdelapaix(#19-20)]L6:[222.21.221.233.2.Rfuterlesvuesnonenseignes(#21-23)]L4:[222.21.221.24.Abandonnerlacontradictiondescrituresproposd'unetellerfutation(#24)]L2b:[222.21.222.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]L1b:[222.22.Maniredont,partirdelacomprhensionoudelanon-comprhensiondeaproductiondpendante,s'oprel'entredanslecycleousonrejet(XXVI,1-12)L1:[Chapitrevingt-sixime-Analysedesdouzefacteursdel'existenceL1b:[222.22.1.Explicationduchapitrevingt-sixime(1-12)]L2:[222.22.11.Processusdeproduction(1-9)L2b:[222.22.111.Causalitdescausesprojetantes(#1-5)]L2b:[222.22.112.Causalitdescausesaccomplissantes(#6-9)]L2:[222.22.12.Processusd'limination(#10-12)]

    L1b:[222.23.Maniredont,parlacomprhensiondelaproductiondpendante,lesvuesmauvaisessontrejetes(XXVII,1-29)]L1:[Chapitrevingt-septime-Analysedesvues]L1b:[222.231.Explicationduchapitrevingt-septime(1-30)]L2:[222.231.1.Dterminerlesseizevuesmauvaises(#1-2)]L2:[222.231.2.Manired'chappercesvuesparlacomprhensiondelaproductionddante(3-29)L2b:[222.231.21.Conventionnellement,rfuterl'adhsioncesvuessousl'angledelaproductiondpendantesemblableunreflet(3-28)L3:[222.231.211.Rfuterlepremiergroupedesquatrevuesfondessurunelimitea

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    11/226

    ntrieure(3-13)]L4:[222.231.211.1.Rfuterlesdeuxvuesd'existenceetd'inexistencedanslepass(3-12)]L5:[222.231.211.11.Rfuterlavuedel'existencepasse(3-8)]L6:[222.231.211.111.Rfutationproprementdite(#3-7)]L6:[222.231.211.112.Rsumetconclusion(#8)]L5:[222.231.211.12.Rfuterlavuedel'inexistencepasse(#9-12)]L4:[222.231.211.2.Rsumetconclusionparl'enseignementsurl'impossibilitdesdeuxautresvues(#13)]L3:[222.231.212.Rfuterlepremiergroupedesquatrevuesfondessurunelimiteultrieure(#14)]L3:[222.231.213.Rfuterlesecondgroupedesvuesfondessurunelimiteantrieure(15-20)]L4:[222.231.213.1.Rfuterlesdeuxpremiresvuesdepermanenceetd'impermanence(#15-16)]L4:[222.231.213.2.Rfuterlesdeuxvuesextrmessuivantes(#17-20)]L3:[222.231.214.Rfuterlesecondgroupedesvuesfondessurunelimiteultrieure(21-28)]L4:[222.231.214.1.Rfuterlesdeuxvuesextrmesdepossessionetdenon-possessiond'unefin(#21-24)]L4:[222.231.214.2.Rfuterlesdeuxautresvuesextrmes(#25-28)]L2:[222.231.22.Ultimement,rfuterl'adhsioncesvuesparl'apaisementdetoutepensediscursive(#29)]L1b:[222.232.Relationaveclescrituresdesensdfinitif]

    L1b:[223.HommageenvoquantlabontduMatre(#30)]L1b:[23.Conclusion]L1b:[Colophon]..*********************************************************************************************************************************************************************.

    [TabledesMatires].

    ~Introduction~Prliminaires.~Chapitrepremier-Analysedesconditions~Chapitredeuxime-Analysedumouvement~Chapitretroisime-Analysedesfacults~Chapitrequatrime-Analysedesagrgats~Chapitrecinquime-Analysedeslments~Chapitresixime-Analysedudsiretdesonsujet~Chapitreseptime-Analysedescomposs~Chapitrehuitime-Analysedel'actionetdel'agent~ChapitreneuvimeAnalyseduprexistant~Chapitredixime-Analysedufeuetducombustible

    .~Chapitreonzime-Analysed'uneextrmitantrieureetd'uneextrmitpostrieu~Chapitredouzime-Analysedelasouffrance~Chapitretreizime-Analysedesformations~Chapitrequatorzime-Analyseducontact~ChapitrequinzimeAnalysedelanaturepropre~ChapitreseizimeAnalysedel'asservissementetdelalibration~Chapitredix-septime-Analysedel'acte~Chapitredix-huitime-Analysedujeetdesphnomnes~Chapitredix-neuvime-Analysedutemps

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    12/226

    .~Chapitrevingtime-Analysedel'assemblage~Chapitrevingtetunime-Analysedelaproductionetdeladestruction~Chapitrevingt-deuxime-AnalyseduTathagata~Chapitrevingt-troisime-Analysedesmprises~Chapitrevingt-quatrime-Analysedesvritssuprieures~Chapitrevingt-cinquime-Analysedel'au-deldespeines~Chapitrevingt-sixime-Analysedesdouzefacteursdel'existence~Chapitrevingt-septime-Analysedesvues.~Conclusion/Colophon.*******************************************************.TABLEDESMATIRESBRVE.~1.ManiredontNagarjunacommentalaPerfectiondeSagesse~2.ExplicationduTrait~21.Sensdutitre~22.Sensdutexte(I,1-XXVII,30)~221.LouangeauMatredupointdevuedesaparolesurlaproductiondpendante~221.1.Sensgnral

    ~221.2Senssecondaire(deuxstancesd'hommagedeNagarjuna)~222.Moded'exgsedel'existencedpendantelibredeshuitextrmes(I,1-XXVII,29)~222.1Explicationsurl'organisationdeschapitresselonl'ordredelapratique~222.2Explicationdeschapitresindividuels(I-IXXVII)~222.21Montrerquel'existencedpendanteestvidedenaturepropre(I:1XXV:24)~222.21.1.Enseignementproprementdit(I:1XXIII:25)~222.21.11.Brefenseignementsurlesdeuxnon-soi(I,I-II25)~222.21.111.Rfuterunenaturepropredesphnomnesparl'examendel'action(del'objet)etdel'agentdelacausalit(I,1-14)~222.21.112.Rfuterunenaturepropredelapersonneparl'examendel'action

    (del'objet)etdel'agentdumouvement(II,1-25)~222.21.12.Enseignementdveloppsurlesdeuxnonsoi(III,1-XXIII,25)~222.21.121.Explicationdistinguantlenon-soidesphnomnesetlenon-soidespersonnes(III,1-XII,10)~222.21.121.1.Lenon-soidesphnomnes(III,1-VIII,13)~222.21.121.11.Lenon-soidestroiscatgories(III,1-V,8)~222.21.121.111.Rfutationd'unsoidesfacults(III,1-9)~222.21.121.112.Rfutationd'unsoidesagrgats(IV,1-9)~222.21.121.113.Rfutationd'unsoideslments(V,1-8)~222.21.121.12.Rfuterlespreuvesdel'existenced'unsoi(VI,1-VIII,13)~222.21.121.121.Rfuterl'existencedepassionsdpendantes(VI,1-10)~222.21.121.122.Rfuterlescaractresdelaproduction,deladureetdeladestruction(VII,1-34)

    ~222.21.121.123.Rfuterl'existencedel'actionetdel'agent:lescauses(VIII,1-13)~222.21.121.2.Explicationdunon-soidespersonnes(IX,1-XII,10)~222.21.121.21.Rfuterlanaturepropredespersonnes(IX,1-12)~222.21.121.211.Explicationduchapitreneuvime(1-12)~222.21.121.212.Relationaveclescrituresdesensdfinitif~222.21.121.22.Rfuterlespreuvesdel'existencedespersonnesselonunenaturepropre(X,1-XII,10)~222.21.121.221.Rfuterl'exemplequisertdepreuve(X,1-16)~222.21.121.222.Rfuterlesraisonslogiquesquiserventprouverl'existence

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    13/226

    despersonnesselonleurnaturepropre(XI,1-XII,10)~222.21.121.222.1.Rfuterlesraisonsdel'existencedel'activitdenaissanceetdemort(XI,1-8)~222.21.121.222.2.Rfuterlespreuvesd'unesouffrancedpendante(XII,1-10)~222.21.122.Enseignementsurlavacuitdenaturepropredessimpleschoses(XIII,1-XVII,33)~222.21.122.1Rfuterleurexistenceselonunenaturepropre(XIII,1-8)~222.21.122.2.Rfuterlespreuvesdel'existencedeschosesselonunenaturepropre(XIV,1-XVII,33)~222.21.122.21.Rfuterl'existenceducontactselonunenaturepropre(XIV,1-8)~222.21.122.22.Rfuterl'existencedesconditionsselonunenaturepropre(XV,1-11)~222.21.122.23.Rfuterl'existencedel'asservissementetdelalibrationselonunenaturepropre(XVI,1-XVII,33)~222.21.122.231.Sensproprementdit(XVI,1-10)~222.21.122.232.Rfuterlespreuvesdel'existencedel'asservissementetdelalibrationselonunenaturepropre(XVII,1-33)~222.21.123.Moded'entredansl'ainsitdunon-soi(XVIII,1-12)~222.21.124.Enseignementsurlavacuitdenaturepropredutemps(XIX,1-XXI,21)~222.21.124.1.Rfuterl'existencedutempsselonsonentitpropre(XIX,1-6)~222.21.124.2.Rfuterlespreuvesdel'existencedutempsselonsonentitpropre(XX,1-XXI,21)

    ~222.21.124.21.Rfuterqueletempsestlacauseauxiliairedeseffets(XX,1-24)~222.21.124.22.Rfuterqueletempsestlacausedelavenuel'existenceetdeladestructiondufruit(XXI,1-21)~222.21.125.Enseignementsurlavacuitdenaturepropredelasriedudevenir(XXII,1-XXIII,25)~222.21.125.1.Rfuterl'existenceduTathagataselonsanaturepropre(XXII,1-16)~222.21.125.2.Rfuterl'existencedespassionsselonleurnaturepropre(XXIII,1-25)~222.21.2.Abandondesobjections(XXIV:1XXV:24)~222.21.21.Analysedesvrits(XXIV,1-40)~222.21.22.Analysedel'au-deldespeines(XXV,1-24)

