protection des véhicules contre les chocs à faible vitesse
DESCRIPTION
goodTRANSCRIPT
-
3/8/2015 Protectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesse.Annexe2
http://pierreroubinet.pagespersoorange.fr/compositcar/protchanx2.htm 1/7
PLASTIQUESETCOMPOSITESDANSLESVEHICULESRENAULTDocuments
DE/DEMAT/0854B.DELACROIXP.ROUBINETLe19mai1990
ProtectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesseAnnexe2
LESPOUTRESDEPARECHOCSENCOMPOSITE
1AVANTAGESDESCOMPOSITES
Lesprincipauxavantagesqueprsententlescompositessontlessuivants:
1. offriruneinfinitdecombinaisonsdanslechoixdesconstituants,deleursproportions,etdeleursrpartitions,pourobtenirainsidesmatriaux"lacarte"adaptschaquetyped'application,
2. permettreunallgementdeslmentsconcerns,3. prsenterunecapacitd'absorptiond'nergieenphaselastiquesuprieurecelledesmtaux.
Lapossibilitd'intgrerplusieursfonctionsdansunemmepicemoulableenuneseuleoprationdoittreexploiteaumaximumpourtrecomptitifsurleplandesprix.
Ilexisteunventaildeprocdsdefabricationquipermetdeproportionnerlesinvestissementsl'importancedelasrie.
2DESMATERIAUX"ALACARTE"
Lesmatriauxcompositesencoursdedveloppementdansl'automobilesontprincipalementceuxconstitusdematiresplastiquesassociesdesfibresdeverre.Lespropritsobtenuessontfonctiondeladispositiondesfibresetdeleurproportionenvolume(figurejointe)
Ondistinguetroisgrandescatgoriesdecompositesverrersine:
lesprmlangesavecfibrescourtes(TPA,BMC,...)dontlespropritsmcaniquessontfaibles(notammentlarsistanceauchoc),maisquisontaptesaumoulagedepicescomplexesparinjectionlesstratifisavecfibreslongues(TRE,SMC,...)adaptsaumoulageparcompressiondepicesdegrandesurfaceetdefaiblepaisseur,avecdebonnespropritsmcaniqueslescompositeshautesperformancesavecdesfibrescontinuesunidirectionnelles,moulablesparenroulement,parpultrusionouparcompression.
-
3/8/2015 Protectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesse.Annexe2
http://pierreroubinet.pagespersoorange.fr/compositcar/protchanx2.htm 2/7
Quandlesfibresprsententuneorientationprfrentielleonpeutremarquerquelespropritssontanisotropesetilestimportantd'entenircomptedanslecalculdespices.
Laprsencedefibresdeverrerduitlecoefficientdedilatationdesplastiques(voirfigure)etamlioreleurtenueentemprature.
Plusieurstypesdestructurepeuventtreassocispourraliserunepiceoptimiseenfonctiondespropritsdsires.C'estlecasduprimprgnorienthautersilience(OHR)dveloppparRENAULTpourlemoulagedesboucliers(voirfigure)
Lescompositesoffrentainsiunnombredecombinaisonsthoriquementinfini,maisquisetrouveenfaittrslimitquandonfaitl'inventairedestechnologiesactuellementapplicablesl'automobilepoursatisfairelafoislesdesideratad'aspect,d'allgement,deperformances,dequalitetdeprix.
3LESPARECHOCSETBOUCLIERS
Danslecasdeslamesdeparechocs,l'intrtdescompositescomportantunearmatureenfibresdeverre(SMC,TRE)estmisenvidencedansletableaudecomparaisonavecl'acier(voirtableau)
Audeldelaphaselastiquel'aciercontinud'absorberdel'nergie,maisavecdesdformationspermanentes.Quantauxcomposites,ilsontdescomportementsdiffrentssuivantqu'ilspossdentdesrenfortscontinusounon(figurejointe)
EnprincipetouteslescatgoriesdecompositespeuventavoirunematricethermodurcissableouthermoplastiqueJusqu'prsentlesstratifisetlesunidirectionnelsontprincipalementtdveloppsavecdesrsinesthermodurcissablesmaislescompositesmatricethermoplastiquecommencentarriver.
