Διαδικασία εξόρυξης και ανάλυσης στοιχείων για το κτιριακό απόθεμα

και την ενεργειακή του απόδοση

Ομάδα σύνταξης

Δρ. Έλενα Δασκαλάκη Δρ. Κωνσταντίνος Μπαλαράς

Πόπη Δρούτσα, MSc Σίμων Κοντογιαννίδης, MSc

Αθηνά Γαγλία, MSc

Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας Ινστιτούτο Μελετών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης

Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Δεκέμβριος 2007

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Το έργο DATAMINE 3 2. Οι Ευρωπαϊκές οδηγίες 2002/91/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ στην Ελλάδα 4 3. Πιλοτική εφαρμογή του DATAMINE στην Ελλάδα 6 3.1. Στόχοι 6 3.2. Εμπλεκόμενοι φορείς 6 3.3. Η Ελληνική Βάση Δεδομένων DATAMINE 6 3.3.1 Διαδικασία συλλογής δεδομένων 6 3.3.1.1 Διαθέσιμες μεθοδολογίες ενεργειακών επιθεωρήσεων και αξιολόγησης της ενεργειακής συμπεριφοράς κτιρίων στην Ελλάδα

7

3.3.1.2 Ανταπόκριση των διαθέσιμων μεθοδολογιών αξιολόγησης κτιρίων στις απαιτήσεις της Ελληνικής Βάσης Δεδομένων

10

3.3.2 Πληρότητα Ελληνικής Βάσης 10 3.3.3 Γενικά χαρακτηριστικά κτιρίων της Ελληνικής Βάσης Δεδομένων DATAMINE 14 3.4. Αποτελέσματα 17 3.4.1 Στατιστικά 17 3.4.2 Κτιριακό κέλυφος και ενεργειακές απαιτήσεις κτιρίων 19 3.4.2.1 Μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας 19 3.4.2.2 Ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση 24 3.4.3 Συστήματα παραγωγής-απόδοσης θερμότητας 27 3.4.3.1 Γενικές πληροφορίες 27 3.4.3.2 Ενεργειακή απόδοση συστημάτων παραγωγής θερμότητας 27 3.4.3.3 Ενεργειακή απόδοση συστημάτων παραγωγής-διανομής θερμότητας 28 3.4.4 Συνολική ενεργειακή απόδοση κτιρίων 29 3.4.4.1 Απαιτήσεις πρωτογενούς ενέργειας 29 3.4.5 Αποδιδόμενη ενέργεια 31 3.4.5.1 Υπολογιζόμενες ενεργειακές απαιτήσεις 31 3.4.5.2 Πραγματική κατανάλωση ενέργειας 32 3.4.6 Περαιτέρω ανάλυση 33 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 43 5. ΑΝΑΦΟΡΕΣ 44 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 45 6.1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Παρατηρήσεις για τον ενεργειακό κανονισμό 46 6.2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Ευρωπαϊκές μεθοδολογίες ανακαίνισης κτιρίων 53 6.3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: Ευρωπαϊκές μεθοδολογίες ενεργειακής επιθεώρησης κτιρίων 69 6.4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4: Βάση δεδομένων DATAMINE 78

2

1. Το έργο DATAMINE Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/EΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) απαιτεί να υπάρχει Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) για όλα σχεδόν τα κτίρια στην Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Το πιστοποιητικό θα αποδίδει στο κτίριο έναν αριθμητικό δείκτη για την συγκριτική αξιολόγηση της ενεργειακής του απόδοσης, ενώ παράλληλα θα συνοδεύεται από συστάσεις με οικονομικά αποδοτικά μέτρα βελτίωσής της. Το ΠΕΑ θα είναι απαραίτητο κατά την κατασκευή, την πώληση ή την εκμίσθωση των κτιρίων. Παράλληλα, η πρόσφατη Ευρωπαϊκή Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες (2006/32/EC η οποία τροποποιεί την 93/76/EEC) με σκοπό τον περιορισμό των εκπομπών του CO2, απαιτεί την λήψη μέτρων από το 2008 με στόχο την μείωση της τελικής χρήσης ενέργειας στο 9% μέχρι το 2017. Το DATAMINE που υλοποιείται στα πλαίσια του προγράμματος Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη (Energy Intelligent Europe) έχει ως στόχο του τη βελτίωση της υπάρχουσας γνώσης για το κτιριακό απόθεμα και την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων μέσα από τα στοιχεία που συγκεντρώνονται κατά τη διάρκεια της Ενεργειακής Επιθεώρησης & Πιστοποίησης των κτιρίων στις χώρες της ΕΕ. Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι: • Δημιουργία κοινά αποδεκτής μεθοδολογίας συγκέντρωσης, ανάλυσης και εκμετάλλευσης

πληροφοριών από τα ενεργειακά πιστοποιητικά κτιρίων. • Υλοποίηση 12 Πιλοτικών Προγραμμάτων για συλλογή δεδομένων και παρακολούθηση της

ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων στις 12 χώρες της ΕΕ που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. • Συγκέντρωση όλων των διαθέσιμων δεδομένων από τα 12 πιλοτικά προγράμματα σε μια κοινή

Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίων. • Ανάλυση και σύγκριση των δεδομένων κτιριακού αποθέματος για τις 12 χώρες που

συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Η κοινή Βάση Δεδομένων περιλαμβάνει 255 παραμέτρους, που καλύπτουν όλες τα χαρακτηριστικά που αφορούν την ενεργειακή συμπεριφορά και απόδοση του κτιρίου. Τα διαθέσιμα στοιχεία περιλαμβάνουν: Πληροφορίες από τα ενεργειακά πιστοποιητικά (π.χ. ημερομηνία έκδοσης πιστοποιητικού, ενεργειακή κατάταξη κτιρίου), Γενικά στοιχεία κτιρίου (π.χ. θέση, χρήση, κλιματιζόμενη επιφάνεια), Ειδικά στοιχεία κελύφους (π.χ. U-values, επιφάνειες, κατασκευαστικά χαρακτηριστικά), Πληροφορίες ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, Υπολογιζόμενες ενεργειακές απαιτήσεις (π.χ. φορτία θέρμανσης, ψύξης, ζεστού νερού χρήσης), Παράμετροι λειτουργίας, Κατανάλωση ενέργειας, Εκπομπές CO2. H βάση δεδομένων είναι συνδεδεμένη με ένα εργαλείο επεξεργασίας και στατιστικής ανάλυσης, το οποίο αναπτύχθηκε στα πλαίσια του προγράμματος για την επεξεργασία: • Των δεδομένων των κτιρίων που περιλαμβάνονται στα 12 Πιλοτικά Προγράμματα (π.χ.

στατιστική ανάλυση για τον αριθμό, την χρονολογία κατασκευής, τον τύπο, την επιφάνεια των κτιρίων, κλπ.)

• Των δεικτών ενεργειακής απόδοσης (π.χ. συντελεστές θερμοπερατότητας U-values, αποδόσεις συστημάτων, ετήσιες ενεργειακές καταναλώσεις, εκπομπές CO2 κλπ.)

Με το τέλος του προγράμματος, η κοινή Ευρωπαϊκή Βάση Δεδομένων Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίων θα περιλαμβάνει δεδομένα από περίπου 16000 κτίρια κατοικιών και του τριτογενή τομέα από τις συμμετέχουσες στο πρόγραμμα χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία και Πολωνία. Τα αποτελέσματα του προγράμματος θα παρέχουν την δυνατότητα συγκέντρωσης και εκμετάλλευσης της τεράστιας αξίας πληροφορίας που θα προέρχεται από την έκδοση των ενεργειακών πιστοποιητικών και θα αποτελέσουν μια καλή βάση για την καθιέρωση εναρμονισμένων συστημάτων ελέγχου του κτιριακού αποθέματος και της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Περισσότερες πληροφορίες για το DATAMINE: http://env.meteo.noa.gr/datamine/

3

2. Οι Ευρωπαϊκές οδηγίες 2002/91/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ στην Ελλάδα Η ισχύουσα Ελληνική νομοθεσία σε σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας στην μελέτη κτιρίων περιορίζεται στη μελέτη θερμομόνωσης που απαιτείται για κάθε νέα κατασκευή, σύμφωνα με τον Κανονισμό Θερμομόνωσης Κτιρίων (ΚΘΚ), Πρoεδρικό Διάταγμα Φ.Ε.Κ./362 - 4.7.79, ο οποίος παρέμεινε χωρίς καμιά προσαρμογή για περίπου τρεις δεκαετίες. Στη δεκαετία του 1990, λόγω της αύξησης του ενδιαφέροντος σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και την μείωση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας και ιδιαίτερα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σε συνδυασμό με την ανάγκη εναρμόνισης της Ελληνικής νομοθεσίας με τις τότε σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες (96/76 της 13-9-1993), άρχισαν να γίνονται μερικά θετικά βήματα. Δυστυχώς όμως περιορίστηκαν στο επίπεδο εκπόνησης μελετών και κάποιων οδηγιών, χωρίς όμως να περάσουν στη φάση της υλοποίησης και υποχρεωτικής εφαρμογής. Με βάση τα αποτελέσματα του προγράμματος του ΥΠΕΧΩΔΕ για την εξοικονόμηση ενέργειας στον οικιακό, εμπορικό και τριτογενή τομέα (Ενέργεια 2001) που ολοκληρώθηκε το 1995, προετοιμάστηκε και εκδόθηκε η υπ'αριθμ 21475/2707 Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) του ΥΠ.ΕΘ.Ο., ΥΠ.ΑΝ., Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. και ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. (ΦΕΚ 880/B 19-8-1998) που αφορούσε τον καθορισμό μέτρων και όρων για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων για τον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Η βασική καινοτομία της κοινής υπουργικής απόφασης ήταν η καθιέρωση του Ενεργειακού Πιστοποιητικού Κτιρίων. Ο κορμός της προσπάθειας αυτής προβλεπόταν να είναι ο Κανονισμός Oρθολογικής Χρήσης & Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ) ο οποίος θα έπρεπε να εκδοθεί σύμφωνα με το Άρθρο 26 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓOΚ) και θα αντικαθιστούσε τον ισχύοντα κανονισμό θερμομόνωσης, μεταξύ όλων των άλλων απαιτούμενων ενεργειακών μελετών, ενεργειακής επιθεώρησης και πιστοποίησης των κτιρίων, ενεργειακής ταυτότητας, κλπ. Διάφορα άρθρα του ΓΟΚ τροποποιήθηκαν, για την εφαρμογή επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας, για προσθήκη θερμομόνωσης, ενσωμάτωση ενεργητικών και παθητικών ηλιακών συστημάτων, χρήση σκιάστρων και βιοκλιματικά κτίρια κλπ. Δυστυχώς, οι αλλαγές αυτές δεν ίσχυσαν ακόμη, μια και δεν υλοποιήθηκε η έκδοση του ΚΟΧΕΕ που θα προδιέγραφε και θα υποστήριζε την υλοποίηση των προβλεπόμενων μέτρων. Το προσχέδιο του ΚΟΧΕΕ ετοιμάστηκε από το ΚΑΠΕ για το ΥΠΕΧΩΔΕ και παραδόθηκε με καθυστέρηση στα τέλη του 2003. Ακολούθησε στις αρχές του 2004 η περιορισμένη δημοσιοποίησή του στα πλαίσια δημόσιας διαβούλευσης, κατά την διάρκεια της οποίας διάφοροι φορείς, μεταξύ των οποίων και το ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ, υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους. Η διαδικασία διεκόπη, και τον Απρίλιο του 2005 συστάθηκε μια νέα επιτροπή από το Υπουργείο Ανάπτυξης - ΥΠΑΝ (Δ6/Β/7461/21.4.2005) με εκπροσώπους από το ΥΠΑΝ, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΤΕΕ, ΕΛΟΤ και το ΚΑΠΕ, που ανέλαβε το έργο. Ο κανονισμός μετονομάστηκε σε Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), λαμβάνοντας υπόψη τους νέους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς. Η επιτροπή «ολοκλήρωσε» το έργο της στο τέλος του 2005, με την προετοιμασία ενός γενικού θεσμικού πλαισίου για την εφαρμογή της Οδηγίας, και ενός σχεδίου υπουργικής απόφασης για το μητρώο ενεργειακών επιθεωρητών, χωρίς όμως να γίνει καμιά δημόσια κοινοποίηση των όποιων αποτελεσμάτων. Το ΤΕΕ, μέσω της Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας, προχώρησε στη σύσταση μιας νέας επιτροπής που ασχολείται με το θέμα. Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει καμία δημοσιοποίηση οποιασδήποτε σχετικής απόφασης ή άλλης πληροφόρησης σχετικά με το περιεχόμενο και τη σύσταση του περιεχομένου του ενεργειακού πιστοποιητικού, των εθνικών ορίων για τη κατανάλωση ενέργειας, της γενικότερης μεθοδολογίας κλπ (πέρα από το ότι θα είναι σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς). Στις 27 Ιουνίου 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξαιτίας της μη συμμόρφωσής της με την EPBD.

4

Το ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ ολοκλήρωσε για το ΥΠΕΧΩΔΕ το 2002 [1] μια εκτεταμένη και λεπτομερή μελέτη για την ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση των δεδομένων σχετικά με: - το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα και την αξιολόγηση στοιχείων για την ειδική κατανάλωση

ενέργειας ανά κατηγορία κτιρίου και ανά χρήση (για τα κτίρια κατοικίας [2] και τα κτίρια του τριτογενή τομέα [3],

- ιεράρχηση ρυθμίσεων που προτείνονται τόσο από το σχέδιο δράσης Ενέργειας 2001, όσο και αυτών που είχαν θεσπιστεί από την 21475/4707 ΚΥΑ, aξιολόγηση του σχεδίου του ΚΟΧΕΕ (με συγκεκριμένες επιμέρους προτάσεις αλλά και μελλοντικές δράσεις οι οποίες συνοψίζονται στο Παράρτημα 1), και αυτών που προέκυψαν από την ανάλυση συνεπαγόμενου κόστους / αναμενόμενου οφέλους από την υιοθέτηση αυτών των ρυθμίσεων,

- σε οικονομικό, θεσμικό και διοικητικό επίπεδο που θα διευκολύνουν την ανάληψη πρωτοβουλιών, την παροχή των απαραίτητων οικονομικών εργαλείων, τον έλεγχο και την καταγραφή της ενεργειακής απόδοσης των υλοποιούμενων παρεμβάσεων, καθώς και την εξασφάλιση της πρόσβασης στις σχετικές πληροφορίες,

- Υπόδειξη των κατάλληλων μέσων, όρων και προϋποθέσεων που μπορούν να εγγυηθούν τη διευκόλυνση της διείσδυσης των μέτρων πολιτικής – που τίθενται από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο,

- Σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης των μέτρων που θα διευκολύνει τη σύνταξη – ανά διετία – των Εθνικών Εκθέσεων προόδου προς την αρμόδια Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και σε άλλα συναρμόδια διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα,

- Υπόδειξη μεθόδων καταγραφής, ελέγχου και αξιολόγησης της εξοικονόμησης ενέργειας που θα επιτυγχάνεται από τις πραγματοποιούμενες επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης, στο πλαίσιο της σταδιακής εφαρμογής της 21475/4707 /ΚΥΑ (απόλυτοι αριθμοί ανά κτίριο),

- Εξασφάλιση της πρόσβασης στις πληροφορίες. Το ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ συνέχισε στα πλαίσια του προγράμματος DATAMINE την επικοινωνία με τους αρμόδιους φορείς (ΥΠΑΝ, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΤΕΕ, ΚΑΠΕ) για την εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία EPBD, σχετικά με την πρόοδο που τυχόν σημειώνεται, αλλά και για την ενημέρωσή τους μαζί με άλλους μηχανικούς και εμπειρογνώμονες, σχετικά με τις διαθέσιμες μεθοδολογίες, λογισμικά και άλλα εργαλεία που είναι διαθέσιμα.

5

3. Πιλοτική εφαρμογή του DATAMINE στην Ελλάδα 3. 1. Στόχοι Οι γενικοί στόχοι του πιλοτικού προγράμματος στην Ελλάδα περιλαμβάνουν: • Αξιοποίηση διαθέσιμων δεδομένων που προέρχονται από ενεργειακές επιθεωρήσεις,

υπάρχουσες μεθοδολογίες και λογισμικά για Ελληνικά κτίρια • Συλλογή επιπλέον στοιχείων μέσω διαδικτύου για την πραγματική κατανάλωση ενέργειας (με

βάση τους λογαριασμούς για πετρέλαιο θέρμανσης και ΔΕΗ) σε κτίρια κατοικίας και τριτογενούς τομέα.

• Επεξεργασία διαθέσιμων και, εφόσον υπάρχουν, νέων δεδομένων και ενσωμάτωσή τους στην Κοινή Βάση Δεδομένων του DATAMINE για την εξαγωγή Δεικτών Ενεργειακής Απόδοσης. Προκαταρκτικός καθορισμός ορίων κατανάλωσης για Ελληνικά κτίρια.

• Αξιοποίηση των δεδομένων της βάσης για την αξιολόγηση υπαρχουσών μεθόδων/λογισμικών διεξαγωγής ενεργειακών επιθεωρήσεων σε κτίρια και την έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης.

• Διερεύνηση και καταγραφή της άποψης των αρμόδιων φορέων για τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων.

• Εξέταση του (υπό ανάπτυξη) νόμου για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων στην Ελλάδα. Παροχή συστάσεων που μπορούν να ενσωματωθούν άμεσα στο εθνικό πλαίσιο προετοιμασίας για την εναρμόνιση της Ελλάδας με την Οδηγία.

3. 2. Εμπλεκόμενοι φορείς Οι εργασίες και τα αποτελέσματα του προγράμματος DATAMINE απευθύνονται στους παρακάτω φορείς που είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας στην Ελλάδα: • Υπουργείο Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ) • Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ) • Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (TEE) • Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) • Μηχανικοί και ενεργειακοί σύμβουλοι Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων πρόκειται να εφαρμοστεί από το ΥΠΑΝ σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ. Προτεραιότητες θα δοθούν σε κατοικίες και δημόσια κτίρια. Τα ΤΕΕ και ΚΑΠΕ έχουν συμμετάσχει σε προηγούμενες προσπάθειες για την εναρμόνιση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οδηγία. 3.3. Η Ελληνική Βάση Δεδομένων DATAMINE Το Ελληνικό πιλοτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει την επεξεργασία στοιχείων από περίπου 250 ενεργειακές επιθεωρήσεις σε κατοικίες, γραφεία, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, αθλητικά κέντρα, κολυμβητήρια και όλα τα αεροδρόμια από αντιπροσωπευτικές πόλεις της χώρας, και για διαφορετικές περιόδους κατασκευής. 3.3.1 Διαδικασία συλλογής δεδομένων Μέχρι σήμερα δεν έχει σημειωθεί πρόοδος με την εφαρμογή της EPBD στην Ελλάδα και δεν υπάρχει ενεργειακή πιστοποίηση για νεόκτιστα ή υπάρχοντα κτίρια. Το ΕΑΑ έχει συμμετάσχει σε διάφορα Ευρωπαϊκά Προγράμματα για την ανάπτυξη μεθοδολογιών και λογισμικών για ενεργειακές καταγραφές και την υποστήριξη στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για ανακαίνιση

6

κτιρίων. Στις μεθοδολογίες αυτές εντάσσονται οι EPIQR [4] και INVESTIMMO [5] για κτίρια κατοικιών, TOBUS [6] για κτίρια γραφείων και XENIOS [7] για ξενοδοχεία. Πρόσφατα, μια άλλη ομάδα μεθοδολογιών έχει αναπτυχθεί με επίκεντρο την ενεργειακή επιθεώρηση και πιστοποίηση κτιρίων. Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει τις μεθοδολογίες EPA-ED [8] για κατοικίες και EPA-NR [8] για κτίρια του τριτογενούς τομέα. Το ΕΑΑ είναι σε επαφή με τους βασικούς φορείς υλοποίησης των Ευρωπαϊκών Οδηγιών 2002/91/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ και τους έχει επανειλημμένα ενημερώσει για τις παραπάνω μεθοδολογίες. Οι αρμόδιοι φορείς έχουν δείξει ενδιαφέρον και οι υποδείξεις τους έχουν ληφθεί υπόψη στην τελική διαμόρφωση των μεθοδολογιών, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της ελληνικής πραγματικότητας. Επιπλέον, οι παραπάνω μεθοδολογίες έχουν ελεγχθεί με επιτυχία για την ακρίβεια των αποτελεσμάτων τους αλλά και για την καταλληλότητά τους για εφαρμογή στα Ελληνικά κτίρια. Στα πλαίσια Ευρωπαϊκών προγραμμάτων το ΕΑΑ έχει χρησιμοποιήσει τις παραπάνω μεθοδολογίες σε πιλοτικές εφαρμογές για σημαντικό αριθμό κτιρίων στην Ελλάδα. Περίπου το 40% των δεδομένων που έχουν εισαχθεί στην κοινή Βάση Δεδομένων για την πιλοτική εφαρμογή του DATAMINE στην Ελλάδα προέρχονται από την εφαρμογή των παραπάνω μεθοδολογιών σε Ελληνικά κτίρια. Επιπλέον δεδομένα υπήρχαν διαθέσιμα από ενεργειακές καταγραφές σε μεγάλο αριθμό κτιρίων σε διάφορες πόλεις της χώρας με χρήση τυποποιημένων εντύπων για ενεργειακές επιθεωρήσεις και συλλογή των απαιτούμενων πληροφοριών. Τέλος, στα πλαίσια του προγράμματος DATAMINE, το ΕΑΑ έχει οργανώσει μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο (http://env.meteo.noa.gr/datamine/gresdata.html), μέσω της οποίας οι επισκέπτες μπορούν να συμπληρώσουν τις βασικές παραμέτρους για το κτίριό τους, ώστε να είναι εύκολη η ενσωμάτωσή τους στην κοινή Βάση Δεδομένων. 3.3.1.1 Διαθέσιμες μεθοδολογίες ενεργειακών επιθεωρήσεων και αξιολόγησης της ενεργειακής συμπεριφοράς κτιρίων στην Ελλάδα Αν και η διαδικασία εναρμόνισης της Ελλάδας στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2002/91 βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και πολλά χρόνια, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Κατά συνέπεια δεν έχει ακόμη αρχίσει η ενεργειακή πιστοποίηση των Ελληνικών κτιρίων. Στα πλαίσια συλλογής των απαιτούμενων πληροφοριών για την Ελληνική Βάση δεδομένων του Datamine, χρησιμοποιήθηκαν διαθέσιμες πληροφορίες από προγενέστερες ενεργειακές επιθεωρήσεις και προγράμματα που έγιναν σύμφωνα με: • Μεθοδολογίες για επιθεωρήσεις κτιρίων με σκοπό την ανακαίνιση, την εξοικονόμηση

ενέργειας και την βελτίωση της ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος, όπως το EPIQR [4] για κτίρια κατοικιών, το TOBUS [6] για κτίρια γραφείων και το XENIOS [7] για κτίρια ξενοδοχείων (http://env.meteo.noa.gr/xenios/)

Το EPIQR είναι ένα πρόγραμμα πολυμέσων για αρχιτέκτονες και μηχανικούς, βασιζόμενο στα αποτελέσματα ενός Ευρωπαϊκού προγράμματος για την ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας για την ενεργειακή, περιβαλλοντική & κατασκευαστική επιθεώρηση και αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης πολυκατοικιών. Χρησιμοποιείται για την επιθεώρηση κτιρίων, την εκτίμηση των δυνατοτήτων επέμβασης για την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων (πχ κέλυφος και κατασκευαστικά στοιχεία του κτιρίου, Η/Μ εγκαταστάσεις), τον υπολογισμό των θερμικών και ψυκτικών φορτίων και για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, τον υπολογισμό του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό, και ζεστό νερό χρήσης, την αξιολόγηση και βελτίωση της ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος, και την σύνταξη ενός προϋπολογισμού. Η δομή, και τα στοιχεία του προγράμματος, οι βιβλιοθήκες (οπτικό υλικό 1000 φωτογραφιών, τυπικές κατασκευές, υλικά, μετεωρολογικά δεδομένα, εργασίες, κόστος εργασιών/υλικών, νομοθεσία, τεχνικές οδηγίες) είναι προσαρμοσμένα στην Ελληνική πραγματικότητα. Το EPIQR έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία κατά την επιθεώρηση πάνω από 60 πολυκατοικίες στην Ελλάδα, ενώ αντίστοιχες εθνικές εκδόσεις χρησιμοποιούνται τα τελευταία χρόνια στην Γερμανία και Ελβετία.

7

Η ανωτέρω μεθοδολογία και λογισμικό μετεξελίχθηκαν ώστε να καλύπτουν τα κτίρια γραφείων (TOBUS) και ξενοδοχείων (XENIOS). Κατά την διάρκεια της επιθεώρησης και της αξιολόγησης των επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας περιλαμβάνονται οι πιο σύνθετες Η/Μ εγκαταστάσεις των εμπορικών κτιρίων, καθώς επίσης και ειδικά θέματα βελτίωσης της ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος, την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την κατανάλωση ενέργειας, την εξοικονόμηση νερού. Και σε αυτή την περίπτωση δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον αναλυτικό προϋπολογισμό των ανακαινιστικών εργασιών που θα απαιτηθούν, για την σύνταξη του προϋπολογισμού.

• Μεθοδολογίες για ενεργειακές επιθεωρήσεις κτιρίων στα πλαίσια της Κοινοτικής Οδηγίας

(2002/91/EC) για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, όπως το EPA-ED (www.epa-ed.org) για κτίρια κατοικιών και το EPA-NR (www.epa-nr.org) για κτίρια του τριτογενή τομέα [8]. Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη διαδικασία κατάλληλη για την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης για υφιστάμενα κτίρια, η οποία βασίζεται σε ένα σύνολο εργαλείων που διευκολύνουν τους εμπειρογνώμονες να επιθεωρήσουν και να αξιολογήσουν ένα τμήμα του κτιρίου ή ένα ολόκληρο κτίριο με παρόμοιο τρόπο. Επίσης, παρέχουν την απαραίτητη υποστήριξη ώστε ο εμπειρογνώμονας να προτείνει στους ιδιοκτήτες συγκεκριμένες συμβουλές και προτάσεις για μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας, τα οποία μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοσή των κτιρίων, όπως και με την εγκατάσταση θερμομόνωσης, διπλών υαλοστασίων, συστημάτων θέρμανσης, ψύξης και αερισμού υψηλής απόδοσης, παθητικά και ενεργητικά ηλιακά συστήματα, κλπ.

Το λογισμικό αποτελείται από τον πυρήνα των υπολογισμών, τις βιβλιοθήκες με τις τυπικές τιμές, την μάσκα εισαγωγής δεδομένων και την μάσκα των αποτελεσμάτων. Ο πυρήνας των υπολογισμών είναι δομημένος με την λογική των αυτόνομων ρουτινών, με αποτέλεσμα να υπάρχει η δυνατότητα εναρμόνισης στις εθνικές προδιαγραφές διαφορετικών χωρών, επικαιροποίησης και αναπροσαρμογής σε εθνικό επίπεδο. Οι υπολογισμοί βασίζονται στους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς (CEN), καθώς και σε καλές πρακτικές. Για την διευκόλυνση του χρήστη, το λογισμικό EPA διαθέτει ενσωματωμένες εθνικές βιβλιοθήκες με τις σταθερές της μεθοδολογίας (βιβλιοθήκη κλιματικών δεδομένων, καυσίμων, κατασκευαστικών χαρακτηριστικών, Η/Μ συστημάτων) , οι οποίες περιέχουν δεδομένα ανεξάρτητα από το εκάστοτε κτίριο, προσφέρουν ευελιξία για την εισαγωγή δεδομένων σε εθνική βάση και τέλος, είναι αυτόνομες και μπορούν να αναπροσαρμοστούν.

Οι υπολογισμοί περιλαμβάνουν τα εξής βήματα: Περιγραφή υπάρχουσας κατάστασης του κτιρίου και υπολογισμός των μηνιαίων φορτίων και ενεργειακής κατανάλωσης για θέρμανση και ψύξη χώρων, ζεστό νερό χρήσης, φωτισμό και βοηθητικά συστήματα. Διαμόρφωση και αξιολόγηση σεναρίων επεμβάσεων και νέος υπολογισμός της ενεργειακής κατανάλωσης. Υπολογισμός της θερμικής και ηλεκτρικής εξοικονομούμενης ενέργειας (kWh/m2) & μείωσης ρύπων (kg CO2/m2) ανά έτος. Υπολογισμός του κόστους των επεμβάσεων και του χρόνου αποπληρωμής. Ο έλεγχος της μεθοδολογία και της ακρίβειας των υπολογισμών έγινε σύμφωνα με την διεθνώς αναγνωρισμένη μέθοδο BESTEST (EN ISO 13791. ASHRAE Standard 140). Τα αποτελέσματα των υπολογισμών περιλαμβάνουν: Φορτία & Καταναλώσεις σε μηνιαία και ετήσια βάση, Κατανάλωση πρωτογενούς Ενέργειας & Εκπομπές CO2, Εξοικονόμηση (καυσίμων, ηλεκτρικής ενέργειας, εκπομπών CO2), Κόστος, Περίοδος αποπληρωμής. Tα αποτελέσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης για υφιστάμενα κτίρια.