    ~222.22.Maniredont,partirdelacomprhensionoudelanon-comprhensiondelproductiondpendante,s'oprel'entredanslecycleousonrejet(XXVI,1-12)~222.22.1.Explicationduchapitrevingt-sixime(1-12)~222.22.11.Processusdeproduction(1-9)~222.22.111.Causalitdescausesprojetantes(#1-5)~222.22.112.Causalitdescausesaccomplissantes(#6-9)~222.22.12.Processusd'limination(#10-12)~222.23.Maniredont,parlacomprhensiondelaproductiondpendante,lesvuesmauvaisessontrejetes(XXVII,1-29)~222.231.Explicationduchapitrevingt-septime(1-30)~222.231.1.Dterminerlesseizevuesmauvaises(#1-2)~222.231.2.Manired'chappercesvuesparlacomprhensiondelaproductionddante(3-29)

    ~222.231.21.Conventionnellement,rfuterl'adhsioncesvuessousl'angledelaproductiondpendantesemblableunreflet(3-28)~222.231.22.Ultimement,rfuterl'adhsioncesvuesparl'apaisementdetoutepensediscursive(#29)~222.232.Relationaveclescrituresdesensdfinitif~223.HommageenvoquantlabontduMatre(#30)~23.Conclusion/(Colophon).**************************************************************************************************************

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    14/226

    *******************************************************.L1:[Introduction].LETEXTE[RSUMDESCHAPITRES].A.[MONTRERQUEL'EXISTENCEDPENDANTEESTVIDEDENATUREPROPRE].A.1[BREFENSEIGNEMENTSURLESDEUXNON-SOI:DESPHNOMNESETDESPERSONNES].LECHAPITREPREMIER,ANALYSEDESCONDITIONS(OUCAUSALIT):.CHAPITREPREMIER-ANALYSEDESCONDITIONS:ysontexamineslesquatresortesdeconditionsrpertoriesdanslestextesdemtaphysique(Abhidharma).Menantsoninvestigationaumoyendelacritiquedesquatreformesdeproductiondesoi,d'autres,desdeuxousanscauseNagarjunamontrequ'aucuntreensoi,aucunenatureproprenesous-tendlesconditionsetleschosesdpendantd'elles.(tape6:pourrfuterunsoidesphnomnes,lechapitrepremier,quirepoussel'existenceselonsanaturepropredelaproduction).(i.e.surlavacuitdesphnomnes--surlavacuitdelacausalit:cause,effet,ioncausale;ilnyapasdecauseabsolument100%sure,ilyatoujoursdautresvariablesquipeuventchangerlersultat;toutelescausessontgalementdeseffets

    etviceversa,ellesonttoutesleurproprescausesetconditions;ilnyapasdecausepremireoudeffetfinal;etpuisquilnyapasdecauseabsolue,ilnyapasfetabsolu;doncaucunproduitnadessenceoudexistenceinhrente.Ilnyapasdeseeffetoucausalitabsolus,maisilestutiledutilisercesconceptsconventionnellement;pasdecontrleabsolupossible,maisuncertaincontrlerelatifetpartielestpossible.Causeeffetetcausalitsontconceptuellementinterdpendants,insparable,niidentiquenidiffrent,nisimultansnispardansletemps;non-dual:ndeuxniun.Riennexisteetchange,ouchangeenquelquechosedetotalementdiffrent.Ilnyapasdecontinuit,nidediscontinuit.Toutestcommeunfluxdinterdancesansaucunentit.).LECHAPITREDEUXIME,ANALYSEDUMOUVEMENT(OUCHANGEMENT):.

    CHAPITREDEUXIME-ANALYSEDUMOUVEMENT:c'estunecritiquedumouvementdansl'espaceetsurladureselonlesaspectsdumouvementaccompli,pass,dumouvementinaccompli,futur,etdumouvementencours,prsent.Lammemthoded'argumentationestrepriseultrieurement(parexemple:vii,14;xvi,7).Yestgalementtraitleproblmedel'identitetdeladiffrenceintrinsques,souventrintroduitparlasuit(tape#2:pourrfuterlapensedel'impossibilitdupassaged'unautremondedansemonde-ci,etdecemondedansunautre,etdel'accomplissementd'actionsvertueusesetnonvertueusessilapersonnen'apasd'existenceensoi,ilexposeraleschapitresdeuxime,analysedumouvement,ethuitime,analysedel'agent).(i.e.surlavacuitdespersonnessurlavacuitdusujetetduchangementsurliondelacontinuitlorsduchangement:lesujetnedemeurepaslemme,ninechangecompltementlorsdunchangementoumouvementpasdecontinuit,nidediscontin

    it.Sujet,verbe(changementoudplacement)&complment(destination)sontconceptuellementinterdpendants,insparable,niidentiquenidiffrent,nisimultansnispansletemps;non-dual:nideuxniun.Riennexisteetchange,ouchangeenquelquechosedetotalementdiffrent.Ilnyapasdecontinuit,nidediscontinuit.Touestcommeunfluxdinterdpendancesansaucunentit.Ilnyapasdesujet,changemetoudplacement,oudestinationentermesabsolus,maisilestutiledutilisercesconceptsconventionnellement.).A.2[ENSEIGNEMENTDVELOPPSURLESDEUXNON-SOI]

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    15/226

    .A.2.1[DTAILSSURLENON-SOIDEPHNOMNES:NONEXISTANTS,NONNON-EXISTANTS].I.[LESTROISCATGORIESDUREL:LESCOMPOSANTESLMENTAIRES,LESAGRGATS(PHYSIQUETMENTAUX),ETLESFACULTSDELAPERCEPTION(SIXSENS)].Leschapitrestroisime,quatrimeetcinquime:ilsrfutentchacunlanaturepropredstroiscatgoriestraditionnelles[selonlAbhidharmaduHinayana]:lesfacults(dessixsens),lescinq[typesd]agrgats,lessixlments[debasedelunivers]..Nagarjunadmontreleurcaractreinterdpendant,nonsubstantiel,inexistantautrementquedanslecontextedelaconventionmondaine.(tape#7:pourcombattrelapenseselonlaquellelescrituresdclarentquelesagrgatsetleresteexistentselonleurnaturepropre,l'analysedesbasesdeconnaissance,desagrgatsetdeslments,auxchapitrestroisime,quatrime,cinquime).(i.e.Lemonde,selonlAbhidharma,estcomposdetroiscatgories:--lessensetlesobjetsperus,--leslmentsindcomposables,--etlescinqtypesdagrgats.).CHAPITRETROISIME-ANALYSEDESFACULTS:surlavacuitdesphnomnessurlavacusixsens,desobjetsperusetdelaperceptionsurlillusiondelacontinuitlorsdelaperception:lesujetetlobjetnedemeurentpaslesmmes,ninechangentco

    mpltementlorsdelaperceptionpasdecontinuit,nidediscontinuit.Sujet,verb(percevoir)&complment(objetsperus)sontconceptuellementinterdpendants,insparble,niidentiquenidiffrent,nisimultansnispardansletemps;non-dual:niduxniun.Lemondenexistepasindpendammentdelapersonnelepercevant.Lesconnaissancesacquisesnesontjamaisimpartialesetvraieentermesabsolus.Ilnyapasdecontinuit,nidediscontinuit.Toutestcommeunfluxdinterdpendancesansucunentit.Ilnyapasdesujet,perception,ouobjetsentermesabsolus,maisilestutiledutilisercesconceptsconventionnellement..CHAPITREQUATRIME-ANALYSEDESAGRGATS:surlavacuitdesphnomnessurlavacuagrgats(effets)etdeleurcomposantesdebase(causes).SurlillusiondurductionnismedelAbhidharma.Touteslesremarquesetconclusionsdelanalysedescauseseteffetssection1sonapplicablesici.Ilnyapasdescauseslmentairesoude

    sequiseraientrellementexistantesetquipourraientdonnernaissanceetessenceauxagrgats.Ceux-cisontdontvidedesoi,commeleseffetsdelasection1.Lesdeuxniveauxdedescriptionniveaudescomposantesdebaseetniveaudesagrgatssonttousdeuxvideparcequeconceptuellementinterdpendants.Ilssontinsparable,niidentiquenidiffrent,nisimultansnispardansletemps;non-dual:niduxniun.Mmelavacuitnepeuttreconsidrecommelabasedetout;lavacuitestentvidedesoi..CHAPITRECINQUIME-ANALYSEDESLMENTS:surlavacuitdesphnomnessurlavacuentsirrductiblesouindcomposablesquiseraientleslmentsdebasedetoutquimlathorieenquestion,quimportequellesoitbouddhisteouscientifique,ancienneoumoderne.Surlillusiondurductionnismeengnral,etdunmonderelbassurcesantes.Mmesionlesassumeindcomposables,doncnon-dpendantesvis--visleurpart

    es,ceslmentssontconceptuellementinterdpendantavecleurcaractristique;lunneutexistersanslautre.lment,verbe(dfinit)&complment(caractristique)sontptuellementinterdpendants,insparable,niidentiquenidiffrent,nisimultansnisrdansletemps;non-dual:nideuxniun.Lemondenepeuttrerduitdescomposatesdebasesexistantesindpendammentdelapenselesimaginant.Lesconnaissancesacquisesnesontjamaisimpartialesetvraieentermesabsolus.Ilnyapasdecontinuit,nidediscontinuit.Toutestcommeunfluxdinterdpendancesansaucunentt.Ilnyapasdecomposantesdebase,depuredfinition,oudecaractristiquesenermesabsolus,maisilestutiledutilisercesconceptsconventionnellement.)(Voiraussi:laRfutationdesobjections(Vigrahavyavartani)quiestunerponseu

