notes du mont royal · pdf filenotes du mont royal ceci est une œuvre tombée dans...

Notes du mont Royal

Ceci est une œuvre tombée dans le domaine public, et hébergée sur « No-tes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Google Livres

www.notesdumontroyal.com 쐰

FRAGMENTA

PHILOSOPHORUM GRiECORUM

<--/

IARISIIS. — EXCCUEBAYT FIRNIN DIDOT FRATRES, VIA JACOB, 66 .

=a&X&-

FRAGMENTA

PHILOSOPHORUM GRTLCORUM

COLLEGIT RECENSUIT VERTIT

ANNOTATIONIBUS ET PROLEGOMENIS ILLUSTRAVIT

1NDICIBUS I N S T R U X I T

F R . O L I L . ALTO. M L L L A C H H J S 1'HIL. DR. ARTHIM LL. M. LITTERARUM ANTIQUARUM 1'ROEESSOR

POESEOS P H I L O S O P H I C J E

CAvTERORUMQUE ANTE SOCRATEM PHILOSOPHORUM QUAJ SUPERSUNT

FAKiSIiS EDITORE AMRROSIO FIRMIN DIDOT

I N S T I T H T I I M P B R I A L I S F K A N C l y E T Y P O G K A P H n

VIA JACOII , iili

M DCCC LX

~K r-, / - .C

--•< • \ * f ? v W ^ "—---*y••*

^- 0 * ^f\A Lv : \:> ?1

*«r$£8r*£*i»HSSt^v^^

PRvEFATIO.

Nihil esse ad cognoscendam philosophiae Graecae historiam ac-commodatius assidua librorum qui a philosophis relicti sunt tra-ctatione, inter omnes constare arbitror. Quo in genere non tantum Platonis, Aristotelis, Sexti Empirici, Procli, Plotini aliorumque quee exstant ingenii monumenta legendo conteri, sed etiam quid-quid fragmentorum in aliorum scriptis latet colligi et sub suo cujus-que nomine digestum uno aut pluribus voluminibus comprehendi par est. Quod quamvis ita se habeat, pauci tamen inde a renatis litteris exstiterunt qui in hac humanitatis studiorum parte locu-pletanda industriamsuamponerent. Estenim resardua acdiflicilis, quum tam ab ipsa antiquitate, quam a scriptorum, qui reliquias istas servarunt vel. de sapientiae doctoribus eorumque decretis ex-posuerunt, dissensione, partim etiam a codicum manu exaratorum discrepantia obscuritatem traxerit. Quo majore praeconio dignus est Henr. Stephanus qui in Poesi philosophica Parisiis anno 15^3 ex-cusa principum quorundam philosophorum carmina, locos com-munes eteffatacollegit. Cujuslibelli ea esse praestantia videbatur ut certatim illum liberalium artium proceres (i) lectitarent, memora-rent, laudibus ferrent. At deest magna versuum ac sententiarum pars, deest omnis doctrinae apparatus, non deest ingenii acumen quo homo laboriosissimus idemque eruditissimus depravata multa tacite correxit, quamquam pleraque quae in his sapientissimorum poetarum flosculis criticorum manus artificesdesiderant, aliis per-

1) Valekenarius DUtrib. in Eur. iragm. p. 282; Wyttenbachius Epist. ad Heusd. Opusc. II p. 28, alii. o

MILOS. GS.EC

y PR/EFATIO.

polienda reliquit. Postea vero , nostra potissimum memoria haud pauci iique doctissimi viri ad haec studia incubuerunt, Brandi-sius, Bceckhius, Schleiermacherus, Bergkius, Prellerus, Karstenius, Sturzius, Schaubachius, Wyttenbachius , alii qui singulorum fra gminibus castigandis explicandisque de antiqua philosOphia bene meruerunt. Quorum vestigiis ingressus ipse anno i843 Democriti li-brorum reliquias emisi ac 1845 Aristotelis de Melisso, Xenopbane et Gorgia disputationes cum Eleaticorum pbilosophorum fragmen-tis et Ocelli Lucani, qui fertur, de universi natura libello recensui atque interpretatus sum. Adde quod Quaestiones Empedocleas Be-rolini annis i85o et i853 publici juris feci. Eodemque tempore Hieroclis in aureum Pythagoreorum carmen commentarium reco-gnovi atque illustravi. Sed nemo inventus est qui omnia philoso-phorum dicta et fragmenta per varios scriptores sparsa unum in corpus redegerit. Nam qui majus quid moliebatur Jo. Gonr. Orel-lius (2) moraiia et politica veterum Graecorum tum commentariola tum apophthegmatase divulgaturum pollicitus promissis nonstetit, sed jactis fundamentis operi inchoato fastigium non imposuit. Huc accedit quod aliena quae nullo cum lectorum damno omitti pote-rant moralibus opusculis inseruit.

Quum igitur Ambrosius Firminus Didot, clarissimus antiqua-rum litterarum ingenuarumque artium fautor et antistes, in Bibliothecam Graecam a se editam philosophorum Graecorum (ragmenta recipere vellet, ego hoc labore jam maxima ex parte perfunctus primum statim volumen prelo subjeci. In quo quid praestiterim, ut sestimare veteris sapientise studiosi facile pos-sint, paucis mihi de instituti mei ratione edendique libri consilio disserendum est. Primum id spectavi, ut ex omnibus qui in lucem prolati sunt scriptoribus grsecis(3) philosophorumreliquias conge-rerem. Qua in re non modo optimas editiones inspexi, sed sedulo

1) Vjd. prsef. adOpusc. vcll. Graec. sententiosa et moralia tom. I p. XX. Lipsiae 1819. 3) Nam abditos loutes et ineditos libros adire mibi non licuit.

PB.JEFA.T10. ilj

etiam cavi, ne illa fragmenta quae alios fugerant praetermitterem. Deinde universa, quoad ejus fleri poterat, lucido ordine disposui, quo facilius singula intelligerentur. Locos corruptos aut consultis melioribus membranarum lectionibus sanavi aut certa emendatione restitui. Sed ut prope omnia solus agerem in quibusdam scriptori-bus, superiorum criticorum incuria factum est qui saepe aperta vi-tia aut intacta reliquerant aut conjecturis suis ab ejus quem in manibus habebant philosophi mente aberraverant. Neque tamen unquam aliorum suspiciones et inventa , si probabilitate commen-darentur, repudiavi. Itaque fraginenta et plura et emendatiora et melius, quam olim, digesta exhibui. Scriptura varietatem non omnem, sed potiorem adnotavi, ac simulmeas emendationes con-jecturasque tam ab aliorum inventis quam a vetustorum exempla-rium lectionibus distinxi. Tum ad ea quae obscura videbantur ex-plananda accessi. Quum vero amplos conficere commentarios mihi non esset propositum, pauca tantum in quibus haerere legentes possent explicui. Porro pbilosophorum carmina locosque soluta oratione scriptos omni adhibita diligentia e graco sermone in lati-num ipse transtuli, ne vel interpretum errores commemorandi vel veteres interpretationes propter mutatum textum mutandae essent. Quapropter raro aliorum verba qui in iisdem sententiis vertendis versati erant retinui. Denique ne quid desideraretur, quod ad fragmenta illustranda valeret, uniuscujusque philosophi vitam bre-viter descriptam ejus reliquiis praposui. De placitis quse e phi-losopborum verbis discimus uberius disputare non attinuit. Ve-rum et haec interdum, prouti rei natura vel necessitas postulabat, attigi. Ita confido fore ut boc opus peritis et aequis judicibus probetur.

Scripsi Berolini a. d. VI Id. Sextil. a. I8S7.

» » « f ^ l « * i ^

CONSPECTUS.

PRJEFATIO I PROOF.UIOM V

LIBER I.

De Kmpedocle xiu Empedoclis carmfna I Comnientarius in Empedoclis carminum reliquias.. 15 De Hippone 8t De Timone Pbliasio 83 Timonis Phliasii fragmenta. 84 De Xenophane 99 Xeoophanis carminum rehqui» 101 De Parmenide 109 Parmenidis earminum reliquise 114 De Epicliarmo 131 Epicharmi fragmenta 135 De Cleanthe 148 Cleanthis carmina 151 De Lino 155 De Musaeo 158 Mutaei fragmenta 160 De Orplieo 162 Orphica fragmenta 166 Porphjrii fragmentum de philosophia ex oraculis.. 191 Pjlhagoreorum Carmen aureuui 193 Alii versus Pjtliagoreorum 200

LIBER II.

