№12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жыл

КУРСОМ - НА «ОБНОВЛЕНКУ»

СОСТОЯНИЕ ГОСУДАРСТВЕННОГО ЯЗЫКА В СМЕШАННОЙ ШКОЛЕ

В Центре обслуживания молодежи прошел «круглый стол» на тему «Обновление содержания образования РК». В нем приняли участие учителя средних школ №25, №10 имени Шокана Уалиханова, а также преподаватели колледжа промышленной индустрии и новых технологий города Талдыкоргана.

В сентябре этого года исполняется 30 лет со дня присвоения казахскому языку статуса государственного. Как известно, в целях расширения сферы применения госязыка принимаются различные программы, для выполнения которых реализуются конкретные меры.

Как отмечают организаторы, целью мероприятия является обмен опытом в работе с обновленной программой образования учителей школ с преподавателями колледжей. Каждый участник встречи поделился своими навыками и техникой преподавания. «Круглый стол» работал в формате: вопросы - ответы.

Отметим, задача обновленного образования - научить школьников самостоятельно добывать знания и применять их на практике. Система развивает у учеников способность адекватно контролировать и оценивать свою работу, самостоятельно выявлять причины возникающих трудностей и устранять их.

Анар Ахметова, учитель казахского языка и литературы школы-гимназии №10 имени Шокана Уалиханова, обсудила с участниками встречи новую систему критериального оценивания учебных достижений школьников, которая в корне отличается от ранее существующей оценочной системы.

Также со своим докладом «Об эффективных методах работы с текстом» выступила заместитель директора по

В рамках государственной программы развития и функционирования языков в Республике Казахстан на 2011-2020 годы в средней школе №4 города Капшагай под руководством Замзагуль Толендиной проводится ряд знаковых мероприятий, нацеленных на реализацию языковой политики.

В этом учебном заведении все мероприятия школы, протоколы педагогического совета, заседания при директоре, родительские собрания, семинары, докладные записки, справки, данные, внеклассные мероприятия проводятся и документируются на государственном языке. При организации и проведении акций и проектов налажена работа по пропаганде государственного языка, переводу казахского алфавита на латинскую графику, изучению синхронного перевода, совершенствованию языковой культуры.

Также в целях расширения сферы применения государственного языка в учебном заведении каждую среду проводятся внутришкольные мероприятия на тему "Государственный язык - мой язык" и в этот день все сотрудники школы общаются исключительно на государственном языке.

Со стороны коллектива школы налажено повышение статуса применения государственного языка и процесса его обучения. Утверждены лица, ответственные за исполнение Закона Республики Казахстан «О языках». В школе постоянно отслеживается расширение сферы применения и совершенствование методики обучения государственному языку, ведение делопроизводства, приказов, входящей и исходящей документации. Регулярно направляются учителя на курсы повышения квалификации специалистов языка. В мероприятиях, проводимых в рамках школы, широко используется государственный язык.

- На государственном языке публикуются статьи учителей нашей школы о проведенных мероприятиях в периодическом издании, о проведенных открытых уроках. В нашей школе постоянно обновляются кабинеты казахского

научно-методической работе средней школы №25 Жанар Кожахметова. Каждый спикер провел разъяснительную работу по вопросам внедрения нового стандарта, ответил на ряд вопросов по методике обучения, проинформировав об изменениях в сфере образования.

- Первый Президент РК Нурсултан Назарбаев в своей статье «Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания» привел такие слова: «Каждый казахстанец должен понимать, что образование - самый фундаментальный фактор успеха в будущем. В системе приоритетов молодежи образование должно стоять первым номером». Происходит изменение самой парадигмы образования от «человека знающего» к «человеку, подготовленному к жизнедеятельности». Этим обусловлена необходимость перемен в содержании нашей работы - системы повышения квалификации педагогов, - отметила Шолпан Абишова, методист колледжа промышленной индустрии и новых технологий города Талдыкоргана.

Шолпан Джумагулова.

языка. На уроке учителя используют необходимые наглядные пособия. Для представителей других национальностей в ячейке «Изучаем казахский язык!" работает специальный кружок. На постоянной основе работают «начальная», «продолжающая», «углубленная» группы. В этом кружке есть группа «Бастау», которая ставит перед собой цель: формирование грамотной и здоровой личности, владеющей современным казахским языком, уделяя особое внимание произношению и написанию звуков, характерных для казахского языка. В группе «Жалғастырушы» ведется курс знакомства с азбукой, а также с ораторской и поэтической культурой казахского народа, - говорит заместитель директора по воспитательной работе Фарида Тулепова.

В этом году в школе прошла неделя триязычия, в рамках которой состоялись фестиваль дружбы и неделя казахского языка и литературы, организованные учителями методического объединения казахского языка и литературы. В рамках недели на высоком уровне прошли различные внеклассные мероприятия, в которых активное участие приняли как учащиеся всех классов, так и родители. Учителя-предметники, проводившие открытые уроки, показали свои знания в соответствии с требованиями сегодняшнего дня, с использованием интерактивной доски и новых технологий обучения.

Это лишь одно из направлений работы в этой школе по развитию государственного языка и расширению сферы его применения. В этой связи необходимо отметить, что в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственной молодежной политике в Республике Казахстан" проводится работа по формированию у молодежи казахстанского патриотизма и уважительного отношения к незыблемым ценностям нашей независимой и суверенной страны.

ардак Касымханова, Пресс-секретарь акима

города Капшагай.

МЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫ ҚАСЫМ-ЖОМАРТ ТОҚАЕВТЫң ҚАЗАҚСТАН хАЛҚЫНА үНДЕУі

Қымбатты отандастар!Бүгін елімізге және әрқайсымызға қатысты аса

маңызды Үндеу жариялап отырмын.Еліміздің Конституциясына сәйкес Қазақстан

Республикасы Президентінің кезектен тыс сайлауын 2019 жылдың 9 маусымында өткізу туралы шешім қабылдадым.

Мен бұл жауапты шешім бойынша Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевпен ақылдастым.

Парламенттің қос палата спикерімен, Премьер-Министрмен кеңестім.

Конституциялық Кеңестің келісіміне жүгіндім.Парламенттегі партия жетекшілерімен кездестім.Кезектен тыс сайлау туралы шешім қабылдау – өте

маңызды әрі қажетті қадам.Біз Елбасымыздың арқасында тәуелсіз, қуатты

мемлекет құрдық. Қазақстан халықаралық жүйеде өзіне лайықты орнын алды. Бізді ықпалды және белді мемлекет ретінде бүкіл әлем мойындайды.

Қазіргі таңда тарихи кезеңді бастан өткеріп отырмыз.Жоғары билік заңды және бейбіт жолмен ауысты. Бүкіл әлем қоғамдастығы осы оқиғаны

түсіністікпен және құрметпен қабылдады. Мемлекет басшысы ретінде мен өзімнің міндетімді және жауапкершілігімді терeң сезінемін. Президент лауазымына кіріскеннен бастап өңірлерді аралап жүрмін. Халықтың көңіл-күйін

жақсы білемін. Зиялы қауыммен, еңбек ұжымдарымен, бизнес өкілдерімен, инвесторлармен, халықаралық тұлғалармен кездестім.

Біз Елбасының сара жолымен жүреміз. Халқымыз – біртұтас. Тәуелсіздігіміздің ең жоғары құндылығы ретінде мемлекетіміздің іргесі мығым. Алдағы Президент сайлауы осыған дәлел болуы керек.

Сондықтан, елдегі қоғамдық-саяси келісімді қамтамасыз етіп, алға басу үшін, әлеуметтік-экономикалық мақсат-міндеттерді лайықты жүзеге асыру үшін бізге айқындық қажет. Оның үстіне, әлемдегі ахуал бұлыңғыр болып тұр. Бұл Отанымыздың қауіпсіздігіне сын-қатер әкелуі мүмкін.

Ішкі және сыртқы саясаттағы сабақтастық пен тұрақтылықты сақтап, Елбасы ұсынған әлеуметтік бағдарламаларды ойдағыдай сәтті әрі тиімді іске асыруымыз керек.

Ол үшін аталған тағдырлы шешімді қабылдадым.Мұндай шешім тек халықтың тікелей еркімен сайлауда қабылдануы қажет. Қазақстан – демократиялық мемлекет. Президент халықтың таңдауымен сайланады. Мен, Мемлекет басшысы ретінде, сайлаудың таза, ашық әрі әділ өтуіне кепілдік беремін!

Бұл – менің берік ұстанымым!Алдымызда зор міндеттер тұр. Мен халқымызға, яғни Сіздерге сенемін.

Қадірлі отандастар!«Алтау ала болса, ауыздағы кетеді, төртеу түгел болса, төбедегі келеді» дейді

дана халқымыз. Алдағы сайлауға баршаңызды барынша жауапкершілікпен қарауға шақырамын.Еліміздің келешегі, әр отбасы мен әр азаматтың тағдыры Сіздердің шешімдеріңізге тікелей

байланысты!

СВЕТЛАНА ИСпУСИНОВА ВОЗГЛАВИЛА НАЗАРБАЕВ ИНТЕЛЛЕКТУАЛьНЫЕ ШКОЛЫ

Светлана Испусинова назначена председателем правления АОО "Назарбаев Интеллектуальные школы" передает корреспондент Tengrinews.kz.

Решение принял попечительский совет автономной организации образования.

В системе Интеллектуальных школ Светлана Багитовна Испусинова работает с 2009 года: директором департамента развития человеческих ресурсов, управляющим директором, с сентября 2012 года - заместителем председателя правления.

Вся профессиональная деятельность Светланы Багитовны посвящена отечественной системе образования. В 1978 году окончила Гурьевский педагогический институт

по специальности "учитель истории и обществоведения". Работала учителем истории, основ государства и права, организатором внеклассной и внешкольной работы, директором школ городов Атырау, Тараз.

С 1999 - 2002 годы - начальник управления образования Атырауской области. С 2003 - 2007 годы - начальник отдела, управления, директор Департамента дошкольного и среднего образования Министерства образования и науки Республики Казахстан. С 2007 - 2008 годы - директор Департамента инновационных технологий АО "СИТ", заместитель директора Департамента эксплуатации АО "Kazsatnet".

Награждена нагрудным знаком "Отличник образования Республики Казахстан" (2000 год), медалью "Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл" (2001 год), нагрудным знаком "Почетный работник образования Республики Казахстан" (2004 год), почетной грамотой Президента Республики Казахстан (2005 год), медалями "Қазақстан Конститутциясына 20 жыл" (2015 год), "Қазақстан халқы Ассамблеясына 20 жыл" (2015 год), медалью "Ерен еңбегі үшін" (2015 год).

БШ акпарат.

ОБщСТВО2 №12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жыл www.bsh.kz

пЕРЕхОД НА ТРЕхъЯЗЫчНОЕ ОБУчЕНИЕ В ШКОЛАх ОТМЕНЯЕТСЯ?«Сначала казахский и русский языки, а уже потом английский!» - новая установка для образовательных

учреждений из уст президента страны Касым-Жомарта Токаева за последние семь дней прозвучала дважды: на совещании с акимами и в интервью газетам Aiqyn и Egemen Qazaqstan. А это может означать только то, что скандальная реформа трехъязычия должна быть свернута. Плохо это или хорошо? Что будет с теми проектами, которые уже успели запустить в рамках госпрограммы? И в каком направлении мы будем двигаться теперь?

Что скрывать, казахстанская аудитория со времен Абая знакомится с мировой, в том числе англоязычной, наукой и литературой, прежде всего, благодаря переводам на русский язык. К тому же российская наука остается одной из самых авторитетных и признаваемых в мире. Более того, я уверен, что на книжных полках у казахских критиков «великого и могучего» больше книжек на языке Пушкина, чем на языке Шекспира… Дожидаться, пока подрастет новое «англоязычное поколение», – значит потерять время, которое сегодня на вес золота, и упустить возможности. Попытки же ограничить использование любого языка сродни запрету на доступ к информации…

Жаксылык Сабитов, политолог: «Новый разворот считаю правильным»

- Заявления относительно языков, сделанные президентом Казахстана, наглядно демонстрируют

изменение государственной политики в данном направлении. Считаю такой разворот очень правильным и своевременным. Ведь иначе как имитацией процесс внедрения в стране трехъязычия не назовешь. Большинство практикующих учителей в принципе не владеют и не смогут в столь короткие сроки овладеть необходимым уровнем знания английского языка, чтобы квалифицированно преподавать на нем. Этот процесс должен происходить добровольно, постепенно.

Иностранный язык при желании можно выучить за полгода, а можно корпеть над ним несколько лет и не получить даже базовых знаний. Все зависит от с п о с о б н о с т е й ч е л о в е к а и наличия с т и м у л о в . Естественно, что для большинства наших учителей, сидящих на н и щ е н с к и х окладах, это н е п о с и л ь н а я з а д а ч а . Думаю, новое п о л и т и ч е с к ое руководство страны прекрасно осознает, что с учетом данного обстоятельства реализовать программу перехода к трехъязычию на должном уровне без дополнительного – и существенного – финансирования невозможно.

Пока заработные платы в школах не станут адекватными, ждать повышения качества преподавания не стоит. Оклады учителей должны быть на уровне тех, которые получают сотрудники «Назарбаев Интеллектуальных Школ». Без этого любая реформа будет обречена на провал. Что, собственно, и произошло с попыткой фактически насильственного внедрения трехъязычия в образовательный процесс.

сауле ИсаБаева.Central Asia Monitor.

бессмысленные шараханья из крайности в крайность - от безумного экспериментаторства до нескрываемых потаканий всевозможным псевдо- и околопатриотическим претензиям. Любые же аргументы не в пользу такого «культурного прыжка» со стороны общественности, специалистов и самих учителей, наоборот, отвергались. Их расценивали как малодушие перед глобальными вызовами, или еще хуже – как игнорирование «народной воли»…

Как и следовало ожидать, программа трилингвизма стала буксовать, даже не начавшись. Учреждения образования оказались меж двух огней: сзади напирали нетерпеливые реформаторы, а впереди маячил коллапс. Ни ускоренные курсы по обучению учителей английскому языку, ни «досрочный» перевод части предметов

из школьных и у н и в е р с и т е т с к и х п р о г р а м м одновременно на три языка не дали и не могли дать эффекта. В итоге деньги - и, замечу, весьма немалые - были потрачены впустую, а светлое будущее так и осталось далеко за горизонтом.

К а с ы м -Жомарт Токаев – профессиональный дипломат, окончил

МГИМО, выпускник Дипломатической академии МИД СССР, прекрасно владеет несколькими иностранными языками. Думаю, он как никто другой понимает, что языковая реформа требует системности, огромных усилий, времени и серьезных финансовых затрат. Очевидно, что наспех подготовленные учителя не смогли бы свободно преподавать на английском языке, и все закончилось бы банальным формализмом с самыми печальными для нации и государства последствиями. Именно в этом ракурсе, на мой взгляд, и следует рассматривать заявление президента. Тем более что такие реформы требуют огромных капиталовложений, а на дворе давно уже кризис...

Хотя справедливости ради стоит отметить, что не он первый заговорил о данной проблеме. Первенство принадлежит новому министру образования Куляш Шамшидиновой, которая всю жизнь проработала в этой сфере, и, как говорится, на собственной шкуре прочувствовала все ее болезни. Увы, этого не скажешь о бывшем министре-«реформаторе» Сагадиеве, который активно лоббировал идею «трилингвизма»...

Конечно, не следует пускать на самотек программу трехъязычия, так же, как и нельзя превращать языковую сферу в поле для политических игр и бессовестных манипуляций... Допустим, я не согласен с теми, кто принижает успехи в данном направлении. За двадцать с лишним лет в стране произошли серьезные изменения: государственный язык укрепился, сфера его применения постоянно расширяется, казахская молодежь свободно им владеет, представители других национальностей активно начинают его изучать. Вот только это вовсе не заслуга популистов-политиканов. Язык развивается, прежде всего, благодаря специалистам-профессионалам на местах, которые ежедневно отдают свои силы любимому делу.

Есть определенные успехи и в плане освоения английского языка: особенно в этом преуспела молодежь, которая сегодня активно выезжает учиться/работать/жить за рубеж. И это, кстати, одно из последствий неудачных реформ в образовании... Впрочем, еще рано говорить о конкуренции английского языка в медиа- и образовательном пространстве Казахстана с русским. Последний продолжает занимать доминирующие позиции. В любой библиотеке, в любом интернет-поисковике на любой ваш запрос в первую очередь появятся информация и материалы на русском языке. И дело вовсе не в «непатриотизме».

Что переход на трехъязычие (по крайней мере, в том виде, в каком он изначально задумывался) откладывается на неопределенный срок, однозначно дала понять и новый министр образования и науки Куляш Шамшидинова. Все на том же совещании главы государства с акимами 27 марта она заявила следующее: «Изначально планировалось, что ученики должны изучать все предметы на всех трех языках – как на казахском, так и на английском и русском. Министерство образования и науки РК выделило деньги на обучение 11 тысяч преподавателей химии, биологии, физики и информатики. Но со следующего года мы планируем прекратить финансирование этой программы. Теперь переход на трехъязычие будет зависеть от готовности образовательного учреждения и самих учителей. На сегодняшний день четыре предмета преподаются на трех языках в 153 школах».

Решение дать задний ход многими воспринято как более чем адекватное: программа изначально была «мертворожденной». Вопрос в другом: раз уж в правительстве осознали всю абсурдность этой затеи, то почему бы не прекратить ее финансирование немедленно? Какой смысл тянуть еще целый год? И потом, непонятно, кто ответит за фактически выброшенные на ветер бюджетные средства. По некоторым данным, за период с 2017-го по 2020-й планировалось затратить на внедрение трехъязычного обучение порядка 30 миллиардов тенге! Но даже сами чиновники признают отсутствие положительных результатов. Мы уже не говорим о той нервотрепке, которую пережили учителя, школьники, их родители. Впрочем, нашим гражданам не привыкать к провальным реформам…

Дарига Берденова, учитель русского языка и литературы:

«Школа стала заложницей реформ» - Данное заявление я расцениваю позитивно,

так как переход к трехъязычному обучению был, мягко говоря, не подготовлен и в итоге провалился. Разумеется, этого бы не произошло, если бы власть в свое время посоветовалась с педагогами. Но такое бывает крайне редко.

В последние годы школа оказалась заложницей реформ, авторы которых не могут п о х в а с т а т ь с к о л ь к о- н и б у д ь положительными р е з у л ь т а т а м и . П о с л е д с т в и я всех вводимых новшеств мы, учителя, видим изнутри. К примеру, учащиеся казахских школ сегодня с трудом о в л а д е в а ю т русским языком, а учащиеся русских – казахским.

Серьезные трудности мы испытываем и с внедрением английского… Хотя вряд ли для кого-то это является секретом.

Приведу пример. В одной из пилотных русскоязычных школ города Алматы ввели преподавание истории Казахстана на казахском языке. Моя знакомая, дочь которой попала в экспериментальный класс, рассказывает, что им каждый раз приходится переводить тексты с казахского на русский и наоборот. Занимает это полдня, и на остальные уроки времени просто не остается. На ее взгляд, это откровенное издевательство над детьми и родителями.

То же самое можно сказать и о казахской литературе в русских классах. После того как ее стали преподавать на казахском языке, дети вообще перестали понимать этот предмет. Любопытно, что и в казахских классах основная масса учащихся не знает родную литературу. Причина – отсутствие базы, соответствующей подготовки. У нас привыкли рубить сплеча, а потом обвинять учителей: мол, причина в их непрофессионализме, бездарности.

В целом я не против трехъязычного образования. Но, как мне кажется, внедрять его следует в лингвистических гимназиях и лицеях, где упор делается как раз таки на то, чтобы учащиеся овладели несколькими языками. Если же делать это скопом во всех школах, то мы рискуем получить целое поколение необразованных людей…

Нам нужно пересмотреть преподавание языковых предметов. Ведь язык - это целая система. Дети должны знать его строй, стилистику, звучание, грамматику. Но, увы, многие чиновники так не считают. Они уверены в том, что для изучения языка грамматика необязательна. Услышав подобное, невольно начинаешь думать: а насколько грамотны они сами? Лично я не могу смириться с такой позицией, поскольку вижу, как даже сильные ученики начали отставать… Язык необходимо изучать на примерах классической литературы, а не на текстах научного, абстрактного характера.

Решению отказаться от перехода на трехъязычное обучение предшествовало множество дискуссий и критики. Другое дело, что раньше все наши доводы разбивались о скалу непонимания, возведенную бывшим министром Ерланом Сагадиевым. В отличие от него Куляш Шамшидинова - сугубо школьный человек, она знает о среднем образовании все, поэтому есть надежда на понимание и диалог.

Что касается потраченных впустую финансовых ресурсов (на программы, учебники, переучивание учителей)... Говорят: «семь раз отмерь, один раз отрежь». В нашем случае получилось наоборот. Надеюсь, что этот провал станет хорошим уроком. Главное – мы вовремя остановились, иначе уже через несколько лет получили бы армию неучей и невежд...

Арман Кудабай, преподаватель, журналист: «Реформы не дали

и не могли дать эффекта» – Полагаю, что это попытка внести какую-то

ясность и порядок во все наши стратегии языкового развития. В последние годы они напоминали

РОБОТА-ТЕпЛИцУ С ВОЗМОЖНОСТью АВТОМАТИчЕСКОГО УхОДА ЗА ГРИБАМИ СОЗДАЛ УчЕНИК 9 КЛАССА НИШ ГОРОДА ТАЛДЫКОРГАН

- Концепция создания робота состоит в том, чтобы научиться выращивать грибы на орбите, не прибегая к помощи человека, подключив его к внешним «умным системам», - рассказывает юный ученый. Изучая космос, в частности мы изучаем его влияние на растения. К примеру, в настоящие время, на Марсе обнаружено множество азота, а значит почва полностью пригодна для земледелия.

По словам Алихана одна из наиболее острых проблем современности, стоящих перед человечеством - это недостаток пищевого белка. Из-за высокого ионозирующего излучения в космосе более приемлемым вариантом для выращивания становятся грибы, как источник пищи для длительного полета космонавтов.

«Ученые обнаружили, что грибы способны «питаться» радиацией. Такое открытие может изменить взгляд на энергетический баланс на Земле, а также прокормить космонавтов. Грибы занимают крайне важное место в

Проект Алихана Тынышбаева под руководством учителя информатики Равиля Рамазанова завоевал ІІІ место на IX Наурызовских встречах. Конкурс собравший более 80 научных проектов по самым актуальным темам аэрокосмической инженерии проходил в Кызылорде. Тема этого года – «Космос. Наука. Интеллект».

круговороте веществ в природе. До сегодняшнего момента считалось, что основное их предназначение - разлагать и перерабатывать органические вещества, делая их съедобными для других живых существ. Однако специалисты из Медицинского колледжа имени Альберта Эйнштейна при Йешивском университете в США обнаружили скрытый талант грибов – способность использовать радиацию как источник энергии, получать за счет этого пищу и расти», - делится своими комментариями Алихан Тынышбаев.

Основываясь на результатах исследования, Алихан пришел к выводу, что сочетание технологии выращивания грибов из мицелия совместно с роботизированными системами и устройствами - это наиболее эффективный способ выращивания грибов, который приведет к обеспечению населения нашей страны ценным питательным продуктом. Также автор проекта полагает, что успешность проведённого эксперимента позволит в будущем осуществлять выращивание грибов на поверхности

Марса, тем самым позволяя космической экспедиции, автономно обеспечивать себя пищей.

Для руководителя проекта Равиля Рамазанова и его ученика Алихана Тынышбаева создание прототипа космической теплицы стал для них самым первым опытом в области робототехники.

«Работа с учащимся над проектом научила меня более объективно оценивать свои возможности, находить пути решения возникающих проблем в процессе конструирования макета, программирования и подключения устройств. Я думаю мы научились многому на своих успехах и ошибках. Самое главное, на мой взгляд, это то, что Алихан получил море эмоций, познакомился с новыми друзьями и смог получить опыт по проектированию роботов», - подытожил интервью руководитель проекта, учитель информатики Равиль Рамазанов.

Пресс-служба нИШ г.Талдыкорган.

АТТЕСТАцИЯ 3№12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жылwww.bsh.kzБілім беру саласы: ШығармашылықБөлімі: Сурет салу Мақсаты: Сурет салудың дәстүрден тыс

әдіс- тәсілдері арқылы балалардың бейнелеу өнеріне деген қызығушылығын ояту, балалардың бойындағы шығармашылық қабілеттерін дамыту. Оқу іс- әрекет кезінде тәртіп ережелері мен ұжымдық бірлестікке тәрбиелеу.

Құрал жабдықтар: демонстрациялық сурет, үлгі сурет, бояу, су, мақталы таяқша, сүлгі, үлестірмелі материал.

Әдіс- тәсіл: көрсету, түсіндіру. Шаттық шеңбері:Еңбек етсем ертеңгі,Бақытыма сенемін.Мақсатыма жеткізер,Уақытыма сенемін. - Балалар бүгін бізге қуыршақ Әйгерім қонаққа

келді. Қуыршақ Әйгерім сендерден көмек сұрап келіпті, ол өзінің сылдырмағын жоғалтып алыпты.Біз қуыршақ Әйгерімге сылдырмақтың суретін салып берейік, ол қуанып қалсын.

-Сендер сурет салғанда қылқалам, қарындаш қолданасыңдар, бүгін біз суретті мақталы таяқшамен саламыз.

-Бәріміз тақтаға қарайықшы, мынау ненің суреті?Балалар: - Сылдырмақ.

Мақсаты: Жабайы аңдар тіршілігі туралы түсінік беру.

Білімділігі: Жабайы аңдарды бір-біріне ажырата білуге және олардың аттарын дұрыс айтуға үйрету.

Дамытушылық: Балалардың ойлау қабілеттерін арттырып, тілдерін дамыту. Қызықты ойындар арқылы балалардың эмоциялық сезімдерін дамыту. Әрбір аңның және оның төлінің атын дұрыс атауға жаттықтыру. Олардың тіршілік ететін ортасы туралы түсініктерін бекіту.

