cerc bdt 112.3a puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

36
Cerc BdT 112.3a Puois nostre temps comens a brunezir , vv. 31-36 : Ves manhtas partz vey lo segle faillir, per qu’ieu n’estauc marritz e cossiros, que soudadiers non truep ab cuy s’apays, per lauzengiers qu’an bec malahuros, qui son pejor que Judas que Dieu trays; ardre·ls degr’ om e totz vius sebellir. De maints côtés, je vois le monde faillir : je suis marri et soucieux de ce que le soudoyer ne trouve plus qui le nourrisse, par le fait des médisants à la langue maudite, pires que Judas, qui trahit Dieu ; on les devrait brûler ou ensevelir tout vivants. BnMar BdT 63.2 A, senhor, qui so cuges , vv.43-48 et 55-58 : Lenguaforcat, becx agutz, quan totz lo plaitz es vencutz e lor digz que di aunitz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ve·us los ab peira batutz et an pro que consirar. Lengua forcat son pejor cel qu’a trait son Senhor, [var. E - que Judas que trait] que ri d’aquo c’autre plor e fan la lei cambiar, « Langue fourchues », becs aigus, quand le procès est tout à fait gagné, et que leurs paroles – que Dieu honnisse! … les voilà (?) frappés d’une pierre et ils ont bien de quoi réfléchir. « Langues fourchues » sont pires que Judas qui trahit son seigneur, car ils rient de ce dont un autre pleure et ils bouleversent la loi. BnMar BdT 63.8 Quan l erb es reverdezida , vv. 50-53 : Car si·n fauc fol’esbrugida e trop gran vertat l’enquier si auran m’amor delida e vieillas e lauzengier. BnMar BdT 63.7a Quant la plueja e·l vens e·l tempiers , vv. 15- 18 [7, 14, 35] : Tan voil, domna, q’us jorns primiers esplei que nostr’amors non cas per gelos ni per lauzengiers, cui mals focs las lengas abras. Car si je fais sottement du tapage et que je m’enquiers de trop près de la vérité, les vieilles et les calomniateurs auront détruit mon amour Je désire tant, ma dame, réussir quelque jour (auprès de vous), avant que notre amour ne soit brisé par des jaloux et par des « losengiers ».

Upload: keanu

Post on 08-Jan-2016

40 views

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

Cerc BdT 112.3a Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 : Ves manhtas partz vey lo segle faillir, per qu ’ ieu n ’ estauc marritz e cossiros, que soudadiers non truep ab cuy s ’ apays, per lauzengiers qu ’ an bec malahuros, qui son pejor que Judas que Dieu trays; - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Cerc BdT 112.3a Puois nostre temps comens’a brunezir, vv. 31-36 :

Ves manhtas partz vey lo segle faillir,per qu’ieu n’estauc marritz e cossiros,que soudadiers non truep ab cuy s’apays,per lauzengiers qu’an bec malahuros,qui son pejor que Judas que Dieu trays;ardre·ls degr’ om e totz vius sebellir.

De maints côtés, je vois le monde faillir : je suis marri et soucieux de ce que le soudoyer ne trouve plus qui le nourrisse, par le fait des médisants à la langue maudite, pires que Judas, qui trahit Dieu ; on les devrait brûler ou ensevelir tout vivants.

BnMar BdT 63.2 A, senhor, qui so cuges, vv.43-48 et 55-58 :

Lenguaforcat, becx agutz,quan totz lo plaitz es vencutze lor digz que di aunitz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ve·us los ab peira batutzet an pro que consirar.

Lengua forcat son pejorcel qu’a trait son Senhor,[var. E - que Judas que trait]que ri d’aquo c’autre plore fan la lei cambiar,

« Langue fourchues », becs aigus, quand le procès est tout à fait gagné, et que leurs paroles – que Dieu honnisse! … les voilà (?) frappés d’une pierre et ils ont bien de quoi réfléchir.

« Langues fourchues » sont pires que Judas qui trahit son seigneur, car ils rient de ce dont un autre pleure et ils bouleversent la loi.

BnMar BdT 63.8 Quan l’erb’es reverdezida, vv. 50-53:

Car si·n fauc fol’esbrugidae trop gran vertat l’enquiersi auran m’amor delidae vieillas e lauzengier.

BnMar BdT 63.7a Quant la plueja e·l vens e·l tempiers, vv. 15-18 [7, 14, 35] :

Tan voil, domna, q’us jorns primiersesplei que nostr’amors non casper gelos ni per lauzengiers,cui mals focs las lengas abras.

Car si je fais sottement du tapage et que je m’enquiers de trop près de la vérité, les vieilles et les calomniateurs auront détruit mon amour

Je désire tant, ma dame, réussir quelque jour (auprès de vous), avant que notre amour ne soit brisé par des jaloux et par des « losengiers ».