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    16/226

    neobjectionIII,33:3L'exempledufeun'estpasmmeDedmontrerlavisionyrpond,ainsiquepourlavision,Par(leraisonnementappliquau)mouvementaccompli,inaccomplietactuel.3:3Anunderstandingofvisionisnotattainedthroughtheexampleoffire[which,itself,burns].Onthecontrary,that[exampleoffire]togetherwithvisionisrefutedby[theanalysisof]"presentgoingto,""thatwhichisalreadygoneto,"and"thatwhichisnotyetgoneto).II.[PLUSSURLESAGRGATSETFACTEURSMENTAUX].LECHAPITRESIXIME,ANALYSEDUDSIRETDESONSUJET:.Chapitresixime-Analysedudsiretdesonsujet:ysontreprislesconceptsd'identitetd'altritselonlesquelsl'existencerelled'unphnomneseraitadmise.8:pourcarterl'ideque,puisquel'attachement,laproduction,ladure,ladestructionetleurscauses,lesactionsetlesagentsexistent,ilsdoiventexistereneux-mmes,lestroischapitressixime,septime,huitime,portantsurl'analyseir,descomposs,del'agentetdel'action).(i.e.surlavacuitdesphnomnessurlavacuitdesagrgatsmentaux(effets)etcomposantesdebase(causes).SurlillusiondurductionnismementaldelAbhidharmaplusprcismentsurles52facteursdelaconscience,etdeleurconcomitanceaveclesmomentsdeconscience.Touteslesremarquesetconclusionsdelanalysedescauseseteffetssection1sonapplicablesici.EncoreiciledterminismerductioistedelAbhidharmaprouvcommetantridiculementabsurde.Lementaldunepersonne

    epeuttrerduitunensembledefacteursetderglesdinfluence.Silonprendldundecesfacteur,ledsir,etlapersonneayantcedsir,ondevraconclurequilssonttousdeuxvideparcequeconceptuellementinterdpendants.Ilssontinsparable,niidentiquenidiffrent,nisimultansnispardansletemps;non-dual:nideuxniun.Ilnyapasdesujet,dsirs,ouobjetsdedsirentermesabsolus,maisilestutiledutilisercesconceptsconventionnellement.Etdemmepourtouslesfacteursmentaux.).III.[SURLESTROISSTAGESDUDEVENIR:SURLAPRODUCTION(ORIGINE),LADUREETLADESTRUCTION(CESSATION)DESAGRGATS/DESPRODUITS].LECHAPITRESEPTIME,ANALYSEDESCOMPOSS:YSONTEXAMINESLAPRODUCTION,LADUREETLADESTRUCTION

    .CHAPITRESEPTIME-ANALYSEDESCOMPOSS:ysontexamineslaproduction,ladureetadestructionquilescaractrisentetdmontreraientlanaturepropredesclassificationsanalysesauchapitreprcdent.Laconsquencedergressionl'infiniestappledsl'instantocestroiscaractressontvuscommerels.Maispuisqu'ilssontdpvusdenaturepropre,lescomposslesontaussiets'apparententaurve,uneillusion.(tape#8:pourcarterl'ideque,puisquel'attachement,laproduction,ladur,ladestructionetleurscauses,lesactionsetlesagentsexistent,ilsdoiventexistereneux-mmes,lestroischapitressixime,septime,huitime,portantsunalysedudsir,descomposs,del'agentetdel'action).(i.e.surlavacuitdesphnomnessurlavacuittroisstagesdudevenirtellequdanslAbhidharma:production,dureetfinalementdestructionoucessation.Eneff

    et,sitouteslescomposantesdebaseetlesagrgatsphysiquesetmentauxsontvidedesoi,alorsquepenserdestroisstagesquisontconsidrscommelescaractristiquesessentiellesdetouslesproduits.Cesstagessontdepureinventionsconceptuelles,commedesillusions.Ilnyapasdevraioriginepuisquilnepeutyavoirdecauserelledecetteoriginevoirsection1,doncleproduit/effetestgalementvidedesoi.Ilnyadoncpasdedure,nidecessationpossible.).(Voiraussi:lesSoixante-dixStancessurlavacuit(Shunyatasaptati)quisontundveloppementdelastrophe34,chapitreVIIduTrait,critespourrpondreuneriondecettestrophe7:34Ilatditqueproduction,DureetdestructionS'appa

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    17/226

    tentaurve,l'illusion,Aunecitcleste.7:34Asamagictrick,adreamoraycastle.Justsoshouldweconsiderorigination,duration,andcessation.).IV.[TOUTELARALIT,MMELEKARMA,ESTVIDEDESOI,MAISPASCOMPLTEMENTNON-EXISTAT].LECHAPITREHUITIME,ANALYSEDEL'AGENTETDEL'ACTION(OUPRODUCTEURPRODUISANTSONKARMADUCYCLEDUKARMA),.Chapitrehuitime-Analysedel'actionetdel'agent:analysedel'agentetdel'actiondescausessupposesvaliderlanaturepropredesconsciencesetautrescomposs.Lastrophe12tablitladsignationdpendantedeschoses.(tape#2&8:pouuterlapensedel'impossibilitdupassaged'unautremondedanscemonde-ci,etdecemondedansunautre,etdel'accomplissementd'actionsvertueusesetnonvertueusessilapersonnen'apasd'existenceensoi,ilexposeraleschapitresdeuxime,analysedumouvement,ethuitime,analysedel'agent.--pourcarterl'ideqe,puisquel'attachement,laproduction,ladure,ladestructionetleurscauses,lesactionsetlesagentsexistent,ilsdoiventexistereneux-mmes,lestroischapitressixime,septime,huitime,portantsurl'analysedudsir,descompossgentetdel'action).(i.e.surlavacuitdesphnomnessurlavacuitducycledukarma,etdetoutelEneffet,silescinqagrgatssontvidedesoi,quenest-ildukarma,duconditionnement,ducyclecompletetdetoutelaralitengnral.Danscechapitretoutela

    litestanalyseenanalysanttourtourtouteslespossibilitsdutrioagent,act,rsultatdelactionoukarma(cequirevientanalysertouttriosujet,verbe,comlment).Chacundecestermespeutntrequunedesquatrepossibilits:relle,non-lesdeuxlafois,aucundesdeux.Or,ilestmontrquaucunedes64possibilitsnpossible.Onenconcluquetoutelaralitestvidedesoi:agent,action,karma/conditionnement.Mais,biensr,cecineveutpasdirequetoutelaralitestcompltementnon-existante,oupureimagination.Toutestniexistent,nicompltementnon-existant,nilesdeux,niaucundesdeux.Etcestjustementparcequelaralitducycledeconditionnementestainsiquilestpossibledesenlibrer.Toutelaratouttriosujet,verbe(tatouaction)&complment(oukarma)sontconceptuellementinterdpendants,insparable,niidentiquenidiffrent,nisimultansnispardantemps;non-dual:nideuxniun.Riennexisteetchange,ouchangeenquelquechosedetotalementdiffrent.Ilnyapasdecontinuit,nidediscontinuit.Toutest

    ommeunfluxdinterdpendancesansaucunentit.Ilnyapasdoccurrencedesujet,ve,oucomplmententermesabsolus,maisilestutiledutilisercesconceptsconventionnellement.Aveccetteanalysenousavonsfinidecouvrirlevidedesoidetouslesphnomnes.).A.2.2[DTAILSSURLENON-SOIDEPERSONNES].LECHAPITRENEUVIME,ANALYSEDUPREXISTANT(OUPROPRITAIREDESSENS):.CHAPITRENEUVIMEANALYSEDUPREXISTANT:yestrfutunappropriateurquiseraitlonditionpralabledetouteslesperceptionsetsensations.(tape#3:pourrfuterlapensequ'unappropriateurestimpossiblequandonenseignel'absencedenaturepropredel'agent,l'analyseduprexistant,auchapitreneuvime)

    .(i.e.surlavacuitdespersonnessurlavacuitdunpropritairedessens,dunrdesperceptionssurlillusiondelacontinuitlorsduneperception:lesujetnedmeurepaslemme,ninechangecompltementlorsdelaperceptionpasdecontinuit,nidediscontinuit.Cechapitreestsemblableauchapitretroisime,maisicioninsistesurlesujet,alorsquauchapitretroisimeoninsistaitsurlesphnomnes,sulesobjetsperus.Danslesdeuxcasilestmontrquesujet,verbe(perception)&complment(objetsperusouconnaissancesacquisessuitelaperception)sontconceptuellementinterdpendants,insparable,niidentiquenidiffrent,nisimultansnispansletemps;non-dual:nideuxniun.Riennexisteetchange,ouchangeenque