Тифлопедагог:- Балалар, бүгін бізде ерекше сабақ болады,

бізге көптеген қонақтар келіпті. Қанебалалар барлығымыз орнымыздан тұрып келген қонақтар мен амандасып алайық.

Салемдесу:Шаттық шеңбер:Армысың, шапағатты, КүнанаАрмысың қайырымды, АспананаАрмысың мейірімді, ЖеранаАрмысың менің достарым.- Өте жақсы, біз енд сабағымызды бастамас

бұрын, төрт топқа бөлінеміз.Топқа бөліну. «Көжектер», «Тиіндер», «Кірпілер»,

«Қонжықтар» болыптөрттопқабөлінейік.Сабақбарысы:«Ой толғаныс»Тифлопедагог балаларға сұрақ қояды.Тифлопедагог: Қандай жабайы жануарларды

білесіңдер?Балалар: Аю, қасқыр, түлкі, тиінкірпі.Тифлопедагог: Оларды неге жабайы

жануарлар деп атайды?

Ч.Т. Айтматов «Плаха» (фрагмент об Акбаре)Цели обучения, которые достигаются на данном

уроке (ссылка на учебную программу).8.1.3.1 – понимать содержание прозаических

произведений/фрагментов, определяя ключевые моменты развития сюжета или конфликта;

Г8.2.5.1 – участвовать в диалоге по общественно значимым проблемам, аргументируя свою точку зрения;

Критерии успеха: Создавать тексты на основе представленного материала; различать

главную, второстепенную и детальную информацию из текстов;

формулировать проблемные вопросы по тексту, интерпретировать

предположения, отвечать на разные типы вопросов.

Языковые цели.Учащиеся смогут понимать и

использовать:строить речь логично и последовательно, демонстрируя нормы устной и письменной речи

Набор фраз для диалога и письма: : волк, волчица, логово, заросли, детеныш, тоска утраты.

Предварительные знания.Этот раздел построен на знаниях и навыках,

приобретенных в предыдущих классах, в том числе на тех, которые направлены на восприятие и оценку аудиоматериалов, на анализ текста, на формирование грамотности речи.

Ход урока.Начало урока.I. Организационный момент.Создание коллаборативной среды.Учитель приветствует учащихся на трех языках:казахском, русском, английском.– Сегодня форма нашего урока: работа в

творческой мастерской. Групповое путешествие в художественное произведение.

II. Актуализация знаний.Не то, что мните вы, природа:Не слепок, не бездушный лик –В ней есть душа, в ней есть свобода,В ней есть любовь, в ней есть язык...(Ф. И. Т ю т ч е в)Прочитайте название произведения. Можете

ли вы предположить, о ком будет говориться в нем? О чём это произведение? Проверьте свои предположения, прочитав его.

(Деятельность учащихся) К Учащиеся отвечают на вопросы, определяют тему урока.

III. Изучение нового материала.К. Презентация. «Жизнь и творчество Ч. Т.

Айтматова»(Деятельность учащихся) К Просматривают

презентацию, отвечают на вопросы. После того как будет определена тема, учитель просит учащихся

Мақсаты: Үй жануарларын ажырата білуге үйрету.

Білімділік: Балаларға үй жануарларын таныстырып, төрт түліктің төлдерін жайында түсінік беру.

Дамытушылық: Әңгімелеу арқылы, сұрақ-жауап әдісі арқылы тіл байлығын дамыту, сөздік қорын молайту.

Тәрбиелік: Үй жануарларына қамқорлық жасауға тәрбиелеу.Сөздік жұмыс төлі (Бота құлын, бұзау,қозы,лақ)

Көрнекіліктері: слайд, тақта, үй жануарларымен төлдернің суреті, пазлсуреттер,дидактикалық материалдар.

Сабақ барысы: Шаттық шеңбер.Алақанды ашайық,Күннің нұрын шашайық.Жүректегі жылуды,Апайларға сыйлайық, Сәлеметсіздер ме!Тәрбиеші: Балалар біз бүгін үй жануарларымен

және олардың төлдерімен танысамыз..Үй жануарлары үйде тіршілік етеді, адамдар оларға қамқор жасайды.Сол себепті оларды бір сөзбен үй жануарлары дейміз. Ендеше бүгін біз үй жануарларымен оның төлдері туарлы айтамыз. Балалар барлығымыз енді мына суретке қарайық. Суретте үй жануарлары (жылқы, түйе ,сиыр, қой, ешкі).

Жылқы:Жылқының етін жейміз, қымызын ішеміз. Мынау жылқының қымызы түсі ақ болады. Дәмі

Мақсаты:1.Білімділік: Геометриялық пішіндер жайлы

түсінік беру, геометриялық пішіндерді үйлестіре отырып, нүктелі сызықтарды қосып, сурет құрастыруға үйрету.

2. Дамытушылық: Түстерді, пішіндерді ажырата алуын, көру қабілетін ұсақ-қол моторикасын дамыту.

3. Тәрбиелік: Адамгершілікке, еңбекқорлыққа, бір-біріне қамқор болуға тәрбиелеу.

Әдіс-тәсіл: Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру.Қолданылатын көрнекі құралдар:геометриялық

пішіндердің суреті, ойыншық арыстан, домалақ тәрелкедегі әртүрлі геометриялық пішіндер, бау, шырша, аққала, үйдің суреті.

Іс-әрекет кезеңдері:Мотивациялық қозғаушылықБалалар бүгін бізге апайлар қонаққа келіпті,

кәне, бәріміз амандасайық.Шаттық шеңберіМейрімді жүрекпен,Үлкенге де сіз.Кішіге де сіз,Баршаңызды құрметтеп,Бас иеміз біз.Сәлеметсіздер ме!(Балалар орындарына отырады.)Балалар бүгін бізге қонақ келіпті. Кім келгенін

табу үшін мен сендерге жұмбақ жасырамын, сол жұмбақтың шешуін табайықшы.

Ұйымдастырушылық-ізденістікАйбарлы сұсы бар,Қанжардай тісі бар.Тұла бойындаТасыған күші бар,Күжірейген жалды

Мектеп жасына дейінгі балаларды ересектердің кәсіби қызметімен таныстыра бастау басты міндет.

Бұл ересектердің әлемі туралы өз идеяларын кеңейтуге, жұмыстың құрметтелуіне және заттарды құрметтеуге көмектеседі. Балабақшадан бастап, балалар ең қарапайым құралдарды қолдануға үйренеді, түрлі материалдардың қасиеттерін зерттейді, өзін-өзі басқару дағдыларын меңгереді, топта тазалық пен тәртіпті сақтайды, гүлдерге күтім жасайды, ойыншықтарды жинауды үйренеді.

Үйде олар ата-аналарға тұрақты және уақытша мүмкіндіктері бар тапсырмаларды орындау арқылы көмектеседі. Балаларды еңбекке тәрбиелеуде отбасының маңызды рөлі бар.

Балаларға ересектердіңқызметеріментаныстыру нақты білім мен идеяларды беруге, ересектердің жұмысына құрметпен қарауға, оларды бағалауға, қызығушылығын және жұмысқа деген сүйіспеншілігін арттыруға үйрету болып табылады.Сонымен қатар,

Сегодня не надо убеждать кого-либо в отсутствии мотивации к учению у современных школьников, равно как и в том, что они читают много и с удовольствием.Беспорно , это одна из основных проблем сегодняшней школы. Отсюда многие беды: нет стабильного результата обучения, возрастает число конфликтов, возникающих между детьми, родителями и учителями. Как сделать так, чтобы дети учились, читали, с удовольствием шли в театр,библиотеку, читальные залы, делились друг с другом не только дисками , но и книгами.Ответы на эти вопросы мы учителя и родители пытаемся найти много лет.

Наша школа тоже не является исключением.Я сама как учитель истории замечаю, что детей не интересует история древнего мира , история возникновения государства , история двух мировых войн , мировая культура.

В наше время были популярны ролевые игры , театральные кружки ,где всегда интересно проходили суды над литературными героями, историческими личностями , которые давали возможность «побывать в шкуре» того или иного героя и выяснить , а можно ли было иначе действовать в том мире , где они жили.

Популярными были военизированные игры «Орленок» и «Зарница» прообразом которых стали полигонные игры , да и то формально.

На мой взгляд, частично помогает в

-Сылдырмақтың түсі қандай?

Б а л а л а р д ы ң жауаптары.

- Балалар, орнымыздан тұрып, бойымызды сергітіп алайық.

Сергіту сәті:Ұзын мұртты құмырсқа,Келе жатты жұмысқа.Алды допты қолына,Қойды допты жолына.- Балалар, сендердің

алдарыңда сылдырмақтың суреті тұр, осы сылдырмақты мақталы таяқшамен әшекейлейміз. Бояуды бастамас бұрын жеңімізді түреміз.

- Балалар, мен сендерге мақталы таяқшамен сылдырмақты әшекейлеудің жолдарын көрсетейін.

Алдымен біз сылдырмақтың ішіндегі дөңгелектерді бояймыз. Мақталы таяқшаны алып, оны суға маламыз содан кейін қызыл бояуға батырып, дөңгелектерді нүктелеп бояймыз.

Балалар: Өйткені олар орманда өмір сүреді, тамақтарын өздері тауып жейді, өздеріне тұратын үй іздейді.

Тифлопедагог: Өте жақсы балалар, сендер жақсы жауап бердіңдер!

Мағынаны табу.1 - тапсырма: «Жабайы аңдарды сипаттау»1. Аю – жыртқыш аң, бірақ ешкімге тиіспейді.

Аюдың екі түрі болады ақ және сұр. Ақ аю суда, салқын жерлерде мекендейді. Сұр аю орманда мекендейді. Жазда жеміс – жидек тереді. Аюлар күзде май жинайды, ал қыс бойы апанда, алақанын сорып ұйықтайды. Аюлар тоңғандықтан емес, жейтін қорегі таусылғаннан кейін ұйықтайды. Орманда мекендейді.

- Аю туралы қандай ертегі білесің?2. Түлкі - ақылды, жыртқыш аң. Түлкінің терісі

бағалы. Терісінен тымақ тігеді. Оны «түлкітымақ» дейді. Түлкі қыста ұйықтамайды. Қыста жортып жүріп, азықтарын тауып жейді. Тістері өткір, көздері қырағы жақсы көреді, сезімтал. Өздеріне керекті жемтіктерін алыстан-ақ иісінен сезеді. Ол жүрген ізін құйрығымен сүртіп кетіп отырады. Ол кезкелген қиыншылықтың бәрінен аман-есен құтыла алады. Сондықтан түлкіні қу дейміз. Түлкі інде тұрады. Орманда мекендейді.

- Түлкі қандай ертегілерде кездеседі?3. Қасқыр – жыртқыш аң. Тістері өткір, көздері

қырағы жақсы көреді, сезімтал. Өздеріне керекті жемтіктерін алыстан ақ иісінен сезеді. Қыста жортып жүріп, азықтарын тауып жейді. Олар қыста ұйықтамайды. Орманда қасқыр үңгірде мекендейді.

Көз жаттығуы:Жыл мезгіліне байланысты таяқшаны пайдалана отырып

поработать в группах. Деление на группы. ( рисунок волка и собаки)

Упр. 1. Как вы понимаете значение слова плаха? Какие ассоциации возникают у вас?

Упр. 2. Прочитайте лексическое значение слова плаха. Как вы думаете, какой из трех вариантов подходит к роману?

1. Кусок бревна, расколотого или распиленного вдоль.

2. В старину: обрубок дерева, на котором отсекали голову казнимого, а также помост, на котором совершалась казнь.

3. Также п е р е н . : обрекать себя на неминуемую беду. (С.И. Ожегов)

(Деятельность учащихся) К Учащиеся работают в группах, разбирая лексическое значение слова плаха.

Дискуссия: «Защитники», «Противники»Упр. 4. Найдите причастия в 1, 2, 3-м абзацах

текста.Дескриптор:1.Находят действительные причастия -1б2.Находят страдательные причастия -1б3.Определяют времена причастий с

использованием суффиксов- 2Диалог с автором.– Прочитайте выразительно сцену, когда

одинокая Акбара бежала клогову в надежде увидеть своих волчат.Что вы почувствовали?Физкультурная минуткаV. Закрепление изученного материала.Определяем сюжет, идею, композициюУпр. 10. Составьте линию «Эмоции героя

произведения –волчицы Акбары», передав изменение её

состояния ичувств в прочитанных отрывках из романа.

Продолжитеданную линию, опираясь на текст:Исстрадавшаяся – сумасшедшая – обезумевшая

– …Упр. 11. Постройте сюжетную таблицу, опираясь

на текстромана.Речевой тренингПроблемный вопрос: «Что осуждается в романеЧ. Т. Айтматова «Плаха» и в стихотворении О.Сулейменова «Волчата»?Оформите ответ «ПОПС-формулой».► Позиция – Я считаю, что …► Обоснование – Потому что …► Подтверждение, примеры – Свою мысль я

хочу под-твердить примерами из ...► Следствие – Я делаю вывод, что …. Критерии оценивания:

қышқыл. Мынау Сиыр: Сиырдың етін жейміз, сүтін ішеміз.

Сүтінен (құрт,айран,ірімшік,май,қатық ) жасаймыз.Түйе:Түйенің етін жейміз, шұбатын ішеміз.Қой:Қойдың етін жейміз.Қойдың жүнінен әр

түрлі киімдер тоқылады. Мысалы: жылы бас киім, мойын орағыш қолғап, шұлық т.б көптеген киімдер тоқылады.

Ешкі:Ешкінің етін жейміз, ешкінің жүніненде киімдер тоқиды,ешкінің сүті өте пайдалы.Үй жануарлары шөп,жем,суммен қоректенеді.

Енді үй жануарлардың төлдерімен танысайық . Жылқының төлін – құлын деп атаймыз. Түйенің төлін –бота деп атаймыз,Сиырдың төлін – бұзау деп атаймыз.Қойдың төлін – қозы деп атаймыз,Ешкінің төлін – лақ деп атаймыз. Сергіту сәті:Балалар енді баріміз сергіту сәтін

орындап ,қайталап көрейік.Енді балалар үй жануарлардың дауысын

тыңдайық. (дауыстары шығады) Мынау жылқының дауысы қалай шығады екен, қане бәріміз қайталайық.

Балалар:Үй жануарлардың дауысын қайталайды.қайталайды.

Ал енді балалар бәріміз ойын ойнайық «Дидактикалық ойын»: «Төлін тап».

Тәрбиеші: Балалар үй жануарларының төлдерін кім атап береді?

Балалар төлдерін суретін тақтаға іледі.Тәрбиеші: Жылқының төлін не дейміз?

Білсен айт бұл аңды. (Арыстан)-Дұрыс айтасыңдар балалар, ол аң патшасы

Арыстан екен.(Тифлопедагог ойыншық арыстанды алып

шығады.)Арыстан:Сәлеметсіңдерме балалар! Сендер

қандай әдемісіңдер! Мен аң патшасы арыстанмын сонау орманнан келдім. Бекер келмей мен сендерге мынандай үй алып келдім. Маған сендердің көмектерің керек. Бұл үйдің ішінде әртүрлі геометриялық пішіндер бар. Осы пішіндерді маған, түрі, түсі бойынша бөліп беруге көмектесесіңдер ме? (қызыл, сары, жасыл, көк түсті тәрелкелерге түсі бойынша бөліп салу).

-Иә, көмектесеміз.-Олай болса балалар арыстанға пішіндерді

ретімен орналастыруға көмектесейік.-Арыстан сен отырып біздің балаларды бақыла.Көзге жаттығу(лазерь арқылы).Тифлопедагог үйдің ішінен пішіндерді алып

шығып көрсетеді. Балалар түсі бойынша орналастырады.

-Міне балалар арыстанға геометриялық пішіндердің түсін, атауын ажыратуға үйреттік.

-Арыстан: рахмет сендерге балалар!-Тифлопедагог: Арыстан біздің балалар тек

түсін атауын ажыратып қана қоймай, пішіндерден әртүрлі сурет құрай алады.

-Солай ма? Не деген ақылды балалар.-Ендеше, балалар арыстанға өз өнерімізді

көрсетпес бұрын бір сергіп алайық.Сергіту сәті-Балалар геометриялық пішіндерден аққала,

шырша, үйдің суретін құрастырады.- Арыстан жарайсыңдар балалар,

сендер өте ақылды екесіңдер!

жұмысқа деген ұмтылысты, адал еңбек етуді, мұқият болуды балалардың мінез-құлқына әсер ету міндеті шешіледі Тәрбиеші баланың психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып; әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолданып, сабақтарды дамытады, экскурсиялар жүргізеді, әңгімелер жүргізеді; жарамды иллюстрациялық материалдарды таңдайды; сюжеттің ережелері - рөлдік ойындар; өз шығармасында әдеби материалды пайдаланады; жұмбақтар, өлеңдер, мақал-мәтелдер, сондай-ақ осы жұмысқа ата-аналарды тартады. Көбінесебіздің ағартушылық жұмысымызда ересектердің кәсіптерімен экскурсиялар және әңгімелер арқылы таныстырамыз. Мақсатты бақылау, топтан тыс экскурсиялар, балаларды ересектердің қиындықтарымен таныстыру жарқын эмоционалдық әсерлерді жинақтауға көмектеседі.Балабақшада және мектепте,

решении этой проблемы игровые моменты , ролевые и школьные интеллектуальные игры.Игровой мир может отражать реальный мир, а может и не отражать его, будучи миром условно историческим или вымышленным организаторами игры.Однако в любом случае он должен быть целостным.

Для повышения мотивации , развития интереса к изучению истории , расширения кругозора эту работу лучше проводить в нескольких направлениях.

Первое – олимпиады, которые проходят в рамках школьных предметных недель , дебатов ,КВН, работы клуба «Умники и умницы» ит.д.Дети любять играть . И для того ,чтобы победить , они поневоле тянутся за информацией к источникам этих знаний: книге, интернету и т.д.

Второе – это участие детей в различных республиканских и международных марафонах и олимпиадах.

Третье - ежегодное проведение научных конференции , МАН.

И наконец, традиционные школьные интеллектуальные игры.Для того чтобы заставить детей покопаться в справочной литературе , направить детей, подсказать им источники , в интеллектуальных играх , практикуются вопросы двух типов :

1)Наиболее сложные , требующие работы со справочной литературой.Эти вопросы сообщаются детям заранее;

2)Вопросы, ответы на которые дети , в силу возрастных особенностей должны знать или путем логических рассуждений прийти к правильному ответу.

Особое внимание нужно уделить логическим заданиям по истории , которые , без сомнения играют позитивную роль в повышении интереса к знаниям, формируют умение и желание побеждать, вдумчиво читать и работать в команде.

Например , игра «Волшебная буква». Ребятам предлагается написать за определенное время как можно больше исторических терминов начинающихся на заданную учителем букву. Побеждает тот, кто вспомнит больше номенклатуры, отвечающей данным условиям. Обычно все это предлагается сделать за 2-4 минуты. Как показывает практика 1 минута для такого задания слишком мало, а 5 минут – слишком много. Этот прием тренирует память. (Буква «А»: Авеста , археология ,

Игра «Подсказка». Как известно, не у всех учеников память хорошая. Иногда ребенку, отвечающему у доски нужно помочь. Перед ответом ученика я объявляю, что в своем ответе он обязательно должен использовать определенные слова. Эти слова я пишу на доске. Обычно я выбираю ключевые слова

СЫЛДЫРМАҚ

ЖАБАЙЫ ЖАНУАРЛАР

КРАТКОСРОчНЫЙ пЛАН УРОКА

үЙ ЖАНУАРЛАРЫ МЕН ОНЫң ТөЛДЕРі

ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ піШіНДЕР ЕЛіНЕ САЯхАТ

ЖАС АСпАЗШЫЛАР

РОЛь РОЛЕВЫх ИГР НА УРОКАх ИСТОРИИ

Бояған кезде сыртына шығармай, әдемілеп бояймыз. Дөңгелектерді бояп болған соң, мақталы таяқшамызды тәрелкенің шетіне қоямыз, қызыл түске пайдаланған мақталы таяқшаны басқа түске қолдана алмаймыз.

Басқа таяқшаны алып, оны да суға маламыз, сары түсті бояуға батырып, сылдырмақтың ұстағышын бояймыз, ұстағышты бояғанда астынан үстіге қарай нүктелеп бояймыз. Бұл мақталы таяқшаны қолданып болған соң тәрелкенің шетіне қоямыз. Бояп болған соң қолымызды сулы майлыққа сүртеміз. Енді балалар, сылдырмақты бояуға кірісейік.

- Балалар, сендер ненің суретін әшекейледіңдер?- Сылдырмақтың.- Сылдырмақтың ішіндегі дөңгелектерді қандай

түспен боядыңдар?- Қызыл түспен.-Ұстағышын қандай түспен боядыңдар?- Сары түспен.- Сендер әшекейлеген сылдырмақтарың әдемі

болды, қуыршақ Әйгерім көріп қуанып, сендерге рахмет айтып отыр.

салтанат БуЯнБаева,№11 «Құлыншақ»

балабақшасының тәрбиешісі.Талдақорған қаласы.

жоғары,төмен,оңға,солға қозғалту арқылы көзімізге жаттығу жасау.

2 - тапсырма: «Қандай жұмбақ болса да, шешпей оны қоймаймыз»

1. Тұмсығыұзынаң?- піл2. Баласын қалтасына салып жүретін аң?-

кенгру3. Арадан қорқатын аң?- аю- Балалар, орманда тіршілік етіп, өз қорегін

тауып жейтін жануарларды «жабайы аңдар» дейміз. Олардың жүндері қалың болғандықтан қыста тоңбайды.

3 - тапсырма: «Төлдерін ата»- Балалар, енді жабайы аңдардың төлдерін

атаңдар.1. Қасқырдың баласы -/бөлтірік/2. Аюдың баласы -/қонжық/3. Түлкінің баласы -/мыршай/Сергітусәті.Ұзын құлақ сұрқоян,Естіп қалып сыбдырды.Ойлы – қырлы жерлермен,Ытқып – ытқып жүгірді.Қарап еді артына,Қиығын сап көзінің.Келе жатқан томпаңдап,Көжегі екен өзінің.Қорытынды:- Балалар бүгінгі оқу қызметінен біз не үйрендік,

оқу қызметіміз қалай өтті, сендерге ұнады ма?- Ендеше балалар алдымыздағы смайликтер

арқылы оқу қызметімізді бағалайық.Өте жақсы, орташа, ұнамады деп оқу қызметін бағалау.

.жанбота ҚожамсеИТ,

№11 «Құлыншақ» аралас бөбекжай балабақшасының дефоктолог-педагогы.

Талдықорған қаласы.

Учащийся достиг цели обучения, если…3. Дает полный ответ на вопрос, высказывая

свое мнение4. Использует фразы для диалога5. Соблюдает произносительные нормы(ударение, корректное построение фраз ипредложений).Конец урокаДомашнее задание: Мое мнение об отношении

человека к живой природе.РефлексияСтратегия «Телеграмма». Кратко написать

самое важное, что уяснил на уроке, с пожеланиями соседу по парте и отправить ему телеграмму.

Дифференциация – каким образом Вы планируете оказать больше поддержки? Какие задачи Вы планируете поставить перед более способными учащимися?

Дифференциация может быть выражена в подборе заданий, в ожидаемом результате от конкретного ученика, в оказании индивидуальной поддержки учащемуся, в подборе учебного материала и ресурсов с учетом индивидуальных способностей учащихся (Теория множественного интеллекта по Гарднеру).

Дифференциация может быть использована на любом этапе урока с учетом рационального использования времени.

Оценивание – как Вы планируете проверить уровень усвоения материала учащимися?

Используйте данный раздел для записи методов, которые Вы будете использовать для оценивания того, чему учащиеся научились во время урока.

Здоровье и соблюдение техники безопасности.Здоровье сберегающие технологии.Используемые физминутки и активные виды

деятельности.Пункты, применяемые из Правил

техникибезопасности на данном уроке.Рефлексия по уроку.Были ли цели урока/цели обучения

реалистичными?Все ли учащиеся достигли ЦО?Если нет, то почему?Правильно ли проведена дифференциация на

уроке?Выдержаны ли были временные этапы урока?Какие отступления были от плана урока и

почему?Используйте данный раздел для размышлений

об уроке. Ответьте на самые важные вопросы о Вашем уроке из левой колонки.

Рауза БеКТасова,сШ им. Каблисажырау с ДмЦ,

ескельдинский район, село Кайнарлы.

темы, чтобы они могли служить для слабого ученика подсказками. Этот прием позволяет слабым учащимся преодолеть робость перед устными ответами и придать их ответу определенную логичность.

Например , «Ханство Абылхаира» ,опорные слова -узбекское ханство, 92 рода и племени,преследовал султанов Жанибека и Керея.

Игра «Река-город». Учитель предлагает ребятам назвать города стоящие на одной реке за определенное количество времени (обычно 2 минуты). Это делается в форме состязания. Побеждает тот, кто назовет больше городов. Как и предыдущий прием, этот прием тренирует избирательную память.Например, Уральск-Урал, Волга –Волгоград и т.д.

Игра «Историческая дуэль» позволят активизировать произвольную память при отработке номенклатуры. Для дуэли вызываются два человека. Первый ученик задает вопрос, второй должен на него ответить. Пользуясь языком средневековых дуэлянтов первый «делает выпад», а второй его «отражает». Если второй ученик правильно показал заданный объект, то «выпад» отражен, если – нет, то счет становится 1:0. Теперь настает очередь второго ученика делать свой «выпад», а первый должен его отражать. Игра идет до трех очков. Если оба ученика хорошо знают материал и игра затягивается, то можно объявить ничью или попросить показать объект «на скорость». Тот, кто его раньше покажет- признается победителем.