Lesboucliersintgrentlesfonctions:parechocs,jupe,spoiler,logementdesfeux,plaquedepolice,ouiesderefroidissementmoteur,arodynamisme,etoffrentunelibertdestyleinconnueauparavant.
4LESPREIMPREGNESVERREPOLYESTER(SMC)
Depuis1970,laRgieRENAULTadvelopplesprimprgnsverrepolyester(SMC)aveclesboucliersdeR17,R5,R14,FUEGO,MASTER(RVI),R18,R25,EXPRESSetR21(lameavant)LeSMCestprincipalementmoulparcompressionlapressechaud(voirfigure)
Pouraccrotrelesperformancesauxchocsdesboucliersetautreslmentsdeprotection,l'armatureenverreEduprimprgncomporte,enplusdesfibrescoupes,desfilscontinusorientsdanslesensdesplusgrandessollicitations(OHR)(voirfigure)
L'amliorationdespropritsdanslesenslongsefaitplusoumoinsaudtrimentdecellesdanslesenstravers(voirfigure)
Desrupturesparcisaillementinterlaminairerisquentderduirelesperformancesauxchocssiletauxdeverreunidirectionnelesttroplev.Laproportionoptimumestenviron1/5defibrescontinuesorientespour4/5defibrescoupes.
Lesrenfortscontinusdoiventtredispossdeprfrencedansl'meduprimprgn.Ilssontainsi
-
3/8/2015 Protectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesse.Annexe2
http://pierreroubinet.pagespersoorange.fr/compositcar/protchanx2.htm 3/7
sollicitsentractionouencompressiondanslespoutressoumisesdeschocs,sansgnrerdefissuressuperficiellesdansleszonesd'impact,lesquellessubissentdescontraintesdeflexionetdecisaillementlocalises.
L'associationdestratifisetd'unidirectionnels(ex:SMC+RUP)estintressantepourlespicestravaillantes,etnotammentpourlespoutresdeparechocs(R25USA,ALPINEGTAUSA,AVR21USA,AVR21Europe),conditiondematriserlaproportion,lapositionetl'orientationdesfibres.Cettematriseestobtenueenadaptantlaconceptiondesmoulescettenouvelletechnique(voirfigure)
5LESCOMPOSITESAMATRICETHERMOPLASTIQUE
LesThermoplastiquesRenforcsEstampables(TRE)apparaissentcommedesmatriauxintressantdedveloppercarilsoffrentdenombreuxavantagescommunsauxprimprgnspolyester(SMC)telsque:
l'allgement,uneassezbonnerigidit,unebonnetenueauxpetitschocs,l'absencedecorrosion,unmeilleurconfortacoustique(pasdebruitdetle)unelibertdeforme(style,intgrationdefonctions)...
Acesqualitsilconvientd'ajoutercellespropresauxthermoplastiquesquipermettent,entreautres:
lecomoulage(ex:2TREdiffrentsmoulssimultanment)lesurmoulage(ex:TRE+moquette,sandwichTRE/mousse/TRE)lepostformage(oprationsenreprise,dcoration,...)lesoudage(nombreuxprocdsd'assemblage)lerecyclagedesdchetsdefabricationetdespaves.
I1restetoutefoisrsoudredesproblmesd'tatdesurface.
LamiseenoeuvredesTREs'apparentecelledesSMC.Aulieud'introduiredelamatirefroidedansunmoulechaud,c'estdelamatirechaudequiestintroduitedansunmoulefroid(voirfigure)(lanotionfroidchaudtanttouterelative)Lapressiondemoulageestenvirondeuxfoisplusleve,maisletempsdecycleestdeuxfoispluscourt.