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    18/226

    lquechosedetotalementdiffrent.Ilnyapasdecontinuit,nidediscontinuit.Ttestcommeunfluxdinterdpendancesansaucunentit.Ilnyapasdesujet,changemntoudplacement,oudestinationentermesabsolus,maisilestutiledutilisercesconceptsconventionnellement.).LECHAPITREDIXIME,ANALYSEDUFEUETDUCOMBUSTIBLE(OUDETOUTEDUALIT),.CHAPITREDIXIME-ANALYSEDUFEUETDUCOMBUSTIBLE:l'exempleavancpourdmontrerl'treensoidespersonnes:Nagarjunareprendlesargumentsdveloppsauchapitredeuxime,ainsiquelaquestiondel'identitetdeladiffrence.Iltraiteaussiladiscussionquintupledfinissantlarelationentredeuxphnomnes.(tape#4:pourrful'exempledestinprouverl'treensoidel'appropriateur,lechapitredixime:anaysedufeuetducombustible).(i.e.IcionexamineuneanalogietrspopulairedansleHinayanaetquiestutilispareuxpourprouverlexistenceduncycledekarmarel,ainsiquedelapossibilitnevraieLibrationindividuelle.Cetteanalogie,montrantlarelationentrelefeuetsoncombustible,reprsentelarelationentrelillusiondusoipersonneletdesoncombustible:lesacquisitions(lesactionscratricesdekarma).Ilestditquetantquilyaacquisition,ilyaparconsquencelemaintiendelillusiondusoi;maisquelorsquelesacquisitionssontabandonnes,alorslillusiondusoisteintcommelefeusteintetnevasnullepart.Ilestmontrdanscechapitrequecetteanalogie,quoiquetrsutileendbutdeparcours,nedoitpastrepriselalettre,cmmetantabsolue,etquedanslesdeuxcasriennepeuttreassumcommeexistantre

    lement.Lanalogie,commelaralit,conduitlabsurditlorsquonassumequilsson.Defaongnraleladualitdufeuetdesoncombustible,commeladualitdusoietsacquisitions,commeladualitdusoietdescinqagrgats,commeladualitdelaproductiondpendanceetdelavacuit,commeladualitdesdeuxvrits,..commetoutlesdualitsreprsentedeuxplesconceptuelsquisontenralitinterdpendants,ies,non-dual:niunnideux.Ilssontnidiffrents,niidentiques.Ettoutelaralitestainsi.).LECHAPITREONZIME,ANALYSED'UNEEXTRMITANTRIEUREETD'UNEEXTRMITPOSTRIEURE,DIRELEPASSETLEFUTURDUCYCLE.CHAPITREONZIME-ANALYSED'UNEEXTRMITANTRIEUREETD'UNEEXTRMITPOSTRIEURE:existenceprouveraitunjetransmigrantrel.(tape#5:pourrejeterlesraisonsa

    vances,leschapitresonzimeetdouzime:analysed'uneextrmitantrieureoupostetanalysedelasouffrance).(i.e.Silnyapasdesoipersonnel,nidekarma,quenest-ilalorsducycledusamara,desrenaissancesconditionnes,etdelapossibilitdeLibration?DanscechapitreilestmontrquelonpeutexpliquelesamsaraetlaLibrationsansrecourirenlacroyanceenuneralitcomposdlmentsetdekarmarel.Commedanslechapitresurlestroisstagesdudevenir:surlaproduction(origine),ladureetladestruction(cessation)desagrgats/desproduitslavieprsentenapasrellementdet(naissance),nidedure(vie),nidefin(mort)entermesabsolus,quoiqueceux-cisoientdesconventionsutiles.Personnenexisteetchange,ouchangeenquelquundecompltementdiffrent.Ilnyapasdedbutauxcauses,nidefinauxeffetsnyadoncpasrellementderenaissanceetdecyclederenaissancesdanslesamsar

    a.Demme,lesamsaranapasderelleexistence,napasdereldbut,niderelfnyapasderelleLibration,derelNirvana.Lesamsaraestcausparlignorance,squeleNirvanaestcausparlasagesse.).LECHAPITREDOUZIME,ANALYSEDELASOUFFRANCE:.CHAPITREDOUZIME-ANALYSEDELASOUFFRANCE:l'auteuryutilisecommeauchapitrepremierlarfutationdesquatreextrmesdeproduction.(tape#5:pourrejeterlsraisonsavances,leschapitresonzimeetdouzime:analysed'uneextrmitantrieupostrieureetanalysedelasouffrance)

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    19/226

    .(i.e.Silnyapasderelsoi,niderelsamsara,alorsquenest-ildelasouffraLesquatreNoblesVritsnementionnent-ellepaslaralitdelasouffrance,descaussdelasouffrance,delapossibilitdelalibration.Danscechapitreilestmontrquemmelessouffrances,toutcommetouteralit,sontniexistantes,ninon-existntes,nilesdeux,niaucundesdeux.Toutcommepourlacauseduneffetlasectiondeux,ilestmontrquelacauserelledelasouffrancenepeutvenirnidesoi(causeinterne),nidelextrieur(causeexterne),niduncombinaisondesdeux,nidilleurs.Etsilnyapasdecauserelle,alorscommentpourrait-ilyavoiruneffetrel?Toutcommelereste,lessouffrancessontdesimputationsconceptuellesinterdpendantes).A.2.3[DTAILSSURLAVACUITDESSIMPLESCHOSESSURDIVERSCONCEPTSHINAYANISTESDEBASE:IMPERMANENCE,UNIFICATION,NATUREPROPRE,CONDITIONNEMENTETLIBRATION].LECHAPITRETREIZIME,ANALYSEDESFORMATIONS(OUDELIMPERMANENCEINHRENTEENTOUTECHOSE):.CHAPITRETREIZIME-ANALYSEDESFORMATIONS:lanaturepropre,interdisanttoutetransformation,estrfute;unenaturepropredelavacuitelle-mmeestaussirepous.(tape#:??).(i.e.Ilestditquelasouffranceinhrenteestduelanaturepropredetoutechoseformepartirdautreschosestoutcequiestcomposdoitncessairementsedc

    unjour.Cesontlesprincipesdelimpermanenceetdelinsatisfactionassocietouechoseimpermanence.Danscechapitreilestmontrquecetteaffirmationestunoxymoron.Unechosenepeutexisteretchanger,outreimpermanente.Limpermanenceetlanon-satisfactionnesontdoncpasdesprincipesabsolus,maisdesimpleimputationsconceptuellesinterdpendanteaveclesaffirmationsdexistencerelledeschoses.Doncilnyapasdecauserelleabsoluedelasouffranceetcellenestquunautreillusionassocielillusiondusoi.LesconceptsdimpermanenceetdinsatisfioninhrentetellequenseignsdansleHinayananedoiventpastreassumscommeabss,ourel;quoiquetrsutileendbutdeparcours.Lacausedelasouffranceapparentnestpaslimpermanencedechoserelle,maislignorancedeleurvraienature.).LECHAPITREQUATORZIME,ANALYSEDUCONTACT(OUDELANOTIONDUNIFICATION).

    CHAPITREQUATORZIME-ANALYSEDUCONTACT:entrel'objetdevision,lavisionetl'agent,aveclacritiquedel'altritetdel'identit.(tape#9:pourrfuterlmationselonlaquellel'enseignementsurlecontactentrelesphnomnes,l'appropriationlescausesetconditionsproductrices,ainsiquelecyclelasuccessiondesviesdmontrentlanaturepropredespersonnesetdesphnomnes,leschapitresquaorzime,analyseducontact,quinzime,analysedelanaturepropre,etseizime,analysedesliensetdelalibration).(i.e.Ilestditqueleschosessunissentpourcreruneautrechoseexemple,lecotactlorsdelaperception.Ilestditquececineseraitpaspossiblesilescausesntaientpasrelles.Cechapitreexaminelanotiondunificationoudecombinaisn.Ilestmontrquedeschosesdiffrentesousemblablesnepeuventsunir(entermesabsolus),etquedoncilnepeutexisterdunificationrelle.Toutcesconceptsne

    sontquedesimputationsinterdpendantes.Ilnyapascontactdechosesindpendantes;lemondeperuetlapensepercevantcesobjetsnesontpasindpendantslundeltre;ilssontinterdpendants,insparable,non-dual:niunnideux.Ilsnesontnidiffrent,nisemblable.CecireprsentelinsparabilitdestroiscorpsduBouddha..LECHAPITREQUINZIME,ANALYSEDELANATUREPROPRE,(OUEST-CEQUUNECHOSEEXISTEETCHANGE,OUYA-T-ILQUELQUECHOSEQUIPASSEDUNERENAISSANCELAUTRE).CHAPITREQUINZIMEANALYSEDELANATUREPROPRE:untermequisemblebiendsigneretlanaturepropreentantqu'objetdengationetlanatureultime,finaled'unp

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    20/226

    hnomne.(tape#9:pourrfuterl'affirmationselonlaquellel'enseignementsurlecntactentrelesphnomnes,l'appropriationlescausesetconditionsproductrices,insiquelecyclelasuccessiondesviesdmontrentlanaturepropredespersonnesetdesphnomnes,leschapitresquatorzime,analyseducontact,quinzime,analysedlanaturepropre,etseizime,analysedesliensetdelalibration).(i.e.Questest-ilalorsdelavraienaturedetoutechoseetdetoutepersonne?Danscechapitreilestmontrquunechosenepeutexisterensoietchanger,ouchangerenquelquechosedautre,quuntrenepeutexisterensoietchanger,ouchangerenunautretrediffrent.Laproductiondpendanteesttotalementincompatibleaveclanaturepropredeschosesetdestresunechosenepourraitchanger,etuntrenepourraitrenatre,silsavaientunenatureproprecestexactementparcequilsntvidedesoi(vacuit)quilspeuventchanger,etquelaLibrationestpossible.Quantlavraienaturedetouteschosesetdetouttre,ellenestpasdescriptibleenutilisantnosconcepts,elleestditeau-deldetouteconceptualisation.MaisonpeututiliserleTetralemmapourscarterdesquatreextrmesendisantquelaralnestpaslexistence,nilanon-existencecomplte,nilesdeuxsimultanment,niqueluechosedautrequisoitnilunnilautre.Leproblmeestdesattacherauxconcepttdepenserquilsdsignentdeschosesoutresabsolumentexistantounon-existant.Cestainsiquelontombedansundesextrmes:ralisme,nihilismeouidalisme,duameetmonisme.MaissilonpeutselibrerdecetattachementauxconceptsenvoyantleurvrainaturealorsonauraatteintlejusteMilieuet,ultimement,laLibration.BeaucoupdeconfusionvientdufaitquecertainsnecomprennentpaslanatureprovisoiredecertainsenseignementsduBouddha,etsattachentauxconceptsp

    rsentsendbutdeparcours.Ilfautsavoirutiliserlesmthodesvertueusesetenseinementsprovisoiressanssyattachercommesiellestaientdesvritsabsolues.Ilutsavoircombinermthodesvertueusesetsagesseralisantgraduellementlavrainaturedetoutechose.).LECHAPITRESEIZIME,ANALYSEDEL'ASSERVISSEMENT(SAMSARA)ETDELALIBRATION(NIRVANA):.CHAPITRESEIZIMEANALYSEDEL'ASSERVISSEMENTETDELALIBRATION:c'estunerfutatondel'treensoiducycleetdel'au-deldespeines.(tape#9:pourrfuterl'affrmationselonlaquellel'enseignementsurlecontactentrelesphnomnes,l'appropriationlescausesetconditionsproductrices,ainsiquelecyclelasuccessiondesviesdmontrentlanaturepropredespersonnesetdesphnomnes,leschapitresqu

    torzime,analyseducontact,quinzime,analysedelanaturepropre,etseizime,analysedesliensetdelalibration).(i.e.Quenest-ilalorsdelavrainaturedusamsaraetduNirvana,dtreconditionnarnotrekarmaaccumuletdtreLibr?Ya-t-ilquelquunquisoitattachoulibrusamsara?Ya-t-il-unelibrationindividuellepossibletellequenseigndansleHinayana?Deschapitresprcdentsnouspouvonsconclurequilnyapasdindividualitquipassedunerenaissancelautre,etdoncpasdindividualitrellequipuissetMaiscetteabsencedexistencerelle(ensoi)neveutpasdirequetoutsoitcompltementnon-existant.Lanaturenestniexistence,ninon-existence.Doncilnyapasderelletransmigration,samsaraetLibration;maisceux-cinesontpascompltementnon-existants.Etilesttrsutiledutilisercesconceptstoutensesouvenantdenepassauterauxextrmes.)