Η μέθοδος EPA-ED εφαρμόστηκε δοκιμαστικά σε τέσσερις (4) Ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Δανία, Ελλάδα και Ολλανδία) και συνολικά μελετήθηκαν έξι (6) κτίρια κατοικιών (μονοκατοικίες και πολυκατοικίες) διαφορετικής ηλικίας, αντιπροσωπευτικά των αντίστοιχων εθνικών τυπολογιών. Η μέθοδος EPA-NR εφαρμόστηκε δοκιμαστικά σε επτά (7) χώρες (Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ιταλία και Ολλανδία) και συνολικά μελετήθηκαν είκοσι πέντε (25) κτίρια γραφείων, σχολείων, νοσοκομείων και ξενοδοχείων, αντιπροσωπευτικά των αντίστοιχων εθνικών τυπολογιών, ηλικίας 2 – 70 ετών και επιφάνειας 800 – 30000 m2. Συνεπώς, οι μεθοδολογίες και τα λογισμικά EPA-ED και EPA-NR μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μηχανικών, μελετητών και εμπειρογνωμόνων, που ασχολούνται με την ενεργειακή επιθεώρηση και πιστοποίηση υφισταμένων κτιρίων οικιακού και τριτογενή τομέα.

8

3.3.1.2 Ανταπόκριση των διαθέσιμων μεθοδολογιών αξιολόγησης κτιρίων στις απαιτήσεις της Ελληνικής Βάσης Δεδομένων Η κοινή Βάση Δεδομένων περιλαμβάνει 255 παραμέτρους, που καλύπτουν όλα τα χαρακτηριστικά που αφορούν την ενεργειακή συμπεριφορά και απόδοση του κτιρίου. Στα πλαίσια του προγράμματος DATAMINE το ΕΑΑ αξιολόγησε τη δυνατότητα των υπαρχουσών μεθοδολογιών να παρέχουν πληροφορίες για τις παραπάνω παραμέτρους. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα ποσοστά της βάσης που καλύπτονται από τις παραπάνω μεθοδολογίες, άμεσα ή έμμεσα (με ελάχιστους υπολογισμούς) ανά κατηγορία δεδομένων. Πίνακας 1: Ποσοστά κάλυψης των απαιτούμενων στοιχείων στην κοινή Βάση Δεδομένων του DATAMINE από τις διαθέσιμες Ευρωπαϊκές μεθοδολογίες.

Ποσοστό (%) δεδομένων ανά μεθοδολογία Κατηγορίες δεδομένων στη βάση DATAMINE EPA-NR EPA-NR

(*) EPA-ED EPIQR TOBUS XENIOS

A. Δεδομένα Ενεργειακού Πιστοποιητικού

29 71 38 46 54 71

B. Γενικές πληροφορίες κτιρίου 28 69 21 69 52 52

Γ. Κτιριακό κέλυφος 97 97 97 97 97 97

Δ. Συστήματα 31 53 22 5 5 7

E. Υπολογισμοί ενεργειακών αναγκών 74 74 36 25 26 26

ΣΤ. Βασικές παράμετροι πραγματικής λειτουργίας κτιρίου

22 44 22 22 22 22

Ζ. Κατανάλωση και παραγωγή ενέργειας 33 33 27 23 23 23

H. Πρωτογενής Ενέργεια, Εκπομπές CO2

29 71 29 14 14 21

Σύνολο 49 65 38 37 36 38

(*) τα ποσοστά που δίνονται στην τρίτη από δεξιά στήλη αντιστοιχούν στην κάλυψη της μεθόδου EPA-NR, αν η μάσκα επικοινωνίας της διαμορφωθεί έτσι ώστε να παρέχει επιπρόσθετες παραμέτρους. ‘Όπως συνάγεται από τον Πίνακα 1 και οι δύο ομάδες παρέχουν σημαντικό αριθμό στοιχείων στην κοινή Βάση Δεδομένων του DATAMINE. Ειδικότερα, στην περίπτωση των μεθοδολογιών EPA ο αριθμός αυτός μπορεί να αυξηθεί διαμορφώνοντας κατάλληλα τη μάσκα επικοινωνίας τους (η ελληνική έκδοση είναι υπό διαμόρφωση) ώστε να παρέχει περισσότερες από τις πληροφορίες που

9

ζητούνται. Η αυτόματη μεταφορά δεδομένων από τις μεθοδολογίες στην κοινή Βάση Δεδομένων μπορεί να επιτευχθεί εύκολα. Ήδη έχει αυτοματοποιηθεί και εισαχθεί ένα κουμπί στην μάσκα της Ελληνικής έκδοσης του λογισμικού EPIQR, και του XENIOS, για την εξαγωγή των απαραίτητων πληροφοριών στην κοινή Βάση Δεδομένων του DATAMINE. Παρόμοια θα υλοποιηθεί και η προσαρμογή της αντίστοιχης διαδικασίας στην ελληνική έκδοση του EPA-NR που βρίσκεται υπό εξέλιξη. Συνεπώς, είναι δυνατή η αυτοματοποίηση της διαδικασίας εξαγωγής και συλλογής όλων των δεδομένων από τις επιθεωρήσεις των κτιρίων, αλλά και των αποτελεσμάτων από την ενεργειακή πιστοποίηση και αξιολόγηση των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, έτσι ώστε να είναι διαθέσιμα για τη δημιουργία της μελλοντικής εθνικής βάσης δεδομένων. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει ακόμα στη Ελλάδα διαδικασία έκδοσης Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης κτιρίων, και με βάση την εμπειρία από την εφαρμογή τους σε κτίρια τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, οι παραπάνω μεθοδολογίες θεωρούνται πολύ χρήσιμα και πρακτικά εργαλεία για την αξιολόγηση της ενεργειακής συμπεριφοράς κτιρίων και είναι αρκετά ευέλικτες, ώστε να προσαρμοστούν στις εθνικές απαιτήσεις μόλις αυτές προσδιοριστούν. Το ΕΑΑ έχει ήδη πάρει θετικά σχόλια από το ΚΑΠΕ, ΥΠΑΝ, ΥΠΕΧΩΔΕ και άλλους αρμόδιους φορείς για τη χρησιμότητα των μεθοδολογιών καθώς και για τη δυνατότητα προσαρμογής τους στην Ελληνική πραγματικότητα. 3.3.2 Πληρότητα Ελληνικής Βάσης Η κοινή Βάση Δεδομένων περιλαμβάνει 255 παραμέτρους, που καλύπτουν όλα τα χαρακτηριστικά που αφορούν την ενεργειακή συμπεριφορά και απόδοση του κτιρίου. Στα σχήματα 1α και 1β γίνεται μια απεικόνιση της πληρότητας της Ελληνικής Βάσης ανά κατηγορία και παράμετρο για τον οικιακό (Σχ.1α) και τον τριτογενή (Σχ.1β) τομέα. Οι κατηγορίες και παράμετροι που αποτελούν τη Βάση Δεδομένων του DATAMINE δίνονται στο Παράρτημα 4.‘ Παρατηρούμε ότι και για τα δύο δείγματα κτιρίων στην Ελληνική βάση δεδομένων (οικιακού και τριτογενή τομέα) υπάρχουν αρκετά δεδομένα όσον αφορά τη γενική περιγραφή των κτιρίων, το κέλυφος και τα εγκατεστημένα συστήματα. Αντίθετα, υπάρχουν πολύ λίγα από υπολογισμούς ενεργειακών αναγκών. Αυτό οφείλεται στο ότι η πλειοψηφία των δεδομένων που εισήχθησαν στην κοινή Βάση Δεδομένων για την πιλοτική εφαρμογή του DATAMINE στην Ελλάδα υπήρχαν διαθέσιμα από ενεργειακές καταγραφές σε μεγάλο αριθμό κτιρίων σε διάφορες πόλεις της χώρας με χρήση τυποποιημένων εντύπων για ενεργειακές επιθεωρήσεις και συλλογή των απαιτούμενων πληροφοριών. Μόνο το 40% των δεδομένων προέρχονται από εφαρμογή μεθοδολογιών και των αντίστοιχων λογισμικών τους για την αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Η αναλογία αυτή θα αλλάξει όταν οριστικοποιηθεί η μέθοδος συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων κατά τη διαδικασία έκδοσης Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης για τα Ελληνικά κτίρια.

10

Σχ. 1α: Πληρότητα Ελληνικής Βάσης – Δείγμα οικιακού τομέα

0

20

40

60

80

1001

23

4

5

6

7

8

9

10

1112

1314

15

16

17

18

19

20

21

22

2324

Α: Δεδομένα Ενεργειακού Πιστοποιητικού

0

20

40

60

80

10025

2627

28

29

30

31

32

33

34

35

3637

3839404142

43

44

45

46

47

48

49

50

5152

53

Β: Γενικές πληροφορίες κτιρίου

0

20

40

60

80

10054

55 5657

5859

60

61

62

63

64

65

66

6768

69707172737475

7677

78

79

80

81

82

83

84

8586

8788

89 90

Γ: Κτιριακό κέλυφος

0

20

40

60

80

10091

92 93 94 9596

9798

99100

101102103104105106107

108109

110111

112113

114115

116117118119120121122123124125126

127128

129130

131132

133134135136137138139

140141

142143

144145

146147148149

Δ: Συστήματα

11

0

20

40

60

80

100150

151152153154155

156157

158159

160161162163164165

166167

168169

170171

172173174175176177178179180

181182

183184

185186

187188189190191192

193194

195196

197198

199200201202

Ε: Υπολογισμοί ενεργειακών αναγκών

0

20

40

60

80

100203

204

205

206

207208

209

210

211

ΣΤ: Βασικές παράμετροι πραγματικής λειτουργίας κτιρίου

0

20

40

60

80

100212

213214

215

216

217

218

219

220

221

222

223

224225

226227

228229

230

231

232

233

234

235

236

237

238

239240

241

Ζ: Κατανάλωση και παραγωγή ενέργειας

0

20

40

60

80

100242

243

244

245

246

247

248

249

250

251

252

253

254

255

Η: Πρωτογενής ενέργεια, Εκπομπές CO2

12

Σχ. 1β: Πληρότητα Ελληνικής Βάσης – Δείγμα τριτογενή τομέα

0

20

40

60

80

1001

23

4

5

6

7

8

9

10

1112

1314

15

16

17

18

19

20

21

22

2324

Α: Δεδομένα Ενεργειακού Πιστοποιητικού

0

20

40

60

80

10025

2627

28

29

30

31

32

33

34

35

36

3738394041

42

43

44

45

46

47

48

49

50

5152

53

Β: Γενικές πληροφορίες κτιρίου

0

20

40

60

80

10054

55 5657

5859

60

61

62

63

64

65

66

6768

69707172737475

7677

78

79

80

81

82

83

84

8586

8788

89 90

Γ: Κτιριακό κέλυφος

0

20

40

60

80

10091

92 93 94 9596

9798

99100

101102103104105106107

108109

110111

112113

114115

116117118119120121122123124125126

127128

129130

131132

133134135136137138139

140141

142143

144145

146147148149

Δ: Συστήματα

13

0

20

40

60

80

100150

151152153154155

156157

158159

160161162163164165

166167

168169

170171

172173174175176177178179180

181182

183184

185186

187188189190191192193

194195

196197

198199200201202

Ε: Υπολογισμοί ενεργειακών αναγκών

0

20

40

60

80

100203

204

205

206

207208

209

210

211

ΣΤ: Βασικές παράμετροι πραγματικής λειτουργίας κτιρίου

0

20

40

60

80

100212

213214

215

216

217

218

219

220

221

222

223

224225

226227

228229

230

231

232

233

234

235

236

237

238

239240

241

Ζ: Κατανάλωση και παραγωγή ενέργειας

0

20

40

60

80

100242

243

244

245

246

247

248

249

250

251

252

253

254

255

Η: Πρωτογενής ενέργεια, Εκπομπές CO2

3.3.3 Γενικά χαρακτηριστικά κτιρίων της Ελληνικής Βάσης Δεδομένων DATAMINE Συνολικά 250 ελληνικά κτίρια ενσωματώθηκαν στην κοινή βάση δεδομένων του DATAMINE. Από αυτά, 176 κτίρια ανήκουν στον οικιακό και 74 στον τριτογενή τομέα. Η κατανομή των κτιρίων που έχουν εισαχθεί στη βάση φαίνεται στο Σχήμα 2.

14

Σχ. 2: Κατανομή κτιρίων βάσης Ελληνικού πιλοτικού προγράμματος (με κόκκινο σημειώνεται ο αριθμός κτιρίων ανά κατηγορία).

Κολυμβητήρια2% (6)

(18)

(5)

(2)(4)

(176)

(29)

(10)

Γυμναστήρια7%

Γραφεία2%

Ξενοδοχεία1% Σχολεία

2%

Κατοικίες70%

Αεροδρόμια12%

Νοσοκομεία4%

Τα κτίρια του οικιακού τομέα αποτελούν το 70% του συνόλου, ενώ το υπόλοιπο 30% αποτελείται από κτίρια διαφόρων χρήσεων του τριτογενή τομέα. Αυτή η κατανομή είναι αντιπροσωπευτική του ελληνικού κτιριακού αποθέματος στο οποίο, όπως αναφέρεται από τη Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας (ΕΣΥΕ, 2006) ο οικιακός τομέας αποτελεί το 77% του συνολικού κτιριακού αποθέματος, ενώ ο τριτογενής το 23%. Στην ίδια πηγή αναφέρεται ότι η κατανομή του τριτογενή ανά χρήση κτιρίου είναι: 2.7% γραφεία και εμπορικά, 0.46% σχολεία, 0.82% ξενοδοχεία, 0.06 νοσοκομεία και 19% άλλες χρήσεις (πχ. αεροδρόμια, γυμναστήρια κα). Η κατανάλωση θερμικής ενέργειας των κτιρίων οικιακού τομέα κυμαίνεται από 35 έως 329 kWh/m2

με μέση τιμή 127 kWh/m2. H συνολική κατανάλωση ενέργειας κυμαίνεται από 41 έως 409 kWh/m2. Η κατανάλωση θερμικής ενέργειας των κτιρίων του τριτογενή τομέα κυμαίνεται από 18 έως 840 kWh/m2 με μέση τιμή 156 kWh/m2. H συνολική κατανάλωση ενέργειας κυμαίνεται από 18 έως 840 kWh/m2 με μέση τιμή 257 kWh/m2. Σχ.3: Κατανάλωση θερμικής ενέργειας στα κτίρια του Ελληνικού πιλοτικού προγράμματος

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Κατοικίες

Γραφ

εία

Σχολεία

Νοσ

οκομ

εία

Αεροδρόμια

Ξενοδοχεία

Γυμν

αστήρια

Κολυμ

βητήρια

Θερμική

ενέργεια

(kW

h/m

2 )

15

Τα κτίρια που μελετήθηκαν καλύπτουν μεγάλο εύρος τιμών όσον αφορά στο έτος κατασκευής, στο συνολικό εμβαδόν και στην ενέργεια θέρμανσης, όπως φαίνεται αναλυτικά και στον Πίνακα 2.

Πίνακας 2. Έτος κατασκευής, Επιφάνεια και Ενέργεια θέρμανσης ανά τύπο κτιρίου. Τύπος κτιρίου Έτος

κατασκευής Επιφάνεια (m2) Ενέργεια

θέρμανσης (kWh/m2)

Ηλεκτρική ενέργεια (kWh/m2)

Κατοικίες 1930 – 2004 50 – 4993 31.6 – 458.3 3.9 – 183.4 Γραφεία 1865 – 2000 416 – 16773 83.0 – 233.9 96.2 – 318.7 Σχολεία 1970 – 2004 182 – 6507 23.1 – 83.7 15.3 – 27.4

Νοσοκομεία 1894 – 1992 13500 – 44472 69.1 – 571.5 13.9 – 335.6 Αεροδρόμια 1953 – 1997 110 – 28945 5.0 – 348.0 21.2 – 315.9

Κλειστά γυμναστήρια 1963 – 1995 713 – 7000 7.6 – 221.6 14.1 – 95.3 Κλειστά κολυμβητήρια 1974 – 1985 1375 – 3527 157.0 – 525.0 20.0 – 114.0

Στα κτίρια του οικιακού τομέα που έχουν ενσωματωθεί στην Ελληνική πιλοτική εφαρμογή περιλαμβάνονται 118 πολυκατοικίες και 58 μονοκατοικίες. Οι δύο κατηγορίες αυτές εξετάζονται ξεχωριστά, ώστε να ληφθούν υπόψη οι διαφορές μεταξύ τους όσον αφορά το μέγεθος, το βαθμό έκθεσης του εξωτερικού κελύφους και τις διαφορετικές ώρες λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης. Η μέση κατανάλωση θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας στις πολυκατοικίες είναι 107 και 44 kWh/m2 αντίστοιχα, ενώ για μονοκατοικίες οι αντίστοιχες τιμές είναι 163 και 51 kWh/m2 αντίστοιχα. Περαιτέρω ανάλυση περιλαμβάνει διερεύνηση των χαρακτηριστικών κτιριακού κελύφους και εγκατεστημένων συστημάτων για τις δύο κατηγορίες. Τα κτίρια του τριτογενή τομέα που έχουν ενσωματωθεί στην Ελληνική πιλοτική εφαρμογή ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες τελικής χρήσης, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ο αριθμός κτιρίων είναι πολύ μικρός. Συνεπώς η ανάλυση των χαρακτηριστικών και της συμπεριφοράς τους ανά κατηγορία δεν θα ήταν στατιστικά αποδεκτός. Ο Ελληνικός Κανονισμός Θερμομόνωσης (ΚΘΚ) τέθηκε σε ισχύ το 1979, αντιγράφοντας τον πρώτο Γερμανικό Κανονισμό, καθορίζοντας τα μέγιστα όρια για την θερμοπερατότητα των διαφόρων στοιχείων (τοίχοι, οροφή, παράθυρα) και του κελύφους του κτιρίου. Σαν αποτέλεσμα, ένα μεγάλο ποσοστό των κτιρίων δεν έχουν θερμομόνωση, παρά το γεγονός ότι οι βαθμοημέρες θέρμανσης ξεπερνούν τις 2600 στο βόρειο τμήμα της χώρας. Επίσης, κατά την διάρκεια της πρώτης δεκαετίας της εφαρμογής του ΚΘΚ (1980-1990), η πλειοψηφία των κτιρίων δεν είχαν πλήρη μόνωση και μόνο οι νεότερες κατασκευές έχουν θερμομόνωση του φέροντα οργανισμού για την αποφυγή των θερμογεφυρών. Από τα κτίρια που μελετήθηκαν το 29.5% έχει πλήρη θερμομόνωση ενώ το 35.2% δεν έχει καθόλου, όπως φαίνεται και αναλυτικά στον Πίνακα 2. Στα κτίρια με μερική θερμομόνωση, το 35% είχαν θερμομόνωση οροφής, το 34% θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων, το 18% θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων και οροφής, το 11% πλήρη θερμομόνωση εκτός από τον φέροντα οργανισμό και το 3% πλήρη θερμομόνωση εκτός από τον φέροντα οργανισμό και την οροφή.

Πίνακας 3: Ποσοστό κτιρίων με πλήρη, μερική και καθόλου θερμομόνωση. Σύνολο Κατοικίες Γραφεία Σχολεία Νοσοκομεία Αεροδρόμια Γυμναστήρια Κολυμβητήρια

Πλήρης 29.5 27.1 20.0 50.0 10.0 44.8 11.1 100.0 Μερική 35.2 34.2 20.0 50.0 20.0 31.0 72.2 0.0 Καθόλου 35.2 38.7 60.0 0.0 70.0 24.1 16.7 0.0

16

3.4. Αποτελέσματα 3.4.1 Στατιστικά Στο Σχήμα 4 δίνεται το ποσοστό κάλυψης των διαφόρων κατηγοριών της βάσης δεδομένων για την Ελληνική πιλοτική εφαρμογή. Όπως φαίνεται, υπάρχει αρκετή πληροφορία για τις κατηγορίες γενικών χαρακτηριστικών, δεδομένα για το κτιριακό κέλυφος και για τα εγκατεστημένα συστήματα στα κτίρια της βάσης. Παρόλα αυτά, πληροφορίες σε κάποιες παραμέτρους μπορεί να λείπουν ή να υπάρχουν για περιορισμένο αριθμό κτιρίων. Για το λόγο αυτό, το Σχ.1 δίνει σαφέστερη εικόνα για την πληρότητα της βάσης.

Σχ. 4: Πληρότητα δεδομένων

7 7

13 17

7 2

24 29

57 2

37 0

29 0

20 4

0 10 20 30 40 50 6

number of variables

0

A. Energy Certificate Data

B. General data of the building

C. Building envelope data

D. System Data

E. Calculated Energy Demand (Asset Rating)

F. Basic Parameters of Operat ional Rat ing

G. Summary Consumption / Generat ion

H. Primary Energy, CO2 and benchmarks

used (total: 194)not used (total: 61)

MP6 grSections of the DATAMINE data structure

Ο οικιακός τομέας καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος (70%) των κτιρίων της Ελληνικής πιλοτικής εφαρμογής (Σχήμα 5). Ο τριτογενής τομέας καταλαμβάνει το 30%. Οι δύο τομείς διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά τη χρήση, το μέγεθος, το είδος και το ωράριο λειτουργίας των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης καθώς και τις απαιτούμενες ρυθμίσεις θερμοκρασίας εσωτερικού περιβάλλοντος. Προκειμένου να εξαχθούν πιο αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα, κρίθηκε σκόπιμο να γίνει ανάλυση των δεδομένων για κάθε τομέα χωριστά, ώστε να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες καθενός. Επιπρόσθετα, σε κάποιες περιπτώσεις κρίθηκε αναγκαίο να υπάρξει ξεχωριστή παρουσίαση για τις πολυκατοικίες από τις μονοκατοικίες. Οι πρώτες, αποτελούν το 67% του δείγματος του οικιακού τομέα στην Ελληνική βάση δεδομένων, ενώ οι δεύτερες, το υπόλοιπο 33%. Στο Σχήμα 6 δίνεται η κατανομή των κτιρίων της Ελληνικής βάσης δεδομένων με βάση την κλιματιζόμενη επιφάνειά τους. Η θερμαινόμενη επιφάνεια των κατοικιών του δείγματος φτάνει μέχρι και 10000 m2. Περίπου το 30% είναι μεγαλύτερες από 1000 m2, ενώ 20% έχουν θερμαινόμενη επιφάνεια μεταξύ 200 και 500 m2. Η πληροφορία αυτή αναδεικνύει την αναγκαιότητα να προσαρμοστεί (μειωθεί) το όριο των 1000 m2 για την επιβολή των ενεργειακών επιθεωρήσεων στην Ελλάδα έτσι ώστε να συμπεριληφθούν στην εφαρμογή της οδηγίας και οι κατοικίες, που αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό του κτιριακού αποθέματος. Θα πρέπει να διευκρινιστεί επίσης εάν η εφαρμογή θα ισχύσει και για διαμερίσματα, αντιμετωπίζοντας τις ιδιαιτερότητες για την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στα διαμερίσματα / επιμέρους ιδιοκτησίες μιας

17

πολυκατοικίας, όταν κάποιες επεμβάσεις πρέπει να γίνουν σε όλο το κτίριο, που θα απαιτεί τη σύμφωνο γνώμη όλων των ιδιοκτητών.

Σχ. 5: Κατανομή των κτιρίων ανά τύπο χρήσης

250

2

4

5

6

10

18

29

58

118

0 50 100 150 200 250 300

number of buildings

Apartment buildings

Dwellings

Airports

Sports Halls

Hospitals

Swimming Pools

Offices

Schools

Hotels

Total

MP6 grUtulizat ion type

Σχ. 6: Κατανομή των κτιρίων ανά μέγεθος

17674

017

5243

347

364

543

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

Number of datasets

<=200

>200 and <=500

>500 and <=1000

>1000 and <=10000

>10000

total

ResidentialTert iary

MP6 gr

Floor area [m²]

A_C_ref*

Στο Σχήμα 7 δίνεται η κατανομή των κτιρίων ανά έτος ανέγερσης. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κτιρίων έχουν κατασκευαστεί μετά το 1960. Η πλειοψηφία έχει κατασκευαστεί πριν το 1980, ημερομηνία ορόσημο για την εφαρμογή του ισχύοντος Κανονισμού Θερμομόνωσης Κτιρίων (ΚΘΚ), συνεπώς θεωρούνται αμόνωτα ή μονωμένα ανεπαρκώς.

18

Σχ. 7: Κατανομή των κτιρίων ανά έτος κατασκευής

17674

6

7135

8833

103

1

3

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

Number of datasets

<=1900

>1900 and <=1920

>1920 and <=1940

>1940 and <=1960

>1960 and <=1980

>1980 and <=2000

>2000

total

ResidentialTert iary

MP6 gr

Construction cycle

A_C_ref* 3.4.2 Κτιριακό κέλυφος και ενεργειακές απαιτήσεις κτιρίων Στα επόμενα διαγράμματα (Σχ.8-12) η ανάλυση βασίζεται σε υπολογισμούς για κτίρια με επαρκή δεδομένα για το κτιριακό κέλυφος. 3.4.2.1 Μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας Στο Σχήμα 8 δίνεται ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας του κτιριακού κελύφους σε συνάρτηση με την ηλικία του κτιρίου. ‘Όπως φαίνεται στο σχήμα, πριν από τη θέσπιση του Κανονισμού Θερμομόνωσης Κτιρίων (ΚΘΚ) το 1980, ο μέσος συντελεστής ήταν 2.3 W/m2K για τον οικιακό και 2.1 W/m2K για τον τριτογενή τομέα. Κατά τις επόμενες δεκαετίες παρατηρείται μείωσή του κατά 18% και 26% αντίστοιχα για τους δύο τομείς. Παρόλα αυτά, η μέση τιμή του συντελεστή, ακόμα και για τα νεώτερα κτίρια, παραμένει υψηλότερη από την προβλεπόμενη από τον ΚΘΚ (0.7 W/m2K). Αυτό αποτελεί μια ένδειξη για τις δυσκολίες που ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζει κατά την εφαρμογή του ο ΚΘΚ. Στα Σχήματα 9 -12 η ανάλυση αναφέρεται στον συνολικό αριθμό κτιρίων οικιακού τομέα (176 κτίρια) και στο 50% των κτιρίων του τριτογενή τομέα. Η πλειοψηφία των κτιρίων (90%) έχουν κτιστεί κατά την περίοδο 1960-2000. Στο Σχήμα 9 δίνεται ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας των εξωτερικών τοίχων σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου. Στο σχήμα σημειώνεται και το προβλεπόμενο από τον ΚΘΚ όριο με διακεκομμένη κόκκινη γραμμή, Ο συντελεστής θερμικών απωλειών (U-value) της τοιχοποιίας (αδιαφανών επιφανειών) για τις κατοικίες του δείγματος κυμαίνεται από 0.84 έως 1.93 W/m2K. Η μέση τιμή του συντελεστή για τα κτίρια που είχαν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι 1.73 W/m2K, ενώ παρατηρείται μείωσή του κατά 45% μετά την ισχύ του ΚΘΚ, το 1980. Οι πιο χαμηλές τιμές αντιστοιχούν σε κτίρια που έχουν κατασκευαστεί μετά το 2000. Παρόλα αυτά ο μέσος όρος του συντελεστή, ακόμα και για κτίρια μικρότερης ηλικίας παραμένει υψηλότερος από τον προβλεπόμενο από τον ΚΘΚ (0.7 W/m2K), αναδεικνύοντας ότι τα προβλήματα στην εφαρμογή του συνεχίζονται ακόμα και σήμερα. Η μέση τιμή του συντελεστή για τα κτίρια που είχαν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι 2.56 W/m2K, ενώ παρατηρείται μείωσή της κατά 69% μετά την ισχύ του ΚΘΚ, το 1980. Καθώς τα κτίρια με το μικρότερο συντελεστή έχουν κατασκευαστεί μετά το 1980 και αποτελούν το 47% του εξεταζόμενου δείγματος μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα

19

νεοαναγειρόμενα κτίρια του τριτογενούς τομέα κατασκευάζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ΚΘΚ. Σχ. 8: Απώλειες μεταφοράς ανά m² κελύφους (παρόμοιο με τον μέσο συντελεστή θερμοπερατότητας του κελύφους), σε σχέση με το έτος κατασκευής – (Κτίρια οικιακού τομέα 57 από of 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 15 από 74)

2.121.82

1.891.57

2.132.22

2.34

2.43

1.47

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50

Temperature and envelope related transmission losses [W/m²K]

<=1900

>1900 and <=1920

>1920 and <=1940

>1940 and <=1960

>1960 and <=1980

>1980 and <=2000

>2000

ALL

ResidentialTert iary

MP6 grConstruction cycle

A_C_ref* Σχ. 9: Μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας (U-Value) εξωτερικών τοίχων, σε σχέση με το έτος κατασκευής

1.321.74

0.84

1.060.80

1.522.65

1.74

1.93

1.20

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00

Mean U-value walls [W/m²K]

<=1900

>1900 and <=1920

>1920 and <=1940

>1940 and <=1960

>1960 and <=1980

>1980 and <=2000

>2000

ALL

ResidentialTert iary

MP6 grConstruction cycle

A_C_ref*

0.7

Στο Σχήμα 10 δίνεται ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας των εξωτερικών υαλοπινάκων σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου. Στο σχήμα σημειώνονται και τα προβλεπόμενα από τον ΚΘΚ όρια με διακεκομμένη κόκκινη γραμμή. Σε αντίθεση με το συντελεστή θερμικών απωλειών από τους τοίχους, ο αντίστοιχος συντελεστής για τους υαλοπίνακες δεν παρουσιάζει σαφή τάση με την πάροδο του χρόνου. Αυτό οφείλεται στο ότι η αντικατάσταση των μονών υαλοστασίων με διπλά αποτελεί μια πολύ συνηθισμένη πρακτική κατά την ανακαίνιση κτιρίων αφού με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται τόσο η θερμική όσο και η ακουστική άνεση. Για το λόγο αυτό παρατηρούνται μικρές

20

διαφορές στη μέση τιμή του συντελεστή θερμικών απωλειών για κτίρια διαφόρων ηλικιών. Παρόλο που οι μέσες τιμές διατηρούνται μέσα στα αποδεκτά κατά τον ΚΘΚ όρια (0.7 W/m2K), το γεγονός ότι οι τιμές του ακόμα και για κτίρια που έχουν κατασκευαστεί μετά το 1980 παραμένουν υψηλότερες από 3.26 W/m2K (ενδεικτική τιμή για διπλά υαλοστάσια), σημαίνει ότι υπάρχουν και νεόκτιστα κτίρια με μονά υαλοστάσια. Σχ. 10: Μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας (U-Value) ανοιγμάτων, σε σχέση με το έτος κατασκευής

4.384.60

4.774.26

4.494.49

4.734.124.20

3.50

4.70

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00 4.50 5.00

Mean U-value windows [W/m²K]

<=1900

>1900 and <=1920

>1920 and <=1940

>1940 and <=1960

>1960 and <=1980

>1980 and <=2000

>2000

ALL

ResidentialTert iary

MP6 grConstruction cycle

A_C_ref*

3.26

Στο Σχήμα 11 δίνεται ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας των οροφών σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου. Η μέση τιμή του συντελεστή θερμικών απωλειών από τις οροφές για τα κτίρια του δείγματος κυμαίνεται από 0.46 έως 1.01 W/m2K. Η μέση τιμή του συντελεστή για τα κτίρια που είχαν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι 1.00 W/m2K, ενώ παρατηρείται μείωσή της κατά 53% μετά την ισχύ του ΚΘΚ, το 1980. Η προσθήκη θερμομόνωσης στην οροφή είναι μια αρκετά συνηθισμένη επέμβαση κατά τη διάρκεια μιας ανακαίνισης. Επισημαίνεται ότι είναι μικρή η αποτελεσματικότητα τέτοιου είδους επεμβάσεων στη συνολική κατανάλωση θερμικής ενέργειας σε μια πολυκατοικία, περιορίζεται στη μείωση των θερμικών απωλειών του τελευταίου ορόφου, αλλά βελτιώνει και τις συνθήκες θερμικής άνεσης χειμώνα-καλοκαίρι. Για το λόγο αυτό πολλά κτίρια του εξεταζόμενου δείγματος, αν και έχουν κτιστεί από το 1960 και έπειτα, έχουν συντελεστή θερμικών απωλειών από τις οροφές σύμφωνο με τον προβλεπόμενο από τον ΚΘΚ. (ο οποίος δίνεται και με τη διακεκομμένη κόκκινη γραμμή στο διάγραμμα). Στο Σχήμα 12 δίνεται ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας των δαπέδων σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου. Ο συντελεστής θερμικών απωλειών από τα υπόγεια για τις κατοικίες του δείγματος κυμαίνεται από 0.55 έως 2.55 W/m2K. Η μέση τιμή του συντελεστή για τα κτίρια που είχαν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι 2.2 W/m2K ενώ παρατηρείται μείωσή της κατά 66% μετά την ισχύ του Κανονισμού Θερμομόνωσης, το 1980. Οι πιο χαμηλές τιμές αντιστοιχούν σε κτίρια που έχουν κτιστεί μετά το 2000. Για τα κτίρια του δείγματος τριτογενή τομέα ο συντελεστής θερμικών απωλειών από τα υπόγεια κυμαίνεται από 2.00 έως 2.15 W/m2K. Το γεγονός ότι δεν παρουσιάζεται ουσιαστική μείωσή του συντελεστή μετά από το 1980 αναδεικνύει ότι στα κτίρια του τριτογενούς τομέα δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη θερμομόνωση των υπογείων χώρων.