I1existedespoutresdeparechocsenTREsurquelquesvhicules:
AVPEUGEOT309,AVetARLUMINAGM(USA),..
LesessaiseffectuschezRENAULTontmontrquepourobtenirdesperformancesauxchocsquivalentesauxSMC,ilfallaitaccrotrelespaisseurs(voirexemple:AV54),(voircomparaisondespropritsmcaniques).
6CASDESCOMPOSITESAHAUTESPERFORMANCES(HP)
Pourquedescompositesprsententdehautesperformancesilfautrunirlesconditionssuivantes:
desfibresadaptesl'applicationenvisage(verreE,verreR,carboneHR,carboneHM,aramide,...),untauxvolumiquedefibreslev(5070%),unematrisedel'orientation,deladistribution,etdel'quitensiondesfibres,
-
3/8/2015 Protectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesse.Annexe2
http://pierreroubinet.pagespersoorange.fr/compositcar/protchanx2.htm 4/7
unematriceassurantdefaonpermanentelabonnecohsiondel'ensemble(bonnetenueen:temprature,humidit,abrasion,lumire,fatigue,...)
LesprocdspermettantderaliserdespicesencompositesHPsontprincipalement:
6.1Ledrapage.6.2L'enroulementfilamentaire.6.3*Lapultrusion.6.4*Lacompression/RUP
Ceuxmarqusd'unastrisquesontapplicableslagrandesrie.
6.1LEDRAPAGE
Dansleprocddemoulageaucontact,lesoprationsd'imprgnation,dedrapage,etdecompactage(dbullage),sontfaitessimultanment.Maisquandonutilisedesrenfortsprimprgns,lemoulagen'estplusquedudrapageetducompactage.
Ledrapagesefaitgnralementdansunmoulefemelleenvitantlaformationdeplis.
Lecompactageconsistetirerlevideentrelemouleetunemembranedformable("moulageausac")Ledgazagepeuttreamliorparl'interpositiond'untissudedrainageentrelecompositeetlamembraneformantcontremoule.
Lapolymrisationenautoclavepermetd'appliquerunepressionplusleve(315bars)etdeprogrammerlatemprature.
Cettetechniqueperformante,utilisedansl'aviation,esttropchrepourl'automobile.
6.2L'ENROULEMENTFILAMENTAIRE
C'estunprocdutilisprincipalementpourlemoulagedecorpscreuxtelsquedesenveloppesdefuse,desciternes,dessilos,etdestuyauxdegranddiamtre.I1consisteenroulerdesmchesdefibresimprgnesdersineautourd'unmandrinreprsentantlaformeintrieuredelapice.Aprscuisson,ilfautextrairelemandrinquiestrcuprable(mandrindmontable)ouperdu(mandrinenmatirefusible,solubleoufriable)
I1existedesmachinesperfectionnespermettantl'enroulementdemchesprimprgnes,suivantunprogrammeprtabli,avecuncontrledelatensiondesfilaments.
Nousavonspuraliserdeslamesdeparechocsetdespoutresdescuritexprimentalesparenroulementlamain.Voirphoto:InsertenenroulementfilamentairedansmoussePUtenantauxchocs15km/h>
6.3LAPULTRUSION
Lapultrusionestunprocddefabricationencontinudeprofilsencomposite(voirfigure)
Leprincipeenestlesuivant:
unearmatureenfibres(verre,carbone,...)estimprgnepardelarsinethermodurcissable
-
3/8/2015 Protectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesse.Annexe2
http://pierreroubinet.pagespersoorange.fr/compositcar/protchanx2.htm 5/7
(polyester,vinylester,poxy,...)avantouaprssonintroductiondansunefilire,lafilireestchauffedefaonpolymriserlarsinependantsonpassage,unepartieaumoinsdesfibresconstituantl'armaturesontcontinuesetalignesdanslesenslongitudinal,defaontransmettreversl'amontleseffortsdetractiondubancdetirageplacenavaldelafilire(d'olenomde"pultrusion",topull=tirer,enanglais)lesprofilsainsiformssontensuiteautomatiquementcoupslalongueurdsire.