Page 2: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 63.3 Bel m’es lai latz la fontana, vv. 10-18 :

Dona es vas drut trefanade s’amor pos tres n’apana:estra lein’i son trei,mas ab son marit l’autreiun amic cortes prezant.E si plus n’i vai sercantes desleialadae puta provada.

Une dame est déloyale en amour envers son ami, quand elle l’accorde à trois; c’est contre la loi qu’ils sont à trois. Mais je lui permets à côté de son mari un ami courtois et estimé. Et si elle en cherche plus, elle est déshonorée et putain avérée.

Page 3: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Et quand Pierre d’Auvergne fut entré comme chanoine dans un canonicat, pourquoi se promettait-il « entièrement » à Dieu, pour ensuite « se briser » (rompre ses vœux)? Car il se transforma en fol jongleur, de sorte qu’il change son renom « entier ».

Composer des airs nouveaux et inédits, c’est une belle maîtrise; et celui qui sait lacer et lier de belles paroles, exerce un bel art; mais il ne convient pas que quelqu’un dise qu’il y est supérieur à tout le monde.

PrAlv BdT 323.3 Al dessebrar del païs, vv. 45-48:

A partirm'ave de la terra conia;si no·m fos per que·s n'azir,mes mi fora en canonia.

BnMar BdT 63.6, D’entier vers far ieu non pes, vv. 31-36:

E quan canorgues si mesPey d’Alvernh’ en canongia,A Dieu per que∙s prometiaEntiers que pueys si fraysses?Quar si feys, fols joglar esPer que l’entier pretz cambia.

BnMar BdT 63.6, D’entier vers far ieu non pes, vv. 73-78:

De far sos novelhs e fresso es bella maestriae qui belhs motz lassa e liade belh art s’es entremes;mas non cove q’us dissesque de totz n’a senhoria.

Je ne songe pas à faire une chanson « entière » (parfaite), mais je n’en ferais pas non plus de « brisée » (imparfaite), et pourtant je fais sans cesse des chansons, une ou deux ou trois par an, mais fussent-elles encore plus nombreuses, elles ne sont ni « entières » ni brisées ».

BnMar BdT 63.6, D’entier vers far ieu non pes, vv. 1-6:

D’entier vers far ieu non pesNi ges de fragz no∙n fariaE si fatz vers tota via,En l’an un o dos o tres,Et on plus sion asses,Entier ni frag no so mia

PrAlv BdT 323.24 Sobre·l vieill trobar e·l novel , vv. 1-6:

Sobre·l vieill trobar e·l novelvueill mostrar mon sen als sabens,qu’entendon be cil que a venir sonc’anc tro per me no fo faitz vers entiers,e qui non cre qu’ie·n sia verdadiersauia dese con estau a razon.

Page 4: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

PrAlv BdT 323.11 Chantarai d’aquestz trobadors, vv. 19-24 :

E·l tertz Bernartz de Ventadorn,qu’es menre de Bornelh un dorn:en son paire ac bon sirvenper trair’ ab arc manal d’alborn,e sa maire escalfav’ al fornet amassav’ a l’issermen.

Le troisième, Bernard de Ventadour, inférieur à Bornelh de la largeur de la main, eut pour père un serviteur expert à tirer de l’arc de cytise. Quant à sa mère, elle chauffait le four et ramassait des sarments.

PrAlv BdT 323.11 Chantarai d’aquestz trobadors, vv. 79-84 :

Peire d’Alvernhe a tal votzque non canta sus ni desotz,e lauza·s mout a tota gen;pero maiestres es de totz,ab q’un pauc esclarzis sos motz,qu’a penas nulhs hom los enten.

Quant à Pierre d’Auvergne, il a une voix telle qu’il chante aussi bien en haut qu’en bas et se vante fort auprès de toute gent. Mais c’est bien le maître de tous, à condition qu’il rende un peu plus claires ses paroles, car c’est à peine si on les comprend.

BnMar BdT 63.7a Quant la plueja e·l vens e·l tempiers, vv. 7, 14, 35 :

lo matin egal del alborn

eu∙m al mon bel palais el forn

dels mals no∙m puesc partir un dorn

Page 5: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

PrAlv BdT 323.11 Chantarai d’aquestz trobadors, vv. 49-54 :

E l’ochens Bernatz de Saissac,qu’anc un sol bon mestier non acmas d’anar menutz dos queren,et anc pueys no·l prezei un brac,pus a·N Bertran de Cardalhacques un vieil mantel suzolen.

Le huitième est Bernard de Saissac, qui n’eut jamais d’autre bon métier que d’aller mendier de menus dons. Et je l’estime moins que fange depuis qu’il est allé mendier à Bertrand Cardaillac un vieux manteau couvert de crasse.

BnMar BdT 63.8 Quan l’erb’es reverdezida, vv. 8-14:

Si ai amor encobidae mes tot mon cossirierque ja no vuelh a ma vida,mon grat, far autre mestier,qu’anc pus nasquey de ma maireno volgui autr’obra faireni d’autre labor no viu.