Septem sapienlnm carmina et apophtbegmata 203 De Anaximandro 237 Anaximandri fragmenla 240 DeAnaximene 241 De Anaxagora 243 Anaxagorse fragmenta 248 De Diogene Apollooiate 252

Diogenis Apolloniatae fragmenta 254 De Archelao 257 De Melisso 259 Meiissi Iragmenta 261 De Zenone 366 Zenonis fragmenta 269 Pradatio ad Aristotelis libellum de Melisso, Xeno-

phane et Gorgia 271 Aristotelis iib. de Melisso, Xenophane et Gorgia... 277 De Heraclilo 310 Heracliti fragmenta 315 De Democrito 3.10 De Psendodemocrate 339 Democriti fragmenta 340 De Ocello Lucano 383 Ocelli Lncani de Universi natura libeilus 388 Ejusdem Ocelli fragmentum 407 De Hierocle ac dc Carminis aurei auctore 403 Hieroclis Comraeniarius in Aurcum carmen 416 Pjthagoreorum aliorumqne pliilosophorum SimilKu-

dines Demophili Similitudines ex Pjthagoreis 485 Similitudines aliunde collectae 488 Demopbili Sententia: p jtbagorica: 497 Aliae sententiae Pjthagoreorum 500 Sjmbola pjtbagonca 504 Secundi Atheniensis Sententia: 512 Secundi Responsa ad inlerrogationes Hadriani 516 Altercatio Hadrianiet Secundi.... 518 Sexti Pjthagorici Sententiae- 522 Sexti philosopbi Enchiridion....'. 523 Pjthagoreorum philosophorum reliquia: : Diotoge-

nis, Stlienidae, Ecphanti, Charonds, Zaleuci.... 532 Anonjmi Disputationes raorales dorice conscripta;.. 544 Archjtse Tarentini fragmenta 553

Notes du mont Royal

Une ou plusieurs pages sont omises ici volontairement.


TA TiiN ni0ArOPEmN

XPYSA EnH.

AUREUM PYTHAGOREORUM

CARMEN.

'A8ivaT0u< u i v Ttpto-ra Oeou;, vdutp u>c oiaxetvtai,

Tiua x s l a i?ou Spxov, IrceiO' tjpcjac iy<xuo{>s,

TOU; -ct xaTayOovcouc, adSe Sa iuovac , - (woua $i-

[ijojv

TOUC xe voveic; Titia, TOU; T' AXX}0*' Ixyzyaia-ztx?

I TUV o* aXXiov ape-nj TCOIIU cp(Xov Saric, apiaroi;.

TFpicai 3* stxe AOYOIC , SpYOict T' imax>eXtptotat,

|ir,o* eyOatpe cpfXov aov apapraSoc; ttvtxa tMxprjc,

Jppa JiivT)- Suvapuc Yap dvaYXTjc lyyivi vatt-i.

TauTa uiv OCTUX; faOt- xpatetv S' eiOtCeo TtovSt-

lOYatTrpo; pciv TtpdVttara, xat GTCVOU XavvefTn te

xai Ouuou. irpv;$yic 8' alaypdv Tcore|Ait)Te I U T ' dXXou,

pr,c' IStv,- irdvTeov 51 pdXtaT' aiayuveo aauTOv.

ETta Stxatoauvriv daxet dpyitj te XdyoJ -re-

|AT|S' dXoYtaTux; aautbv l^itv Tcepl uvrjSlv eOtJe-

Imtnortales primum deos, ut lege dispositi sunt,

venerare et cole jusjurandum, deinde beroes illustres

ac terrestres genios legitima faciens, honora;

ooserva etiam parentes et eos qui proxime cognati sunt;

ex aliis vero amicum tibi adjunge quisquis virtule pne-

[stantissimus est.

Lenibus diclis cedas et nlilibus factis,

neve oderis amicum propter leve peocatum,

qnoad potes; facultas enim prope necessilalem habilat.

Heee quidem sic teneas, sed istis imperere assuesce :

ventri primum et somno, deinde libidini

et irte. Ne quid unquam turpe coromittas sive oum aiio

sive seorsum , sed maxime omnium verere te ipsum.

Deinde jnstiliam exerce factis atque dictis :

neve te ulla iu re inconsiderale gerere assuescas :

V. t. 'Afcvdxouc uiv irpurra 8coii;] lla omnes codd. prM-ter Mediceum, in quo d8dvarov piv rcpbYca Bedv rrperiri letietur Baodinius in Bibl. Codd. Laur. T. II. p. 259. Ean-dem lectionem fortasse exprimit inlerpres Arabs, cujus verba sic latine reddidit Joh. Elichmannus apud Salma-tium p. 3 : « Primum eorum quae tibi prtecipio post ti-morem Dei ter optimi maximi, ut reverenter habeas eos quibus uon decrela est mors a Deo quique ejus sunl Amici, ut illis honorem exhibeas eum, quem approbat re-bgk>. • Sed uugantur qui dOdvatov uiv xpaVca 8edv boc loeo defendnnl. — vdutp cie 8idxetvrat] S et G atque ipse Hierocles. Eandem scripturam agnoscunt Proclus io Plal. Timcum p. 65 F (p. 145 ed. Scluieider.) et Jamblicb. vit. Pylhag. n. 144. Sylburgius in quibusdam libris inve-lit ttdxuTu , quod cum aliis probavit Schaeferus ap. Orel-lium p. 471. Idem legisse videtur Arabs. Ut vdpipxertai lire Stdxettat tege caulum, sancitum est intelligendum de jasto numioum veaerelioue quee legibus consentanea »1: ito fttdxetvrat lege constituti sunt accipi convenit de eornm daorum cultu qui more institutoque majnrum in bonore sunt, ut externa ntimina excipianlur. Doctius more Plitonicorum Hierocles Oeouc, vdpui ui; Stdxetvrat, tipa eiponit in eam sententiam, ut quemadmodum numina per tubarras ordine disposila sint, sic eadivinae legi con-xenienter colenda esse dicat. Ceeterum in Codd. Paris. tioquam soluto oratione nullaque distinctione exarantur versos usque ad 3 4 , uisi quod in tine cujuaque versus erat iuec noto A alio atramento scripta.

V. 3. xataxSoviouc Batuovac ] Hierocles esse vult TOUC ixl YTJCTreXiTtucaOai Suvapcvou; xat xata vvie olxefv, ut xaTa-Xtovtot vocenlur qui vulgo sunt irctxOdvtoi. Sed plerumqne ipod reteree xaraxOdvtot nominautur (ncoxSdvtot. Vid. adn. •d Hierocl. — (wopa dcCetv jusla vel legitima facere, qood proprie de sacriliciis dici nemo dubilat, Hierocles exponit: • facere quae sapienlium virorum pracceptis con-•eabnea snnt vitamque ad illorum virtutem componere et >d rationie normam dirigere. » Camerarius maie conjecit tvtopa. ^cfitv. Nam Pytliagoras qui incruenia sacrilicia

esiujs. oaoc. <93

amabat, Cicerone teete lib. III de Nat. deor., ne Apollini quidem Deiio hoiliam immolare volebat, ne aram san-guine aspergerel. Cf. Menag. ad Diog. Laert. Vl i l , 13, 20 et 22.

V. 4. Hunc versum rjtat Stohwus Florileg. LXXIX p. 337 ed. Grol. ( vol. III p. 109 ed. Gaisf.) addilo lem-male nvOxvdpou 4x TUIV xpuauv iituv. Hujus scriptoris Cod. Par. A preebet aoue TI YOVCIC pro TOU; TI Yovei;.

V. 5. dptaro;] tres O; apearo; S. V. 6. ercuiseXipotai ] O; iicoiseXtoiat G; eTCu;cXtaiai S. in

quo (Tco>seXe'eaai latere suspicatur Gaisfordius. V. 7. efvexa ptxpf,; J Codd. N; Simplicius Comm. in Epi-

cteli Encliir. pag. 204 ed. Salmas. legit ouvexa ptxpae. V. 9—16 aflert Stobeeus Flor. serm. I. pag. 7 ed. Grot.

(pag. 2 cd. Gesn.; vol. 1 pag. o ed. Gaisf.) Sed v. 9— ti (xpavefv — Suttou) sermoni V sine codd. auctarilate inseruit Gesnerus pag. 64. Cf. Gaisfordii adn. sd p. 164.

V. 9. &" eWiCeo ] tres O. et Hierocles. Ilanc scripturam sequuntur Aldus, Stephanus in Tlies. Ling. Gr. Ind. col. 814, Schseferus, alii. At 8e (OiCeo habet Stobaeus serm. I, itein Steph. Poes. pbii. pag. IIA.Curter. Si om. De relt-quo illud 8' tlOiJeo quod etiam Gesneri fraude Stob. scrm. V illatum est vel propterea magis couveuit iiuic loco, quod infra v. 35 legitur eWiCou.

Y. 11. itprfat] S , quod jam Stephanus, Leciius et Wintertonus posuerunt; vulgo irpJiCetc.

V. 12. pfrt' tStjj] O. S ; pfrr* aurd; Sloliseus et Stepha-nus in niargine. — poXiar' ] O. S ; pdXiara Curter. Gale-nus libro de cognilione et curatione morborum animi vol. V p. 26 ed. Kuehn. proferens bunc versum, 10 8e, in-quit, aouTOv alSou udXiara, netSduevo; Tcp fdvrt, Ildvttuv £e tidXterra alaxuvto aavTOv.