21

Σχ. 11: Μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας (U-Value) οροφής, σε σχέση με το έτος κατασκευής

1.630.73

0.941.31

0.461.84

1.012.46

1.94

0.70

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50

Mean U-value roofs and top ceilings [W/m²K]

<=1900

>1900 and <=1920

>1920 and <=1940

>1940 and <=1960

>1960 and <=1980

>1980 and <=2000

>2000

ALL

ResidentialTert iary

MP6 grConstruct ion cycle

A_C_ref*

0.5

Σχ. 12: Μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας (U-Value) δαπέδου, σε σχέση με το έτος κατασκευής

1.542.06

0.550.92

2.002.05

2.151.96

2.55

2.04

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00

Mean U-value basement [W/m²K]

<=1900

>1900 and <=1920

>1920 and <=1940

>1940 and <=1960

>1960 and <=1980

>1980 and <=2000

>2000

ALL

ResidentialTert iary

MP6 grConstruction cycle

A_C_ref* Στο Σχήμα 13 δίνεται η κατανομή της εκτεθειμένης επιφάνειας της τοιχοποιίας σε διάφορα διαστήματα τιμών του συντελεστή θερμοπερατότητας. Η θερμομόνωση της πλειοψηφίας των εξωτερικών τοιχοποιιών στις κατοικίες του δείγματος δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ΚΘΚ (η οριζόντια διακεκομμένη κόκκινη γραμμή σημειώνει την τιμή 0.7 σύμφωνα με τα όρια του Κανονισμού). Βελτίωση της θερμομόνωσης απαιτείται στο 61% και στο 70% της συνολικής εκτεθειμένης επιφάνειας της τοιχοποιίας στα κτίρια του δείγματος οικιακού και τριτογενή τομέα αντίστοιχα.

22

Σχ. 13: Συνολική επιφάνεια εξωτερικών τοίχων για διαφορετικούς συντελεστές θερμοπερατότητας (Κτίρια οικιακού τομέα 146 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 20 από 74)

100%100%

13%22%

29%14%

12%24%

7%10%

28%7%

11%23%

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

Wall area [m²]

U <= 0.4

1.0 < U <= 1.5

1.5 < U <= 2.0

U > 2.0

Total

0.4 < U <= 0.7

0.7 < U <= 1.0

ResidentialTert iary

MP6 grU-value class

A_C_ref*

0.7

61% 70%

Στο Σχήμα 14 δίνεται η κατανομή της επιφάνειας υαλοπινάκων σε διάφορα διαστήματα τιμών του συντελεστή θερμοπερατότητας. Οι οριζόντιες διακεκομμένες κόκκινες γραμμές σημειώνουν τα όρια που προβλέπονται από τον ΚΘΚ. Στο 13% της συνολικής επιφάνειας των υαλοπινάκων του δείγματος κτιρίων οικιακού τομέα ο συντελεστής θερμοπερατότητας υπερβαίνει το ανώτατο επιτρεπτό όριο που προβλέπεται από τον ΚΘΚ. Ένα μεγάλο ποσοστό (66%) κατοικιών του δείγματος έχουν μονά υαλοστάσια. Μόνο στο 7% της συνολικής επιφάνειας των υαλοπινάκων του δείγματος τριτογενή τομέα ο συντελεστής θερμοπερατότητας υπερβαίνει το ανώτατο επιτρεπτό όριο που προβλέπεται από τον ΚΘΚ. Παρόλα αυτά, ένα μεγάλο ποσοστό (77%) κτιρίων του δείγματος έχουν μονά υαλοστάσια. Σχ. 14: Συνολική επιφάνεια ανοιγμάτων για διαφορετικούς συντελεστές θερμοπερατότητας (Κτίρια οικιακού τομέα 59 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 18 από 74)

100%100%

22%7%

44%70%

19%8%

8%15%

7%

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000

U <= 1.0

1.0 < U <= 2.0

2.0 < U <= 3.26

3.26 < U <= 4.0

4.0 < U <= 5.23

U > 5.23

Total

ResidentialTert iary

MP6 gr

Q_H_per_sqm*

U-value class

Window area [m²]

3.26

5.23

23

Στο Σχήμα 15 δίνεται η κατανομή της εκτεθειμένης επιφάνειας οροφών σε διάφορα διαστήματα τιμών του συντελεστή θερμοπερατότητας. Η διακεκομμένη κόκκινη γραμμή δίνει το όριο που προβλέπει ο ΚΘΚ (0.5 W/m2K). Το σύνολο των οροφών των κτιρίων του δείγματος του οικιακού τομέα και το 62% των οροφών του τριτογενή τομέα χρειάζονται επεμβάσεις για βελτίωση της θερμομόνωσης προκειμένου να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ΚΘΚ.

Σχ. 15: Συνολική επιφάνεια οροφής για διαφορετικούς συντελεστές θερμοπερατότητας (Κτίρια οικιακού τομέα 59 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 38 από 74)

MP6 g

14%

100% 100%

18%16%

30%11%

24%

28%35%

23%

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000

U <= 0.25

sum

0.25 < U <= 0.5

0.5 < U <= 1.0

1.0 < U <= 1.5

1.5 < U <= 2.0

U > 2.0

ResidentialTert iary

r

Q_H_per_sqm*

U-value class

Area of roofs and top ceilings [m²]

0.5

100% 63%

Στο Σχήμα 16 δίνεται η κατανομή της επιφάνειας δαπέδων σε διάφορα διαστήματα τιμών του συντελεστή θερμοπερατότητας. Τα όρια που προβλέπονται από τον ΚΘΚ σημειώνονται με κόκκινες διακεκομμένες γραμμές. Στα κτίρια του οικιακού τομέα το 29% της συνολικής επιφάνειας των δαπέδων που βρίσκονται πάνω από μη θερμαινόμενους χώρους ή σε επαφή με το έδαφος έχουν ελλιπή θερμομόνωση και χρειάζονται επεμβάσεις προκειμένου να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ΚΘΚ (0.7 - 3 W/m2K). Το αντίστοιχο ποσοστό στα κτίρια του τριτογενούς τομέα είναι 9%. 3.4.2.2 Ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση Στα επόμενα διαγράμματα (Σχ.17-19) η ανάλυση βασίζεται σε υπολογισμούς και σε αυτήν περιλαμβάνονται 57 κτίρια οικιακού τομέα (32% επι του συνόλου του δείγματος οικιακού τομέα) και 14 κτίρια τριτογενούς τομέα (25% επι του συνόλου του δείγματος τριτογενή τομέα) από την Ελληνική βάση δεδομένων. Για τους υπολογισμούς χρησιμοποιήθηκαν τα λογισμικά: EPIQR για κατοικίες, TOBUS , EPA-NR, XENIOS and DOE για κτίρια τριτογενούς τομέα. Στα διαγράμματα εμφανίζεται η απαιτούμενη ενέργεια ανά μονάδα εσωτερικής επιφάνειας η οποία κατά σύμβαση είναι : συνολική επιφάνεια με εξωτερικές διαστάσεις * 0.85. Στο σχήμα 17 δίνεται η κατανομή συχνοτήτων της υπολογιζόμενης απαιτούμενης ενέργειας για θέρμανση (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) στα δείγματα οικιακού και τριτογενή τομέα του Ελληνικού πιλοτικού προγράμματος. Η πλειοψηφία των κτιρίων του εξεταζόμενου δείγματος οικιακού τομέα (67%) έχουν (υπολογιζόμενη) ετήσια κατανάλωση θερμικής ενέργειας που κυμαίνεται μεταξύ 50 και 150 kWh/m2. Η πλειοψηφία των κτιρίων του εξεταζόμενου δείγματος τριτογενή τομέα (67%) έχουν (υπολογιζόμενη) ετήσια κατανάλωση θερμικής ενέργειας που κυμαίνεται μεταξύ 50 και 100 kWh/m2.

24

Σχ. 16: Συνολική επιφάνεια δαπέδου για διαφορετικούς συντελεστές θερμοπερατότητας (Κτίρια οικιακού τομέα 176 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 18 από 74)

100%100%

24%23%

23%25%

13%35%

12%8%

13%9%

16%0

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500

Area of floors above cellar or soil [m²]

U <= 0.4

0.4 < U <= 0.7

0.7 < U <= 1.0

1.0 < U <= 1.9

1.9 < U <= 3.0

U > 3.0

Total

Resident ialTert iary

MP6 gr

U-value class

A_basement_U_class1* A_basement_U_class2* A_basement_U_class3* A_basement_U_class4* A_basement_U_class5* A_basement_U_class6* Στο Σχήμα 18 δίνονται οι (υπολογιζόμενες) ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση χώρων (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) ως συνάρτηση της ηλικίας του κτιρίου. Η μέση τιμή της είναι 139 για το δείγμα του οικιακού τομέα και 102.5 για το δείγμα του τριτογενή. Σχ. 17: Κατανομή συχνοτήτων της ενεργειακής απαίτησης για θέρμανση (Κτίρια οικιακού τομέα 57 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 14 από 74)

571441

311

4

191

196

75

0 10 20 30 40 50 6

Number of buildings

0

<=50

>50 and <=100

>100 and <=150

>150 and <=200

>200 and <=250

>250 and <=300

>300

ALL

ResidentialTert iary

MP6 grUseful energy demand space heat ing [kWh/(m²a)]

Q_H_per_sqm*

25

Σχ. 18: Ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση σε σχέση με το έτος κατασκευής (Κτίρια οικιακού τομέα 57 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 14 από 74)

139102

175104

13071

187

123

278

0 50 100 150 200 250 300

<=1900

>1900 and <=1920

>1920 and <=1940

>1940 and <=1960

>1960 and <=1980

>1980 and <=2000

>2000

ALL

ResidentialTert iary

MP6 gr

Q_H_per_sqm*

Construction cycle

Heat demand for space heat ing [kWh/(m²a)]

Στο Σχήμα 19 δίνονται οι (υπολογιζόμενες) ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση χώρων (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) ως συνάρτηση του μεγέθους του κτιρίου. Η πλειοψηφία των κτιρίων στα δείγματα του οικιακού (65%) και τριτογενή (79%) τομέα έχουν συνολική επιφάνεια δαπέδων που υπερβαίνει τα 1000 m2. Από την ανάλυση του δείγματος των κατοικιών προκύπτει ότι η μέση τιμή των υπολογιζόμενων ετήσιων ενεργειακών απαιτήσεων είναι υψηλότερη για κτίρια με μικρότερη θερμαινόμενη επιφάνεια (πχ. μονοκατοικίες) από ότι για τα μεγαλύτερα κτίρια (πολυκατοικίες). Για τα κτίρια αυτά η μέση ετήσια υπολογιζόμενη τιμή ενεργειακών απαιτήσεων είναι 139 kWh/m2. Η αντίστοιχη τιμή για το δείγμα του τριτογενή τομέα είναι 102 kWh/m2. Στο δείγμα του τριτογενή οι υψηλότερες ενεργειακές απαιτήσεις υπολογίσθηκαν για ένα γυμναστήριο και υπερβαίνουν τις 400 kWh/m2. Σχ. 19: Ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση, σε σχέση με το μέγεθος του κτιρίου (Κτίρια οικιακού τομέα 57 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 14 από 74)

MP6 g

139102

49

9862

123415

386278

Residential76<=200

>200 and <=500

>500 and <=1000

>1000 and <=10000

>10000

total

Tertiary

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450

r

Q_H_per_sqm*

Floor area [m²]

Heat demand for space heating [kWh/(m²a)]

26

3.4.3 Συστήματα παραγωγής- απόδοσης θερμότητας 3.4.3.1 Γενικές πληροφορίες Συστήματα απόδοσης θερμότητας στον οικιακό τομέα. • Στο 95% των κτιρίων του δείγματος υπάρχει κεντρικό σύστημα θέρμανσης. Στην πλειοψηφία

των κτιρίων χρησιμοποιείται πετρέλαιο για θέρμανση και μόνο στο 5% του δείγματος χρησιμοποιείται τηλεθέρμανση.

• Η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης γίνεται με ανεξάρτητους ηλεκτρικούς θερμοσίφωνες. Το κεντρικό σύστημα θέρμανσης χρησιμοποιείται για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης μόνο στο 10% των κτιρίων του δείγματος.

• Στο 97% των κτιρίων του δείγματος υπάρχει δευτερεύον ηλεκτρικό σύστημα θέρμανσης (πχ. επιπρόσθετα κλιματιστικά / κλιματιστικά σε διαμερίσματα όπου υπάρχει επίσης κεντρικό σύστημα λέβητα)

• Στην πλειοψηφία των κτιρίων το σύστημα θέρμανσης περιλαμβάνει έναν λέβητα σταθερής θερμοκρασίας. Στα κτίρια του οικιακού τομέα που χρησιμοποιούν ηλεκτρικά συστήματα για παραγωγή θερμότητας τα πιο συνηθισμένα συστήματα απόδοσης θερμότητας είναι καλοριφέρ και κλιματιστικά.

Συστήματα απόδοσης θερμότητας στον τριτογενή τομέα. • Στο 86% των κτιρίων του δείγματος υπάρχει κεντρικό σύστημα θέρμανσης. Στην πλειοψηφία

των κτιρίων χρησιμοποιείται πετρέλαιο για θέρμανση και μόνο στο 18% του δείγματος χρησιμοποιείται ηλεκτρισμός.

• Ζεστό νερό χρήσης υπάρχει στο 58% των κτιρίων του δείγματος και γίνεται κυρίως μέσω του κεντρικού συστήματος θέρμανσης. Μόνο στο 22% των κτιρίων χρησιμοποιούνται ηλεκτρικού θερμοσίφωνες.

• Στο 40% των κτιρίων του δείγματος υπάρχει δευτερεύον ηλεκτρικό σύστημα θέρμανσης (πχ. επιπρόσθετα κλιματιστικά, καλοριφέρ κα.)

• Στην πλειοψηφία των κτιρίων το σύστημα θέρμανσης περιλαμβάνει έναν λέβητα σταθερής θερμοκρασίας. Στα κτίρια του τριτογενή τομέα που χρησιμοποιούν ηλεκτρικά συστήματα για παραγωγή θερμότητας τα πιο συνηθισμένα συστήματα απόδοσης θερμότητας είναι καλοριφέρ και αντλίες θερμότητας.

3.4.3.2 Ενεργειακή απόδοση συστημάτων παραγωγής θερμότητας. Στα επόμενα σχήματα απεικονίζεται η απόδοση των συστημάτων θέρμανσης και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης. Η ανάλυση βασίζεται σε υπολογισμούς για την ενέργεια που καταναλώνεται από τα συστήματα και αποδίδεται τελικά στο κτίριο για να καλύψει τις ενεργειακές του απαιτήσεις. Οι υπολογισμοί έγιναν για ένα σύνολο 51 κτιρίων οικιακού (14% του αντίστοιχου δείγματος) και 10 κτιρίων τριτογενή τομέα (20% του αντίστοιχου δείγματος). Για τις περιπτώσεις όπου υπάρχει κοινό σύστημα θέρμανσης και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης οι υπολογισμοί έγιναν για 10 κτίρια οικιακού και 5 κτίρια τριτογενή τομέα (6% και 4% των αντίστοιχων δειγμάτων). Στο σχήμα 20 δίνεται η υπολογιζόμενη απόδοση του συστήματος παραγωγής θερμότητας ως συνάρτηση του είδους συστήματος. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο αντίστοιχος συντελεστής (mean heat generation expenditure coefficient) υπολογίζεται ως το πηλίκο της ενέργειας που καταναλώνεται από το σύστημα προς την ενέργεια που αυτό αποδίδει για τη θέρμανση του χώρου και του ζεστού νερού χρήσης. Δεν λαμβάνονται υπόψη απώλειες στο σύστημα διανομής θερμότητας. Συνεπώς ο συντελεστής αυτός δίνει μια ένδειξη για τον συντελεστή απόδοσης του συστήματος: όταν υπερβαίνει τη μονάδα (>1) το σύστημα παραγωγής θερμότητας υπερκαταναλώνει ενέργεια. Το σχήμα αντιπροσωπεύει 10 κτίρια οικιακού και 5 κτίρια τριτογενή τομέα. ‘Όπως φαίνεται στο Σχήμα 20 στα κτίρια με κεντρικό σύστημα θέρμανσης λέβητα σταθερής θερμοκρασίας παρατηρείται υπερκατανάλωση ενέργειας, η οποία αποδίδεται στην παλαιότητα των συστημάτων του δείγματος.

27

Σχ.20: Μέσος συντελεστής πραγματικής κατανάλωσης ενέργειας ανά είδος συστήματος παραγωγής θερμότητας (για θέρμανση χώρων και νερού χρήσης) (Κτίρια οικιακού τομέα 10 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 5 από 74)

0.50

1.00

1.171.15

0.0 0.5 1.0 1.5 2.0

Mean heat generation expenditure coefficient (heating + hot water)

boiler, type unknown

non-cond. boiler, details unknown

const. temp. non-cond. boiler

low temp. non-cond. boiler

condensing boiler

stove

combined heat and power

electr. direct (resist.)

heat pump, type unknown

heat pump, outside air

heat pump, soil

heat pump, exhaust air

heat pump, ground water

heat pump, other

ResidentialTertiary

MP6 gr

type_heatgen_1* e_heatgen_1_hw*

Heat generator types

3.4.3.3 Ενεργειακή απόδοση συστημάτων παραγωγής-διανομής θερμότητας Στο Σχήμα 21 δίνεται η υπολογιζόμενη απόδοση του συστήματος παραγωγής-διανομής θερμότητας για θέρμανση χώρων ως συνάρτηση του είδους καυσίμου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο αντίστοιχος συντελεστής (mean system expenditure coefficient) υπολογίζεται ως το πηλίκο της υπολογιζόμενης ενέργειας που καταναλώνεται από το σύστημα προς την υπολογιζόμενη ενέργεια που αυτό αποδίδει για τη θέρμανση του χώρου λαμβάνοντας υπόψη και τις απώλειες στο σύστημα διανομής θερμότητας. Συνεπώς ο συντελεστής αυτός δίνει μια ένδειξη για τον συντελεστή απόδοσης του συνολικού συστήματος (παραγωγή-διανομή): όταν υπερβαίνει τη μονάδα (>1) το σύστημα παραγωγής θερμότητας υπερκαταναλώνει ενέργεια. Το σχήμα αντιπροσωπεύει 51 κτίρια οικιακού και 11 κτίρια τριτογενή τομέα. ‘Όπως φαίνεται στο Σχήμα 21 τα κτίρια οικιακού τομέα που χρησιμοποιούν πετρέλαιο για θέρμανση καταναλώνουν όση ενέργεια χρειάζεται για να καλύψουν τις ενεργειακές τους απαιτήσεις, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα εγκατεστημένα συστήματα είναι καινούρια ή πολύ καλά συντηρημένα. Στο δείγμα των κτιρίων τριτογενή τομέα παρατηρείται υπερκατανάλωση ενέργειας, η οποία αποδίδεται στην παλαιότητα των συστημάτων του δείγματος ή στην ανεπαρκή συντήρησή τους. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των κτιρίων αυτής της ομάδας που έχουν συμπεριληφθεί στην ανάλυση είναι πολύ μικρός για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

28

Σχ. 21: Μέσος συντελεστής υπολογιζόμενης κατανάλωσης ενέργειας ανά είδος καυσίμου για παραγωγή θερμότητας (θέρμανση χώρων), συμπεριλαμβανομένων των απωλειών μεταφοράς και διανομής (Κτίρια οικιακού τομέα 51 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 11 από 74)

0.80

1.341.31

0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4

Mean system expenditure coefficient (heating)

natural gas

liquid gas

oil

coal

biomass

electricity

district heating

other

ResidentialTertiary

MP6 grEnergy carrier

class_ecarrier_1* e_sys_ecarrier_1** 4.4 Συνολική ενεργειακή απόδοση κτιρίων 3.4.4.1 Απαιτήσεις πρωτογενούς ενέργειας ‘Όπως φαίνεται στο Σχήμα 22 το 60% των κτιρίων για τα οποία έχουν γίνει υπολογισμοί παρουσιάζουν υπερκατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας (primary energy expenditure coefficient > 1). Για την ερμηνεία των διαγραμμάτων σημειώνεται ότι ο υπολογιζόμενος συντελεστής (primary energy expenditure coefficient) προκύπτει ως το πηλίκο της (πραγματικής) καταναλισκόμενης από το σύστημα θέρμανσης ενέργειας προς τις υπολογιζόμενες ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση του χώρου λαμβάνοντας υπόψη και τις απώλειες του συστήματος διανομής. Το σχήμα αντιπροσωπεύει 52 κτίρια οικιακού και 9 κτίρια τριτογενή τομέα. Ο συντελεστής για τα κτίρια του οικιακού (Σχ. 22α) και τα κτίρια του τριτογενή (Σχ. 22β) τομέα κυμαίνεται από 1 έως 2. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των κτιρίων αυτής της ομάδας που έχουν συμπεριληφθεί στην ανάλυση είναι πολύ μικρός για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

29

Σχ. 22α: Κατανομή συχνοτήτων του συντελεστή κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας από το βασικό σύστημα θέρμανσης (Κτίρια οικιακού τομέα 52 από 176)

0 10 20 30 40 50

Number of buildings

<=0,5

>0,5 and <=1

>1 and <=1,5

>1,5 and <=2

>2 and <=2,5

>2,5 and <=3

>3

natural gas

liquid gas

oil

coal

biomass

electricity

district heating

other

MP6 grPrimary energy expenditure coefficient[ – ]

e_P** class_ecarrier_1* Σχ. 22β: Κατανομή συχνοτήτων του συντελεστή κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας από το βασικό σύστημα θέρμανσης (Κτίρια τριτογενή τομέα 9 από 74)

0 1 2 3 4 5 6

Number of buildings

<=0,5

>0,5 and <=1

>1 and <=1,5

>1,5 and <=2

>2 and <=2,5

>2,5 and <=3

>3

natural gas

liquid gas

oil

coal

biomass

electricity

district heating

other

MP6 grPrimary energy expenditure coefficient[ – ]

e_P** class_ecarrier_1*

30

3.4.5 Αποδιδόμενη ενέργεια 3.4.5.1 Υπολογιζόμενες ενεργειακές απαιτήσεις Στα Σχήματα 23α και β δίνεται η κατανομή συχνοτήτων των υπολογιζόμενων ενεργειακών αναγκών για θέρμανση χώρων και ζεστού νερού χρήσης για τα δείγματα οικιακού και τριτογενή τομέα. Το 70% των κτιρίων του οικιακού τομέα για τα οποία έχουν γίνει υπολογισμοί (57 κτίρια) και το 73% των κτιρίων του τριτογενή τομέα για τα οποία έχουν γίνει υπολογισμοί (15 κτίρια) έχουν ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης χαμηλότερες από 200 kWh/m2. Σχ. 23α: Κατανομή συχνοτήτων της υπολογιζόμενης κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση χώρων και νερού χρήσης (Κτίρια οικιακού τομέα 57 από 176)

0 2 4 6 8 10 12 14 16

Number of buildings

<=50>50 and <=100

>100 and <=150>150 and <=200>200 and <=250>250 and <=300>300 and <=350>350 and <=400

>400

natural gas

liquid gas

oil

coal

biomass

electricity

district heating

other

MP6 grCalculated energy demand for heating and hot water[kWh/(m²a)]

Main energy carrier

Q_del_sum_c_per_sqm_without_aux* class_ecarrier_1*

Σχ. 23β: Κατανομή συχνοτήτων της υπολογιζόμενης κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση χώρων και νερού χρήσης (Κτίρια τριτογενή τομέα 15 από 74)

0 1 2 3 4 5

Number of buildings

<=50>50 and <=100

>100 and <=150>150 and <=200>200 and <=250>250 and <=300

>300 and <=350>350 and <=400

>400

natural gas

liquid gas

oil

coal

biomass

electricity

district heating

other

MP6 grCalculated energy demand for heating and hot water[kWh/(m²a)]

Main energy carrier

Q_del_sum_c_per_sqm_without_aux* class_ecarrier_1*

31

3.4.5.2 Πραγματική κατανάλωση ενέργειας Στα Σχήματα 24α και β δίνεται η κατανομή συχνοτήτων της πραγματικής κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση χώρων για τα δείγματα οικιακού και τριτογενή τομέα. Το 78% των κτιρίων του οικιακού τομέα έχει ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης χαμηλότερες από 200 kWh/m2. Αντίστοιχα, το 19% των κτιρίων τριτογενή τομέα υπερβαίνει τις 400 kWh/m2. Σχ. 24α: Κατανομή συχνοτήτων της πραγματικής κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση χώρων (Κτίρια οικιακού τομέα 173 από 176)

0 10 20 30 40 50 60 70

Number of buildings

<=50>50 and <=100

>100 and <=150>150 and <=200>200 and <=250>250 and <=300>300 and <=350>350 and <=400

>400

natural gas

liquid gas

oil

coal

biomass

electricity

district heating

other

MP6 grMeasured energy consumption for heating and hot water[kWh/(m²a)]

Q_del_sum_m_per_sqm* class_ecarrier_1*

Main energy carrier

Σχ. 24β: Κατανομή συχνοτήτων της πραγματικής κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση χώρων (Κτίρια τριτογενή τομέα 68 από 74)

0 2 4 6 8 10 12 14

Number of buildings

<=50>50 and <=100

>100 and <=150>150 and <=200>200 and <=250>250 and <=300

>300 and <=350>350 and <=400

>400

natural gas

liquid gas

oil

coal

biomass

electricity

district heating

other

MP6 grMeasured energy consumption for heating andhot water

Main energy carrier

Q_del_sum_m_per_sqm* class_ecarrier_1*

32

3.4.6 Περαιτέρω ανάλυση Στα διαγράμματα που ακολουθούν έχει γίνει κανονικοποίηση της καταναλισκόμενης θερμικής ενέργειας με τις κλιματολογικές συνθήκες σύμφωνα με τις βαθμοημέρες θέρμανσης (heating degree days). Η διόρθωση αυτή αφορά μόνο το κομμάτι της καταναλισκόμενης ενέργειας για θέρμανση. Υπολογισμοί έχουν γίνει μόνο για 57 κτίρια οικιακού και 13 κτίρια τριτογενούς τομέα του δείγματος. Τα αποτελέσματα δίνονται σε ενέργεια (kWh) ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας. Στο Σχήμα 25 δίνεται η πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) κατοικιών σε σχέση με το βαθμό έκθεσης του κτιριακού κελύφους. Για κατοικίες με δύο μεσοτοιχίες η πραγματική κατανάλωση ενέργειας είναι χαμηλότερη κατά 17% από εκείνη των πανταχόθεν ελεύθερων ή εκείνων με μια μεσοτοιχία. Οι δύο τελευταίες παρουσιάζουν ελάχιστη διαφορά στην κατανάλωση. Σχ.25: Πραγματική κατανάλωση ενέργειας σε σχέση με το βαθμό έκθεσης του κτιριακού κελύφους (Κτίρια οικιακού τομέα 165 από 176)

