Περιβάλλον

Η οδηγίαγια τους

οικοτόπουςΓιορτάζοντας 20 χρόνια προστασίας της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη

kg_205083_EL_1.indd 1 4/09/12 16:33

Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος

Συντάκτης: Kerstin Sundseth, Ecosystems LTD, ΒρυξέλλεςΣυντονιστής της Επιτροπής: Susanne Wegefelt, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Natura 2000 ∆ιοικητική μονάδα B.3 — B-1049 ΒρυξέλλεςΓραφιστικός σχεδιασμός: NatureBureau, Ηνωμένο Βασίλειο. www.naturebureau.co.uk

Πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το δίκτυο Natura 2000 είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/environment/nature

Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που σας βοηθά να βρείτε απαντήσειςστα ερωτήματά σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Αριθμός δωρεάν κλήσεων (*):00 800 6 7 8 9 10 11

(*) Ορισμένες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας δεν επιτρέπουν την πρόσβαση σε αριθμούς 00 800 ή μπορεί να χρεώνουν αυτές τις κλήσεις.

Πρόσθετες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο (http://europa.eu).

∆ελτίο καταλογογράφησης υπάρχει στο τέλος του τεύχους

ISBN 978-92-79-23756-0doi:10.2779/20053

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2012Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής.Οι φωτογραφίες είναι κατοχυρωμένες με αποκλειστικά δικαιώματα και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς την προηγούμενη έγκριση των φωτογράφων.

Printed in BelgiumΤυπώθηκε σε ανακυκλωμένο χαρτί στο οποίο έχει απονεμηθεί το οικολογικό σήμα της ΕΕ για χαρτί για γραφιστικές χρήσεις (http://ec.europa; eu/ecolabel).Φωτογραφία εξωφύλλου: Alentejo, Πορτογαλία. ©Shutterstock

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2012

kg_205083_EL_1.indd 2 4/09/12 16:33

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

31 ... απειλούμενα είδη γλυτώνουν από το χείλος της εξαφάνισης – Το μαργαριτοφόρο όστρακο του γλυκού νερού στη Γερμανία – Ο αίγαγρος του Abruzzo στην Ιταλία – Η ουγγρική οχιά των λιβαδιών – Ο ισπανικός βασιλαετός – ∆ιάσωση της πεταλούδας των ελών στη ∆ανία – Αρκούδες στη Ρουμανία

37 … η μεγάλης κλίμακας καταστροφή πολύτιμων οικοτόπων με πλούσια άγρια χλωρίδα και πανίδα έχει ανασταλεί – Αποκατάσταση του ∆ούναβη στην Αυστρία – Αμμοθίνες στο Ισθμό της Κουρλάνδης στη Λιθουανία – Αποκατάσταση πλούσιων σε είδη φυλλοβόλων δασών στη Σουηδία

– Επαναφορά ζωντανών οργανισμών σε βαλτότοπους στις Κάτω Χώρες

– Αποκατάσταση των τυρφώνων υψιπέδων στην Πολωνία – Απομάκρυνση ξενικών ειδών από τα λιβάδια ποσειδωνίας στη Γαλλία

43 ... το Natura 2000 παρέχει νέες ευκαιρίες για την αναψυχή και τον τουρισμό – Το Natura 2000 υποστηρίζει τον αγροτουρισμό στη Λετονία – Λίμνες Πρέσπες στην Ελλάδα — Ένας πόλος έλξης για τους φυσιολάτρες

– Κυνηγοί στο Natura 2000: ο καλός άγγελος του Limousin στη Γαλλία

47 ... οι νέες εξελίξεις πρέπει να διαφυλάξουν την ακεραιότητα των τόπων Natura 2000 – Εύρεση εναλλακτικών διαδρομών για τη Via Baltica, Πολωνία – Αιολικό Πάρκο Beinn an Tuirc, Σκωτία – Στρατηγικός χωροταξικός σχεδιασμός στην Τσεχική ∆ημοκρατία

51 ... η χρηματοδότηση για τη διατήρηση της φύσης στην ΕΕ έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια – Ένα μοντέλο αειφόρου χρήσης της γης στο Goričko της Σλοβενίας

– Το πρόγραμμα LIFE της ΕΕ για τον Μύχο της Μεσογείου στη Μάλτα

– Οι τοπικές αρχές συνεργάζονται στο Λουξεμβούργο

4 Γιορτάζοντας τα 20 χρόνια της οδηγίας για τους οικοτόπους

5 Πρόλογος

7 Εισαγωγή

11 ... η έκταση που προστατεύεται για τη διατήρηση της φύσης στην ΕΕ έχει τριπλασιαστεί – Βελτίωση της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος στο Ηνωμένο Βασίλειο

– Πάνω από το ένα τρίτο της Σλοβενίας έχει ενταχθεί στο Natura 2000

– Προστασία της πλούσιας φυσικής κληρονομιάς της Κύπρου

15 ... οι γνώσεις μας για τη βιοποικιλότητα της ΕΕ έχουν αυξηθεί και έχουν οδηγήσει σε καλύτερες, πιο στοχευμένες δράσεις διατήρησης – Εθνική απογραφή για το Natura 2000 στην Ισπανία – Συγκέντρωση δεδομένων για τη διαχείριση των τόπων του δικτύου Natura 2000 στη Βουλγαρία

– ∆ιατήρηση θαλάσσιων πτηνών στην Πορτογαλία

19 ... οι τοπικοί φορείς συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση των τόπων Natura 2000 – ∆ιαχείριση τόπων Natura 2000 στη Γαλλία – Το δίκτυο Natura 2000 σε ιδιωτικά δάση της Φινλανδίας – Μια σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για το Natura 2000 στο Βέλγιο

23 ... οι χώρες της ΕΕ συντονίζουν τις προσπάθειές τους για τη διατήρηση της πλούσιας φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης – ∆ιατήρηση των ερεικώνων της Βόρειας Ευρώπης – Πανευρωπαϊκή συνεργασία για τη νανόχηνα – Χώρες της Βαλτικής που συνεργάζονται για την κοκκινομπομπίνα (Bombina bombina)

27 ... οι πατροπαράδοτες πρακτικές διαχείρισης της γης διατηρούνται προς όφελος της φύσης και των ανθρώπων – Γεωργία για τη διατήρηση του περιβάλλοντος στην Ιρλανδία – Αναβίωση των παράκτιων γεωργικών πρακτικών στην Εσθονία – Στήριξη των αλπικών βοσκοτόπων στη Σλοβακία

kg_205083_EL_1.indd 3 4/09/12 16:33

4 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Βιογεωγραφικές περιοχές εντός ΕΕ, 2011

Τόποι Natura 2000 (δυνάμει των οδηγιών για τα πτηνά και τους οικοτόπους)

Βιογεωγραφικές περιοχές εντός ΕΕ

Αλπική

Ατλαντική

Εύξεινου Πόντου

Αρκτική

Ηπειρωτική

Μακαρονησιακή

Μεσογειακή

Παννονιακή

Στεπική

Βιογεωγραφικές περιοχές εκτός ΕΕ

Ανατολίας

Αρκτική

Εκτός περιοχής κάλυψης

Το δίκτυο Natura 2000

kg_205083_EL_1.indd 4 4/09/12 16:33

5

ΠρόλογοςΠριν από 20 χρόνια, η βιοποικιλότητα στην Ευρώπη θεωρείτο ότι βρισκόταν σε κρίσιμο σημείο. Η άγρια πανίδα και χλωρίδα μειωνόταν με ανησυχητικούς ρυθμούς και πολλοί πολύτιμοι οικότοποι χάνονταν ως αποτέλεσμα της ταχέως μεταβαλλόμενης χρήσης της γης, της ρύπανσης, της απερίσκεπτης ανάπτυξης και της συνεχιζόμενης επέκτασης των αστικών περιοχών στην ύπαιθρο.

Ως απάντηση στην αυξανόμενη ανησυχία των ευρωπαίων πολιτών, τον Μάιο του 1992 οι κυβερνήσεις της ΕΕ υιοθέτησαν ομόφωνα μια φιλόδοξη αντιμετώπιση, την οδηγία για τους οικοτόπους (ενδιαιτήματα), σκοπός της οποίας ήταν η διαφύλαξη των πλέον απειλούμενων ειδών και οικοτόπων στην ΕΕ. Μαζί με την οδηγία για τα πτηνά, η οδηγία για τους οικοτόπους βρίσκεται ακόμα στο επίκεντρο της πολιτικής της ΕΕ για τη φύση και παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος του Natura 2000, του τεράστιου δικτύου προστατευόμενων περιοχών της ΕΕ.

∆ύο δεκαετίες αργότερα, την παραμονή της 20ής επετείου της οδηγίας, είναι καιρός να γίνει ένας απολογισμός των όσων έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Οι Ευρωπαίοι μπορούν να είναι δικαιολογημένα υπερήφανοι για το δίκτυο αυτό που έχει γίνει γνωστό ως το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο. Η οδηγία έχει επίσης καταφέρει σε κάποιο βαθμό να αναχαιτίσει τη μεγάλης κλίμακας καταστροφή του πιο πολύτιμου κεφαλαίου μας σε βιοποικιλότητα, ενώ ορισμένα είδη και οικότοποι εμφανίζουν σημάδια ανάκαμψης. Οι γνώσεις μας για τις ανάγκες διατήρησής τους έχουν αυξηθεί σημαντικά, οδηγώντας σε καλύτερες και πιο στοχευμένες δράσεις διατήρησης, συχνά με τη βοήθεια του LIFE, του χρηματοδοτικού μέσου της ΕΕ για το περιβάλλον, το οποίο δημιουργήθηκε ταυτόχρονα με την οδηγία για τους οικοτόπους και, επίσης, γιορτάζει φέτος την 20ή του επέτειο.

Άλλη μια επιτυχία της οδηγίας είναι ότι κατάφερε να ενώσει τους ανθρώπους για την επίτευξη ενός κοινού στόχου: την εκτίμηση και διαφύλαξη της πλούσιας φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης και την προστασία των υπόλοιπων υγιών οικοσυστημάτων μας. Καλλιέργησε μια πιο ολοκληρωμένη και αειφόρο προσέγγιση για τη διαχείριση και ανάπτυξη των χρήσεων γης, δημιουργώντας παράλληλα νέες ευκαιρίες για τον τουρισμό, την αναψυχή και την απασχόληση.

Ωστόσο, απομένουν να γίνουν πολλά ακόμα, προκειμένου να επιτευχθεί ο τελικός στόχος που καθορίζεται στις οδηγίες: η διαφύλαξη της φύσης, αποκαθιστώντας όλα τα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης σε ολόκληρη την ΕΕ. Επί του παρόντος, μόνο το 17 % των ειδών και των οικοτόπων που απαριθμούνται στην οδηγία για τους οικοτόπους βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση.

Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2020, η οποία εγκρίθηκε πέρυσι, παρέχει σημαντική νέα ώθηση σε δράσεις στον τομέα αυτό. Με τον καθορισμό ενός φιλόδοξου, χρονικά δεσμευτικού, ποσοτικού στόχου όσον αφορά τα είδη και τους οικοτόπους στοχεύει στην επιτάχυνση της πλήρους και αποτελεσματικής εφαρμογής των οδηγιών για τους οικοτόπους και τα πτηνά, θέτοντας έτσι τη φύση της Ευρώπης σε πορεία μακροπρόθεσμης αειφορίας.

Η φύση χρειάζεται τη βοήθειά μας για να ανακάμψει, αλλά θα μας αποζημιώσει στο πολλαπλάσιο με τις υπηρεσίες που παρέχουν τα οικοσυστήματα. Επομένως, ας διατηρήσουμε τη δυναμική, διασφαλίζοντας ότι η πρόοδος τα επόμενα 20 χρόνια θα είναι ακόμη πιο σημαντική από αυτήν που επιτεύχθηκε τις δύο τελευταίες δεκαετίες.

Επίτροπος Janez Potočnik

kg_205083_EL_1.indd 5 4/09/12 16:33

6 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Hazel dormouse

kg_205083_EL_1.indd 6 4/09/12 16:33

7

ΕισαγωγήΜια μοναδική συνεργασία μεταξύ των 27 χωρών

Η οδηγία για τους οικοτόπους (ενδιαιτήματα) αποτελεί την πιο φιλόδοξη πρωτοβουλία που έχει αναληφθεί ποτέ για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη. Εκδόθηκε πριν από 20 χρόνια ως απάντηση στην αυξανόμενη ανησυχία που εξέφρασε η πλειονότητα των Ευρωπαίων την εποχή εκείνη, όσον αφορά την αμείλικτη παρακμή και την ολοσχερή καταστροφή των φυσικών οικοτόπων και της άγριας χλωροπανίδας σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Μαζί με την οδηγία για τα πτηνά, θέτει τα πρότυπα για τη διατήρηση της φύσης και στις 27 χώρες της ΕΕ και επιτρέπει στα κράτη μέλη να συνεργαστούν, με σκοπό την επίτευξη του ίδιου στόχου και στο ίδιο νομοθετικό πλαίσιο, για την προστασία των πλέον απειλούμενων ειδών και οικοτόπων μας, ανεξάρτητα από πολιτικά ή διοικητικά σύνορα.

Η διακρατική αυτή συνεργασία είναι απαραίτητη αν θέλουμε να επιτύχουμε την αναχαίτιση της απώλειας βιοποικιλότητας στην Ευρώπη. Η άγρια χλωροπανίδα υπακούει στις δυνάμεις της φύσης και δεν αναγνωρίζει εθνικά σύνορα. Έτσι, αν κάποια χώρα προσπαθεί να προστατεύσει ένα συγκεκριμένο είδος και κάποια άλλη όχι, οι προσπάθειες που καταβάλλει η πρώτη αναγκαστικά θα αποτύχουν.