Игра «Кто это?». Суть игры состоит в том, что учитель дает признаки какой-либо территории или явления, а ученик должен определить, о чем идет речь. Признаки построены таким образом, что каждый последующий признак все точнее локализует ответ. Например:1. Определите, о каком человеке идет речь. Сейчас я вслух зачитаю вам 4 подсказок. Если вы отгадаете с двух подсказок, то получите «5», если с трех или четырех – «4», а если пяти или шести – «3». Каждый имеет право поднять руку только один раз. Итак, начали.

Первая подсказка: К нему перешла власть после смерти хана Жангира.

Вторая подсказка :При нем столицей ханства стал город Туркестан

Третья подсказка : Он сумел объединить под своей властью три жуза

Четвертая подсказка: он разработал свод законов «Жеты жаргы»

(Ответ:Тауке хан) Так наши дети познакомились с

биографией и жизнедеятельностью Абулхаир хана , Ш.Уалиханова, Кенесары Касымова.

с.а. салКеева,учитель истории.

гКу «сШ имени Каблиса жырау с ДмЦ».

Мақсаты: «Шыншылдық» ұғымының құндылық ретінде мәнін ашу. Адалдық, шыншылдық қасиеттері туралы түсінік беру. Балалар бойындағы жақсы қасиеттерді дамыту. Шыншылдыққа, адалдыққа тәрбиелеу.

Көрнекі құралдар: Дәптер, ойыншық, жүрекше, суреттер.

Шаттық шеңбері: Балалар, мен сендермен кездесіп тұрғаныма қуаныштымын. Бәріміз мына өлең сөздерін бірге қайталайық.

Арым таза, ақ көңіл,Адалдыққа сенемін.Абыройлы, ақ ниет,Адамдыққа сенемін.-Шыншылдық-ол адамдықты, әділетті білдіретін

адамның бойындағы жақсы қасиеттердің бірі. Осы қасиеттер жүрегіміз арқылы беріледі. Шыншыл адамның жүрегі жылы, мейірімді болады. Біз бір-бірімізге өтірік айтпауға, ешкімді алдамауға, тек шын сөйлеуге, шыншыл, әділ болуға үйренеміз.

Б.Әділжанов ағамыздың «Төгілген қаймақ» атты әңгімесін оқып берейін.

Мереке мен Дүйсен доп теуіп қаша сыртында ойнап жүреді. Ойынға әбден беріліп, қызыл допты әрі тепті, бері тепті. Бір кезде қатты тебілген доп аулаға кіріп кетті. Мереке добын іздей бастады. Қаракөлеңкеде әр нәрсені қармалап жүріп, әрең дегенде тауып алды да сыртқа беттеді. Сол кезде жерде тұрған шағын ыдысты байқамай ақтарып алды. Іші толған қаймақ екен. Жарқырап еденге жайылды.

-Апам ұрсатын болды, деп жыламсырады. Дүйсен де сасқалақтап қалды. Қабаған түйіп ойланды да;

-Қорықпа, мен амалын таптым. Қаймақты мысық төгіп кетті дейміз, деді. Кешікпей шешесі Мерекеге қарап;

-Біреу ыдыстағы қаймақты төгіп кетіпті. Бағана сендер ойнап жүр едіңдер, бпйқамай төгіп алған жоқсыңдар ма?-деп сұрады.

Мереке қысылып, қызарақтады. Шынын айтуға қорықты, өтірік айтуға ұялды. Ақыры өтірік айтты.

-Бағана аула ішінде анау жүрген, деп шешесінің аяғында отырған мысықты нұсқады.

Айтуын айтса да қатты өкінді. Шынын айтуға

көңілі дауламады. Шешесі ашу шақырмады.Табаққа бір қасық қаймақ құйды да мысықты

шақырды. Мысық табаққа таяп қалған кезде шешесі байқамаған болып, қаймақта жерге ақтара салды. Мысық табақтағысын да едендегісін де жалап соғып алды.

-Ал ботам,-деді шешесі Мерекеге мысықты нұсқап, жерге төгілген қаймақты жалай беретін мысық бағана неғып қалдырды екен-ә? Анасының көзі көзіне түсіп кеткенде, Мереке ұялғаннан терлеп қызарып кетті.

-Апа кешірші, бағана мен, мен ойнап жүріп-дей берді, жыламсырап, міңгірлеп.

-Өтірік айтқаныңды, ұялып отырғаныңды да әуел бастан-ақ білгем. Гәп қаймақта емес, өтірік айтпа. Кінәңді мойындай біл. Мереке шиедей болып қызатып кетті.

Мереке мен Дүсен шындықты айта алды ма?Мереке анасына өтірік айтқаннан кейін қандай

сезімде болды?Мереке мен Дүйсен енді өтірік айтады деп

ойлайсыңдар ма?Балалардың жауаптары.-Балалар өтірік айтуға болмайды, себебі өтірік

ұзаққа бармайды. Адам өтірік айтқанда бір ұялады. Өтірік айтқан адам айналасындағыларға сүйкімсіз көрінеді, оған ешкім сенбейді. Оны ешкім жақсы көрмейді. Шыншыл адам әрқашан әдемі, көрікті,

МЕН ШЫНШЫЛ БАЛАМЫН

оның достары көп болады. Шындықты мойындап, айта білу – батылдық. Сондықтан «Шыншыл бала – батыл бала» деп айтады. Шындықты айта білгеннің өзі – батылдық.

«Қозғалыс» ойыны: «Айна». Балалар бір қатарға тұрып, қолдарын алдында тұрған баланың иығына қояды. Бірінші тұрған баланың қимылын қалғандары айна болып қайталайды.

Тыныштық сәті. –Балалар денелеріңді дұрыс ұстап, бастарыңды жоғары көтеріп, ыңғайланып отырыңдар. Көздеріңді жұмсаңдар да болады. Ауаны терең жұтып, еркін тыныс алыңдар. Тыныс алғандарыңды бақылап, бақытқа, махаббат пен тыныштыққа толы таза, шипалы ауаның тұла бойларыңа толғанын сезініңдер.

Дәптермен жұмыс. Әңгіме мазмұны бойынша сурет салыңдар, әңгімелеп беріңдер.

Ғажайып сөздер. «Шыншыл бала-батыл бала», «Өтірік өрге баспайды».

Қорытындылау. –Біз бүгінгі сабағымызда өтірік пен шындық жайлы білдік. Өтіріктің жаман қасиет екенін, одан аулақ болуды, өтірікші баланы ешкім де жақсы көрмейтінін білдік. Шындықтың ең жақсы қасиет екенін түсіндік.

гульнара КуДаЙБеРгенова, №26 орта мектеп шағын орталығының

"Қарлығыш" тобының тәрбиешісі.Талдықорған қаласы.

Балалар жылқының төлін-құлын дейміз.Тәрбиеші: Сиырдың төлін не дейміз?Балалар сиырдың төлін - бұзау дейміз.Тәрбиеші: Қойдың төлін не дейміз?Балалар қойдың төлін – қозы дейміз.Тәрбиеші: Ешкінің төлін не дейміз?Балалар ешкінің төлін лақ дейміз.Тәрбиеші: Түйенің төлін не дейміз?Балалар түйенің төлін- бота дейміз.Тәрбиеші: Балалар ал енді алдыларынңда

берілген «Үйж жануарларымен оның төлдерін «Пазл» арқылы құрастырамыз.

Қорытынды: Балалар бүгін біз не туралы білдік. Балалар: Үй жануарларымен төлдері туралы

білдік.Тәрбиеші: Үй жануарларына нелер жатады?Балалар: Үй жануарларын (жылқы, сиыр, қой,

түйе, ешкі) жатады.Тәрбиеші: Үй жануарлар төлдеріне нелер

жатады.Балалар:Үй жануарларының төлдеріне (құлын,

бұзау, қозы,бота, лақ) жатады.Тәрбиеші: Үй жануарлары бізге не береді?Балалар: Біз олардың сүтін, етін,жүнін, терсін

пайдаланамыз.Тәрбиеші: Бүгін сабаққа жақсы қатыстындар,

ақылды болдындар сендерге көп көп рахмет.ардақ хамИТжанова,

№11 «Құлыншақ» аралас бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі.

Талдықорған қаласы.

- Балалар сендердің көздерін шаршаған шығар? –Кәне , көзімізге жаттығу жасап алайық.

Көзге жаттығу (таяқшалар арқылы)-Енді балалар алдымызда тұрған домалақ

тәрелкелерге назар аударайықшы, нені көріп тұрмыз.

-Геометриялық пішіндерді.-Балалар біз қазір осы пішіндерді үзік түтікшелер

арқылы баумен өткізіп шығайық. (балалар баумен өткізіп шығады.)

-Ал, балалар бізде қандай пішіндер шықты?-Үшбұрыш, төртбұрыш, шаршы, дөңгелек.-Жарайсыңдар, балалар! Сендерге үлкен рахмет!

Біз бүгін арыстанға пішіндер жайлы біраз мағлұмат бердік. Пішіндердің атауын , түсін ажыраттық. Пішіндерден әртүрлі сурет құрастырдық. Арыстан сендерге риза.

-Балалар арыстаннын орманға үйіне қайтатын уақыты таяп қалыпты.

-Олай болса тақтаға шығып бүгінгі оқу қызметімізді қорытындылайықшы.

Оқу қызметін қорытындылау.Пазлдар арқылы қандай пішін өткенімізді

құрастырып көрсетейік.-Балалар құрастырып шықты.-Балалар бүгін біз қандай тақырып өттік?- Бүгінгі оқу қызметі сендерге ұнады ма? Несімен

ұнады?-Бүгін барлықтарын сабаққа өте жақсы

қатыстыңдар. Сол үшін барлықтарына мынандай смайликтер таратамын.

Шынар алДаР,№11 «Құлыншақ» аралас-бөбекжай бақшасының педагог-дефектологы.

Талдықорған қаласы.

зауытта, мұхит лайнерінде және космастың кеңістігінде - барлық жерде адамдар аспазшының қызметіне жүгінеді.

Асханаға экскурсия барысында балалар аспазшылармен кездесті. Балалар аспазшының жұмысына қажет құралдар: пышақ, кәстрөл, кастрюль, ет тартқыш екендігін білді. Аспазшының формасы - ақ халат, міндетті бас киім болтынын білді.

Аспазшы деген өте жоғарғы дәрежелі мамандық. Бұл мамандықтың қиындығы сонда, аспаздықты тек қана оқу арқылы игеріп кете алмайсыз, оған адамның бойында осы керемет мамандыққа деген бейім, дарынды болу керек. Егер бойыңда дарының,икемің болса аспаздық деген керемет мамандық.

Ас әзірлеу баланың дағдысынбілімінің барлық салалары бойынша дамытады. Тіпті қарапайым ас дайындау тапсырмаларын орындағанда, балаларды тыңдауға және

моториканы жақсы дамытуға үйренеді. Ең бастысы, азық-түлікті дайындауда эмоционалды дамуға көптеген мүмкіндіктер бар. Қажетсіз заттарды қолдана отырып газ плита, тоңазытқыш, ыдыстарды тәрбиенушілермен бірігіп әзірледік. Сонымен қатар, дидактикалық ойын «Аспазшының заттары», «домино», «лото» ойындарды әзірлеп, тәрбиенушілермін ойын әркеті жүргізілді.

Қорыта келгенде, «Аспаз мамандығы» тақырыбында ұйымдастырылған оқу қызметі өткізілді. Балалар асүйге баруға және аспаздың жұмысымен танысуға қызығушылық танытты. Тәрбиенушілер сұрақтарға жауап беріп, ойынға қуана қатысты. Ұйымдастырылған оқу қызметінің соңында біз осы мамандық туралы білімді толықтай толықтыруға арналған нәтижелерді көрсеттік.

Райгүл сеКеманова, «ерке-нұр» балабақшасының

педагог-психологы.алакөл ауданы, ушарал қаласы.

БіЛіМ 4 №12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жыл www.bsh.kz

БОЛОННЫң БЕРЕРі НЕ, ҚИЫНДЫҒЫ ҚАНДАЙ?

БолаШаҚ ғалымДаРға Бүгінгі ТалаПТың ҚИынДығы БаР ма?

Қазақстан 2010 жылы ресми түрде Болон декларациясына қосылды. Осы арқылы Орталық Азияда жаңа жүйеге енген алғашқы мемлекет және Жоғары білім берудің еуропалық кеңістігінің 47-толық құқылы мүшесі болды.

Болон декларациясы принципіне негізделіп, еліміз мамандар дайындаудың бакалавр – магистр – РһD доктор моделіне өтті. Сондай-ақ, қазақстандық ЖОО-лар әлемнің 650-ден аса университеті қол қойған Университеттердің Ұлы Хартиясына қосылып, отандық білім беру жүйесі білім берудің еуропалық стандарттарына жақындай түсті.

Болон принципіне келсек, жоғары білім беруге қол жеткізуді кеңейту, еуропалық жоғары білімнің сапасын арттыру, оқытушылардың білім беру, студенттердің білім алуын оңтайластыру, академиялық біліктіліктер еңбек нарығына бағытталып, жоғары оқу орындарының түлектерін жұмыспен қамтамасыз етуді көздейді.

Әрине, білім стандарттарын жасау бар да, сол стандарттарды жүзеге асыратын мамандардың біліктілігін арттыру үшін ғылыммен лайықты түрде шұғылданып, ғылыми дәрежесін көтеруіне мүмкіндік беру мәселесін шешу бар. Ғалым-оқытушылардың ғылыми жаңалықтарын жариялау, олардың ғылыми ортада мойындалуы деген мәселеде еліміздің ЖОО-да білім беруі Болон жүйесіне қосылғалы бері біраз өзгерістер пайда болды. Мысалы, бұрынғы кеңестік дәуірде ЖОО-ны бітірген адам ары қарай ғылыммен айналысқысы келсе, екі жыл аспирантураны оқып бітірген соң екі жылда ғылым кандидаты дәрежесін алуға ғылыми диссертация қорғайтын. Одан әрі өз саласын тереңдеп зерттегісі келгендер, тағы да ғылыми жұмыс жазып, қорғап, ғылым докторы дәрежесін алатын. Ал қазір ол жүйе өзгерді. Алдымен төрт жыл бакалавриат, одан соң екі жыл магистратураны бітіру керек. Тек содан кейін барып докторантураға түсіп, үш жыл ішінде белгілі бір тақырыпта ғылыми еңбек жазып РһD докторы (философия докторы) дәрежесін алуға мүмкіндік бар. Ғылыми диссертация жазып қорғағандар бұрын белгілі бір саланың білгірі ретінде физика-математика ғылымының, техника ғылымының, химия-биология ғылымының, тарих ғылымының, филология ғылымының кандидаты не докторы деген дәрежеге ие болатын-ды. Бұрын ғылым кандидаты не докторы атағын алу үшін ағылшын тілінде ғылыми жұмысын жариялау талап етіле бермесе (әсіресе, гуманитарлық ғылым саласында), бүгінде керісінше. РһD докторы болу үшін докторантураны бітіруден басқа, ағылшын тілін білу керек және шетелде – арнаулы ғылыми журналдарда зерттеу мақалалары жарық көруі тиіс.

Біздің елдің мысалында айтсақ, гуманитарлық ғылымдарымен айналысып, ғылыми дәреже алу – жаратылыстану ғылымдарымен шұғылданушылармен салыстырғанда, көп емес. Өйткені хирша-индекстің (2005 жылы Калифорния университетінің физигі Хорхе Хиржа ұсынған ғылыми метриялық көрсеткіш. Хирша индекс – ғалымның, ғаламдар тобының немесе ғылыми мекеме мен тұтас елдің жарияланымдарынан сілтеме жасалу көрсеткішіне негізделеді) өсуі – жаратылыстану ғылымдары докторларында анағұрлым жоғары. Оның себебі – жаратылыстану ғылымы саласы ғалымдарының мақалаларының импакт-факторлы (импакт-фактор – ағылш. impact – әсер, factor – коэффициент, көрсеткіш. Ғылыми журналдың беделінің сандық көрсеткіші. Әлемде 1960 жылдан бері қолданылып келе жатқан бұл термин елімізде 2011 жылы қабылданған «Ғылым туралы» заңымен бірге қолданысқа енді) журналдарға көптеп жариялануында жатса керек.

Біздің елімізде РһD докторы дәрежесін алуы үшін докторанттарға «Thomson Reuters», «Scopus» деректілік базаларына енетін журналдарға ғылыми материалдарын жариялау міндеттелген. (Жалпы Болон жүйесінде бұндай міндеттеу жоқ көрінеді. Сол сияқты Болон үдерісіне қосылған көп елдерде, мысалы Түркияда гуманитарлық ғылым саласының докторанттарына ондай талап жоқ). Міне, қиындық осы арадан басталады. Ғылыми мақалалар импакт-факторлы журналға жариялану үшін жазылған еңбек алдымен тәуелсіз сарапшылардың тексеруіне беріледі. Одан соң олар еңбекті «басуға жарайды» деген рецензия жазып, журналға ұсынады. Содан кейін материал басылуға кезекке қойылады.

Докторантураға түсетін талапкерлерге қойылатын талаптың бірі ағылшын тілін игеру. Бірақ игерудің өзі әртүрлі дәрежеде емес пе? Докторанттардың көпшілігі ағылшын тіліндегі материалдарды оқып, оқығандарын толық түсінетін дәрежеде игеретіні белгілі. Бірақ ағылшын тілінде ғылыми стилде мақала жаза алатындары ілуде біреу болатыны талассыз. Себебі орта мектепте қазақ, орыс тілдерінде білім алған талапкерлердің кейін ағылшын тілін толық дәрежеде игеруі аса қиын. Сондықтан докторанттар өз тақырыбын толық зерттеп, ғылыми мақала жазып шыққанымен, оны ағылшын тіліне ғылыми стилде аудару және импакт-факторлы журналға ұсынатындай дәрежеге келтіру оңай емес. Мәселе осы жерден туындағанда, талапкерлер бұл салада Ресей мен Украина сияқты елдердегі арнаулы агенттіктердің көмегіне жүгінеді. Олар автордың мақаласын импакт-факторлы журналдардың стандарттарына лайықтап, ағылшын тіліне аударып, одан әрі шетелге жариялауға ұсынады. Бірақ олар материалдың жарық көруіне кепілдік бермейді. Естуімізше, олар бұл қызметіне мың, екі мың, кейде одан көп АҚШ доллары көлемінде ақша сұрайды. Ақшасын төлеп, ұсынған материалдарыңыз басылып шықса жақсы ғой, кейде журналдар басылмайтынын айтумен ғана шектелсе, одан жаман не бар?

маТеРИалДаРДы ҚанДаЙ жуРналДаРға ұсынған жөн?

Журналдың импакт-факторы (IF) қалай анықталады? Журналдың ағымдағы жылғы импакт-факторын анықтау

үшін журналда екі-үш жылда жарияланған мақалаларға жасалған сілтемелер санын сол жылдары жарияланған барлық мақалалар санына бөлінеді. Сілтеме көп болса, яғни неғұрлым журналда жарияланған материалдарға көп сілтеме жасалса, журналдың импакт-факторы өседі, ал мақалаларына көп сілтеме жасалған ғылымдардың һ-индексі (хирша-индекс) көтеріледі. Журналдардың импакт-факторын өткен ғасырдың 60-жылдарынан бері Ғылыми ақпарат Институты (ағылш. Institute for Scientific Information, ISI), есептейді. 1992 жылы ол құқықты Thomson корпорациясы (қазір ол «Thomson Scientific (Thomson Reuters) деп аталады) сатып алды. Жыл сайын импакт-факторы есептелген журналдар тізімі «Journal Citation Report» журналында жарияланады.

Импакт-факторлы журналдардың көпшілігі, негізінен, ағылшын тілінде. Ал олардың қатарында бір де бір қазақстандық журнал енбей келеді. (Бұл орайда, әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің «Eurasian Chemico-Technological Journal» атты журналы Scopus халықаралық деректер базасына, ал Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің «Университет еңбектері», «Автоматика. Информатика» журналдары және ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің Денсаулық сақтауды дамыту республикалық орталығының «Денсаулық сақтауды дамыту» журналы ресейлік ғылыми дәйектілік индексі (РҒДИ) бар журналдар тізіміне енгізілгенін айта кеткен жөн).

Ана бір жылы «қазақстандық ғалымдардың ғылыми еңбектері «Scopus»(Скопус) деректілік базасынан алынып тасталды» деген ақпарат пайда болып, ол біраз алып-қашпа әңгімеге тиек болған-ды. («Scopus», кейінгі ресми атауы – SciVerse Scopus – ғылыми басылымдарда жарияланған материалдарға сілтеме жасалуын бақылайтын деректер базасы. Ол 24 мың техникалық, медициналық және 5 мың гуманитарлық ғылымдар басылымын қадағалап отырады. Scopus-ты құрған және иелік етуші Elsevier баспа корпорациясы). Шындығында, «Scopus»-тан еңбектері алынып тасталуға себеп болған нәрсе, кей журналдардың импакт-факторы статусынан айрылуының себебінен еді. Сондықтан шетелдік ғылыми журналдардың импакт-факторлы екеніне көз жеткізбей тұрып материал ұсынбау қажет.

Ғылыми журналдың халықаралық дәйектілік базаларына нақты кіретін не кірмейтінін қалай білуге болады? Мысалы, ISI Web of Knowledge (Thomson Reuters) дәйектілік базасындағы журналдарды тексеру үшін http://science.thomsonreuters.com/mjl/ сілтемесі арқылы кіріп, журналдың ISSN нөмірін енгізіп, журналдың аталған базада бар, не жоқ екендігіне нақты көзіңізді жеткізуге болады, сондай-ақ, Сhemical Abstracts дәйектілік базасындағы журналдарды тексеру үшін http://cassi.cas.org/search.jsp сілтемесі арқылы кіріп, журналдың ISSN (EISSN) нөмірін енгізесіз. Ал Scopus базасындағы журналдарды тексеру үшін http://www.scopus.com сілтемесі арқылы кіріп, ақылы түрде анықтауға болады.

Болон үДеРісі ҚаЙ саланың Бағын аШыП, ҚаЙ саланы ТұҚыРТуДа?

Көпшілікке түсінікті болу үшін импакт-факторлы журналдарға шығу мәселесін біраз ежіктеп кеткендейміз, бірақ құбылып тұрған мына заманда әр іске абай болуымыз керек екенін айта отырып, сөзіміздің басында көтерілген мәселеге қайта оралайық.

Рас, кейінгі кезде Болонның қиындығы жиі сөз болып жүр алайда, Болон жүйесі бойынша жетістікке жеткен тұлғалар аз емес. Мәселен Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия университеті «Жалпы және теориялық физика» кафедрасының меңгерушісі, физика-математика ғылымдарының докторы,

Бүгінгі қазақ ғылымының дамуы туралы сөз бола қалса, айтылмай қалмайтын әңгіменің бірі – Болон үдерісі.

Болон – жаһандану үдерісіндегі жоғары кәсіби білім кеңістігінде еуропалық білім деңгейін қалыптастыру үшін жасалған білім беру формасы. Болон үдерісі – Италияның Болонья қаласында орналасқан Еуропадағы алғашқы жоғары оқу орны – Болон университетінің (1088 жылдан бері ресми түрде жұмыс істеп келе жатқан) құрметіне аталып, 1999 жылы Болон декларациясымен бекітілген. Алғашқы бес жылда Болон процесіне әлемнің қырық елі мүше болып үлгерді.

әл-Фараби атындағы ғылым мен техника саласындағы ҚР Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Рәтбай Мырзақұлов Орталық Азия бойынша шетелдегі импакт-факторлы журналдарға мақаласы ең көп жарияланған ғалым.

Оның айтуынша, соңғы дәуірде әлем кеңейіп бара жатыр екен. Оны бұдан 10-15 жыл бұрын тәжірибе жасаған америкалық ғалымдар байқаған. Бірақ соның теориясы жасалмаған. Соның теориясымен Р.Мырзақұлов бастаған физик ғалымдар айналысып, теория жүзінде дәлелдеген. Оның еңбектеріне шетелдің ғалымдары көп сілтеме жасайды екен. Айта кетерлік бір жай, Р.Мырзақұлов хирша-индексі жөнінен аймақта бірінші орында. Оның импакт-факторлы журналдарда жарияланған ғылыми еңбектерінен 5 мың аса сілтеме жасалған.

Бұл енді, еліміздің Болон жүйесінде жаратылыстану ғылымдары арқылы жеткен жетістігі. Бірақ гуманитарлық саладағы ғалымдарымыз мұндай жетістікке жеткенде өте аз көрінеді. Неге? Себебі жазған еңбектерінен сілтеме алыну арқылы ғалымдық дәрежесін анықтайтын болондық жүйеде біздің гуманитарлық бағыттағы ғылымымыз әлемге танылуы қиын деген пікірлер бар. Расында солай ма?

Бұл жөнінДе ҚазаҚсТан РесПуБлИКасы ұлТТыҚ ғылым аКаДемИЯсының аКаДемИгі намазалы

омаШев: – Жалпы бұл мәселе біраздан бері сөз болып келе

жатыр ғой. Гуманитарлық салада ұлттық мәнге ие ғылымдар бар, мәселен қазақ филологиясы, қазақ тарихы, журналистикасы. Бұларда ұлттық әдебиет пен тіл, қазақ тарихы, журналистикасы зерттеледі. Ал енді бұлар туралы зерттеулерді шетелдік импакт-факторлы журналдарға жариялаудың қажеті жоқ қой. Өйткені шетелдерде қазақ тарихы мен тілі, әдебиеті туралы сараптама жасайтын мамандар жоқ, сондықтан олар біздің ғалымдардың жазғанының сапасын қалай бағалайды?

Болон жүйесіне өткеннен кейін ғылыми зерттеу жүргізу, ғылыми дәреже алу шарттары да өзгерді. Сол кезден бастап-ақ бірталай белгілі ғалымдар қазақ гуманитарлық ғылым салаларының тағдырын импакт-факторлы журналдарға тәуелді етуге болмайтыны жайында пікірін айтты. Солардың ішінде өзім де бармын. Тіпті парламент депутаты Сауытбек Әбдірахманов арқылы үкіметке ойымызды жеткіздік. Бірақ Білім және ғылым министрлігі пікірімізді ескеріп, аталған мәселеге тиісті құжатты өзгерткен жоқ.