J’ai tellement convoité l’amour, j’y ai tant mis tout mon désir, que de ma vie je ne veux faire, de mon propre gré, d’autre métier, car jamais depuis ma naissance je ne voulus m’appliquer à autre chose, et je ne vis point d’autre labeur.

BnMar BdT 63.7 Farai un vers ab son novelh, vv. 37-39 et 43-46 :

Cuy siey amic falhon del totben seri’ ops a perforsarque non estes tostemps el lot

Mas so que hom a, sobretotcove per mezura menar,si non o fai es senes cot:l’autruy l’ave segr’ e cassar.

Celui qui est tout abandonné de ses amis, devrait bien s’efforcer de ne pas toujours rester dans la boue.

Mais ce que l’homme a, surtout il convient de le mener avec mesure. S’il ne le fait pas et qu’il le néglige, il est obligé de poursuivre et de pourchasser le bien d’autrui.

Page 6: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

PrAlv BdT 323.11 Chantarai d’aquestz trobadors, vv. 61-66 :

E N’Ebles de Saigna·l dezes,a cuy anc d’amor non venc bessi tot se canta de coynden:us vilanetz enflatz plages,que dizon que per dos pogeslai se logua e sai si ven.

Le dixième est messire Ebles de Saignes, qui n’eut jamais grand succès en amour, bien qu’il chante comme s’il avait mal aux dents (?). C’est un vilain, prétentieux et chicaneur, dont on dit que pour deux deniers pougeois, il se loue d’un côté et se vend de l’autre.

BnMar BdT 63.8 Quan l’erb’es reverdezida, vv. 57-66:

N’Eblon man ves Marguarida,lo vers per un mesatgier,qu’en lui es amor jauzidade don’ e de cavalier.Et ieu soi sai ajustairede dos amicx d’un vejaire,N’Aimes e·N L’Estrebesquiu.

N’Aimes e·N L’Estrebeschaireson dui amic d’un vejaire[...] ab L’Entrebeschiu.

J’envoie la chanson par un messager à messire Eble, du côté de Margarida, car chez lui amour de dame et de chevalerie trouve un joyeux accueil. Et ici, je mets d’accord deux amis d’un [même?] avis, les sires Aimes et le Dénoueur.

Les sires Aimes et le Dénoueur sont deux amis d’un avis…

Page 7: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 63.7 Farai un vers ab son novelh, vv. 43-50 :

Mas so que hom a, sobretotcove per mezura menar,si non o fai es senes cot:l’autruy l’ave segr’ e cassar.Ab so qu’ieu sembli be la cotque non talh’ e fa·l fer talhar.

Aquo de qu’ieu non say un motcugi ad autruy ensenhar.

Mais ce que l’homme a, surtout il convient de le mener avec mesure. S’il ne le fait pas et qu’il le néglige, il est obligé de poursuivre et de pourchasser le bien d’autrui. Avec cela, je ressemble bien à la pierre à aiguiser qui, sans tailler, fait tailler le fer. Ce dont je ne sais pas (moi-même) un mot, je pense l’enseigner à autrui.Horace, Ars poetica, 304-306 :

Ergo fungar vice cotis, acutumreddere quae ferrum valet exsors ipsa secandi.Munus et officium, nil scribens ipse, docebo

Donc, je veux jouer le rôle de la pierre à aiguiser, capable de rendre le fer tranchant sans avoir elle-même la propriété de couper. J’enseignerai, sans rien écrire moi-même, la tâche et le devoir.

Page 8: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 63.5 Compahno, per companhia, vv. 36-39:

Pero per conseill fariala leujorBernart Martin lo Pintorque ditz e trai guirentia

Ainsi il ferait la légèreté selon le conseil de Bernart Martin le Peintre qui dit et témoigne.

Horace, Ars poetica, 9-10, 361 :

Pictoribus atque poetisquidlibet audendi semper fuit aequa potestas

Ut pictura poesis

Les peintres et les poètes, toujours, eurent le juste pouvoir de tout oser.

Il en est d’une poésie comme d’une peinture

Page 9: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 63.1 Amar dei, vv. 10-13:

Dunc dompneicolor en peintura,mas be veien plan ma rancura

Alors je me donne l’air d’être heureux en amour [je courtise une vaine apparence], mais en réalité je vois bien ce qui fait mon chagrin.

Sap. 15, 4-5 : Non enim in errorem induxit nos hominum malae artis excogitatio, nec umbra picturae labor sine fructu, effigies sculpta per varios colores, cuius aspectus insensato dat concupiscentiam.

Non, les inventions humaines d'un art pervers ne nous ont pas égarés, ni le travail stérile des peintres, ces figures barbouillées de couleurs disparates, dont la vue éveille la passion chez les insensés et leur fait désirer la forme inanimée d'une image morte.