Όμως τώρα, χάρη στις δύο οδηγίες της ΕΕ για τη φύση, κάθε κράτος μέλος οφείλει να λαμβάνει παρόμοια μέτρα για τη διατήρηση των ειδών και των οικοτόπων που περιλαμβάνονται στα παραρτήματά τους και τα οποία βρίσκονται στη χώρα τους. Αυτό εξασφαλίζει τη διαφύλαξη και την κατάλληλη διαχείριση ολόκληρης της περιοχής φυσικής κατανομής τους εντός της ΕΕ.

Η κλίμακα στην οποία συμβαίνει αυτό είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Όταν εκδόθηκε η οδηγία για τους οικοτόπους, υπήρχαν 12 μόνο χώρες στην ΕΕ, ενώ σήμερα υπάρχουν 27. Επομένως, όχι μόνο η νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση εφαρμόζεται σε πολύ μεγαλύτερη έκταση απ’ ό,τι πριν, αλλά και διαφυλάσσεται πολύ μεγαλύτερο μέρος της πλούσιας και ποικίλης φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης προς όφελος τόσο των σημερινών όσο και των μελλοντικών γενεών.

Natura 2000 — Το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμοΗ οδηγία για τους οικοτόπους προστατεύει πάνω από 1 000 είδη και περίπου 230 πολύτιμους τύπους οικοτόπων που θεωρούνται ευρωπαϊκής σημασίας.

Σε αντίθεση με πολλές προηγούμενες πρωτοβουλίες για τη διατήρηση, δεν επικεντρώνεται μόνο σε ορισμένα εμβληματικά ζώα, όπως σπάνια θηλαστικά και πουλιά, αλλά διευρύνει το πεδίο δράσης συμπεριλαμβάνοντας ένα πολύ ευρύτερο φάσμα άλλων, εξίσου απειλούμενων, αλλά ενδεχομένως πιο αφανών φυτών και ζώων. Για πρώτη φορά, προστατεύονται επίσης σπάνιοι τύποι οικοτόπων —όπως αμμοθίνες, ερεικώνες και δάση κατακλυζόμενων πεδιάδων.

Κεντρικό στοιχείο της οδηγίας είναι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου προστατευόμενων περιοχών —του δικτύου Natura 2000— το οποίο έχει σχεδιαστεί για την προστασία αυτών των ειδών και των οικοτόπων σε ολόκληρη την περιοχή φυσικής κατανομής τους στην ΕΕ. Έπειτα από πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς, το δίκτυο έχει

πλέον σχεδόν ολοκληρωθεί. Πάνω από 26 000 τόποι έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 μέχρι σήμερα, γεγονός που το καθιστά το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών σε ολόκληρο τον κόσμο.

Λόγω του μεγέθους του, όχι μόνο διατηρεί τα σπανιότερα άγρια ζώα και φυτά της Ευρώπης, αλλά επίσης προσφέρει ένα ασφαλές καταφύγιο για αναρίθμητα άλλα ζώα, φυτά και υγιή οικοσυστήματα τα οποία, αν και πιο κοινά, αποτελούν ένα εξίσου σημαντικό μέρος της φυσικής μας κληρονομιάς.

Ως εκ τούτου, η αξία του δικτύου Natura 2000 ξεπερνά κατά πολύ την ικανότητά του να προστατεύει τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης. Επιπλέον, παρέχει στην κοινωνία πληθώρα πολύτιμων υπηρεσιών οικοσυστήματος, όπως γλυκό νερό, αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, προστασία από τις πλημμύρες, τις χιονοστιβάδες και τη διάβρωση των ακτών, επικονιαστικά έντομα κ.λπ. και προσφέρει άφθονες ευκαιρίες για τον τουρισμό και την αναψυχή.

Συλλογικά, η αξία των υπηρεσιών οικοσυστήματος που παρέχει το δίκτυο Natura 2000 εκτιμάται σε περίπου 200-300 δισ. ευρώ. Η αξία αυτή είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από το πραγματικό κόστος διαχείρισης του δικτύου.

kg_205083_EL_1.indd 7 4/09/12 16:33

8 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Περπατώντας στα δαφνοδάση της Μαδέρας

Ευρωπαϊκή λιμναία νυχτερίδα

∆άσος Bluebell, Βέλγιο

Και μια σύμπραξη των ανθρώπων…

Η δημιουργία του δικτύου Natura 2000 αποτελεί, αυτή καθαυτή, μεγάλο επίτευγμα για τη διατήρηση της φύσης στην Ευρώπη. Αυτό είναι όμως μόνο η αρχή· όταν οι τόποι χαρακτηριστούν στο πλαίσιο του Natura 2000, τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα διατήρησης για τη συντήρηση ή την επαναφορά τους σε άριστη κατάσταση.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η οδηγία για τους οικοτόπους δεν περιορίζεται απλώς στην αποτροπή της περαιτέρω υποβάθμισης των ειδών και των οικοτόπων. Ο στόχος της είναι πολύ πιο φιλόδοξος· επιδιώκει να τους επαναφέρει σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης σε ολόκληρη την περιοχή φυσικής κατανομής τους εντός της ΕΕ.

Για τον σκοπό αυτό, η οδηγία καθιερώνει μια σύγχρονη, ευέλικτη και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση για τη διατήρηση των τόπων που τοποθετεί τον άνθρωπο στο επίκεντρο της διαδικασίας. Αναγνωρίζει ότι οι άνθρωποι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της φύσης και ότι οι δύο πλευρές αποδίδουν καλύτερα όταν συνεργάζονται.

Όλοι διαδραματίζουν έναν ρόλο στην επιτυχία του Natura 2000, είτε πρόκειται για δημόσιες αρχές, ιδιώτες ιδιοκτήτες και χρήστες γης, εργολάβους κατασκευών, ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται για τη διατήρηση της φύσης, ειδικούς επιστήμονες, τοπικές κοινότητες ή για μεμονωμένους πολίτες.

Η σύμπραξη και η συστράτευση των ανθρώπων έχουν επίσης πρακτική σημασία. Εντέλει, η πλειονότητα των τόπων του Natura 2000 τελεί ήδη υπό κάποια μορφή ενεργού χρήσης γης και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ευρύτερης υπαίθρου. Πολλοί είναι πολύτιμοι για τη φύση, ακριβώς λόγω του μέχρι τώρα τρόπου διαχείρισής τους και θα είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες αυτές θα διατηρηθούν και στο μέλλον.

Με τον τρόπο αυτό, η οδηγία για τους οικοτόπους υποστηρίζει την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης και της ολοκληρωμένης διαχείρισης. Στόχος της είναι να μην αποκλείει κοινωνικο-οικονομικές δραστηριότητες από τους τόπους του Natura 2000, αλλά να διασφαλίζει ότι διεξάγονται με τρόπο που προστατεύει και υποστηρίζει τα πολύτιμα υφιστάμενα είδη και οικοτόπους, διαφυλάσσοντας τη γενικότερη υγεία των φυσικών οικοσυστημάτων.

Η οδηγία για τους οικοτόπους ορίζει το πλαίσιο δράσης και καθορίζει τους γενικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν, αλλά αφήνει στη διακριτική ευχέρεια κάθε κράτους μέλους να αποφασίσει τον καλύτερο τρόπο διαχείρισης των επιμέρους τόπων του δικτύου Natura 2000 σε συνεννόηση με τους τοπικούς φορείς. ∆ίνεται έμφαση κυρίως στην εξεύρεση τοπικών λύσεων σε τοπικά ζητήματα διαχείρισης, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκεται ένας κοινός γενικός στόχος, δηλαδή η διατήρηση της πλούσιας και διαφορετικής βιοποικιλότητας της Ευρώπης για τις επόμενες γενιές.

Προετοιμασία για την πρόκληση

Ύστερα από δύο δεκαετίες έντονων προσπαθειών, είναι σαφές ότι, χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους, έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην ΕΕ. Όμως, παρά τη σημαντική πρόοδο, απομένουν ακόμα πολλά να γίνουν για να επανέλθουν σπάνια και απειλούμενα είδη και οικότοποι σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης σε όλη την ΕΕ.

Αυτό απαιτεί συντονισμένη προσπάθεια, όχι μόνο από τους οργανισμούς προστασίας της φύσης αλλά και από όλους εκείνους που έχουν οποιαδήποτε σχέση με το δίκτυο Natura 2000, ώστε να εξευρεθούν βιώσιμες λύσεις που να είναι αποδεκτές από όλους. Καθώς προχωρούμε στην επόμενη εικοσαετία της οδηγίας για τους οικοτόπους, ας μην παραβλέπουμε το γεγονός ότι επένδυση στο δίκτυο Natura 2000 σημαίνει επένδυση και στο δικό μας μέλλον.

kg_205083_EL_1.indd 8 4/09/12 16:33

9

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους

Η έκταση που προστατεύεται για τη διατήρηση της φύσης στην ΕΕ έχει τριπλασιαστεί.

Οι γνώσεις μας για τη βιοποικιλότητα της ΕΕ έχουν αυξηθεί και έχουν οδηγήσει σε καλύτερες, πιο στοχευμένες

δράσεις διατήρησης.

Οι τοπικοί φορείς συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση των τόπων Natura 2000.

Οι χώρες της ΕΕ συντονίζουν τις προσπάθειές τους για τη διατήρηση της πλούσιας φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης.

Οι πατροπαράδοτες πρακτικές διαχείρισης της γης διατηρούνται προς όφελος της φύσης και των ανθρώπων.

Απειλούμενα είδη γλυτώνουν από το χείλος της εξαφάνισης.

Η μεγάλης κλίμακας καταστροφή πολύτιμων οικοτόπων με πλούσια άγρια χλωρίδα και πανίδα έχει ανασταλεί.

Το Natura 2000 παρέχει νέες ευκαιρίες για την αναψυχή και τον τουρισμό.

Οι νέες εξελίξεις πρέπει να διαφυλάξουν την ακεραιότητα των τόπων Natura 2000.

Η χρηματοδότηση για τη διατήρηση της φύσης στην ΕΕ έχει αυξηθεί κατά τα τελευταία 20 χρόνια.

kg_205083_EL_1.indd 9 4/09/12 16:33

10 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 10 4/09/12 16:33

11

... η έκταση που προστατεύεται για τη διατήρηση της φύσης στην ΕΕ έχει τριπλασιαστεί

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους, η ΕΕ έχει δημιουργήσει το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών σε ολόκληρο τον κόσμο. Το δίκτυο Natura 2000 περιλαμβάνει πάνω από 26 000 χαρακτηρισμένους τόπους που διασφαλίζουν την

επιβίωση των πλέον απειλούμενων άγριων ειδών και πολύτιμων οικοτόπων μας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Συνολικά, οι τόποι

καλύπτουν μια σημαντική περιοχή, η οποία ισοδυναμεί σε μέγεθος με τη Γερμανία, την Πολωνία και την Τσεχική ∆ημοκρατία μαζί.

Η προστασία τόπων βιοποικιλότητας δεν είναι κάτι καινούργιο για την Ευρώπη· νόμιμα φυσικά καταφύγια υπάρχουν από την αρχή του 20ού αιώνα. Ωστόσο, μόνο μετά την έκδοση της οδηγίας της ΕΕ για τους οικοτόπους και τη δημιουργία του δικτύου Natura 2000 ο χαρακτηρισμός των τόπων αυτών πραγματοποιήθηκε

σε επαρκή βαθμό, ώστε να ανασχεθεί η απώλεια της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη.

Από την έκδοση της οδηγίας, η συνολική έκταση που προστατεύεται για σκοπούς διατήρησης της φύσης στην ΕΕ έχει τριπλασιαστεί. Σχεδόν το 18 % του εδάφους της ΕΕ περιλαμβάνεται πλέον στο δίκτυο Natura 2000, μαζί με μια σημαντική έκταση

των θαλασσών μας.

kg_205083_EL_1.indd 11 4/09/12 16:33

12 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Βελτίωση της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος στο Ηνωμένο ΒασίλειοΟι ακτές και οι θάλασσες σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζουν αξιοσημείωτη θαλάσσια βιοποικιλότητα και παρέχουν πλούσιους φυσικούς πόρους για πολλές δραστηριότητες, όπως η αλιεία, η βιομηχανία και η αναψυχή. Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα, οι δράσεις για την προστασία αυτού του ευπαθούς θαλάσσιου περιβάλλοντος ήταν ελάχιστες και σποραδικές.

Η έγκριση της οδηγίας για τους οικοτόπους αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα αλλαγής στη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και σε άλλες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για πρώτη φορά, οι χώρες έπρεπε να προστατεύσουν τη βιοποικιλότητα στις θάλασσές τους, καθώς και στην ξηρά, και να λάβουν μέτρα για την ενεργό διατήρηση απειλούμενων θαλάσσιων ειδών, όπως το ρινοδέλφινο, η θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα ή το αρτικογλάρονο, καθώς και πολύτιμων υποθαλάσσιων οικοτόπων, όπως τα κοράλια ψυχρών υδάτων, τα λιβάδια ποσειδωνίας ή οι υποθαλάσσιες σπηλιές.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ξεκινήσει μεγάλες θαλάσσιες έρευνες για τη συγκέντρωση περισσότερων στοιχείων σχετικά με την κατάσταση αυτού του μυστικού υποθαλάσσιου κόσμου και τον εντοπισμό τόπων που επιδέχονται προστασίας. Οι έρευνες αυτές έχουν οδηγήσει στον χαρακτηρισμό πάνω από 100 θαλάσσιων τόπων Natura 2000 στο Ηνωμένο Βασίλειο (που καλύπτουν μια έκταση στο μέγεθος του Βελγίου). Πριν τεθεί σε ισχύ η οδηγία για τους οικοτόπους, υπήρχαν μόνο τρεις προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επί του παρόντος, προετοιμάζεται η διαχείριση των περιοχών με τρόπο που να διασφαλίζει τη συνετή χρήση τους, προστατεύοντας ταυτόχρονα την πλούσια θαλάσσια βιοποικιλότητά τους.