Жасыратын несі бар, гуманитарлық ғылым салаларында ғылыми зерттеу жүргізіп жүрген жас мамандардың талайы әлі күнге докторлығын қорғай алмай жүр. Оған кедергі – әлгі импакт-факторлы журналдарға мақалаларын жариялаудың қиындығы. Сондықтан гуманитарлық салада ғылыми диссертация қорғаудың кейбір шарттарын өзгерту керек, атап айтқанда, шетелдік журналдарға тәуелділіктен құтылу керек. Онсыз тарих, тіл-әдебиет, журналистика саласына ғалымдардың келуі азайып, ғылымның дамуы тоқырауы мүмкін. Сондықтан ҚР Білім және ғылым министрі болып жақында сайланған Күләш Шәмшидинова бұл мәселеге назар аударып, дұрыс шешім қабылдайтын шығар деп ойлаймын, – деп пікір білдірді.

Әрине қазақ ғылымына зор үлес қосқан көрнекті ғалым бекер шырылдамаса керек. Қолдан жасаған кедергімізбен ұлттық мәні бар ғылым саласын әлсіретіп алмаймыз ба?

Тағы бір айта кетерлігі, Намазалы Омашев ақсақалдың пікірін қолдаушылардың қатары кейінгі кезде көбейіп келе келеді. Олардың көпшілігі газет-журнал беттерінде, теледидарда, әлеуметтік желілерде пікірілерін ашық айтып жатыр. Мәселен, біраз уақыттан бері Болон жүйесінің қазақ гуманитар ғылымдарының дамуына қиындық туғызып

жатқаны жайында назар аударарлық пікір айтып жүрген Еуразия Ұлттық университетінің профессоры Мырзантай Жақып өзінің фейсбук әлеуметтік желісіндегі парақшасында (19.02.2019 жыл.) былай деп жазды:

«Үкіметтен және Білім және ғылым министрлігінен шетелдік базалардағы журналдарға мақала жариялау талабын қоғамдық-гуманитарлық ғылым саласы бойынша алып тастауды талап етейік!

Шетелдік базалардағы журналдарға мақала жариялау талабын қоғамдық-гуманитарлық ғылым саласы бойынша алып тастау қажеттігі – өздерінің ұлттық негіздегі еңбектерін қазақ тілінде жазатын ғалымдарды көптен бері толғандырып жүрген мәселе екені құпия емес.

Ғылыми еңбектер бойынша мақалаларды шетелдік беделді басылымдарда жариялауды гуманитарлық ғылымның ұлттық мазмұны басым салаларынан талап ету еліміздегі гуманитарлық бағыттағы ғылымның дамуын кенжелетуге алып келіп отыр. Атап айтсақ, қазақ тілі, қазақ әдебиеті, Отан тарихы, ұлт этнологиясы, қазақ журналистикасы, түркітану, тағы басқа тақырыптар бойынша жазылған PhD докторының диссертацияларын қорғау және профессор, қауымдастырылған профессор ғылыми атақтарын алу үшін шетелдік базаларға кіретін журналдарға ғылыми мақала шығаруды міндеттеу мүлдем орынсыз.

Шетелдік журналдар таза ұлттық сипаттағы ғылыми ізденістерге қызықпайды, ондай мақалаларды жариялауға құлықсыз, бұл тақырыптардағы мақалаларды бағалауға біліксіз. Шетелдік ғалымдардың қазақтың әдебиетін, тіл өнерін, мәдениетін, тарихын, этнологиясын, басқа да салаларды жеткілікті дәрежеде білуі өте қиын. Сол себепті гуманитарлық ғылымның ұлттық мазмұны басым салалары бойынша профессор және қауымдастырылған профессор ғылыми атақтарын алуға үміткер ғалымдардан өздерінің ғылыми еңбектерін шетелдік беделді басылымдарда жариялау талабын алып тастау керек».

ал енДі әл-ФаРаБИ аТынДағы Қазұу-Дың БасПасөз және элеКТРонДы БаҚ КаФеДРасының

меңгеРуШісі, саЯсИ ғылымДаРының ДоКТоРы гүлмИРа сұлТанБаева мәселеге БасҚаШа

ҚаРаЙДы: «Жалпы Болон жүйесінің гуманитарлық ғылым саласының

дамуына қиындық тигізіп жатыр деп ойламаймын. Докторант мемлекеттің грантына үш жыл оқып, тақырыбын зерттеп, жазып, қорғап үлгіреді. Ғылыми жұмысын қорғай алмай жүргендер болса, оған Болон жүйесінің кінәсі жоқ. Біздегі РһD докторантура бағдарламасының мақсаты – қазақстандық ғылымды барлық бағытта озық ойлы зерттеулердің қатарына қосу.

Оқуға түскен докторант бір семестр оқиды, қалған екі жарым жылы зерттеуге кетеді. Соның ішінде үш ай шетелде тағылымдамада болады. Бір жыл зерттеу жүргізіп, соның нәтижесін Scopus базасындағы журналдарға шығару мүмкіндігі бар. Егер материалда жаңа методология, қолданбалы нәтижелер болса, адамдардың пікірінен бөлек – әлеуметтік зерттеулердің нәтижелері, медиа саласындағы көптеген сараптамалар (соның ішінде, әлеуметтік метрикалық анализдер) болса назардан тыс қалмайды. Қазір зерттеудің түрлері, методологиясы дамыған заман ғой, сол үшін зерттеуші өзінің жетекшісімен ақылдасып отырып, өз тақырыбы аясындағы зерттеудің нәтижесіне жете алады. Ол үшін тілді (шет тілін) жақсы білуі керек.

Мемлекет оқытқасын оның қайырымы болуы керек қой! Бізде бағдарламаны аяқтап, бірақ қорғай алмаған адам – коммерцияға кетіп қалса, ғылыми орталықта жұмыс істемесе, жоғары оқу орындарында дәріс беріп, ғылыммен айналыспаса – үш жылдық гранттың ақшасын сот арқылы мемлекетке қайтарады. Өйткені докторант оқу бітіріп жатқанда мемлекет жасаған шартқа қол қояды. Шетелдік жетекші де оған жайдан-жай тағайындалмайды. Оқу бағдарламасының шарты бойынша жоғары оқу орнына келіп, студенттерге дәріс оқиды, бірлесіп мақала дайындайды.

Ғылымға кездейсоқ келуге болмайды. Ал бізде қоғамға белгілі тұлғалар да, шоу-бизнес жұлдыздары да, танымал БАҚ өкілдері де PhD докторы атанғысы келеді. Сөйтіп орта жолда делдалдар пайда болады. Осыдан келіп «Болон жүйесі қиын, ғылыми материалдарды жариялау үшін көп ақша керек» деген әңгімелер шықпай қайтеді? Ғалымдық қабілеті мықты адамға Болон талаптарының қиындығы жоқ», – дейді ол.

PS: «Жел болмаса, шөптің басы қимылдамайды» дегендей, қазақ гуманитарлық ғылымының өсіп-өркендеуіне еңбегін сіңірген ғалымдарымыз бекерге мәселе көтеріп жүрмеген болар. Ендеше ұлттық сананы тәрбиелейтін ғылым саласын дамыту үшін неге өзгеге күнімізді түсіріп, жалынышты болуымыз керек? Болон жүйесі туралы ғалымдар арасында пікір қайшылықтарының көрінуі – біз назар аудармай жүрген кейбір жайлардан хабар беретіндей. Сондықтан ҚР Білім және ғылым министрлігі кеткен қателік пен келген қиындықтың себеп-салдарына үңіліп, болашақта отандық ғылымды дамытуды оңтайландыра түссе, ғылымымыз да, ғалымымыз да өсіп-өркендейтіні анық.

ахмет өміРзаҚ, turkystan.kz.

НА ШАГ БЛИЖЕ К КОСМОСУ

деятельность», «Астрофизика и эволюция Вселенной», «Солнечная система» на базе Международной космической школы им. академика В.Н.Челомея.

Плотный график работы позволил участникам найти возможность побывать во всех

Сборная команда по робототехнике Назарбаев Интеллектуальной школы города Талдыкорган в Международных научных соревнованиях по космическим исследованиям «Открываем мир науки» завоевали два золота и одно серебро.

уголках легендарного Байконура: экскурсия в музей космонавтики космодрома Байконур, орбитальный корабль «Буран», мемориальные дома академика С.П.Королева, первого космонавта планеты Земля Ю.А.Гагарина. Самым зрелищным событием для юных исследователей стал запуск ракеты «Союз-2.1а» с грузовым космическим кораблем «Прогресс МС-11», который доставил команде космонавтов, находящиеся на Международной космической станции продукты, воду, топливо и сжатые газы.

6 апреля в киноконцертном зале «Сатурн» состоялось торжественное закрытие XV Международных научных соревнований школьников по космическим исследованиям «Открываем мир науки», на котором были подведены итоги олимпиады и награждены победители.

Ученики 11 класса Даниил Филимонов и Вероника Кочубей с проектом «Роботизированный поисково-исследовательский планетоход», а также Константин Кан и Аида Науанова с проектом «Использование астероида как транспортное средство для космической обсерватории» заняли І место.

Проект десятиклассниц Жеңісбек Дилназ и Агламхан Мадины «Станция для сбора воды в косомосе» был удостен ІІ места.

Пресс-служба нИШ г.Талдыкорган.

Соревнования проходили с 3-6 апреля в городе Байконур. Юные конкурсанты защищали свои проекты по 5 секциям: «Космическая техника и инфраструктура», «Космические информационные технологии и моделирование», «Экология и космическая

НАШИ ЗЕМЛЯКИ 5№12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жылwww.bsh.kz

ОНИ ЗАщИТИЛИ РОДИНУосвобожден войсками 3-го и 2-го Украинских фронтов.

На очереди - Берлин. У каждого бойца не было сомнений - логово фашизма не устоит под натиском.

Память воскрешает день, когда вовремя одной из атак Николая Ивановича ранило. Успел он крикнуть своему тезке, Николаю Попову:

- Держи пулемет, Микола!Потом глаза застлала темнота. Пришел в себя и

никак не мог сообразить: рядом станковый пулемет стрекочет. Расчет цел, и, кажется, невредим, продолжает упорный бой.

- Выстояли?! А ну, поддай им, Микола, пусть знают нашего брата!

Попов на минуту повернул голову к командиру, на черном от копоти и пыли лице появилась белозубая улыбка. Деловито прикрикнул:

- Можешь не сомневаться. Ты только не разговаривай, нельзя тебе...

Он не договорил. Фашисты вновь полезли в атаку.- Почаще меняй позицию, - посоветовал Курлычкин.

Сказал, и опять провалился в забытье.Сознание вернулось, когда его окровавленного,

выносили санитары с передовой. Он ругался. Куда его тащат? Он ведь совсем не тяжело раненный.

Госпиталь в Бадене. Медленно восстанавливаются силы. Лучше лекарств лечат новости, которые приходят с передовой. Наши в Берлине. Скоро, очень скоро войне конец. Ночью вдруг открывается оглушительная стрельба. Госпиталь проснулся тотчас же, но лампы не зажигали. Кто мог двигаться - к дверям. Стрельба не затихает, а наоборот усиливается. Не иначе, как Фашисты выбросили десант. Быстро забаррикадировали вторую дверь. Вооружились костылями, и плевательницами. Заняли позиции возле окон, а часть разместилась вблизи двери. Задача была одна: завладеть хотя бы одним автоматом противника.

Раздался стук в дверь. Прислушались. Женщина стучит, то плачет, то смеется, говорит: «Ребята, открывайте, война кончилась». Нет, думаем, хитрят, изверги, женщину подослали. Держат под дулом, хотят выманить.

- Собрались мы на совет, что делать, как поступить, - вспоминает Николай Иванович. - Стук в дверь продолжается, а стрельба поутихла. Решили открыть дверь. К ней подошел самый пожилой раненый. У него был пустой правый рукав. Отбросил койки и широко распахнул дверь. Ему на шею - наша сестричка, обнимает его, целует...

- Ребята, - говорит сквозь слезы, - война кончилась! Поздравляю вас с Победой!

Сколько было ликования, радости. Даже у самых стойких, и у тех слезы выступил

Победа! Наша Победа!...На груди бывшего механика Текелийского

СМУ-41 Николая Ивановича Курлычкина медаль с изображением советского воина - спасителя. Медаль в честь Победы в Великой Отечественной войне.

В домашнем архиве у бывшего фронтовика хранится майский номер за 1945 год газеты «Казахстанская правда», где на четвертой полосе в конце последней колонки можно прочитать:

«Германское радио о Гитлере. 1 мая поздно вечером германское радио распространило сообщение так называемой «Главной ставки фюрера», в котором утверждается, что 1 мая после полудня умер Гитлер. В сообщении указывается, что еще 30 апреля Гитлер назначил своим преемником адмирала Деница.

Со своей стороны Дениц обратился с воззванием к армии и населению Германии. В воззвании повторяются обычные ухищрения и вымыслы гитлеровской пропаганды, рассчитанные на то, чтобы вызвать разногласия среди держав антигитлеровской коалиции, и содержатся требования к немцам «сохранять порядок и дисциплину в городах и селах» и безоговорочно «выполнять свой долг».

Указанные сообщения германского радио, по-видимому, представляют собой новый фашистский трюк: распространением утверждений о смерти Гитлера германские фашисты, очевидно, надеются предоставить Гитлеру возможность сойти со сцены и перейти на нелегальное положение. (ТАСС)».

Вот так, медали ветерана, несколько военных снимков, газета и письма сослуживцев, которым посчастливилось дожить до Дня Победы и составляют бесценность исторических реликвий героического прошлого одного из наших земляков.

3.Будущее становится настоящим,

если мы сражаемся за него.Отвага сердце в броню одевает.

ПословицыСупруги Левичевы из поселка Карабулак

Талдыкорганского района (ныне Ескельдинского) известные фронтовики, живя в старейшем населенном пункте Семиречья еще с 50-х годов прошлого века, никогда не отказывались от встреч и доверительных разговоров с молодежью, всегда выказывая желание поведать о свой боевой

молодости. Кузьма Андреевич Левичев службу в Красной

Армии проходил в городе Тамбове и должен был демобилизоваться в 1941 году. Но, начавшаяся Великая Отечественная война внесла свои существенные коррективы в его жизнь и планы. Левичев стал политработником, ведь он закончил два политических училища. Он стал участником обороны Сталинграда, а затем боев на Курской дуге. Служба его проходила в разведке, два года домой не писал, то было не до писем, то особые задания, а по правде говоря, решил, коль погибнет, то родным обязательно сообщат ну там похоронкой или еще как… Вот когда врага погнали на Запад, туда откуда он выполз, Кузьма Андреевич сообщил родным, что жив, правда, был период когда в одном из боев его малость задело, но, благодаря стараниям медиков, его поставили на ноги и теперь он снова воюет, смело и решительно разит фашистскую нечисть. При освобождении Польши политкомиссара Левичева контузило, на излечение его направили в госпиталь, что в Курганской области. Демобилизовался в 1948 году. Судьба отпустила ему еще двадцать лет жизни, а причиной внезапной смерти стали раны и контузия, которыми его наградила проклятая война.

Учитель географии Ольга Иосифовна Левичева с гордостью в праздничные дни надевала пиджак с шестью боевыми наградами. Среди них она особо

2.Настойчивость для мужества – то же самое, что

колесо для рычага: это беспрерывное обновление точки опоры…

Виктор Гюго

меДалЬ в ЧесТЬ ПоБеДы. В праздники на груди у бывших фронтовиков сияют боевые награды - ордена и медали. Ими отмечены их ратные подвиги. У каждой награды своя история. И этих историй не счесть, потому что за плечами каждого фронтовика - судьба солдата. У каждого солдата, дошагавшего до победного мая, в памяти навсегда остался последний день войны. Этот день - как веха, как межа, отделившая день вчерашний и день сегодняшний. Самый памятный день.

На фронт Николай Иванович Курлычкин 1925 года рождения ушел прямо с поля. Уже два года длилась война, а его все не призывали. После окончания девяти классов стал работать комбайнером и без конца просил военкома послать на фронт. Ждать решения пришлось долго, но просьбу удовлетворили.

Учеба в офицерском училище, затем воздушно-десантная школа. И вот фронт.

Гвардейская дивизия, в составе которой воюет Николаи Курлычкин, ведет тяжелые бои за столицу Венгрии - Будапешт. Кровопролитные сражения на берегу озера Балатон. Советская Армия неумолимо продвигалась на запад, ломая сопротивление фашистов. Им не давали передышки, гнали и гнали...

- Все пехотные части были посажены на танки, автомобили, - вспоминает ветеран войны. - Мы уже не шли, а ехали, буквально по пятам преследуя фашистов, 13 апреля 1945 года город Вена был

Советский солдат умел смело смотреть в глаза смертельной

опасности, проявив при этом боевую доблесть и героизм. Его волей, его

несгибаемым духом, его кровью добыта победа над сильным врагом. Нет границ величию его подвига во

имя Родины.Георгий Жуков

Чем дальше в лету отодвигается эпоха Великой Отечественной войны, тем пристальнее к ней интерес, тем больше молодых людей желают знать о событиях далеких 40-х годов ХХ века.

В мае 2019 года – 74 годовщина Победы советского народа над фашистской Германией. Многое неизвестное о том трагическом и суровом времени открылось сравнительно недавно. Но размышляя над днями и судьбами минувшего, над величием и подвигом тех лет, наверное, каждое поколение задастся вопросом: «А почему же мы все-таки победили?»

Благодаря неразрывной связи поколений – молодежи и ветеранов, когда всякий человек может внести свой вклад в летопись минувшей войны, записать воспоминания деда, отца или их потомков, перечитать фронтовые письма, рукописи участников боев с фашистскими захватчиками, сделать их доступными широким кругам земляков, а значит – нетленными. Тогда наша Победа будет жить в сердцах людей, чтобы не стерлась в веках священная память о ней. Ведь это очень важно, чтобы мы, ныне живущие, наши потомки знали историю и цену Великой Победы и героев-казахстанцев, гордились ими и следовали их примеру. Восточная мудрость гласит: «Воля отцов передается тем потомкам, которые возвышают имена предков».

Военные историки подсчитали, что за последние пять тысяч лет человечество не знало войн всего лишь каких-то 273 года! Но не было в истории более страшной войны, чем та, которую развязали в 1941 году против нашей страны заправилы фашистской Германии. И не было в истории примера, когда бы столько народов, слившись в нерушимый монолит, по велению высшего разума устремили в едином порыве свои усилия на отпор агрессору.

выделяет медаль «За оборону Кавказа».- Это моя молодость! – говорила с особой интонацией

в голосе.И действительно. О наборе девушек в авиацию

услышала еще в начале 1941 года. В июле её взяли на трудовой фронт, восемь месяцев копала окопы и траншеи под городом Таганрогом. А потом начался набор в военно-воздушные силы. Одной из первых Оля прошла медицинскую комиссию и была направлена в Грозненский аэроклуб. Вместе с отобранным контингентом, она закончила обучение и получила «корочки» - свидетельство пилота-планериста.

Шел второй год войны. Ночи на Кавказе стояли темные – с трудом можно было видеть землю и различать ориентиры. Иной раз вернуться на аэродром было сложнее, чем выполнить задание командования. Кроме того, враг стянул столько зенитной артиллерии, что почти каждый вылет экипажа «У-2» неминуемо сопровождался обстрелом.

Больше всего Ольге Иосифовне запомнилось, как все её одногодки, рожденные в 1923 году, защищая подступы к городу Грозный, пали смертью храбрых. Как на самолетах У-2 доставляли во время сильных боев боеприпасы на передовую.

Редкое мастерство, выдержку и самообладание проявляла она, молодой пилот. За образцовые выполнение заданий не раз удостаивалась благодарностей от имени командования. А в последствии была награждена правительственной наградой – медалью «За оборону Кавказа».

Однажды она получила задание: в составе группы из четырех человек разведать подходы к отряду красноармейцев, попавшему в окружение после выполнения особого задания в тылу фашистов. Все попытки сбросить окруженцам продовольствие и боеприпасы не увенчались успехом. Плохие метеосводки, плотный огонь вражеских зенитных батарей приводили лишь к гибели людей и техники. И тогда было решено послать трех мужчин и пятерых девушек добровольцев-спасателей с рюкзаками за плечами, чтобы они в пешей вылазке добрались до отряда.

- Помню мы пробирались обрывистым берегом реки, - рассказывала Ольга Иосифовна сорок лет спустя после тех суровых военных событий её биографии. - Пока дошли до точки назначения, как ни осторожничали, но несколько раз проваливались в воду, одежда обледенела и сковала нас как панцирем.

Уже перед рассветом их окликнул часовой. Наконец-то добрались до своих. Солдаты были рады прибывшим, а те, сбросив обледеневшую одежду, немного обогревшись и обсохнув, приступили к оказанию первой помощи пострадавшим от холода, голода раненым.

На следующую ночь отряд из восьми спасателей вернулся в Грозный. Память Ольги Иосифовны цепко держит имена товарищей – это Лида Маклидова, Иван Летзинжо и Павел Флейшин. А какая радость была, когда отряд бойцов, без потерь и самостоятельно спустился с гор в расположение наших частей!

После этой вылазки Ольга долго лечилась, по состоянию здоровья её отчислили из армии и она стала трудиться на тыловых работах. Сначала она работала инструктором в одном из клубов ПВО, заведовала детским садиком и заочно обучалась на естественно-географическом факультете Каз. ПИ им. Абая, защитила диплом учителя географии. Много лет отдала любимому делу жизни – сеяла в детских душах зерна разумного и вечного. Ольга Иосифовна Левичева даже потеряв мужа, находясь на заслуженном отдыхе, борясь с недугами, находила время для бесед с молодым поколением семиреченцев и не только.

4.Конь в скачках, человек – в делах.

(Казахская пословица)уРоК на всЮ жИзнЬ. Это было в 70 - х

годах прошлого, ХХ века. Мне, как выпускнику 1968

года СШ им. В. И. Ленина города Талды-Кургана, посчастливилось учиться в старших классах, где немецкий язык преподавал Юрий Дмитриевич Корчагин, участник Великой Отечественной войны. Потом, спустя годы, мы вместе несколько лет подряд оказывались в летний период на отдыхе в учебно-спортивном лагере «Жалын» на озере Алаколе. Несколько лет были коллегами по работе в системе профтехобразования. При каждой встрече с Юрием Дмитриевичем у меня завязывался интересный разговор.

Вот и на этот раз беседа затянулась. Как вдруг наше общение прервалось: зазвонил звонок. Юрий Дмитриевич быстро приготовился к уроку и пригласил учащихся в класс. В кабинете иностранного языка СПТУ-24 начался урок.

Это был обычный урок, один из тех, что Юрий Дмитриевич Корчагин провел за свой сорокалетний педагогический стаж. И все же, это было особенное занятие. Его ученики совсем не догадывались, от чего сегодня учитель в торжественном костюме, а на груди наградная планка. Потом я узнал причину его волнения. Совсем недавно Юрий Дмитриевич возвратился в Талды-Курган из Волгограда. Там проходила традиционная встреча ветеранов войны. Благодаря неутомимой деятельности Юлии Беляевой, в прошлом телефонистке на батарее Корчагина, военный командир, а теперь учитель, встретился со своими однополчанами. И еще... Он обязан опять же своему педагогическому труду, бывшие ученики, посетив музей волгоградской школы № 74, увидали на фотографии Юрия Дмитриевича, которому и поспешили сообщить, что его разыскивают, хотят встретиться.

Слушая объяснения учителя, затем ответы подростков, завтрашних механизаторов мелиоративных работ: чтение текстов, пересказы, прослушивание магнитофонной записи, невольно поражаешься мастерству педагога в ведении урока. Откуда такое знание языка, влюбленность в свое дело?

...Война для курсанта Корчагина началась с ночной тревоги. Вот тогда-то и довелось на практике доказывать, чему учили зенитчиков: отражали одну за другой атаки воздушных пиратов. Затем участие в укреплении подступов к городу Куйбышеву, а когда врагу удалось прорваться к Волге - защита Сталинграда. Ожесточенная бомбардировка города авиацией противника 23 августа 1942 года, когда на Сталинград падал и падал смертоносный груз, запомнилась и воинам, защищавшим волжскую твердыню, и собственно самим сталинградцам.

Здесь, в Сталинграде, за оборону Малахова кургана, старшему лейтенанту Корчагину вручили первую боевую награду - медаль «За отвагу».

Из многих боевых историй одна запала Ю. Д. Корчагину на всю жизнь. Возможно урок, который преподнес командиру батареи прославленный генерал В. И. Чуйков, и послужил для Корчагина толчком к выбору мирной профессии.

Однажды, после особенно ожесточенной перестрелки с противником, с одним из орудий случилась беда: вышла из строя ходовая часть. Благо на участке фронта наступило затишье. Командир батареи распорядился немедленно приступить к ремонту. Пока заменяли испорченный ход, обслуга батареи ввиду пасмурной, холодной погоды, устроила круг. Все же молодость брала свое - хотелось попеть и поплясать. Вот и не заметили, как на батарее оказался всадник. Спешился. Поинтересовался от чего веселье. Доложив по уставу, Корчагин хотел было уже провести генерала Чуйкова в блиндаж к связистам, как разведчики доставили языка. Но допрос шел вяло. Старшему лейтенанту явно не хватало языкового запаса.

Крякнув от досады, генерал сказал, что надо знать немецкий язык, не потому, что идет война.

- Обязательно учитесь, - сказал Чуйков на прощанье.Потом была Керчинская коса, освобождение

Польши...Война закончилась. И Юрий принимает решение -

совершенствовать свои знания в немецком языке.После окончания Алма-Атинского института

иностранных языков, вместе с женой, тоже педагогом, он переезжает в Талды-Курган. Здесь и началась его беспокойная жизнь учителя. Сначала много лет работает в средней школе имени Ленина, потом в СПТУ-24.