V. 13. daxet] Sic Stohseus et bis Hierocies; item Sle-plianus in editione Principum poelarum alque in Poesi philos. p. 114, Bruockius, Orellius, alii. Vulgo doxefv, quod llieroclis verborum immemores ex O. el S. carmiui inserucrunt Needb. et Gaisfordius.

V. l i . sauTdv] Codd.; om. Curt.

u

194 AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. i s dXXi YV<U6I uiv io; Oaveetv ireTCptoTai Srcacri.

Xpvyj.aTa I' a/.Xoxe ptev xrSaOai <pt/\et, dXXor'

[ dXeaaat.

"Ocraa TI oatfiovi'r,ai Tuy-at; PpoTOt dXye' ey-ouaiv,

TjV av ptotpav e/r,; , TaUTH)v cpe pe, ur,o' aYavctXTet.

iaaOatSs rcpe'iret, xaOdoov ouvr,' ojSe &i cppdieu-

30 ou rcdvu TOI; dYaOotc TOUTIOV TCOXU ptotpa oidaiot.

IloXXot 0' avOptoicotot Xdyot SetXot Te xai e'oOXoi

TcpooiriTCTOuo', tov JJTIT' IxitXrjaaeo, pn)c' dp' laor,;

etpYeoOat oautdv o/euSo; S' r^vitep TI XeYriTai, •

Tcpdcoc, eTy'. ^O Ss tot epeto, dirl i tavn TeXeioOw

sed scito omnibus falali Irgc moriendum essc. [aniilte. Divilias autem libentrr aliquando quaere, aiiquando Quibus porro iufortuniis diviuitus anguntur homines, horum partem falalem quamcunque sortitus es, Irniter

[ fer et sine indignatioae; sed remedium adliibere decet quantum potes : sicantetu

[ tecnm reputa, haud admodum mitlta bonis talia fatum iuvehere. [mones Muili autem ad lioininum aures tum uiali ttun boni ser-accidunt, quos ne cum stupore accipias, neve sinas (ab iis te avocari : si quid anlem falsi dicatur, [aadieodU) ienilr.r cede. Quod vero tibi nunc dicam, in omni nego-

[ tio observetar .

V. 15. rceTCf urai ] O ; iteitpoTai S. V. 16. ftAti] Ald. Marcil. Salmas. in teittu, cd. Venrta

et inlerpres Arabs, cujus verba sic latine rrddidit Elicb-inannus : •< quoad opes anleni, er. xquo modum iis adlii-beto, colligendo eas suo tempore et absumrndo ras suo tempore. » — 6)eaaat conjecit llieronynius Wolfius apnd Tlieodorum Marcilium. Idem postea suspicatus est Jo. Wulfius apud Asbtonum, ut verborum ypf.pcaTa 8' dXXoTe usv XTaa9at ctXet, OXXOT' oXeaaat sensus rsset : « divittus modo qttxrere ama, modo amiltere » (consnmere, ero-gare ). Utramque lectionem probarunt Asbtonus (nisi quod falso explical in adn. p. II , divilias antem modo possi-dere ama modo aroitlere), Brunckius, Orellitis, Gaisfor-dius in Poet. min. gr. voi. 111 p. 281. Sed ptXeT et 6Xe'a9at babrnt 0 . et S. ac Slobaeus I. c. idqqe poemati inluleiunt Strphanus, Meedhamius, Gaisfordius in Hierocliseditione. TIIIIC xTdaOai passiva sigiiificalione accipiendum ut apud Synesium p. 125, dperr) auv TCOVU xcicai, et Dionem Cas-tiiim XXXVIII, 39, EXTCUV avTtov liciTT|Seu|utTb>v xai xT&rai rd dya9i xai autjeTai. Vid. Sclixfer. ad Scliol. Apollonii Rliodii p. 53 et ad Memnonis Excerpta p. 234 ed. Or. II. Adde evrmpla perfecti rl aorisli collecta in Thes. Pari-siens. vul. IV p. 2026. I.icel vrro scripturam qux apud Stobxum est cum Grolii expiicalione tueantur Saimasius in prxfatione ad inlerpretem Arabem, Keedbamius et Gaislordius, nobis tamen prxferenda videtur allera leclio non modo propterea quod Arabs, antiquioribus procul-dubio (cf. Salmas. prxf. p. V scq. el XIX) quam est codex Vindobonrnsis inembranis usus, manifeslo exprimit imperativum qiXet et iufinilivum dXeaaat, sed etiain quod Mierocles p. 74 sua expositione TO yip p-ovov TOTE aurd v.cdaOat r.ai dicaxcdaOat, 6ce Sfiuatv 6 Xoyo;. p.ixpoXoyia; xai aautia; icpoavatpei T 6 ; dsopp.dc drclaral etpellendum esse d/.eaoat iu iis qux prxceduut p. 74 et p. 64 poetx vrrbis rescribendumque dXeaaat. Huc accedit quo.l pra>-srus xTdaOat ntinquaui apud Grxcos scriptores, qui antc Alexandrum Magnnm vixerunt, passire usurpatuni legi-tnr, perfectum et aorislus sxpius bunc usum babent.

V. 17—18 citanl Stobxus Flor. CVI p. 56T cd. Gesn. CVIll p. 451 ed. Grot. (voi. III p. 378 ed. Gaisf. ), Plu-tarclius in Consolat. ad Apoll. p. 110 (vol. VI p. 443 ed. Iteisk.), scriptor libelli de Homero, quem nonnulli Por-pbyrio tribuunt, ap. Erncst. in edit. Homeri tom. V p. 230.

V. 17. 6caa xe] G; item edd. plerxque et scriptor li-belli dc Hom.; oaaa ie Cod. Oxoniensis B. et Plutarchus. Hanc leclionem sequunliir Marcil. et Glaudorf. — 6diiu>-vir,at] G; edd. omnes et Plularch.; oaiptovtaiat S. itero Stubxus et scriptor libelii de Homero.

V. 18. i)v d» potpav lyyi;, TaunivJ S. etCod. Med.; ?,v dv poTpav eXrj; Brunck. Orell. Gaisf. in Poet. Min. Gr.; d>v dv reliqux edd. At codd. Gall. exlubent i>; dv tiot-

fiv lyij; , qnod vulgatum est a Curterio in Hieroclis eon-mentario, quamquam in margine codicuin quidam nola-vit uv et r)v. Plutarcbus uv dv potpav iyot; ( corr. fyiy;) T»UTT|V i y e , sed nonnulli libri t)v dv quod eliam Reiskius conj. Cod. Ven. u ; cum rasura in 0 et Taurijv pro vulg. rcpqu;. Stobxus : £>v dv potpav IXyi;, Taunjv sepe. Scriplor libelli de Homero : r)v dv polpav iyrj;, rcpqu; pepe, sed cod. Flor. xauTiiveipe. Cf. Ernest adnot. p. 230. — TOUTIIV pepe] Brunck. Orell. Gaisf. e cod. Med.; npqu; «pe Codd. Gall. iyoi;TauTr,v Cod. Oxoniensis B.

V. 19. uoeJCodd. Gall. uoi male Curteriiis. V. 21—26 laudat Slobxns III p, 36 ed. Gesn; p. 19

ed. Grot. (vol. 1 p. 90 ed. Gaisford. ) , addito lemmate Hu9ay6pou ex TUV ypuauv ETIUV, qux est lectio Cod. Par. A. Sed Trincavellus simpliciter liabel nuOayopou.

V. 21. xoXXoi 6'] O. G. el edd. omnes; xoXXoi T' Sta-bxi Cod. Par. B. — /oyot om. S.

V. 22. b>v P>)T' ixTt)r,aaeo ] i v multos offendit. Nam d referatur ad ixxXf,aaeo, solmcum e s t , si quidem grxcilai fiagilat vel ol; vel e>" ot; vel us' uv vel 8t' ou; (cf. Tlies. Parisiens.) vel denique ou; ut apud Sophoclem Aj. v. 33, v i 0' ixTceicXr,yp.ai ,'xoiix eyu paOeiv 6TOU. 1U autein Hiero-cles accepit, qui p. 106 xxi OUTU, inquit, TO IIu6a.yof.xiv Tr,of)aopev TcaodyyeXpa, pfjTe ixrcXriTTdpevot TOU; BOVTXVJII; TUV Xoyuv, xai 61' auTO TOUTO , OTt Xoyot eiatv, axf ITU; au-Toi>; elaSeyopevoi, pf)Te TUV ctya8uv eipyoLcevot, Stdn Xoyot ijaav 6pofu; TOI; yetsoat. Theodorus Marcilius pro iv le-gere malebal u< ionice pro oJv, quod ineptum esl. Salma-sius autem Hieroclis explanatione adductus : « nisi ois legamus, inquit, contra libros omnes qui 6>v retinent, ipsa conslruclio sic procedit, ut istud uv referendum sit ad sequens membrum. quasi lioc ordine scripsisset aiictor : uv pf.ie idaig; etpyea9at aauro» pf,ie ixrcXf,aaeo. A qvibus neque le sinas absiincri, neque rursus eos cum admi-ratione recipias. lta ergo distinguendum, u » , uf,T' fx-TcXf,aaeo, pf,i' dp' ectar;; eipyeaoai aaurov. Hujusmodi transpositiones sxpius in pedcstri oratione observavimus, nedum poetis sint familiares. 'Exic).f,TTea9at igitur boc loco esl cum admiralione aliqnid acci|>ere et pruhare. • Hxc ille verissime. Neque enlni Glamlorfius, etsi volebat.Sai-masium refutavit. Pro pfv' dp' Codd. Gall. pvj5' ep". — idoyj;] G. O. et plerxque edd., item Slobxus; edaoe; male Camerar. Marcil. Sylb.