ΣΕΛΙ∆Α

Λίμνη Vidal, Όροι Parang,

Ρουμανία

ΣΕΛΙ∆Α

Θαλάσσιες ανεμώνες,

Channel Islands,

Ηνωμένο Βασίλειο

ΣΕΛΙ∆Α

Julien Alps, Σλοβενία

Κυπριακή τουλίπα

kg_205083_EL_1.indd 12 4/09/12 16:33

13

Πάνω από το ένα τρίτο της Σλοβενίας έχει ενταχθεί στο Natura 2000

Η Σλοβενία είναι γνωστή για την εκπληκτική ποικιλομορφία των τοπίων της. Σε διάστημα μόλις μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων μπορεί κανείς να ταξιδέψει από τις ψηλές βουνοκορφές των Άλπεων ώς τις μεγάλες πεδιάδες στα ανατολικά και στη μυστηριώδη περιοχή καρστ του Νότου, πριν καταλήξει σε μια γωνιά της Μεσογείου.

Αυτή η έντονη αντίθεση των τοπίων, σε συνδυασμό με την μακρά παράδοση στην αειφόρο γεωργία και τις δασοκομικές πρακτικές, έχει οδηγήσει σε μια εξαιρετικά πλούσια βιοποικιλότητα. Αναγνωρίζοντας την τεράστια κοινωνική και οικονομική αξία της φυσικής κληρονομιάς της, η Σλοβενία έχει εντάξει πάνω από το 35 % του εδάφους της στο δίκτυο Natura 2000, γεγονός που την τοποθετεί στην κορυφή της λίστας της ΕΕ όσον αφορά τις χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό της έκτασής τους στο Natura 2000.

Προστασία της πλούσιας φυσικής κληρονομιάς της Κύπρου

Όταν αναφέρει την Κύπρο, συνήθως ο κόσμος πλάθει μια εικόνα κλασικού προορισμού με άφθονο ήλιο, θάλασσα και άμμο. Λίγοι γνωρίζουν ότι, πέρα από τη μεγάλη ακτογραμμή της, βρίσκεται ένας πραγματικός παράδεισος για τους λάτρεις της φύσης. Το νησί φιλοξενεί μια εκπληκτική ποικιλία σπάνιων φυτών, πολλά από τα οποία δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Αποτελεί επίσης έναν σημαντικό ενδιάμεσο σταθμό εκατοντάδων χιλιάδων αποδημητικών πουλιών.

Όπως και κάθε άλλη χώρα που έχει ενταχθεί στην ΕΕ, η Κύπρος έχει υποχρέωση να εφαρμόσει τις οδηγίες για τους οικοτόπους και τα πτηνά από την πρώτη ημέρα προσχώρησής της. Το γεγονός αυτό ώθησε την Κύπρο να εντάξει άνω του 28 % της χερσαίας έκτασής της στο δίκτυο Natura 2000, καθώς και 132 τ.χλμ. της θαλάσσιας έκτασής της.

kg_205083_EL_1.indd 13 4/09/12 16:33

14 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 14 4/09/12 16:33

15

... οι γνώσεις μας για τη βιοποικιλότητα της ΕΕ έχουν αυξηθεί και έχουν οδηγήσει σε καλύτερες, πιο στοχευμένες

δράσεις διατήρησης

Η συλλογή δεδομένων σχετικά με τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης είναι μια σύνθετη διαδικασία δεδομένου του τεράστιου αριθμού των φυτών, των ζώων και των οικοσυστημάτων που υπάρχουν, ωστόσο

αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε ενέργεια διατήρησης. Πριν εκδοθεί η νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση, οι πληροφορίες που συλλέγονταν από τα κράτη μέλη δεν ήταν πάντοτε συστηματικές και συγκρίσιμες, ενώ έτειναν να εστιάζουν κυρίως σε έναν μικρό αριθμό

βασικών ειδών, όπως τα θηλαστικά ή τα πουλιά.

Η οδηγία για τους οικοτόπους, μαζί με τη δίδυμή της οδηγία για τα πτηνά, εισάγουν μια νέα στρατηγική εστίαση στη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε ολόκληρη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μαζί, απαιτούν και από τα 27 κράτη μέλη να ενώσουν τις προσπάθειές τους για τη

διατήρηση των πιο πολύτιμων ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας και οικοτόπων της Ευρώπης. Επίσης, διευρύνουν το πεδίο δράσης, ώστε να συμπεριλάβουν όχι μόνο μερικά εμβληματικά είδη αλλά μια ολόκληρη σειρά άλλων εξίσου απειλούμενων φυτών και ζώων, όπως τα αμφίβια, τα ερπετά, οι πεταλούδες και τα ψάρια του γλυκού νερού. Για πρώτη

φορά προστατεύονται αυτοτελώς και οι 230 τύποι οικοτόπων με πλούσια άγρια χλωρίδα και πανίδα.

Χάρη στη συντονισμένη αυτή δράση, η συλλογική μας γνώση για την κατανομή, τις απειλές και την κατάσταση διατήρησης αυτών των επιλεγμένων ειδών και οικοτόπων έχει αυξηθεί σημαντικά. Αυτό, με τη σειρά του, οδήγησε σε καλύτερες, πιο στοχευμένες και συντονισμένες

δράσεις διατήρησης σε ολόκληρη την ΕΕ.

kg_205083_EL_1.indd 15 4/09/12 16:33

16 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Εθνική απογραφή για το Natura 2000 στην ΙσπανίαΌταν εκδόθηκε η οδηγία για τους οικοτόπους, οι ισπανικές αρχές για τη διατήρηση της φύσης αποφάσισαν να διενεργήσουν συστηματικές έρευνες σε εθνικό επίπεδο για όλα τα είδη και τους τύπους οικοτόπων που αναφέρονται στην οδηγία και τα οποία βρίσκονται στο έδαφός της.

Κινητοποιήθηκαν πάνω από 200 επιστήμονες και περίπου 30 ισπανικά ιδρύματα για τη διενέργεια της απογραφής σε διάστημα τεσσάρων ετών, με συνολικό κόστος ύψους περίπου 5 εκατ. ευρώ, στην οποία το πρόγραμμα LIFE της ΕΕ συνεισέφερε το 75 %. ∆ιεξήχθησαν εκτεταμένες επιτόπιες έρευνες σε καθένα από τα είδη και τους τύπους οικοτόπων και καταρτίστηκαν λεπτομερείς ψηφιακοί χάρτες για την κατανομή τους σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτό οδήγησε στην επιλογή περίπου 1 450 τόπων για το δίκτυο Natura 2000, οι οποίοι πλέον καλύπτουν περισσότερο από το ένα τέταρτο της συνολικής έκτασης της Ισπανίας.

Χάρη σε αυτές τις ολοκληρωμένες προπαρασκευαστικές εργασίες, η Ισπανία κατάφερε να βελτιώσει σημαντικά τις γνώσεις της πάνω στα σπάνια και απειλούμενα είδη και οικοτόπους στο έδαφός της. Αυτό δεν οδηγεί μόνο σε καλύτερες, περισσότερο στοχευμένες προσπάθειες διατήρησης, αλλά παρέχει επίσης μια σημαντική βάση για τη μέτρηση οποιασδήποτε βελτίωσης ή υποβάθμισης της κατάστασης διατήρησής τους στα επόμενα χρόνια.

ΣΕΛΙ∆Α

Dehesa de Abajo, Ισπανία

ΣΕΛΙ∆Α

Ιβηρικός λυγξ

ΣΕΛΙ∆Α

Όρος Vitosha, Βουλγαρία

Ποταμογλάρονο

kg_205083_EL_1.indd 16 4/09/12 16:33

17

Συγκέντρωση δεδομένων για τη διαχείριση των τόπων του δικτύου Natura 2000 στη Βουλγαρία

Έχοντας εντάξει 332 τόπους στο δίκτυο Natura 2000 που καλύπτουν πάνω από το ένα τρίτο της χώρας, η Βουλγαρία επικεντρώνεται τώρα στο να εξασφαλίσει ότι η διαχείριση των τόπων γίνεται προς όφελος των ειδών και οικοτόπων αυτών. Αυτό προϋποθέτει μια πιο λεπτομερή αξιολόγηση των οικολογικών απαιτήσεων και των αναγκών διατήρησής τους στους διάφορους τόπους.

Με χρηματοδότηση από την ΕΕ, η κυβέρνηση έχει προσλάβει περίπου 400 εμπειρογνώμονες και εθελοντές για τη συλλογή δεδομένων από επιτόπου παρατηρήσεις σε 87 τύπους οικοτόπων και 119 είδη που περιλαμβάνονται στην οδηγία για τους οικοτόπους. ∆ιεξάγονται επίσης μελέτες για τη χαρτογράφηση των μεταναστευτικών διαδρομών 40 ειδών πουλιών. Μόλις συγκεντρωθούν, οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν για την κατάρτιση και την εφαρμογή λεπτομερών σχεδίων διαχείρισης για κάθε τόπο Natura 2000, σε στενή διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς.

∆ιατήρηση θαλάσσιων πτηνών στην Πορτογαλία

Τα πελαγικά θαλάσσια πτηνά της Ευρώπης περνούν τον περισσότερο χρόνο τους στη θάλασσα και συνήθως έρχονται στη στεριά μόνο για να αναπαραχθούν. Ελάχιστα γνωρίζουμε για τη ζωή τους. Ωστόσο, οι πληροφορίες αυτές είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσής τους. Με τη βοήθεια της χρηματοδότησης από το πρόγραμμα LIFE της ΕΕ, ξεκίνησε μια σειρά θαλάσσιων ερευνών στις θάλασσες της Πορτογαλίας, η οποία συμπεριλαμβάνει εκτεταμένες εναέριες έρευνες και έρευνες πλοίων.

Το έργο αυτό βελτίωσε σημαντικά τις γνώσεις μας για αυτά τα δυσπρόσιτα θαλάσσια πτηνά και έχει βοηθήσει να εντοπίσουμε βασικές θαλάσσιες περιοχές που πρέπει να προστατευθούν για να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη διατήρηση των εν λόγω πτηνών. Οι καινοτόμες τεχνικές και μεθοδολογίες έρευνας έχουν εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες, όπως η Ισπανία και η Μάλτα, με στόχο τη βελτίωση της διατήρησης των σπάνιων και απειλούμενων θαλάσσιων πτηνών και σε άλλες χώρες της ΕΕ.

kg_205083_EL_1.indd 17 4/09/12 16:33

18 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 18 4/09/12 16:33

19

... οι τοπικοί φορείς συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση των τόπων

Natura 2000

Το δίκτυο Natura 2000 περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία από διαφορετικούς τόπους. Ορισμένοι είναι πολύ μικροί, με έκταση έως και ένα εκτάριο, ενώ άλλοι είναι τεράστιοι, εκτεινόμενοι σε εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ορισμένοι βρίσκονται στην καρδιά των πόλεών μας,

ενώ άλλοι σε πολύ απομακρυσμένες περιοχές, όπως στις κορυφές των βουνών. Όμως, η πλειονότητα των τόπων Natura 2000 είναι προσβάσιμοι για οποιονδήποτε. Αποτελούν αναπόσπαστο μέρος

της τοπικής υπαίθρου μας.

Είναι σαφές ότι, με τόσους πολλούς διαφορετικούς τόπους στο δίκτυο, δεν μπορεί να υπάρχει ένας κοινός κανόνας για όλους όσον αφορά τη διαχείρισή τους. Πράγματι, η οδηγία για τους οικοτόπους εισάγει

μια πιο σύγχρονη, ευέλικτη και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση για τη διατήρηση των τόπων, η οποία αναγνωρίζει ότι η διαχείρισή τους είναι πιο αποτελεσματική όταν γίνεται σε συνεργασία μεταξύ των διαφόρων ομάδων συμφερόντων, είτε πρόκειται για δημόσιες αρχές, ιδιώτες ιδιοκτήτες γης, εργολάβους, ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται για τη διατήρηση της φύσης, ειδικούς επιστήμονες ή τοπικές κοινότητες.

Η οδηγία για τους οικοτόπους ορίζει το πλαίσιο δράσης και καθορίζει τους γενικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν, αλλά παρέχει τη δυνατότητα σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει τον καλύτερο τρόπο διαχείρισης των επιμέρους τόπων του δικτύου Natura 2000 σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς. ∆ίδεται έμφαση κυρίως στην εξεύρεση τοπικών λύσεων σε τοπικά θέματα διαχείρισης, ενώ

ταυτόχρονα επιδιώκεται ένας κοινός γενικός στόχος, δηλαδή η διατήρηση της πλούσιας και ποικιλόμορφης βιοποικιλότητας της Ευρώπης

στις επόμενες γενιές.

19

kg_205083_EL_1.indd 19 4/09/12 16:33

20 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

∆ιαχείριση τόπων Natura 2000 στη ΓαλλίαΠροκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική διαχείριση των 1 700 τόπων Natura 2000 στη Γαλλία, το κράτος συνεργάζεται στενά με τους τοπικούς ιδιοκτήτες και χρήστες γης για τη θέση σε εφαρμογή ενός συμφωνημένου σχεδίου διαχείρισης για κάθε τόπο. Τα σχέδια αυτά καταρτίζονται μέσω μιας τοπικής διευθύνουσας επιτροπής που αποτελείται από τοπικές αρχές, ιδιοκτήτες και χρήστες γης, εκπροσώπους αγροτικών φορέων, κλαδικές οργανώσεις, ΜΚΟ και ειδικούς σε θέματα οικολογίας, καθώς και από οποιουσδήποτε έχοντες έννομα συμφέροντα στον τόπο Natura 2000.