Page 10: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

GlPoi BdT 183.2 Ben vueill que sapchon li pluzor, vv. 1-3 :

Ben vueill que sapchon li pluzord’un vers, si es de bona colorqu’ieu ai trat de bon obrador

Marc BdT 293.16 D’aisso laus Dieu, vv. 49-51 :

Del plus torz fenssui ples e prens,de cent colors per mieills chauzir

RbAur BdT 389.22 Cars, douz e fenhz del bederesc, v. 19:

Cars, bruns e tenhz motz entrebesc

Je veux que tout le monde sache s’il est de bonne couleur, ce petit vers sorti de mon atelier.

Je suis doué et rempli d’une infinité d’artifices, de cent moyens pour aboutir [ou nuire]

J’enchevêtre des mots obscurs et ternes

Page 11: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

JfRud BdT 262.7 Qui no sap esser chantaire (BnMar ?):

Qui no sap esser chantaire,brairedeu quant aug lo ver sonarclare qant son per tot mesclatprate·l rozal del mati s’espanblansobre l’erba josta·l sauza.

Que celui-là qui ne sait pas chanter aboie, quand j’entends les vergers résonner gaiement, quant partout les prés sont bigarrés et que la rosée du matin s’épand doucement sur l’herbe auprès du saule.

Page 12: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnVen 70.9, 1: Bel m’es can eu vei la brolhaBnVen 70.10, 1: Bel m’es qu’eu chan en aquel mesMarc 293.11, 1: Bel m’es quan la rana chanta (cf. 293.12, 12a, 13, 21)

JfRud 262.5, 1: Quan lo rius de la fontana

Marc 293.31, 9-10: E s’esforsa si la rana lonc la fontanilhaMarc 293.21, 1-4: Bel m’es quan la fuelh’ ufana / en l’auta branquilha / e·l rossinholets s’afana / desotz la ramilha

Cerc 112.1c, 6: Contre l’ivern e·l freig aurei

GrEsp 244.13, 42-43: Dous aureys / tempratz non trop cautz ni freys

Cerc 112.1a, 3: Can par la flors sobre·l verjanCerc 112.3a, 2: E li verjan son de la fuelha blosCerc 112.4, 2: E·l fuelha chai de sus verjan

Marc 293.5, 7-11: C’est amors… a cui es douss’e privada

Page 13: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

« In conclusione: nella poesia di Bernart Marti si possono cogliere echi formali da Marcabruno, ma non si trova affatto il rigoroso moralismo marcabruniano. In particolare, la strofa in cui egli sentenzia che estra lei n’i son trei non costituisce un’interpretazione autentica della condanna che Marcabruno pronuncia contro cella qu’en pren dos o tres. Essa ricorda, sì, i versi di Marcabruno; ma, forse giuocando consapevolmente sull’equivoco, in realtà li corregge, nel senso di quello ch’io chiamerei “il compromesso cortese”. Compromesso tra la spregiudicata esuberanza d’un Guglielmo d’Aquitania e l’arcigno ritegno d’un Marcabruno; compromesso tra libertinaggio d’istinto mondano e monogamia di legge divina »

A. Roncaglia, « Trobar clus: discussione aperta », p. 43-44

Page 14: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Cerc 112.1a, 36-37:Non a valor d’aissi enancela, c’ab dos ni ab tres jai

Celle qui couche avec deux ou trois amants, de ce jour-là, elle perd toute valeur

Marc 293.15, 27-30:Mas cella qu’en pren dos o trese per un non s’i vol fiar,ben deu sos pretz asordejare sa valors a chascun mes.Marc 293.18, 43-44 et 55-57 (ms. C):Selh’amor[s] viu de rapinaque per un sol non defina……………………………………….Amors qui ves dos s’aclinaquer lo ters que∙l plec l’esquina,plus es puta que maustina

Mais celle qui en prend deux ou trois [amants? hommes?] et ne veux donner sa foi à un seul doit bien avilir son prix et sa valeur chaque mois

L’amour qui ne se contente pas d’un seul [homme] vit de pillage [tromperie]………………………………………………L’amour qui s’incline devant deux personnes et en désire aussi une troisième devant laquelle plier l’échine est plus dévergondé qu’une mâtine

Page 15: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Marc 293.15, 27-30:Mas cella qu’en pren dos o trese per un non s’i vol fiar,ben deu sos pretz asordejare sa valors a chascun mes.

Mais celle qui en prend deux ou trois [amants? hommes?] et ne veux donner sa foi à un seul doit bien avilir son prix et sa valeur chaque mois

Marc 293.30, 87: ni de son cor plus trefana

Page 16: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Marc 293.32, 64-72:

C’amors s’embrialai on conois son par;blancha e floria,e presta de granar,ses felloniafai contr’amic aisar;ops l’es qe·is garcel cui bon’amors guiade mespreiso.