Lesmatireslesplusutilisessontlesfibresdeverreetlesrsinespolyestersinsatures.Lesfibresdecarboneetlesrsinespoxydes(ainsiqued'autresmatireshautespropritsetniveaudeprixlev)sontrservesauxraresapplicationsolebnficedel'allgementestsuffisammentimportant.
Desrecherchesconcernantleprocd(pultrusioncourbe,pultrusionthermoplastique)etdesexpriencesd'applicationsautomobiles(parechocs,renfortsdeporte,tubesabsorbeursd'nergie,corniresdebatterie,traverses)ontteffectuesavecsuccs,maisn'ontpastsuiviesdedveloppement(libertdedessintrslimite)
LesrsultatslesplusspectaculairesonttobtenussurlespoutresdeparechocsARR18USAetARFUEGOUSA.Voirphoto:EssaisurARFuegoUSAd'unepoutrepultrudetenantauxchocs8km/h.>
L'effortdedbutrupture,suivantl'essaideflexion(ME1230)appliquhabituellementsurlesparechocsetboucliers,apresqueatteint4000daNaveclespoutrespultrudes,tandisqu'ilresteaudessousde1000daNaveclesboucliersenSMC.
6.4LACOMPRESSIONSURRUP
Pourlafabricationensriedelamesderessortencomposite,nousavonsmisaupointunprocddecompressionchaudpartird'bauches.
Cesbauchessontobtenuesenassemblantplusieursbandesderenfortsunidirectionnelsprimprgns(RUP)verrepoxy.Lamiseenformeesttermineparlafermeturedelapresse,laquelleestpiloteparunmicroprocesseur.Letempsdecuissonestfonctiondelatempraturedumoule,del'paisseurdelalameetdelaractivitduprimprgn.Unepostcuissonl'tuveamlioreensuitelespropritsthermomcaniques.
Outredeslamesderessorts,nousavonsralisdesbrasderoue,etdesrenfortsdeporte,selonceprocd.
Despoutresrenfortsdeparechocscompactespourraienttregalementainsifabriques.Danscecasleprogrammedecalcul"LAME"seraitapplicable.
7DIFFERENTSTYPESD'ENDOMMAGEMENT
Pourleconstructeurautomobilelecomportementauxchocsdesvhiculescomprendtroisvolets:
1. L'absorptiondespetitschocsdansledomainelastiquesansdommagesapparents.Lesplastiquesetlescompositesprsententiciunavantage.
2. L'absorptiondesgrandschocspardestructiondespartiesavantouarriredesvhiculesdefaonconserverunespacedesurviedansl'habitaclecentral.
3. Lanonfragmentationendbrisagressifspourlespersonnessituesl'intrieuretl'extrieur
-
3/8/2015 Protectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesse.Annexe2
http://pierreroubinet.pagespersoorange.fr/compositcar/protchanx2.htm 6/7
duvhicule(doncpasdeBMCdontlaruptureestdutypefragile).
Audeldelalimitelastique,lescompositesverrersinecontinuentd'absorberdel'nergiepardlaminage,dcohsionverrersine,fissurationdelamatrice,etrupturedesfibres.
Danslamesureocesdiffrentstypesd'endommagements'effectuentencascadedansl'ordrecidessus,onobtientdesrsultatsspectaculaires(ex:blindages,giletspareballes,...)Lesrupturespardlaminagepermettentdedissiperdel'nergiedansunelargezoneautourdupointd'impact.Cecomportementestobtenuavecdescompositesstratifisouunidirectionnelsdontlesliaisonsfibres/matricesontrelativementfaibles.
Desrupturesencascadepeuventgalementtreobtenuesavecdescompositescomportantunearmaturehybridetellequestratifi+renfortunidirectionnel(SMCOHR,SMC+RUP,pultruds)et/oulajuxtapositiondefibresdiffrentes(ex:verre+carbone,carbone+aramide,...)