Οι συνεδριάσεις της επιτροπής παρέχουν την ευκαιρία σε όλα τα μέρη να συζητήσουν τους τρόπους υλοποίησης των στόχων διατήρησης του τόπου κατά τρόπο που ταιριάζει καλύτερα στις τοπικές κοινωνικο-οικονομικές δραστηριότητες και τα συμφέροντα στην περιοχή. Μόλις επιτευχθεί συναίνεση, το σχέδιο διαχείρισης εγκρίνεται επίσημα από το κράτος. Οι τοπικοί ιδιοκτήτες ή χρήστες γης στη συνέχεια ενθαρρύνονται να συνάψουν διάφορους τύπους συμβάσεων διαχείρισης με την τοπική αρχή για να συμβάλουν στην εφαρμογή του σχεδίου διαχείρισης.

Όλη αυτή η διαδικασία, η οποία βασίζεται στην παγιοποίηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για το Natura 2000 και εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης, έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ επιτυχημένη και έχει κερδίσει την υποστήριξη πολλών ιδιοκτητών και χρηστών γης. Πάνω από 1 100 συμβάσεις για το δίκτυο Natura 2000 έχουν υπογραφεί μέχρι σήμερα, και η διαχείριση ενός σημαντικού μέρους της έκτασης που καλύπτει το δίκτυο Natura 2000 πραγματοποιείται πλέον με τη βοήθεια χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ γεωργο-περιβαλλοντικών προγραμμάτων.

ΣΕΛΙ∆Α

Βοσκοί, Parc National

des Ecrins, Γαλλία

ΣΕΛΙ∆Α

Τρύγος

ΣΕΛΙ∆Α

Κορμοί από φινλανδικό

δάσος

Wijvenheide, Βέλγιο

kg_205083_EL_1.indd 20 4/09/12 16:33

21

Μια σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για το Natura 2000 στο Βέλγιο

Με τη βοήθεια των κονδυλίων του προγράμματος LIFE της ΕΕ, μια ομάδα τοπικών φορέων και ιδιωτών ιδιοκτητών γης αποκαθιστούν ένα από τα μεγαλύτερα λιμναία συγκροτήματα του δικτύου Natura 2000 στο Βέλγιο. Ο τόπος αυτός δεν είναι μόνο μια σημαντική περιοχή υδατοκαλλιέργειας και αναψυχής, αλλά και ένα τελευταίο καταφύγιο στο Βέλγιο για τον ευρωπαϊκό δενδροβάτραχο και την τρανομουγκάνα.

Το έργο υλοποιείται από ιδιοκτήτες γης, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, δημόσιες διοικητικές αρχές και περιβαλλοντικές ΜΚΟ. Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στην προώθηση της συνέργειας μεταξύ οικολογίας, οικονομίας και εκπαίδευσης. Αυτή η ισορροπημένη και υποδειγματική προσέγγιση θα ανοίξει τον δρόμο για τη μακροπρόθεσμη διαχείριση ολόκληρου του συγκροτήματος στα επόμενα χρόνια και θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνει άλλους ιδιώτες ιδιοκτήτες γης να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στη διαχείριση των «δικών» τους τόπων Natura 2000.

Το δίκτυο Natura 2000 σε ιδιωτικά δάση της Φινλανδίας

Η κεντρική Φινλανδία αποτελεί την καρδιά της βιομηχανίας ξυλείας της χώρας. Εδώ τα περισσότερα δάση βρίσκονται σε ιδιωτικά χέρια. Προκειμένου να ξεπεραστεί η ανησυχία μήπως ο χαρακτηρισμός Natura 2000 περιορίσει όλες τις δραστηριότητες, η τοπική αρχή για τη διατήρηση της φύσης αποφάσισε να προσφέρει σε κάθε ιδιοκτήτη εντός μιας πιλοτικής περιοχής τη δυνατότητα κατάρτισης ενός σχεδίου διαχείρισης δασών για την έκτασή του.

Κάθε σχέδιο εξετάζει τόσο τις οικονομικές δυνατότητες του δάσους όσο και τις απαιτήσεις διατήρησής του. Με τον τρόπο αυτό, οι ιδιοκτήτες όχι μόνο έχουν σαφή εικόνα του τι σημαίνει το δίκτυο Natura 2000 για αυτούς, αλλά δέχονται επίσης προτάσεις για το πώς να αποκομίσουν κέρδος με αειφόρο τρόπο από τα δάση τους. Το πρόγραμμα έχει αποδειχθεί πολύ δημοφιλές. Χωρίς αυτό, λίγοι θα είχαν επενδύσει σε τέτοιου είδους δασικά σχέδια.

kg_205083_EL_1.indd 21 4/09/12 16:33

22 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 22 4/09/12 16:33

23

... οι χώρες της ΕΕ συντονίζουν τις προσπάθειές τους για τη διατήρηση της πλούσιας

φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης

Οι οδηγίες για τους οικοτόπους και τα πτηνά αποτελούν την πιο φιλόδοξη και μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλία που έχει αναληφθεί ποτέ για τη διατήρηση των απειλούμενων ειδών και οικοτόπων της Ευρώπης σε ολόκληρη την περιοχή φυσικής κατανομής τους εντός της ΕΕ.

Επιτρέπουν και στις 27 χώρες της ΕΕ να συνεργαστούν στο ίδιο ισχυρό νομικό πλαίσιο για να επιτύχουν αυτόν τον κοινό στόχο, ανεξαρτήτως

πολιτικών ή διοικητικών συνόρων.

Εφόσον η άγρια χλωροπανίδα δεν αναγνωρίζει εθνικά σύνορα, η συνεργασία είναι απαραίτητη. ∆ιαφορετικά, τα μέτρα που λαμβάνονται σε μία χώρα μπορεί πολύ γρήγορα να ανατραπούν λόγω απουσίας δράσης σε μια άλλη. Πλέον, χάρη στη νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση, κάθε κράτος μέλος πρέπει να αναλάβει δράση για την προστασία

των ειδών και των οικοτόπων που περιλαμβάνονται στις δύο οδηγίες και υπάρχουν στο έδαφός του.

Ένα τέτοιο κοινό πλαίσιο λειτουργίας επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να συνεργάζονται μεταξύ τους για την εφαρμογή των πρακτικών μέτρων διατήρησης πέραν των εθνικών συνόρων τους. Εφόσον συνεργάζονται τόσα πολλά κράτη μέλη, οι

συνδυασμένες προσπάθειές τους θα έχουν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο στη διατήρηση της πλούσιας φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης.

kg_205083_EL_1.indd 23 4/09/12 16:33

24 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

∆ιατήρηση των ερεικώνων της Βόρειας ΕυρώπηςΟι πεδινοί χερσότοποι κάποτε κάλυπταν τεράστιες εκτάσεις στη βορειοδυτική Ευρώπη, όπου αντιπροσώπευαν ένα σημαντικό μέρος της αγροτικής οικονομίας, παρέχοντας μια πολύτιμη πηγή καυσίμων, βόσκησης και στρωμνή οικόσιτων ζώων. Αυτές οι μικρής έντασης δραστηριότητες δημιούργησαν τις ιδανικές συνθήκες για έναν μεγάλο αριθμό άγριων φυτών και ζώων που πλέον εξαρτώνται από τον οικότοπο για να επιβιώσουν. Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1950, αυτοί οι πολύτιμοι χερσότοποι έχουν μειωθεί κατά έως και 80-90 %.

Οι πεδινοί χερσότοποι προστατεύονται πλέον βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους και πολλές από τις υπόλοιπες βασικές περιοχές έχουν συμπεριληφθεί στο δίκτυο Natura 2000. Η προστασία της ΕΕ έχει επίσης ενθαρρύνει χώρες που φιλοξενούν αυτόν τον πολύτιμο οικότοπο να ανταλλάξουν πληροφορίες σχετικά με το καθεστώς τους, τις απειλές και τις τεχνικές διαχείρισης για τη διατήρηση και την αποκατάστασή τους.

Το έργο HEATH, το οποίο χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg της ΕΕ, είναι ένα τυπικό παράδειγμα αυτής της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ της Γαλλίας, των Κάτω Χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου. Το έργο όχι μόνο έχει βοηθήσει να αποκατασταθούν πάνω από 4 000 εκτάρια βασικών χερσότοπων στις τρεις αυτές χώρες, αλλά έχει επίσης οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός μοντέλου διαχείρισης και πακέτου εργαλείων που μπορούν να εφαρμοστούν για τη διαχείριση των χερσότοπων σε όλη τη βορειοδυτική Ευρώπη.

ΣΕΛΙ∆Α

Τυρφώνας

ΣΕΛΙ∆Α

Χερσότοπος

ΣΕΛΙ∆Α

Νανόχηνα

Κοκκινομπομπίνα

kg_205083_EL_1.indd 24 4/09/12 16:33

25

Πανευρωπαϊκή συνεργασία για τη νανόχηνα

Η παγκοσμίως απειλούμενη νανόχηνα αναπαράγεται στην τούνδρα της Βόρειας Ευρώπης και εκτιμάται ότι μεταναστεύει κάθε χειμώνα σε θερμότερα κλίματα στο νότιο τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ∆υστυχώς, γνωρίζουμε ελάχιστα για τη μεταναστευτική διαδρομή της, γεγονός το οποίο παρεμποδίζει τις προσπάθειες διατήρησης.

Εμπειρογνώμονες για τη διατήρηση της φύσης από πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Φινλανδία, Νορβηγία, Εσθονία, Ουγγαρία και Ελλάδα) έχουν ξεκινήσει ένα κοινό πρόγραμμα διατήρησης για τα είδη, με την υποστήριξη του ταμείου LIFE της ΕΕ.

Χάρη στο έργο, πολλά περισσότερα είναι πλέον γνωστά για τις μεταναστεύσεις των ειδών, γεγονός το οποίο με τη σειρά του επέτρεψε τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση της διαχείρισης πολλών από τους βασικούς της τόπους στάσης και διαχειμάσεως στη βόρεια Ελλάδα και την Ουγγαρία.

Χώρες της Βαλτικής που συνεργάζονται για την κοκκινομπομπίνα (Bombina bombina)

Η κοκκινομπομπίνα ήταν κάποτε κοινός κάτοικος του γεωργικού τοπίου γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα, αλλά η πρόσφατη εντατικοποίηση και ο αναδασμός οδήγησαν σε σημαντική μείωση του πληθυσμού της. Το είδος αυτό προστατεύεται τώρα βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους, και εμπειρογνώμονες για τη διατήρηση της φύσης από τη Γερμανία, τη ∆ανία,τη Σουηδία και τη Λετονία συνεργάζονται στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE για να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των ειδών στην περιοχή της Βαλτικής.

Τα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας έχουν αρχίσει να αποφέρουν καρπούς: ο πληθυσμός της κοκκινομπομπίνας έχει υπερδιπλασιαστεί στους τόπους οι οποίοι περιλαμβάνονται στο έργο. Το ισχυρό επιστημονικό δίκτυο που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του έργου βοηθά επίσης στο να ανοίξει ο δρόμος για περαιτέρω εργασίες διατήρησης στην περιοχή της Βαλτικής και όχι μόνο.

kg_205083_EL_1.indd 25 4/09/12 16:33

26 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 26 4/09/12 16:33

27

... οι πατροπαράδοτες πρακτικές διαχείρισης της γης διατηρούνται

προς όφελος της φύσης και των ανθρώπων

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μοναδική, διότι διαθέτει ένα πλούσιο μείγμα εθνικοτήτων, πολιτισμών, γλωσσών και παραδόσεων συγκεντρωμένων σε μια τόσο μικρή περιοχή. Αυτό αντανακλάται έντονα παντού στο τοπίο μας. Για αιώνες, οι άνθρωποι δούλευαν τη γη τους σε αρμονία με τις

τοπικές συνθήκες. Αυτές οι πατροπαράδοτες πρακτικές έχουν με τη σειρά τους ενισχύσει σημαντικά τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης.

∆υστυχώς, πολλές από αυτές τις παραδοσιακές δραστηριότητες πλέον εξαφανίζονται, καθώς οι γεωργοί και άλλοι χρήστες της γης

ενθαρρύνονται να εντατικοποιήσουν τις μεθόδους παραγωγής τους ή να μετατρέψουν τη γη τους για άλλες χρήσεις. Εκείνοι που αδυνατούν να το κάνουν, ορισμένες φορές αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γη τους εντελώς και να αναζητήσουν εργασία αλλού. Αυτό αποτελεί πλέον ένα πραγματικό πρόβλημα για τις περιθωριακές αγροτικές

περιοχές της Ευρώπης.

∆εδομένου ότι η διαχείριση πολλών τόπων του δικτύου Natura 2000 εξακολουθεί να πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό με φιλικό προς τη φύση τρόπο, θα είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η διατήρηση των δραστηριοτήτων αυτών, προς όφελος τόσο της φύσης όσο και των αγροτικών κοινοτήτων που εξαρτώνται από αυτές τις δραστηριότητες

για την επιβίωσή τους. Με τον τρόπο αυτό, η οδηγία για τους οικοτόπους συμβάλλει στο να διατηρηθεί ζωντανή τόσο η φυσική όσο και η

πολυποίκιλη πολιτιστική κληρονομιά μας.

kg_205083_EL_1.indd 27 4/09/12 16:33

28 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Γεωργία για τη διατήρηση του περιβάλλοντος στην ΙρλανδίαΚατά μήκος της δυτικής ακτής του Ατλαντικού, το Burren είναι ένα από τα πιο εμβληματικά τοπία της Ιρλανδίας και ένα από τα καλύτερα παραδείγματα παγετωνικού καρστικού τοπίου στην Ευρώπη. Σε μια έκταση 600 τ.χλμ., η περιοχή αυτή φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία οικοτόπων με πλούσια άγρια χλωροπανίδα που προστατεύεται βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους, όπως ασβεστολιθικούς βράχους, λιβάδια με ορχιδέες και εποχιακές λίμνες, γνωστές ως Turloughs.