V. 23.4<eu&>; 8' f)v irep TI XeyriTat] codd. Gall.; Curler. 4/evaou;; Stobxus tkeuoo; i' fv oot TI yevrjTai.

V. 24. icpdto; ety' ] Curter. Dacer. Steph. in roarg. Asli-ton. Eandem lectionem prxbent non roodo Stobxus srd eliam Codd. S atque N et lioc loco et in Coniro. p. 106 et 108, nisi quod lii neglccta aspiratione etx' vel etxc ex-liibenl. Neque vero rejicienda altera lectio icpdu;loy', qua prope idem sensns efiicitur. Hanc tnentur AUI. Ilerlel. Sleph. Marcil. Sylb. Glaudorf. Brunck. Orell ; eandein

AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. 195

33 UT.lt]; ur'TB XOYM ot jrapeijCTj, itqre xt epyti),

jrpjjjat, ur,8' eijraiv, 8, x\ TOI fjLTq BeATfpov eVrt.

Bou/.tuou 36 irpo fpyou, vfrnot; u.r) uuopx jre/VrjTar

onXou T«t jrprvraitvTe Xe^ttvT' avdrjTa jrp oc, ivSpo;'

iXXA Tao' exrtX.efeiv, & ct u.r, u,eTejrtiT' avir]aei.

30 npjjoae 86 ucrjSsv TMV eerj IjriaTacrai, a/XA 8ioa'axeu

Saaa ypet/iv , xal TepirvoTaTov Btov o>8e 8td;etc.

OuS' uYieiri; TJJC, uepl atou* dueTetav lyetv ypfj-

dXXi JTOTOU re tieTpov xat OITOU Yuuvaouov Te

noieicrSai' ueTpov 8e XrfM TOS* , 8 urj tr' dvtr)oei.

35 EiOir.ou Se StatTov t/tu xaOdpttov, ctOpuTCTOV

xat jrei/uXaJd ft Taura jcotelv, 6itoaa tpOdvov toyet.

Mr) Sajravav rrapi xatpdv , 6jrota xaXoiv dSarjutov

ur,3' dveXeuuepor, toOr uerpov 8' tTrci jrSatvapiOTOv.

nemo te aut dictis aut factis adducat, ut quidquam

aut facias aut dicas, quod tibi non sit commodum.

Cousilitim vero cape ante rem gercndam, ne slulta fiant,

liominis enim miseri esl facere et dicere quae stulta sunl.

At tu ea peragc, quoe tibi postca nou sint molesla.

Ne quid facias eorum quas nescis, sed discito [ilissimam.

quaecunque disci parest, atque ita vitam transiges jticun-

Neque cura valetudinis est negligeiida;

sed modus in potu , cibo et exercitiis [ non pariel.

servandus : niodum autein dico bunc, qui tihi dolorrm

Mundo veru victu uti assuesce, non delicato;

et cave facias qtiaecunqiieinvidiam babcnt.

Ne fac sumlus imporlunos, ut qtif lionesti ignarus est,

neve sis illiberalii : modus euim in oiniiil)iis'oplima res.

nprjaat 86 TauO' t at u.r) jjXdcj/ti' XoYtaai 86 Jtpo Fac ca qnne libi non noceant, et delibera priusquam fa-

[?PY0U- j [cias.

lo Mi)3' UJTVOV ptaXaxoTcriv ijr' du.texai jrpoo8e;aa8ai, | Nevesomnum inoiles in oculos prius admitlas,

irpiv TMV f.uepivwv IpYrov XoYtoacrOai 6xacfT0V t|tiam singula tliurna opera recensueris :

Curlrriuiad HieroclisComm. p. 108 memoravit. Reperilur tulem in margine Codd. Gal). — M icxvri] omnes codd. et etld ; sed Stohaeus erci jtaot, quam scripturam Steplia-ucs in margine notavit.

V. 25 /6YI>—epvq>] Omncs codd. et edd. prseler Ven. ubi lcgitnr )OTO;—£pYov-

V. 26. pr,5' ] S. Cod. Med. Sleph. in Poes. phii. Saimas. ri omnes llieroclis edilores; pTJr' Brunck. et Orell. — 6 , rt] Akl. in una editione ort, in altera 6, vt.

V. 57 inseruit Gesnerus Stob. Til. III p. 37sine codicum aoetoritate. Cf. Gaisf. adn. ad vol. I p. 91. Quod deinceps prxlerto. — juopa]Sic Bruuck. Orell. Schwepf.; reliqui gupa.

V. 28. tcuou Tot] Ila Codd. Gall. etomnesedd. At 8et-)vj rt vitiose Ciirterins qnem sequnntnr Wccliel. Marcil. Dacer. — 4,6r,T<x] Omnes praeter Orell. qui tacile scripsit 4v6vr,Ta.

V. 29. 4»JX T48' ] Codd. et edd.; i'/j\' T48' mendose S)lb. — ivtr.aet ] Briinck. Orell.; 4/t^aji S. Needh. Curt.; iitaoJiCodd. Gall. sed in margine 4vir,<jT).

V. JO. spf.oae] Codd. et edd ; jcpjjae male Froben. — xpdaoe—uv S — irttaraaxt] Codd. et edtl.; 'jciaTaoat Cur-ler; ittaraao Codd. G. sed in marg. jrtariaata.

V. 37—35citat Stobseus Tit. XCIX p. 54.2 ed. Gesn. Til. Cl ed. Grot. vol. III p. 315 ed. Gaisf.

V. 32. uruir,;] O ; UYteix; S. — vjj; jcipt auu,' ] Codd. el altl.; TT^ xara auji' Stob.; TUV jtepi aut / Sctiier. typogra-pborum errore.

V. 33. pirpov] Codd. et edd.; sic eliam Stohrei Cod. Par. A, alii geTOuv ap. Gaisf. — oirou] Codd. et cdd. prre-IrrVen. nbi aiiuv habetur. In Codd. Gall. male legilur uirou xat.

V. 34. iierpov 8e] omnes exreplo Gesnero qoi vitiose iie-rpuv 8cedidit. — T68' ] plernque membranac; sed Slobari codd. Par. A et B ap. Gaisfordium TOUTO Avtqoet ] Cur-Ur. Mtrcil. Needii. Asbt. et Slohaeus; 4vt^op Codd. Gall. el S. in quo est avtjjor.t.

V. 35. eiDiCou ] libri scripli et editi; sic eliam Stobavi Cod. Par. B ap. Gaisf. Sed lVC(fi\i Arsen. el Trincavelliis, iriT/woav Cod. Par. A , ifiiCfln Gesnerns, qui eliam xaOa-pcov repugnante metro pro xaSapuov vulgavit.

V. 36. YI raura] edd. omnes et codd. plerique; ted mem-branae Gall. et libri Oxonienses A. C. D. rotaura, quam

icctionem etiam Hieroclcs agnoscit p. 148. Adde qnod S om. YI, in Comment. vero itep. Totaura babel. Sed vul-gala scriptura magis placet. —jro.eiv] Codd. Gall ; irovetv Curter.

V. 37—38 laudat Stobmtis Flor.. Tit. XV p. 152 ed. Gesn.; vol. I p. 336 ed. Gaisford.

V. 37. djrotx xa)uv 4oxf,ttuv ] membranse et edd.; item Stoba-i Cod. Par. B ap. Gaisf. cl Gesneri margo. Vulgo apud Slobxum scribitur4>retpoxa/u; Ivt f,iiuv. Quod quum mendo8um sit, Thcod. Marcilius scribi jnssit tvi fptv, in noWj pro in noslra societale. NoUe enim snnt Pythago-

I reornm societates. Alii legendum esse conjecerunt £vi i. e. eveortv f|!X'v> quod quodammodo confirmatur Arabis inter-

| pretis anctoritate, cujus verba sic lalina fecit Elichman-| nus : « neque sis prodigus instar ejus qui nolitiam non

babet rerum, qux sunt in manu ejos. » Hic in manu ejus | videtur respondcre graeco evi vel eveaTt. Tum igittir versus j tole praeceptum continet : licel nobis nimios sumlus, I quales boni honestique ignoranlla inepti homines fa-| ciunt, vitare. Sed ne qoid de sententia dicam, qom

longe accommodatior liuic loco apparet, si 6rcoia r.a/uv 46xf ptuv legas, ipsa vox uTetpoxa/u; inusitata poelis te-stimonio est, alteram scripturam unice veram esse.