Большое место в своей работе Юрий Дмитриевич отводит военно-патриотическому, интернациональному воспитанию молодежи. Убедитель-ный рассказ участника войны, того, кто в двадцать лет встал на защиту Родины - что может быть нагляднее для тех, кто готовится служить в рядах Советской Армии, стоять на защите завоеваний отцов и дедов.

Для того чтобы уроки давали полноценные знания подросткам, Юрий Дмитриевич готовится к ним основательно. Тщательно продумывает каждую беседу, использует наглядные пособия и технические средства обучения.

Кабинет немецкого языка оборудован всем необходимым. Здесь собраны биографии лучших сынов немецкого народа, оформлен стенд «Нам пишут», на котором письма от учащихся школ ГДР. Есть здесь плакаты, богатый набор карточек, книги для работы по иностранному языку. И все это - оформлено со вкусом, с любовью к своему делу. Среди его бывших учеников много врачей, инженеров, рабочих и учителей. Есть музыканты, и летчики, и шофера. Но никому из них никогда не помешали те знания, какими наделил их Ю. Д. Корчагин. Его уроки немецкого языка, нравственные уроки не забываются.

От коллег по труду можно было услышать, что Корчагин влюбленный в свое дело человек. Сказано верно, но этого мало. Юрий Дмитриевич не умел работать в пол силы. Отдавал всего себя педагогике, воспитанию смены - это понимание не менялось и с годами, когда виски тронула седина, когда уже находясь на заслуженном отдыхе, он продолжал трудиться вахтером оздоровительного комплекса «Трудовые резервы».

Вечный педагог Ю. Д. Корчагин всю свою жизнь учил молодежь любить Родину, воспитывал патриотов и интернационалистов. Он действовал по праву памяти, говорил от лица своего поколения – поколения победителей.

Продолжение следует...андрей БеРезИн, писатель-историк.

АТТЕСТАцИЯ6 №12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жыл www.bsh.kzҚұндылық: «Сүйіспеншілік»Қасиеттер: қайырымдылық, мейірімділікТренинг мақсаты: «Қайырымдылық»,

«мейірімділік», адамгершілік құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері:- мейірімділік, қайырымдылық туралы

түсініктерін кеңейту;- қамқорлық жасауға жетелеу;- мейірімділікке тәрбиелеу;Менің бүгінгі көңіл-күйімТренинг алдында сіздердің көңіл- күйлеріңізді

тыңдап алсақ. Жұмсақ ойыншықты ұстай отырып, өздеріңіздің көңіл-күйлеріңізді білдіріп өтсеңіздер.

«Жіп бойындағы қағаздар»Мақсаты:әр адамның ептілігін байқау. Дер

кезінде тығырықтан шығу жолын қарастыру.Қатысушалар жіпке тағылған ақ қағаздарға сурет салады өз ойындағы. Келесі қатысушы ойын дамутып суретті аяқтады.

Мотивациясын оятуБарлықтарыңыз көздеріңізді жұмыңыз. Сіз

табиғаттың ең көркем жерінде екенін елестеңіз. Сіз көл жағасында суда жалаң аяқ жалдап жүрсіз. Салқын сусіздің аяғыңызды сипап жатқан сезімде боласыз (тыныштық). Күннің көзі жер бетін қыздыруда (тыныштық). Сіз гүлдің, шөптің және балдың иісін сезесіз (тыныштық). Сіз көңілді құстар ән салып жатқанын естисіз..... (тыныштық).Тыныштықта тұрып, өзімізді тыңдайық, табиғат - анамызды тыңдайық. Алақандарыңызды күннің көзіне жайыңыз. Көк аспаннан және күзгі жердің суығы ағатын жылы күннің сәулелерін сезіңіз (тыныштық). Қазір біз көзімді ақырын ашып, басқа жаққа қарай қолымызды жайып, бізге өмір,

Қай заманда, қандай қоғамда болмасын алдымызда тұрған зор міндеттердің бірі – болашақты тәрбиелеу. Бүгінгі таңда жа ұрпақты болашақ қоғамның тұлғасы етіп тәрбиелеу – басты міндет. Жаһандану теңізінде желкенін жайған мемлекетіміздің ертеңгі алға бастайтын мықты ескегі болатын ұрпақты тәрбиелеуде тәрбиешілердің қосар үлесі ұшан теңіз.Бала тәрбиелеу, баланы өмір сүруге үйрету – өте маңызды, жауапкершілігі жоғары міндет.Тәрбиеші болу жай ғана мамандық емес. Ол–адам бағдарын жасаушы келешек ұрпақтың сәулетшісі. Бұл сөздің астарында тәрбиеші мамандығының үлкен жауапкершілік иесі екендігі айқындалып тұр. Өзгенің бақытын аялаған, өзінің уақытын аямаған адам ғана

Пәні: Локальді есептеу техникасыСабақтың тақырыбы:Wi-Fi сымсыз желіні баптау мен

монтаждауСабақтың мақсаттары:Білімділік: Білім алушыларға

Wi-Fi сымсыз желіні баптау мен монтаждау туралы негізгі түсініктерін қалыптастыру және білімдерін жетілдіру;

Дамытушылық: Білім алушыларға тақырып бойынша түсінік бере отырып білімге деген құштарлықтарын арттыру, алған білімдерін басқа пәндер үшін де, сабақтан тыс жұмыстар үшін пайдалана білулеріне ықпал жасау, ойлау қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелік: Білім алушыларды жарқын өмір суруге, жауапкершілікке, адамгершілікке, қарапайым болуға және игерген теориялық білімдерін өмірде, қоғамдық ортада пайдалана білуге, салауатты өмір сүруге тәрбиелеу.

жаңа сабақСабақтың типіСабақтың түрі: теориялықСабақты жабдықтауСабаққа қолданылатын әдебиеттер:1.Е.Қ.Балапанов, А.Б.Даулетқұлов, Б.Б.Бөрібаев

«Жаңа информациялық технологиялар: Информатикадан 30 сабақ», Г.Ә.Жапаров. «Информатика негіздері».

2. Компьютерлік сауаттылыққа оқыту жөніндегі оқу-әдістемелік құрал.

Сабақта қолданылатын көрнекіліктер менқұрал-жабдықтар: Компьютер, проектор,

интербелсенді тақта, слайд (бейнеролик mediakurs.kz, тақырыпқа байланысты тапсырмалар).

Сабақты жүргізу кезеңдеріI.Ұйымдастыру кезеңі (3 мин)а) Білім алушылармен сәлемдесу;ә) Білім алушыларды түгендеу;б) Білім алушылардың назарын сабаққа аудару.Назар сал!Қазіргі заманда жастарға ақпараттық

технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет.

Н. Ә. НазарбаевII.Жана тақырыпты баяндау (15 мин)Есіңе сақта!Модем (ағылш. modem, modulator-demodulator)

- сандық сигналдарды аналогтық сигналдарға айналдыратын және керісінше амал жасайтын электрондық құрылғы.

Модем – компьютерлерге телефон желілері немесе байланыс желілері арқылы өзара мәлімет алмасуға мүмкіндік беретін құрылғы.

Модем типтері• Кірістірілген модем – кез келген құрылғының,

мысалы ноутбуктың немесе док-станцияның ішкі бөлігі болып табылады;

• Ішкі – компьютердің ішіне ISA, PCI, PCI-E, PCMCIA, AMR, CNR слоттары арқылы қосылады;

Білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі қағидаларына сай Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына сәйкес оқыту мен тәрбие беруді дамытудың бірлігі басты мәселе болып табылады. Осыған орай, қоғамдық сананы жаңғыртудың мақсаты - білім берудің азаматтық және рухани ұлттық құндылықтардың, адам өмірі мен денсаулығының, жеке адамның еркін дамуы, адамның құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу, жеке адамның білімдарлығын ынталандыру және дарындылығын дамыту.

Бәсекеге қабілетті жас ұрпақты тәрбиелеуде жалпы білім беру жүйесі алдында ұлттық құндылықтарды бойына сіңірген, елінің тағдыры үшін жауапкершілік сезімі бар қоғамның әлеуметтік белсенді мүшелерін тәрбиелеу міндеті тұр. Бұл аталған міндетті заман талабына сай тәрбие беру үдерісінің тиімділігін қамтамасыз ету арнайы заңнамалық және нормативтік құқықтық актілерҚазақстан Республикасының Конституциясы,«Білім туралы» Заңы, «Балалар құқықтары туралы» Заңы, Тәрбиенің тұжырымдамалық негіздері арқылы жүзеге асырылады.

Қазіргі таңдажалпы білім беретін мектептерде балаларды тәрбиелеу жұмысы елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласындағы «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық патриоттық идеясы мен Патриоттық Актісіне сәйкес жүзеге асырылатындығымен ерекшеленуде.

Бұл рухани ерекшеліктер арқылы сананы жаңғыртужалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтар тұтас педагогикалық процестің өзегі бола отыра, тәрбие жұмысының басым бағыттары арқылы жүзеге асырылатыны анық. Осыған орай, тәрбиенің мақсаттары мен тәрбие жұмысының міндеттері білім беру процесімен тығыз байланысты.

Себебі, «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық патриоттық идеясы - ел болашағының жалпыазаматтық тұтастығын біріктіруші күш, әрі жаңа идеологиялық тұжырымдама болып табылады.Оқушының бойына көшбасшылық қасиеттер мен білімді, мәдениетаралық ынтымақтастық пен өзара іс-

Оқу мақсаты: Т/Ж 3.Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу.

Сабақ мақсаттары:Барлық оқушылар:Шығармадағы кейіпкерлер

портреті мен іс-әрекеті арқылы образын мұғалім көмегімен ашады.

Көптеген оқушылар: Кейіпкерлер образына байланысты өз көзқарастарын білдіре алады.

Кейбір оқушылар: Кейіпкерлер образына қатысты өз ойларын білдіріп, шағын әңгіме жазады.

Құндылықтарға баулу.«Мәңгілік ел» жалпықоғамдық құндылығы:- Тіл мен мәдениет;- Өмір бойы білім алу;- Топ мүшесі ретінде жүктелген

жауапкершілікті сезіну;- Топтық және жұптық жұмыста

ынтымақтастықпен жұмыс жасау;Халқымыздың мәдениетін, тілін дәріптеуТілдік мақсат.Оқушылар орындай алады:Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер:Диалог құруға/ шығарма жазуға арналған

пайдалы тіркестер:сайран ету, тағзым ету, көкке қарау, қайран қалу.

Талқылауға арналған сұрақтар:1. Бидай арқылы қандай адамдардың мінезі

сыналады?3.Қалай ойлайсыңдар, өмірде осындай

адамдар бар ма?Алдыңғы меңгерілген білім. А. Байтұрсынұлы

өмірі мен шығармашылығы.Сабақ барысы.Сабақтың жоспарланған кезеңдері.Психологиялық ахуал орнату.2 минҮй тапсырмасын сұрау. 5 минОй шақыру.5 минСабақтағы жоспарланған іс-әрекет.Мұғалімнің іс-әрекеті.Психологиялық тренинг "Армысың, арайлы

күн"Үй тапсырмасы "Ия", "Жоқ" әдісі арқылы

пысықталады.1. Адам бойында қандай асыл қасиеттер

бар?...Оқушының іс-әрекеті.Амандасады, жылы лебіз білдіреді.Оқушылар дайындап келген ақпараттың

дұрыс, бұрыстығына қарай бір-біріне сұраққояды.

Өз ойларын айтады.- Адамгершілік, мейірімділік,инабаттылық, ...А.Байтұрсынұлы «Егіннің бастары»

Оқу мақсаттары:0.2.4.1. Уақыт туралы түсінікті білу:бүгін,

кеше,ертең,бүрсігүні тәулік бөліктері.0.2.3.1.Түрлі жағдаяттардың уақыттың күн, апта,

ай жыл тізбегін орнатып,жалғастыру.Сабақтың мақсаттары:Барлық оқушылар: Уақыт туралы түсінікті

біледі, бүгін, кеше, ертең,бүрсігүні тәулік бөліктерін ажыратады.

Көптеген оқушылар: бүгін, кеше, ертең, бүрсігүні: тәулік бөліктері деген сөздерді өмірдегі және оқудағы жағдайларда қолданады.

Кейбір оқушылар: тәулік уақытына, жыл мезгіліне, апта күндеріне арналған сөздерді пайдалана отырып, өз бетінше әңгіме құрастырады:

Тілдік мақсаттар:Жыл мезгілдерін ажырата алады.Түстер бойынша жыл мезгілдерін салыстыра

алады.Жыл мезгілінің ауысуына байланысты қалай

киіну керегін біледі.Пәнаралық байланыс: Сөйлеуді

дамыту,жапсыру.Сабақ барысы:1.Шаттық шеңбер құру:Үлкенге де сіз,Кішіге де сіз.Сәлем бердік сіздерге,Құрметпенен біз.2.Топқа бөлу:Қызыл, сары, жасыл түстер бойынша бөліну.3.Өткен сабақты қайталау. 1-10-ға дейін үш

тілде санау.4.Жаңа сабақты түсіндіру.Жыл мезгіліне байланысты төрт түрлі-түсті шар

д ен с а у л ы қ , қ у а н ы ш және жақсы көңіл күй сыйлаған Ана - Табиғатқа «Рахмет» деп айтамыз

Сергіту сәтіЖаз айы,

күн өте ыстық, келе жатыр едім а л д ы м н а н үлкен алма ағаш кездесті. К ү н н і ң ы с т ы ғ ы н а шыдамай әлгі алма ағаштың

түбіне отыра кеттім. Басымды жоғары көтеріп едім бір алманы көрдім. Орынымнан түрегеліп әлгі алманы алайын деп оң қолымды созып едім қолым жетпеді, екі қолымды бірдей көтеріп, ұмтылып тұрып әлгі алманы жұлып алдым. Кенеттен бір аттың шауып бара жатқан дыбысы естілді. Бұрылып қарап едім қара жорға шауып барады екен. Қара жорға биіне бірге билейміз.

«Алақанға қан жүгірту»Мақсаты: адам дене бойындағы қозғалысқа

түспей тұрған қан тамырларын саусақ моторикасын қозғалысқа түсіру.Қолдарына берілген шарды

тәрбиеші бола алады. Ақын М.Жұмабаев айтқандай: «Тәрбие – адам баласын кәміл жасқа толып, өзіне – өзі қожа болғанша азық беріп, өсіру» -деген екен. Сондықтан, біз балаларымыздың болашағына, тәрбиесіне жауапты жандармыз.

Менің ұлым Исабеков Рамазан 2018 жылдың күз айында Талдықорған қаласындағы «Күншуақ» шипажайында денсаулығын оңалту мақсатында ем алып қайтты. Рамазанға шипажай қатты ұнады.Осы орайда шипажайда тәрбиеші болып жұмыс істейтін Мархабат Абсаматқызының еңбегін айта кеткім келеді. МархабатАбсаматқызы – тыным таппайтын, шыдамды, адамгершілігі мол, жауапкершілігі өте жоғары тәрбиеші. Өзіне тән табиғи көркем

• Сыртқы – COM, USB порттары немесе желілік картадағы RJ-45 тіркеуіші бойынша қосылады, олардың көбінесе сыртқы қоректеу блогы болады.

Модемнің негізгі сипаттамасы – мәліметтерді жеткізу жылдамдығы (бит/секунд, кбит/сек, мбит/сек).

Жұмыс принципі бойынша:1.Аппараттық модем – сигналды

өңдейтін барлық операцияларды модемнің өзі орындайды.

2.Бағдарламалық модем – сигналды өңдеу операцияларын орындайтын арнайы бағдарламалары бар жүйелік қорап.

Байланысына қарай-Телефон желісі арқылы – ADSL модемі -

қарапайым телефон желісі көмегімен ұйымдастыру үшін пайдаланылады.

-Кабельдік модемдер – арнайы кабельдер бойынша ғана мәліметтермен алмасу үшін қолданылады.

-Ұялы байланыс – сымсыз модемдер, тек қана ұялы байланыс протоколдары – GPRS, 3G, 4G, Wi-Fi-мен жұмыс істейді.

-Спутниктік модемдер – спутниктік интернетті ұйымдастыруға қолданылады.

Бейне сабақМодем (mediakurs бейнеролик) - http://mediakurs.

kz/kz/video/491-wi_fi_degenimiz_neWi – Fi технологиясы – Ethernet стандартының

сымсыз желі аналогы, оның негізінде бүгінгі таңда көптеген кеңселердегі компьютерлік желілер байланыстырылған. Ол 1999 жылы тіркеліп, қызмет ету аясы тікелей ноутбуктер мен компьютерлер, мобильдік құрылғыларға байланысты менеджерлер, сауда агенттері, кеңсе қызметкерлері және тағы басқалары үшін үлкен жаңалық болды.

Бұл сымсыз технология. Ол Wi – Fi роутер аталатын құрылғы арқылы жұмыс істейді. Wi – Fi роутер Интернет жүйесіне сым арқылы қосылып, басқа құралдарға қосылуға (Wi–Fi технологиясы бойынша) мүмкіндік береді, мысалы, ноутбукке немесе смартфонға. Сонымен, Сіз Интернетпен үйіңіздің кез келген бөлігінен және бір мезгілде бірнеше құрылммен қосыла аласыз.

Wi-Fi технологиясы 3 маңызды міндетті орындауға мүмкіндік береді:

- компьютермен байланыс орнатуды жеңілдету немесе оңтайландыру.

- кеңсеге өз ноутбуктерімен келген іскерлік әріптестермен жұмыс жасаудың қолайлы жағдайын қамтамасыз ету.

- кабельді орнату мүмкін емес немесе шамадан тыс қымбат болғанда кеңседе немесе бөлмеде жергілікті желіні орнату.

Wi–Fi желісінің ядросы – қосылу нүктесі (access point), ол жер астындағы желі инфрақұрылымына қосылып (мысалы кеңселік Ethernet желісі) радиотолқындардың берілуін қамтамасыз

қимыл жасауға қабілетті, өз халқының тағдыры үшін жауапкершілікті сезінетін тұлғаны қалыптастыруда білім беру мазмұнына «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясын енгізуде әдістемелік жұмыстарының маңызы зор.

Бастауыш буын 1-4-сыныптарда оқу бағдарламасына сай «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясының құндылықтары қамтылса, орта білім берудеқазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық, еңбек пен шығармашылық, ашықтық, өмір бойы білім алу құндылықтары қамтылған.

Өткен және биылғы оқу жылындағы мектептің тәрбие жұмысының тағы бір ерекшелігі мемлекетіміздің тұңғыш президенті Н.Ә. Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласындағы қоғамды рухани жаңғыртудың ауқымды идеялары мен тұжырымдамалық тәсілдерді терең меңгеру және білім алушылар арасында таратуды ұйымдастыру болып табылады.

Оған Елбасының «Мақсатқа жету үшін біздің санамыз ісімізден озып жүруі, яғни одан бұрын жаңғырып отыруы тиіс. Бұл саяси және экономикалық жаңғыруларды толықтырып қана қоймай, олардың өзегіне айналады», – деген пікірі дәлел.

Аталған бағдарламаның «ХХІ ғасырдағы ұлттық сана туралы» І бөлімінде тұтас қоғамның және әрбір қазақстандықтың санасын жаңғыртудың нақты 6 бағытын атап көрсетіп қана қоймай, болашаққа нық қадам мен бағыты айқын бағдар берді. Жаһандық нарықта бәсекелестік қабілет, нақты мақсатқа жетуде мінез-құлықтың прагматизмі, ұлттық бірегейлікті сақтау, білімпаз жастар үшін білімнің салтанат құруы, еліміздің эволюциялық дамуы, жаңа технологияның ағыны алып келетін өзгерістердің бәріне дайын болуда сананың ашықтығы үлкен жаңа бастамаларға мүмкіндік береді деп түсіндірді.

«Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласының негізгі міндеттерін насихаттау мақсатында мектепте «Тәрбие және білім» кіші бағдарламасы жүзеге асырылуда.

Бағдарламаның мақсаты - болашақтың

мысалының мазмұнымен таныстырады. (Бейнематериал)

Топқа бөлу.(Түрлі түсті гүлдер)1-тапсырма.Топпен жұмыс.Кейіпкерлер бейнесіне талдау.2-тапсырма.1-топ.Топтық жұмыс. Образды ашу кестесі.

(В тобы)Дескриптор:- Кейіпкердің портретіне қатысты сөз

тіркестері мен сөйлемдерді анықтайды;(1ұпай)- Кейіпкердің іс- әрекетін анықтайды;(1ұпай)- Портрет пен іс-әрекеттер негізінде кейіпкер

образына қатысты өз пікірін 4 сөйлеммен жеткізеді.(1ұпай)

2-топ.Жеке жұмыс.«ПОПС» әдісі.(В тобы )Критерийлер: Кейіпкерлер портреті мен

іс-әрекеті арқылы образын ашып,жазбаша түсіндіріңіз.

1.Бірінші сөйлем: «Менің ойымша,... немесе «Мен... »

2.Екінші сөйлем:«Себебі,мен оны былай түсіндіремін...»

3.Үшінші сөйлем: «Оны мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын … »

4.Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»

Дескриптор:(Әр қадамға 1ұпай)- берілген ойды мысал- өлеңді түсіне отырып

жалғастырады. ;- бірінші сөйлемде кейіпкерлердің портреті

мен іс-әрекетіне байланысты жазады;- екінші сөйлемде себебін түсіндіреді;- үшінші сөйлемде идеяны нақтылауға

қатысты 1 дәлел келтіреді;- төртінші сөйлемде өзіндік тұжырым

жасайды.3-топ.Жеке жұмыс.(А тобы)Әр топ мүшелері мысал өлеңнің мазмұнына

сүйеніп, бір кейіпкер(Дәнге толы бидай немесе дәні бос бидай)бейнесіне байланысты сурет салады. Керекті сөздер: тәкаппар, өзімшіл, өр көкірек, мейірімді, адамгершілігі мол, инабатты.

Дескриптор:1. Бір кейіпкердің портретін салады. 1 ұпай2.Берілген тірек сөздердің тиістісін қолданып,

кейіпкер бейнесін сипаттапжазады.(1ұпай)4-топ. Жеке жұмыс.«Еркін жазу» әдісі.(С

тобы)Кейіпкерлер образына қатысты өз

ойларыңызды білдіріп, шағын әңгіме жазыңыз. Керекті тіркестер: сайран ету, тағзым ету, көкке қарау, қайран қалу.

Дескриптор:(Әр қадамға 1ұпай)

іліп қоямын.Сұрақ- жауапНеше шар ілулі тұр?ТөртБір жылда төрт мезгім бар.Қыс, көктем, жаз, күз.Бұл шарлардың түсі де сол

төрт мезгілді белгілейді.Мына шардың түсі қандай?АқБұл шардың түсі қай мезгілді білдіреді?Қыс мезгіліҚыста жер беті қандай болады?Ақ түсті боладыЕкінші шардың түсі қай мезгілді білдіреді?Жасыл.Бұл түс неге ұқсайды?Шөпке ұқсайды. Көктемде жердің бетіне жасыл

шөптер өседі.Құстар келеді. Су ағады.Үшінші шардың түсі қандай?ҚызылҚай мезгілде гүлдер қызыл түске боялады?ЖаздаКүн ыстық болады. Суға шомыламыз.Төртінші шардың түсі қандай?Сары.Бұл түс неге ұқсайды. Күнге ұқсайды. Күзде

жапырақтар сарыболады. Жаңбыр көп жауады.4.АКТ қолдану арқылы жыл мезгілдерін көрсетіп

таныстырдым.5. Оқулықпен жұмыс.1-тапсырманы орындату. Жыл мезгілдерін

ретімен орналастырып жапсыру6. Сергіту сәті: АКТ-дан видео7. Суретпен жұмыс. Берілген суреттерді бояу.

ЖүРЕК ЖЫЛУЫ

ТәРБИЕШі – БАҒБАН, БАЛА – ГүЛ

Wi-Fi СЫМСЫЗ ЖЕЛіНі БАпТАУ МЕН МОНТАЖДАУ

«РУхАНИ ЖАңҒЫРУ»- ҚОҒАМДЫҚ САНАНЫ ЖАңҒЫРТУ МЕН БәСЕКЕГЕ ҚАБіЛЕТТі

ТұЛҒАНЫ ДАМЫТУДЫң ДАРА ЖОЛЫ

А.БАЙТұРСЫНұЛЫ «ЕГіННің БАСТАРЫ» МЫСАЛЫ

МАҒАН ұНАЙТЫН ЖЫЛ МЕЗГіЛі.ОҚИҒАНЫң РЕТіН БЕЛГіЛЕЙМіН.

алақанға салып, айналдырып саусақ ұштарымен бірге қозғалтып келесі адамға ұсынады.

«Сиқырлы кілемше» ойыныОртаға жеті адам шығып кілемшені музыканың

ырғағымен айналып, музыка тоқтағанда домалақтың артына жасырылған сұрақтарға жауап береді.

1.Мені жұмыста соңғы кезде ренжіткен.....2.Мені жұмыста соңғы кезде қуантқан....3. Жалғыз түйе бақырайық (мақалды жалғастыр)Жалғыз бала жылауық4. Сиырдың дауысын сал...5. Мен бастық болсам...6.Тастағы жазуды көріп, кедей қуанып, бай

жылапты ол қандай жазу (бәрі уақытша)7. Алма жеп тұрғанда одан құрт шықса одан да

жаман не көруге болады. ( құрттың жартысын жеп қойдым ба?)

Алақанға жан бітіріп, қыз келбетін салыңыз!Сіздерге берілген ақ қағазға алақандарыңызды

сызып сол алақанға жан бітіріп, қыздың келбетін өз ойларыңызды дамытып, салыңыздар.

Байланыстырғыш жіпМақсаты: ой бөлісу, еркін ашық өз ойларын

ортаға салуға қалыптастыру. Бүгінгі ашық есік күнінен алған әсерлеріңізді жіпті тарату арқылы жеткізсеңіздер. Соңғы адам жіпті психологтің қолына қарай лақтырады психолог келген қонақтарға өз ойын білдіреді.