Η γεωργία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτού του τοπίου εδώ και πολλές γενιές. Λόγω της θερμότητας που αναδίδεται από το Ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream) και της λανθάνουσας ικανότητας του ασβεστόλιθου να συγκρατεί τη θερμότητα, το έδαφος δεν παγώνει σχεδόν ποτέ. Ως αποτέλεσμα, τα βοοειδή μπορούν να βόσκουν όλο τον χειμώνα. Αυτό με τη σειρά του περιορίζει την ανάπτυξη των χόρτων και της θαμνώδους βλάστησης και επιτρέπει στην πλούσια και μοναδική χλωρίδα αυτής της περιοχής να ευδοκιμήσει. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η λεπτή ισορροπία μεταξύ γεωργίας και φύσης έχει διαταραχθεί σε μεγάλο βαθμό, καθώς οι αγρότες υποχρεώθηκαν να αναζητήσουν εργασία αλλού, προκειμένου να συμπληρώσουν το αγροτικό τους εισόδημα.

Σε μια προσπάθεια να αντιστραφεί αυτή η τάση, αναπτύχθηκε ένα νέο γεωργοπεριβαλλοντικό σύστημα, με τη βοήθεια κονδυλίων του προγράμματος LIFE της ΕΕ, προκειμένου να καθιερωθούν εκ νέου φιλικές προς τη διατήρηση της φύσης γεωργικές πρακτικές σε όλο το Burren. Αυτό δεν βοηθά μόνο στην αποκατάσταση της πλούσιας βιοποικιλότητας της περιοχής, αλλά ενισχύει επίσης τη βιωσιμότητα των τοπικών γεωργικών επιχειρήσεων και αναγνωρίζει τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν οι αγρότες στη διατήρηση αυτού του μοναδικού τοπίου προς όφελος τόσο της φύσης όσο και των ανθρώπων.

ΣΕΛΙ∆Α

Συγκομιδή σανού

ΣΕΛΙ∆Α

Σκολοπένδριο, ασβεστολιθικοί

βράχοι, Burren

ΣΕΛΙ∆Α

Βοοειδή που βόσκουν σε παράκτια

λιβάδια, Εσθονία

Πρόβατα που βόσκουν, Σλοβακία

kg_205083_EL_1.indd 28 4/09/12 16:33

29

Αναβίωση των παράκτιων γεωργικών πρακτικών στην Εσθονία

Η ακτογραμμή της Βαλτικής φιλοξενεί ένα ιδιαίτερο είδος παράκτιων λιβαδιών που υπάρχουν μόνο σε αυτό το μέρος του κόσμου.Χάρη σε αιώνες εκτατικής βόσκησης και θερισμού, τα λιβάδια αυτά έχουν γίνει εξαιρετικά πλούσια σε άγρια χλωροπανίδα. Επίσης, παρέχουν ένα σημαντικό καταφύγιο για εκατοντάδες χιλιάδες αποδημητικά πουλιά. Ωστόσο, μετά την κατάρρευση του συλλογικού γεωργικού συστήματος της σοβιετικής περιόδου, πολλοί αγρότες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γη τους.

Μετά την ένταξή τους στο δίκτυο Natura 2000, θεσπίστηκε ένα νέο γεωργοπεριβαλλοντικό καθεστώς, προκειμένου να στηρίξει τους αγρότες οι οποίοι συμφώνησαν να διαχειρίζονται τη γη τους με φιλικό προς την άγρια χλωροπανίδα τρόπο όπως στο παρελθόν. Το πρόγραμμα αυτό αποδείχθηκε πολύ δημοφιλές, με πάνω από 500 αγρότες να έχουν ήδη συμβληθεί.

Στήριξη των αλπικών βοσκοτόπων στη Σλοβακία

Στην καρδιά των Καρπαθίων, η περιοχή Mala Fatra στη Σλοβακία οφείλει μεγάλο μέρος της πλούσιας βιοποικιλότητάς της στον μέχρι τώρα τρόπο διαχείρισης των αλπικών βοσκοτόπων και αγρών. Η προβατοτροφία αποτελεί μια δραστηριότητα που έχει καθιερωθεί από τον 15ο αιώνα και από τότε αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ποιμενικού βίου. Η σύγχρονη γεωργία δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί σε αυτά τα απομονωμένα βουνά, και τα περισσότερα αγροκτήματα εξακολουθούν να λειτουργούν ως μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις.

Αναγνωρίζοντας την κοινωνική, πολιτιστική και φυσική αξία αυτών των αλπικών βοσκοτόπων και αγρών, τα οποία αποτελούν πλέον μέρος του δικτύου Natura 2000, θεσπίστηκε ένα νέο γεωργοπεριβαλλοντικό πρόγραμμα για να προσφέρει πρόσθετη στήριξη στους τοπικούς γεωργούς, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν να διαχειρίζονται τη γη τους με τρόπο που διατηρεί τη βιοποικιλότητα και στηρίζει την τοπική οικονομία.

kg_205083_EL_1.indd 29 4/09/12 16:33

30 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 30 4/09/12 16:33

31

... απειλούμενα είδη γλυτώνουν από το χείλος της εξαφάνισης

Οι οδηγίες για τους οικοτόπους και τα πτηνά επιδιώκουν να επιτύχουν πολύ περισσότερα από το να αποτρέψουν απλά την εξαφάνιση κάποιων ειδών. Στόχος τους είναι να επαναφέρουν σπάνια και απειλούμενα είδη σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης σε ολόκληρη την ΕΕ, έτσι ώστε

το μέλλον τους να διασφαλιστεί μακροπρόθεσμα.

Αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση, η οποία απαιτεί τη λήψη μέτρων διατήρησης τόσο στους τόπους Natura 2000 όσο και στο σύνολο της υπαίθρου. Εκτός του ότι απαιτεί από τα κράτη μέλη να προστατεύουν και να διαχειρίζονται τους τόπους που περιλαμβάνονται στο δίκτυο

Natura 2000, οι οδηγίες για τη διατήρηση της φύσης επιβάλλουν και ένα αυστηρό καθεστώς προστασίας για τα είδη εκτός των προστατευόμενων περιοχών, ώστε να εξασφαλιστεί ότι δεν αποτελούν αντικείμενο άσκοπης

δίωξης ή υπερεκμετάλλευσης.

Ο αντίκτυπος αυτών των ισχυρών πανευρωπαϊκών μέτρων είναι ήδη ορατός σήμερα. Έπειτα από δεκαετίες συνεχούς μείωσης, πολλά

σπάνια και απειλούμενα είδη βρίσκονται πλέον οριστικά στον δρόμο της ανάκαμψης, χάρη στη νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση.

kg_205083_EL_1.indd 31 4/09/12 16:34

32 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

ΣΕΛΙ∆Α

Κολεόπτερο Αnoplophora chinensis

ΣΕΛΙ∆Α

Ποτάμι μαργαριτοφόρων οστράκων

ΣΕΛΙ∆Α

Αίγαγρος του Abruzzo

Ουγγρική οχιά των λιβαδιών

Το μαργαριτοφόρο όστρακο του γλυκού νερού στη ΓερμανίαΤο μαργαριτοφόρο όστρακο του γλυκού νερού είναι ένα από τα μακροβιότερα ασπόνδυλα. Ορισμένα δείγματα μπορούν να φτάσουν έως και την ηλικία των 100 ετών. Κάποτε συγκομίζονταν σε μεγάλο βαθμό για τα πολύτιμα μαργαριτάρια τους, αλλά σήμερα οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζουν οφείλονται στην απώλεια και υποβάθμιση των οικοτόπων και τη ρύπανση των υδάτων. Ενώ εξακολουθούν να αναπτύσσονται σε τμήματα της βόρειας και δυτικής Ευρώπης, ο πληθυσμός στην κεντρική Ευρώπη έχει μειωθεί κατά τουλάχιστον 95 %.

Η συλλογή μαργαριταριών είναι πλέον παράνομη χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους, και τα περισσότερα από τα υπόλοιπα καθαρά χειμαρρώδη ποτάμια και ρεύματα όπου εμφανίζονται προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000. Έχουν επίσης ξεκινήσει σε διάφορα μέρη της Ευρώπης ορισμένα έργα για την αποκατάσταση οικοτόπων, με την υποστήριξη του ταμείου LIFE της ΕΕ, με σκοπό την επαναφορά των ειδών σε μια πιο ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης.

Ένα τέτοιο έργο βρίσκεται στην παραμεθόρια περιοχή μεταξύ της Βαυαρίας και της Σαξονίας (Γερμανία) και της Τσεχικής ∆ημοκρατίας. Τα ποτάμια αυτής της περιοχής φιλοξενούν ορισμένους από τους πιο σημαντικούς πληθυσμούς μαργαριτοφόρων οστράκων που έχουν απομείνει στην κεντρική Ευρώπη, αλλά ακόμα και εκεί οι οικότοποί τους είναι έντονα υποβαθμισμένοι. Το έργο LIFE υλοποίησε μια σειρά από μέτρα που θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση αυτών των ποταμιών. Φαίνεται ότι οι προσπάθειές τους απέφεραν καρπούς: δέκα χρόνια μετά, βρέθηκαν αρκετά νέα μαργαριτοφόρα όστρακα στα ποτάμια. Είναι η πρώτη φορά που ο πληθυσμός αυξήθηκε μέσα σε 30 χρόνια.

kg_205083_EL_1.indd 32 4/09/12 16:34

33

Ο αίγαγρος του Abruzzo στην Ιταλία

Ο αίγαγρος του Abruzzo κάποτε τριγυρνούσε ελεύθερα σε όλα τα ψηλά βουνά της περιφέρειας Appenine στην κεντρική Ιταλία. Όμως, το υπερβολικό κυνήγι και η απώλεια των οικοτόπων οδήγησε αυτόν τον ενδημικό πληθυσμό κυριολεκτικά στο χείλος της εξαφάνισης. Ο πληθυσμός του έχει φτάσει στο κατώτατο όριο, με μόλις 20 άτομα να έχουν απομείνει στο φυσικό περιβάλλον.

Ως εκ τούτου, οι αρχές για τη διατήρηση της φύσης αποφάσισαν να προστατεύσουν τόσο τους υφιστάμενους όσο και τους δυνητικούς οικοτόπους στην περιφέρεια Abruzzo, στο πλαίσιο του Natura 2000, και, με τη βοήθεια της χρηματοδότησης του ταμείου LIFE της ΕΕ, ξεκίνησε ένα σημαντικό πρόγραμμα αποκατάστασης των ειδών αυτών. Αυτό συνοδεύτηκε από μια ευρεία ενημερωτική εκστρατεία και αυστηρότερους ελέγχους για το κυνήγι και τον τουρισμό. Από την έναρξη του προγράμματος, ο πληθυσμός έχει αυξηθεί σε πάνω από 1 000 άτομα, το υψηλότερο μέγεθος που έχει φθάσει εδώ και πάνω από έναν αιώνα.

Η ουγγρική οχιά των λιβαδιών

Η ουγγρική οχιά των λιβαδιών είναι ένα από τα πλέον απειλούμενα ερπετά της Ευρώπης. Μελέτες δείχνουν ότι ο συνολικός παγκόσμιος πληθυσμός, ο οποίος ανέρχεται σε μόλις 500 άτομα, έχει πλέον περιοριστεί σε τρεις μόνο απομονωμένους τόπους στην Ουγγαρία και τη Ρουμανία. Αυτοί οι τόποι προστατεύονται πλέον από το δίκτυο Natura 2000.

Για να προωθηθεί η εξάπλωση του είδους αυτού, ξεκίνησαν μεγάλα έργα διατήρησης με κονδύλια του προγράμματος LIFE της ΕΕ στην Ουγγαρία και τη Ρουμανία. Μετά την αποκατάσταση των φυσικών οικοτόπων της οχιάς, δείγματα που έχουν εκτραφεί σε αιχμαλωσία επανεισήχθησαν στις περιοχές αυτές, προκειμένου να ενισχυθεί ο άγριος πληθυσμός τους. Ήδη στο σύντομο χρονικό διάστημα από την επανεισαγωγή τους, ο συνολικός πληθυσμός αυξήθηκε σταθερά, πράγμα που αποτελεί καλό οιωνό για το μακροπρόθεσμο μέλλον του είδους.

kg_205083_EL_1.indd 33 4/09/12 16:34

34 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Ο ισπανικός βασιλαετόςΟ ισπανικός βασιλαετός ήταν ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη πτηνών στην ΕΕ, αλλά, χάρη στον συνδυασμό αυστηρής νομικής προστασίας βάσει της οδηγίας για τα πτηνά και τον χαρακτηρισμό των βασικών τόπων αναπαραγωγής του στο πλαίσιο του Natura 2000, καθώς και τη στρατηγική υποστήριξης από το ταμείο LIFE της ΕΕ, ο πληθυσμός του έχει εξαπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια. Το 1995 είχαν απομείνει μόνο 50 αναπαραγωγικά ζευγάρια, ενώ σήμερα υπάρχουν 300 στην Ιβηρική Χερσόνησο.

Από το 1992 το LIFE έχει χρηματοδοτήσει ένα πρόγραμμα δράσης τριών φάσεων για τη διατήρηση του ισπανικού βασιλαετού, με ξεχωριστά, αλλά συναφή έργα που λαμβάνουν χώρα ταυτόχρονα στις περιοχές Castilla y León, Castilla-La Mancha, Εξτρεμαδούρα, Ανδαλουσία και Μαδρίτη. Συνολικά, το LIFE έχει επενδύσει περισσότερα από 10 εκατ. ευρώ για τη διατήρηση του είδους αυτού.