    .LECHAPITREDIX-SEPTIME,ANALYSEDEL'ACTE(OUDELATHORIEDUKARMA):

    .CHAPITREDIX-SEPTIME-ANALYSEDEL'ACTE:Nagarjunaymontrel'impossibilitd'agentsetd'actionsdanslecadredel'treensoi.(tape#10:pourrfuterquelecycleexisteensoiparcequ'ilconstituelesupportdelarelationentrelesactionsetleurseffets,lechapitredix-septime,analysedelacausalit).(i.e.Quenest-ilalorsdelathoriedukarma,delancessitdelamoralit,delaationentrelesactesbonsaveclebonheur,etdesactesmchantsaveclasouffran

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    21/226

    ce?Toutcecinestquillusion;riennexisteentermesabsolus,maisilesttrsutdutilisercesconceptsendbutsdeparcoursparceque,eneffet,danscesconditionsilyacorrlationsapparentesentrelesactesbonsetlebonheur,ainsiquentrelesactesmauvaisetlasouffrance.Maislavraiesignificationdetoutceciestbeaucoupplussubtilequellenapparatalors.Ladualitestmoinsentrelebonetlemauvais,quentrelignoranceetlasagesse(quoiqueultimementlasagesseestau-deldetoutedualit).Ilnyapasdactionsrelles,nideconsquencespcifiquesntermesabsolustelquenseigndanslAbhidharma.Sicelataitlecas,ilnyauraiasdutilitpourlamoralitetpasdepossibilitdelibrationdececycle.Cestjentparcequeceschosesnesontquedesimputationsconceptuellessansexistenceensoiquilestpossibledeselibrerducycledusamsara,etquelesactionsvertueusessontefficacesapporterrelativementplusdebonheur.).A.2.4[RSUMSURLESDEUXNON-SOIDUJEETDESPHNOMNESETSURLAPOSSIBILITDELONENRALISANTLEURVRAIENATURE].LECHAPITREDIX-HUITIME,ANALYSEDUJE:.CHAPITREDIX-HUITIME-ANALYSEDUJEETDESPHNOMNES:sontexaminslesliensdujeaveclesagrgatssousl'angledel'identitetdeladiffrence.Lescaractresdel'ansitsontdtaillsetlamaniredemettrefinaucycleestindique.Cechapitreestunegrandeimportanceetilatditqu'ilcontientlesensdesvingt-sixautres.(tape#1:toutd'abord,parcequ'ilfauttablirl'absencedesobjetsderfrencedel'ignorancequiadhreunjeetmien,l'enseignantexpliqueralechapitredix-huiti

    analysedujeetdesphnomnes).(i.e.Enrsum,touteslesphnomnesettouslestressontvidedexistenceensoistants,maispascompltementnon-existants.LavraienaturedetoutestentrecesdeuxextrmeslavoieduMilieu.EtcequifaitladiffrenceentrelesamsaraetleNirvanaestlasagesseralisantcettatdeschosesetdestres,leurvraienatureau-deldelaconceptualisation,au-deldelexistenceetdelanon-existence.Ilnyadoncpasdindividualitrellelibrer,nidelibrationenaccomplissanttelchemtelautrechemin.Lavraielibrationestau-deldelindividualit,auau-deldelausalit,auau-deldetoutedescription,etau-deldelarejectiondetout(nihilisme).Doncuncheminbassurlutilisationdemthodesvertueuses(non-rejet)etledvoppementprogressifdecettesagesse(non-acceptation)estefficaceparcequilestalorsbassurcesdeuxaspects:nonexistenceetnonnon-existence.Cestpourqu

    oiilestditquelondoitcombinermthodeetsagesseentouttemps.).(Voiraussi:lesSoixanteStancesderaisonnement(Yuktisastika),dansleurenseignementprincipal,visentdmontrerquelalibrationetl'omnisciencesontimpossiblespourquiadhredesvuesd'existenceetd'inexistence.).A.2.5[ANALYSEDESTHORIESCOMPLEXESDELABHIDHARMA:THORIEDESMOMENTSSUCCESSIFSDECONSCIENCE(ASSUMANTUNTEMPSABSOLUETDISCRET),OBSERVATIONDIRECTEDELAPRODUCTIONETCESSATIONDECESMOMENTS].LECHAPITREDIX-NEUVIME,ANALYSEDUTEMPS(ETDELESPACE),.CHAPITREDIX-NEUVIME-ANALYSEDUTEMPS:considrcommelesupportdeschosesetqu

    i,cetitre,existeraitncessairementenlui-mme.(tape#11:lechapitredix-neuve,analysedutemps,pourrfuterl'assertionqueleschosesexistentenelles-mmesparcequ'ellesformentlescausesdeladsignationdestroistemps).(i.e.Mmelestroistempspass,prsentetavenirnontpasdexistencerelleeolus.Ilssonttoujoursrelatifs.Danscechapitreilestmontrquecestroistempssontvidedexistenceensoiparcequeleurdfinitionsmmesontinterdpendantes.nnepeutexistersanslautre.Ilssontinsparable,non-dual:niunnideuxnitrois.Cesontdesdsignationsconceptuellesconventionnellessansaucuneralitensoi.Leurdfinitionssontgalementbassurlexistenceensoideschoses,surlorigin

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    22/226

    ladureetlafindunchoseutilisecommepointsderfrence.Maiscommeaucunechonexisteensoi,etquilnyapasderelleorigine,dureoucessation,alorsilnetyavoirdetempsabsolusdfinitenrfrencecespointsimaginaires.Leschosesetletempssontconceptuellementinterdpendants,insparables,non-dual:niunnideux.Note:toutcequiestditproposdutempsestapplicablelespace.Onparleoncicidelarelativitmatire-non-matire,espaceettemps.).LECHAPITREVINGTIME,ANALYSEDEL'ASSEMBLAGE(OUDELATHORIECAUSALEDELMERGENCEDELEFFETDUELHARMONIEDESCAUSESETCONDITIONS),.CHAPITREVINGTIME-ANALYSEDEL'ASSEMBLAGE:lecomplexedescausesetconditionsquiengendredeseffetsdontletempsseraitlacauseauxiliaire.(tape#12:pouranantirladmonstrationqueletempsexisteselonsanatureproprevuqu'ilconstitueraitlacauseproductricedeseffets,ainsiquedel'existenceetdeladestruction,l'analysedel'assemblageauchapitrevingtimeetcelledel'apparitionetdeladisparitionauchapitrevingtetunime).(i.e.Auchapitrepremierilatdmontrquilnexistepasdecauseensoi,decausure,etquedonclessenceduneffetnepeutvenirdenullepart,etquedonctoutechose(effet)estncessairementvideensoi.Danscechapitreonexaminelapossibilitquelessenceduneffetviennedelassemblage(ouharmonie)dunagrgatdeesetconditions.Onpourraitparleralorsdelathoriedelmergencedursultatpirdelharmoniedescausesetconditions.Touteslesremarquesetconclusionsduchapitrepremiersappliquentici.Unedescauseetsoneffetnepeuventtrediffren

    tniidentique,nepeuventtresimultaneousparsdansletempsladynamiquedelinedeleffetpartirdecause(s)estinexplicableentermesabsoluslathoriedesmomentsdelAbhidharmaestinsoutenable.Ilsnesontquedesimputationsconceptuellesinterdpendantessansaucuneralitensoi.Etsichaquecauseestvidedesoi,alorslensembleestgalementvideensoi,ainsiqueleffetglobal.Untoutetsespartiesnesontnidiffrentniidentique...Iladjgalementtdmontrquelecofication,oudassemblage,estvideensoi.Etcestjustementparcequetoutestvideensoiquetoutestpossibleenapparence.).LECHAPITREVINGTETUNIME,ANALYSEDELAPRODUCTIONETDELADESTRUCTION.CHAPITREVINGTETUNIME-ANALYSEDELAPRODUCTIONETDELADESTRUCTION:dontl'existencelaisseraitsupposeruntempsrell'intrieurduquelellesviendraients'i

    nscrireentantquephnomnesrels.(tape#12:pouranantirladmonstrationquelpsexisteselonsanatureproprevuqu'ilconstitueraitlacauseproductricedeseffets,ainsiquedel'existenceetdeladestruction,l'analysedel'assemblageauchapitrevingtimeetcelledel'apparitionetdeladisparitionauchapitrevingtetunime).(i.e.Lestroischapitres19,20,21ensemblerfutentlathoriedesmomentsdelAbhdharma.Seloncettethorie,cequitransmigredunerenaissancelautrenestpasundividucommetel,puisquemmeleHinayanaadmetlenon-soidelapersonne,maislacontinuitdecequiestappellasuitedelaconscience,theconsciousnessstream.Ceciestcomparlacontinuitdufeuquiesttransmisdunebougieuneautresilaconscienceestdcritecommeunesuccessiondemomentsdeconsciencequisontenfaitdpendantprincipalementdumomentprcdent,ainsiquedesautresfacteurs

    delaconscienceetdesvnementsexternes.Nagarjunaadmontrauchapitre19quelesupportprincipaldecettethorie,letemps,estvideensoi.Ilagalementdmontr,auchapitre20,quelassemblagedescausesprcdentlemomentsuivantnepeutexpliquerleffet,lemomentsuivant.Dansceprsentchapitre,ilinsistesurlimpossibilitquedeuxmomentssesuiventcommecauseeteffet:ilsnepeuventtresimultans,nitrespardansletemps.Commetoutecauseeteffet,leurdynamiquenepeuttreepliquentermesabsolus.Cesdeux,ainsiquedeuxmomentssuccessifs,nesontquedesimputationsconceptuellesinterdpendantesvideensoi.CettethoriedesmomentsdelAbhidharma,quoiquetrsutileendbutdeparcours,nedoitpastrepriselettrecommeunevritabsolue.Sionlexamineattentivementonydcletoutesesab