Lesapplicationsdecesmatriauxdansl'automobilesontlespicesdevantremplirunefonctiondescuritpassivedansleschocsgrandevitessetellesque:absorbeurdechocfrontal(R5ALPINETurbo),renfortdeporte,volantdedirection,colonneettubededirectionetdanslefutur,deslmentsdestructure,etpourquoipasunestructurecomplteoleszonesfusiblesseraientchoisies.
Laruptureparcisaillementserencontrequandlebouclierreposesurdescontrelamesmtalliquesrigidesdisposesdanslazoned'impactaulieud'absorbeurs(exemple:modificationsurAVetARR18)
EncequiconcernelesboucliersenSMC,lesdiffrentstypesd'endommagementrencontrsaprsdeschocsplusoumoinsviolentssontreprsentssurlafigurecijointe>.C'estlarupturepartractiondubordsuprieurquiestlamoinsacceptable.Pourl'viterilestimportant:
debiencalculerlebouclier,d'utiliseruncompositerenforclongitudinalement(SMC/OHRouSMC+RUP),d'optimiserlesconditionsdemoulage(tauxderecouvrementdel'bauche>50%,matrisedupositionnement,pasdecontrefluageverslecentre,...)
Lesautrestypesd'endommagementssontprogressifs,enabsorbantbeaucoupd'nergie.Ilspeuventfairel'objetderetouchesd'aspectlecaschant.
8POTENTIELD'AMELIORATIONS
DanslecasdespoutresdeparechocsenSMCouTREdissimulesderriresdesfaadesdebouclierssouples,lesproblmesd'aspectetdevieillissementsontmoinsimportants.I1estdoncpossibled'augmenterletauxdefibrescontinuesunidirectionnelles(accroissementdesperformancesourductiondespaisseurs),etderduirecertainsadjuvantschers(pigments,antiUV,...)
EncequiconcernelesSMC,l'augmentationdelalongueurdesfibrescoupes(50mmaulieude25)etlechoixd'unensimagepeusoluble,amliorentlespropritsmcaniques.Labaissedemoulabilitestavantageusementcompenseparunplusgrandtauxderecouvrement(0,55
-
3/8/2015 Protectiondesvhiculescontreleschocsfaiblevitesse.Annexe2
http://pierreroubinet.pagespersoorange.fr/compositcar/protchanx2.htm 7/7
I1atdmontr,lorsd'unecampagnedemoulagedeboucliersAVR5USADREUX,qu'enamnageantlestablesdeprparationdesbauches(drageoirs,poinonnagedetrouspilotes,...)etlesmoules(jecteursenpositionhautependantlechargement),onobtenaitunemeilleurematrisedupositionnementdesbauches.Cettetechniquedevraittreassocieunchargementautomatiquedelamatiredanslesmoules,afind'assurerunemeilleurereproductibilitetunerductiondutauxdepicesloupes(plusdeglissementaccidenteld'bauchependantlafermeture)
L'espoird'obtenirunemeilleurematrisedelamatireetduprocesspermetd'envisagerunerductiondutempsdecyclesouspresse:
Exemple:PoutreAVX48ph2(p.4l0mm) 1989 1990 1991dureducycledemoulagedontcuissonpresseferme
150s90s
110s80s
90s70s
Unnouvelaccroissementdeproductivitseraenregistrquandlespressesserontenfinpilotesparunlogicield'AutoContrledelaCuisson(ACC,brevetRENAULTdjexprimentplusieursrepriseavecsuccsDREUXdepuisunevingtained'annes)
LeTREdevraitgalementbnficierd'amliorationscomparablescellesdesSMC(actionsplanR)
P.ROUBINETB.DELACROIX
ArchivagePR:fichierWorld2000ProtectChAnx2.doc,avril2002ConversionenfichierHTLMenavril2012
RetourDocuments