Қорытынды.Жақсы жандарға жеті тілек

Шынар БаҚыТБеК,№1 «арай» балабақшасының психологы.

алакөл ауданы.

мінезімен, қарапайымдылығымен, кең, ашық жүрегімен шипажайға келген әрбір баланың жүрегіне жол тауып, ана орнына – ана болып жүрген жан. Мархабат Абсаматқызының аялы алақаны, ізгі ниеті, аналық ықыласымен ашық жүрегінің арқасында ұлым анасынан алыста жүргенін де байқамады. Балам, Рамазан апайын әрдайым мақтап отырады. Күн сайын көз алдымызда қыр гүліндей құлпырып өсіп келе жатқан балаларымыздың үлкен азамат болып өсуіне зор үлесін қосып, ел ертеңін өсіріп, өндіріп отырған шипажайға келіп ем алып жатқан әрбір балаға тәлім-тәрбие беріп, еңбек етіп жүрген Мархабат Абсаматқызына алғысымыз шексіз.

мөлдір ТанаБаева,ескелді ауданының ветеринария

бөлімі»мм-нің бас маманы Қарабұлақ ауылының тұрғыны.

етеді. Әдетте қосылу нүктесі қабылдағыштан, хабарлағыштан, сым желісіне қосылу интерфейсінен, деректерді өңдеудің бағдарламасымен қамтылудан тұрады. Кіруден кейін қосылу нүктесінің 50–100 метр радиусы маңында сымсыз желіні пайдалануға болатын аумақ немесе шекара қалыптасады, оны хотспот немесе Wi–Fi аймағы деп атайды. Қосылу нүктесіне кіру үшін Wi–Fi адаптері орнатылған ноутбукті тағы басқа құрылғыларды хотспот немесе қызмет ету аймағына қою керек.

Артықшылығы Wi–Fi сымсыз технологиясының артықшылығына желіні дамыту кезінде кабельдерді қолданбай желіге қосылуын жатқызамыз. Бұл өте ыңғайлы, мысалыға, ескі ғимараттарда кабельді орнату сияқты қиыншылықтар пайда болмайды. Сымсыз технологиялар желісін дамыту кезінде ғана емес, сонымен бірге ширату кезінде де ыңғайлы. Сымдардың болмауы жұмыс орындарының тұтастығын қажет болған кезде береді. Бұл қызметін өндірістерде, кеңселерде, ғимараттарда қолдану тиімді болып келеді. Кемшілігі Сымсыз желінің сымды желіге қарағанда ең басты кемшілігі ақпаратты ұрлаудан қорғанысы нашар. Шифрлау әдісінің үнемі жақсаруына қарамастан қорғаныс жөніндегі мәселелер толығымен шешілмеген. Дамыту кезінде бөлменің өлшемдерін есепке алу керек. Темір бетонды қабырғалар, тіректер Wi – Fi үшін шынайы қиыншылықтарды тудырады. Көп жағдайда бөгеуліктер мәселесін өте қуатты антенасы бар қатынау нүктесін орнату арқылы шешеді. Радиобөгеуілдер жұмыс жасау арақашықтығы мен Wi – Fi желісінің таралу жылдамдығына әсер етеді.

Wi-Fi желісін қолданудағы техника қауіпсіздік ережесі

1. Wi-Fi қолданыста болмаған кезде немесе түнде роутерді әрдайым өшіріп жүрген жөн;

2. Wi-Fi роутер тұрған бөлмені жиі желдетіп тұруы қажет;

3. Wi-Fi роутер ас үйде, балалар бөлмесінде немесе жатын бөлмеде тұрмауы тиіс.

Сергіту сәті: Көз жаттығулары.III.Жаңа тақырыпты бекіту (15 мин)Тапсырма 1: Іске асыр! (тапсырманы ноутбукпен

орындау)Тапсырма 2: «Ойлан, тап!» әдісі арқылы Wi-Fi

мүмкіндіктерін суреттерді жинақтау арқылы көрсету (Интербелсенді тақтамен жұмыс).

ІV. Сабақты қорытындылау (10 мин)Флипчартқа Wi-Fi желісіне қажетті

құрылғылардың суреттерін мозайка арқылы жинақтап, анықтама беру.

V. Бағалау (1 мин)Топты стикер арқылы бағалауVІ. Үй тапсырмасы (1 мин)Wi-Fi сымсыз желісі бойынша, интернет желісін

пайдалана отырып, қосымша мәліметтер жазып келу.

асель ИШмухамеДова,арнайы пәні оқытушысы

Талдықорған гуманитарлық – техникалық колледжі.

1-топ. Жыл мезгіліне байланысты суреттерді өз орындарына сәйкес суретпен сызып қос.

2 – топ. Жыл мезгіліне байланысты қалай киінеміз сызып сәйкестендіру.

3-топ. Қай мезгілде қандай жеміс-жидектер көгөністер піседі сәйкестендіру.

8. АКТ-дан көрсету. Ойын « Не артық»1-топ. Көліктердің ішінде не артық.2-топ. Жемістердің ішінде не артық.3-топ. Үй жануарларының ішінде не артық.9. Топпен жұмыс. Төрт тал санағыш таяқтарын

біріктіріп әр топ бір зат құрастыру, таяқтан не құрастырғанын айтады.

10. Сабақтың соңы. Бүгін сабақта не білдік, не үйрендік?

Әр топтан 1-2 оқушы қыс, көктем, жаз, күз тақпақтар айтып сабақты аяқтау.

Пәнаралық байланыс: Денсаулық және қәуіпсіздік техникасының сақталуы.

АКТ қолдану.Құндылықтармен байланыс (тәрбие)Қолдау көрсету. Жыл мезгілдерін айыра білді.Тапсырмаларды толық орындады.Белсенді болды.Сөйлеуді дамыту, жапсыру.Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне

тәрбиелеу.Қортынды бағалау.Қандай екі нәрсе табысты болды(оқытуда

да,оқуда да ескеріңіз)?1: 2:Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды

(оқытуда да, оқуда да ескеріңіз)?1: 2:Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген

оқушылар туралы меніңкелесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не

білдім.Кымбат замзИна,

бастауыш сынып мұғаліміҚарауылтөбе орта мектебінің,

сарқан ауданы.

Бүгінгі күні білім беру жүйесі жаңа педагогикалық технологияға негізделуін және ақпараттық құралдарының кеңінен қолданылуын қажет етеді. Оқу – тәрбие үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану заман талабынан туындап отыр. Жалпы білім берудің мақсаты – терең білімнің, кәсіби дағдыларын негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі дамытуға адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдерді қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру, яғни жеке тұлғаны қалыптастыруға негізделген, ақпаратты технологияны терең меңгерген, жылдам өзгеріп жататын бүгінгі заманға лайықты, жаңашыл тұлғаны қалыптастыру. Біздің буын керемет уақытта дүниеге келіп, өмір сүріп жатыр деп санаймын. Себебі, біз Тәуелсіз елде туып, еліміздің жыл санап саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрғыда нығайып келе жатқанына куә бола жүріп, оған өз үлесімізді қосу мүмкіндігіне ие болдық. Осының бәрі – Қазақ¬стан¬¬¬ның әлемдік аренада мо¬йын¬¬¬далғанының айқын белгісі. Мемлекет басшысының Қазақстан халқына арнаған жол¬дауы еліміздің әл-ауқатын арт¬¬тыруға бағытталған маңыз¬ды қадамдардың бірі деп санай¬мын. Жас буын өкілі ретін¬де, әсіресе, «Цифрлы Қазақ¬стан» бағдарламасы үшін ерек¬ше қуаныштымын. Себе¬бі, бола¬шақ технологияға бай¬ла¬нысты, тех¬нологиялық тұр¬ғы¬¬да дамуға қол жеткізу бас¬қа са¬ла¬ларға да серпін бере¬ді. Со¬ны¬мен қатар, IT бағ¬дар¬лама¬лар шығындарды азай¬тып, уақыт¬ты үнемдеуге көмек-тесе¬ді, адам¬дар өзара ақпарат, тауар және қызмет түрлерін алмаса алатын болады.

“Біз цифрлы технологияны қолдану арқылы құрылатын жаңа индустрияларды өркендетуге тиіспіз. Бұл – маңызды кешенді міндет. Елде 3D-принтинг, онлайн-сауда, мобильді банкинг, цифрлы қызмет көрсету секілді денсаулық сақтау, білім беру ісінде қолданылатын және басқа да перспективалы салаларды дамыту керек. Бұл индустриялар қазірдің өзінде дамыған елдердің экономикаларының құрылымын өзгертіп, дәстүрлі салаларға жаңа сапа дарытты”. Цифрландыру дегеніміз Қазақстанның озық ел атану жолындағы мақсат емес, құрал. Бәсекеге қабілетті болу, өсімді, өнім өндіруді арттыру, міне, осы – мақсат.- деді Нұрсұлтан Назарбаев өзінің Жолдауында.

ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын

жүзеге асыра отырып, оқу тәрбие үрдісінің бардық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды көздейді.

БҰҰ – ның шешімімен «ХХІ – ғасыр ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.

Ақпараттық – телекоммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді

пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді. Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса зор.

Ақпараттық қоғамның негізгі талабы – білім алушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық – құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.

Білім беру жүйесін ақпараттандыру дегеніміз – берілетін білім сапасын көтеруді жүзеге асыруға бағытталған үрдіс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде кәдімгі технологияларды тиімді және компьютерлік ақпараттандыру технологияларына алмастыру, оларды сүйемелдеу және дамыту, нақты жүзеге асыру шаралары. Ақпарат алмасу істеріндегі компьютерлік технологиялар рөлі өте жылдам өсіп келе жатыр, соңғы кезде телефон, радио, теледидар сияқты құралдар орнына электрондық телекоммуникациялық құрылғылар пайдаланыла бастады, олар - өндірістік, әлеуметтік және тұрмыстық мәселелерге кеңінен араласып келе жатқан электрондық почта мен Интернет жүйелері болып табылады.

Қазіргі таңда білім беру жүйесінде электрондық байланыс жүйелерінде ақпарат алмасу интернет, электрондық почта, телеконференция, видеоконференция, телекоммуникациялық жүйелер арқылы іске асырылуда. Бірақ кез – келген жаңалықтың жақсылығымен қатар

АҚпАРАТТЫҚ – КОММУНИКАцИЯЛЫҚ ТЕхНОЛОГИЯЛАРДЫң цИфРЛЫҚ ДәУіРДЕГі ДАМУЫ

зияны да болатыны да белгілі. Мұндағы ең басты назар аударалық мәселе: олардың ара салмағы. Демек кемшілігін түзеп, зиянын жойып, артықшылығын жетілдіре түсу қажет. Қазіргі ақпараттық коммуникациялық технологияларды пайдалану негізінде жаңа педагогикалық әдістерді қалыптастыруға бағытталған білім беру жүйесін ақпараттандыруды зерттеу істері оқулықтар шығарумен қатарласа немесе оның алдында атқарылуы керек.

І Информатика және АТ оқытудың мақсаттары, мазмұны және әдістемесі.Төмендегі білім шегі, базалық және профильдеу курстары.

Оқыту тәжірибесі мен әдістемесі.Оқытушыларды даярлау және білімін жетілдіру.ІІ АТ оқу үрдісінде2.1. Жаратылыстану – математикалық пәндер.2.2. Гуманитарлық2.3. Кәсіптік білім беру.2.4. Бағдарламалық құралдарды жасау,

сараптау және бағалау технологиясы.ІІІ. АТ ашық білім беруде.3.1. Телекоммуникациялар3.2. Қашықтан оқытуІҮ. АТ білім беру жүйелерін басқару ісінде.Ү. АТ арнайы талабы бар адамдарды оқыту

ісінде.ҮІ. АТ оқыту нәтижесін бақылау мен бағалау.Информатиканы және ақпараттық –

коммуникациялық технологиялар (АКТ) қазіргі ақпараттық әлемде ерекше орын алады. Компьютерді иелену дағдылары, күнделікті жұмыста АКТ пайдалана білуі, WWW (Интернетпен) жұмыс істеу, теориялық информатика негіздерін білу, мектеп түлектерінің ақпараттық мәдениеті, адамзат қолындағы электрондық ақпараттық ресустарды жасау және пайдалана білу – жаңа ғасырдың артықшылығы осындай.

Елбасы: «Болашақ жастардың қолында екенін жиі айтады. Қазақстан бүгінде әркімге қай саладан болмасын мол мүмкіндік туғызып отырған ел. Сондықтан цифрлық Қазақстанға қол жеткізу үшін жастарға артар үміт зор», ‒ деді. Жалпы, мұның бәрі халықтың бақуатты өмір сүруі үшін жасалып жатқан шаралар екенін түсінуіміз қажет. Тұрғындардың әл-ауқаты артып, еңсесі тік көтерілгенде ғана Қазақстан дамыған өркениетті елдердің қатарына, яғни алдыңғы «отыздыққа» қосыла алады. Ал, бұл мақсатқа жету үшін еліміз үшінші жаңғыруды еңсеруі тиіс. Жаңа индустриялар қалыптастырудың маңызды шарты ғылыми-техникалық инновацияларды қолдау, оларды әлеуметтік-экономикалық өмірімізге тезірек енгізуде жаңа биіктікке және жеңіске ұмтылуымыз керек.

сымбат ИгИсИнова, Талдықорған гуманитарлық-техникалық

колледжінің өндірістік оқыту шебері

іргетасы -бәсекеге қабілетті, прагматикалық, шығармашылық құзіретті тәжірибе мен іс-әрекетті үйлестіре алатын бір тұтас ұлттың тірегі - жас ұрпақтың сапалы білім, саналы тәрбие алуына бағыттау.

Бағдарламаның өзектілігі-білім беру мен тәрбие жүйесін дамыту, бәсекеге қабілетті, санасы ашық, ХХІ ғасырға лайықты саналы азаматты қалыптастыру.

Бағдарламаның басымдығы-салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу, білім алуға деген ұмтылысын, алған білімді қолданысқа түсіру құзіреттілігін, туған жерге деген сүйіспеншілігін арттыру, әлемдік білім стандартына қол жеткізу.

Бағдарламаның міндеті-бағдарламаны жүзеге асыруға халықты, оқытушыларды, оқушыларды, ата-аналарды, бизнес өкілдері мен қоғамдық институттардың, соның ішінде ҮЕҰ мен жастар ұйымдарын тарту.

Кіші жобаларды және іс-шараларды жоспарлау, жүзеге асыруға басшылық жасау, мониторинг, толықтырулар жасау.

Мектепте жаңа оқу жылының басында «Тәрбие және білім» кіші бағдарламасы аясында жоспар құрылды. Жоспардың негізі 6 бағыты: «Өлкетану», «Отаным – тағдырым», «Кітап - білім бұлағы», «Саналы азамат», «Асыл ұрпақ», «Туған жер» бағдарламасы арқылы жоспарға сай мектепішілік іс- шаралар жүзеге асырылуда.

Қорыта айтқанда, елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласын қолдау және жүзеге асыруда білім алушы жас ұрпақтың психологиялық тұрғыдан жас ерекшеліктері ескеріліп, тұлғаның дамуына, оның рухани мәдениеті мен танымдық қызығушылығы, әлеуметтік ақпаратты дұрыс қабылдауға мүмкіндік беретін сын тұрғысынан ойлауда бәсекеге қабілетті көзқарасты дамытуға назар аударуымыз қажет.

жазира Калдыбаева,м.в.ломоносов атындағы

№5 орта мектеп-лицейіҚазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі,

директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары.

1. Өлеңнің мазмұнын біледі.2. Кейіпкерлер образына байланысты өз

ойларыңызды шағын әңгіме түрінде жазыңыз.3. Керекті сөздерді мүмкіндігіңізге қарай

қолданыңыз.Қорытындылау:"Сұрақтар жаңбыры"әдісі.1. Мысалда кездесетін бидай арқылы қандай

адамдардың мінезі сыналады?3.Қалай ойлайсыңдар, өмірде осындай

адамдар бар ма?..РефлексияСабақтың мақсаты мен оқу міндеттеріорындалды ма?Бүгін оқушылар не үйренді?Сабақ қалай өтті, қандай деңгейдеөтті?Жоспарланған саралау жақсы іскеасты ма?(тапсырмалар сәйкесболды ма?)Уақытты қалай пайдаландым?Жоспарыма қандай өзгеріс енгіздім және

неге?Иә, орындалды. Себебі, тапсырмалар оқу

мақсатына сай алынды.Бүгін оқушылар «Егіннің бастары» мысал-

өлеңіндегі кейіпкерлер іс-әрекеті мен образын өмірден мысалдар келтіре отырып аша алды. Сабақ жақсы деңгейде өтті.

Оқу мақсатына сай тапсырмалар алынып, оны оқушылар жақсы орындап, жүзеге асырды.

Оқушылар топтық жұмысқа бейімделгендіктен, уақытты тиімді пайдалана алдық.

Қорытынды бағалау.Ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға

қатысты)1: «Попс» әдісі2: «Еркін жазу» әдісіҚандай екі нәрсе немесе тапсырма сабақтың

бұдан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1: Кері байланысты түрлендіру2: Әдіс тәсілдерді түрлендіруОсы сабақтың барысында барлық сынып

немесе жекелеген оқушылар жөнінде келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай ақпарат білдім?

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы болжам жасау керектігін анықтадым, келесі сабақтарда әр оқушының жеке мүмкіндіктеріне басты назар аудару қажет.

алия ТанаБаева,Қаблиса жырау атындағы орта мектебі.

ескелді ауданы,Қайнарлы ауылы.

АТТЕСТАцИЯ 7№12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жылwww.bsh.kz

Залогом успеха на экзаменах является комплексный подход к подготовке, в котором в качестве составляющих можно выделить три важных момента:

1 ) О р г а н и з а ц и о н н ы й . Подготовка к экзаменам занимает у учащихся достаточно много времени и требует, кроме умственных усилий еще и решения множества связанных вопросов, начиная от выбора предмета и заканчивая подбором литературы для подготовки планированием занятий или поиском репетиторов.

2 ) О б р а з о в а т е л ь н ы й . Школьная учебная литература достаточно полно раскрывает тематику предмета, но также нужно использовать и дополнительную литературу, отражающую специфику предстоящего экзамена. Сюда можно отнести контрольно-измерительные материалы (КИМы), методические разработки, учебные пособия, электронные учебные курсы и т.д.

3)Психологический. Продолжительность экзамена по отдельным предметам может доходить до 4, 5 часов. Все экзаменационные работы должны заполняться специальным образом, существуют определенные правила поведения на экзамене, при невыполнении которых организаторы могут удалить ученика с экзамена. Все это, в совокупности с большим значением результатов экзамена для выпускника, может обусловливать излишнее волнение на экзамене и, как следствие, потерю сосредоточенности, ослабление уверенности в своих силах из-за страха совершить ошибку. Поэтому очень важно уделять внимание изучению процедуры проведения экзамена и периодически практиковаться на экзаменационных материалах прошлых лет в условиях, приближенных к реальному экзамену.

Таким образом, успех на экзамене во многом зависит от того, как спланирован процесс подготовки и из каких этапов он состоит. При правильной организации этого процесса и достаточном количестве времени, подготовиться на хороший результат абсолютно реально даже для учащегося с низким или средним уровнем знаний. Но составить такой план под силу далеко не каждому ученику, и здесь на помощь может прийти учитель (репетитор), который сможет организовать процесс подготовки с учетом вышеназванных особенностей.

Очень важно контролировать ход процесса подготовки к экзаменам. Здесь на первый план

Еліміздің ертеңі – бүгінгі жас ұрпақты тәрбиелеу ең негізгі мәселелердің бірі. Оны шешудің басты бір тармағы – бала тәрбиесінің дұрыс жолға қойылуы.

Бала тәрбиесі - әр сағат, әр күн сайын тынымсыз жүргізіле беретін аса күрделі құбылыс. Осы орайда мемелекетіміз стратегиялық маңызды құжаттар қабылдады.

«Балаларды мектепке дейінгі тәрбие және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасы»; «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемелекеттік бағдарламасы».

Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемелекеттік бағдарламасында «балалардың мектепке дейінгі сапалы тәрбие және оқытумен толық қамтылуын, олардың мектепке даярлауға арналған әр қилы мектепке дейінгі тәрбие және оқыту бағдарламаларына теңдей қол жеткізуін» қамтамасыз ету міндеттері белгіленді. Бұл ретте мемелекеттік бағдарламаны орындаудың алғашқы қадамдары жүйелі түрде жұмыс істеп жатқанын айта кету керек. Білім беру сапасын айқындайтын басты талаптардың бірі-педагогикалық үрдістің бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз етілуі болып табылады. Бүгінгі күні мектепке дейінгі тәрбие мен білім беруде Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігімен бекітілген негізгі «Балбөбек», «Қарлығаш», «Қайнар» және жетекші «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз» тағы сол сияқты басқа да мектеп жасына дейінгі балаларды мектепке даярлау бағдарламалары қолданылуда.

Тәрбиеші шығармашылық тұлғасын қалыптастырып алмай, мектепке дейінгі тәрбие мен білім берудің мазмұнын жаңартам деу мүмкін емес, оның алдына мынадай негізгі міндет қойылады: мектепке дейінгі білім беру бағдарламасының талаптарын жәй ғана орындаудан тәрбиеленушілердің толыққанды және тұтастай дамуын жүзеге асыру және білім берудің әр саласында біліктілігі қалыптасуына және балалардың алдағы өмірде табысты болуын қамсыздандыратын жалпы қабілеттерін дамытуға көшу.

Педагог өзінің білім беру қызметін жоспарлаған кезде, баланың кішкентайынан айналысып жүретін қызмет түрлерінен алған тәжірибесі оның алдағы өмірі бойында білім алуына жұмыс істеуі қажет.

Қазіргі заманғы үрдістер мен ілгері өзгерістер бүгінгі балалардың осыдан 10-15 жыл бұрынғы құрбыларымен салыстырғанда көп нәрселерді білетінін және артық жасай алатынын көрсетіп отыр, сондықтан тәрбие мен білім беруде біздің негізгі міндетіміз неғұрлым тиімді әдіс-тәсілдерді қолдану. Яғни, біздер – педагогтардың алдында мектепке дейінгі жастағы балаға өз бетінше

Биіктік артқан сайын атмосфералық қысым...............

Атмосфералық қысымның биіктікке байланысты өзгеруін анықтаған ғалым.............

Атмосфералық қысымның өзгеруін өлшеп отыратын аспаптар................

Құндылықтарға баулу:Оқушылардың ынтымақтастықпен жұмыс жасау, іздену қабілеттерін арттыру.

Пәнаралық байланыстар: Атмосфералық қысымның өзгерісі география пәнімен, атмосфералық қысымның өзгерісін шкала бойынша есептеуде математика пәнімен байланыстру.

Алдыңғы білім: Гидравликалық машиналардың жұмыс істеу принципін сипаттау; Гидравликалық машиналарды қолдану кезіндегі күштен ұтысты есептеу.

Сабақ барысыСабақтың басыҰйымдастыру:Ынтымақтастықты қалыптастыру:

«ақниет»айтып, бір-біріне жақсы тілек айту, уәж тудыру.

Топқа бөлу: үш тілде атмосфералық қысым, қалыпты атмосфералық қысым, сынапты барометр, барометр-анероид сөздерін айтып топтарға бөліну.

Үй тапсырмасын тексеру: Білім дағдысы: білу.Белсенді оқыту әдісі: «Ойлар ағыны »(I).Гидравликалық машина дегеніміз не?Гидравликалық машинаның формуласын

жазыңдар?Гидравликалық машинаның қолданылуына

мысал келтіріңдер.Ауданы әр түрлы машиналарды

салыстырыңдар. Сұрақ парақшаларыСабақтың ортасыОқушылардыңақпаратпен жұмыс істеу

дағдыларын дамытуБілім дағдысы: түсіну, қолдану.«мазмұнды сызба» қорғау(J).1-топ тапсырма:Ауаның қысымы қалай бағытталатындығын

ассонанс, риторикалы қсұрақ) қолданысын талдайды.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдайды, әдеби эссе жазады.

Тілдік мақсаттар; Пән лексикасы және терминология: эпифора, анафора, аллитерация.

Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер:

Өзім - күнмін, өзім - от,Сөзім, қысық көзімде - от,Өзіме-өзім табынам.Жерде жалғыз тәңірі - от.Пәнаралық байланыс: Өзін-өзітану. Мектеп

құндылықтары Ынтымақтастық: өзіне жағымды қатынастарды дамытуды, ынтымақтастық дағдыларын қалыптастыруды және сындарлы көзқарасты дамытуды, өзарақарым-қатынастар құрған кезде сыни ойлай білуді қамтиды. Осыған дейін меңгерілген білім. М.Жұмабаевтың өмірі мен шығармашылығы.

Жоспар. Жоспарланатын уақыт.Жоспар бойынша орындалуы тиісіс-әрекеттер.Дереккөздер.Сабақтың басы.Оқушылар сабаққа ұйымдастырылады.Оқу мақсаты таныстырылады.Сабақты ңортасы.М.Жұмабаевтың «От» өлеңін оқиды.Тапсырма №1Ж/Т. «Тақтамен бөліс» әдісі.Сұрақ: «От» өлеңін оқу арқылы авторды

қандай адам деп ойлайсыңдар? Тақтаға әрқайсысың бір жауаптан жазыңдар. Жауаптарының 1-2 сөзден немесе сөз тіркесінен болғаны жөн екені ескертіледі. Мынадай жауаптар болуы мүмкін: патриот, өз елін сүйетін, арманына жеткен, бақытты, т.б.

Керібайланыс. Оқушылар жазып болғаннан кейін, мұғалім олардың жазған кейбір сөздерін өздеріне бағыттап сұрақ қояды.

Мысалы, «Неліктен өз ұлтын сүйген ақын деп ойлайсыңдар?» – деген сияқты. Топ мүшелері бір-бірімен сөйлеседі, өлеңнің мазмұнына сүйене отырып, жауап береді.