V. 38. piS'] codd. et cdd. prarier Gesnerianam, ubi male scribiiur ptf| 8*.

V. 39 jrpjjaae] codd. et edd.; libri Gallici (et S.) jrpaotre, sed in marg. irpfjaae. — 'fiiLu ] Brunck. Orell. Gaisf. in Poet. gr. min. vol. III p. 282; p/07CTT) Ven.; p"/.ixTEi Slob. p. 37 ed. Gesn. At linnc locum a Gesnero teincre additum esse ostendit Gaisfordius vol. I p. 91 ; tyafyr, S. item Steph. Salinas. Needli. Asbton. Inter vs. 39 et 40 leguntur in codice Augustano lii duo versiculi qui neqne in vulgatis editionibus neqne in Hieroclis Commenlario exstant, sed a Porpliyrio de vita Pytliagorrep. 27 ed. Rom. (p. 41 ed. Kiister.) servati s u n l :

jrp6Vra|ievtn;{iirvototieXttppovo; eSuaavtara; (I.—avxar4;) el titf/.x jcotjcvuetv o«' £•/ fjtiart Ipyx TE/eaaet;.

Augustanum codicem olim conlulerat Pavid Hcescbeliiis. Cf. Fabric. Bibl. Gr. vol. I p. 795 ed. Harl.

V. 41. >.oYioxcOai ixaarov] lta bis Hieroclesin t-ommen-lario. Cf. adn. ad pag. 152. Vulgo : itpiv ttov f.pept-.uv lo-yuv Tpt; EXXOTOV £ne).8eiv, qnam scriptnram prmtcr codd.

13.

10G AUREUM PYTIIAGOREORUM CARMEN.

•ar, Tcape'6r,v; TI 3' ep=;r. ; TI pot Ssov oux STeXso-Or,;

ap;du.Evo<; o' am irpwTOo =Tte'£i9r xat pteTeVetTa

OEiXlu.evixTcpr,5a«ETCutX^ao"eo, yor,//Tl Se',Te'oTtsu.

45 Taura itdvet, TauV ixu.e\ira- TOUTWV yprj epav cre,

TauTa o"E TTJ; OEIT;; dpSTTJc ei; tyyta Orjo-ef

vat u i TOV au£Ts'pa u/uyS TtapaSdvTa TETpaxTuv,

rtaylv devdou ejuc/Ew;. 'AXX' epysu iir' spyov ,

Osoicnv iTteu^auEvo; TeXectai. TOUTOIV Se xpa-rrjrja;,

50 yvwaeat aOavaTwv TE Oeoiv OVTJTWV T' avOpwrcwv

crucrTac/tv, f, TE fxac/Ta StipycTat f) TE xpaTeTTaf

Qua in re peccavi ? qtiid feci ? quld omisi quotl fieri de-A primo incipiens singula percurras ; et postea, [bebal? malis adinissis, te ipsum coargue, bonis autem, laelare. In bis tibi elaborandum est; haec meditare; liaec amanda hac te in divina; virtutis via sistent : [suot: pcr eum certe qui nubis qualernarium numerum tradi-funtem perennis naturee. Sed accingere ad opus, [dit, a diis precatus ul perficiant. Si vero lincc teoeas, [lium cognosres ct immorlaliiim deorum et liominiini moiU-cooslitutionem, qiiatenus siugula differant et quatrmis

[communione quadara cunliurautur.

5 ct G et editiones Curt. Steph. Salmas. Brunck. et Gaisf. exliibet Porpliyrius in vita Pythagorae n. 40. Arriau. Diss. Epirlet. III, 10 babet V|uepiuv fpyuv XoytaaaOat IxaaTa.

V. 42.7trj Ttxpfgr,v]Sicedd. omnes, etiam Diog, Laert. VIII, 22 el Plularcli. desuperstitione Opp. p. 168 (vol. VI p. 612 ed. Reisk.). Suidas in vtic. IluOay. legit rtoi. Anbs exprimit TCOU : « expende loca in quibus aliqnid pratlpr-gressus es. » JNon tamen piitaverim eum legisse rtou, sed iiun recle interprrtatnni essc itfi, quod potius cum Auso-nio proTcu;quam cnin Saraceno iutrrprete pro Ttou accipi t •nvenil. Mesycliius Ttrj , nu; , quo paclo i. e. quatenus; cf. Tlmm. Mag. p. 652. Ausonius Idyll. XVI, 16:

Qua prtetcrgressus ? quid gestum in teinpore? quid non ?

ubi qua valet qua ratione, quatenus. Salmasius exponit •qua in re loci polius eensum , qiiam vocabuli vim intni tus Arrian. Diss. Kpictet. I. c. IxTETeXeaTai pro oux fts-XEO6O>J, quod lihrarioruin mendum videlnr. Kam Diss. IV, 6 legitur : IvaitoXei T& TCEirpaypfva • TTQ Kapi6r,y TUV Ttpo; eupotav; Tt Ipeija *, aptXov tj &XOIVUVT,TOV; vi pot ieov oux Ite/eaOri Ttp6;Taura;

V. 43 &-.vip£vo-, 6'&tc6 TCCUTOU] Arrianus I. c &p5&p.Evo; 8 ' &7T0 TOOOE.

V. 44. 6et)& Jomnes rdd. prreter Wrcbel. Cnrter. Omeis. DaciT. Keedb. Asldon. Srhier. Gaisf. qui legunt Setvi quod csteliam apud Arrian. Diss. Epictcl. I. c. atque in pleris-que codd. [O et S ] Hii-rnclis p. 152 (nisi quod membrame Callica- in margine Se./u habent), drnique apnd Clemen-lcm Alex. 1'a-dagog. lih. I, 10 p. 154 ed. Oxon. Conlra 6EI).& reperitur in reliquis edilionibus Steph. Poea. phil. p. 116. Marcil. Salmas. Rrunik. Glaudorf. Orell. Gaisford. schwepf. Prmstat Sst)& quotl lioc smsu apud Homerum , llesiudum , Theognidem invenitur. Odyss. VIII, 351 : SetXai T'/t SeiXuv re xai EYYuat ifrrviaabiu, ubi Eustalliius : &vri TOO, TUV xaxuv xai EYYUTI xaxai UOTE EYYuaaOat. Quam-•|iiain Setvu ferri posse nou est qnod iibrrius ostendam. — Tspicau] Cnd. Ven.; reliqui TEOTEOU (ut S. in comment.) quod est iu omnibus edd. anle Needhamianam promulga tis. Pr.Tlcrca Tfpxuu scripserunt Brunck. Orell. Gaisf. in Poetis niinoribus, Scliwepl'.; TeprtEu tuenlur Keedli. Asli-lon. Srliier. Gland. ut magis poeticum. Post bunc vereum in Cotld. Oxoniensibus A. C. D. in Ven. et Augustano itc-IUIII exstat versiculus spurius .

T«i; aurat; ipETat; TCOCEO oiXov, 8v x' iOfXrjaOa,

quem llarlesins recte mterpretamentum versus quiuti esse slaluil.

V. 47—48 Empedocli tribuuntur in Tbeolognm. arilh-lnet. p. 20 : Toiavrr,; ie ouar,;, iTtuwpov (corr. fxupwov) 4V avrrj; ta HuOaYopov ol avSpe; OavpatiovTe; 8r,Xov6Ti xai «veusriuovvTe; ercc TT) euprjaEi, xaOa TCOU xai 'EpiceSoxXrj; •

Ou pa T6V ipETepq Y*v'q xapaiovTa TETpaxtuv, saY&v &E/&OU tu/jEu; pt(upaT e/ouaav.