0

20

40

60

80

100

120

Πρα

γματική κα

τανά

λωση

ενέργειας

(k

Wh/

m2 )

Μια μεσοτοιχία Δύο μεσοτοιχίες Πανταχόθενελεύθερο

Σύνολο

Βαθμός έκθεσης κελύφους

Στο Σχήμα 26 δίνεται η πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) σε σχέση με το μέγεθος κτιρίου. Διακρίνονται τρεις κατηγορίες μεγέθους κτιρίων: μικρό (< 1000 m2), μεσαίο (1000-5000 m2) και μεγάλο (> 5000 m2). Τα κτίρια οικιακού τομέα με συνολική θερμαινόμενη επιφάνεια μικρότερη από 1000 m2 παρουσιάζουν 10% υψηλότερη κατανάλωση ενέργειας από τα μεγαλύτερα. Στον τριτογενή τομέα τα κτίρια μεσαίου μεγέθους (1000-5000 m2) έχουν την υψηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Τα κτίρια μεγάλου μεγέθους που συμμετέχουν στο δείγμα παρουσιάζουν τη χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Στο Σχήμα 27 δίνεται η υπολογιζόμενη κατανάλωση θερμικής ενέργειας (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας – Agross * fheated) σε σχέση με το μέγεθος κτιρίου. Η υπολογιζόμενη κατανάλωση θερμικής ενέργειας για τα κτίρια οικιακού τομέα με συνολική θερμαινόμενη επιφάνεια μικρότερη από 1000 m2 είναι 30% υψηλότερη από την υπολογιζόμενη για μεγαλύτερα. Για κτίρια τριτογενούς τομέα με συνολική θερμαινόμενη επιφάνεια μικρότερη από 1000 m2 (15% του δείγματος) η υπολογιζόμενη κατανάλωση θερμικής ενέργειας είναι 48% υψηλότερη από την

33

αντίστοιχη για μεσαίου μεγέθους κτίρια (69% του δείγματος). Τα κτίρια μεγάλου μεγέθους που συμμετέχουν στο δείγμα παρουσιάζουν τη χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Σχ.26: Πραγματική κατανάλωση ενέργειας ανάλογα με το μέγεθος του κτιρίου (Κτίρια οικιακού τομέα 51 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 26 από 74)

0

50

100

150

200

250

300

350

Πρα

γματική κα

τανά

λωση

ενέργειας

(kW

h/m

2 )

Μικρό Μεσαίο Μεγάλο Σύνολο

Μέγεθος κτιρίου

Οικιακός Τριτογενής

Σχ.27: Υπολογιζόμενη κατανάλωση ενέργειας ανάλογα με το μέγεθος του κτιρίου (Κτίρια οικιακού τομέα 57 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 13 από 74)

0

50

100

150

200

Υπολογιζόμ

ενη κα

τανά

λωση

ενέργειας

(kW

h/m

2 )

Μικρό Μεσαίο Μεγάλο Σύνολο

Μέγεθος κτιρίου

34

Στο Σχήμα 28 δίνεται η πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) σε σχέση με την επιφάνεια Βορείων ανοιγμάτων του κτιρίου. Στο διάγραμμα δεν παρατηρείται η αναμενόμενη τάση για αύξηση της (πραγματικής) κατανάλωσης θερμικής ενέργειας με την αύξηση της επιφάνειας των βορείων ανοιγμάτων, παρότι έχει γίνει και κανονικοποίηση ως προς το κλίμα. Προφανώς η τάση αλλοιώνεται από το ωράριο λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης που διαφέρει από κτίριο σε κτίριο. Κανονικοποίηση ως προς τις ώρες θέρμανσης δεν έγινε γιατί δεν υπάρχει το δεδομένο αυτό στη βάση για όλα τα κτίρια. Όμοια παρατήρηση προκύπτει και για την υπολογιζόμενη κατανάλωση. Σχ.28: Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας ανάλογα με την επιφάνεια Βορείων Ανοιγμάτων (Κτίρια οικιακού τομέα 165 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 60 από 74)

0

50

100

150

200

250

300

Πρα

γματική κα

τανά

λωση

ενέργειας

(k

Wh/

m2 )

<=50

>50

<=10

0

>100

<=1

50

>150

<=2

00

>200

<=2

50

>250

<=3

00

>300

<=3

50

>350

<=4

00

>400

<=4

50

>450

<=5

00

>500

<=5

50

>550

<=6

00

>600

<=6

50

>650

<=7

00

>700

Σύνολο

Επιφάνεια βορείων ανοιγμάτων (m2)

Στο Σχήμα 29 δίνεται η πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) σε σχέση με την επιφάνεια Νοτίων ανοιγμάτων του κτιρίου. H πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας γενικά μειώνεται με την αύξηση της επιφάνειας των Νοτίων ανοιγμάτων, λόγω της αύξησης των άμεσων ηλιακών θερμικών κερδών. Όμοια παρατήρηση προκύπτει και για την υπολογιζόμενη κατανάλωση.

35

Σχ.29: Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας ανάλογα με την επιφάνεια Νοτίων ανοιγμάτων (Κτίρια οικιακού τομέα 165 από 176 / Κτίρια τριτογενή τομέα 60 από 74)

0

50

100

150

200

250

300

Πρα

γματική κα

τανά

λωση

ενέργειας

(k

Wh/

m2 )

<=50

>50

<=10

0

>100

<=1

50

>150

<=2

00

>200

<=2

50

>250

<=3

00

>300

<=3

50

>350

<=4

00

>400

<=4

50

>450

<=5

00

>500

<=5

50

>550

<=6

00

>600

<=6

50

>650

<=7

00

>700

Σύνολο

Επιφάνεια νοτίων ανοιγμάτων (m2)

Στο Σχήμα 30 δίνεται η υπολογιζόμενη απαίτηση ενέργειας για ψύξη (ανά μονάδα κλιματιζόμενης επιφάνειας) σε σχέση με την επιφάνεια Νοτίων ανοιγμάτων του κτιρίου. Η ανάλυση αφορά μόνο κτίρια του οικιακού τομέα. Δεν παρουσιάζεται η αναμενόμενη αυξητική τάση με την αύξηση των νοτίων ανοιγμάτων. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί λόγω του ότι τα περισσότερα κτίρια βρίσκονται σε αστικό περιβάλλον, με συνέπεια τη μείωση των ψυκτικών φορτίων από τα ηλιακά κέρδη, ή τη χρήση ηλιοπροστασίας (πχ τέντες) που είναι ευρέως διαδεδομένη στις κατοικίες. Κανονικοποίηση δεν έχει γίνει ως προς το κλίμα, γιατί δεν περιλαμβάνονται οι βαθμοημέρες ψύξης στη βάση. Στο Σχήμα 31 δίνεται η εξέλιξη των εκπομπών CO2 λόγω κατανάλωσης θερμικής ενέργειας από κτίρια του οικιακού τομέα κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Στο διάγραμμα συμμετέχουν μόνο κτίρια που θερμαίνονται με συμβατικό σύστημα. Οι εκπομπές CO2 εμφανίζονται με σειρά παλαιότητας του κτιρίου. Στις πολυκατοικίες παρατηρείται τάση μείωσης των εκπομπών CO2/m2. Αντίθετα, στις μονοκατοικίες παρατηρείται τάση αύξησης των εκπομπών CO2/m2 αντίστοιχη με εκείνη της κατανάλωσης θερμικής ενέργειας. Παρόμοιες τάσεις παρατηρήθηκαν και για την κατανάλωση θερμικής ενέργειας. Η τάση αυτή εξηγείται αφενός από τα συνήθως υψηλότερα θερμικά φορτία και καταναλώσεις των μονοκατοικιών σε σχέση με τις πολυκατοικίες, όπως επίσης και από το ευρύτερο ωράριο λειτουργίας των συστημάτων θέρμανσης στις μονοκατοικίες, προκειμένου να πληρούνται οι απαιτήσεις των ενοίκων για θερμική άνεση. Συνήθως στις πολυκατοικίες που δεν υπάρχει σύστημα αντιστάθμισης ή ανεξάρτητη θέρμανση, το σύστημα θέρμανσης λειτουργεί για συγκεκριμένες περιόδους της ημέρας, ανεξάρτητα από τις συνθήκες θερμικής άνεσης.

36

Σχ.30: Υπολογιζόμενη απαίτηση ενέργειας ανάλογα με την επιφάνεια Νοτίων ανοιγμάτων (Κτίρια οικιακού τομέα 57 από 176)

0

50

100

150

Υπολογιζόμ

ενη απ

αίτηση

ενέργειας

για ψύξη

(kW

h/m

2 )

<=50

>50

<=10

0

>100

<=1

50

>150

<=2

00

>200

<=2

50

>250

<=3

00

>300

<=3

50

>350

<=4

00

>400

<=4

50

>450

<=5

00

>500

<=5

50

>550

<=6

00

>600

<=6

50

>650

<=7

00

>700

Σύνολο

Επιφάνεια νοτίων ανοιγμάτων (m2)

Σx. 31α: Εκπομπές CO2 από θέρμανση - Πολυκατοικίες (111 από 118)

Εκπομπές CO2 λόγω κατανάλωσης θερμικής ενέργειας

0

10

20

30

40

50

60

1920 1940 1960 1980 2000 2020

Έτος κατασκευής

kg C

O2/

m2

37

Σx. 31β: Εκπομπές CO2 από θέρμανση - Μονοκατοικίες (54 από 58)

Εκπομπές CO2 λόγω κατανάλωσης θερμικής ενέργειας

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1920 1940 1960 1980 2000 2020

Έτος κατασκευής

kg C

O2/

m2

Στο Σχήμα 32 δίνεται η εξέλιξη των εκπομπών CO2 λόγω κατανάλωσης θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας από κτίρια του οικιακού τομέα κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Τα κτίρια παρουσιάζονται κατά σειρά παλαιότητας. Παρατηρείται τάση μείωσης των εκπομπών CO2/m2. Παρόμοια τάση παρατηρήθηκε και για την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας. Άλλη μια παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι η πραγματική κατανάλωση ενέργειας σε νεότερες κατασκευές συνδέεται με το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο ενοίκων και συνεπώς την ευχέρεια για παρατεταμένη χρήση θέρμανσης. Στο Σχήμα 33 δίνεται η εξέλιξη των εκπομπών CO2 λόγω κατανάλωσης θερμικής ενέργειας στον τριτογενή τομέα. Τα κτίρια παρουσιάζονται κατά σειρά παλαιότητας. Παρατηρείται τάση μείωσης των εκπομπών CO2/m2. Στο Σχήμα 34 δίνεται η εξέλιξη της πραγματικής θερμικής κατανάλωσης ανά μονάδα θερμαινόμενου όγκου για τα κτίρια του τριτογενούς τομέα που έχουν εισαχθεί στην Ελληνική Βάση. Η κατανάλωση θερμικής ενέργειας ανά μονάδα θερμαινόμενου όγκου παρουσιάζει σαφή μείωση από το 1940 μέχρι σήμερα. Κατά την εικοσαετία 1980 έως 2000 η μείωση σε σχέση με την τιμή κατά την εικοσαετία 1940-1960 είναι της τάξεως του 50%. Στο Σχήμα 35α δίνεται η πραγματική κατανάλωσης θερμικής ενέργειας (ανά μονάδα θερμαινόμενης επιφάνειας) σε σχέση με το καύσιμο / πηγή θερμότητας, για τα κτίρια του οικιακού τομέα που βρίσκονται στην κλιματική ζώνη Γ. Η μέση τιμή της ετήσιας κατανάλωσης θερμικής ενέργειας (πραγματικές τιμές) δεν διαφοροποιείται σε σχέση με το καύσιμο / πηγή θερμότητας (πετρέλαιο ή τηλεθέρμανση). Με κανονικοποίηση ως προς τις ώρες λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης (Σχ.35β) προκύπτει ότι η μέση κατανάλωση στις περιπτώσεις που υπάρχει συμβατικό σύστημα είναι αρκετά υψηλότερη από τη μέση κατανάλωση όπου υπάρχει τηλεθέρμανση. Η κανονικοποίηση αυτή έγινε μόνο για όσα κτίρια υπήρχε η πληροφορία για τις ώρες λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης (περίπου σε όσα έχουν γίνει υπολογισμοί).

38

Σx. 32: Εκπομπές CO2 (Κτίρια οικιακού τομέα 155 από 176)

Εκπομπές CO2 λόγω κατανάλωσης θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

1920 1940 1960 1980 2000 2020

Έτος κατασκευής

kg C

O2/

m2

Σχ. 33: Εκπομπές CO2 από θέρμανση (Κτίρια τριτογενή τομέα 53 από 74)

Εκπομπές CO2 λόγω κατανάλωσης θερμικής ενέργειας

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

1920 1940 1960 1980 2000 2020

Έτος κατασκευής

kg C

O2/

m2

39

Σχ. 34: Πραγματική κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα θερμαινόμενου όγκου (Κτίρια τριτογενή τομέα 47 από 74)

0

20

40

60

80

100

120Πρα

γματική κα

τανά

λωση

ενέργειας

(k

Wh/

m3 )

<=19

00

>190

0<=

1920

>192

0<=

1940

>194

0<=

1960

>196

0<=

1980

>198

0<=

2000

>200

0

Σύνολο

Έτος κατασκευής

Σχ. 35α: Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας σε σχέση με την πηγή θερμότητας (Κτίρια οικιακού τομέα 26 από 176)

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

Καταν

άλωση

θερμικής ενέργειας

(kW

h/m

2 )

Λέβητας πετρελαίου ΤηλεθέρμανσηΜέση τιμή λέβητα πετρελαίου Μέση τιμή τηλεθέρμανσης

40

Σχ. 35β: Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας σε σχέση με την πηγή θερμότητας (κανονικοποίηση ως προς τις ώρες λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης) (Κτίρια οικιακού τομέα 26 από 176)

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

Καταν

άλωση

θερμικής ενέργειας

(kW

h/m

2 )

Λέβητας πετρελαίου ΤηλεθέρμανσηΜέση τιμή λέβητα πετρελαίου Μέση τιμή τηλεθέρμανσης

Στο διάγραμμα 36 φαίνεται κατά πόσο η κατασκευή των κτιρίων του δείγματος κατοικιών είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις του ΚΘΚ ανά κλιματική ζώνη. Για κάθε κλιματική ζώνη, τα κτίρια με συντελεστή θερμοπερατότητας (U-value) πάνω από την αντίστοιχη καμπύλη f/V=ƒ(U_value) είναι εκτός Κανονισμού. Συγκεκριμένα, στο εξεταζόμενο δείγμα του οικιακού τομέα (Σχ. 36α), 87% των κτιρίων της Ζώνης Α, 84% των κτιρίων της Ζώνης Β και 98% των κτιρίων της Ζώνης Γ έχουν συντελεστή θερμοπερατότητας που υπερβαίνει τις απαιτήσεις του Κανονισμού. Στο δείγμα του τριτογενή τομέα (Σχ. 36β), 28% των κτιρίων της Ζώνης Α, 75% των κτιρίων της Ζώνης Β και 25% των κτιρίων της Ζώνης Γ έχουν συντελεστή θερμοπερατότητας που υπερβαίνει τις απαιτήσεις του Κανονισμού. Τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν το υψηλό δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας, ακόμη και σύμφωνα με τον ισχύοντα ΚΘΚ, από την σωστή θερμομόνωση των κτιρίων. Επίσης αναδεικνύουν τις περιοχές της χώρας όπου μπορεί να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή μέτρων για τη θερμομόνωση των κτιρίων.

41

Σχ. 36α: Κατασκευή κτιρίων και απαιτήσεις ΚΘΚ ανά κλιματική ζώνη (Κτίρια οικιακού τομέα 176 από 176)

0

0.4

0.8

1.2

1.6

2

2.4

2.8

3.2

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

f / V

Συντελεστής θερμ

οπερατότητας

(W/m

2 K)

Κτίρια Α ζώνη Κτίρια Β ζώνη Κτίρια Γ ζώνηΚανονισμός Α ζώνη Κανονισμός Β ζώνη Κανονισμός Γ ζώνη

Σχ. 36β: Κατασκευή κτιρίων και απαιτήσεις ΚΘΚ ανά κλιματική ζώνη (Κτίρια τριτογενή τομέα 46 από 74)

0

0.4

0.8

1.2

1.6

2

2.4

2.8

3.2

3.6

4

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

f / V

Συντελεστής θερμ

οπερατότητας

(W/m

2 K)

Κτίρια Α ζώνη Κτίρια Β ζώνη Κτίρια Γ ζώνη

Κανονισμός Α ζώνη Κανονισμός B ζώνη Κανονισμός Γ ζώνη

42

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το DATAMINE αποτελεί μια πρόταση συλλογής, ανάλυσης και εκτίμησης πληροφοριών που αφορούν το κτιριακό απόθεμα σε Ευρωπαϊκό, εθνικό, αλλά και τοπικό επίπεδο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταγραφή της τρέχουσας τάσης στο κτιριακό απόθεμα αλλά και για να γίνουν συγκρίσεις δεδομένων και αποδόσεων σε διαφορετικές ομάδες κτιρίων. Το τελευταίο, αποτελεί μια ουσιαστική προϋπόθεση για τη λήψη αποφάσεων και τη χάραξη στρατηγικής για την ανακαίνιση ομάδων ή κατηγοριών κτιρίων τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι παράμετροι που αποτελούν την Κοινή Βάση Δεδομένων καλύπτουν το ευρύτερο δυνατό φάσμα χαρακτηριστικών όσον αφορά το κτιριακό κέλυφος, τα εγκατεστημένα συστήματα και την απόδοσή τους. Για την Ελληνική Πιλοτική Εφαρμογή 250 ελληνικά κτίρια συνολικά ενσωματώθηκαν στην κοινή βάση δεδομένων του DATAMINE. Από αυτά, 176 κτίρια ανήκουν στον οικιακό και 74 στον τριτογενή τομέα. Οι δύο κατηγορίες αυτές εξετάστηκαν ξεχωριστά, ώστε να ληφθούν υπόψη οι διαφορές μεταξύ τους όσον αφορά το μέγεθος, το βαθμό έκθεσης του εξωτερικού κελύφους, το ωράριο λειτουργίας των εγκατεστημένων συστημάτων καθώς και τις διαφορετικές απαιτήσεις ρύθμισης συνθηκών εσωτερικού περιβάλλοντος. Στα κτίρια του οικιακού τομέα που έχουν ενσωματωθεί στην Ελληνική πιλοτική εφαρμογή περιλαμβάνονται 118 πολυκατοικίες και 58 μονοκατοικίες. Στα κτίρια του τριτογενή τομέα περιλαμβάνονται γραφεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, αθλητικά κέντρα, αεροδρόμια και κολυμβητήρια. Τα κτίρια του τριτογενή τομέα που έχουν ενσωματωθεί στην Ελληνική πιλοτική εφαρμογή ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες τελικής χρήσης, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ο αριθμός κτιρίων είναι πολύ μικρός. Συνεπώς η ανάλυση των χαρακτηριστικών και της συμπεριφοράς τους ανά κατηγορία δεν θα ήταν στατιστικά αποδεκτός. Γενικότερα, το δείγμα των κτιρίων που χρησιμοποιήθηκε για την Πιλοτική Εφαρμογή είναι μικρό και δεν επιτρέπει την εξαγωγή γενικευμένων συμπερασμάτων. Συνεπώς, τα αποτελέσματα της παρούσας ανάλυσης είναι ενδεικτικά Οι στόχοι και τα αποτελέσματα του προγράμματος DATAMINE έχουν παρουσιαστεί σε εκπροσώπους των φορέων που εμπλέκονται στην εναρμόνιση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οδηγία, είτε σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις, είτε με παρουσιάσεις σε σεμινάρια, ημερίδες, συνέδρια και συμπόσια. Η ανταπόκριση των ενδιαφερομένων φορέων υπήρξε θετική και το πρόγραμμα κρίθηκε ως ένα πολύ χρήσιμο και πρακτικό εργαλείο για την αξιοποίηση της πληροφορίας που θα συγκεντρωθεί κατά τη διαδικασία έκδοσης πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Μέχρι σήμερα δεν έχει σημειωθεί πρόοδος με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων στην Ελλάδα και δεν υπάρχει ενεργειακή πιστοποίηση για νεόκτιστα ή υπάρχοντα κτίρια. Παρόλα αυτά, με τη θέσπιση του νομικού πλαισίου και τη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών για την εναρμόνιση της χώρας με την Οδηγία, θα ξεκινήσει μια τεράστια διαδικασία για την αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης των Ελληνικών κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τομέα. Οι σχετικές διαδικασίες επιθεώρησης, συλλογής και ανάλυσης δεδομένων θα αποτελέσουν μια μοναδική ευκαιρία άντλησης πληροφοριών για την κοινή Βάση Δεδομένων του DATAMINE. Το ΕΑΑ είναι ήδη σε επαφή με τους αρμόδιους φορείς εφαρμογής της Οδηγίας στη χώρα και τους έχει ενημερώσει σχετικά με τις δυνατότητες που προσφέρουν οι υπάρχουσες μεθοδολογίες και τα λογισμικά τους καθώς και για τα πλεονεκτήματα της ενσωμάτωσης του DATAMINE στη διαδικασία έκδοσης Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης κτιρίων. Για λόγους επίδειξης της δημιουργίας, ενημέρωσης και χρήσης της μελλοντικής εθνικής βάσης δεδομένων, αλλά και προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος που απαιτείται για τη συλλογή των απαιτούμενων στοιχείων, το ΕΑΑ έχει ήδη ενσωματώσει στη μάσκα της Ελληνικής έκδοσης των λογισμικών ένα ειδικό κουμπί που αυτοματοποιεί την εξαγωγή των απαραίτητων πληροφοριών στην κοινή Βάση Δεδομένων του DATAMINE.

43

5. Αναφορές 1. Δ. Λάλας, Κ.Α. Μπαλαράς, Α. Γαγλία, Ε. Γεωργοπούλου, Σ. Μοιρασγεντής, Ι. Σαραφίδης, Σ.

Ψωμάς, Διερεύνηση Υποστηρικτικών Πολιτικών για την Προώθηση των Μέτρων Πολιτικής του ΥΠΕΧΩΔΕ Σχετικά με την Μείωση των Εκπομπών CΟ2 στον Οικιακό – Τριτογενή Τομέα, 650 σ., ΙΜΦΑΠ, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Οικιστικής Πολιτικής & Κατοικίας, Αθήνα, Νοέμβριος 2002.

2. C.A. Balaras, A.G. Gaglia, E. Georgopoulou, S. Mirasgedis, Y. Sarafidis, D.P. Lalas, European Residential Buildings and Empirical Assessment of the Hellenic Building Stock, Energy Consumption, Emissions & Potential Energy Savings, Building and Environment, Vol. 42, No 3, p. 1298-1314, 2007.

3. A.G. Gaglia, C.A. Balaras, S. Mirasgedis, E. Georgopoulou, Y. Sarafidis, D.P. Lalas, Empirical Assessment of the Hellenic Non-Residential Building Stock, Energy Consumption, Emissions and Potential Energy Savings, Energy Conversion and Management, Vol. 48, No 4, p. 1160-1175, 2007.

4. Jaggs M. and Palmer J., “Energy performance indoor environmental quality retrofit – a European diagnosis and decision making method for building refurbishment”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 97-101.

5. D. Caccavelli D., Balaras C. Α., Bauer M., Lawrence R., Hansen K., Franco G., Wetzel C.; Flourentzou F., ‘A decision-making tool for long-term efficient investment strategies’, 2nd Int. Symposium Integrated Lifetime Engineering of Buildings & Civil Infrastructures, ILCDES 2003, p. 559-564, December 1-3, 2003, Kuopio, Finland (2003)

6. D. Caccavelli and H. Gugerli. TOBUS — a European diagnosis and decision-making tool for office building upgrading. Energy & Buildings, 34, 113-119, (2002). General information: http://tobus.cstb.fr

7. E. Dascalaki, C.A. Balaras. XENIOS – A Methodology for Assessing Refurbishment Scenarios and the Potential of Application of RES and RUE in Hotels. Energy & Buildings, 36, 1091-1105, (2004). General information: www.env.meteo.moa.gr/xenios

8. B. Poel, G. van Cruchten, C.A. Balaras, “Energy performance Assessment of Existing Dwellings”, Energy & Buildings, April 2007, Vol. 39, No 4, 393-403.

44

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

45

6.1. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ Το κεφάλαιο αυτό είναι αφιερωμένο στην παρουσίαση συγκεκριμένων παρατηρήσεων και προτάσεων, επί του σχεδίου του Κανονισμού Ορθολογικής Χρήσης Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ) όπως επίσης και των διαφοροποιήσεων που έχουν προκύψει στο αρχικό προσχέδιο του Κανονισμού (ΚΕΝΑΚ). Επίσης, συνοψίζονται και οι επισημάνσεις και προτάσεις που είχαν γίνει στα πλαίσια της προγενέστερης μελέτης του ΕΑΑ, στα πλαίσια του έργου: Διερεύνηση Υποστηρικτικών Πολιτικών για την Προώθηση των Μέτρων Πολιτικής του ΥΠΕΧΩΔΕ Σχετικά με την Μείωση των Εκπομπών CΟ2 στον Οικιακό – Τριτογενή Τομέα, 650 σ., ΙΜΦΑΠ, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Οικιστικής Πολιτικής & Κατοικίας, Αθήνα, Νοέμβριος (2002). 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ / ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Χρειάζεται εναρμόνιση κειμένου με νέους κανονισμούς (νέα ευρωπαϊκά πρότυπα, πρότυπα

ASHRAE 90.1 & 90.2) Η επιλογή της μεθοδολογίας υπολογισμού των ψυκτικών φορτίων (προσαρμοσμένη μέθοδος

του ΕΝ 832) σε σχέση με άλλες διεθνείς μεθόδους υπολογισμού ψυκτικών φορτίων δεν ήταν η ενδεδειγμένη. Ήδη υπάρχουν διαθέσιμοι οι νέοι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί

Οι διατάξεις του Κανονισμού που θα εφαρμόζονται σε όλα τα κτίρια πρέπει να προσδιοριστούν και να γίνουν διευκρινήσεις για τις εφαρμογές συγκεκριμένων άρθρων σε χώρους/κτίρια με ειδικές χρήσεις.

Θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα στην ποιότητα των υλικών δόμησης όπως αυτά ορίζονται από την Ελληνική νομοθεσία, αλλά και τα υλικά που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται.

Η μέθοδος f-chart χρειάζεται επανέλεγχο γιατί δεν προσδιορίζονται ορισμένοι διορθωτικοί συντελεστές.

Οι βαθμοί απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης που δίνονται στον Κανονισμό (παράρτημα ΧΙ του ΚΟΧΕΕ), είναι θεωρητικοί. Για τον υπολογισμό της τελικής κατανάλωσης ενέργειας πρέπει να συνυπολογίζονται και άλλες παράμετροι, όπως το ποσοστό λειτουργίας σε πλήρες και μερικό φορτίο που εξαρτάται από πολλές άλλες παραμέτρους.

Η βαρύτητα που δίνεται στον τεχνητό και φυσικό φωτισμό είναι δυσανάλογη σε σχέση με όλους τους άλλους τομείς.

Να διευκρινιστεί η διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων αερισμού για την αντιμετώπιση των θερμικών/ψυκτικών φορτίων (όπου υπάρχει) και την διασφάλιση της καλής ποιότητας εσωτερικού αέρα.

Θα πρέπει να καθοριστούν οι απαιτήσεις για τη μελέτη συνθηκών θερμικής άνεσης στους εσωτερικούς χώρους, ανάλογα την γενική χρήση των κτιρίων και την ειδική χρήση επιμέρους χώρων τους, αλλά και ανάλογα τις δραστηριότητες των ενοίκων στους χώρους αυτούς.

Πρέπει να προεπιλεγούν και να προσδιοριστούν τα μοντέλα δυναμικής ανάλυσης και υπολογισμού των θερμικών και ψυκτικών φορτίων στα κτίρια με επιφάνεια μεγαλύτερη των 1000m2.

Υπάρχει μεγάλος αριθμών υπολογιστικών προγραμμάτων για τον υπολογισμό των θερμικών και ψυκτικών φορτίων, τα οποία έχουν καθιερωθεί διεθνώς, αλλά παράλληλα δεν μπορεί να γίνονται αποδεκτά αποτελέσματα από διάφορα προγράμματα για τα οποία δεν είναι τεκμηριωμένη η υπολογιστική τους ακρίβεια. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προσδιοριστεί μια συγκεκριμένη διαδικασία που θα κατοχυρώνει μελλοντικά τον μηχανικό που θα πρέπει να επιλέξει κάποιο υπολογιστικό εργαλείο. Σε όλες τις περιπτώσεις θα πρέπει να προσδιορίζεται ο τρόπος παρουσίασης των αποτελεσμάτων και υποβολής της μελέτης. Πρέπει να διευκρινιστεί πως θα γίνεται ο έλεγχος και ο εντοπισμός υπολογιστικών σφαλμάτων που θα οφείλονται σε ενδογενείς αδυναμίες των υπολογιστικών προγραμμάτων ή άλλες αδυναμίες (πχ προσδιορισμού συγκεκριμένων δεδομένων εισαγωγής κλπ) σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κανονισμού. Είναι αναμενόμενο ότι η αγορά θα ανταποκριθεί με τη διάθεση διαφόρων

46

προγραμμάτων, τα οποία όμως θα πρέπει να πληρούν κάποιες προδιαγραφές οι οποίες θα πρέπει να προσδιοριστούν από την αρχή.