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    23/226

    its.IlnyadoncpasdepossibilitdobservationdirectedelorigineetdeladesttiondecesmomentsdeconsciencetellequeprescritparlAbhidharmaDonccetteobservationdirecteducaractreessentieldetoutechosenepeuttrelacauseduNirvana,tellequementionndanslAbhidharma,puisquilnyapasdorigine,dedure,cessationdecesmoments.LathoriedusamsaraetlamthodedatteindreleNirvanadelHinayanasontbasssurunethoriesansfondement.).A.2.6[RSUMSURLANATUREDUNIRVANAETDUSAMSARA].LECHAPITREVINGT-DEUXIME,ANALYSEDUTATHAGATA,.CHAPITREVINGT-DEUXIME-ANALYSEDUTATHAGATA:dontl'existencedanslasuccessiondesviesprouveraitlaralitdelasriedudevenir:l'argumentestmenaumoyeneladiscussionquintupleenvisageantleTathagataenrelationavecsesagrgats.(tape#13:leschapitresvingt-deuxime,analyseduTathagata,etvingt-troisime,analysedel'erreur,pours'opposerlapensequ'enenseignantl'absencedenaturepropredelacontinuitducycle,sonfruit,Tathagata,etsacause,lespassions,serontinacceptables).(i.e.Quenest-ilalorsdelavraienaturedursultatfinal,duBouddha?Est-cequiexiste,oupas?Est-illincarnationduprincipedelaproductiondpendante,oudelavacuit?Commentledcrire?Danscechapitreilestmontrque,toutcommelereste,leTathagataestniexistant,nicompltementnon-existant,nilesdeuxlafois,niaucundesdeuxlafois.Savraienaturenepeuttredcriteparlesconcepts

    deproductiondpendante(causalitespace&temps),niparleconceptdevacuit,niparaucunconcept(commeternelounon-ternel,avecousansagrgats,limitouillimt,existantounon-existant,);ilestau-deldestoutedescription,detouteconceptualisation.Cettatsublime,lersultatfinallabouddhit--,nereprsentequentrepartiedusamsara(aveclescinqagrgatsconditionns),etlesdeuxsontconceptuellementinterdpendant,insparable,non-dual:niunnideux.Etcestlaralisatindetoutceciquiestlacausedursultatfinal.Untresamsaricnechangedoncpaspourdevenirunautretypedtre,unBouddha.Riennexisteetchange,ouchangeenquelquechosedediffrent.).LECHAPITREVINGT-TROISIME,ANALYSEDESMPRISES:.CHAPITREVINGT-TROISIME-ANALYSEDESMPRISES:ilconstituel'examendespassions

    ;commeendenombreuxautresendroitsduTrait,laraisondelaproductiondpendanteserttablirl'absenced'treensoi.(tape#13:leschapitresvingt-deuxime,analyseduTathagata,etvingt-troisime,analysedel'erreur,pours'opposerlapensequ'enenseignantl'absencedenaturepropredelacontinuitducycle,sonfruit,Tathagata,etsacause,lespassions,serontinacceptables).(i.e.Quenest-ilalorsdeserreurs,desmprises,deschosesquilfautviter,dubindediscriminationentrecequiestpureetcequiestimpure?Quenest-ildetouscesenseignementsduBouddha?Danscechapitreilestmontrque,puisquetoutestvidedesoi,alorstoutestdjparfaitementpure,etqueleproblmenestpasddiscriminercorrectemententrelepureetlimpure,maisderaliserlavrainature,lapuretoriginelledetout.Leproblmenestpastantentrelebienetlemal,ma

    isentrelignoranceetlasagesse(quoiqueultimementmmecettedualitdoittretrascende).Lasouffrancevientjustementdufaitquelonpensequeleschosesexisterellementensoietontdescaractristiquesproprescommepureetimpure,dsireetnon-dsirable,etc.Lekarmaestaccumulsuiteauxactionsbasessurcegenredrreursbassurlignorancedelavraienaturedetout.Ettoutplaisiretdplaisiruelonressentestbas/conditionnparcekarmaaccumul,etnonsurlanaturepropedelachoseoudelapersonneperue.Mais,attention,cecineveutpasdirequelondoitabandonnertoutediscriminationdsmaintenant.Lebienetlemalrelatifexistetoujourspournousetlondoitsavoircequiestbonetcequiestmal--cequicreraplusdesouffranceouplusdebonheur.Onnepeutfairesemblantde

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    24/226

    voirtoutpure.Cettevisionestlersultatduchemin,etnonlechemin.Maisilfautgalementraliserqueriennestbonoumauvaisentermesabsolus.Ondoittoujourscombinerlasagessenosdiscriminationsetmthodesvertueuses.).Aveccechapitresetermineladmonstrationproprementditeduvidedenaturepropredel'existencedpendante..*******************************************************.B.[RPONSEDESOBJECTIONS].Lesdeuxchapitressuivantsrfutentlesobjectionsquisersumentenl'accusationportecontrelesTenantsduMilieud'trelesngateursdetoutechose..LECHAPITREVINGT-QUATRIME,ANALYSEDESVRITSSUPRIEURES.CHAPITREVINGT-QUATRIME-ANALYSEDESVRITSSUPRIEURES:lasouffrance,sonorigisacessationetlavoie:danscechapitre,undespluslongsduTrait,Nagarjunaexposequelques-unsdespointsessentielsduMadhyamaka:ladistinctionncessaireentrelesdeuxvritsconventionnelleetultime,lesensdumotvacuit,untenantlaproductiondpendante,lacompatibilitdelavacuitetdurelatif,lavacuitrendantacceptableslacausalit,lesquatrevrits,lecycleetl'au-deldespeines(tape#14:lechapitrevingt-quatrime,pourinfirmerl'idequelesquatrevritsseuressontinadmissiblesdanslevided'treensoi,etlechapitrevingt-cinquime,

    pourcontrecarrerlammeobjectionpourcequiestdel'au-deldespeines).(i.e.Quenest-ilalorsdelenseignementdesquatreNoblesVrits?Est-cequelavtdetoutimpliquelinutilitdelamoralitetdetoutcheminvertueux?Quelestleienentrelenseignementdelaproductiondpendanteetdelavacuitnesont-ilspasencontradiction?Est-cequelavacuitconduitaunihilisme?Danscechapitreilestmontrquelavacuit,lorsquecomprisecorrectement,nestpasencontradictionaveclesenseignementssurlesQuatreNoblesVrits,niavecceuxdelamoralit,niceuxdelaproductiondpendante.Pourbiencomprendretoutceci,ilfautcomprendrelesenseignementssurelesdeuxvrits:lesvritsconventionnellesourelativesellequecellesquelonvientdementionner:lesquatreNoblesVrits,laproductiondpendante,lamoralit,lechemin,lalogiqueetlessciences),etlavritultimelavacuit).Cesdeuxtypesdevritsnesontpasoppos,aucontraire,unenepeutex

    stersanslautre;uneimpliquelautre;ellesnesontnidiffrenteniidentique;ellessontinsparable,non-dual:niunnideux.Donclavacuit,lorsquebiencomprise,necontreditpaslamoralit,lesquatrenoblesvrits,laproductiondpendanteetlesautresenseignementduBouddha;ellenefaitquelescomplter,quelesperfectionnerenunissantlesdeuxaspects:mthodeetsagesse.).LECHAPITREVINGT-CINQUIME,ANALYSEDEL'AU-DELDESPEINES:.CHAPITREVINGT-CINQUIME-ANALYSEDEL'AU-DELDESPEINES:quatreextrmesysontexaminsdanslecontextedel'abandondesvuesd'existenceetd'inexistence.Nagarjunamontrel'galitducycleetdel'au-deldespeines,identiquesdansleurvacuit'treensoi.Enconclusion,toutepensediscursivetantpacifie,l'veilln'aensecunedoctrine.(tape#14:lechapitrevingt-quatrime,pourinfirmerl'idequeles

    quatrevritssuprieuressontinadmissiblesdanslevided'treensoi,etlechapitrvingt-cinquime,pourcontrecarrerlammeobjectionpourcequiestdel'au-deldespeines).(i.e.QuestcequeleNirvanaalors?Est-iltoujourspossible?Etcommentlatteint-on?DanscechapitreilestmontrqueleNirvana,commetoutechose,estgalementvidedesoi:niexistant,nicompltementnon-existant,nilesdeuxlafois,niaucundesdeuxlafois.EtpersonnenatteintleNirvana:premirementilnyapasddividurel,et,deuximement,leNirvananestpasunendroit,niunvrairsultat(eet).Doncpersonnenexisteetchange,ouchangeenquelquechosedautrediffrent,o