Rcliqui auctores commune Pytliagoreorum jusjurandum esse ajunt. Plutarclius de Plac. philos. vol. IX p. 476 el. Reisk.: 816 xaiipOfYYOvTo ot nuOaYoptxoi u ; UEY'OTOU OOXTU OVTO; TTJ; TETp&8o;' ou p& TOV ipETEpcf uVuxcf Tcapa86vra TE-Tpaxriv, naY&v &=vaou pufffu; Oit/auaT* lyouoav, uhi Wyt-tenbacliius et Huitcnus recte posuerunt pdr,up& T' parittr atqueSextus Empiricusadv. Matliem.VII,94:Tourofppai-vovre; O'. IIuOaYopixoi, icorl piv eiuOaai XEYEIV T6 — &pt':iu5 8e TE TC&VT' fTcfotxEv * TCOTE 61 TOV cum/.caTaTov opvuvat OpXOV ouTuai, ou ua TOV apETfpq xetaXcf Tcapacovra TETpaxTuv, IlaY&v &ev&ou puaEt/i; pttwpa T' Ixouaav. ldem eodem modo adv. Arithm. lib. IV, 2 p. 332, nisi quod 4/u/Set Tcr,Yr,vlia-bet. Jambliclius de vit. Pytliag. § 150 et 162 itideni eil.i-bet pt(wpi T atque in priore versu dpEtfpq re-tq cum codice Yatirano. Apud Macrobium in Somn. Scip. t, 6 et Porphyr. vit. Pylliag. § 20 scribitur initio vereus prioris ou p& : contra Jamblichus § 150 ita legit : vai p& tov 4pc-cfpct; aopia; eupovra TETpaxTuv, sed § 162 ou pato- apETcprj YEvetj Ttapa86vraTstp. Pltitarrlius, Macrohius, Porphyiius et Tlieo Smyrnmus in eorum qiue in Mathemaliris ad Platonis lectionem uliiia sunt, expositione ed. Ismael Bul-liald. (Paris. 1644) cap. 38 p. 147 prtebent eju/oi. quod ia Carminis aurei codd exstal, pro YEVES , sed Sexlus 1. c. et Stobacus Ecl. pliys. p. 302 xesaXq, in cujus libris Heerr-nius et Gaisfordins etiam ETnOevra pro rtapaSovTa scriplum repererunt. Julianus Orat 6 p. 196. C ed. Spaubcin. ou p& T&V iv aTfpvototv ipot; Ttapa8. TETp. Metbodius io Con-vivio decem virginum Orat. 6 extr. p. 81 edilionis Pelr. Possin. ( Paris. 1057) vat p& tov &psecpa; Jua: SEifavra xe-XEUOOU;. Pro&ivaou malc in Plutarcli. lextu iewiou dede-runt Beckius el Huttenus, itlein fecerunt Heerenius et Gaisfordius in Stobaei Etlog. Denique pro ouaeu; Porpby-rii et Stobad codd. Iiabent puato;. Kos codicum qtii aureum carmen coutinent scripturam servavimus. Kulla autem in liis alqne in eilitionibus leclionis discrepanlia est, nisi quod Juntina cum Cotld. Gall. pro &ev&ou neglet to metro liabet &ewaou. PriEterca libri Gallici pro &)X epx£'J EK" tpyvv exbihent &XX' IpYuv iu' f PYM?-

V. 50. Yvuaeai] S. G. O; item Camerar. Keand. Sleph. in Poel. gr. princ. Curt. Sylb. Keedh, Asbton. Schier. Gland ; YVUOTJ Ald. Stepli. in Poes. pbil. p. 116. Salmas. Brnni k. Orell. Scbwepf.

V. 50—51. Y"/uaeoi 46av&Tuv TE OEUV 9VT,TUV T* &v8puswv auoraatv, % TE IxaaTa 8tEpxeT0" i « xparttTat] HieroclrT p. 174 interpretatur : TtpuTOv piv OeoYVUjiav xai OeoXoYtxtrr» ErciaTTrjpr.v TtapeaEaOat TOI; OUTTO; &xOEttn rtpoXeYEt, xai Ttavruv Tt5v &TCO TT); itpi; TETpaxtuo; 6noo-tavTuv TTTV iTttYvuorv prti rij; xari Yevo; auruv BtaxptaEu; xal TTJ; el; Ivx xckrpov Ivti' aeu;. T^v pev Yap auvTaftv avtuv IvrauOa T6 TT); au-cr&aeu; 8voua 8r,Xoi' T6 6l i6iepxeTaiTT|v XOT'E18O; 8t«-popiv' xat TO rjxpaTEtTat TT)Vxari YE'VO; xotvuviav.<>uatt Y&p SteaTura TUV XoYtxuv ouatuv T& YEV*I xar& taurr.v tr;v oiacTaatv ei; piav xotvuvtav auvepxtTat. Tqi Y"P *;'v0" "" "*v

TtpioTa, T& Se petra , T& 81 laxaaa StaxtxptTat &ua xai TJVW-

AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN. 19T

Yvtuar, 8' fj Oau.it; w t i , jjoo-iv itepi navTo; Siioirjv,

Sxsrc ue (1»]« aeXjtr' AmXtiv , IAJJTETI Xr'9eiv.

rviicrr, 8' avBpojjrou; auOaiptTa JT7|U.XT' E/OVTX;

tt TXrjtova;, o? T' ayaoiov TteXa; OVTOJV OUT' «.aopioaiv

oure xXuouo-i- Xuatv 81 xaxtov jraupot auviaxai.

Cognosres etiam, quoad f.is c>l, naturam ex omni parle [ sui similem :

III nec speres qua- speranda non suut, noc te quidqiiam [lateal.

Cngnosr.es autein liomines malis ullro arcessilis obrutus, miserui, qui boiia qiiniii prope siut nnc vidcnt, nec audiunt .- panciquc sciuut e malis se expeJire.

rai. Ourt /4p T4 jrpuTa av YCVOITO piaa, i) lo/aTa, oure T4 piox xptoTa fj iay.aTa, oure T4 io/aTa piaa r) jcptoTa , 4X.X' cv toi; Jr,u.ioupYixof; 6poi; 4iJtto; pevei xarx ye'vo; Jtx/expt-pivx. Kxl ourto piv T6 rj ExaoTa S i e p / e T a i vooGpev, T6 & rJ ixaaTa x p a T e i T a i itdXtv au Tjjoe 6eojpf,oouev. T6 xdv TGJE o-jx av etrj TeXetov, pf) xptuta xat piaa xat io /a ta uepjl iv iaurtp xexTripevov, to; 4pxr)v xai ueoa xai TEXcuTfjv tov 6Xou ouorf.uaTo;. Kai T4 xptora oux 4v etr, xptoTa , pf peatov xai iaxXTtov auTof; itrouevorv OuJI T4 peaa TOUT' av eir,, 6 XtYcrat, pf| dxpcov ixaTE'pu>6ev a-jrof; xapaxeipevtov. AXX' ouJe ta ioxaTa eir) av iaxara, pf| xptuTtov xai peatov rpor,Yovpevcov. ZuveioaYet oGv d)Xj)Xa xpo; tf,v TOU TCOVTO; teXciorr.Ta. Ac sentenliam quidem philnsophus tam liene Pythagoreorum praecepta secutus exposnit, nihil ut fingi iwrfectius queat, sed singnla acciiralius rimanti plura oc-cuminl, in qnibus ab ea dissrntiendum videatur. Euataoiv e pliilosopliorum usu ouvtaiiv TOU OXOU esse vult, quam Plalo in Tim.TO 32 E ouaraaiv TOO xoapou appellavit. Qiiamquam autem aliud est fj TOG 5Xou ouoraot;, rerum uni-versitatis constitutio, de qna llierocles loquitur, alia f, TGJV «tXjvortuv 6eu>v xai TUW 6VT,TUJV dvOotoncov auarxat:, dcorum immorlalium hominumque mortalium conjunctio , divinm linmana-qiie naturm conditio et conslitutio -. tamen versnm il spectanti persuasum erit, poelnm a singulis profeclum art nniversa transirc, ita ul in pliilosopliiai studio e singu-larum rerum scientia magnae rerum parentis, naturar, co-gnilionem efilorescere velit. Qiiamobrem non esl quod mi-remur, cur Hierocles mentem poel.T explicare molilus singuta verba minus curaverit. In his etiam sunt : rj te IXIOTX Jtipxcrxt TJ xe /pateitat. Nam. neque Jiep/etot un-qnam valet idem quod J-.apepei neque xpaveTo6ai dicitur de enmmnnione, qna cnncta cnntiueantiir. Immo Jtep/eoO/i itici constat de rebus fiuxis et cndneis qiiae transeunl vel fle lucls quar transimus. Deinde xpateiv, si nb aliis signi-ficalionibu» discesseris, nonnmiqiiam prelirndere, tueri, servare interpretari licet. Vide O-ann. ad Cornut. de Nal. lieor. p. 256 et Coraen ATOXT. II. p. 210 seqq. Quamobrem i te i/oora JiepxsTat i TE xpaTeTtai, vrrti oportet : qua-tenus singula transeant et quatenus conserventur, i. c. qnatenus singnla vel fluxa et raduca vel a-terna sinl. Smi-liler interpres Arabs haec aecepil qui, ut Elicbmanni veibis otar, ila interpretatur : « Intellig s ratinnem eorum juxta qnae procedit negotium, tum in regimine Dci Ter Optimi Maximiejusqiieamicornm, tum etiam apud nos, coelum Imminnm, videlicet, quid de iis sit evanidum in uno post alind (id est, singulis), et quid de iis sit permanens. » Qnocirca Salmasins aut Arabem parnm vidisse aut inter-p-etes alios Gnecos et Latinos uihil vidisse existimahat. fpse igitnr probata magnam partem Arabis inlerpretalione : • Nam natura, inquit, Deorum immortalium stabilis est , lixa rt arierna, ideo xpcrreTTai : hominum vero mortalium imtahilis, fluxa et transitoria, ut ita loquar, Jiep/opevii. Qnod etiam magis diccre liceat, ct alio quidem sensu ex sententia Pytliagoreorum, qui pulabant animas hominum ex aliis corpoiibus in alia transire,ex humanis in hellnina, ex belluinis in liumana. Sic ouoTast; 6vr,t<ov 4v6ca)7tci>v hoc morlo Jiip/ta6ai optime dici potest. At deornm immorta-liuni ousTx-jt; plane /patettn, nulli inutaiioni ant niigra-