Στην Ελλάδα υπάρχουν διαθέσιμα υπολογιστικά προγράμματα για την ενεργειακή επιθεώρηση και την εκτέλεση των απαιτούμενων υπολογισμών για τα φορτία, της καταναλισκόμενης ενέργειας και την συγκριτική αξιολόγηση επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας με τεχνο-οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, για κτίρια διαφόρων χρήσεων, που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο Ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων. Η δημιουργία ενός κοινού υπολογιστικού προγράμματος για όλες τις χρήσεις κτιρίων μπορεί να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα (που δεν ξεπερνάει το 1 έτος), να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του νέου Κανονισμού και να αποτελέσει ένα εύχρηστο εργαλείο επιθεωρήσεων και υπολογισμών.

2. ΕΝΕΡΓEΙΑΚΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ Στην Ελλάδα υπάρχει σημαντική καθυστέρηση στην εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2002/91/EΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD). Για την άμεση εφαρμογή των ενεργειακών επιθεωρήσεων στην Ελλάδα και για να προκύψουν ουσιαστικά αποτελέσματα όσον αφορά την σχεδιασμό προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας, είναι σκόπιμο να γίνουν μια σειρά από τροποποιήσεις στις προβλεπόμενες διατάξεις του νέου Κανονισμού. Στις παραγράφους που ακολουθούν γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση των προβλημάτων που προκύπτουν από τα προσχέδια των κανονισμών που έχουν περιοδικά συνταχθεί, όπως αρχικά το προσχέδιο του ΚΟΧΕΕ και ο υπό διαμόρφωση ΚΕΝΑΚ, όσον αφορά στις ενεργειακές επιθεωρήσεις, ενώ παρατίθενται οι αντίστοιχες προτάσεις διαμόρφωσης και βελτίωσης των υφιστάμενων κανονισμών. Σύμφωνα με τα προσχέδια των υπό διαμόρφωση Κανονισμών προβλέπονται:

- Έντυπο Α – Δελτίο ενεργειακής Ταυτότητας (ΔΕΤΑ) μετά το πέρας της ενεργειακής μελέτης - Έντυπο Β μετά το πέρας της ενεργειακής επιθεώρησης.

2.1. Προβλήματα στη σύνταξη του Εντύπου Α μετά το πέρας της ενεργειακής μελέτης

Έλλειψη κλιματολογικών δεδομένων στις οικοδομημένες περιοχές της χώρας Βαθμολογία Περιβαλλοντικών Χαρακτηριστικών Κτιρίου Καθορισμός Ορίων Ενεργειακών Απαιτήσεων Κτιρίων Καθορισμός Ενεργειακών Χαρακτηριστικών Καυσίμων

Προτάσεις Ακριβής προσδιορισμός και τεκμηρίωση των διαφορετικών κλιματολογικών ζωνών της χώρας. Δημιουργία τυπικών μετεωρολογικών ετών ή αντιπροσωπευτικών κλιματολογικών αρχείων, για αντιπροσωπευτικές περιοχές (αστικές, ημιαστικές και γεωργικές) σε κάθε κλιματική ζώνη, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των υπολογιστικών εργαλείων που θα επιλεγούν.

Δημιουργία ξεχωριστού ΔΕΤΑ για κάθε χρήση κτιρίου (κατοικία, νοσοκομεία, γραφεία κλπ.), με συμπλήρωση επιπλέον στοιχείων, όπως ο Η/Μ εξοπλισμός που διαφοροποιείται ανά χρήση.

Βαθμολογία περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών κτιρίου για παραμέτρους που δεν εξαρτώνται από τον ανθρώπινο παράγοντα και χαρακτηρίζουν την κατασκευή ενός κτιρίου, χωρίς να επηρεάζονται από τους εκάστοτε χρήστες του.

Προσεκτικός προσδιορισμός των ορίων απαιτούμενης ενέργειας, ή κανονικοποίηση των αποτελεσμάτων των μελετών για την προσαρμογή των παραμέτρων που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτές που έχουν ληφθεί υπόψη στους υπολογισμούς του Κανονισμού.

Καθορισμός τιμών της θερμογόνου ικανότητας των διαφόρων καυσίμων μέσα στον Κανονισμό. Ο επιθεωρητής θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αλλάζει αυτές τις τιμές, εφόσον αυτό απαιτείται.

2.2. Προβλήματα στη σύνταξη του Εντύπου Β μετά το πέρας της ενεργειακής επιθεώρησης Δυσκολία καθορισμού ενεργειακών χαρακτηριστικών επιτόπου ή με σύντομες μετρήσεις Ελλείψεις του ερωτηματολογίου συλλογής ενεργειακών δεδομένων Προτάσεις

Επαναπροσδιορισμός των εντύπων συλλογής πληροφοριών κατά τη διεξαγωγή ενεργειακών επιθεωρήσεων και προσαρμογή τους στις διάφορες χρήσεις κτιρίων.

47

Προτείνονται δύο διαφορετικές διαδικασίες για την ενεργειακή επιθεώρηση των κτιρίων. Η πρώτη διαδικασία θα αφορά την ταχεία ενεργειακή κατάταξη των υφιστάμενων κτιρίων, αλλά και την ενεργειακή πιστοποίηση των νέων κτιρίων που διαθέτουν ήδη ΔΕΤΑ. Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να ολοκληρώνεται σε διάστημα μίας ημέρας. Η ενεργειακή επιθεώρηση ταχείας ενεργειακής κατάταξης των κτιρίων, νέων ή υφιστάμενων, θα εφαρμοστεί προκειμένου να καταγραφούν σε σύντομο χρονικό διάστημα όσο το δυνατόν περισσότερα κτίρια. Η δεύτερη διαδικασία θα είναι πιο αναλυτική και θα εφαρμόζεται σε περίπτωση που οι ιδιοκτήτες των κτιρίων δηλώσουν ενδιαφέρον για βελτίωση της ενεργειακής κατάταξης ή/και στην περίπτωση που οι ιδιοκτήτες των κτιρίων ζητούν οικονομική επιχορήγηση για την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Η διαδικασία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το διάστημα των 5 ημερών.

Χρήση απλής φόρμας ερωτηματολογίου κατά τις ενεργειακές επιθεωρήσεις Οι ενεργειακές επιθεωρήσεις σε κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα, δεν θα πρέπει να διεξάγονται με την συμπλήρωση των εκτενών και συνοπτικών ερωτηματολογίων του κανονισμού ενεργειακών επιθεωρήσεων, γιατί είναι χρονοβόρα διαδικασία και με τεχνικές δυσκολίες. Αντίθετα θα πρέπει να συμπληρώνεται μια πιο απλή φόρμα ερωτηματολογίου, όπως για παράδειγμα το έντυπο του ΔΕΤΑ, που είχε παρουσιαστεί στο προσχέδιο του ΚΟΧΕΕ. Για να υλοποιηθεί αυτό θα πρέπει να γίνουν ορισμένες τροποποιήσεις στο προτεινόμενο ΔΕΤΑ ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου, ώστε να είναι εύχρηστο και αποδοτικό στη συλλογή πληροφοριών. Ο χρόνος διεξαγωγής των ενεργειακών επιθεωρήσεων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την μία ημέρα.

Ηλεκτρονικό έντυπο συλλογής πληροφοριών και σύνδεσή του με υπολογιστικό πρόγραμμα επεξεργασίας Για τη σύντομη και εύχρηστη συλλογή των πληροφοριών σχετικά με ένα κτίριο, θα πρέπει να δημιουργηθεί ηλεκτρονική μορφή των εντύπων συλλογής ενεργειακών δεδομένων και του ΔΕΤΑ και να υπάρξει σύνδεση με κατάλληλο αλγόριθμο, ώστε η συμπλήρωση του ΔΕΤΑ να γίνεται αυτόματα με την καταχώρηση των στοιχείων στα έντυπα συλλογής ενεργειακών δεδομένων. Τα γενικά χαρακτηριστικά του κτιρίου θα καταχωρούνται σε ένα ηλεκτρονικό έντυπο συλλογής πληροφοριών και, μετά από την απαιτούμενη επεξεργασία, θα μεταφέρονται άμεσα στο υπολογιστικό πρόγραμμα. Η μεθοδολογία του προγράμματος θα έχει τη δυνατότητα εκτίμησης της ενεργειακής και περιβαλλοντικής συμπεριφοράς του κτιρίου μέσω των καταχωρηθέντων στοιχείων. Το αποτέλεσμα της μεθοδολογίας θα είναι η προσωρινή ενεργειακή και περιβαλλοντική κατάταξη του κτιρίου.

Στην Ελλάδα υπάρχουν διαθέσιμα υπολογιστικά προγράμματα για κτίρια διαφόρων χρήσεων, που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο Ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων, και τα οποία προσφέρουν την δυνατότητα μιας αρχικής ενεργειακής, και περιβαλλοντικής επιθεώρησης κτιρίων, αλλά και των κατασκευαστικών χαρακτηριστικών τους, με σύντομες διαδικασίες. Η δημιουργία ενός κοινού υπολογιστικού προγράμματος για όλες τις χρήσεις κτιρίων μπορεί να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα (που δεν ξεπερνάει το 1 έτος) και να αποτελέσει ένα εύχρηστο εργαλείο επιθεωρήσεων και υπολογισμών.

Ηλεκτρονικό έντυπο για ταχεία ενεργειακή κατάταξη των κτιρίων Το ηλεκτρονικό έντυπο της ενεργειακής επιθεώρησης για την ταχεία ενεργειακή κατάταξη των κτιρίων, νέων ή υφιστάμενων, θα περιλαμβάνει από το ΔΕΤΑ μόνο τα στοιχεία του κτιρίου που είναι εύκολο να συλλεχθούν άμεσα σε σύντομο χρονικό διάστημα λίγων ωρών. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να αναφέρονται στο κτιριακό κέλυφος (δομικά στοιχεία του κτιρίου, ανοίγματα κτλ.), στα Η/Μ συστήματα (παλαιότητα, συντήρηση) και στο εσωτερικό περιβάλλον (συνθήκες άνεσης, ποιότητα αέρα, κτλ.).

Ηλεκτρονικό έντυπο για βελτίωση της ενεργειακής κατάταξης των κτιρίων Το ηλεκτρονικό έντυπο της ενεργειακής επιθεώρησης για τη βελτίωση της ενεργειακής κατάταξης των κτιρίων, νέων ή υφιστάμενων, θα περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα στοιχεία από το ΔΕΤΑ, και επιπλέον στοιχεία που αφορούν τις διαφορετικές χρήσεις των κτιρίων (κατοικίες, σχολεία, γραφεία, κτλ.). Τα στοιχεία αυτά θα αναφέρονται στο κτιριακό κέλυφος (δομικά στοιχεία του κτιρίου, ανοίγματα κτλ.), στα Η/Μ συστήματα (παλαιότητα, συντήρηση, απόδοση), στο εσωτερικό περιβάλλον (συνθήκες άνεσης, οσμές, κτλ.), και στις καταναλώσεις ενέργειας

48

του κτιρίου ανά κατηγορία (πετρέλαιο, ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο). Στην αναλυτική επιθεώρηση θα πραγματοποιούνται και οι απαραίτητες μετρήσεις ορισμένων παραμέτρων.

2.3. Προβλήματα στη διεξαγωγή της ενεργειακής επιθεώρησης

Τα ενεργειακά ισοζύγια αποτελούν μια χρονοβόρα διαδικασία Δυσκολία καθορισμού της κατανάλωσης αναφοράς Αδυναμία μέτρησης της κατανάλωσης ενέργειας ανά τελική χρήση, (φωτισμός, κλιματισμός, ηλεκτρικές συσκευές κτλ)

Αδυναμία μετρήσεως και καθορισμού ορισμένων παραμέτρων Συντονισμός ενεργειακών επιθεωρήσεων Διάρκεια – Συχνότητα ενεργειακών επιθεωρήσεων Βαθμονόμηση κτιρίων υπό καθεστώς συνιδιοκτησίας.

Προτάσεις Ενεργειακά ισοζύγια και καθορισμός κατανάλωσης αναφοράς μόνο στη φάση εκτενούς επιθεώρησης και μόνο για μεγάλες κτιριακές εγκαταστάσεις Τα ενεργειακά ισοζύγια καταρτίζονται στη φάση της εκτενούς επιθεώρησης και επειδή αποτελούν μια χρονοβόρα διαδικασία και θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε περιπτώσεις μεγάλων κτιριακών εγκαταστάσεων (π.χ. βιομηχανίες), όπου τέτοιου είδους διαδικασίες, συλλέγουν πληροφορίες που θα μπορέσουν να συμβάλουν θετικά στην εφαρμογή επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας.

Καταμερισμός της κατανάλωσης ενέργειας ανά χρήση Είναι σκόπιμο να συλλέγονται όσα στοιχεία κατανάλωσης ενέργειας είναι κατά το πλείστον διαθέσιμα, όπως ανά είδος καυσίμου, ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Το καύσιμο πετρέλαιο ή φυσικό αέριο ή οποιαδήποτε άλλη μορφή υγρού καυσίμου, είναι εύκολο να μετρηθεί με την εγκατάσταση μετρητή παροχής καυσίμου, όπως εφαρμόζει και η ΔΕΗ, όπου θα σφραγίζεται και θα ελέγχεται ετησίως από τον Ενεργειακό Επιθεωρητή. Για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας η μόνη πηγή πληροφοριών είναι οι λογαριασμοί της ΔΕΗ. Στην ΔΕΗ υπάρχει ηλεκτρονική καταχώρηση των μετρήσεων της ετήσιας συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για όλα τα κτίρια, με δυνατότητα εύκολης διάθεσης σε περίπτωση που απαιτηθεί. ⎯ Ενεργειακοί συντελεστές Για την κατανομή της ενεργειακής κατανάλωσης ανά χρήση στα υφιστάμενα κτίρια, θα πρέπει να εκτιμηθούν κατάλληλοι ενεργειακοί συντελεστές (ποσοστά %) που θα εφαρμόζονται ανά είδος κτιρίου, βάσει των οποίων θα γίνεται μια θεωρητική κατανομή της κατανάλωσης ανά τελική χρήση. Οι συντελεστές αυτοί θα διαμορφώνονται ανάλογα την χρήση του κτιρίου (ωράριο, κίνηση χρηστών κτλ), την κλιματική ζώνη, την παλαιότητα του κτιρίου, τον προσανατολισμό και άλλους βασικούς παραμέτρους. Με την χρήση των συντελεστών αυτών, θα εξαχθούν ανά χρήση κτιρίου, ανά κλιματική ζώνη, και ανάλογα τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κτιρίου, διάφορα εύρη τιμών για κάθε τελική χρήση, θέρμανση, ψύξη, φωτισμό κτλ. Ήδη υπάρχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα ποσοστά κατανομής της ενέργειας ανά τελική χρήση που έχουν εξαχθεί από διάφορες σχετικές μελέτες και ενεργειακές καταγραφές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. ⎯ Ενεργειακές προσομοιώσεις Εναλλακτικός τρόπος εκτίμησης της κατανομής κατανάλωσης ενέργειας ανά τελική χρήση στα υφιστάμενα κτίρια, είναι με την ενεργειακή προσομοίωση του κτιρίου μέσω υπολογιστικού προγράμματος, ο οποίος δεν προτείνεται από την νομοθεσία. Αυτό όμως θα επιβαρύνει τους ιδιοκτήτες, αλλά επίσης απαιτείται και αρκετός χρόνος για την καταγραφή των αναγκαίων παραμέτρων για τις προσομοιώσεις

Εύχρηστος και χαμηλού κόστους εξοπλισμός για τις ενεργειακές επιθεωρήσεις Ο απαιτούμενος εξοπλισμός των ενεργειακών επιθεωρητών θα πρέπει να είναι εύχρηστος και με χαμηλό κόστος. Για τον λόγο αυτό, μετρήσεις που απαιτούν εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας, όπως για παράδειγμα όργανα για συλλογή μετρήσεων μετεωρολογικών δεδομένων, δεν θα πρέπει να διενεργούνται από τους ενεργειακούς επιθεωρητές. Θα πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη δικτύων μετεωρολογικών σταθμών που θα συλλέγουν τα απαραίτητα στοιχεία σε αντιπροσωπευτικές περιοχές από αρμόδιους φορείς.

Διεξαγωγή μετρήσεων σε ειδικές περιπτώσεις

49

Οι μετρήσεις που αφορούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλα φυσικά μεγέθη θα πρέπει να γίνονται από αρμόδιους κρατικούς φορείς. Στην συνέχεια, θα πρέπει να προσαρμόζονται στο μικρο-κλίμα της υπό μελέτη περιοχής. Οι μετρήσεις των ενεργειακών απωλειών και εσωτερικών παραμέτρων πρέπει να γίνονται μόνο στις περιπτώσεις όπου θα συμβάλουν θετικά στην διεξαγωγή επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας.

Συντονισμός από αρμόδιο φορέα Για τη διεξαγωγή και έλεγχο της απόδοσης των ενεργειακών επιθεωρήσεων θα πρέπει να υπάρχει ένας αρμόδιος φορέας, που θα υπάγεται στο ΥΠΕΧΩΔΕ, θα συνεργάζεται με τις κατά τόπους πολεοδομίες και λοιπούς σχετικούς κρατικούς φορείς και θα συντονίζει όλες τις διαδικασίες.

Αξιόπιστες ενεργειακές επιθεωρήσεις μικρής διάρκειας Οι ενεργειακές επιθεωρήσεις πρέπει να μπορούν να πραγματοποιούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά και να είναι αξιόπιστες. Οι χρονοβόρες ενεργειακές επιθεωρήσεις δεν μπορούν να καλύψουν μεγάλο αριθμό κτιρίων, με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν πρακτικά προβλήματα στην προσπάθεια επιθεώρησης όλων των κτιρίων της χώρας σε σύντομο χρονικό διάστημα (πχ. ένα έτος). Ο μέσος χρόνος των ενεργειακών επιθεωρήσεων σε όλες τις χρήσεις κτιρίων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις δύο ημέρες.

Ενεργειακός έλεγχος ανά κτίριο και ανά ιδιοκτησία Οι ενεργειακές επιθεωρήσεις θα πρέπει να γίνονται ανά κτίριο, αλλά και ανά ιδιοκτησία (π.χ. για τις πολυκατοικίες, ή ανά ιδιοκτησιακό χώρο για κάθε κτίριο του τριτογενή τομέα). Έτσι σε περίπτωση που οι προτεινόμενες παρεμβάσεις αφορούν τον Η/Μ εξοπλισμό, θα μπορεί να ενημερωθεί ο αντίστοιχος ιδιοκτήτης ή χρήστης. Πρέπει να επιβάλλεται με νομοθετική ρύθμιση, η συνεργασία μεταξύ των ιδιοκτητών ενός κτιρίου σε περίπτωση δήλωσης ενδιαφέροντος ενεργειακής κατάταξης από έναν και μόνο ιδιοκτήτη.

Έλεγχος των συνθηκών λειτουργίας και της απόδοσης των Η/Μ εγκαταστάσεων Ο μόνος έλεγχος που μπορεί ουσιαστικά να εφαρμοστεί, είναι ο έλεγχος των συνθηκών λειτουργίας και της απόδοσης των Η/Μ εγκαταστάσεων και σύγκριση αυτών με τις προβλεπόμενες από τον κατασκευαστή, ή, τις υπάρχουσες νέες τεχνολογίες και συσκευές. Σε περίπτωση σημαντικής απόκλισης θα πρέπει να ελέγχεται η λειτουργία των συστημάτων, ώστε να διερευνώνται οι δυνατότητες επεμβάσεων βελτίωσης της απόδοσης (π.χ. συντήρηση ή την ολική αντικατάσταση).

2.4. Προβλήματα στην εφαρμογή ελέγχου μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας

Αδυναμία υπολογισμού της κατανομής κατανάλωσης ενέργειας ανά τελική χρήση Μη διαθεσιμότητα του κατάλληλου εξοπλισμού, για την εκτίμηση απόδοσης μια συσκευής Απαίτηση σημαντικού αριθμού υπαλλήλων Εφαρμογή επεμβάσεων με αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και βελτίωση συνθηκών άνεσης

Προτάσεις Καθορισμός ορίων κατανάλωσης ενέργειας ανά τελική χρήση και συνθηκών άνεσης Θα πρέπει να υπολογιστούν κατάλληλοι συντελεστές, που θα ανάγουν τις ενεργειακές απαιτήσεις ενός κτιρίου ανά τελική χρήση. Εναλλακτικά, η αναγωγή της κατανάλωσης ενέργειας ανά τελική χρήση μπορεί να γίνει στα νέα κτίρια με την αρχική ενεργειακή μελέτη, ενώ στα υφιστάμενα κτίρια με την χρήση υπολογιστικού προγράμματος κατά τη διεξαγωγή των ενεργειακών επιθεωρήσεων.

Για την αξιολόγηση επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας, θα πρέπει να γίνει καθορισμός των ορίων πραγματικής κατανάλωσης ενέργειας ανά τελική χρήση και των ορίων συνθηκών άνεσης ενός κτιρίου. Τα όρια κατανάλωσης ενέργειας ανά τελική χρήση θα πρέπει να καθοριστούν για τις κατηγορίες κτιρίων σύμφωνα με: ⎯ Τη χρήση του κτιρίου (κατοικία, γραφεία, νοσοκομεία κτλ). ⎯ Τις ώρες λειτουργίας του κτιρίου, σε ημερήσια και εποχική βάση (π.χ. ξενοδοχεία). ⎯ Την κλιματική ζώνη του κτιρίου, την πυκνότητα δόμησης και τον προσανατολισμό του. ⎯ Τη χρονολογία κατασκευής του κτιρίου, την ποιότητα κατασκευής, την ύπαρξη ή όχι

μόνωσης.

50

Τα όρια συνθηκών άνεσης (θερμικής, οπτικής και ακουστικής) καθώς και ποιότητας αέρα θα καθοριστούν για κατηγορίες κτιρίων σύμφωνα με: ⎯ Τη χρήση του κτιρίου (κατοικία, γραφεία, νοσοκομεία κτλ.) ⎯ Τις δραστηριότητες και την χρήση των επιμέρους χώρων του κτιρίου. Εκτός των ορίων κατανάλωσης ενέργειας, θα πρέπει να καθορίζεται από το νέο Κανονισμό και το εύρος των ποσοστών εξοικονόμησης ενέργειας για κάθε είδους παρέμβαση που προτείνεται.

Συλλογή απαραίτητων πληροφοριών κατά τη φάση έγκρισης της επιδότησης μέτρου εξοικονόμησης ενέργειας Προκειμένου να εφαρμοστούν με επιτυχία οι διαδικασίες καταγραφής, ελέγχου και αξιολόγησης των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας πρέπει, στη φάση έγκρισης της επιδότησης του μέτρου, να προηγηθεί μια σειρά ενεργειών, που αφορούν τη συλλογή στοιχείων σχετικά με τα ενεργειακά χαρακτηριστικά των κτιρίων και την ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος, πριν και μετά την επέμβαση.

Εκτός από το ΔΕΤΑ, οι ιδιοκτήτες θα πρέπει, μαζί με την αίτηση ενδιαφέροντος, να προσκομίσουν και στοιχεία που θα αφορούν στο προτεινόμενο μέτρο εξοικονόμησης ενέργειας. Καλό θα ήταν να δημιουργηθεί ένα νέο έντυπο, με συγκεκριμένη φόρμα, που θα περιλαμβάνει τις εξής πληροφορίες: ⎯ Αναφορά στην υπάρχουσα ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου, (Κατηγορία Α, Β, κτλ.). ⎯ Περιγραφή του μέτρου εξοικονόμησης ενέργειας. ⎯ Αιτιολόγηση της ανάγκης εφαρμογής του μέτρου με απόλυτες τιμές εξοικονόμησης

ενέργειας. Οι τιμές εξοικονόμησης ενέργειας θα βασίζονται στα όρια κατανάλωσης ενέργειας που θα καθορίζονται από τον Κανονισμό, αλλά και στα προτεινόμενα ποσοστά εξοικονόμησης ενέργειας.

⎯ Πιθανή βελτίωση των συνθηκών άνεσης. ⎯ Τα περιβαλλοντικά οφέλη, από την εφαρμογή του μέτρου. ⎯ Το αρχικό κόστος της επένδυσης, το ποσοστό ίδιας συμμετοχής. ⎯ Ο εκτιμώμενος χρόνος απόσβεσης του μέτρου εξοικονόμησης ενέργειας.

Ανάπτυξη μεθοδολογίας για την αξιολόγηση των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Για την αξιολόγηση των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, θα πρέπει να αναπτυχθεί μεθοδολογία που θα λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους που μεταβλήθηκαν μετά την εφαρμογή των μέτρων. Οι κυριότερες από τις παραμέτρους αυτές είναι: ⎯ Κατανάλωση θερμικής ενέργειας. ⎯ Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. ⎯ Κατανάλωση ανά μορφή ενέργειας και χρήση. Αυτό θα πρέπει να εκτιμάται βάσει των

ενεργειακών συντελεστών που θα καθορίζονται από τον νέο Κανονισμό, ή από την εφαρμογή ενεργειακής μελέτης για τα νέα κτίρια, ή την χρήση υπολογιστικού προγράμματος κατά την διεξαγωγή των ενεργειακών επιθεωρήσεων στα υφιστάμενα κτίρια.

⎯ Εγκατεστημένη ισχύς Η/Μ συστημάτων. ⎯ Μείωση του CO2 (θα υπολογίζεται από την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας). ⎯ Κατανάλωση νερού. ⎯ Θερμοκρασία και υγρασία των χώρων. ⎯ Φυσικός και τεχνητός φωτισμός χώρων. ⎯ Θόρυβος από εξωτερικές ή εσωτερικές πηγές. Η μεθοδολογία θα πρέπει να επεξεργάζεται όλες τις παραμέτρους που τροποποιήθηκαν κατά την εφαρμογή ενός μέτρου και να τις αξιολογεί ανάλογα την βαρύτητα με την οποία συμμετέχουν στον ενεργειακό και περιβαλλοντικό χαρακτηρισμό ενός κτιρίου. Κάθε παράμετρος θα περιλαμβάνει κατηγορίες, με βάση το εύρος τιμών, ή διάφορους ποιοτικούς χαρακτηρισμούς (χαμηλή, μέτρια, υψηλή κτλ.), ενώ σε κάθε κατηγορία θα αντιστοιχεί μια βαθμολογία. Η βαθμολογία αυτή θα καθορίζεται ανάλογα με τη βαρύτητα με την οποία

51

συμβάλλει η παράμετρος αυτή στον χαρακτηρισμό ενός κτιρίου και τα επιθυμητά επίπεδα της παραμέτρου.

52

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Μια σειρά μεθοδολογιών και λογισμικών αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια μέσα από Ευρωπαϊκά προγράμματα με στόχο την ανακαίνιση κτιρίων, με μια πρώτη εκτίμηση της κατασκευαστικής τους κατάστασης, της ενεργειακής τους απόδοσης, της ποιότητας εσωτερικού περιβάλλοντος, με ταυτόχρονη εκτίμηση του συνολικού κόστους. Μελετώνται διάφορα σενάρια επεμβάσεων για την αναβάθμιση των κατασκευαστικών στοιχείων του κτιρίου, την εξοικονόμηση ενέργειας και την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Η πρώτη μεθοδολογία και αντίστοιχα λογισμικό, είναι το EPIQR, για υπάρχουσες πολυκατοικίες. Με βάση το EPIQR, αναπτύχθηκαν παρόμοιες μεθοδολογίες και λογισμικά για τα κτίρια γραφείων TOBUS και τα ξενοδοχεία XENIOS. Η μεθοδολογία μπορεί επίσης να επεκταθεί και για άλλους τύπους κτιρίων. H μεθοδολογία είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνει και να καθοδηγεί τον χρήστη σε όλη την διάρκεια της μελέτης, από την οργάνωση της επίσκεψης στο κτίριο και την συλλογή όλων των απαραίτητων δεδομένων, μέχρι την αξιολόγηση διάφορων σεναρίων, την ανάλυση των αποτελεσμάτων και την προετοιμασία της τελικής έκθεσης. Η μεθοδολογία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εργασιών (Σχήμα 1) για την ανάληψη ανακαινιστικών εργασιών σε ένα κτίριο. Στην αρχική φάση γίνεται η γενική διάγνωση για την κατάσταση. Ο μελετητής έρχεται σε μια αρχική συμφωνία με τον(τους) ιδιοκτήτη(τες) του κτιρίου για να διερευνήσει την υπάρχουσα κατάσταση, να εκτιμήσει τις δυνατότητες επεμβάσεων και να προβεί σε μια πρώτη εκτίμηση του κόστους. Γίνεται δηλαδή μια προσπάθεια να απαντηθούν τα βασικά ερωτήματα του τι μπορεί να γίνει ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση του κτιρίου και πόσο περίπου θα κοστίσει. Η λεπτομερής διάγνωση, μελέτη, προσδιορισμός και εκτέλεση εργασιών θα γίνουν όταν πλέον υπάρξει συμφωνία μεταξύ του μελετητή και του ιδιοκτήτη για την ανάληψη του έργου. Τα EPIQR, TOBUS, XENIOS αποτελούν το εργαλείο δουλειάς για έναν μελετητή στην αρχική και γενική αξιολόγηση της κατάστασης του κτιρίου και των δυνατοτήτων για αναβάθμισή του. Συνεπώς, οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρεί η μεθοδολογία είναι να είναι εύκολο να ολοκληρωθεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, να παρέχει τη δυνατότητα διατύπωσης, κοστολόγησης και αξιολόγησης σεναρίων πιθανών επεμβάσεων για αναβάθμιση των κατασκευαστικών στοιχείων του κτιρίου, εξοικονόμηση ενέργειας και βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.