Επειδή πολλοί από τους καλύτερα διατηρημένους οικοτόπους του είδους βρίσκονται σε ιδιόκτητες εκτάσεις, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη συμμετοχή ιδιωτών ιδιοκτητών γης στην προσπάθεια διατήρησης του είδους. Για τον σκοπό αυτό, καταρτίστηκαν και εφαρμόστηκαν σχέδια διαχείρισης σε μια σειρά από ιδιωτικές εκτάσεις. Χάρη στη στενή συνεργασία με αυτούς τους ιδιοκτήτες γης, οι περισσότεροι συνεχίζουν σήμερα το έργο της διατήρησης με δικά τους μέσα.

ΣΕΛΙ∆Α

Ισπανικός βασιλαετός

ΣΕΛΙ∆Α

Πεταλούδα των ελών

Καφέ αρκούδα, Ρουμανία

kg_205083_EL_1.indd 34 4/09/12 16:34

35

∆ιάσωση της πεταλούδας των ελών στη ∆ανία

Η πεταλούδα των ελών ήταν κάποτε πολύ διαδεδομένη στη ∆ανία, πλέον όμως εμφανίζεται μόνο σε ελάχιστες περιοχές σε όλη τη χώρα. Έχοντας προστατεύσει τους υπόλοιπους έξι τόπους στο πλαίσιο του δικτύου Natura 2000, εφαρμόστηκαν έκτακτα μέτρα διατήρησης, με τη βοήθεια των κονδυλίων του προγράμματος LIFE της ΕΕ, προκειμένου να αποτραπεί η πλήρης εξαφάνιση του είδους.

Είναι ακόμη νωρίς, αλλά οι μελέτες δείχνουν ότι οι εργασίες αποκατάστασης των οικοτόπων έχουν αρχίσει να παράγουν αποτελέσματα: ο συνολικός πληθυσμός έχει σταθεροποιηθεί και ο αριθμός των προνυμφών έχει διπλασιαστεί από τότε που ξεκίνησε το έργο. Έχουν επίσης βρεθεί τέσσερις νέοι υποπληθυσμοί. Ωστόσο, το μέλλον του είδους δεν έχει ακόμη εξασφαλιστεί. Θα χρειαστούν περαιτέρω εργασίες διατήρησης, ώστε να επεκταθεί το εύρος κατανομής του και να καταστεί λιγότερο ευάλωτο σε απρόβλεπτα συμβάντα, όπως ξηρασία ή πλημμύρες.

Αρκούδες στη Ρουμανία

Η Ρουμανία φιλοξενεί περίπου το ήμισυ του συνολικού πληθυσμού της καφέ αρκούδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χώρα εξακολουθεί να έχει μεγάλες εκτάσεις άγριων, παρθένων δασών, κυρίως στα Καρπάθια Όρη, όπου τα θηλαστικά μπορούν να ζήσουν με σχετική ασφάλεια μακριά από τους ανθρώπους. Όμως, ακόμη και εκεί ο πληθυσμός της αρκούδας μειώνεται σταθερά, ως αποτέλεσμα της παράνομης υλοτομίας, της άναρχης θήρευσης και της απερίσκεπτης ανάπτυξης.

Τώρα που η Ρουμανία προσχώρησε στην ΕΕ, οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να ρυθμίζονται αυστηρά σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας περί οικοτόπων. Οι βασικές περιοχές αναπαραγωγής και χειμερίας νάρκης πρέπει επίσης να προστατεύονται σε όλη τη χώρα. Αυτό υποχρέωσε τη Ρουμανία να εντάξει πάνω από 60 τόπους στο δίκτυο Natura 2000 για το είδος, ώστε να διασφαλίσει μακροπρόθεσμα το μέλλον του.

kg_205083_EL_1.indd 35 4/09/12 16:34

36 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 36 4/09/12 16:34

37

… η μεγάλης κλίμακας καταστροφή πολύτιμων οικοτόπων με πλούσια

άγρια χλωρίδα και πανίδα έχει ανασταλεί

Είκοσι χρόνια πριν, οι φυσικοί οικότοποι εξαφανίζονταν από το ευρωπαϊκό τοπίο με ανησυχητικό ρυθμό. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η Ευρώπη είχε ήδη χάσει το ήμισυ των υγροτόπων της και σχεδόν τα τρία τέταρτα των αμμοθινών και ερεικώνων της, λόγω των αντικρουόμενων χρήσεων γης, της ανάπτυξης υποδομών, της ρύπανσης

και της αστικής εξάπλωσης.

Η οδηγία για τους οικοτόπους έχει καταφέρει να αποτελέσει τροχοπέδη για τη συνεχιζόμενη, εκτεταμένη καταστροφή τους. Είναι ένα από τα πρώτα νομοθετήματα για τη διατήρηση της φύσης που αναγνωρίζει τη σημασία της προστασίας των φυσικών και ημι-φυσικών οικοτόπων, όχι μόνο επειδή αποτελούν ζωτικής σημασίας καταφύγια για την άγρια πανίδα και χλωρίδα, αλλά και επειδή παρέχουν στην κοινωνία πολλές πολύτιμες υπηρεσίες οικοσυστήματος, όπως καθαρό νερό, μέλισσες

επικονιαστές, πρόληψη των πλημμυρών κ.λπ.

Συνολικά, περίπου 230 σπάνια και απειλούμενα είδη οικοτόπων προστατεύονται βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους, γεγονός το οποίο αντανακλά τα πλούσια και ποικιλόμορφα τοπία της Ευρώπης. Από τους επιφανειακούς τυρφώνες που κατακλύζονται με νερό στον Βορρά μέχρι τα ανθισμένα μακί στον Νότο, από τις ανεμοδαρμένες απόκρημνες ακτές στα δυτικά μέχρι τα μεγάλα ξηρά λιβάδια στα ανατολικά, ο πλούτος των

οικοτόπων στην ΕΕ είναι πραγματικά αξιοσημείωτος.

kg_205083_EL_1.indd 37 4/09/12 16:34

38 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Αποκατάσταση του ∆ούναβη στην ΑυστρίαΟ ∆ούναβης είναι ο μακρύτερος ποταμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ξεκινώντας από μια μικρή πηγή στην καρδιά του Μέλανα ∆ρυμού, διασχίζει δέκα χώρες για να φτάσει στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Αναγνωρίζεται ως μία από τις 200 πολυτιμότερες οικολογικές περιοχές του κόσμου και φιλοξενεί μια ιδιαίτερα πλούσια ποικιλία σπάνιων οικοτόπων και ειδών, συμπεριλαμβανομένων πολλών ενδημικών, όπως ο σολομός του ∆ούναβη ή η νεφελώδης κίτρινη πεταλούδα του ∆ούναβη.

Ο ∆ούναβης είναι επίσης ένας εξαιρετικά σημαντικός ποταμός όσον αφορά τη ναυσιπλοΐα, την αλιεία, την αναψυχή και τη βιομηχανία. Στην Αυστρία, περίπου το 80 % του ποταμού έχει κατά κάποιον τρόπο ρυθμιστεί. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα σημαντικές φυσικές διαδρομές και, για τον λόγο αυτό, πάνω από το ήμισυ της διαδρομής 350 χλμ. του ποταμού στη χώρα αυτή περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000.

Έχοντας πειραματιστεί επιτυχώς με διάφορες τεχνικές αποκατάστασης του ποταμού, η αυστριακή κυβέρνηση ξεκίνησε ένα έργο 14 εκατ. ευρώ για τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των πολύτιμων αυτών προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών σε όλο το μήκος του ∆ούναβη στην Αυστρία. Η στρατηγική αυτή προσέγγιση δεν αποτελεί μόνο καλή είδηση για το αυστριακό τμήμα του ∆ούναβη, αλλά θα πρέπει επίσης να δώσει σε άλλες χώρες το παράδειγμα να ξεκινήσουν παρόμοιες πρωτοβουλίες στο τμήμα του ποταμού που διασχίζει το έδαφός τους.

ΣΕΛΙ∆Α

Ανθισμένο λιβάδι

ΣΕΛΙ∆Α

Ευρωπαϊκή λιμνοχελώνα

στον ποταμό ∆ούναβη

ΣΕΛΙ∆Α

Curonian Spit, Λιθουανία

Αποκατάσταση δάσους,

Söderasen

kg_205083_EL_1.indd 38 4/09/12 16:34

39

Αμμοθίνες στο Ισθμό της Κουρλάνδης στη Λιθουανία

Ο Ισθμός της Κουρλάνδης είναι μια μακρόστενη λωρίδα γης που εκτείνεται σε 50 χλμ. κατά μήκος των νοτίων ακτών της Λιθουανίας, χωρίζοντας το κύριο ηπειρωτικό τμήμα της χώρας από τη θάλασσα. Ο Ισθμός φιλοξενεί μερικές από τις μεγαλύτερες και πιο πολυσύνθετες δυναμικές αμμοθίνες στην Ευρώπη. Ωστόσο, όπως και πολλές άλλες αμμοθίνες στην Ευρώπη, αυτοί οι μοναδικοί οικότοποι έχουν υποστεί βλάβη από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αναδάσωση, η οδοποιία και ο τουρισμός.

Το μεγαλύτερο μέρος του Ισθμού και η περιβάλλουσα παράκτια λιμνοθάλασσα περιλαμβάνονται τώρα στο δίκτυο Natura 2000, και έχουν ξεκινήσει εργασίες για την αποκατάσταση τμημάτων των κατεστραμμένων οικοτόπων των αμμοθινών. Λαμβάνονται επίσης μέτρα για τη μείωση του αντίκτυπου του τουρισμού, απομακρύνοντας τους επισκέπτες από τις πιο ευαίσθητες περιοχές.

Αποκατάσταση πλούσιων σε είδη φυλλοβόλων δασών στη Σουηδία

Το Söderåsen φιλοξενεί μία από τις μεγαλύτερες συνεχείς εκτάσεις φυλλοβόλων δασών στη βόρεια Ευρώπη. Σήμερα, τέτοιες μεγάλες εκτάσεις δυναμικών, φυσικών, φυλλοβόλων δασών είναι ελάχιστες και αυτές που υπάρχουν ακόμα είναι γενικά υποβαθμισμένες. Ωστόσο, εξακολουθούν να συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο πλούσιων σε είδη οικοτόπων στη νότια Σκανδιναβία, χάρη στην παρουσία ενός μεγάλου αριθμού αιωνόβιων δέντρων και σάπιων ξύλων.

Ακόμη και στο Söderåsen, τα φυσικά δάση δεν είναι πλέον σε άριστη κατάσταση. Επομένως, έχουν ξεκινήσει εργασίες, αρχικά με τη βοήθεια των κονδυλίων του προγράμματος LIFE, ώστε να εξαλειφθούν οι ξενικές φυτείες και άλλα ανεπιθύμητα δέντρα, προκειμένου να μπορέσει το αρχικό δάσος να αναπλαστεί και τελικά να διευρύνει την περιοχή εξάπλωσής του.

kg_205083_EL_1.indd 39 4/09/12 16:34

40 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Επαναφορά ζωντανών οργανισμών σε βαλτότοπους στις Κάτω ΧώρεςΟ βάλτος Ilperveld μπορεί να βρίσκεται μόλις 6 χλμ. από τον κεντρικό σταθμό του Άμστερνταμ, αλλά καθώς προσεγγίζει κανείς την περιοχή έχει την αίσθηση ότι γυρίζει πίσω στον χρόνο. Το τοπίο αποτελείται από ατελείωτους βάλτους, τους οποίους διασχίζουν μυριάδες τάφροι και κανάλια. Μια στο τόσο, μπορεί κανείς να δει κάποιον αγρότη να βγάζει τις αγελάδες του να βοσκήσουν με βάρκα ή ένα σμήνος πουλιών να πετούν στον αέρα, αλλά εκτός από αυτό: «τίποτα» —μόνο ησυχία και ηρεμία.

∆εν ήταν πάντοτε έτσι. Αρχικά, η περιοχή χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή σανού και για βοσκή. Αλλά με το πέρας του χρόνου, η καλλιέργεια σταμάτησε και τα λιβάδια έγιναν κατάφυτα με βούρλα. Έως τη δεκαετία του 1980, ο τόπος χρησιμοποιούνταν ως δημοτική χωματερή και τα χιλιάδες πουλιά των λειμώνων που κάποτε κατοικούσαν στην περιοχή είχαν εξαφανιστεί προ πολλού.

Ο τόπος έκτοτε προστατεύεται ως τόπος Natura 2000 και έχει ξεκινήσει ένας μεγάλος αριθμός εργασιών αποκατάστασης για την απομάκρυνση των βούρλων και την αποκατάσταση των βαλτοτόπων και των τριγύρω τάφρων. Η εκτροφή και βόσκηση έχει επίσης ξεκινήσει ξανά για τη διατήρηση των υγροτόπων σε καλή κατάσταση προς όφελος των σπάνιων πουλιών των λειμώνων που έχουν από τότε επιστρέψει. Η περιοχή είναι πλέον πολύ δημοφιλής για τους παρατηρητές πουλιών, τους φυσιολάτρες και τις σχολικές εκδρομές.

ΣΕΛΙ∆Α

Βάλτοι, Κάτω Χώρες

ΣΕΛΙ∆Α

υρφώνας υψιπέδων,

Πολωνία

Λιβάδια ποσειδωνίας,

Μεσόγειος

kg_205083_EL_1.indd 40 4/09/12 16:34

41

Αποκατάσταση των τυρφώνων υψιπέδων στην Πολωνία

Οι τυρφώνες υψιπέδων κάποτε αποτελούσαν σήμα κατατεθέν της περιοχής της Βαλτικής θάλασσας στην Πολωνία, αλλά στο πέρασμα των αιώνων μεγάλες εκτάσεις αποξηράνθηκαν για τη γεωργία και σκάφθηκαν για τύρφη. Εκτιμάται ότι σήμερα υπάρχουν μόνο περίπου 80 τυρφώνες στο αριστερό τμήμα της περιοχής. Έκτοτε, προστατεύονται ως τόποι Natura 2000, σε αναγνώριση της υψηλής τους αξίας για τη διατήρηση της φύσης.