Car amour croît là où il reconnaît son compagnon; blanc et fleuri et prêt à germer, sans méchanceté il met à son aise le vrai amant; il faut que celui que guide le bon amour se garde des mauvaises actions.

Page 17: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Marc 293.30, 54-56:Per so n’auretz per soudadaal partir: bada, fols, bada,e la muz’a meliana

Marc 293.5, 12: Tant que∙l fols deven musaireMarc 293.5, 29: Si l’us musa, l’autre badaMarc 293.14, 1: La musa port’e∙l badalhMarc 293.14, 33: Qu’estra grat mus’e badalhaMarc 293.25, 63-64: Bad’e mus / qui∙l vol plusMarc 293.42, 15-16: E∙l jelos bada e musa /

e fai badiu badarel

Cerc 112.4, 37-38: Bel m’es quant ilh m’enfolhetis /

e∙m fai muzar e∙n vauc badan

Pour ce, vous aurez pour salaire, au départ: baye, fou, baye, et la perte de l’après-midi.

Page 18: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 63.1, 55-57: non a rei / el mon tan com dura / mieils estei

Cerc BdT 112.1b, 5-6:mas tan s’es de mi loignada /q’ieu non la puesc aconseguir

Marc BdT 293.1, 42: que trop s’es de mi alonhatzBnMar BdT 63.1, 49-50: tant es fin’e pura, / grail’e grass’e plana

RmMir BdT 406.6, 53-54: qu’en tela renzana / agr’en sa cabanaArGlMarsan, Ensenhamen, 11: camizas de ransanFlamenca, 5822-5833: camis’e bragas ac de tela / de Rens ben faita e sotil

GlPoi BdT 183.1, 23-24:enquer me lais Dieus viure tan / qu’aia mes mans soz son mantel

Cerc BdT 112.1b, 47-49:si josta mi despoliadanon la puesc baizar e tenirdins cambra encortinada

JfRud BdT 262.5, 12-14:ab atraich d’amor doussanadinz vergier o sotz cortinaab dezirada companha

Page 19: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Léo SPITZER, « L’amour lointain de Jaufré Rudel et le sens de la poésie des troubadours », in Romanische Literaturstudien 1936-1956, Tübingen 1959 (1944), p. 363-417.

Grace FRANK, « The distant love of Jaufré Rudel », Modern language notes, 57 (1942), p. 528-534.

Pietro G. BELTRAMI, « Ancora su Guglielmo IX e i trovatori antichi », Messana, n.s. 4 (1990), p. 5-45.

Page 20: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

PrAlv BdT 323.15, 8-11:Contr’aisso m’agrada·l parersd’amor lonhdana e de vezis,quar pauc val levars ni iazersa lui ses lieys cuy es aclis,BnVen BdT 70.7, 7:eu melhur enans que sordei

Vida du Monge de Montaudon:E fo faichs seingner del Puoi Sainta Maria e de dar l’esparvier. Lonc temps ac la seingnoria de la cort del Puoi, tro que la cortz se perdet

Canso de la Crozada, 7954-7955:Qui no sap cosselh pendre l’ora que l’a mestier, ja a la cort del Poy no prengua l’esparvier

Canso de la Crozada, 8119:Que fier e trenca e briza totz los cors e·ls correitz

Dans cette situation, j’aime bien l’apparition d’un amour lointain et voisin, parce que la veille et le sommeil ont peu de valeur pour lui, sans celle à laquelle il est soumis

Je deviens meilleur au lieu d’empirer

Et il fut fait seigneur du Puy Sainte-Marie, avec le privilège de donner l’épervier. Longtemps il eut la seigneurie de la cour du Puy, jusqu’au moment où la cour disparut

Celui qui ne sait pas prendre sa décision à l’instant où cela lui est nécessaire, ne se hasarde pas à prendre l’épervier à la cour du Puy

Elle rompit et brisa tous les cuirs et les attaches

Page 21: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

JfRud BdT 262.5, vv. 8-14:

Amors de terra lonhdana,per vos totz lo cors mi dol.E no·n puesc trobar meizinasi non vau vostre reclamab atraich d’amor doussanadinz vergier o sotz cortinaab dezirada companha.

BnMar BdT 63.3, vv. 33-36,  43-47:

Ges non ai mon cor voiantd’amor quan m’en vauc prezantper Na Dezirada,mas trop m’es lunhada.……………………………………….c’asatz fauc meils mon talantquan l’ai despoilladasotz cortin’ obrada.

En autr’amistat propdanam’amar mis, que·m fo dolsana:

Cerc BdT 112.1b, vv. 3-6, 12-13, 47-49:

vueil un novel chant comenzard’un amor cui am e dezir;mas tan s’es de mi loignadaq’ieu non la puesc aconseguir……………………………………………….Las! tan l’aurai desiradaqe per lei plaing, plor e sospir……………………………………………….si josta mi despoliadanon la puesc baizar e tenirdins cambra encortinada.