Αρχική Φάση

Φάση Ανάληψης Εργου

Φάση Προετοιμασίας Εργασιών

Φάση Εργασιών

Τελική Φάση

Γενική Διάγνωση

Λεπτομερής Διάγνωση

Προσδιορισμός Εργασιών

EPIQR, TOBUS, XENIOS

Σχήμα 1. Βασικές φάσεις εργασιών για την ανακαίνιση κτιρίων

53

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ EPIQR Η μεθοδολογία EPIQR περιλαμβάνει τρία στάδια: συλλογή δεδομένων για το κτίριο, ανάλυση επεξεργασία δεδομένων και τεχνική έκθεση. • Συλλογή πληροφοριών Η συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με το κτίριο, βασίζεται σε έναν συνδυασμό οπτικών παρατηρήσεων του ερευνητή, πληροφοριών από τους ενοίκους και ορισμένων αριθμητικών δεδομένων. Με βάση τις απαιτήσεις του προγράμματος σε πληροφορίες, η διαδικασία της συλλογής πληροφοριών οργανώνεται σε τρεις ανεξάρτητες και διαφορετικές φάσεις. Προηγείται μια επαφή του υπεύθυνου για την μελέτη, με τον διαχειριστή ή τον ιδιοκτήτη του κτιρίου. Σε αυτή την φάση ο ερευνητής αποκτά μια πρώτη γενική εικόνα του κτιρίου και συγκεντρώνει απαραίτητες γενικές πληροφορίες σχετικά με το κτίριο. Τα στοιχεία που συγκεντρώνονται σε αυτήν την προκαταρκτική φάση της μελέτης είναι τα αρχιτεκτονικά σχέδια (αν υπάρχουν) και συγκεκριμένα η κάτοψη ενός τυπικού ορόφου, το συνολικό εμβαδόν του κτιρίου, το έτος κατασκευής του, ο αριθμός των διαμερισμάτων του, οι λογαριασμοί κατανάλωσης πετρελαίου και ηλεκτρικής ενέργειας του κτιρίου και οι λογαριασμοί ηλεκτρικής κατανάλωσης των ενοίκων. Σε μια δεύτερη φάση, αποστέλλεται ένα σύντομο δισέλιδο ερωτηματολόγιο σε όλους τους ενοίκους, ώστε να συγκεντρωθούν πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι χρήστες του κτιρίου στα διαμερίσματά τους. Το ερωτηματολόγιο είναι ανώνυμο και περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με την γνώμη των ενοίκων για την κατασκευή του κτιρίου, τις συνθήκες άνεσης και γενικότερα ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος. Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι να εντοπιστούν τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ένοικοι του κτιρίου, τα οποία είναι πιθανόν να μην προκύπτουν από οπτικές παρατηρήσεις, καθώς επίσης και να διαπιστωθεί η συμπεριφορά του κτιρίου σε όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο κατά την περίοδο που πραγματοποιείται η μελέτη. Τα ερωτηματολόγια συγκεντρώνονται από τον ερευνητή, πριν από την τρίτη φάση της συλλογής δεδομένων, ώστε να σχηματίσει μια πιο συγκεκριμένη εικόνα για την κατάσταση του υπό μελέτη κτιρίου και να εντοπιστούν τα πιο σημαντικά προβλήματα. Η τελική φάση της συλλογής στοιχείων, περιλαμβάνει την λεπτομερή εξέταση του κτιρίου, η οποία πραγματοποιείται με την επίσκεψη του μελετητή στο κτίριο. Η επί τόπου καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης γίνεται κατά τη διάρκεια μιας περιήγησης σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους του κτιρίου, καθώς επίσης και σε 2 -3 τυπικά διαμερίσματα, συνήθως στον πρώτο, στον τελευταίο και σε έναν ενδιάμεσο όροφο. Η επίσκεψη και η συλλογή στοιχείων για το κτίριο διαρκεί το πολύ μια ημέρα, κατά την διάρκεια της οποίας ο ερευνητής συγκεντρώνει τις απαραίτητες πληροφορίες για την κατασκευή και τη λειτουργικότητα των εγκαταστάσεων, είτε μέσω άμεσων παρατηρήσεων, είτε μέσω της επαφής του με τους ενοίκους. Η συγκέντρωση των πληροφοριών κατά τις δυο προηγούμενες φάσεις, διευκολύνει και επιταχύνει την επίσκεψη, αφού ο ερευνητής γνωρίζει ήδη κάποια προβλήματα, χαρακτηριστικά και ιδιομορφίες του κτιρίου. Η καταγραφή των πληροφοριών που συλλέγονται κατά την διάρκεια της επίσκεψης, γίνεται με τη βοήθεια μιας μεθοδολογίας που αναπτύσσεται στα πλαίσια του συγκεκριμένου ερευνητικού προγράμματος. Σύμφωνα με τη μεθοδολογία EPIQR το κτίριο χωρίζεται σε 50 Στοιχεία. Έπειτα από στατιστικές μελέτες, που έχουν πραγματοποιηθεί με εφαρμογές μιας παρόμοιας μεθόδου στην Ελβετία, προκύπτει ότι η συγκέντρωση και ανάλυση πληροφοριών για 50 στοιχεία του κτιρίου, προσφέρει ικανοποιητική ακρίβεια στους υπολογισμούς και στην κοστολόγηση των εργασιών (Σχήμα 2). Μεγαλύτερος αριθμός πληροφοριών (στοιχείων) θα αύξανε τον απαιτούμενο χρόνο συλλογής τους και γενικότερα την δυσκολία και τις απαιτήσεις της μεθοδολογίας, χωρίς ουσιαστική βελτίωση στην ακρίβεια των υπολογισμών.

54

ΜΕΣΟ

ΣΦΑΛΜΑ

(%)

24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2

0 50 100 150 350 500

ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

300250200 450400

Σχήμα 2. Μεταβολή της ακρίβειας υπολογισμών σε σχέση με τον αριθμό των στοιχείων του κτιρίου που περιλαμβάνονται στην μέθοδο. Η περιήγηση του ερευνητή στο κτίριο οργανώνεται στους ακόλουθους τομείς:

1. Περιβάλλων χώρος (δέντρα, φράκτης, πεζοδρόμιο, ευκολία πρόσβασης στο κτίριο για ανακαινιστικές εργασίες) - Εξωτερικό κτιρίου, δομικά υλικά (προσόψεις, διακοσμητικά προσόψεων, μπαλκόνια, προεξοχές, σκίαστρα, κατασκευή σκελετού του κτιρίου, οροφής, δαπέδου, εξωτερικών τοίχων).

2. Υπόγειο (λεβητοστάσιο, δεξαμενή καυσίμων, πόρτες, παράθυρα, αποθήκες, μηχανολογικές - ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, δίκτυο αποχέτευσης).

3. Κοινόχρηστοι χώροι (κεντρική είσοδος κτιρίου, διάδρομοι, κλιμακοστάσια, ανελκυστήρας). 4. Οροφή (σοφίτα, κατασκευές στην οροφή, παράθυρα). 5. Διαμερίσματα (ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αερίου, παραγωγή και παροχή

ζεστού νερού, θέρμανση, ψύξη και αερισμός χώρων, κατασκευή τοίχων δαπέδων και οροφής, παράθυρα, πόρτες, κουζίνα, μπάνιο).

11

3

2

5

4

3

2

3

3

5

5

Σχήμα 3. Τμήματα του κτιρίου που εξετάζονται με το πρόγραμμα EPIQR. Τα νούμερα αντιστοιχούν σε μια ομάδα στοιχείων του κτιρίου που περιγράφονται στο κείμενο. Κάθε Στοιχείο είναι δυνατόν να αποτελείται από έναν ή περισσότερους Τύπους. Κάθε Τύπος αντιπροσωπεύει συγκεκριμένες περιπτώσεις (είδη) ενός Στοιχείου. Για παράδειγμα, το Στοιχείο «Επικάλυψη όψεων» περιλαμβάνει τους Τύπους: επίχρισμα, εκτεθειμένη τοιχοποιία, εμφανές

55

μπετόν, επένδυση με τεχνητή πέτρα, προκατασκευασμένα στοιχεία σκυροδέματος εξωτερικά προστιθέμενη όψη. Το Στοιχείο «Θέρμανση χώρων» περιλαμβάνει τους Τύπους, σώμα καλοριφέρ, επιδαπέδια θέρμανση, αντλίες θερμότητας, ανεξάρτητα σώματα. Στο EPIQR λαμβάνονται υπόψη οι πιο αντιπροσωπευτικοί τύποι κάθε στοιχείου. Για κάθε Τύπο έχουν συγκεντρωθεί οι πιο αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις φθορών, οι οποίες περιγράφουν την κατάσταση της κατασκευής και της λειτουργίας του ,έχουν ομαδοποιηθεί και καταταχτεί σε αθροιστικές κατηγορίες. Η κατάσταση ενός Τύπου περιγράφεται από τέσσερις κωδικούς α έως δ, ξεκινώντας από την καλή κατάσταση (α - καμία επέμβαση) και καταλήγoντας στην κακή κατάσταση (δ - αντικατάσταση). Οι ενδιάμεσες περιπτώσεις αντιστοιχούν σε διαφορετικής έκτασης προβλήματα. Για κάθε κωδικό κατάστασης έχουν καθοριστεί και κοστολογηθεί μια σειρά από εργασίες απαραίτητες για την επισκευή ή αναβάθμιση του αντίστοιχου τύπου [Genre J.-L., Flourentzou F. and Stockli T., “Building refurbishment: habitat upgrading”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 155-157]. Εκτιμάται επίσης η διάρκεια ζωής και η εξέλιξη της κατάστασης κάθε στοιχείου [Flourentzou F., Brandt E. and Wetzel C., “MEDIC – a method for predicting residual service life and refurbishment investment budgets”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 167-170]. Κατά τη διάρκεια της περιήγησής του, ο μελετητής επιλέγει για κάθε ένα Τύπο από τα Στοιχεία που απαρτίζουν το συγκεκριμένο κτίριο, τον κωδικό που περιγράφει καλύτερα την φυσική του κατάσταση. Για τη διάγνωση ενός Τύπου λαμβάνεται υπόψη η γενική εκτίμηση της συνολικής του κατάστασης [Caccavelli D. and Genre J.-L., “Diagnosis of the degradation state of building and cost evaluation of induced refurbishment works”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 159-165.]. Για παράδειγμα, η κατάσταση του Στοιχείου: Επικάλυψη όψης – Τύπος: Επίχρισμα, περιγράφεται από τους κωδικούς στον Πίνακα 1.

Πίνακας 1. Κωδικοί του Στοιχείου: Επικάλυψη όψης – Τύπος: Επίχρισμα. Στοιχείο : Επικάλυψη όψης Τύπος : Επίχρισμα

Κωδικός α Κατάσταση : Καμία ορατή φθορά. Καθαρή επιφάνεια επικάλυψης. Επέμβαση : Καμία

β Κατάσταση : Φθαρμένη επιφάνεια επιχρίσματος σε λιγότερο από 20% της πρόσοψης. Επέμβαση : Καινούριο επίχρισμα στα φθαρμένα τμήματα. Καθαρισμός όλης της πρόσοψης.

γ Κατάσταση : Φθαρμένη επιφάνεια επιχρίσματος στο 20 - 50 % της πρόσοψης. Επέμβαση : Καινούριο επίχρισμα στα φθαρμένα τμήματα. Καθαρισμός όλης της πρόσοψης.

δ Κατάσταση : Φθαρμένη επιφάνεια επιχρίσματος στο 50 - 100 % της πρόσοψης. Επέμβαση : Αποκόλληση υπάρχοντος επιχρίσματος. Αντικατάσταση επιχρίσματος και επικάλυψης σε όλη την πρόσοψη.

• Ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων Αφού ολοκληρωθεί το στάδιο της συλλογής δεδομένων για το συγκεκριμένο κτίριο, τα δεδομένα εισάγονται στο αντίστοιχο λογισμικό, το οποίο είναι δομημένο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να καθοδηγεί και να διευκολύνει τον χρήστη σε όλα τα στάδια της μελέτης [Flourentzou F., Droutsa K. and Wittchen K.B., “EPIQR software”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 129-136]. Η γενική αξιολόγηση του κτιρίου γίνεται σε τρεις κύριους τομείς: (α) την κατασκευή και τις εγκαταστάσεις του (κέλυφος, κατασκευαστικά στοιχεία, υδραυλικές και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις), (β) την ενεργειακή συμπεριφορά του και (γ) την ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος. Το εργαλείο αυτό, είναι ένα υπολογιστικό πρόγραμμα πολυμέσων, φιλικό προς τον χρήστη, που παρέχει την δυνατότητα στον χρήστη, γρήγορα και με τη χρήση εικόνων, ήχου και μιας ευρείας βάσης δεδομένων, να εισάγει τις πληροφορίες που έχει συλλέξει και να συνδυάζει τις απαιτούμενες ενέργειες κατά την διάρκεια της ανάλυσης. Το υπολογιστικό πρόγραμμα περιλαμβάνει τα 50 Στοιχεία του κτιρίου, τους Τύπους και τους κωδικούς που περιγράφουν την κατάστασή τους. Εισάγοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία, η

56

περιγραφή της κατασκευαστικής και λειτουργικής κατάστασης του κτιρίου έχει ολοκληρωθεί. Με αυτόν τον σύντομο τρόπο, ο υπεύθυνος της μελέτης έχει στη διάθεσή του την γενική διάγνωση για το συγκεκριμένο κτίριο, καθώς και έναν κατάλογο με όλες τις απαραίτητες ανακαινιστικές επεμβάσεις και το συνολικό κόστος. Η μάσκα του προγράμματος έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι εύχρηστη και φιλική προς τον χρήστη και να μην απαιτούνται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις από αυτόν, που δεν είναι δυνατόν να είναι ειδικός σε όλα τα επιμέρους θέματα. Η δομή του προγράμματος βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην χρησιμοποίηση πλούσιου φωτογραφικού υλικού από Ελληνικά κτίρια, ώστε ο χρήστης να μπορεί εύκολα και σε σύντομο χρονικό διάστημα να επιλέξει σωστά και να περιγράψει με ακρίβεια την κατάσταση του κτιρίου (Σχήμα 4).

Σχήμα 4α. Μάσκα λογισμικού για την αξιολόγηση του Στοιχείου: Επικάλυψη όψης – Τύπος: Επίχρισμα.

Σχήμα 4β. Μάσκα λογισμικού για την αξιολόγηση του Στοιχείου: Παραγωγή Θερμότητας – Τύπος: Θέρμανση χώρων. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των πραγματικών ενεργειακών καταναλώσεων του κτιρίου, το πρόγραμμα κάνει μια ενδεικτική ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου με βάση μέσες τιμές για τη

57

συγκεκριμένη περιοχή, παρέχοντας μια πρώτη εικόνα της ενεργειακής συμπεριφοράς τού υπό μελέτη κτιρίου καθώς και των δυνατοτήτων βελτίωσής του (Σχήμα 5).

Σχήμα 5. Eνδεικτική ενεργειακή κατάταξη κτιρίου.

Η ενεργειακή επιθεώρηση του κτιρίου παρέχει μια πρώτη εικόνα της ενεργειακής συμπεριφοράς του καθώς και των δυνατοτήτων βελτίωσής του. Στον πυρήνα του προγράμματος εκτελούνται κάποιοι βασικοί υπολογισμοί, όσον αφορά στην ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου, χωρίς ουσιαστικά να απαιτείται ο χρήστης να είναι ”ειδικός” σε αυτόν τον τομέα. Οι τομείς που εξετάζονται περιλαμβάνουν τα εξής: • θερμικό φορτίο χώρων και νερού χρήσης, • ψυκτικό φορτίο χώρων, • δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας για θέρμανση, κλιματισμό, ζεστό νερό χρήσης και

φωτισμό, • κόστος των επεμβάσεων και • περίοδο απόσβεσης.

Μερικές βασικές προτάσεις που εξετάζονται όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας σε κάθε έναν από τους παραπάνω τομείς, παρουσιάζονται στον Πίνακα 2. Πίνακας 2. Προτάσεις εξοικονόμησης ενέργειας.

Θέρμανση - Δροσισμός χώρων 1. Μόνωση εξωτερικών τοίχων 9 Εξωτερικά κινητά σκίαστρα (τέντες) 2. Μόνωση οροφής 10. Ανεμιστήρες οροφής 3. Μόνωση πιλοτής 11. Επιλογή καυσίμου (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) 4. Αντικατάσταση μονών υαλοστασίων με διπλά υαλοστάσια

12. Βάψιμο εξωτερικών τοίχων με ανοικτό χρώμα

5. Μόνωση εκτεθειμένων σωλήνων διανομής θερμότητας 13. Βάψιμο οροφής με ανοικτό χρώμα 6. Μόνωση καυστήρα 14. Τακτική συντήρηση καυστήρα / σωμάτων 7. Εγκατάσταση νέου καυστήρα * 15. Φυσικός αερισμός * 8. Θερμοστατικές κεφαλές 16. Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου (μικροκλίμα) *

Παραγωγή ζεστού νερού 1. Ηλιακοί συλλέκτες 3. Επιλογή καυσίμου (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) 2. Κεντρικό σύστημα 4. Συντήρηση ηλιακών συλλεκτών

Φωτισμός κοινόχρηστων χώρων του κτιρίου 1. Αντικατάσταση λαμπτήρων με λαμπτήρες υψηλής απόδοσης

2. Χρονοδιακόπτες

* Προτάσεις για περαιτέρω μελέτη και αξιολόγηση To θερμικό φορτίο υπολογίζεται σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο προτύπου prEN 832 [CEN prEN 832, Thermal Performance of Buildings - Calculation of energy use for heating -

58

Residential Buildings, European Committee for Standardization, Technical Committee TC 89/ Working Group 4, Brussels, 1995] και το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας εκτιμάται για θερμομόνωση κελύφους, διπλούς υαλοπίνακες και αεροστεγάνωση ανοιγμάτων [Wittchen K.B. and Aggerholm S., “Calculation of building heating demand in EPIQR”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 137-141]. Το ψυκτικό φορτίο υπολογίζεται σύμφωνα με τη μέθοδο TETD/TA (Total Equivalent Temperature Differential values and a system of Time Averaging), η οποία είναι μια απλοποιημένη τεχνική της μεθόδου θερμικού ισοζυγίου των κτιρίων [Parsons R.A. ed., ASHRAE Handbook of Fundamentals, Chapter 26, Air Conditioning Cooling Load, American Society of Heating, Refrigerating and Air Conditioning Engineers, Atlanta, 1989] και το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας εκτιμάται για ηλιοπροστασία, ανεμιστήρες οροφής, θερμομόνωση κελύφους και διπλούς υαλοπίνακες [Balaras C.A., Asimakopoulos D.N., Eds., Final Technical Report on Energy, European Commission, Directorate General XII, for Science Research & Development, JOULE Programme, EPIQR Project, Contract No JOR3-CT96-0044, Athens, 1998]. Το φορτίο για τη θέρμανση νερού χρήσης υπολογίζεται ανάλογα με τη μέση ημερήσια κατανάλωση ζεστού νερού και την επιθυμητή θερμοκρασία, ενώ το ποσοστό κάλυψης του φορτίου από την ηλιακή ενέργεια υπολογίζεται με τη μέθοδο των καμπυλών f [Duffie J.A., Beckman W.A., Solar Engineering of Thermal Processes, Second Edition, Wiley J. & Sons, Inc, New York, 1991]. Η εξοικονόμηση ενέργειας από την αντικατάσταση του λέβητα εκτιμάται λαμβάνοντας υπόψη τη μέση απόδοση της υπάρχουσας εγκατάστασης και ενός καινούργιου λέβητα πετρελαίου ή αερίου. Η εξοικονόμηση ενέργειας από την τοποθέτηση θερμοστατικών βαλβίδων στα σώματα του καλοριφέρ θεωρείται ότι συνδυάζεται με την απαιτούμενη εγκατάσταση παρακολούθησης των ενεργειακών καταναλώσεων. Για τους υπολογισμούς θεωρείται ότι τοποθετούνται στο 70% του συνολικού αριθμού των σωμάτων, με μια μέση εξοικονόμηση ενέργειας 20%. Η εξοικονόμηση ενέργειας από αντικατάσταση λαμπτήρων σε κοινόχρηστους χώρους υπολογίζεται με βάση τις ώρες λειτουργίας, τον αριθμό, τον τύπο και την ισχύ των υπαρχόντων και των καινούργιων ενεργειακών λαμπτήρων [Balaras C.A., Asimakopoulos D.N., Eds., Final Technical Report on Energy, European Commission, Directorate General XII, for Science Research & Development, JOULE Programme, EPIQR Project, Contract No JOR3-CT96-0044, Athens, 1998]. Η ανάλυση προτεινομένων λύσεων είναι περιορισμένη, αφού δεν είναι πρακτικά δυνατόν να συμπεριληφθούν όλοι οι παράμετροι σε απλοποιημένους υπολογισμούς. Το λογισμικό, όμως, παρέχει συμβουλές και υποστήριξη, αναδεικνύοντας στον μελετητή τις δυνατότητες που υπάρχουν για συγκεκριμένες παρεμβάσεις, τους περιορισμούς ή και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν σε άλλους τομείς. Το υπολογιστικό πρόγραμμα εκτελεί επίσης, ορισμένες εκτιμήσεις όσον αφορά στην ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα τις ευκολίες διαβίωσης (ζεστό νερό, διάφορες παροχές), τις συνθήκες θερμικής, οπτικής και ακουστικής άνεσης, την ποιότητα του εσωτερικού αέρα, την ασφάλεια, τον θόρυβο και την υγρασία.

59

Σχήμα 6α. Υπολογισμοί θερμικού φορτίου.

Σχήμα 6β. Υπολογισμοί ψυκτικού φορτίου. Η ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος αξιολογείται άμεσα από τις απαντήσεις των ενοίκων του κτιρίου σε ένα σύντομο ερωτηματολόγιο που τους αποστέλλεται πριν από την επίσκεψη [Bluyssen P.M., “EPIQR and IEQ: indoor environment quality in European apartment buildings”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 103-110]. Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι να εντοπιστούν τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ένοικοι, τα οποία είναι πιθανόν να μην προκύπτουν από οπτικές παρατηρήσεις, καθώς και να διαπιστωθεί η συμπεριφορά του κτιρίου σε όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο κατά την περίοδο καταγραφής του κτιρίου. Οι πληροφορίες, που προκύπτουν από τις απαντήσεις των ενοίκων, εισάγονται στο πρόγραμμα ως συμπληρωματικά στοιχεία για την κατάσταση του κτιρίου και τις πιθανές αιτίες των προβλημάτων. Έχοντας εκτιμήσει με ακρίβεια την πραγματική κατάσταση του κτιρίου, ο μελετητής μπορεί να σχεδιάσει διάφορα σενάρια επεμβάσεων για την αναβάθμιση των κατασκευαστικών στοιχείων του κτιρίου, την εξοικονόμηση ενέργειας και την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Τα αποτελέσματα του προγράμματος περιλαμβάνουν μια εκτίμηση για το συνολικό κόστος κάθε σεναρίου, την

60

συνεπαγόμενη εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και τις επιπτώσεις στην ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος. Τα σενάρια αυτά αξιολογούνται βάσει της αποτελεσματικότητάς τους και του αντίστοιχου κόστους. Στη συνέχεια, επιλέγεται μια σειρά προτεινόμενων δράσεων που κρίνεται ικανοποιητική, σε συνδυασμό με κάποιες ενέργειες που θα απαιτήσουν λεπτομερέστερη μελέτη. Έχοντας καταγράψει και χαρακτηρίσει την υφιστάμενη κατάσταση του κτιρίου, ο μελετητής μπορεί να σχεδιάσει διάφορα σενάρια επεμβάσεων για την αναβάθμιση του κτιρίου, την εξοικονόμηση ενέργειας και την βελτίωση των εσωτερικών συνθηκών. Για τη διευκόλυνση του χρήστη στην αξιολόγηση των σεναρίων έχουν ενσωματωθεί στο πρόγραμμα βιβλιοθήκες με Κλιματολογικά Δεδομένα, Τυπικές Κατασκευές, Κανονισμούς & Νομοθεσίες και Τεχνικές, Ενεργειακές & Περιβαλλοντικές Οδηγίες, καθώς και εκτίμηση για την εξέλιξη της κατάστασης των επιμέρους Στοιχείων του κτιρίου με την πάροδο του χρόνου (Σχήμα 7). Οι βιβλιοθήκες αυτές, όπως και ολόκληρο το πρόγραμμα, είναι προσαρμοσμένες στην ελληνική πραγματικότητα. Το πρόγραμμα συντάσσει τον τελικό προϋπολογισμό τόσο για κάθε σενάριο όσο και για κάθε επέμβαση ξεχωριστά (Σχήμα 8).

Σχήμα 7. Εκτίμηση της εξέλιξης της κατάστασης των Στοιχείων του κτιρίου με τον χρόνο. • Τελική έκθεση Η μελέτη ολοκληρώνεται με την σύνταξη της τεχνικής έκθεσης για τον ενδιαφερόμενο ιδιοκτήτη ή διαχειριστή του κτιρίου, η οποία προετοιμάζεται από το αντίστοιχο λογισμικό και περιλαμβάνει λεπτομερή περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης του κτιρίου, τα αποτελέσματα των διαφόρων σεναρίων αναβάθμισης και τους αντίστοιχους προϋπολογισμούς, τις δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης του εσωτερικού περιβάλλοντος. Σε πολλές περιπτώσεις είναι πιθανό να απαιτείται πιο λεπτομερής μελέτη ορισμένων τομέων του κτιρίου, ή να είναι απαραίτητη η εξέταση από κάποιον ειδικό. Επίσης τα διάφορα σενάρια είναι δυνατόν να θέσουν προτεραιότητες για συγκεκριμένες επεμβάσεις ή για συγκεκριμένα τμήματα του κτιρίου. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της αρχικής αυτής μελέτης, ο ενδιαφερόμενος είναι υπεύθυνος για την τελική απόφαση σχετικά με το αν θα γίνουν επεμβάσεις ή όχι, και ποιες θα είναι αυτές .

61

Σχήμα 8. Γραφική απεικόνιση της υπάρχουσας κατάστασης όλων των Στοιχείων ενός κτιρίου και συνολικό κόστος αποκατάστασής τους. Τα βασικά στάδια της μεθοδολογίας EPIQR [Μπαλαράς Κ.Α., Δρούτσα Κ., Μέθοδος EPIQR, Επιμέλεια Αργυρίου Α.Α., Ασημακόπουλος Δ.Ν., Μπαλαράς Κ.Α., Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ΙΕΠΒΑ, Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας, 1998] συνοψίζονται στο Σχήμα 9. Αρχικά γίνεται η συλλογή πληροφοριών σχετικά με το υπό μελέτη κτίριο, ακολουθεί η επεξεργασία των δεδομένων με την βοήθεια του υπολογιστικού προγράμματος που αναπτύσσεται, και η δημιουργία και αξιολόγηση σεναρίων επεμβάσεων στο κτίριο.

ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

ΣΕΝΑΡΙΑ

ΔΡΑΣΗ 1 ΔΡΑΣΗ 2 ΔΡΑΣΗ 3 Σχήμα 9. Διάγραμμα της μεθοδολογίας EPIQR.

Το INVESTIMMO είναι μια πιο ολοκληρωμένη πολυκριτιριακή μεθοδολογία για μεγάλο αριθμό κτιρίων κατοικιών, η οποία έχει σαν βάση το EPIQR λαμβάνει όμως υπόψη την ποιότητα εξωτερικού περιβάλλοντος, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τον κύκλο ζωής των δομικών υλικών, την εξέλιξη των απαιτήσεων στον τομέα της ενοικίασης κατοικιών και τις διαθέσιμες χρηματοπιστωτικές μεθόδους [Caccavelli D., Balaras C. Α., Bauer M., Lawrence R., Hansen K., Franco G., Wetzel C.; Flourentzou F., ‘A decision-making tool for long-term efficient investment strategies’, 2nd Int. Symposium Integrated Lifetime Engineering of Buildings & Civil Infrastructures, ILCDES 2003, p. 559-564, December 1-3, 2003, Kuopio, Finland (2003)]. H μεθοδολογία περιλαμβάνει ποσοτικές και ποιοτικές παραμέτρους, κοινωνικές, φυσικές, πολιτιστικές και οικονομικές, με σκοπό να δώσει έμφαση στην έννοια της επένδυσης αντί της χρήσης κοινών οικονομικών κριτηρίων που συνήθως χρησιμοποιούνται. Το INVESTIMMO παρέχει απαντήσεις σε

62

κρίσιμες ερωτήσεις όπως που και πότε να επενδύσουμε σε ένα μεγάλο κτιριακό απόθεμα, καθορίζει τις κατάλληλες προτεραιότητες επεμβάσεων, κατατάσσει έναν μεγάλο αριθμό κτιρίων με βάση διάφορους δείκτες όπως η κατάσταση φθοράς, η θέση του κτιρίου στο πολεοδομικό συγκρότημα & η ποιότητα γειτονιάς, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την χρήση υλικών και φυσικών πόρων, η ολική αξία κτιρίου, και ο χρόνος απόδοσης της επέμβασης. Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του κτιρίου βασίζεται σε εργαλεία ανάλυσης κύκλου ζωής (LCA). Στο INVESTIMMO το αντίστοιχο εργαλείο βασίστηκε στο υπάρχον εργαλείο BEAT από την Δανία [Petersen E.H., ‘BEAT 2000: Building Environmental Assessment Tool, A computer program’, Danish Building and Urban Research, 2000]. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται οι πιο συνηθισμένοι αέριοι ρύποι, όπως διοξείδιο (CO2) και μονοξείδιο του άνθρακα (CO), οξείδια του αζώτου (NOx), διοξείδιο του θείου (SO2), μεθάνιο (CH4), πτητικές οργανικές ενώσεις εκτός μεθανίου (NMVOC), αρσενικό (As), κάδμιο (Cd), μόλυβδο (Pb), νικέλιο (Ni), υδράργυρο (Hg) και ψευδάργυρο (Zn). Τα στερεά απόβλητα περιλαμβάνουν ογκώδη απόβλητα και τέφρα [Balaras, C.A., Droutsa, K., Dascalaki, E., Kontoyiannidis, S., Hansen, K. & Petersen, E.H., ‘Building Environmental Impact Guidelines – BEIG Multimedia CD-ROM’, Group Energy Conservation, IERSD at National Observatory of Athens, Energy & Indoor Climate Division at Danish Building & Urban Research, (ISBN 960-87905-4-9), Athens, March 2004]. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ TOBUS Η μεθοδολογία και το λογισμικό TOBUS βασίζεται στην προϋπάρχουσα μεθοδολογία EPIQR, προσαρμοσμένη για τα κτίρια γραφείων. Αφορά στην ολοκληρωμένη κατασκευαστική, ενεργειακή & εσωτερικού περιβάλλοντος καταγραφή και αξιολόγηση επεμβάσεων αναβάθμισης κτιρίων γραφείων και στην κοστολόγηση των σεναρίων που μελετά και προτείνει ο χρήστης. Η μεθοδολογία παρέχει:

- Εκτίμηση της κατάστασης της κατασκευής και των εγκαταστάσεων, καθώς και του κόστους αποκατάστασης.