Λίγο μετά την προσχώρηση της Πολωνίας στην ΕΕ και με τη βοήθεια του ταμείου LIFE, ξεκίνησε ένα μεγάλο έργο σε 23 από τους τόπους αυτούς για την αποκατάσταση της φυσικής τους υδρολογίας και την κοπή των παρεμβαλλόμενων δέντρων. Το έργο οδήγησε επίσης στην ανάπτυξη ενός εθνικού σχεδίου δράσης για τους τυρφώνες υψιπέδων στην Πολωνία, το οποίο θα προετοιμάσει το έδαφος για τη συνέχιση των εργασιών αποκατάστασης σε αυτούς τους πολύτιμους, αλλά ακόμα εξαιρετικά ευάλωτους οικοτόπους.

Απομάκρυνση ξενικών ειδών από τα λιβάδια ποσειδωνίας στη Γαλλία

Τα λιβάδια ποσειδωνίας, τα οποία πήραν το όνομά τους από τον θεό της θάλασσας, αποτελούν ζωτικό καταφύγιο για κάθε είδους θαλάσσιας ζωής, από μικροσκοπικά θαλάσσια είδη έως μεγάλες χελώνες και δελφίνια. ∆υστυχώς, πολλές περιοχές έχουν ήδη καταστραφεί από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, γεγονός το οποίο συνιστά τον λόγο που προστατεύονται σήμερα από την οδηγία για τους οικοτόπους.

Η πιο πρόσφατη απειλή προέρχεται από το χωροκατακτητικό ξένο φύκι Caulerpa taxifolia που διέφυγε από ένα ενυδρείο και τώρα έχει κατακλύσει τα λιβάδια ποσειδωνίας. Στη Γαλλία, οι επιστήμονες καταβάλλουν προσπάθεια για την εξάλειψη του είδους από τους θαλάσσιους τόπους τους στο δίκτυο Natura 2000. Έχουν επίσης εκδώσει έναν οδηγό αναγνώρισης και εξάλειψης με βάση τις εμπειρίες τους για να βοηθήσουν άλλες χώρες να εξαλείψουν το είδος από τη Μεσόγειο πριν επεκταθεί πάρα πολύ.

kg_205083_EL_1.indd 41 4/09/12 16:34

42 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 42 4/09/12 16:34

43

... το Natura 2000 παρέχει νέες ευκαιρίες για την αναψυχή

και τον τουρισμό

Οι άνθρωποι καταφεύγουν στη φύση για πολλούς διαφορετικούς λόγους. Πολλοί επιθυμούν να χαλαρώσουν στη γαλήνη και την ησυχία ενός γραφικού τοπίου· κάποιοι προτιμούν να εξερευνήσουν νέα μέρη, ενώ άλλοι ενδιαφέρονται περισσότερο για δραστηριότητες που έχουν σχέση με τη φύση, όπως κολύμπι, περπάτημα, ποδηλασία, ψάρεμα ή κυνήγι... Όποια και αν είναι τα κίνητρά τους, το Natura 2000 προσφέρει στους

ανθρώπους μια μοναδική ευκαιρία να ανακαλύψουν και να απολαύσουν την πλούσια φυσική κληρονομιά της Ευρώπης.

Επειδή προστατεύει πολλές από τις καλύτερες περιοχές για τη φύση και τη βιοποικιλότητα, το Natura 2000 συχνά λειτουργεί ως πόλος έλξης επισκεπτών, γεγονός το οποίο με τη σειρά του συμβάλλει στη διαφοροποίηση της τοπικής οικονομίας και την τόνωση της εισροής

επενδύσεων. Εκτιμάται ότι υπάρχουν 1,2 έως 2,2 δισ. επισκεπτοημέρες στους τόπους του Natura 2000 κάθε χρόνο, που παρέχουν οφέλη

αναψυχής 5 έως 9 δισ. ευρώ ετησίως.

Αυτές οι δραστηριότητες αναψυχής είναι συμβατές με τις διατάξεις της οδηγίας για τους οικοτόπους, εφόσον δεν επηρεάζουν δυσμενώς τους οικοτόπους και τα είδη που ζουν σε αυτούς. Βασικό στοιχείο αποτελεί ο προσεκτικός σχεδιασμός, η ευαισθητοποίηση και η εφαρμογή των αρχών

ορθολογικής χρήσης για να εξασφαλιστεί ότι δεν θα καταστρέψουν αυτό από το οποίο εξαρτώνται.

kg_205083_EL_1.indd 43 4/09/12 16:34

44 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Το Natura 2000 υποστηρίζει τον αγροτουρισμό στη ΛετονίαΗ Λετονία, μια χώρα με παρθένες αμμουδιές, πυκνά δάση, ατέλειωτους τυρφώνες υψιπέδων και οφιοειδή χειμαρρώδη ποτάμια, έχει πολλά να προσφέρει στους φυσιολάτρες. Είναι επίσης ένα ιδανικό μέρος για να δείτε εκατοντάδες φυτά, πουλιά, θηλαστικά και άλλα είδη που είναι πλέον εξαιρετικά σπάνια ή ακόμα και είδη που έχουν εξαφανιστεί σε άλλες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Ένωση Αγροτουρισμού της Λετονίας επεδίωξε να αξιοποιήσει αυτό το πολύτιμο φυσικό περιουσιακό στοιχείο, προσφέροντας εξατομικευμένες, φιλικές προς τη φύση περιηγήσεις και εκδρομές σε μερικούς από τους πιο ελκυστικούς τόπους Natura 2000 της χώρας. Όλες οι διαδρομές ελέγχονται εκ των προτέρων από το ίδιο το προσωπικό της ένωσης, με τη συμβουλή οικολόγων της περιοχής, προκειμένου να διαπιστωθεί όχι μόνο ότι προσφέρουν τις καλύτερες δυνατές εμπειρίες για τον επισκέπτη, αλλά ότι είναι και αειφόρες όσον αφορά τη φύση.

Οι περιηγήσεις ενθαρρύνουν επίσης τους επισκέπτες να διαμείνουν σε αγροτικά καταλύματα κοντά στους τόπους, συμβάλλοντας έτσι περαιτέρω στην τοπική οικονομία. Επειδή πολλοί από τους φορείς αγροτουρισμού είναι επίσης αγρότες και δασοκαλλιεργητές με εκτάσεις στο δίκτυο Natura 2000, η δυνατότητα που τους παρέχεται να χρησιμοποιούν το Natura 2000 για να προσελκύσουν επισκέπτες και να διαφοροποιήσουν το εισόδημά τους βοηθά επίσης στο να υποστηρίξουν, να κατανοήσουν και να αποδεχθούν αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία.

ΣΕΛΙ∆Α

Οικοτουρισμός

ΣΕΛΙ∆Α

Πεδιλόμορφη ορχιδέα

ΣΕΛΙ∆Α

Αργυροπελεκάνοι, Πρέσπες,

Ελλάδα

Κυνηγοί στο Natura 2000

kg_205083_EL_1.indd 44 4/09/12 16:34

45

Λίμνες Πρέσπες στην Ελλάδα — Ένας πόλος έλξης για τους φυσιολάτρες

Βρισκόμενες σε μια απομακρυσμένη περιοχή των Βαλκανίων, οι Πρέσπες είναι δύο λίμνες γλυκού νερού που χωρίζονται ανάμεσα στην Ελλάδα, την Αλβανία και την ΠΓ∆Μ. Οι κρυστάλλινες αυτές λίμνες που περιβάλλονται από ψηλά βουνά είναι εξαιρετικά πλούσιες σε άγρια χλωρίδα και πανίδα, φιλοξενούν πολλά σπάνια και ενδημικά είδη, όπως ο αργυροπελεκάνος, που έχει στις λίμνες αυτές τη μεγαλύτερη αναπαραγωγική αποικία στον κόσμο.

Παρά το γεγονός ότι εξακολουθούν να είναι δυσπρόσιτες, οι λίμνες αποτελούν όλο και περισσότερο πόλο έλξης για τους φυσιολάτρες, χάρη στη διεθνή φήμη τους ως κέντρων βιοποικιλότητας. Εκεί δεν υπάρχουν μεγάλα ξενοδοχεία, αλλά ο τουρισμός βασίζεται σε μικρές οικογενειακές και αγροτικές επιχειρήσεις που στηρίζουν την τοπική οικονομία. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν δημιουργήσει το δικό τους εμπορικό σήμα για τα προϊόντα τους —Προϊόντα Πάρκου Πρεσπών— τα οποία πωλούν όχι μόνο στους επισκέπτες αλλά και εκτός της περιοχής.

Κυνηγοί στο Natura 2000: ο καλός άγγελος του Limousin στη Γαλλία

Στην καρδιά της περιοχής Limousin στη Γαλλία, οι λίμνες Murat και Moustiers είναι γνωστές για την πλούσια ποικιλία πτηνών τους. Είναι επίσης μια ιδανική περιοχή για το κυνήγι άγριων πτηνών. Αφού υποστήριξε την ένταξή τους στο δίκτυο Natura 2000, η Ομοσπονδία Κυνηγών της Haute Vienne έκτοτε φροντίζει ενεργά για την εξασφάλιση της ορθής διαχείρισης του πολύτιμου αυτού τόπου.

Η Ομοσπονδία χρησιμοποίησε τις εμπεριστατωμένες γνώσεις της για την περιοχή για να καταρτίσει ένα σχέδιο διαχείρισης Natura 2000, σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς. Σήμερα, εφαρμόζει αυτό το σχέδιο μέσω σύμβασης Natura 2000 με τη γαλλική κυβέρνηση. Μεταξύ άλλων εργασιών, το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει την εκτέλεση τακτικών εργασιών συντήρησης γύρω από τις λίμνες, τη διεξαγωγή ερευνών παρακολούθησης των πουλιών και την εξάλειψη από την περιοχή χωροκατακτητικών ξένων ειδών, όπως οι μυοκάστορες.

kg_205083_EL_1.indd 45 4/09/12 16:34

46 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 46 4/09/12 16:34

47

... οι νέες εξελίξεις πρέπει να διαφυλάξουν την ακεραιότητα

των τόπων Natura 2000

Οι νέες εξελίξεις στο πλαίσιο του Natura 2000 δεν αποκλείονται συστηματικά, αλλά πρέπει να γίνονται με τρόπο που σέβεται την

ακεραιότητα του τόπου, καθώς και των ειδών και των οικοτόπων που περιλαμβάνει. Για να εξασφαλιστεί αυτό, η οδηγία για τους οικοτόπους

εισήγαγε έναν ειδικό μηχανισμό για την έγκριση σχεδίων και έργων εντός και γύρω από τους τόπους Natura 2000.

Αυτό επιβάλλει να υποβάλλονται σε εκτίμηση επιπτώσεων όλες οι νέες εξελίξεις που ενδέχεται να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις σε έναν τόπο Natura, προκειμένου να μελετηθούν οι πιθανές επιπτώσεις για τα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους που υπάρχουν στην

ΕΕ. Εάν από την αξιολόγηση προκύψει ότι οι επιπτώσεις είναι πιθανόν να είναι σοβαρές, τότε το έργο πρέπει να απορριφθεί και να διερευνηθούν

εναλλακτικές λύσεις, εκτός εάν μπορούν να εφαρμοστούν μέτρα μετριασμού για την άρση αυτών των απειλών.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και όπου δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, η οδηγία επιτρέπει ωστόσο επιβλαβείς δραστηριότητες εντός τόπων

Natura 2000, εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος. Αλλά στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να λαμβάνονται

αντισταθμιστικά μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο η συνολική συνοχή του δικτύου Natura 2000.

kg_205083_EL_1.indd 47 4/09/12 16:34

48 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Εύρεση εναλλακτικών διαδρομών για τη Via Baltica, ΠολωνίαΟ Πανευρωπαϊκός ∆ιάδρομος Μεταφορών «Via Baltica» θα συνδέσει το Ελσίνκι με τη Βαρσοβία μέσω της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας. Ένα από τα τμήματα του αυτοκινητόδρομου, η παράκαμψη της πόλης Augustow, είχε προγραμματιστεί να διέλθει από τα παρθένα δάση και τους υγρότοπους του Natura 2000. Το 2006 ένας συνασπισμός πολωνικών ΜΚΟ έστειλε επιστολή προς την Επιτροπή προκειμένου να καταγγείλει ότι, κατά την άποψή τους, η εκτίμηση επιπτώσεων για το έργο αυτό δεν συμμορφωνόταν με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας της ΕΕ για τη φύση.

Η Επιτροπή συμφώνησε με τις ανησυχίες των ΜΚΟ και κίνησε νομικές διαδικασίες κατά της Πολωνίας. Ζήτησε επίσης από το ∆ικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων να εκδώσει διαταγή παύσεως όλων των έργων κατασκευής της παράκαμψης, έως ότου εξευρεθεί ικανοποιητική λύση και τηρηθούν σωστά οι διατάξεις της οδηγίας για τους οικοτόπους.

Η πολωνική κυβέρνηση διέταξε στη συνέχεια μια νέα εκτίμηση επιπτώσεων για το έργο. Επιπλέον, διερευνήθηκαν εναλλακτικές διαδρομές που θα μπορούσαν να παρακάμψουν τελείως τον τόπο Natura 2000. Η νέα εκτίμηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές και επελέγη μία από τις εναλλακτικές διαδρομές. Στο τέλος, ο αυτοκινητόδρομος σχεδιάστηκε με τρόπο ώστε να αποτραπεί η καταστροφή οποιουδήποτε τόπου Natura 2000. Η οδηγία για τους οικοτόπους αποδείχθηκε αποτελεσματική στο να εξασφαλίσει ότι η αναγκαία ανάπτυξη υποδομών μπορεί να συμβαδίζει με την ανάγκη διαφύλαξης της φυσικής κληρονομιάς μας.