Page 22: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 63.6, 15-17:Fols hom leu so cujariaque chans nulhs entrebesquesqu’om de vanetat fezes

ElCai BdT 133.2, 17-18:Qu’us rics savais que trastombafin’amor e l’entrebesca

GlAde BdT 202.4, 13-14:Ans vauc de bresc entrebrescan,debresc entrebrescat d’enjan

GrBor BdT 242.11, 20-21:es, qui sap razo gardar,com los motz entrebeschar

Marc BdT 293.14, 35-36:qu’amors adoncx entrebresca,enginhos desentrebresc

Marc BdT 293.31, 39-40:del cim tro qu’en la racina,entrebescat hoc e no

Marc BdT 293.33, 9-11:mas menut trobador bergauentrebesquillmi tornon mon chant en badau

Marc BdT 293.37, 7-8 et 11-12:Trobador, ab sen d’enfanssa,movon als pros atahina, […]e fant los motz, per esmanssa,entrebeschatz de fraichura

RbAur BdT 389.20, 20-21:q’ieu non sui cel que paresc:q’en autre sen m'entrebesc

RbAur BdT 389.22, 19 et 26-27:Cars, bruns e tenhz motz entrebesc……………………………………………..e enclau Joven e sergaper qu’ira e jois entrebesca

RbAur 389.41, 36-37:Ben ai ma voluntat plenade tal sen que s’entrebesca

Page 23: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Attribution: C+CReg2 = Marc; R+CReg1 = BnMar; ABDEIKNN2 = PrAlv

8ababcd (cf. Cerc BdT 112.4 Quant l’aura doussa s’amarzis)8 coblas unissonans + tornada cdMss. ABIKNN2z:Sainta Maria d’Orien, guiza·ls reis e

l’emperadore faitz lor far ab la lur gen lo servizi Nostre Seignor, qe·il Turc conoscant

l’entresseingon Dieus moric per nos

carnau.

Mss. C(DE):Sancta Mari’, en Orien,guiza·l rei e l’emperadore lur fagz far ab la lor genlo servizi Nostre Senhor,que·lh Turc conosco l’entressenhque Dieus pres per nos mort carnau.

reis = Philippe II Auguste et Henri II Plantagenêt (ou son fils Richard Cœur de Lion)emperador = Frédéric Barberoussedate = troisième croisade, 1187-1190

rei = Louis VIIemperador = Conrad IIIdate = deuxième croisade, 1145-1147

Page 24: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 323.5, 1:Belha m’es la flors d’aguilen (ABCDKN2)Belha m’es la flor d’aguilen (IENR)

DdPra BdT 124.5, 1: Bela m’es la votz autana

BnMar BdT 323.5, 2:quant aug del fin joi la doussorcant aug dels dos chans la dossor (R)

GlMon BdT 225.2, 1-5:Ar ab lo coinde pascor,qan vei de bella colorflors per vergiers e per pratz,e aug chantar daus totz latzlos auseletz per doussour

Page 25: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 323.5, 5:e son de flors cubert li reynh (C)e son de flors cubert li ram (ABDEIKNN2)e son li ram cubert de penh (R)

ArDan BdT 29.5, 2: son nou de flors els rams li renc

BnMar BdT 323.5, 6:gruec e vermelh e vert e blau (ABCDEIKN2)groc e vermeill e vert e brau (N)gruoc e vermelh e blanc e blau (R)

Marc BdT 293.2, 5: quant li prat son vermelh e grocBnVan BdT 293.12, 6: e son li prat groc e vermelhPrRmTol BdT 355.14, 2: e·il prat son groc vert e vermeill

ArDan BdT 29.4, 1-2:Er vei vermeilz vers blaus blans gruocsvergiers plais plans tertres e vaus

Page 26: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Marc BdT 293.36, 25-28:Drudari’ es trassaillidae creis Putia s’onor,e·il moillerat l’ant sazidae so·is fait dompnejador

Cerc BdT 112.1a, 15-17:Ben sai qe lor es mal estanals moilleratz car se fan gaidomnejador ni drudejanMarc BdT 293.39, 50-56:Non puosc sofrir qu’als moilleratznon diga lor forfaitz saubutz;non sai la cals auctoritatzlor mostra c’om los apel drutzsemblan fant del ase cortes,c’ab son seignor cuidet bordir,cant lo vic trepar ab sos ches.

Marc BdT 293.5, 19-30:

Moillerat, per saint Ylaire,son d’una foldat confraire,Qu’entr’els es guerra mogudatals que cornutz fa cornuda,e cogotz copatz copada.Puois eis la coa de braire.

Tals cuid’ esser ben gardairede la so’ e del autrui laire,c’atretals es devengudad’aicel de sai que la cuda;si l’us musa, l’autre badae ieu sui del dich pechaire.