grationi ex aliis sedibns in aliasobnoxia. » Vortim eniui vero neque ilierocle-s erravil, neque Salmasius rem , de quaagitur, pcnitus |ierspexil. Quis tniin credat, llierocleiu a Saraceno interprete doctrina siiperatum esse?Unde igitur hn-c explicationis ejns ah ipso carmine discrepanlia f tpiia philosopliiT praeeepliim l.itissirr.e patens atque ab hoc loco non alienum exposilurus, qiiT essei propria singulorum poette verhorum vis minime laborahat. Salmasius opi>nei pelal fluxa el arlcrna. Quod si verum est, fruclus e plii-losnpliix studio percipiendus scciindum Pytliagoram cer-nitur in linc, qund morlalia et radiica ac cito peritura ah immortalihus et perpelno m.msuris distinguere disciimis. Atqui non est philosophorum de rebus fluxis dispulare, scd lota philosophia in rernni perennium contemplalionc ver-salur. Quare quai mutahilia siint, in liis mutationis a-ler-nilas consideranda est. .Elerni aiitem mutalio, qua mor-talia oiunia agilanlur, cum sempilerna quiete, quae deoruin naturT ronligit, comparala siiuillima est singula-um renim difTcrenliaeel illi, qood cunciacnnline-t, reruin natiirac cor-pori. QIIT autcm dixi, elsi ceilissima sunl, conlirmabo lamen Ocelli etiam auctoritate. Is cap. I § 12 pag. 157 uoslrae edilionis, ITI Ji , inquit, xxt SXri Jt' SXq; r) tf.uat; OiMpoUpevri T6 cruvExi; 4x6 TUJV ttptittov xai TiiiiajTaTtov apatpEi XOT4 XSYOV aito;iapatvo|j.Evri x/i rrpoaaYOuaa iiti Jtav TO 6VJ)T6V xai JteiioSov ijtiJexoutEvov Tfj; Uia; auardaeto;, i. e. jam vero universa rerum nalura si per omnes parles spectcttir, licet proportione quadam deflcere (ac deterior et radiira lieri) videalnr, lamen rontiituationem et perenni-tatem a priniis prxstantissimisque rorporibus sumlain omnibus mortalibus affert, qtiibus c.oncretionis SII.T vicis-situdines accidunt. Ad quem locum illustrandum p. 187 haec notavi: » Sunt autem T4 jtptiJTx x»i TtuuoTXTx corpora nrlestia. Vull enim scriptor Tlerna esse non modo corpora cn-lestia, ut qiiae eodem semper slatu maneant, sed ri-liqua rtiam, quae perpetuo mutantur propter innlalionis a-ler-mlatem a coelestibus corporihus repetendam. »

V. 52. Yvioaj) J'] O et G; ywag 0* S. sed non in comm. p. 17» ed. Needli. [p. 136 Gaisf.], nbi reperitur YVIOOYJ 6'. ul mirandum sil Gaisfordium ii. It vutgatam tteseruisse.

V. 5.1. t&aTE-pf,TE] S. G. O; item plerrque edd., sed nonnollae to; TE et ttf, TE.

V. 54. yvutoxi 8' 4v6ptoJtou; au6aipsTa jrf.paT* iyvtvat] Sie libri scripli etediti; pmfert hunc locum Ciirysippus ap. Geli. lih. VI cap. 2, ubi qnasdam editinnes YvtooEt el IXovTa; hahere jam Theod. Marcilius leslatur, qui jure prtefert l/ovxa;, inconcinnam repelilionem IXovta; a-J8a(pe:a vo-cans, quum verbi IXeiv vis in nomine au6xtpcTo; sil.

V. 55. TXfuo-.a; — OUT' iaopioaiv] Cod. Ven. G. el S ; alii TXfipove; — oux eaoptoaiv. Neutra lectio s|iernenda. He-peritur autem xXfuove; ap. Ald. Cam. Steph. Sylb. rXfuo-vx; np. Curler. Marril. Omeis. Dacer. Needli. Astlion. nsque ad Glandorf. qoi reslituit TXfu.ove;,quod per Bniiic-kium, Orellium, aliosqne usque ad nostram inemoriam propagatum est. At SeliaTerus apud Orellium ait, se nou repugnare, »i quis TXfpova; — our' iooptSxtv pivrferat. Hinc Schwepfinger. edidit T>.f„uova;—oux iaoptoatv. Ego vero rum Gaisfordio ad cod. Ven. scripturam redii.

V. 56. ouvtoaoi] S. et G; itein Ald. in maj. ed. ouviaaat.

108 A U R E U M P Y T H A G O R E O R U M C A R M E N .

Toi>| pujipa Ppovoiv pXaTcvti (ppeva;' co; 81 xiiXivopoi

OXXOT' eV dXXa rpepovTai, aTcetpovx TCTj|xaT' tyovTe;.

Xuyprj y i p auvoicaoo; ?pi; pXaTcrouaa XeXrjOs

eo auu.cpuTo;, 7|V ou Set rtpodyetv , etxovTa 81 tpeuyetv.

Zeu Tccerep, Y| TCOXXOJV xe xaxSjv Xuaeta; fiTcxvTa;,

et Tcaaiv oei;at; , oftp TOJ Satuovt yptovTat.

'AXX4 au Oapaet, eicet Oeiov yevo; iax\ jJpoToTaiv,

oi; Upa irpopepouaa suat; Setxvuatv exaara.

65 l i v et aot Tt uteTeaTt, xpaT^aet; tov ae xeXeuto,

S;axeaa; t|/uvr;v Se Tcdvtov dicb TtovSe aatbaet;.

'AXX' etpyou ^pcoTtov, tov etTcoutev, ev xt xaflap(*oT;,

Iv T£ Xuaet vj/uyvi; xpivtov, xai tppd^eu exacTa ,

Tale fatum laadit mortalium mentcs; illi vero cyluidroram liuc Illuc volvuntur, infinitis malis oppressi. [inslar GrarU enim comes latenter nocet contentio innata, quam provocare non decet, sed cedendo evitare. Jupiter pater, mtillis profecto maiUomnes liberarU, si cunctis ostendas, quali genio utantnr. [lalibus,

Tn autem bono sis animo, quum divinum genus sit mor-quibus sacra natura singula pandens commonstrat. Quorum si fueris particeps, mea jussa tenebis, remedioque usus islis avnunnis liberabis aniinum. [ bus, Abstine verotibis i is , quos diximus, cum in luslralioni-lum in pnrgalioue animi judicium adhibess : et considera

[singula,

Sed Cod. Ve.l. p. 184, 194 et 196 preebet ouviaoi (corr. ouviaai), quod verius forsitan videalur. At poetarum usus postulat ouvietoi.

V. 67. Toii; uoTpa ppoTdV/] Codd. Gall. atque Oxonienses A et D ; TOITJ u.otp' aiiTuv S. — oi; Ss xu/.tvopoi] Sic Need-liam. e margine codd. Gall. suffragantibus libris Oxonien-sibus A et D. Cf. Hierocl. pag. 196; eandrm scriplurain vulgarunt Astblon. Scliier. Brunck. Oreil. GaUf. Schwepf. repudiata velrre lectione ol 5e xu)i-,5poi; qnain exbibent S , itero Ald. Slepli. Sylb. Camer. Curter. Marcil. Salma-sius liabct oi oe xu/.ivSpoi; lypograpborum forsitan errore. Glandorfius posuit qnideni in ipso carmine oi; Se xu)iv6poi, in adnotalionibus autem scribendum conjecit ol 5e, xuXivSpoi, a/).or* eir' d))a x. T. ) .

V. 58. axeioova] Omncs preeter Ald. in ed. maj. Froben. et Junl. qui vitiose dxrjpova scripserunt. Tlieod. Marcilius cylindros pulat fxpbni posse rerum virissitudiiics, similes volutalionibus cylindri. Quas interpretatio nobis arrideret si cum ipso ci 5e xu)tv6pot; legeremus. Nrqne verior esl al-tera Marcilii explicatio, qua volulationes illas animo um in alia alque aiia corpora migraliones, donec ab omni cor-poris eonlagione expiati sint, jnteiligit. Nos nibil tale hoc loco reperimus.