- Εκτίμηση της ενεργειακής συμπεριφοράς, προσδιορισμό και αξιολόγηση επεμβάσεων για εξοικονόμηση ενέργειας.

- Εκτίμηση της ποιότητας εσωτερικού περιβάλλοντος και αξιολόγηση επεμβάσεων για την βελτίωσή του.

Επίσης, επιπλέον της προϋπάρχουσας μεθοδολογίας για τις πολυκατοικίες (EPIQR), το TOBUS παρέχει:

- Εκτίμηση της λειτουργικότητας του κτιρίου καθώς και του κόστους αναβάθμισής της. Στον τομέα αυτό περιλαμβάνεται η Ασφάλεια, η Ευελιξία Διαρρύθμισης του Χώρου, ο Εξοπλισμός Γραφείου και η Δυνατότητα Συντήρησης..

Τα επιπλέον υπολογιστικά εργαλεία που διαθέτει το TOBUS είναι:

- Τεχνητός και φυσικός φωτισμός (π.χ. ενεργειακοί λαμπτήρες, εκμετάλλευση φυσικού φωτισμού)

- Ζεστό νερό χρήσης (π.χ. ηλιακοί συλλέκτες, ταχυθερμαντήρες) - Εξοπλισμός γραφείων (π.χ. χρήση ενεργειακών συστημάτων) - Ανελκυστήρες (π.χ. ποιότητα εξυπηρέτησης και αυτοματισμοί). - Νερό χρήσης (π.χ. ποιότητα εξυπηρέτησης και αυτοματισμοί).

63

Σχήμα 10. Μερικά από τα υπολογιστικά εργαλεία που περιλαμβάνονται στο TOBUS.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ XENIOS Η μεθοδολογία XENIOS απευθύνεται σε ξενοδόχους, διευθυντές τεχνικών υπηρεσιών, μηχανικούς και αρχιτέκτονες, οι οποίοι ασχολούνται με την ανακαίνιση και αναβάθμιση ξενοδοχείων. Με το XENIOS ο χρήστης διευκολύνεται στην:

- Ολοκλήρωση μιας προκαταρκτικής καταγραφής του ξενοδοχείου και την ανάλυσή της σε 2-3 ημέρες.

- Αξιολόγηση και ιεράρχηση διαφορετικών στρατηγικών ανακαίνισης με βάση την εξοικονόμηση χρημάτων και ενέργειας από την εφαρμογή μέτρων που αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση του λειτουργικού κόστους για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό, διατηρώντας ταυτόχρονα την ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος και των παρεχόμενων υπηρεσιών στα απαραίτητα υψηλά επίπεδα.

Η μεθοδολογία είναι όμοια με την προϋπάρχουσα μεθοδολογία για τις πολυκατοικίες (EPIQR), με ορισμένα επιπλέον εργαλεία, προσανατολισμένα πιο πολύ για ξενοδοχεία. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν εργαλεία για τον υπολογισμό του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας και νερού καθώς και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως:

- Ηλιακοί συλλέκτες για την θέρμανση νερού πισίνας - Ηλιακός κλιματισμός - Κλιματισμός με χρήση θαλασσινού νερού - Συστήματα αφαλάτωσης θαλασσινού νερού - Κάρτα – κλειδί δωματίου - Ανελκυστήρες - Εξοπλισμό γραφείου - Φυσικός και τεχνητός φωτισμός - Νερό χρήσης - Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατανάλωση καυσίμου και ηλεκτρικής ενέργειας για την λειτουργία του ξενοδοχείου

Κάθε εργαλείο παρέχει εκτιμήσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας ή νερού χρήσης, το κόστος της επέμβασης καθώς και την περίοδο αποπληρωμής (Σχήμα 11).

64

Σχήμα 11. Μερικά από τα υπολογιστικά εργαλεία που περιλαμβάνονται στο XENIOS.

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα http://env.meteo.noa.gr/xenios/ Επίσης, η μεθοδολογία περιλαμβάνει δυο οδηγούς • Οδηγός ενεργειακής και περιβαλλοντικής διαχείρισης για ξενοδοχεία

Ο οδηγός απευθύνεται σε διευθυντές ξενοδοχείων οι οποίοι επιθυμούν να υιοθετήσουν ή να βελτιώσουν τις δράσεις περιβαλλοντικής διαχείρισης που εφαρµόζονται στο ξενοδοχείο. Περιλαµβάνει πρακτικές οδηγίες για την αναβάθμιση της περιβαλλοντικής πολιτικής του ξενοδοχείου και εύκολα εφαρμόσιμες συμβουλές για εξοικονόμηση ενέργειας με παράλληλη διατήρηση υψηλών προδιαγραφών για τις συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος. Τα κύρια θέµατα που περιλαµβάνονται είναι:

Εξοικονόµηση ενέργειας για θέρµανση, αερισµό, κλιµατισµό και φωτισµό Διαχείριση νερού Επεξεργασία αποβλήτων Εσωτερικές περιβαλλοντικές συνθήκες Προστασία και διατήρηση των φυσικών πόρων.

Σχήμα 12α. Οδηγός για διευθυντές ξενοδοχείων.

65

• Οδηγός ενεργειακής και περιβαλλοντικής ενηµέρωσης για επισκέπτες ξενοδοχείων

Ο οδηγός στοχεύει στην προβολή της περιβαλλοντικής πολιτικής του ξενοδοχείου και την προώθηση των τεχνολογιών ορθολογικής χρήσης ενέργειας. Με τον οδηγό, επιχειρείται:

Ενημέρωση για την περιβαλλοντική πολιτική του ξενοδοχείου Ενημέρωση για τις περιβαλλοντικές επιδράσεις του τουρισμού Βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς τους κατά την διαμονή τους στο ξενοδοχείο Πρακτικές συμβουλές για εξοικονόμηση ενέργειας στις κατοικίες τους

Σχήμα 12β. Οδηγός για επισκέπτες ξενοδοχείων. ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ & ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ EPIQR Ο έλεγχος της πληρότητας των προγραμμάτων EPIQR, TOBUS και XENIOS έγινε με μια σειρά πιλοτικών εφαρμογών σε Ελληνικά και Ευρωπαϊκά κτίρια κατοικιών, γραφείων και ξενοδοχείων αντίστοιχα. Σκοπός των πιλοτικών εφαρμογών ήταν να δοκιμαστούν οι μεθοδολογίες και τα λογισμικά σε πραγματικές συνθήκες και να επισημανθούν τυχόν προβλήματα, ελλείψεις ή βελτιώσεις για το τελικό λογισμικό. Συνολικά μελετήθηκαν τριάντα οκτώ (38) κτίρια κατοικιών, χρησιμοποιώντας την μεθοδολογία EPIQR, σε επτά (7) Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και Ολλανδία). Οι καταγραφές περιλαμβάνουν το κτιριακό κέλυφος, τα ενεργειακά συστήματα και τις συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος [Balaras C.A., Droutsa K., Argiriou A.A. and Asimakopoulos D.N., “EPIQR surveys of apartment buildings in Europe”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 111-128, Balaras C.A., Droutsa K., Argiriou A.A. and Asimakopoulos D.N., “Potential for energy conservation in apartment buildings”, Energy & Buildings, February 2000, Vol. 31, No 2, 143-154.] (Σχήμα 13). Στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν συνολικά οκτώ (8) πιλοτικές εφαρμογές σε πολυκατοικίες, στις τρεις κλιματικές ζώνες της χώρες και με διαφορετικές χρονολογίες κατασκευής [Μπαλαράς Κ.Α., Δρούτσα Κ. "Επεμβάσεις σε Πολυκατοικίες - Μελέτες Εφαρμογών σε Ελληνικά Κτίρια", Επιμέλεια Αργυρίου Α.Α., Ασημακόπουλος Δ.Ν., Μπαλαράς Κ.Α., Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ΙΕΠΒΑ, Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας, 1998].

66

0 50 100 150 200 250 300

kWh/m2

Σχήμα 13. Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας, για 26 από το 38 κτίρια κατοικιών που

επιθεωρήθηκαν. Η μεθοδολογία και το λογισμικό TOBUS δοκιμάστηκε σε δεκαπέντε (15) πιλοτικές εφαρμογές σε κτίρια γραφείων σε πέντε (5) Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα και Ολλανδία) [C. A. Balaras, K. Droutsa, A. A. Argiriou and K. Wittchen, "Assessment of energy and natural resources conservation in office buildings using TOBUS”, Energy & Buildings, February 2002, Vol. 34, No 2, 135-153, K. B. Wittchen and E. Brandt “Development of a methodology for selecting office building upgrading solutions based on a test survey in European buildings”, Energy & Buildings, February 2002, Vol. 34, No 2,163-169] (Σχήμα 14). Η μέθοδος TOBUS εφαρμόστηκε συνολικά σε 4 Ελληνικά κτίρια, όλα στην Αθήνα, στα οποία περιλαμβάνεται και ένα από τα ψηλότερα Ελληνικά κτίρια. Τα κτίρια επιλέχθηκαν ώστε να αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα της υπάρχουσας κατάστασης, όσον αφορά το μέγεθος, την κατασκευή, την ηλικία και το είδος των εγκατεστημένων συστημάτων και συσκευών [Μπαλαράς Κ.Α., Δρούτσα Κ. "Επεμβάσεις σε Κτίρια Γραφείων - Μελέτες Εφαρμογών σε Ελληνικά Κτίρια", Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ΙΕΠΒΑ, Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας, 2000].

0 50 100 150 200 250

kW h/m2

Σχήμα 14. Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας, για 12 από τα 15 κτίρια γραφείων που

επιθεωρήθηκαν. Η μεθοδολογία και το λογισμικό XENIOS δοκιμάστηκε σε τέσσερις (4) πιλοτικές εφαρμογές σε ξενοδοχεία σε τέσσερις (4) Μεσογειακές Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία) [E. Dascalaki, C.A. Balaras, F. Aleo, J. Cabot, D. Caccavelli, X. Casanovas, A. Cladera, A.

67

Lagoudi, T. Martinez, A. Moya, K. Tsakmakidou, “Xenios – A Decision Making Methodology & Software for Assessing Refurbishment Scenarios in Hotels”, EREC 2003, Int. Conf. RES for Island Tourism & Water, 26-28 Μαΐου 2003, Κρήτη, 567-575] (Σχήμα 15). Στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μια πιλοτική εφαρμογή σε ένα ξενοδοχείο.

0 50 100 150 200 250 300

kWh/m2Θερμική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια

Σχήμα 15. Πραγματική κατανάλωση θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας, για τα 4 κτίρια ξενοδοχείων

που επιθεωρήθηκαν.

68

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/EΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) απαιτεί να υπάρχει Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) για όλα σχεδόν τα κτίρια στην ΕΈ. Το πιστοποιητικό θα αποδίδει στο κτίριο έναν αριθμητικό δείκτη για την συγκριτική αξιολόγηση της ενεργειακής του απόδοσης, ενώ παράλληλα θα συνοδεύεται από συστάσεις με οικονομικά αποδοτικά μέτρα βελτίωσής της. Το ΠΕΑ θα είναι απαραίτητο κατά την κατασκευή, την πώληση ή την εκμίσθωση των κτιρίων. Παράλληλα, η καινούρια Ευρωπαϊκή Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες (2006/32/EC η οποία τροποποιεί την 93/76/EEC) με σκοπό τον περιορισμό των εκπομπών του CO2, απαιτεί την λήψη μέτρων με στόχο την μείωση της τελικής χρήσης ενέργειας κατά 9% μέχρι το 2017. Η διαδικασία της εναρμόνισης με την EPBD βρίσκεται σε διαφορετικά στάδια στα κράτη μέλη, με την μεγαλύτερη πρόοδο να παρουσιάζεται στην Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία [Balaras, C.A., (Editor), 2005, “Survey: National context and need for instruments, WP 1 Final Report,” Report Number: EPA-NR NOA 02-05, Energy Performance Assessment for Existing Non Residential Buildings, European Commission, Intelligent Energy – Europe, EIE/04/125/S07.38651, Athens]. Η αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, σύμφωνα με τους νέους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς που περιγράφονται στο κείμενο-πλαίσιο "Umbrella document" (CEN/BT WG 173 EPBD N 15 rev), βασίζεται στα χαρακτηριστικά του κτιρίου και τον εγκατεστημένο εξοπλισμό. Οι υπολογισμοί πραγματοποιούνται σε 3 βήματα:

• Τις ενεργειακές απαιτήσεις του κτιρίου • Την κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση • Τον δείκτη ενεργειακής απόδοσης (όπως έχει καθοριστεί σε εθνικό επίπεδο).

Για την υλοποίηση της οδηγίας EPBD, αναπτύχθηκαν μεθοδολογίες και αντίστοιχα λογισμικά για ενεργειακές επιθεωρήσεις κτιρίων, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος ‘Intelligent Energy – Europe’(IEE), όπως το EPA-ED για υφιστάμενα κτίρια κατοικιών και το EPA-NR για υφιστάμενα κτίρια του τριτογενή τομέα [B. Poel, G. van Cruchten, C.A. Balaras, “Energy performance Assessment of Existing Dwellings”, Energy & Buildings, April 2007, Vol. 39, No 4, 393-403] Ουσιαστικά η αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης υφιστάμενων κτιρίων (τόσο κατοικιών όσο και κτιρίων του τριτογενή τομέα) βασίζεται σε μια κοινή μεθοδολογία η οποία περιλαμβάνει ένα λογισμικό και όλα τα απαραίτητα εργαλεία για τους υπεύθυνους σχεδιασμού πολιτικής & εμπειρογνώμονες που ασχολούνται με την ενεργειακή πιστοποίηση υφιστάμενων κτιρίων στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας EPBD 91/2002. Επίσης, μια σειρά από εγχειρίδια καλύπτουν συγκεκριμένα θέματα όπως η σήμανση και η πιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης, το πλαίσιο νέων πολιτικών και οι βασικοί παράγοντες και χρηματοδότες που θα απαιτηθούν για την επιτυχή εφαρμογή της EPBD. Τα βασικά πλεονεκτήματα της μεθόδου EPA είναι τα ακόλουθα:

Μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Προσαρμόζεται στις εθνικές προδιαγραφές διαφορετικών χωρών, όσον αφορά στην νομοθεσία και σε τεχνικά θέματα

Εφαρμόζεται σε κτίρια του τριτογενή τομέα, αλλά μπορεί να προσαρμοστεί και σε κτίρια κατοικιών

Οι υπολογισμοί βασίζονται σε αυτόνομες ρουτίνες με αποτέλεσμα να υπάρχει η δυνατότητα επικαιροποίησης και αναπροσαρμογής τους σε ευρωπαϊκό ή εθνικό επίπεδο.

Αξιόπιστα και ακριβή αποτελέσματα

69

Ολοκλήρωση της επιθεώρησης και της αξιολόγησης της ενεργειακής απόδοσης υφιστάμενου κτιρίου σε σύντομο χρονικό διάστημα.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ EPA Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη διαδικασία κατάλληλη για την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης για υφιστάμενα κτίρια, η οποία βασίζεται σε ένα σύνολο εργαλείων που μπορούν εύκολα να πιστοποιηθούν. Τα υπάρχοντα εργαλεία διευκολύνουν τους εμπειρογνώμονες να επιθεωρήσουν και να αξιολογήσουν ένα τμήμα του κτιρίου ή ένα ολόκληρο κτίριο με παρόμοιο τρόπο. Επίσης, παρέχουν την απαραίτητη υποστήριξη ώστε ο εμπειρογνώμονας να προτείνει στους ιδιοκτήτες συγκεκριμένες συμβουλές και προτάσεις για μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας, τα οποία μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοσή των κτιρίων με την εγκατάσταση θερμομόνωσης, διπλών υαλοστασίων, συστημάτων θέρμανσης υψηλής απόδοσης, ενεργητικά ηλιακά συστήματα, κλπ Η μεθοδολογία EPA είναι σπονδυλωτή και ολοκληρώνεται σε τέσσερα στάδια. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει μια Εισαγωγική Συνέντευξη του μελετητή με τον πελάτη, κατά την οποία συγκεντρώνονται οι γενικές πληροφορίες για το κτίριο και τον ιδιοκτήτη. Η συνέντευξη είναι καθοριστική για την χρονική διάρκεια και το κόστος της μελέτης, αφού κατά την διάρκειά της πρέπει να γίνει πλήρως κατανοητό τι χρειάζεται ο πελάτης, ποια θα είναι τα τελικά παραδοτέα, να συζητηθούν μελλοντικά σχέδια για ανακαίνιση, ώστε να συμπεριληφθούν στα εξεταζόμενα σενάρια, να εντοπιστούν προβλήματα ποιότητας εσωτερικού περιβάλλοντος, ώστε ο μελετητής να έχει μια πλήρη εικόνα της συμπεριφοράς του κτιρίου καθόλη την διάρκεια του χρόνου, άσχετα με το αν η επίσκεψη θα πραγματοποιηθεί μια συγκεκριμένη εποχή, αλλά και να συγκεντρωθούν κάποιες αρχικές πληροφορίες που θα διευκολύνουν τον μελετητή στην προετοιμασία της επιθεώρησης (π.χ. Αρχιτεκτονικά σχέδια, Ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, Λογαριασμοί ενεργειακών καταναλώσεων). Η μεθοδολογία για να διευκολύνει τους μελετητές/ εμπειρογνώμονες στην οργάνωση της εισαγωγικής αυτής συνέντευξης, περιλαμβάνει ένα εγχειρίδιο, το Εγχειρίδιο Εισαγωγικής Συνέντευξης, με όλες τις χρήσιμες πληροφορίες, που καθοδηγεί τον μελετητή στην πρώτη επαφή με τον πελάτη. Το δεύτερο στάδιο είναι η Συλλογή Δεδομένων, το οποίο περιλαμβάνει και την επιθεώρηση του κτιρίου, κατά την οποία πραγματοποιούνται οι απαραίτητες επιμετρήσεις, καθώς επίσης και επαλήθευση των δεδομένων που έχουν συλλεχθεί από σχέδια και τεχνικά εγχειρίδια. Για την διευκόλυνση του χρήστη, η μεθοδολογία περιλαμβάνει ένα ακόμη εγχειρίδιο, το Πρωτόκολλο Επιθεώρησης, το οποίο αποτελεί την βάση για την χρήση του λογισμικού περιγράφοντας όλα τα απαραίτητα δεδομένα, ώστε να μην ξεχαστεί κάποια απαραίτητη πληροφορία. Το Εγχειρίδιο περιλαμβάνει: • Κατάλογο με όλα τα δεδομένα που πρέπει να συλλεχθούν κατά την επίσκεψη στο κτίριο με

παράλληλη βοήθεια για την συγκέντρωση και επαλήθευσή τους • Κατάλογο με όλα τα απαραίτητα δεδομένα για το λογισμικό • Εθνικές παραδοχές για ελλιπή δεδομένα αλλά και εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση που δεν

υπάρχει διαθέσιμο κάποιο στοιχείο (π.χ. Το έτος κατασκευής μπορεί να είναι ενδεικτικό για τον συντελεστή θερμοπερατότητας- U value).

Το τρίτο στάδιο της μεθοδολογίας είναι οι Υπολογισμοί και Ανάλυση Αποτελεσμάτων, κατά το οποίο ο χρήστης μπορεί να αξιολογήσει την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου στην υπάρχουσα κατάσταση και να διαμορφώσει και να αξιολογήσει διάφορα σενάρια επεμβάσεων στο κέλυφος (τοίχοι, οροφή, δάπεδο, ανοίγματα), στις εγκαταστάσεις ή σε παθητικά και ενεργητικά ηλιακά συστήματα του κτιρίου. Ο χρήστης χρησιμοποιεί το λογισμικό EPA που έχει αναπτυχθεί σύμφωνα με τους νέους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς υπολογισμών φορτίων, απαιτούμενης ενέργειας, και ενεργειακών καταναλώσεων. Το τέταρτο και τελευταίο στάδιο είναι η Έκθεση Αποτελεσμάτων, κατά το οποίο ετοιμάζεται η τεχνική έκθεση για τον πελάτη, με την υπάρχουσα κατάσταση του κτιρίου και τις προτεινόμενες επεμβάσεις με τα αντίστοιχα αποτελέσματα εξοικονομούμενης ενέργειας, ενεργειακών και περιβαλλοντικών δεικτών, και απλής περιόδου αποπληρωμής.

70

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ EPA Το λογισμικό αποτελείται από τον πυρήνα των υπολογισμών, τις βιβλιοθήκες με τις τυπικές τιμές, την μάσκα εισαγωγής δεδομένων και την μάσκα των αποτελεσμάτων, όπως απεικονίζεται και στο Σχήμα 16.

Σχήμα 16. Σχηματική απεικόνιση του λογισμικού EPA.

Υπολογισμοί Ο πυρήνας των υπολογισμών είναι δομημένος με την λογική των αυτόνομων ρουτινών, με αποτέλεσμα να υπάρχει η δυνατότητα εναρμόνισης στις εθνικές προδιαγραφές διαφορετικών χωρών, επικαιροποίησης και αναπροσαρμογής σε ευρωπαϊκό ή εθνικό επίπεδο. Οι ενεργειακοί υπολογισμοί που πραγματοποιούνται με το λογισμικό EPA, ξεκινάνε με τις ενεργειακές απαιτήσεις του κτιρίου ή των ζωνών ανά χρήση (θέρμανση, ψύξη, αερισμός, ύγρανση, ζεστό νερό χρήσης και φωτισμός). Στη συνέχεια υπολογίζεται η αποδιδόμενη ενέργεια προς τις ζώνες μέσω του συστήματος διανομής & εκπομπής των μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Ακολουθεί ο υπολογισμός της παραγόμενης ενέργειας από τις μηχανολογικές εγκαταστάσεις με αντίστοιχη κατανάλωση ορυκτών καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας. Τέλος, για να είναι δυνατή η σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τύπων καυσίμων, υπολογίζεται η πρωτογενής ενέργεια και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στο Σχήμα 17 απεικονίζεται η ενεργειακή ροή από το σύστημα παραγωγής και διανομής που καλύπτει τις ενεργειακές απαιτήσεις του κτιρίου. Οι υπολογισμοί με το λογισμικό EPA πραγματοποιούνται βήμα-βήμα προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Σχήμα 17. Τυπική ροή ενέργειας σε ένα κτίριο (από αριστερά προς δεξιά). Οι υπολογισμοί πραγματοποιούνται από δεξιά προς αριστερά. Οι υπολογισμοί βασίζονται στους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς (CEN), καθώς και σε καλές πρακτικές.

71

Στο λογισμικό EPA- ED για τα κτίρια του οικιακού τομέα, οι υπολογισμοί βασίζονται στους ήδη υπάρχοντες Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς (CEN) (μέχρι το 2003). Πιο συγκεκριμένα, για τα θερμικά φορτία οι υπολογισμοί βασίζονται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό prEN 13790. Για τα ψυκτικά φορτία οι υπολογισμοί βασίζονται στην Ολλανδική μέθοδο NEN 2916 - Energy Performance of non-residential buildings – determination method (Dutch), December 2001. Οι υπολογισμοί για τα φωτοβολταϊκά βασίζονται στην Ολλανδική μέθοδο [Berben, J.J.L., EPA version 4.0 formulas, Dutch EPA method, EBM-consult report no 030429ap, July 2003]. Τέλος οι υπολογισμοί για τα τις μονάδες συμπαραγωγής θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας βασίζονται στην Ολλανδική μέθοδο [NEN 5128 – Energy Performance of residential functions and residential buildings – determination method (Dutch), December 2001)] Στο λογισμικό EPA-NR για τα κτίρια του τριτογενή τομέα, οι υπολογισμοί βασίζονται στους νέους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς (CEN), που αναπτύχθηκαν στα πλαίσια της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Πιο συγκεκριμένα, για τα θερμικά και ψυκτικά φορτία οι υπολογισμοί βασίζονται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό EN ISO 13790. Ανάμεσα στις 4 μεθόδους που περιλαμβάνονται στον Κανονισμό, το EPA-NR χρησιμοποιεί την μηνιαία μέθοδο, όπου τα φορτία υπολογίζονται με βάση τον συντελεστή χρήσης (εξαρτάται από το ισοζύγιο μεταξύ κερδών και απωλειών και την σταθερά χρόνου της ζώνης). Αυτός ο συντελεστής καθορίζει σε ποιο βαθμό τα θερμικά κέρδη είναι ωφέλιμα για το θερμικό φορτίο (περίοδος θέρμανσης) και σε ποιο βαθμό οι θερμικές απώλειες είναι ωφέλιμες για το ψυκτικό φορτίο (περίοδος ψύξης). Για τα φορτία από φυσικό αερισμό, διείσδυση του αέρα και μηχανικό αερισμό οι υπολογισμοί βασίζονται στους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς EN 15242, EN 13779 και EN 15241 αντίστοιχα. Οι συγκεκριμένοι Κανονισμοί υπολογίζουν την παροχή του αέρα, με διάφορες μεθόδους. Όπως είναι αναμενόμενο, πρόκειται για πολύπλοκα φυσικά φαινόμενα και οι υπολογισμοί είναι υψηλών απαιτήσεων που θα απαιτούσαν λεπτομερή δεδομένα. Στα πλαίσια του EPA-NR επιλέχθηκε σταθερή παροχή αέρα (πχ από την κεντρική κλιματιστική μονάδα) η οποία εισάγεται σαν δεδομένο, που κρίνεται επαρκής για τις περισσότερες εφαρμογές μηχανικού αερισμού. Για την διείσδυση αέρα και το φυσικό αερισμό χρησιμοποιούνται σταθερές τιμές για την παροχή, που κρίνονται επαρκείς για τη συγκεκριμένη μέθοδο. Μπορεί όμως να ενσωματωθεί και κάποια νέα υπολογιστική ρουτίνα εάν υπάρχουν διαθέσιμες οι απαραίτητες πληροφορίες. Για την κατανάλωση ενέργειας από τον φωτισμό οι υπολογισμοί βασίζονται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό EN 15193. Το EPA-NR ακολουθεί την σύντομη μέθοδο και επιπλέον πραγματοποιεί μηνιαίους υπολογισμούς για την κατανάλωσης ενέργειας για φωτισμό με βάση τον συντελεστή μηνιαίας διακύμανσης και την ετήσια κατανάλωση. Για την εκτίμηση της ετήσιας κατανάλωσης λαμβάνονται υπόψη η συνολική εγκατεστημένη ισχύς για τον φωτισμό, οι ώρες φυσικού φωτισμού, αυτοματισμοί για φυσικό φωτισμό και κίνηση, και ο φωτισμός ασφαλείας. Για την κατανάλωση ενέργειας από συστήματα θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού χρήσης οι υπολογισμοί βασίζονται στους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς EN 15316-1, EN 15316-2-1, EN 15316-4, EN 15316-2-3 και EN 15316-3. Για τις ανάγκες του EPA-NR, κρίνεται επαρκής η εισαγωγή των συντελεστών απόδοσης για την παραγωγή, διανομή και διάθεση της θερμότητας. Για την πρωτογενή ενέργεια και τις εκπομπές CO2 οι υπολογισμοί βασίζονται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό EN 15603. Και στις δύο περιπτώσεις, οι εκτιμήσεις βασίζονται στην κατανάλωση ενέργειας και τους αντίστοιχους συντελεστές μετατροπής ανά φορέα ενέργειας. Λαμβάνεται υπόψη η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας λόγω εγκατάστασης φωτοβολταϊκών και από συμπαραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας. Παραδοχές Επειδή, στα μεγάλα υφιστάμενα κτίρια, όπως αυτά του τριτογενή τομέα, πολλές φορές ένα τμήμα των απαιτούμενων πληροφοριών χάνεται κατά την διάρκεια ζωής του κτιρίου, και οι ενεργειακοί υπολογισμοί σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή οδηγία EPBD απαιτούν πολλά διαφορετικά δεδομένα, η χρήση απλοποιήσεων και τυπικών τιμών θα διευκολύνει τον χρήστη. Η μεθοδολογία EPA έχει

72

αναπτυχθεί έτσι ώστε να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στον αριθμό των τυπικών τιμών και των δεδομένων που απαιτούνται από τον χρήστη. Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες, και κυρίως στην Ολλανδία, η ακρίβεια στους υπολογισμούς επηρεάζεται λιγότερο από το σφάλμα στις παραδοχές και το σφάλμα των υπολογισμών και περισσότερο από το σφάλμα κατά την συλλογή των δεδομένων (Σχήμα 18). Έτσι, στην μεθοδολογία, χρησιμοποιούνται τόσες παραδοχές, ώστε να μειώνονται τα δεδομένα που πρέπει να συλλέξει ο χρήστης, καθώς και ο χρόνος της επιθεώρησης του κτιρίου, αλλά ταυτόχρονα να εξασφαλίζεται η ακρίβεια των αποτελεσμάτων. Οι βασικότερες παραδοχές είναι:

• Μηνιαίοι υπολογισμοί • Μονοζωνικό κτίριο (EPA-ED) / Πολυζωνικό κτίριο (EPA-NR) • Δεν υπάρχει θερμική σύζευξη μεταξύ των ζωνών (EPA-NR) • Οι μη θερμαινόμενοι χώροι και τα θερμοκήπια θεωρούνται σαν ειδικά τμήματα του

κελύφους μεταξύ των ζωνών και του εξωτερικού περιβάλλοντος (ζώνες ανάσχεσης).