BnMar BdT 323.5, 7:De molheratz ges no m’es gen (CR)De moilleratz no m’es pas gen (ABDEIKNN2)

molherat:Marc BdT 293.4, 31 et 39; 5,19; 8, 16 et 51; 17, 31,42 et 44; 19,46; 36,27; 39,50; 40,16

Page 27: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

GlPoi BdT 183.7, 43-48:Fait ai lo vers, no sai de cui;et trametrai lo a celuique lo·m trametra per autruienves Peitau,que·m tramezes del sieu estuila contraclau.

Marc BdT 293.41, 34-36:Tans n’i vei dels contraclaviers,greu sai remanra conz entiersa crebar ni a meich partir.

Marc BdT 293.12a, 31-33:Car el n’a la clau segondaper qe·l segner, so·us afin,porta capel cornut coninMarc BdT 293.33, 19-20:Avoleza porta la claue geta Proez’ en issill

RmMir BdT 406.23, 15-16:Ab fals digz et ab termes loncsfant dompnas de cortes vilasMarc BdT 293.32, 19-24:Non sai que faire,tant fort sui entrepres,q’entorn l’arairesi fant villan cortese·il just pechaired’aisso q’en lor non esMarc BdT 293.36, 25-28:Drudari’ es trassaillidae creis Putia s’onor,e·il moillerat l’ant sazidae so·is fait dompnejador

BnMar BdT 323.5, 10:Engienhs cossi gardon las lor (C)Engeing ab que gardon las lor (ABDEIKNN2)Ab genh co mielhs gardon labor (R)

Page 28: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 323.5, 15-16:

E l’ases quan bram’ eyssamen,cum fai lebriers ab son senhor (C)

E l’asne braydis eyssamen,com fa·l lebrier a son senhor (R)

E l’ases camjet eissamen,qand vi·l lebrier ab son seignor (AB)

Ellas si·s camjon eissamen,com lo lebriers ab son seignor (DEN)

Ellas si·s camion eissamen,qan lo lebriers ab son seignor (IKN2)

Page 29: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Marc BdT 293.39, 50-56:Non puosc sofrir qu’als moilleratznon diga lor forfaitz saubutz;non sai la cals auctoritatzlor mostra c’om los apel drutzsemblan fant del ase cortes,c’ab son seignor cuidet bordir,cant lo vic trepar ab sos ches.

Marc BdT 293.2, 26-30:Greu cug mais que ja lur donaquist soldat vay qu’es traitz plaseguon la natura del ca:pus lo guos ro e·l lebriers gron,de sus ves del plat bufa·l foc.Marc BdT 293.31, 46-49:Dompna non sap d’amor finac’ama girbaut de maiso,sa voluntatz la mastinacum fai lebrieir’ ab gosso

Adémar de Chabannes, à partir d’Ésope 275:Asinus cotidie uidebat Catellum blandiri Dominum, et de mensa saturari, et a familia illi largiri plura. Sic dixit As[inus] : Si Canem immundissimum sic diligit Dominus meus et familia, [quanto magis me], et si obsequium illi fecero, qui multo plus melior sum quam Canis, et multis rebus laudabilior, et ualde utilis? Aqua [ex] sanctis fontibus alor; cibus mihi mundus datur; melior sum Catello; meliori uita frui possum et maximum honorem habere. Cum haec As[inus] cogitass[et], uidit Dominum introire. Cui occurrens uelocius et clamans prosiliuit, et ambos pedes super humeros Domini sui imposuit, eumque lingua linguens, et ungulis uestem discerpens, Dominum suo fatigat pondere. Clamore Domini concitatur omnis familia; fustes et lapides arripiunt, et super Asinum insurgunt; faciunt debilem membris, costisque confractis abitiunt ad praesepia lassum atque semiuiuum.Ne quis indignus ingerat, ut melioris officium faciat.

Page 30: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

BnMar BdT 323.5, 20:de veziat enguanador (C)d’enverinat enjanador (R)de l’enveiat enganador (AB)de l’envezat enganador (DEIKNN2)

Marc BdT 293.25, 34-35:Per semblant es veziada,plus que veilla volps cassadaDdPra BdT 124.12, 27-30:Qu’a dreg son coguos e sufrensilh qui plus s’en fan veziat;que donas e drut e marit,tug volon esser amador.