Бағалау критерийі. Дескриптор. Оқушы поэзиялық шығармадағы автор бейнесін анықтайды.Автор бейнесін анықтайды. Өз ойларын дәлелдейді.

Тапсырма №2Топтар берілген кестені толтырады.1-топқа.Өлеңнен үзінді.Үзіндідегі қарамен берілген сөздер

көркемдегіш құралдың қай түріне жатады?

выходит не контроль за прохождением занятий, а контроль продвижения вперед, освоения предмета. Конечно, выполняя задания КИМ-ов по предметам, ученик может сам контролировать свою успеваемость, но учитель (или репетитор) здесь может сыграть ключевую роль: увидеть системные ошибки, указать на пробелы в знаниях, мешающие эффективному усвоению материала и пр.

Государственная итоговая аттестация подводит итог школьному обучению, именно школьные учителя максимально эффективно могут подготовить к экзаменам, так как аттестация

охватывают всю школьную программу.Учитель должен хорошо знать спецификацию

экзаменационной работы. Спецификация включает в себя назначение и структуру экзаменационной работы, распределение заданий экзаменационной работы по частям, тематическим разделам (блокам), видам деятельности и уровню сложности, систему оценивания отдельных заданий и работы в целом, условия проведения и проверки результатов экзамена. Особое внимание следует уделить вопросам практического применения знаний.

Учителям – предметникам оказывать информационную поддержку учащимся.

•На стенде “Как готовиться к итоговой аттестации” в кабинете разместить сменяемые образцы ученических решений, задания с развернутым ответом и их оценку с комментариями, тексты тестов с ответами, список пособий, которыми учащиеся могут воспользоваться при подготовке. Указать электронные адреса сайтов в помощь учащимся при подготовке к экзаменам.

•Полезно приучать выпускников к внимательному чтению и неукоснительному выполнению инструкций, использующихся в материалах экзамена, к четкому разборчивому письму. Это поможет избежать ошибок в ходе выполнения работы.

•Проводить психологическую подготовку учащихся к сдаче государственной итоговой аттестации.

Все выше перечисленные методические приёмы позволяют добиться хороших результатов выполнения экзаменационных работ.

г.с.сеКсемБаева, заместитель директора по увР сШл №5.

дербес іс-әрекет жасауға, ойнауға, сұрақтарға жауаптар іздеуде белсенділігін, ынтасын қалыптастыру арқылы, ақпарат жинақтауға, алған білімі мен дағдысын ойындарда және іс жүзінде жобалау-зерттеу қызметін ұйымдастыра отырып пайдалануға бағыттау мақсаты тұр. Жобалау қызметін ұйымдастыруда мектеп жасына дейінгі баланың ойы сол ойды іске асырудан жоғары болатынын ескеру керек. Сол себепті мектеп жасына дейінгі баланың ойын іске асыруда ең алдымен үлкендердің яғни, педагогтар мен ата-ананың көмегі қажет.

Біз балалармен жұмыс істей отырып, қалыпты жағдайда баланы оқыту мен тәрбиелеуде, бала өскен сайын оның ақыл-ой мүмкіндігі де өсетінін байқаймыз. «Қоғамнан тыс тұрған –не адам, не хайуан емес» дегенді ұлы ойшыл Аристотель айтқан. Бүгінігі күн айнала дүние дүрбелеңге толы. Сонда болып жатқан жаңалықтан қалып қоюға әсте болмайды. Қоғам бир орнында тұрмайды, ол үнемі жаңарып, дамып отырады. Сол үшін біз ұрпақ тәрбиесіне үлкен мән беріп, оны дұрыс жолға қоя білуіміз керек. Дүниеге келген әрбір сәбидің алғашқы тәрбиешісі ата-аналары десек, одан кеінгі тәрбиелеу балабақша тәрбиешілері. Бала тәрбиесінің іргетасы дұрыс қаланса, қоғамда санасы сау, көкірегі ашық, адамгершілігі мол, өз отанын сүйетін азамат қалыптасады! Осындай алға қойған мақсатқа жету үшін, балаға білім мен тәрбие беру арқылы бала қабылеттерінің ашылмаған қырларын аша білуіміз керек.

Мектепке дейінгі мекеменің педагогтары балаларды өте тиянақты және эмоционалды қолдайды. Мұндай эмоционалды қолдау бала үшін шығармашылық тапсырманы педагогтың өзінің орындауға дайын екенін көрсетпеуі керек, керісінше педагог баланы бағыттауы тиіс. Біздің Талдықорған қаласында бірнеше балабақша және көптеген шағын орталық балабақшасы жұмыс істейді. Біздің балабақшада педагогтар жоғарыда айтылған бағдарламалар мен мемлекеттік стандарт негізінде «Баланың бойында ұлы мүмкіншіліктердің бәрі бар» - деген ұлағат сөзден осы мүмкіншіліктің көзін ашу жолында білім берудің бағыт-бағдарларын, мазмұнын айқындайтын тәлім-тәрбие берудің әдіс-тәсілдерін қолданып оқыту үрдісін ұйымдастыру шараларын жүйелі жүргізеді. Осы орайда тәрбиешілер әр баланың балаға тән бойындағы ерекше бір қасиетін дамытып, қалыптастыру мақсатымен ойын түрінде жеке және топпен түрлі әдістемелерді қолданып жұмыстар ұйымдастырады.

М.Монтессори әдістемесінің ерекшелігі – «Мен көремін және естимін, әрекет етемін және жасаймын, сондықтан оны есте сақтаймын және үйренемін деген басты қағидасын негізге алып, тәрбиелеу мен оқыту үрдісін ұйымдастыруда балардың зерттеуге деген қызығушылықтарын, өз бетінше білім алуға

БАЛАБАҚШАДА БіЛіМ БЕРУДЕ ЖәНЕ ЖОБАЛАУДА, ЗЕРТТЕУДЕ ТәРБИЕШіНің ұТЫМДЫ ұЙЫМДАСТЫРА БіЛУі

ИТОГОВАЯ АТТЕСТАцИЯ 2019 ГОДА

АТМОСфЕРАЛЫҚ ҚЫСЫМ. АТМОСфЕРАЛЫҚ ҚЫСЫМДЫ өЛШЕУ

М.ЖұМАБАЕВТЫң «ОТ», «пАЙҒАМБАР» өЛЕңДЕРі

«Сегодня главный капитал – это человек. Ценность этого капитала определяется

его образованностью и интеллектуальным развитием. Поэтому, нам надо научить

наших учащихся анализировать и обобщать полученные знания. Хочу сказать, что законы науки и образования никуда не делись. Наша

задача сегодня – научить школьников добывать знания».

Министр образования и наукиКуляш Шамшидинова .

На основании приказа МО РК «О завершении 2018-2019 учебного года» от 20 февраля 2019года за №127 установлены сроки итоговой аттестации для выпускников средней школы:

1) письменный экзамен по родному языку и литературе в форме эссе - 28 мая,

2) тестирование по русскому языку (с государственным языком обучения), казахскому языку (с русским языком обучения) – 31 мая,

3) тестирование по предмету по выбору (физика, химия, биология, география, геометрия, всемирная история, литература, иностранный язык, информатика) – 31 мая,

4) письменный экзамен по алгебре и начала анализа - 4 июня,

5) устный экзамен по истории Казахстана – 7 июня.

Государственная итоговая аттестация - это первое серьезное испытание для учащихся 9-х классов. Итоговую аттестацию за курс основной школы учащиеся будут сдавать с 26 мая по 6 июня:

1)Устный экзамен по предмету по выбору (физика, химия, биология, география, геометрия, история Казахстана, всемирная история, литература, иностранный язык, информатика) – 27 мая

2)Устный экзамен по русскому языку в школах с государственным языком обучения и казахскому языку с русским языком обучения – 30 мая

3)Диктант по родному языку - 3 июня4)Контрольная работа по математике - 6 июняВ средней школе-лицее №5 им. М.В.Ломоносова

города Талдыкорган в 2018-2019 учебном году оканчивают среднюю школу 107 выпускников. Из них 4 выпускника претендуют на аттестат особого образца и знака «Алтын белгі», один ученик является претендентом на аттестат с отличием.

Из 175 выпускников основной школы 10 учеников претендуют на аттестат с отличием.

Одной из основных задач нашего коллектива является создание условий для успешной сдачи государственной итоговой аттестации. Успех во многом определяется тем, насколько эффективна была подготовительная работа.

Подготовка к итоговой государственной аттестации – ответственное мероприятие, к которому нужно отнестись со всей серьезностью.

анықтаңдар.Қандай қысымды атмосфералық қысым деп

атайды және ол неліктен пайда болады?Атмосфералық қысымның бар болу

табиғатын зерттеу жүргізу арқылы көз жеткізіңдер. Ақ парақ, маркер, шыны түтік, су құйылған ыдыс

2- топ тапсырма:Торричелли тәжірибесін түсіндірңіз. 1 мм.сын.бағ. дегеніміз не?Қандай қысымды қалыпты атмосфералық

қысым деп атайды?Атмосфералық қысым қандай шамаларға

тәуелді? 3-топ тапсырма: Сынапты барометрдің құрылысын

түсіндіріңдер?Сынапты барометрдің жұмыс істеу принципі

қандай?Сынапты барометрдің қолданылуын

жолдарын айтыңдар.4-топбарометр-анероидтың құрылысын

түсіндіріңдер?барометр-анероидтың жұмыс істеу принципі

қандай?барометр-анероидтың қолданылуын

жолдарын айтыңдар.Кері байланыс: «Бутерброды» әдісі арқылы

топтар өзара пікір алмасып, ұсыныс бірдіреді.Физика сабағында деңгейлік саралауБілім дағдысы:қолдану, талдау.Белсенді әдіс: «Біліміңді шыңда»(І).Атмосфралық қысымның өзгеруі қандай

шамаларға тәуелді? Мысал келтіріңдер.төмендегі сурет бойынша атмосфералық

қысымның мәні неге тең?ИнтербелсендіТақта, сұрақ парақшаларыАтмосфералық қысым 750 мм.сын.бағ.

Торричелли түтікшесіндегі сынап бағанының биіктігі неге тең?

Критерий Атмосфералық қысым өзгерісін анықтайды Дескриптер Атмосфералық қысымның өзгеруі

қандайшамаларға тәуелді болатынын біледі.Атмосфералық қысымның өзгеру мәнін

есептей алады.Сынап бағанының биіктігін есептей алады.ХБЖ ға келтіру..Венн диаграммасыБілім дағдасы: талдау, Белсенді әдіс:«Ойыңды бөліс, жинақта» (P).Сынапты барометр барометр-анероид Кері байланыс: «Екі жұлдыз, бір тілек»Интерселсенді ТақтаСабақтың соңыРефлексия:« жеміс ағашы» Бүгінгі сабақта мен білдім..........Мен үшін қиын тапсырма болды...............Енді өзім істей аламын..............................Сабақ маған ұнады/ұнаған жоқ, өйтке

ні.........................Оқушы өзінің нақты ой – пікірін жазады.Үйге тапсырма:Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау

көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Оқушыларды топта ой-бөліседі, пікіз алмасып, ойлау дағдылары жетіледі, белсенді әдіс-тәсілдерді қолдану оқуға қызығушылығын арттырады. Бір-бірлеріне көмектесіп, ынтымақты болады. Әр оқушының қабілетіне қарай тапсырмалар беремін. дарынды оқушыларға физикалық жобамен айналысуға демеу боламын.

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Әр оқушының әр кезеңдерде сабаққа белсенділігі мен түсінуі, сұрақтарға жауап беруі.

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

АТК қолдану барысында техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтаудің заңдарын еске түсіріп, мәнберу.

Сабақ бойынша рефлексия Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту

туралы да., оқу туралы да ойланыңыз)?1.1. 2.Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады

(оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?Сабақ барысында сынып туралы немесе

жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

назигүл РаҚымБеКҚызы,«Қаратал орта мектебі мДШо» Кмм

физика пәнінің мұғалімі.ескелді ауданы.

Неліктен көркемдегіш құралға жатады?Шоқ қылар да, жоқ қылар.Мұның аты От болар.Мен де отпын - мен жанам.От - сен, тәңірім, табынам.2-топқаӨлеңнен үзінді. Үзіндідегі қарамен берілген

сөздер көркемдегіш құралдың қай түріне жатады? Неліктен көркемдегіш құралға жатады?

Кейде жылан арбайтын, Кейде аждаһа жалмайтын.

Сескенбес, сірә, кім сенен;Шынында, менің өзім де - от,Қысылған қара көзім де - от.3-топқа.Өлеңнен үзінді.Үзіндідегі қарамен берілген сөздер

көркемдегіш құралдың қай түріне жатады? Неліктен көркемдегіш құралға жатады?Жарқырап от боп туғаннан,Белімді бекем буғаннан,Қараңғылық - дұшпаным.Сол жауызды жоюға,Соқыр көзін оюға,Талай заулап ұшқанмын.Кері байланыс.Топтар кестелерін сағат тілінің бағытымен

өзінен кейінгі топқа береді. Оқып танысқаннан кейін, жауаптарын одан әрі нақтылау немесе түсінбегендерін білу мақсатында кестені толтырған топтарға сұрақ қояды.

Бағала укритерийі. Дескриптор.Оқушы көркемдегіш құралдардың

қолданысын талдайды, көркемдегіш құралдың түрін анықтайды, қолданысын талдайды.

М.Жұмабаевтың «Пайғамбар» өлеңін оқиды.Тапсырма №3Ж/ЖЖ/Т. «Ойлан. Бірік. Бөліс» әдісіОқушыларға бір шумақ өлең беріледі.

Ол өлеңде не айтылғандығы туралы жеке ойланады. Орнынан тұрып бір сыныптасымен талқылайды. Екеуі келесі жұппен бірігіп, топ болып талқылайды.

Түн баласы...Түн жолына түскен ол,Сақаусың деп Мұса тiлiн кескен ол,Тәңiрiнiң сүйiктi ұлы АйсаныңТiтiркенбей ұрттап қанын iшкен ол...Түн баласы түнерген түн жамылған,Аллаға емес, әзәзiлге табынған.Iнжiлдi өртеп, табанға сап құранды,Әдiлдiктi күткен ессiз қарыннан.Кері байланыс.

Білім беру саласы: Коммуникация.Оқу іс-әрекетінің түрі: Сөйлеуді дамыту.Тақырыбы: «Менің отбасым.»Мақсаты:1.Балаларға отбасы туралы түсінік

беру, отбасы туралы әңгімелеуге үйрету.2.Сурет бойынша сөйлемдер құрап айтуға

дағдыландыру.3.Отбасына деген сүйіспеншілікке,кішіпейіл

ділікке,отбасы мүшелерін құрметтеп,сыйлауға тәрбиелеу.

Көрнекіліктері: Отбасы мүшелерінің сөжеттік суреттері,слайд.

Билингвалды компонент: Менің отбасым- Моя семья.

Шаттық шеңбері.Біз балдырған тең басқан,Дос құшағын ел ашқан.Тілегіміз тыныштық,Ашық болсын кең аспан.Мықты болсын іргеміз,Бәрімізде біргеміз.Ал ,балалар,орындарыңа жайғасыңдар.

Қане ,балалар,мен сендерге бір жұмбақ жасырайын,шешуін тауып көріңдер?

Жұмбақ.Маған да, саған да,Жақын, туыс адамдар.Бәрі де өз жұртың,Айтыңдаршы, олар, кім?- Отбасы.- Дұрыс айтасыңдар, балалар! Бізге ең жақын,

ең қымбат жандар отбасында тұрады.Ал ,бүгін біз сендермен «Отбасы»мүшелері туралы айтамыз.

Бәріміз тақтаға қарайықшы.Мына суреттегі отбасы мүшелерімен танысайық.Отбасы –дегеніміз бір-біріне туыстық жақындығы бар ,бір үйде тұратын адамдарды айтамыз.

Олар отбасы мүшелері . Отбасы мүшелеріне ата, апа,әке,ана,әпке,аға, іні жатады.Отбасының үлкендері –атамыз бен апамыз.Аталар мен апалар ,демалыс пен тыныштықты ұнатады.Біз атамыз,апамызға еркелейміз.Біз үшін ең қадірлі жандар ,әкеміз бен анамыз .олар біз үшін ,барлық жақсылықты жасап,бізді ешкімнен кем жасамай өсірді .Соған қоса ,біздің бауырларымыз бар.Ата деп әкеміздің әкесі. Апа деп әкеміздің анасын айтамыз.Аға деп отбасындағы үлкен ер баланы айтады.Іні деп отбасындағы кішкентай ер баланы айтады.Әпке деп отбасындағы қыз баланы айтады.

Сіңілі деп отбасындағы үлкен қыз балалар, өзінен кішкетай қыз баланы айтады.Ал бізге үлкендердің көмегі мен сүйіспеншілігі қажет.

Бір сөзбен айтқандабір-біріне туыстық жақындығы бар бір үйде тұратын тұғандарды қалай атаймыз?

-Отбасы деп атаймыз.Отбасын жеке –жеке таныстыру суретпен

жұмыс.Сурет бойынша әңгімелеу. «Менің отбасым .»Балалар суретке қарап сөз құрастырып

айтайықшы тақырыбын қалай атап айтамыз.Менің отбасым деп

Дидактикалық ойын: «Сөйлемді жалғастыр».Ойын шарты: Тәрбиеші сөйлемді бастайды,

бір бала берілген суреттерге қарап, сөйлемді аяқтайды.

- Мен анама ... (көмектесемін).- Мен ініме ... (қамқор боламын).Ал,енді балалар отбасы туралы кім тақпақ айтып

береді.Тақпақ:АлпамысАтам менің ақылды,Әжем менің мейірімді.Әкем менің қайратты,Анам менің әдемі.ӘділАпам менің әліде,Ұқсамайды кәріге.Шай қайнатып береді,Біздің үйдің бәріне.АйшаКім үлкенді тыңдаса,Кім үлкенді сыйласа.Үлкен болған кезінде,Сыйлы болмақ өзі де.Отбасы туралы мақал-мәтелдер: Тақтаға бір бағанға әкенің, ананың, баланың

суреттері, екінші бағанға биік таудың, таудың етегіндегі бұлақтың, өсіп тұрған құрақтың суреттері ілінеді. Тәрбиешінің көмегімен төмендегідей мақал құрастырады, мақалдың мағынасы ашылады.

Әке-асқар тау,

МЕНің ОТБАСЫМАна-етегіндегі бұлақ,Бала-жағасындағы құрақ.Әке, ана, бала сөздерін қатыстырып, сөз

тіркестерін құрастырту.Мақалды оқу мағынасын түсіндіру.Әке-

асқар тау деу себебіміз,ол біздің ең басты қорғанышымыз,қамқаоршымыз.Ана-етегіндегі бұлақ дегеніміз,бізді асырап, тамақтандырып, күтушіміз. Бала жағасындағы құрақ дегеніміз,әкеміз бен анамыздың қамқоршылығының арқасында жайқалып өсеміз. Әке, ана,б ала сөздерін қатыстырып,жылы сөзер құрастырайық. Мысалы :

Ардақты әке,асыл ана, әдепті бала.Сергіту сәті.Экраннан бейне сергіту жаттығуы жіберіледі.Сурет бояу.Шытырман арқылы әжесінің үйіне апаратын

жолды бояу.Саусақ жаттығуы.Бір үйде біз нешеуміз?Кел,санайық,екеуміз.Бас бармағым –әкем,Балан үйрек –анам,Ортан терек-ағам,Шылдыр шүмек-мен.Кішкентай бөбек-сен,Біз бір үйде нешеуміз?Біз бір үйде бесеуміз.Балалар отбасы мүшелерін атап суреттеріді

іледі .Қорытынды:Отбасы туралы әңгімелесу.Отбасының болуы- үлкен бақыт.Барлығымыз

бірге қайталайық.Отбасы-ол бақыт,Отбасы-ол ата-анаң.Отбасы –туысымыз,Отбасы ол шаңырақ.-Әр адамның өз үйі болады.Онда оның отбасы

мүшелері тұрады.Олар ата,апа,әке,аға,әпке,аға,қарындас.т.б

лайла аскеева,Тәрбиеші №11 «Құлыншақ» аралас бөбекжай-бақшасы,

Талдықорған қаласы.

Осы сабақта қол жеткізетін оқу мақсаттары: 7.3.1.9. Атмосфералық қысымның табиғатын түсіну және оны өлшеудің әдістерін ұсыну.

Сабақ мақсаттары:Барлық оқушылар: Атмосфералық

қысымның бар болуының табиғаты мен қалыпты атмосфералық қысымның шамасы туралы біледі.

Атмосфералық қысымды өлшеу құралы мен жұмыс істеу принципін түсінеді.

Оқушылардың басым бөлігі: Атмосфералық қысымды өлшеу құралын пайдалана біледі.

Кейбір оқушылар: Атмосфералық қысымның өзгерісін шкала бойынша есептей алады.

Бағалау критерийі:Атмосфералық қысымның тәбиғаты туралы

біледі.Қалыпты атмосфералық қысымның өзгеру

шамасының сандық мәнін түсінеді.Атмосфералық қысымды өлшеуді қолданады. Тілдік мақсаттар:Үш тілдегі Қазақша Атмосфералық қысымҚалыпты атмосфералық қысымСынапты барометрБарометр-анероидОрысша Атмосферное давлениенормальное атмосферное давление Ртутный барометрАнероидАғылшынша Atmospheric pressureNormal atmospheric pressureMercury barometerAneroid barometerПәнге қатысты сөздік қор мен терминдер:

Атмосфералық қысым, қалыпты атмосфералық қысым, сынапты барометр, барометр-анероид.

Диалогтар мен жазу үшін қолданылатын тіркестер:

Ауа қабаты жерге, барлық денелерге...........түсіреді.

..........барлық бағытқа бірдей қысым түсіреді.Итальяндық физик Торричелли алғаш

рет.....................сандық мәнін өлшеді.Атмосфералық қысымның қлшем

бірлігі..................Атмосфералық қысымның өзгер

уі.............................жағдайларға тәуелді.

Сабақтыңтүрі:Жалпылау және меңгерілген ақпаратты

жүйелеу сабағыОсы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу

мақсаттары: М.Жұмабаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы білімдерін кеңейту, өлеңдерін талдау.

Сабақтың мақсаттары.Барлық оқушылар:Автор бейнесін анықтайды;Шығармадағы көркемдегіш құралдарды

біледі;Шығарманы талдайды;Эссе жазады.Көптеген оқушылар:Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан

талдайды;Шығармадағы көркемдегіш құралдарды

талдайды;Әдеби эссе жазады.Кейбір оқушылар:Әдеби эссе жазуда ұлттық құндылықтарды

өте жақсы қолданады;Шығармадағы көркемдегіш құралдарды

талдай отырып, қолданады.Бағалау критерийлері; Эпикалық, поэзиялық,

драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтайды. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация,

деген ынталарын арттыруда ата-аналармен біріге отырып педагогтың берген бағыты негізінде жеке жобалау іс-әрекетін пайдаланады. Ата-аналармен жұмыс жүйесі дарынды балалардың даму деңгейін анықтаумен байланысты болады. Баланың тұлғалық өсуін тапсырмаларды шығармашылықпен орындауға ұмтылғанынан, кейбір жағдайларға өзінше көзқарас білдіруінен көруге болады. Педагог балаларға проблемалық жағдай ұйымдастырады. Тек оны шешу жолдарын өзі ұсынбайды. Себебі бала көзқарасының дамуы тежеледі.

Жобалау қызметінің шығармашылық, зерттеу және нормативтік үш негізгі түрі - өзінің құрылымдары, кезеңдерімен ерекшеленеді. Мысалы: 8 наурыз аналар мерекесіне дайындық барысында құтықтау ретінде бір бала аналарға ән айтуды ұсынса, екіншісі оны қолдап ашық хат дайындауды ұсынды. Бұл екі баланың ойы бір болғанымен, педагог екінші баланың ойы бастапқы ойдан шығармашыл болғанын ескереді. Осы жерде іскер педагог баланың өзіндік көзқарасы бар екендігін ерекшелеп, бала басқа баланың ойын қайталаса да қолдап, сол арқылы ынталандырып, мадақтау арқылы белсенділігі төмен балалардың ой-өрісінің өсуіне және белсенділігін арттыруға ықпал етеді.

Педагогтың мәртебесі аса маңызды талаптан құралады деп ойлаймын. Біріншісі, жоғары кәсіби-шеберлік және соған сай өзінің білімін, тәжірибесін жас ұрпаққа беруге деген қажеттілік, өзінің білігі мен білімін жетілдіруге ұмтыла білу қасиеті. Екіншісі, педагогтың бойындағы жоғары ізгілік құндылығы, патриотизмі мен адамгершіліктен айнымауы, мейірбандылығы, мақсатына жетудегі табандылығы. Міне, осындай қасиеттер бойына жинақталған педагог жастар үшін тек білімнің қайнар бұлағы ғана емес ғана емес, жас адамдарды рухани тұлға болуға бастайтын шынайы тәрбиеші болмақ. Үшіншісі тәрбиешінің біліктілігін арттыруға ынталандыратын лайықты еңбекақы болуы тиіс. Төртіншісі, қоғамдағы құрметі мен абырой-беделі. Мұның өзі жоғарыдағы үш мәселені тоғыстырып, айқындайтын болады.

«Педагогикалық шеберлік пен педагогикалық өнер – ол даналықты жүрекпен ұға білу болып табылады», - деп, педагог ғалым В.А.Сухомлинский айтқандай, тәрбиеші баланың табиғи қасиеттерін анықтап, ашып және оларды дамыта отырып сараптама жасай алады. Шығармашыл, ізденімпаз, балалармен дербес қарым-қатынасқа түсе білетін педагог қана заман талабына сай қоғам азаматының алғы шарттарын қалыптастыра алады. Сол себепті педагогтардың кәсіби құзыреттілігі, ұйымдастырушылық, құрастырушылық, зерттеушілік қабілеттері зерделенеді.

назыгуль ҚуТТымБеТова№ 11 «ҚұлынШаҚ» балабақшасының

тәрбиешісі. Талдықорған қаласы.