ΣΕΛΙ∆Α

Ο αυτοκινητόδρομος

του Brenner, Αυστρία

ΣΕΛΙ∆Α

Μεσοτσικλιτάρες στο δάσος,

Πολωνία

ΣΕΛΙ∆Α

Αιολικό πάρκο

Εθνικό πάρκο Sumawa,

Τσεχική ∆ημοκρατία

kg_205083_EL_1.indd 48 4/09/12 16:34

49

Αιολικό Πάρκο Beinn an Tuirc, Σκωτία

Η ανακάλυψη ενός ζεύγους χρυσαετών στο σημείο όπου είχε προγραμματιστεί η κατασκευή ενός αιολικού πάρκου στη Σκωτία δεν εμπόδισε την κατασκευή του, αλλά αντίθετα ενέπνευσε μια προσεκτική προσέγγιση για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της κατασκευής του. Χάρη στα αποτελέσματα της εμπεριστατωμένης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μπορεί να βρεθεί ένας τρόπος προστασίας των αετών χωρίς να περιοριστεί η βιωσιμότητα του αιολικού πάρκου.

Οι θέσεις των σχεδιαζόμενων ανεμογεννητριών προσαρμόστηκαν ώστε να απομακρυνθούν από το καταφύγιο των αετών και δημιουργήθηκε ένας εναλλακτικός οικότοπος μακριά από τις ανεμογεννήτριες, το οποίο προϋπόθετε την εκκαθάριση 5 τ.χλμ. μη αυτοφυών φυτειών κωνοφόρων. Οι οικότοποι που δημιουργήθηκαν τους εξασφάλισαν νέες εκτάσεις για την αναζήτηση τροφής. Το 2008 εκκολάφθηκαν δύο νεοσσοί στην περιοχή αυτή.

Στρατηγικός χωροταξικός σχεδιασμός στην Τσεχική ∆ημοκρατία

Η οδηγία για τους οικοτόπους απαιτεί τη διενέργεια εκτιμήσεων επιπτώσεων για τα σχέδια και τα έργα που ενδέχεται να επηρεάσουν οποιονδήποτε τόπο Natura 2000. Η διεξαγωγή μιας εκτίμησης σε αυτό το στρατηγικό επίπεδο είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την αποφυγή των επιπτώσεων στον τόπο Natura 2000 από τα αρχικά στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού.

Στην Τσεχική ∆ημοκρατία, ένας δήμος στην καρδιά της χώρας μπόρεσε να προσαρμόσει το χωροταξικό σχέδιο της περιοχής, με σκοπό την αποφυγή συγκρούσεων με τόπους του δικτύου Natura 2000, χάρη στην εκτίμηση επιπτώσεων που διενεργήθηκε στο πλαίσιο της οδηγίας για τους οικοτόπους. Η εκτίμηση εντόπισε ένα έργο που θα είχε πλήξει έναν τόπο Natura 2000. Στη συνέχεια, αυτό μεταφέρθηκε. Ως εκ τούτου, κανένα από τα σχέδια που προβλέπονται στο χωροταξικό σχέδιο δεν είναι πιθανό να απαιτούν τώρα εκτιμήσεις. Αυτό με τη σειρά του είχε ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση χρόνου και χρημάτων.

kg_205083_EL_1.indd 49 4/09/12 16:34

50 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Χάρη στην οδηγία για τους οικοτόπους...

kg_205083_EL_1.indd 50 4/09/12 16:34

51

... η χρηματοδότηση για τη διατήρηση της φύσης στην ΕΕ έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια

Οι στόχοι της οδηγίας για τους οικοτόπους δεν μπορούν να επιτευχθούν αποκλειστικά και μόνο με μέτρα νομικής προστασίας. Χρειάζονται επίσης σημαντικοί οικονομικοί πόροι για τη διαχείριση και αποκατάσταση των τόπων στο πλαίσιο του δικτύου Natura 2000. Ως μια πρωτοβουλία σε κλίμακα ΕΕ, το δίκτυο Natura 2000 βασίζεται στην αρχή της

αλληλεγγύης και της κοινής ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αναγνώριση αυτού, η ΕΕ έχει εξασφαλίσει τη διάθεση σημαντικών κονδυλίων στα κράτη μέλη για τη χρηματοδότηση του Natura 2000, μέσω διαφόρων μέσων πολιτικής της ΕΕ, όπως το

Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης της ΕΕ και τα Ταμεία Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Το χρηματοδοτικό μέσο LIFE της ΕΕ, ειδικότερα, έχει συντελέσει σημαντικά στην υποστήριξη της υλοποίησης του δικτύου. Έχοντας

εγκριθεί κατά την ίδια χρονική στιγμή με την οδηγία για τους οικοτόπους, συνεισέφερε πάνω από 1,2 δισ. ευρώ στη διαχείριση και αποκατάσταση άνω των 2 000 τόπων Natura 2000 σε όλη την ΕΕ, όπως δείχνουν

πολλά από τα παραδείγματα του παρόντος εντύπου.

Ενώ το κόστος για την αποτελεσματική διαχείριση του δικτύου Natura 2000 είναι σημαντικό, εξακολουθεί να αποτελεί μια οικονομικά

αποδοτική λύση σε σύγκριση με τα οφέλη που παρέχει. Εκτός από την εγγενή αξία του, το Natura 2000 μάς προσφέρει και πολλές πολύτιμες

υπηρεσίες οικοσυστήματος και κοινωνικο-οικονομικά οφέλη, η εκτιμούμενη οικονομική αξία των οποίων ξεπερνά κατά πολύ τις αρχικές επενδύσεις που απαιτούνται. Επενδύοντας στο Natura 2000, επενδύουμε

στο ίδιο μας το μέλλον.

kg_205083_EL_1.indd 51 4/09/12 16:34

52 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

ΣΕΛΙ∆Α

Αποκατάσταση ποταμού

στη Σουηδία

ΣΕΛΙ∆Α

Η ευρωπαϊκή βίδρα, ακόμα

σε αφθονία στην περιοχή Goričko

ΣΕΛΙ∆Α

Άγρια βράχια, Μάλτα

Παραδοσιακή κοπή χόρτων,

Λουξεμβούργο

Ένα μοντέλο αειφόρου χρήσης της γης στο Goričko της ΣλοβενίαςΟι τόποι Natura 2000 στις περιοχές Őrség, Goričko και Mura αποτελούν ένα συνεχές οικολογικό τοπίο υψηλής αξίας ως προς τη βιοποικιλότητά τους, το οποίο καταλαμβάνει 420 τ.χλμ. κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Ουγγαρίας και Σλοβενίας. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για μια κοινή προσέγγιση διαχείρισης, ξεκίνησε ένα έργο για τη διαχείριση των τόπων Natura 2000 και την ανάπτυξη ενός μοντέλου αειφόρου χρήσης της γης για ολόκληρη την περιοχή με βάση τις φυσικές, οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες της περιοχής.

Το έργο, το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, υλοποιεί μια σειρά δραστηριοτήτων για την επίτευξη αυτού του στόχου. Επί του παρόντος πραγματοποιείται χαρτογράφηση των προστατευόμενων από την ΕΕ οικοτόπων και ειδών, καθώς και αγορά μηχανημάτων που θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση υποβαθμισμένων λιβαδιών (μερικά από τα οποία θα αγοραστούν επίσης μέσω του έργου).

Θα προσδιοριστούν φιλικά προς τη φύση γεωργικά κριτήρια σε συνεννόηση με τους γεωργούς της περιοχής και θα αναπτυχθούν νέα γεωργικά και τουριστικά προϊόντα, καθώς και κάποιο τοπικό εμπορικό σήμα που θα βοηθήσει την προώθηση των τοπικών προϊόντων. Θα εκδοθεί επίσης υλικό ευαισθητοποίησης και τουριστικά φυλλάδια για την προβολή της περιοχής ως υψηλής ποιότητας φιλικού προς τη φύση προορισμού.

kg_205083_EL_1.indd 52 4/09/12 16:34

53

Το πρόγραμμα LIFE της ΕΕ για τον Μύχο της Μεσογείου στη Μάλτα

Το πρόγραμμα LIFE της ΕΕ για τον Μύχο της Μεσογείου είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα στη Μάλτα για τη διατήρηση της φύσης. Εστιάζοντας στη μεγαλύτερη αποικία του πτηνού στο Rdum tal-Madonna, το έργο έχει βελτιώσει επιτυχώς τις συνθήκες κατασκευής φωλιάς και τα ποσοστά γέννησης νεοσσών για τα 400-600 αναπαραγωγικά ζευγάρια.

Έχουν ληφθεί επίσης μέτρα και για τη θάλασσα. Χρησιμοποιώντας νέες μεθόδους εντοπισμού, εντοπίστηκαν και προτάθηκαν για προστασία σημαντικές περιοχές για τα είδη. Επιστρατεύθηκαν επίσης οι ένοπλες δυνάμεις για να βοηθήσουν στη μείωση του παράνομου κυνηγιού και οι αλιείς ενθαρρύνθηκαν να χρησιμοποιούν εναλλακτικές μεθόδους αλιείας, προκειμένου να αποφευχθεί η τυχαία σύλληψη των πουλιών στα δίχτυα τους. Χάρη σε αυτό το πρόγραμμα LIFE, το μέλλον του Μύχου της Μεσογείου φαίνεται τώρα πολύ πιο ευοίωνο.

Οι τοπικές αρχές συνεργάζονται στο Λουξεμβούργο

Πρόσφατα ξεκίνησε ένα πρόγραμμα LIFE ύψους 3 εκατ. ευρώ στο Λουξεμβούργο, με σκοπό να συμβάλλει στην προστασία και αποκατάσταση δέκα τόπων Natura 2000. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μια σειρά από κλασικά μέτρα διατήρησης, από έργα αποκατάστασης οικοτόπων έως αγορά γης, διάλογο με τους τοπικούς παράγοντες και ευαισθητοποίηση.

Όμως, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του προγράμματος αποτελεί το γεγονός ότι συνοδεύεται από μια ευρεία συνεργασία των τοπικών αρχών για την υλοποίηση των μέτρων αυτών. Αντί απλώς να διαδραματίσουν συμβουλευτικό ρόλο, οι τοπικές αρχές αναλαμβάνουν την ηγεσία σε αυτό το εγχείρημα εξασφάλισης της σωστής διαχείρισης των τόπων Natura 2000, σε συνεννόηση με τις τοπικές κοινότητες. Αυτό βοηθά επίσης να εξασφαλιστεί ότι οι τόποι Natura 2000 θα αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος των τοπικών συμφερόντων και πολιτικών.

kg_205083_EL_1.indd 53 4/09/12 16:34

54 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ς

Φωτογραφίες:Σελίδα 29 από πάνω: LIFE00 NAT/EE/007093· ShutterstockΣελίδα 30: Lubomir HlasekΣελίδα 32: Willem Kolvoort/naturepl.comΣελίδα 33 από πάνω: Gino Damiani· LIFE07_NAT_H_000322Σελίδα 34: Juan Carlos Munoz/naturepl.comΣελίδα 35 από πάνω: Jim Asher· Inaki Relanzon/naturepl.comΣελίδα 36: Peter CreedΣελίδα 38: Wild Wonders of Europe/Smit/naturepl.comΣελίδα 39 από πάνω: Shutterstock· LIFE02 NAT/S/008483Σελίδα 40: Paul van Gaalen/KINAΣελίδα 41 από πάνω: Pawel Powlaczyk· J. Hamelin/UNEPΣελίδα 42: LIFE02 NAT/GR/008494Σελίδα 44: Niall Benvie/naturepl.comΣελίδα 45 από πάνω: LIFE02 NAT/GR/008494· Yves Lecocq/FACEΣελίδα 47: ShutterstockΣελίδα 48: Grzegorz Lesniewski/naturepl.comΣελίδα 49 από πάνω: Shutterstock· ShutterstockΣελίδα 50: LIFE08 NAT/S/000266Σελίδα 52: David Tipling/Naturepl.comΣελίδα 53 από πάνω: Flickr· LIFE07 NAT/L/000542

Εξώφυλλο: ShutterstockΣελίδα 5: Ευρωπαϊκή ΕπιτροπήΣελίδα 6: J. HlasekΣελίδα 8: Shutterstock· Rollin Verlinde/www.vildaphoto.net· ShutterstockΣελίδα 10: ShutterstockΣελίδα 12: Sue Daly/naturepl.comΣελίδα 13 από πάνω: Wild Wonders of Europe/Zupanc/naturepl.com· Wild Wonders of Europe/Lilja/naturepl.comΣελίδα 14: José B. Ruiz/naturepl.comΣελίδα 16: José B. Ruiz/naturepl.comΣελίδα 17 από πάνω: LIFE08 NAT/BG/000281· LIFE04 NAT/P/000213Σελίδα 18: Pierre Zeni/Still PicturesΣελίδα 20: ShutterstockΣελίδα 21 από πάνω: Shutterstock· F. van BauwelΣελίδα 22: Zdanek PatzeltΣελίδα 24: Guy Edwardes/naturepl.comΣελίδα 25 από πάνω: Markus Varesvuo/naturepl.com· LIFE04 NAT/DE/000028Σελίδα 26: Nick Upton/naturepl.comΣελίδα 28: Adrian Davies/naturepl.com

kg_205083_EL_1.indd 54 4/09/12 16:34

55

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η οδηγία για τους οικοτόπους — Γιορτάζοντας 20 χρόνια προστασίας της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

2012 — 56 σ. — 24 x 24 cm

ISBN 978-92-79-23756-0

doi:10.2779/20053

kg_205083_EL_1.indd 55 4/09/12 16:34

56 Γ ι ο ρ τ ά ζ ο ν τ α ς τ α 2 0 χ ρ ό ν ι α τ η ς ο δ η γ ί α ς γ ι α τ ο υ ς ο ι κ ο τ ό π ο υ ςKH

-31-12-629-EL-C

ISBN 978-92-79-23756-0

kg_205083_EL_1.indd 56 4/09/12 16:34