Παραδοχές

Επιθεώρηση

Σχήμα 18. Η διαμόρφωση του παράγοντα σφάλματος από την συλλογή δεδομένων μέχρι τα αποτελέσματα.

Βιβλιοθήκες Για την διευκόλυνση του χρήστη, το λογισμικό EPA διαθέτει ενσωματωμένες εθνικές βιβλιοθήκες με τις σταθερές της μεθοδολογίας, οι οποίες περιέχουν δεδομένα ανεξάρτητα από το εκάστοτε κτίριο, προσφέρουν ευελιξία για την εισαγωγή δεδομένων σε εθνική βάση και τέλος, είναι αυτόνομες και μπορούν να αναπροσαρμοστούν. Συγκεκριμένα: • Κλιματική βιβλιοθήκη: περιλαμβάνει κλιματικά δεδομένα όπως γεωγραφική θέση (γεωγραφικό

πλάτος και μήκος) και μέσες μηνιαίες τιμές κλιματικών δεδομένων (εξωτερική θερμοκρασία, απόλυτη υγρασία, ολική ακτινοβολία στο οριζόντιο, ολική ακτινοβολία σε κεκλιμένη επιφάνεια).

• Βιβλιοθήκη σταθερών δεδομένων: περιλαμβάνει γενικά δεδομένα που είναι ανεξάρτητα από το εκάστοτε κτίριο και είναι δύσκολο να εκτιμηθούν από τον μελετητή, όπως ποσοστό πλαισίου παραθύρων, διορθωτικοί συντελεστές, παράμετροι για την ωφελιμότητα των κερδών.

• Βιβλιοθήκη καυσίμων: περιλαμβάνει δεδομένα για τα πιο κοινά καύσιμα σε εθνικό επίπεδο, όπως συντελεστές μετατροπής μονάδων, μετατροπή σε πρωτογενή ενέργεια και εκπομπές CO2, τιμή μονάδας καυσίμου.

• Βιβλιοθήκη κατασκευαστικών χαρακτηριστικών: περιλαμβάνει κατασκευαστικά δεδομένα για τα αδιαφανή και διαφανή τμήματα του κτιρίου, το δάπεδο και τα εσωτερικά χωρίσματα.

• Βιβλιοθήκη χαρακτηριστικών Η/Μ συστημάτων: περιλαμβάνει δεδομένα για τα διάφορα Η/Μ συστήματα του κτιρίου.

Μάσκα προγράμματος

73

Η μάσκα εισαγωγής δεδομένων στο λογισμικό EPA είναι αρκετά φιλική προς τον χρήστη και υπάρχει δυνατότητα προσαρμογής της ανάλογα με τις απαιτήσεις σε εθνικό επίπεδο. Η διαθέσιμη μάσκα του προγράμματος αναπτύχθηκε για να καλύψει τις ανάγκες για τις πιλοτικές εφαρμογές της μεθοδολογίας σε διάφορες χώρες και δεν έχει ακόμη την τελική εμπορική της μορφή. Το κτίριο χωρίζεται σε ζώνες και για κάθε ζώνη, η περιγραφή του κτιρίου απαιτεί την εισαγωγή δεδομένων για:Γενικά στοιχεία: κλιματιζόμενη επιφάνεια, τεχνητός και φυσικός φωτισμός,

φυσικός αερισμός και διείσδυση αέρα, εσωτερικές πηγές θερμότητας • Κτιριακό κέλυφος: αδιαφανή & διαφανή στοιχεία, σκίαση, μη θερμαινόμενοι χώροι • Εγκαταστάσεις: HVAC • Παθητικά συστήματα: γεωμετρία & κατασκευή ηλιακών χώρων • Ενεργητικά ηλιακά συστήματα: ηλιακοί συλλέκτες, φωτοβολταϊκά.

Η εισαγωγή των δεδομένων γίνεται σε μορφή πίνακα, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 19.

Σχήμα 19.Μάσκες εισαγωγής δεδομένων. Οι υπολογισμοί περιλαμβάνουν τα εξής βήματα: • Περιγραφή υπάρχουσας κατάστασης του κτιρίου και υπολογισμός των μηνιαίων φορτίων

και ενεργειακής κατανάλωσης για θέρμανση και ψύξη χώρων, ζεστό νερό χρήσης, φωτισμό και βοηθητικά συστήματα, λαμβάνοντας υπόψη τη συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συστημάτων ανάκτησης θερμότητας και συμπαραγωγής. Διαμόρφωση και αξιολόγηση σεναρίων επεμβάσεων και νέος υπολογισμός της ενεργειακής κατανάλωσης.

• Υπολογισμός της θερμικής και ηλεκτρικής εξοικονομούμενης ενέργειας (kWh/m2) & μείωσης ρύπων (kg CO2/m2) ανά έτος.Υπολογισμός του κόστους των επεμβάσεων και του χρόνου αποπληρωμής.Tα σενάρια που αξιολογούνται περιλαμβάνουν επεμβάσεις σε:

• Κέλυφος (εξωτερικοί τοίχοι, οροφή, δάπεδο, ανοίγματα) • Ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις (φωτισμός, εγκαταστάσεις θέρμανσης/ ψύξης,

συστήματα ζεστού νερού χρήσης, κλιματιστικές μονάδες, αυτοματισμοί) • Ηλιακούς συλλέκτες • Θερμοκήπια • Φωτοβολταϊκά • Συμπαραγωγή θερμικής & ηλεκτρικής ενέργειας

Η μάσκα αποτελεσμάτων επίσης μπορεί να προσαρμοστεί ανάλογα με τις απαιτήσεις σε εθνικό επίπεδο, ως προς την μορφή και το είδος των αποτελεσμάτων, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης. Τα αποτελέσματα των υπολογισμών περιλαμβάνουν: • Φορτία & Καταναλώσεις σε μηνιαία και ετήσια βάση • Πρωτογενή Ενέργεια & Εκπομπές CO2

74

• Εξοικονόμηση (καυσίμων, ηλεκτρικής ενέργειας, εκπομπών CO2) • Κόστος, Περίοδος αποπληρωμής.

Τα αποτελέσματα τόσο για την υπάρχουσα κατάσταση, όσο και για κάθε σενάριο που μελετάται παρουσιάζονται με την μορφή πίνακα. Για την διευκόλυνση του χρήστη στη σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ διαφόρων σεναρίων, υπάρχει και ένας συγκεντρωτικός πίνακας (Σχήμα 20). Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα αντιγραφής των αποτελεσμάτων (πχ στο Excel®) για περαιτέρω επεξεργασία.

Σχήμα 20. Μάσκες παρουσίασης αποτελεσμάτων.

Tα αποτελέσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης για υφιστάμενα κτίρια. ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ EPA Μέθοδος BESTEST Ο έλεγχος της μεθοδολογία και της ακρίβειας των υπολογισμών έγινε σύμφωνα με την διεθνώς αναγνωρισμένη μέθοδο BESTEST [EN ISO 13791. ASHRAE Standard 140]. To EPA-NR συγκρίθηκε με 8 πιστοποιημένα λογισμικά (ESP, BLAST, DOE2, SRES/SUN, SERIRES, S3PAS, TRNSYS, TAS), που χρησιμοποιούνται τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη, για διάφορες συνθήκες, κάθε μια αναφερόμενη σε ένα συγκεκριμένο φαινόμενο μετάδοσης θερμότητας. Μελετήθηκε το κτίριο αναφοράς με διαφορετικές γεωμετρίες, προσανατολισμούς και ποσοστό σκίασης ανοιγμάτων. Τα αποτελέσματα από το λογισμικό EPA-NR βρίσκονται μέσα στο διάστημα εμπιστοσύνης 95% σε σχέση με τα αποτελέσματα των 8 πιστοποιημένων λογισμικών (υπάρχει δηλαδή 95% πιθανότητα η πραγματική τιμή να βρίσκεται μεταξύ των ορίων), για όλες τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 21. Γενικά το EPA-NR δίνει καλά και ακριβή αποτελέσματα, συγκρινόμενο με πιο πολύπλοκα λογισμικά που πραγματοποιούν δυναμικές προσομοιώσεις. Πιλοτικές εφαρμογές Ο έλεγχος της πληρότητας των προγραμμάτων EPA-ED και EPA-NR έγινε με μια σειρά πιλοτικών εφαρμογών σε Ελληνικά και Ευρωπαϊκά κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα αντίστοιχα. Σκοπός των πιλοτικών εφαρμογών ήταν να δοκιμαστούν οι μεθοδολογίες και τα λογισμικά σε πραγματικές συνθήκες και να επισημανθούν τυχόν προβλήματα, ελλείψεις ή βελτιώσεις για το τελικό λογισμικό.

75

Σχήμα 21. Συγκριτικά αποτελέσματα θερμικών και ψυκτικών φορτίων για μια περίπτωση. Οι δυο

οριζόντιες γραμμές, δηλώνουν το διάστημα εμπιστοσύνης 95%. Η μέθοδος EPA-ED εφαρμόστηκε δοκιμαστικά στις τέσσερις (4) Ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα (Αυστρία, Δανία, Ελλάδα και Ολλανδία). Συνολικά μελετήθηκαν έξι (6) κτίρια κατοικιών (μονοκατοικίες και πολυκατοικίες) διαφορετικής ηλικίας, αντιπροσωπευτικά των αντίστοιχων εθνικών τυπολογιών. Αξιολογήθηκαν διάφορα σενάρια επεμβάσεων για θέρμανση χώρων, ζεστό νερό χρήσης, ψύξη χώρων, αερισμό και φωτισμό (Σχήμα 22). Χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της μεθόδου EPA-ED, επιλέχτηκαν μια σειρά από πρακτικές επεμβάσεις και υπολογίσθηκαν οι αντίστοιχοι δείκτες ενεργειακής απόδοσης (π.χ. κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα επιφάνειας, εξοικονόμηση ενέργειας, κόστος επέμβασης, περίοδος αποπληρωμής, κ.α.), οι οποίοι παρουσιάστηκαν και αξιολογήθηκαν με τους ιδιοκτήτες.

0 100 200 300 400 500 600 700 800

kW h/m2

Σχήμα 22. Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας, για τα 6 κτίρια που επιθεωρήθηκαν (3

μονοκατοικίες & 3 πολυκατοικίες). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πιλοτικών εφαρμογών:

• Η διαδικασία επιθεώρησης, συλλογής πληροφοριών και χρήσης του λογισμικού αξιολογήθηκε με επιτυχία,

• Ο απαιτούμενος χρόνος για την επιθεώρηση και την ολοκλήρωση της μελέτης κυμάνθηκε από 2 – 4 ημέρες, ανάλογα με το μέγεθος του κτιρίου και τη διαθεσιμότητα των απαιτούμενων πληροφοριών,

• Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν θετικά από τους ιδιοκτήτες, • Δεν χρειάστηκαν σημαντικές αλλαγές στο λογισμικό ή άλλες διαφοροποιήσεις για τις

εφαρμογές στις 4 χώρες.

76

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.epa-ed.org. Η μέθοδος EPA-NR εφαρμόστηκε δοκιμαστικά στις επτά (7) χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα (Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ιταλία και Ολλανδία). Συνολικά μελετήθηκαν είκοσι πέντε (25) κτίρια γραφείων, σχολείων, νοσοκομείων και ξενοδοχείων, αντιπροσωπευτικά των αντίστοιχων εθνικών τυπολογιών, ηλικίας 2 – 70 ετών και επιφάνειας 800 – 30000 m2. Στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν συνολικά 6 πιλοτικές εφαρμογές σε 4 σχολεία, 1 κτίριο γραφείων και 1 νοσοκομείο, όλα στην Αθήνα. Αξιολογήθηκαν διάφορα σενάρια επεμβάσεων για θέρμανση χώρων, ζεστό νερό χρήσης, ψύξη χώρων, αερισμό και φωτισμό (Σχήμα 23).

0 100 200 300 400 500 600 700 800

kW h/m2

Σχήμα 23. Πραγματική κατανάλωση θερμικής ενέργειας, για τα 14 κτίρια που επιθεωρήθηκαν (7 σχολεία, 3 γραφεία και 4 νοσοκομεία).

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πιλοτικών εφαρμογών:

• Η διαδικασία επιθεώρησης, συλλογής πληροφοριών και χρήσης του λογισμικού αξιολογήθηκε με επιτυχία

• Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν θετικά από τους ιδιοκτήτες των κτιρίων • Έγιναν οι απαιτούμενες προσαρμογές του λογισμικού (πχ διαφοροποιήσεις των Η/Μ

εγκαταστάσεων κλιματισμού). Συνεπώς, τα προγράμματα EPA-ED και EPA-NR μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μηχανικών, μελετητών και εμπειρογνωμόνων, που ασχολούνται με την ενεργειακή επιθεώρηση και πιστοποίηση υφισταμένων κτιρίων οικιακού και τριτογενή τομέα. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.epa-nr.org.

77

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ DATAMINE

No Μεταβλητή Μονάδες Εξήγηση μεταβλητής

A - Δεδομένα Ενεργειακού Πιστοποιητικού 1 ID_dataset data set identity code 2 indicator_ap indicator for building or apartment 3 status_dataset status of the dataset 4 ce_date date of certification 5 status_ce status of the certificate 6 software certification software 7 consultant qualification of energy consultant 8 reason reason of the making of the energy certificate 9 data_quality data quality indicator 10 measures code for proposed measures 11 type_indicator1 type of 1. national indicator 12 value_indicator1 value of 1. national indicator 13 type_indicator2 type of 2. national indicator 14 value_indicator2 value of 2. national indicator 15 type_indicator3 type of 3. national indicator 16 value_indicator3 value of 3. national indicator 17 type_indicator4 type of 4. national indicator 18 value_indicator4 value of 4. national indicator 19 type_indicator5 type of 5. national indicator 20 value_indicator5 value of 5. national indicator 21 type_indicator6 type of 6. national indicator 22 value_indicator6 value of 6. national indicator 23 type_indicator7 type of 7. national indicator 24 value_indicator7 value of 7. national indicator

B - Γενικές πληροφορίες κτιρίου 25 bu_city building location: city 26 bu_post_code building location: post code 27 bu_region building location: region 28 bu_climate building location: climate zone 29 year1_building a (year) building erection year/period: first year 30 year2_building a (year) erection year/period : last year 31 main_utilisation main building utilisation 32 f_main fraction of main building utilisation 33 second_utilisation second building utilisation 34 f_second fraction of second building utilisation 35 third_utilisation third building utilisation 36 f_third fraction of third building utilisation 37 A_C_national m² conditioned reference floor area 38 A_C_extdim m² conditioned gross floor area 39 A_C_intdim m² conditioned floor area 40 A_C_use m² conditioned useful floor area 41 A_C_living m² conditioned living area 42 V_C m³ conditioned building volume 43 building_size value of further indicator of building size 44 f_heating fraction of the conditioned floor area supplied with a heating

system 45 f_mecvent fraction of the conditioned floor area supplied with a mechanical

ventilation system

78

No Μεταβλητή Μονάδες Εξήγηση μεταβλητής 46 f_ac fraction of the conditioned floor area supplied by a cooling / air-

conditioning system 47 n_storey number of storeys 48 attic_cond conditioned part of the attic storey 49 cellar_cond conditioned part of the cellar or underground floor 50 n_apartments number of apartments in the building 51 attached_neighbours situation of attached neighbour buildings (or apartments)

52 building_indicator further building type indicator 53 ieq Indicator for indoor environmental quality

Γ - Κτιριακό κέλυφος 54 H_transmission W/K total transmission heat transfer coefficient of the building

55 H_bridges W/K transmission heat transfer according to thermal bridges

56 A_wall m² Total wall area 57 U_wall W/(m²K) Average U-value of wall 58 f_wall_air fraction of total wall area against outside air 59 A_wall_1 m² area of representative wall 1 60 U_wall_1 W/(m²K) U-value of representative wall 1 61 A_wall_2 m² area of representative wall 2 62 U_wall_2 W/(m²K) U-value of representative wall 2 63 A_wall_3 m² area of representative wall 3 64 U_wall_3 W/(m²K) U-value of representative wall 3 65 A_window m² Total window area 66 U_window W/(m²K) average U-value of windows 67 g_window average g-value of windows 68 type_shading type of shading systems 69 A_window_south m² window area oriented south 70 A_window_west m² window area oriented west 71 A_window_north m² window area oriented north 72 A_window_east m² window area oriented east 73 A_window_1 m² area of representative window 1 74 U_window_1 W/(m²K) U-value of representative window 1 75 A_window_2 m² area of representative window 2 76 U_window_2 W/(m²K) U-value of representative window 2 77 A_roof m² total roof area 78 U_roof W/(m²K) average U-value of roof elements 79 type_roof_1 type of representative roof element 1 80 A_roof_1 m² area of representative roof element 1 81 U_roof_1 W/(m²K) U-value of roof element 1 82 type_roof_2 type of representative roof element 2 83 A_roof_2 m² area of roof element 2 84 U_roof_2 W/(m²K) U-value of roof element 2 85 A_basement m² total basement area 86 U_basement W/(m²K) average U-value of basement 87 A_basement_1 m² area of representative basement element 1 88 U_basement_1 W/(m²K) U-value of basement element 1 89 A_basement_2 m² area of representative basement element 2 90 U_basement_2 W/(m²K) U-value of basement element 2

Δ - Συστήματα 91 centralisation_heatgen_1 degree of centralisation of 1. heat generator 92 type_heatgen_1 type of 1. heat generator 93 ecarrier_heatgen_1 energy carrier of 1. heat generator

79

No Μεταβλητή Μονάδες Εξήγηση μεταβλητής 94 use_heatgen_1 use of 1. heat generator 95 year_1_heatgen_1 a (year) erection year/period of 1. heat generator: first year 96 year_2_heatgen_1 a (year) erection year/period of 1. heat generator : last year 97 centralisation_heatgen_2 degree of centralisation of 2. heat generator 98 type_heatgen_2 type of 2. heat generator 99 ecarrier_heatgen_2 energy carrier of 2. heat generator

100 use_heatgen_2 use of 2. heat generator 101 centralisation_heatgen_3 degree of centralisation of 3. heat generator 102 type_heatgen_3 type of 3. heat generator 103 ecarrier_heatgen_3 energy carrier of 3. heat generator 104 use_heatgen_3 use of 3. heat generator 105 centralisation_heatgen_4 degree of centralisation of 4. heat generator 106 type_heatgen_4 type of 4. heat generator 107 ecarrier_heatgen_4 energy carrier of 4. heat generator 108 use_heatgen_4 use of 4. heat generator 109 types_dh district heating generation types 110 fuels_dh district heating fuels 111 type_distribution_heating type of heat distribution for space heating 112 insulation_distribution_heating insulation grade of distribution pipes of the space heating

system outside the heated part of the building 113 align_distribution_heating alignment of main supply pipes for heating distribution 114 control_heat_emission control of the heat emission 115 heat_set_temperature deg C heat distribution set temperature 116 heat_temperature_control control of heat distribution temperature 117 type_distribution_hotwater type of heat distribution for hot water supply 118 insulation_distribution_hotwater insulation grade of distribution pipes of the hot water system

119 align_h_distribution_hotwater alignment of horizontal main supply pipes for hot water distribution

120 type_mecvent type of mechanical ventilation system 121 airchange 1/h air change of the mechanical ventilation system 122 control_air control of air change 123 use_ac use of air conditioning / cooling system 124 type_distribution_ac cold transport to the rooms 125 emission_ac cold emission into the rooms 126 centralisation_cold_1 degree of centralisation of the 1. cold generation system

127 type_cold_1 type of 1. cold generation system 128 source_cold_1 cold source of the 1. cold generation system 129 ecarrier_cold_1 energy carrier of the 1. cold generation system 130 year_1_cold_1 a (year) erection year/period of 1. cold generation system: first year 131 year_2_cold_1 a (year) erection year/period of 1. heat generator : last year 132 centralisation_cold_2 degree of centralisation of the 2. cold generation system 133 type_cold_2 type of 2. cold generation system 134 source_cold_2 cold source of the 2. cold generation system 135 ecarrier_cold_2 energy carrier of the 2. cold generation system 136 type_heatgen_ac_1 type of 1. heat generator used by the air conditioning/cooling

system 137 use_heatgen_ac_1 use of 1. heat generator used by the air conditioning/cooling

system 138 ecarrier_heatgen_ac_1 energy carrier of the 1. heat generator used by the air

conditioning/cooling system 139 type_heatgen_ac_2 type of 2. heat generator used by the air conditioning/cooling

system

80

No Μεταβλητή Μονάδες Εξήγηση μεταβλητής 140 use_heatgen_ac_2 use of 2. heat generator used by the air conditioning/cooling

system 141 ecarrier_heatgen_ac_2 energy carrier of the 2. heat generator used by the air

conditioning/cooling system 142 insulation_distribution_ac insulation grade of distribution pipes and/or ducts of the

cooling/air conditioning system 143 cold_set_temperature deg C set temperature of the cold distribution system 144 eff_pump information on pump efficiency 145 f_higheff_lighting fraction of high efficiency lighting 146 P_lighting W electric power of the lighting system 147 illuminance lx average illuminance of the building 148 control_lighting control of the lighting system 149 completeness_sys completeness indicator of the heat/cold supply system

E - Υπολογισμοί ενεργειακών αναγκών 150 method_heat_hw calculation method of energy demand for heating and hot water

151 method_ac method of energy demand calculation for air conditioning / cooling

152 method_light calculation method for electric energy demand of lighting and (if applicable) other electric energy demand

153 type_climate_h_c heating climate index of the calculated energy demand 154 climate_h_c value of the heating climate index (calculated energy demand)

155 type_climate_ot_c other climate index of the calculated energy consumption 156 climate_ot_c value of the other climate index (calculated energy demand) 157 Q_H_gross kWh/a gross heating energy demand of the building 158 Q_H_net kWh/a net heating energy demand of the building 159 Q_H_ce kWh/a heat losses of the space heating caused by non-ideal heat

emission control 160 Q_H_d kWh/a distribution losses of the heating system 161 Q_H_s kWh/a storage losses of the heating system 162 Q_W kWh/a hot water energy demand of the building 163 Q_W_d kWh/a hot water distribution losses 164 Q_W_s kWh/a hot water storage losses 165 Q_out_heatgen_1 kWh/a net heat output of heatgen 1 ( heat generation system 1) for

space heating and hot water supply 166 Q_out_heatgen_1_h kWh/a net heat output of heatgen 1 for space heating 167 Q_in_heatgen_1 kWh/a energy input to heatgen 1 (for space heating and hot water

supply) 168 Q_in_heatgen_1_h kWh/a energy input to heatgen 1 for space heating 169 Q_out_heatgen_2 kWh/a net heat output of heatgen 2 ( heat generation system 2) for

space heating and hot water supply 170 Q_out_heatgen_2_h kWh/a net heat output of heatgen 2 for space heating 171 Q_in_heatgen_2 kWh/a energy input to heatgen 2 (for space heating and hot water

supply) 172 Q_in_heatgen_2_h kWh/a energy input to heatgen 2 for space heating 173 Q_out_heatgen_3 kWh/a net heat output of heatgen 3 ( heat generation system 3) for

space heating and hot water supply 174 Q_out_heatgen_3_h kWh/a net heat output of heatgen 3 for space heating 175 Q_in_heatgen_3 kWh/a energy input to heatgen 3 (for space heating and hot water

supply) 176 Q_in_heatgen_3_h kWh/a energy input to heatgen 3 for space heating 177 Q_out_heatgen_4 kWh/a net heat output of heatgen 4 ( heat generation system 4) for

space heating and hot water supply 178 Q_out_heatgen_4_h kWh/a net heat output of heatgen 4 for space heating

81

No Μεταβλητή Μονάδες Εξήγηση μεταβλητής 179 Q_in_heatgen_4 kWh/a energy input to heatgen 4 (for space heating and hot water

supply) 180 Q_in_heatgen_4_h kWh/a energy input to heatgen 4 for space heating 181 Q_H_aux kWh/a auxiliary electric energy of the heating system 182 Q_V_aux kWh/a auxiliary electric energy of the ventilation system 183 Q_W_aux kWh/a auxiliary electric energy of the hot water system 184 Q_C kWh/a cold energy demand of the building 185 Q_C_d kWh/a cold energy distribution losses 186 Q_C_s kWh/a cold storage losses 187 Q_out_cold_1 kWh/a cold output of cold generation system 1 188 Q_in_cold_1 kWh/a energy input to cold generation system 1 189 Q_out_cold_2 kWh/a cold output of cold generation system 2 190 Q_in_cold_2 kWh/a energy input to cold generation system 2 191 Q_out_heatgen_ac_1 kWh/a net heat output of 1. heat generator used by the air conditioning

/ cooling system 192 Q_in_heatgen_ac_1 kWh/a energy input of 1. heat generator used by the air conditioning /

cooling system 193 Q_out_heatgen_ac_2 kWh/a net heat output of 2. heat generator used by the air conditioning

/ cooling system 194 Q_in_heatgen_ac_2 kWh/a energy input of 2. heat generator used by the air conditioning /

cooling system 195 Q_C_aux kWh/a electric auxiliary energy demand of the air conditioning / cooling

system 196 Q_E_other kWh/a total other electric energy demand of the building 197 info_other_electric kWha information on other demand 198 Q_E_lighting kWh/a electric energy demand for lighting 199 Q_H_CHP kWh/a total heat generation by CHP 200 Q_E_M_CHP kWh/a total electric and mechanic energy generation by CHP

201 ecarrier_CHP type of energy carrier used by cogeneration engines

202 Q_in_CHP kWh/a energy input to cogeneration engines

ΣΤ - Βασικές παράμετροι πραγματικής λειτουργίας κτιρίου 203 method_op method of operational rating 204 date_1_op first month and year of measurement period 205 date_2_op last month and year of measurement period 206 climate information on climate or weather correction 207 type_climate_h_m heating climate index of the measured energy consumption 208 climate_h_m value of the heating climate index (measured energy

consumption) 209 type_climate_other_m other climate index of the measured energy consumption 210 climate_other_m value of the other climate index (measured energy consumption)

211 op_consider indicator of energy types considered in the operational rating

Ζ - Κατανάλωση και παραγωγή ενέργειας 212 electric_1_use use of electric energy 1 213 electric_1_m kWh/a measured electricity consumption according to electricity use1

214 electric_1_c kWh/a calculated electric energy consumption according to electricity use 1

215 electric_2_use use of electric energy 2 216 electric_2_m kWh/a measured electricity consumption according to electricity use 2

82

No Μεταβλητή Μονάδες Εξήγηση μεταβλητής 217 electric_2_c kWh/a calculated electric energy consumption according to electricity

use 2 218 ecarrier_1_type type of energy carrier 1 219 ecarrier_1_use use of energy carrier 1 220 ecarrier_1_m kWh/a measured consumption of energy carrier 1 221 ecarrier_1_c kWh/a calculated consumption of energy carrier 1 222 ecarrier_2_type type of energy carrier 2 223 ecarrier_2_use use of energy carrier 2 224 ecarrier_2_m kWh/a measured consumption of energy carrier 2 225 ecarrier_2_c kWh/a calculated consumption of energy carrier 2 226 ecarrier_3_type type of energy carrier 3 227 ecarrier_3_use use of energy carrier 3 228 ecarrier_3_m kWh/a measured consumption of energy carrier 3 229 ecarrier_3_c kWh/a calculated consumption of energy carrier 3 230 gen1_type 1. type of energy generation in the building 231 gen_1_use use of produced energy of type 1 232 gen_1_m kWh/a measured amount of produced energy of type 1 233 gen_1_c kWh/a calculated amount of produced energy of type 1 234 gen_2_type 2. type of energy generation in the building 235 gen_2_use use of produced energy of type 2 236 gen_2_m kWh/a measured amount of produced energy of type 2 237 gen_2_c kWh/a calculated amount of produced energy of type 2 238 type_electric_sp type of special electric energy sources 239 electric_sp_m kwh/a amount of electric energy which is supplied to the building by

special sources (measured value) 240 electric_sp_c kwh/a amount of electric energy which is supplied to the building by

special sources (calculated value) 241 completeness_energy completeness indicator of energy balance (operational rating)

H - Πρωτογενής Ενέργεια, Εκπομπές CO2 242 method_primary_energy definition of primary energy 243 method_CO2 definition of CO2 244 method_weighted definition of other weighted energy type 245 rating_type applied type of energy rating 246 primary_energy kWh primary energy demand of the building 247 primary_energy_uses uses to which the primary energy demand is related 248 co2 kg CO2 emissions of the building 249 co2_uses uses to which CO2 emissions are related 250 weighted kWh weighted energy demand of the building 251 weighted_uses uses to which the weighted energy demand is related 252 type_ben_1 1. type of benchmark 253 ben_1 value of 1. benchmark 254 type_ben_2 2. type of benchmark 255 ben_2 value of 2. benchmark

83