Мұғалім олардың жауаптарын тыңдай жүріп, кейбір оқушыларға не топтарға жетелеу, ұлттық құндылықпен байланыстыра талдауға бағыттау,тереңдету бағытында сұрақтар қояды.

Тапсырма №4Күншығыстан таң келедi – мен келем,Көк күңiренед: мен де көктей күңiренем.Жердiң жүзiн қараңғылық қаптаған,Жер жүзiне нұр беремiн, Күн берем!Қап-қара түн. Қайғылы ауыр жер жыры,Қап-қара түн. Күңiренедi түн ұлы.Күншығыста ақ алтын бiр сызық бар:Мен келемiн, мен пайғамбар – Күн ұлы.-деп

жырлауының себебі неде?Өз ойыңызды 70-90 сөз көлемінде эссе түрінде

жазыңыз.Бағалаукритерийі Дескриптор.Оқушы шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан

талдайды, әдеби эссе жазады,мазмұнды түсінеді, ұлттық құндылықпен байланыстыра талдайды,

әдеби эссе жазады.Сабақтың соңы.Рефлексия.«Ең, ең, ең» әдісі.Оқушылардан ауызша сұрауға болады.Ең оңай болған тапсырма...Ең ұнаған тапсырма...Ең қиын болған тапсырма...Қосымша ақпарат.Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек

қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?

Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?

Пәнаралық байланыс.Қауіпсіздік ережелері.АКТ-менбайланыс.Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент).Дифференциацияны берілетін тапсырма,

күтілетін нәтиже, қолдау көрсету, бөлінетін уақыт, қолданылатын дереккөздер арқылы жүзеге асыруғаболады.

Дифференциация сабақтың кезкелген бөлімінде қолданылады. Бұл бөлімді оқушылардың сабақ барысында алған білімдерін бағалау үшін қолданылатын әдіс-тәсілдеріңізді жазу үшін пайдаланыңыз.

Ж/ЖЖ/Т. «Ойлан. Бірік. Бөліс» әдісі.«Ең, ең, ең» әдісіЖ/Т. «Тақтамен бөліс» әдісі.Сабақ жоспарын құру үшін сізге өзге пән

мұғалімдерінің көмегі керек пе?Берілген тапсырмалардың қайсыбірі

оқушылардың қауіпсіздігіне немесе денсаулығына қауіп төндіре ме?

Оқушылар сабақ барысында өздерінің АКТ дағдыларын дамыта ала ма?

Ойлану.Сабақ мақсаттары /оқу мақсаттары жүзеге

асырымды болды ма?Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы

оқу атмосферасы қандай болды? Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме? Мен жоспарланған уақытымды ұстандым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен? Төменде берілген бөлімді осы сабақ туралы ойларыңызды жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақ бағанда берілген сабағыңызға қатысты ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.

Оқу мақсаттары шынайы болды. Бүгін оқушыларМ.Жұмабаевтың өмірі мен шығармашылығы жайлы көп мәліметтер алды. Сыныптағы ахуал жақсы болды. Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды, берілген уақыт ішінде үлгердім. Өз жоспарымда ынтымақтастық қарым-қатынасты жоспарладым. Оқытудың жаңа әдіс–тәсілдерін қолданамын. Өйткені оқушылардың бірлесе отырып жұмыс жасауда берілген тапсырмаларды жақсы орындайтындығын байқадым.

Жалпы баға.Сәтті өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (сабақ

беру жәнеоқытуғақатысты)?1: Топтық жұмыс табысты болды, себебі

мәтіннің ішінен көркемдегіш тәсілдерді іздегенде уақытты үнемдедік.

2: Сұрақ-жауап кезінде ақынның өмірі, шығармашылығы жайлы көп мағлұматтарды білді.

Қандай екі нәрсе сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізереді (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1: Әртүрлі әдістер.2: Қосымша.ақпараттар.Осы сабақ барысында сынып немесе жеке

оқушылар туралы менің келесі сабағыма дайындалу үшін қажет болуы мүмкін қандай ақпарат алдым?

Сабаққа қатысты тың деректер, бейнероликтер, қызықты тапсырмалар сабақты жетілдіреді де пойлаймын.

Шолпан салКИнБеКова, №51 омг

қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі. Қаратал ауданы.

Біздің электрондық поштамыз: atestacia7@mail.ru, біздің сайтымыз: www.bsh.kz

Бас редактор:Ырысбай КенжебайұлЫ.

Редакция тілшілері:Меруерт бӨДенбаеВаандрей беРеЗИнназерке ДОСХОжаеВажанкүміс жаМенКеСакен блеУТаеВ: Дизайнер.

Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде 16.04.2009 жылы тіркеліп, №10063-Г куәлігі берілген. Республикалық басылым ретінде 17.02.2011 жылы қайта тіркеуден өтіп, №11488-Г куәлігі берілді. ҚР Инвестициялар және даму министрлігі Байланыс,ақпараттандыру және ақпарат комитетінде 01.02.2016 жылы қайта тіркеуден өтіп, №15814-Г куәлігі берілді.

Газета поставлена на учет в Министерстве связи и информации РК под регистрационным номером №10063-Г от 16.04.2009 года. Как республиканское издание газета прошла перерегистрацию 17.02.2011 году под номером №11488-Г. Газета прошла перерегистрацию 01.02.2016 году в Комитете связи, информатизации и информации Министерстве по инвестициям и развитию РК и получила Свидетельство №15814-Г . Газета прошла пере регистрацию 15.02.2017 и получило Свидетельство №16340-Г. -

“Білім Шапағаты” газетінің орталығында теріліп, беттелді. «Алматы-Болашақ» ЖАҚ «Офсет» филиалының типографиясында басылды. Талдықорған қаласы, Кабанбай батыр көшесі, 32. Жарияланған мақала авторларының пікірі редакция көзқарасын білдірмейді. Қолжазба өңделеді, авторға қайтарылмайды. Дублирование материалов без письменного согласия редакции запрещено.При цитировании ссылка на газету «Білім Шапағаты» обязательна.«Білім шапағаты» газетінде жарияланған материалдарды көшіріп, басу үшін редакцияның рұқсаты керек.Рукописи не возвращаются и не рецензируются. Мнения авторов публикации не обязательно отражают точку зрения

редакции. За достоверность рекламы ответственность несет рекламодатель.Меншік иесі: «Қос Періште» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі.Собственник: Товарищество с ограниченной ответственностью «Қос Періште»

Директор: director@bsh.kzЖарнаманы орналастыру: pr@bsh.kzКорреспонденциялар үшін: atestacia7@mail.ru

Бұл шығарылымның тиражы 3000 Тапсырыс № 509

Индекс 64111 Мекен-жайымыз:

Талдықорған қаласы, Заңды мекенжай:Біржан сал көшесі, 86, 37 пәтер.Нақты мекенжай: Гагарин көшесі, 136/140 Телефон: 8 (7282) 30-81-19

Материалдарыңызды Аtestacia7@mail.ru электронды

поштасына сала аласыздар.

СОңҒЫ БЕТ8 №12 (472) жұма, 12 сәуір, 2019 жыл www.bsh.kz

УВАЖАЕМыЕ УЧИТЕля!

Условия публикации аттестационно–квалификационных работ для подтверждения категории и повышения квалификации изменились. Помимо наличия квитанции о подписке на текущий год, необходимо оплатить за одну статью 1500 тенге. Авторы аттестационных материалов, не являющиеся подписчиками печатного издания, должны произвести оплату в размере 4000 тенге. Оплату можно произвести в любом отделении АО «Казпочта. Копию данной квитанции также необходимо выслать в редакцию.

Материалы принимаются в текстовом формате Word, не в форме фотографии и табличного варианта. Ниже предоставлен образец для заполнения оплаты в АО «Казпочта.

Материалы для публикации необходимо выслать на электронные адреса газеты: atestacia7@mail.ru Подробная информация на нашем сайте: www. bsh.kz. Или по телефону: 8 (7282) 30-81-19.

Редакция газеты.

СЫНИ ТұРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫң ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБіЛЕТіН ДАМЫТУДАҒЫ «КРОССЕНС» әДіСіНің РОЛі

АЛҒЫС АРҚАЛАҒАН КәСіпКЕР

АС АТАСЫ- НАНжүйелілікті анықтау;

5) мағынаны бір элементте (5-ші шаршыда ) шоғырландыру;

6) әр элементтің айырықша ерекшеліктерін анықтау.

Бұл әдісті алғаш рет мен 9-сыныптарда қолданып көрдім. Ең алдымен оқушыларды жаңа әдістің ерекшелігімен таныстырдым, сосын қарапайым кроссенстерді шешу үшін жағдай жасадым, нәтижесінде оқушылар бұл әдісті оңай қабылдап, келесі сабақтарда өздерінің үшқыр ойларын қағаз бетіне түсіретін болды. Кей кезде бір тақырыпқа әр түрлі кроссенстерді шешуге қол жеткезгенімізді байқадық.

Жеке элементтер туралы баяндау үшін оқушылар оқулықтағы материалды келесі кезекте сурет арқылы жеткізгенін айтуға болады: элементтің атом құрылысы, табиғатта таралуы, физикалық және химиялық қасиеттері, қолданылуы. Мысалы, Алиева Әсемай «Фосфор» тақырыбын қорытындылағанда аталған элементтің реттік нөмірін, фосфор минералдары қай өңірде кең таралғанын көрсету үшін Қазақстанның физикалық картасы суреті қолданса, фосфордың модификациялық түрөзгерістері, олардың қасиеттері түрлі түсті суреттер арқылы, химиялық қасиетін жұмбақ арқылы, қолданылуын көрсету үшін сіріңкенің суретін, адам ағзасындағы фосфордың таралауын жеткізу үшін тіс пен қаңқаның суретін қолданған , ал дәл ортадағы мағынасы ерекше шаршыда оқушы жұмбақталған элемент атауы грек тілінен аударғанда не білдіретінін көрсеткен, нәтижесінде төмендегідей кроссенс талқылауға түсті:

«Силикат өнеркәсібі» тақырыбы бойынша Кулукбаев Айдар мен Қыдырниязов Нұрбақыт шынының түстерін өзгертуге қандай метал оксидтері қолданатынын көрсетіп, оқулықтан тыс тақырықа сай мәліметтерді (цементті алған ашқан тұлға- Джозев Аспдин, цементтің «портланд» аталуын) қосымша берген.

Аталған әдісті толық меңгерген оқушылар- Б.Мусаханова , Ш. Ғаниқызы, А.Жабдықбай, А.Жандаулет, А.Алиева, Е.Абдыманат, Ұ.Көлбай,Т.Үтеген, А.Мейрамбай, А.Бекарыстанова, Д.Сайдиллам сынды оқушылар үштілділік бағытында деңгейі жоғары кроссенстерді дайындап келуді жөн көрді. Онда мағлуматтар орыс және ағылшын тілінде берілді, нәтижесінде «100 нақты қадам » Ұлт жоспарының 79- қадамына сәйкес ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқыту іске асырылғанын айтуға болады. Масалы, «Азот» тақырыбынағы кроссенсті Д.Сайдиллам азоттың атом құрылысын, оны ашқан ғалым туралы мағлұматты, физикалық қасиеттерін ағылшын тілінде сыныптастарына ұсынды. ,

Ендеше, кроссенс арқылы оқушы неге қол жеткізе алады?

-тұжырымдаманы анықтауға,-жалпыға ортақ тұжырым жасауға,-классификациялауға,-креативті идеялар қолдануға;-өздігінен негіздемелер таңдауға,-логикалық байланыс, ұқсастықтарға

қалада өтетін қайырымдылық шараларынан қалыс қалған емес. Соның дәлелі ретінде

Құрметті Жулынов Қайрат Сейдгалиевич бізге яғни, Алматы облысы «Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығы» ММ-нің тәрбиеленушілеріне арнайы жайылған дастархан мен би кеші және сіздің ұжымыңыздың атынан бізге деген құрметі ретінде ұсынылған тәттілері мен сыйлықтарына алғысымыз шексіз.

Міне, адамға адамның қадірі осындайда білінеді. «Нарық заманы орнады, адамдардың адамгершілік қасиеті төмендеді, азайып барады» деп жиі айтып жүрсек те, осындай нар жігіттердің жасаған жақсылықтары көкейге үміт ұялатады. Қайырымдылық ірі-ұсақ болып бөлінбейді. «Кең болсаң, кем болмайсың» – қайырымды болу міндетің деген ойға жетелейді.

сізге мың алғыс!

қараны ажыратып, танымай тұрып ақ оған оңқолына нан ұстауды, нанды баспауды, жерге татамауды үйретеіНан қасиетті. Адам кез-келген тамақты екі кн жесе, ол қанша нәрлі болғанымен, сол тамақтан жалығады. Бірақ, адам баласы наннан өмір бойы шықпайды. Нан –сән салтанаттың асыл діңгегі.

Балалар дастарханға келетін бір түйірнанға қаншама адам маңдай тері сіңеді.Ерте көктем келісімен адамдар трактормен жер жыртып, тырмалап, жерге бидай дәнін себеді.

Дәндер өсе бастайды.Бидайдың сабақтары пайда болады.Оны сушылар, не дихандар суғарады.Бидайды орады, бастырады.Машинамен элеваторға тасиды.Диірменге апарып тартады.Машиналар қап қап ұн тасиды.Нан илейді. Нан пісіреді.Нан таситын машинамен дайыннанды

дүкенге әкеледі.Дүкеншілер мен сатып алушылар дүкендеНан дастарханда.-Міне, балалар күнделіі жеп жүрген

нанымыз онындай ұзақ та қиын жолдан өтіп, біздің диқаншыларға ,наубайшыларға, біздіңдатаранымызға келеді екен. Олай болса нанды өсіретін адамдарға деген құрметімізді көрсетейік.

Нанға деген құрмет.Сергіту сәтіЖайқалады ақ бидай,Басын иіп аққудай.Трактор мен комбайынЖүргізуге мен дайын.Жарайсыңдар балалар. Бидай, нан туралы

тағы қандай тақпақ , өлен білеміз?Нан анасы бидаймынЕлге астық симаймынДәнім толып піскендеҚауызыма сыймаймын

негізделіп қорытынды жасауға.Бұл әдісттің артықшылығы қандай?-оқушылардың қызығушылығын туғызады;- әрқайсысының оқу үрдісіне қатысу

белсенділігін кеңейтеді;- әрбір оқушының сезіміне назар аударады;- оқу материалдарын тиімді меңгеруге

бейімдейді;- оқушыларға көпжоспарлы әрекет етуге әсер

етеді;- кері байланысты жүзеге асырады;- оқушылардың пікірлері мен қарым-

қатынастарын қалыптастырады;- өмірлік машықтарды қалыптастырады;- мінез-құлықтың өзгеруіне көмектеседі.Жалпы кроссенсті сабақтың кез келген

этапында қолдануға болады:-мағынаны тану кезінде (суреттер арасындағы

қандай логикалық байланыс бар, сабақтың тақырыбын, мақсаттарын айқындау );

-жаңа тақырыптың негізгі информациялық блогын ашу кезінде (бағдарламадан тыс информация беру);

-ойтолғау кезеңінде тақырып бойынша қорытынды жазу кезінде;

-топтық жұмыс ұйымдастыру арқылы берілген суреттерден кроссенс құрастыру, қорғау;

-жекелеген оқушылардың шығармашылығын дамытуға арнайы тақырыптарға кроссенсті сурет салу арқылы, немесе электронды нұсқасын дайындауды ұсыну;

-сабақ құрылымын көрсетілген 9 суретке сәйкес құру.

Кроссенс құру кезінде оқушы мәтінмен жұмыс істеуді (құнды деректер табу), цифрлық ресурстарды тиімді пайдалана алады, түрлі суреттер арасынан идеясына сай суретті таңдау, географиялық карталар арқылы ойын білдіру, диаграммалар мен символдарды қолдану, ғалымдар туралы мағлуматтар іздеу (қай мемлекетте туылды, суреті, ашқан жаңалықтары), немесе кез келген сөздің шығу тегі мен мағынасын ашу сияқты қосымша жұмыстар жүргізуге бет алады.

Бұл әдісті оқыту үдерісінде қолдану барысында оқушылардың оқуға деген ынтa-ықылaсының артқандығын, aдами жaқсы қасиеттердің қалыптасқaндығын, оқушылардың сыныптасының ойын қабылдау, түсіну, сыйлауды үйренгендігін, қосымша ақпарат іздеу, оны іріктеу, тақырыпты терең түсіну сияқты оңтайлы өзгерістердің орын алғанын айтуға болады. Қорыта келегенде, кроссенс - мұғалімнің қазіргі заман талабына сай білім беру жүйесінің мақсаттарына негізделген басылымдықтарын өзгертуге үйрететін, оқушының өзіндік шығармашылық ізденіске жетелеп жеткізетін инновациялық әдістемелік әдіс.

Сурет; Б.Мұсаханова мен Е.Абдыманаттың

«Хлор» тақырыбынағы кроссенсті ұсыну сәті.

Карлыгаш аКылова,«Тұрар Рысқұлов атындағы

орта мектебі және мжИ» Кммхимия пәні мұғалімі. жамбыл ауданы.

Астықты алқап - мақтаным,Қамбамызда қап-қап ұн.Қасиетті ұн мен нан,Жасалады бидайдан.

Дастарқан басынанҮзiлмес асыл дәмАқ тоқаш, ақ қалашАдамның асы - нанНанда өмiрдiң иiсi бар, дәмi бар,Нанда өмiрдiң еңбегi бар, ары барНанда өмiрдiң ана сүтi, арқауыНансыз жерде қай өмiрдiң сәнi бар.Нан болмаса бағаңның кетерi барНанмен ғана өмiрдiң өтерi барЖолда жатса егерде бiр үзiм нанАрланбай-ақ, сен оны көтерiп ал!Дидактикалық ойын: «Не артық»Мақсаты: Суретте көрсетілген артық суретті

алып тастап, нан дастарханға қалай келетінін рет –ретімен срет бойынша көрсету.

Тәрбиеші оқу қызметін дидактикалық ойынмен қорытындылайды.

Тыйым сөздер:1.Нанды бір қолмен сындыруға болмайды.2.Нанды төңкеріп қоюға болмайды.3.Нанды аяқ асына тастама./ Аспазшы апай балаларға тәтті тоқаштың

илеу әдісін көрсетеді. Балалар аспазшы апайға тәтті тоқаш жасап көмектеседі. Аспазшы апай балалардың жасаған тәтті тоқаштарын пісірп әкеліп береді/

Тәрбиеші: Қане, балалар мына тәтті тоқаштарды алып қоңақтарымызға ұсынайық.

Тәрбиеші: Балалар, бүгін біздің ерекше оқу қызметіміз не жайында болды? Нан- қасиет,

нан –береке, нан- мереке дегендей, сендер нанды қадірлеп, қастерлей білуіміз керек. Диқаншылардың маңдай терін бағалай білейік.

Дүниеде байлықтың түрі көп. Солардың ішіндегі ең негізгісі- осы нан байлығы.

Осымен «Ас атасы –нан» атты оқу қызметіміз аяқталды.

асем БаЯхмеТова,""ИнКаР"" балабакшасы.

УВАЖАЕМыЕ ЧИТАТЕлИ!

Наша газета предоставляет Вам возможность ознакомится со всеми новостями раньше других на нашем сайте www. bsh.kz, в том числе, на сайте имеется видео информация. Так же Вы можете ознакомится с аттестационными материалами или же увидеть свой аттестационный материал на нашем сайте. Для этого достаточно предъявить квитанцию о подписке на нашу газету "Білім шапағаты".

Кроме этого на сайт www. bsh.kz принимается коммерческая реклама.

«Мен шәкірттерімді ешқашан да үйретпеймін, мен тек олардың үйренуіне тиімді жағдайлар жасауға тырысамын»

А.Эйнштейн.Қазіргі таңда білім берудің мақсаты,

мазмұны түбегейлі өзгерістерге бет бұрғаны анық. Оқушы бұрын тек тыңдаушы болса, енді ізденуші, ойланушы, өз ойын дәлелдеуші, өзіне сын көзбен қарайтын сыншы , өзінің іс-әрекетене баға беруші. Жаңа формациядағы әрбір ұстаз алдындағы міндет – өзі пәнінен көкірегінде сәулесі бар, талантты шәкіртті тани біліп, оқушы дарынын ашып, оған бағыт – бағдар беретін бағыттаушы, ұйымдастырушы болу. Сондай-ақ, мұғалім баланың өзіне деген сенімін арттырып, өзін тұлға ретінде сезінетіндей мүмкіндік ашса, ол бала әрқашан өмірде өз жолын таба алады. Яғни, тұлғаның пәнге деген қызығушылығын туғызып, танымдық іс – әрекетті қалыптастыру үшін инновациялық әдістерді оқыту үрдісінде пайдалану қажет, соның ішінде ерекше орынға ие, оқушының шығармашылығын дамытатын «Сыни тұрғысынан ойлау» технологиясы. Оқушының өздігінен жаңа дүниелер жасау,яғни оқушылардың өз ойынан ойлап шығарған, ешкімдікіне ұқсамайтын дүниесі,оның ойлау мүмкіндігінің жемісі. Соған жеткізетін әрекет - инновациялық технологиялар арқылы білім беру.

Біздің бала кезімізде кроссворд, сканворд атты интеллектуалды ойындар ерекше қызығушылығымызды оятатын. Егерде кроссворд сөзінің құрылымын қарастырсақ, «кросс» -«қиылысу», ал «ворд»- «сөз», яғни «сөздер қиылысы» деген мағынаны білдіретінін айтуға болады. Ал 2002 жылы Ресей жазушысы , әрі педагог Сергей Федин мен математик, философ Владимир Бусленко жаңа «Кроссенс» әдісін ұсынған. Бұл сөздің этимологиясына үнілсек - «мағыналар қиылысы» ұғымын білдіреді десек қателеспейміз. Бұл инновациялық әдіс логикалық әрекеттерді, сыни ойлауды, шығармашылықты, ынтымақтастықты, оқушылардың коммуникациясын дамыту мен қалыптастырудың тиімді әдістерінің бірі.

Кроссенс жалпы тоғыз шаршыдан тұратын төртбұрышты құрайды, әр шаршыда сурет, немесе мағынасы бар белгілер, символдар орналасады.

Егер жоғары қатардан солдан оңға қарай ретімен 1,2,3 , ортадағы қатардағы шаршылар 4,5,6 , ал соңғы астыңғы қатардағы шаршыларды 7,8,9 деп нөмірлесек, төртбұрыштың дәл ортасында орналасқан 5-шаршыда жұмбақталған құнды ой, немесе мағына орналасу керек. Әр сурет келесі суретпен логикалық тұрғыда байланысқан болу керек және кроссенстегі деректерді «Ә» әріпі жазылуы ретімен оқып, түсіну керек. Кроссенсті құрастыру алгоритмі:

1) тақырыпты, жалпы идеяны айқындау;2) элементтерді суреттейтін суреттерді іздеу

және таңдау;3) 9 элементті - идеяға, тақырыпқа байланысты

бейнелерді таңдау;4) элементтер арасында байланыс орнату,

Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында туған жеріне көмек жасаған жандарды қолдау керектігін атап көрсеткен болатын. Бұл жақсылық жасап, жомарт жүрек атанған азаматтарды халық білсін деген ойдан туындаса керек.

Өзге адамдарға қамқорлық танытып, жан жылуымен бөлісу, көмек көрсету – кез келген адамның қолынан келе бермейтін іс. Дегенмен қоғамда қайырымдылық танытуды өмір салтына айналдырған адамдар да жоқ емес. Міне, сондай жандардың бірі – Жулынов Қайрат Сейдгалиевич. Ол – Талдықорған қаласындағы «Думан» мейрамханасының басшысы.

Ізденімпаз, еңбек сүйгіштік қасиетінің арқасында өз кәсібін дөңгелетіп отырған жанашыр жандардың бірі.

«Қайырымдылық жасасаң, қайырымын көресің» деген ұстанымды ұстанатын жас кәсіпкер

Ұйымдастырылған оқу қызметі: Сөйлеуді дамыту

Сабақтың мақсаты:Білімділігі: Нанның адам

үшін маңыздылығы, нанның бидайдан жасалатының, оның дастарханға

үлкен еңбек нәтижесінде келетіні, бидайдың өсуі, нан пісіру кезеңдері, бидайдың

құндылығы туралы түсінік беру.Тәрбиелілігі: Нанды қадірлеуге,

қастерлеуге, нанды даярлайтын адамдарға деген құрмет

сезімдерін, диқандар еңбегін бағалайтын адамдарға деген құрмет сезімдерін,

диқандар еңбегін бағалай білуге ,еңбекке деген құрмет сезімдеріне тәрбиелеу.

Дамытушылық:Бақылағыштығын, қиял, есте сақтау, шығармашылық қабілеттерін, желілі рөлді

ойынға, шығармашылық қиялын дамыту.Әдіс –тәсілдері.Баяндау түсіндіру.сұрақ

жауа,Көрнекілігі: Тиым сөздер.суреттер, буклетСабақтың барысы: І Жылулық шеңберіБір – біріне деген жылы сөздерін арнау.Үлкенге де сіз,ішігеде сіз,Баршаңызыд құрметтеп, бас иеміз біз.Армысыздар қоңақтар!Армысыңдар достарым!Дастарханында әр үйдіңБолсын қасиетті нанымыз!Здравствуй солнце золотоеЗдравствуй небо голубое!Good morning my dear guestsGood morning my dear friendsБалалар, бүгіноқуқызметімізөтеерекше

болмақ. Мен сендерге жұмбақ жасырайын шешуін тауып көріндер

ЖұмбақАлтын сары тоны бар. /Бидай/Ортасында піскен ас. /Таба нан/Неліктен біз «Ас атасы -нан»деп айтамыз?

Қазақта «Ас атасы –нан» еген сөз бар. Яғни ,астың дәмнің үлкені-нан. Бала ақ ен

алматы облысы «Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығы» мм-нің

тәрбиеленушілері мен ұжымы