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    25/226

    unatteintundestinationcommeleNirvana.Toutdanslesamsara,ainsiqueleNirvanaestvidedesoi.LesamsaraetleNirvananesontpasdiffrent,niidentique;ilssontconceptuellementinterdpendants,insparable,non-dual:niunnideux.Leproblmenestpastantdliminer/rejeterquelquechoseoudaccepterquelquech,nidefuirunendroitoudatteindreunautreendroit,maisderaliserlavraienaturedetout.LeproblmeestpluscommeremplacerlignorancepaslasagessecestinsiqueleNirvanaestatteint;maismmecettedualitestultimementtranscende.Etcettesagesseneconsistepasarejetertout,abandonnertouteconceptualisationartificiellement,oudefairesemblantdevoirtoutcommepure.CettesagessedelavoieduMilieuestau-deldelacceptationoudurejet,au-deldeladiscriminationetdelanon-discrimination,delaconceptualisationetdelanon-conceptualisation,delamditationetdelanon-mditation.Enattendant,ilfautsetenirlcartdetoutextrme,detoutevritconceptuelleprisecommeunabsolu;pacequnnestvraioufauxensoi.).*******************************************************.C.[MANIREDONT,PARTIRDELACOMPRHENSIONOUDELANON-COMPRHENSIONDELAPRODUCTONDPENDANTE,S'OPREL'ENTREDANSLECYCLEOUSONREJET].LECHAPITREVINGT-SIXIME,ANALYSEDESDOUZEFACTEURSDEL'EXISTENCE:.CHAPITREVINGT-SIXIME-ANALYSEDESDOUZEFACTEURSDEL'EXISTENCE:ildcritleprocessusdeformationetd'liminationducycle.

    (tape#15:ilexpliqueralechapitrevingt-siximesurl'existencedpendantepourmontrerquevoirlaproductiondpendante,c'estvoirlavoiedumilieuenseigneparl'veill).(i.e.Enrsum,voicidonccommentsontcreslesdeuxconditionspossiblesdusamsaetdunirvana:vivreaveclignorancedelavraienaturedetouteschosesetainsiavoirdesattachementspourcertainesetdelahaineoudgotpourdautreestlesamsara;vivreaveclasagessetranscendantequiaralislavraienaturedetoutechoseetainsiagirenconformitaveccettevraienature,au-deldelexistenceetdelanon-existence,estleNirvana.Delignorancevienttouteslesautrescausesdelacrationdukarmaetdessouffrancesconsquentes.Delliminationdecetteignorncevienttoutbonheuretlliminationdetoutesouffrance.Maintenant,ilfautcomprendrequemmecettethoriedelaproductiondpendantedelasouffrance,etdeson

    limination,nestdunmoyenhabile,unenseignementprovisoire,etquelonnedoitasplussyattacherquedesattachernimportequoidautres.Ilnyapasdevraiealit,devraieproductiondpendante,devraiesouffrance,devraieignorance,Ilnefautpascroirequeceslmentsetrelations,quecettecausalit,existentensoi.Ilfautgalementsavoircombinercetenseignementlasagesseralisantlavacuitdceslmentsetainsiperfectionnercettecomprhensiondelaproductiondpendanteansiquedelavacuitenralisantleurinsparabilit,lUniondesDeuxVrits.).(Voiraussi:laGuirlandeprcieuse(Ratnavali)quienseignequelaconfianceenlacausalitestlaconditionpralablel'entresurlavoiedelalibration;cetexexpliquegalementquecelle-cin'estobtenuequ'enrenversantlacroyanceenunjeetdesagrgatsrelsetencomprenantlesensdelavacuit.).

    *******************************************************.D.[MANIREDONT,PARLACOMPRHENSIONDELAPRODUCTIONDPENDANTE,LESVUESMAUVAISESSONTREJETES].LECHAPITREVINGT-SEPTIME,ANALYSEDESVUES:.CHAPITREVINGT-SEPTIME-ANALYSEDESVUES:lesvuessontlesseizeapprocheserronesempchantlapleinecomprhensiondelaproductiondpendanteetdelavacuit.Ieprendaussiunedernirefoisleproblmed'unjeinhrentparl'examendel'appropri

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    26/226

    ateuretdel'appropriation.(tape#16:enfin,l'analysedesvuesauchapitrevingt-septimeetdernier,danslequelNagarjunaexpliquequelacomprhensiondel'ainsitdel'existencedpendanteextirpedfinitivementtouteslesvuesmauvaises).(i.e.Enattendant,ilfautsetenirlcartdetoutextrme,detoutevueconceptueprisecommeunabsolu;parcequeriennestvraioufauxensoi;toutestrelatifetconditionn.Ilfautvoirtouteschosescommesilsagissaitdillusions,ettoutethoriesouvuescommedepuresfabricationsmentalesdeschteauxdecartes.Touteslesvuessontbasesurlacroyanceenquelquechosedexistantensoi;ellesontdonctoutesbasessurlignorance,etconduisencessairementplusdesouffrance.Lavraienaturedetoutestau-deldetoutedescription,au-deldetouteconceptualisation,au-deldetoutedualit.Toutesperceptions,infrences,thories/vues,actionsfabrications,sontncessairementteintsparlekarmaaccumuletncessairementimpafaites.Syattacherettenterdedfendresonpointdevuecommebassurdesabsolusnestquecrerplusdattachementetdesouffrance.)(Voiraussi:leTraitintitulFinementtiss(Vaidalyaprakarana)infirmelesseizetgoriesdel'colehindouisteNaiyayikacensesprouverl'existencerelledeschoses.*******************************************************.E.[RAISONDTREDUKARIKAS:EXPLIQUERLESDEUXVRITS].

    DanssesParolesclaires,ChandrakirtiaditqueNagarjunaacomposleTraitpourclarifierlesensetindiquerleproposdesdeuxvrits,liminerledouteausujetduprovisoireetdudfinitifdanslaparoledel'veilletdissiperlamauvaisecomprensionquifaitprendrelepremierpourlesecond.LeTrait,avecsesnombreusesapprochesanalytiques,n'apaspourbutpremierlarfutationdesautressystmes,maissurtoutcelledenotrepropresaisied'untreensoi,d'uneexistencerelledespersonnesetdesautresphnomnesetdesformesmultiplessouslesquellescetteapprhensionsemanifeste.Enoutre,danssonEntreauMilieu(161ab),Chandrakirtidclare:DansleTrait(Nagarjuna)nediscutepasparamourdelacontroverse,ilmontrel'ainsitenvuedelalibration.Etc'estll'objectifultimedecetexte.Asprerlalibrationestlacauseincitantentreprendreuneanalysedesphnomnesendelaralisationdeleurnatureprofonde,lavacuit..

    SefondantsurlefaitquelapresquetotalitduTraitestunecritiquedetoutepositionassumedanslecadredel'acceptationd'untreensoi,beaucoupontcru,beaucoupcontinuentdecroirequeNagarjunaetlesTenantsduMilieudansleurensemblen'ontnivuenisystmeouqu'ilssecontententdepourfendrelesvuesetlessystmes.Acesujet,onremarqueraquevingt-cinqchapitresduTraitrfutentprincipalementunenaturepropre,lechapitrevingt-siximeenseignelesprocessusdeformationetdecessationdesdouzefacteursdel'existencecyclique,tandisquelechapitrevingt-quatrime,l'examendesquatrenoblesvrits,affirmequelesprsntationsdeschosesducycleetdel'au-deldespeinessontfaisables,acceptablesdanslevidedenaturepropre.Danscesconditions,onpeutlgitimementpenserquel'affirmationdelaproductiondpendante,ladoctrinedelavacuitd'treensoi,lacompatibilitdesconventionsdanslevidedenaturepropre,laprsentationdesdeuxvritsrelativeetultimeconstituentdesvritablesassertionsetpasuni

    entdesrfutations.D'ailleurs,sileseulTraitneseproposepasd'tablirlerelatif,lelecteurquiviendraitscruterlesautresuvresattribuesNagarjunanepouraitmanquerderemarquerqu'enmaintsendroitsilexposeunevoiestructureets'exprimeenpratiquantspiritueletnonenngateur,dansunecivilisationophilosophieetreligionsontindissociables..NagarjunaafaitlasynthsedessoutrasdelaPerfectiondeSagesse.AryadevaacommentNagarjuna,etChandrakirtiagalementclarifilapensedumatreenprcisanilnefautpasl'expliquerselonl'optiqueidalistecinqsiclesaumoinssparentNgarjunadeChandrakirti,etentre-tempssontapparueslesgrandesfiguresdeVas

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    27/226

    ubandhuetd'Asanga,lefondateurdel'idalisme,d'olebesoind'claircissementlonlesystmeautonome(svatantrika)deBhavavivekalecritiquedeBuddhapalitamaisadopterlepointdevueconsquentialiste(prasangika)quidoitsonnomlamthdederductionl'absurdefrquemmentemployeparNagarjunaetlui-mme.Car,pourCdrakirti,NagarjunaetAryadevasontindubitablementdesConsquentialistes..*******************************************************.[LESRAISONNEMENTS].Pardemultiplesapprochesanalytiques,leTraitdmontrel'absencedenaturepropredetouslesphnomnesextrieursetintrieurs.Ilmetenlumirel'absenced'existerelledelamoindreparticule,dupluscourtmomentdeconscience.Lesapparencessontsemblablesunrve,aurefletd'unvisagedansunmiroir.CommentNagarjunaarticule-t-ilsadmonstrationpournousamenerl'intuitionquetouteslesconventionsdel'acteetdel'agent,delacauseetdel'effetsontacceptables?Unedesestechniquesdeprdilectionestlaconsquencencessaire(prasanga),lardutionl'absurdedetoutethsefondesurl'ided'uneexistencerelle,aumoyendelelleNagarjunasecontentedefaireressortirlesfautesducontradicteursanspourautantadopterlapositioncontraire.Ladiscussionestaussiconduiteenexaminantlarelationentredesgroupesbinaires(i.e.dualits)compos/incompos,production/destruction,caractre/caractrisnairesagent/action/objet,commelevoyant,lavisionetlaformevisible(chapi