BnMar BdT 323.5, 21:que l’autrui pa guasta e despen (C)que l’autruy blat gast’e despen (R)l’autrui gran gasta e despen (ABDEIKNN2)

Marc BdT 293.2, 13:qu’encaritz son li guasta-pa

Page 31: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

RmDur BdT 397.1, 3: e pus yeu ab vos m’en emprenhRmMir BdT 406.7, 1: A penas sai don m’apreingRmMir BdT 406.20, 54: d’amar, pus eu de vos n’apreingRmMir BdT 406.26, 10: e faz e dic e apreinRmMir BdT 406.44, 14: que qora·s vol m’emprenh en la mesclanha

BnMar BdT 323.5, 23:mas cel a cui grans fams en pren (ADIKNN2)mas selh a cuy grans fams en prenh (CE)e sela que la fam destrenh (R)

BnMar BdT 323.5, 24:manja lo pan que non l’abau (ABCNN2)manja·l pan que non l’abau [-1] (DEIK)manuga·l pan que non l’abau (R)

Page 32: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Marc BdT 293.11, 49 et 63:maritz qui l’autrui con grata […]e fai son seinhor sufren

BnVan BdT 71.3, 41-48:Maritz-drutz, qu’autrui con bezuc,del sieu fai lo trieu d’Espanha,et es li·n avols mesclanhasi per un colp ne pren trezens,que luy suefre, et er sufrens,si no·s n’irays;ben sembla que pels autruys baysfassa dels sieus eys sufrensa.

BnMar BdT 323.5, 26:deu tastar d’atretal sabor (ABCIKNN2R)deu tastar de tal sabor [-1] (DE)

Marc BdT 293.11, 55-56:que qui car compra car ven,ar, segon la lei de Piza.

BnMar BdT 323.5, 28:e·l gelos met li guardador (ABCN)e·l gilos meten gardador (DEIKN2)car lo sieu meteus gardador (R)

Page 33: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Marc BdT 293.29, 23-30:

e tenon guirbautz als tisoscui las comandon a gardar.

E segon que ditz Salamos,non podon cill pejors lairosacuillir d’aquels compaignosqui fant la noirim cogular,et aplanon los guirbaudose cujon lor fills piadar.

Marc BdT 293.31, 46-52:Dompna non sap d’amor finac’ama girbaut de maiso,sa voluntatz la mastinacum fai lebrieir’ ab gosso;ai!D’aqui naisso·ill ric savaique no fant conduit ni pai

Marc BdT 293.34, 22-28:Eyssamens son domnas trichanse sabon trichar e mentir,per que fan los autrus enfansals maritz tener e noyrir;d’aqui naisso·l malvat avarqu’us non ama Joy ni Deportni n’auza hom entr’elhs parlar.

BnVan 71.1a, 36-37:Aquest parelhs fai pariadon nays semensa non monda

Page 34: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Cerc BdT 112.2a, 3-6:ir’ e dolor e marrimenai, car vei abaissar Joven:malvestatz puej’ e Jois dissendespois muric lo Peitavis.

GcFai BdT 167.15, 31-37:Tant cum reignet leialmen amistatz,fo·l segles bos e senes vilania,mas, puois c’Amors tornet en tricharia,es deschazutz Jovens, et abaissatz – et ieu meteis, pos dir vuoill las vertatz,ai tant apres dels fals drutz trichadors,qe non es dreitz que ja mais en reveignaBnMar BdT 323.5, 35:

cist tenon l’aver el destreing (ABENz)cist ten l’aver el destreing [-1] (DIKN2)sest ama l’aver el estrenh (C)quest serra l’aver el destrenh (R)

BnMar BdT 323.5, 36:li fals e·il garsson naturau (AB)li fes e·l garson natairau (N)li fel e·l garson naturau (N2z)e·l fel son garson naturau (D)e·ill fol son garson naturau (E)e·l fel e·l garson naturau (IK)li folh e·l guarso naturau (C)lo filh de garizon naturau (R)

Page 35: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Cerc BdT 112.1c, 31:plas es lo vers, vauc l’afinan

BnVan BdT 323.6, 50:lo vers vas la fin s’atraia

BnVan BdT 71.1a, 43-44:vers la fenida s’embrialo vers, s’es qui·l chant ni·l gronda

PrRmTol BdT 355.12, 43:lo vers vai a la fenida

PrAlv BdT 323.7, 36:chantadors, lo vers vos fenis

BnVan BdT 71.1, 50:del vers es prop la fenizos

BnMar BdT 323.5, 47:q’ieu non sui drutz ni no m’en feing (ABE)quez ieu non son drutz ni m’en feing (DIKNN2z)qu’ieu no suy drutz ni drutz no·m fenh (C)pero no son drutz ni m’en fenh (R)

PrAlv BdT 323.4, 40-42:Faich ai longa carantena,e sai, si la fezes loignor,ades la trobera pejor

Page 36: Cerc BdT 112.3a  Puois nostre temps comens ’ a brunezir , vv. 31-36 :

Ms. C:Non er mais drutz ni drutz no·m fenhlo peniers ni joys non l’esjau

Ms. E:Non es mais drutz ni drutz no·s fenhlos pitar ni jois no l’esjau

Ms. R:Ies no son drutz ni drutz no·m fenhni per joy d’amors no m’esjau

MoMon BdT 305.7, 57-58:Monge, penhers ab afacharlor fai manhs colps d’aval sofrir

O

ω

ε y

A B I K N2(z) N D E C R