    treIII).Laquestiondel'identitetdeladiffrence(X,1;XIV,7)d'unphnomneparrapportsescausesesttrssouventexamine.Cetargumentformelabasedessuivants,quiensontdesdveloppements.Ladiscussionquintuplequidfinitlarelationentredeuxphnomnesestuneinvestigationtendanttablir,parexemple,danslecasdufeuetducombustible(X),silefeuestidentiqueoudiffrentducombustible,s'illecontient,estcontenuenluioulepossde.LeraisonnementseretrouveauchapitreXXII.Leraisonnementdesquatreextrmes(XX,21-22;VIII,7):unecauseengendre-t-elleuneffetexistant,inexistant,existantetinexistantouniexistantniinexistant?Leraisonnementdelaproductiondpendante(VIII,12)estsous-jacenttouslesautresencesensquel'interdpendancemmedeschosesprouveleurnon-existencerelle

    etrfutelespossibilitsqu'ellessoientproduitesselonlesquatreextrmes,lesquatreformesdeproductionoud'autresmodalits.Onl'appelleleroidesargumentsparcequ'illiminelesdeuxextrmes:1)d'ternalismeet2)d'anantissement.Ilsnceainsi:leschosesn'existentpasrellement(repousse1)parcequ'ellessontdesproductionsdpendantes(repousse2).Nagarjunarecourtfrquemmentl'analysetemporelle(IX,XX)etmetenlumirelasolidaritdescontraires(V,6;XV,5),savoirquesiunechosen'existepas,soncontrairen'existepasnonplusetinversement..*******************************************************.[LALIGNE]

    .LalignedesvastesactivitsfuttransmiseMaitreyaparleVainqueurShakyamuni;Maitreyal'offritAsanga,lequellapassaVasubandhu;ellefutreueensuiteparVimuktisena,Vimuktisenagomin,Paramasena,Vinitasena,Shantarakshita,Haribhadra,Kusalil'Ancien,Maitriyogi(KusalileJeune),Dharmakirti(lematred'Atishaetnonlefameuxlogicien),enfinparAtisha.LalignedelavueprofondefuttransmiseManjushriparleVainqueurShakyamuni;Manjushril'offritNagarjuna,lequellapassaChandrakirti;sesdpositairessuccessifsfurentensuiteVidyakokilal'Ancien,VidyakokilaleJeune(Avadhutipa),Atisha.

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    28/226

    AtishatransmitDromteunpalestroislignesdontiltaitledtenteur:celledelaasteactivit,issuedeMaitreyaetAsanga,quisecaractriseparlamditationdessixcausespouruneffet,l'espritd'veil;celledelatrspuissanteactivit,issuedeManjushri,quienfitdonShantideva;ellesecaractriseparlamditationdel'alitetdel'changedesoi-mmepourautruicommemthodedeproductiondel'espritdeil;enfin,celledelavueprofonde.DromteunpalgualapremiredecestroislignesGnpawa,lasecondePotowaetlatroisimeChengawa.FinalementTsongkhapaeintledpositaireparl'intermdiairedesesmatres,ChkyobZangpoetNamkhaGyeltse.UnifiesenTsongkhapa,ellespassrentensuiteKhdrubj,Basoj,Chkidorj,EnsaYch,PanchenLamaIer,KnchogGyeltsen,PanchenLamaII,PurchogNgawangJampa,LosangNyendrak,GyatsoTay,RadrengRinpochII,LodreuZangpo,LosangJinpa,KelsangTendzin,TendzinKhdrub,JampelLhundrub,KyabjPabongka,KyabjTrichangDorjchang.*******************************************************.[LATRADUCTION,LESCOMMENTAIRES].LatraductiondeJnanagarbhaetChogroLuigyeltsen(IXesicle)atsansdoutelapremireeffectueauTibet.TousdeuxontaussitraduitensemblelescommentairesauTraitdeBuddhapalita,deBhavaviveka,ainsiquel'exgsedecedernierparAvalokitavrata.LecommentairedeTsongkhapa(cinqcentsoixante-deuxfoliosdanslevolumeBadesesuvrescompltes)estuneexplicationgnrale,alorsqueceluideChonDrakpaCbseprsentecommeuncommentairedesmots,signifiantparlquelesmotsdutexte

    ondamentalseretrouventdanslagloseetnonquelasignificationdechacund'euxestdonne.LeTraitestd'unelecturearide,peugratifiante.Ilseraitsot,pourtant,d'yvoirunemcaniquedialectiquesansaboutissement:au-deldecequipourraitparfoisapparatrecommedesimplespolmiquesentrecoles,ils'attaque,enfait,touteslsfacettesdenotreperceptionrigidedumondeetdestres,ilmetendoute,mineetdtruitlesmodesdepenserhabituelsquenousentretenonsdepuistoujours.MaisNagarjunanesecontentepasderduirenoscertitudesnant,iltracelavoiemenantaupleinpanouissementd'unveill.Sachonsdchiffrerlesensplnierdesaparetbrisonslesbarriresquiouvrentsurcetespacesanslimite.Commel'aditKyabjTrichangDorjchang,letuteurdeSaSaintetleXIVeDala-Lama,'occasiondelapublicationd'unautreouvrage:Unlivrenepeutrienfaireparlui-mme.Lesgensn'entirentprofitqueparunepratiquesincre.J'offriraidespr

    iresencesenset,s'ilspratiquentaveccur,ilnefaitaucundoutequecelivreleurseraprofitable.Jepriemoi-mmepourquechacunytrouvesanourriture.Jeremercielesprochesetlesamisquiontpermiscetravail.MagratitudevaenparticuliermonmatreYontenGyatso,sansquijen'auraispul'accomplir..*********************************************************************************************************************************************************************.L1:[Prliminaires]L1:[1.ManiredontNagarjunacommentalaPerfectiondeSagesse].

    LeSuprieurNagarjunaacomposdenombreuxtraitssurlessoutrasetlestantras,notammentdanssessixoeuvresdialectiquesiltablitlesensprofondaumoyendescrituresetduraisonnement.L'Anthologiedesdiscoursledmontreenprioritsousl'angledespremires,tandisqueSagesse:StancesfondamentalesduMilieu,etlescinqautrestextesdialectiquesl'tablissentsurtoutsousl'angledusecond..LeTraitexposeprincipalementlavacuit,quiestabsencedenaturepropredesobjets;leTraitintitulFinementtissenseignequelasagessefondamentaledusujetconnatlesensprofondestlaracineparos'oprentlalibrationetl'omniscience;ayantmontrdemaniregnraledanslesSoixante-DixStancessurlavacuitcommenta

  • 7/29/2019 Nagarjuna Traite Du Milieu

    29/226

    tsetactionssontfaisablesdansl'absencedenaturepropre,NagarjunarvledanslaRfutationdesobjectionsleurmodedefaisabilitpardesrfutationsetdmonstratonsspcifiques;enfin,aprsavoirexpliqudanslesSoixanteStancesderaisonnementquelavuelibredesdeuxextrmesconstituelefondementpourl'obtentiondelalibration,ilmontredanslaGuirlandeprcieusequecettevueestlasourcedel'omniscience..Parmicesuvres,leTraits'apparenteaucorps,lescinqautresauxmembresquienjaillissent.LeDiamantcoupeuretlesautressoutrascitsdansl'Anthologiedesdiscoursdtaillentlesbienfaitsdel'tudeetdelarflexionsurlesensprofond..*******************************************************.L1:[2.ExplicationduTrait]L1b:[21.Sensdutitre].Ensanscrit:PrajnanamamulaMadhyamakakarika;entibtain:prajnaveutdiresagesse,Madhyamakamilieu,mularacine,karikastanceetnamaintitul.Quantausens:fieperfectiondesagesse,milieumilieulibredesextrmesdepermanenceetd'anntion;racineindiquequeleTraitestlefondementdetouslesautresouvragesconscrslavuedumilieu..*******************************************************

    .L1b:[22.Sensdutexte(I,1-XXVII,30)]L1b:[221.LouangeauMatredupointdevuedesaparolesurlaproductiondpendante]L1b:[221.1.Sensgnral].Lethmedecetraitestlaproductiondpendantelibredeshuitextrmes.Sonproposemporaireestdepntrersonsensenprenantappuisurletexte.Sonproposessentielestl'ultimeau-deldespeines,l'apaisementdetoutepensediscursive(i.e.Ilestfauxdepenserquelebutducheminestdliminertoutepensediscursive;lecheminduMilieuestau-deldetouteacceptationourejection.Ilnyapasdediffrenceentreunespritavecousanspensesdiscursives;toutestdjpure;ilsuffitderaliserleurvraienature.LeBouddhacontinuedepenseretdecommuniqueruti

    lisantdessymbolesetdesconceptsilnapastoutabandonnerlarejectiontotaleestlepropreduHinayana,pasduMahayana.Lechemindumilieuestentrelacceptation(samsara)etlarejection(Nirvana),paslarejectiondelaconceptualisationetlacceptationdelaflicit.).Toutefois,l'expressiond'hommagen'enseignepasdirectementcedernierpropos,seproposantdedissiperlesvueserronesetlesdoutesdeceuxquinecomprennentpasladistinctionentrelessensindirectetdfinitif.LessoutrasduVhiculeinfrieurenseignentaussilavacuit,maistrsbment;enrevanche,leGrandVhiculesecaractriseparuntraitementdveloppdecete,l'approchantaumoyend'ungrandnombrederaisonnements..*******************************************************.

    L1b:[221.2Senssecondaire(deuxstancesd'hommagedeNagarjuna)].Lesensdeproductionouexistencedpendanteouinterdpendante(pratityasamutpada:apparuendpendance,enprenantappui,encontactant:touslesphnomnessontncrementtablisendpendancemutuelle,ilsn'existentpasseulementpartirdecausesetdeconditions..\HommageauParfaitveill,\LeSuprmeOrateur,quienseigne\Quecequiapparatendpendance