V. 59. )uyprj G. O ; )uypd S. V. 60. auppuTo;] Codd. et edd.; libri Gall. euppoiTo;.

— rrpodyeiv] S. et inlerprcs Arabs cujus verha Elichru. sic evprimit : « couveuit autem eam nuu foveri, sed fugienda est ostendendo deinissionera erga eam. » llieiocles ipse p. 210 ed. N. (p. 161 ed. Gaisf.) explicat xpodyeiv errt x/.eTov. Neque lamen spernenda Codd. G. et O. lectio irpoadyeiv, quae in omnibus cdd. ante Gaisfordianam est , seosu si-inili verbis Homericis Od. XVII, 440 vi; Saipiov t65e itr.pia Tipoo-iiyaye, 5aix6; dvir.v; Sed nos velnslas nieinbranas cuin Hierocle sequimur. lllud vero observandum, Codicem Vindobonensem ilidem in Comm. pag. 18i ed. Ncedb. [|iag. 1)1 ed. Gaisf.J pramcrc xpodyeiv, seJ pag. 198 ed. Needh. [pag. 152 ed. Gaisf.] irpoadyetv exbibere, ul binc concludi liceat, jain aiiliquitus codices in boc versu iuler irpodyeiv et Trpoadyeiv fiuctuasse.

V. 61. T| rro))uv xe] Bninck. Orell. Gaisf. in Poet. min. Schwepf.; T) Tto//i3v ye Tbeod. Marcil. Salmas. in preef. Needli. et Asbton. Scbier. Gland. Gaisf. in Hirrocl. e d ; *j ito))iiv ve xaxtiv re Codd. Gall. Ald. iu ed. maj. Fro-ben. Ruff. Sed Ald. in ed. minore cum Junt. ve post xxxdiv recte omittit; idem faciunt Curter. Steph. Hertel. Dacer. Stepbanus et Herlelius TC post iroUuv in ye mu-lant, quos seqiiiuiliir Arcer. elOmeis. C.vleruiii Cod. S : t) iro/J.u/ re xxxiov )uoeia; dnavra;. — )uaeia;] Hierocles pag. 3u'i. Stepb. Needli. Asbton. Brunek. Orcll. Gaisf. Scbwepf; itxvaaa; Cod. Ven. et libri Oxonienses, item Ald-ined. min. Junt. Amerb. Camerar. Neander. Wecbel.

Quee si antiqua lectio est , accedit ad similitudinem efiaii Eiuipidei xxxuv Ttettauuevov ap. Sext. Empir. Pyrrhon. Hypol. p. 157.

V 62. et] Hierocles, interpres Arabs, Marcil. Salmas. Neetlh. Ashlon. Scbier. Gland. Brunck. Orell Gaisf. Scliwepf.; f) Ald. in cd. maj. Froben. RulT. Slepb.

V. 65. uv t\ aoi xi uircaxi] Codd.; Glandorfius leci vii-lcbat f); (i. e. lepa; puaeoi;) tl aoi Tt iriTeari, Orellius do-rice d;. Sed niliil mutandum. Explicatur liic versusab Hierocle p. 20i , id quad Glandorfium fugit. Qni quum nullam ejus explanationem in llieroclis commentario re-periret, versnm dilficilem et spurium esse putabat. la Salmasii editione pro xpaTr,aei; operaruin vitio iegitur xpaTeaei; Aldus post xcUOai non distinxit.

V. 66. egaxeaa;] activum lioc tantum loco exslat. Pusl banc vocem virguiam posiierunt omnes editores ante Need-liaiiiiiim ; idem Bninck. Orell- Gaisf. Scliwepf. fererimt. Glandorlius vp uiaip on.yuii boc vocabulum a sequeDlihus separavit. Ego cum Neednatnio, Astbon. Gaislord.it/euu, et;axea«; <|/uxfjv oi seripsi.

V. 67. eliropev, Ev xe xaOxtvuoT;] Ita omnes cditores ex-ceplo Glandorlio , qni sic interpuuxit : etrcopev- Ev ve xxi.

V. 68. xpivuvJS. G. Hierocl. p. 212; itein Ald. in rd. maj. Froben. Arcer. Junt Stepb. Syln. Curter. Marcil. Dacer. Needb. Asliton. Scbier. Brunck. Orell. Geiif. Scbwepf. Al xpTvov habent Ald. in ed. min. Amerb. ia prima ed. Ruff. Camerar.Neand.Salmas. Glandoif. Ltraque scriptura idem eflicitur. Nimirum in omni luslraboue irl expiatione atque in purgando corpore animoque judicsri debere ciboa id est ciborum delectum adbibendum esse, ne iis ulamnr cibis qui morari vel impedire purum perfe-ctumque vilae humanac slalum possinl. Auaiv W/jr. animi solutionem Tbcod. Marcilius commentalionrm mortis in-telligit. Aliter llierocles qui ea, de quibus in bis vcrsibiii agitur, omuia ad pbilosophiam rettulil. Sed ut Pytbago-rei vitia animi vincula Seoei; ap|iellaliant : ita )uai; rr,; i|cjy»T; nibil est nisi animus aolutus ac purus omni vilio, qiialem Pytbagnras in iis inesse volebal, quibns vel saas obeumla essent vel loca lustranda vel qui sapientix aram enili conarenlur. Cf. C. F. Hermanui, £«//r6. <te goltes-(tiensll. Allerth. d.Gr. p. 99 seq. Quamobrem auditoribus suis cerlo quodam ciborum generc interdicebat, solam abs-tinentiam ralussatisad idquod expetebalur consequemluni valere. Quomodo igitur /uai; eyuyi;; abstinentia contiuge-bat: sic ejus Seat; in cibonim quorundani usu posila cre-debatur. indeapparet niliil insanius exrogitari posse Arahis inlerpretis explanatione, qui )uaiv «J/uyr,; de animi ex cor-pore discessn acciph. Quid enim ad aiiimum e corporis vinculis elapsum abslinentia pertinet, ad quam referuulur verha 4)) ' slpyou ppoiruV/ x. v. X. Pylnagoras autem ipse quoquc, quum ad singula loca appulerat, luslrationes,

AUREUM PYTHAGOREORUM CARMEN TjVtO/OV YVa)IJ.TJV CTTlicTa; XaUUXEpOEV iptoTTqv

70 ?,v o axoXziJ/ac; erajutot k aiOep' iXeuOepov eXOr,;,

fatreat ciOavaTOc, Otoc Ju.t>poTo;, oux ITI OvrjTo;.

199

ratione, opliina rectrice, superiori in lococonstiluta. Quodsi relicto corpore ad liberum aitlicra coramigraris, eris tmmorlalis Deus, incorruptus, neqiie amplius niorli

[ obnoxius.

nt fama es t , faciebat, et pestem ventosqiie noxios ab ilUs eiiitatibus averruncabat, quae etim in lioc sibi atlju-torem esse eupiebant. Sic Samium pliilosophum testatur Jambliciins in ejus vita cap. XIX elfecisse lustratione, ut Ucedatmon peste laboraredesineret.quum antea frequenter eo malo conflictata esset. Verba graeca sunt: xai xpoo6a/.wv, uc IOTO; , xaOapptouc. TE ixeTeXei xai Xot|iou; 4xe6iwxe xxi avtuou; 4x6 TWV eic TOUTO dftouawv xdXcwv fior,66v aurov ye-vco6ai. AaxeSaiu-ova youv xapctXf sajiev UAT4 TOV vrt' exeivou ycvouevav xaoapuAv jjtrjxeft Xotuwfat, xoXXaxt; xpdtepov TOUTW T6) xztrftutTi xeptxecrouoav. Ita et in singulis urbibns publica loea lustrabant, comitium, theatrnm, curiam. At vero non modo publicos, sed privetos eliam xaOapjiou; fuisse constal, qoibus singuli bomines purgarentur. De liis privatorum xotnpuot; sunl qtii intelligant verba !v TS xaOoppioi; !v TE Xuati t]»/?,;, ita ut prsecedant xaOxpuot, sequatnr Xuoi; Crvxf; atque ab illis mortales tanqnam a fonlibus ad lianc profluant. Veriua xadkxpjjou; accipias de publicis iuslratio-nibus, Xustv 'puxf; dc animi purgatione ad qnam certo ci-borum gencre abstinentibus aditum patefaciebat Pylliago-ras, qnamquam abstinentiam illam latissime patuisse jam snpra diiimus. Sed alhid est simpliciter carminis verba in-terpreUri, aliud TOV dv axoftif TOI; etpr,pevov TWV ITuOayopeiwv Xvrov scrutari. Itaque tantum abest, ut obloquar HierocJi, ut sno in genere perfectum hominem admirer qui xaOap-ppi ti, inquit, Xoyixf; '^-/f^ E '" v «' ua8r)u.xTixal exioTfuat xii avayfcryo; Xuou; fj SiaXexTixf TWV OVTWV ixoxTcia.

V. 70—71. fv 8' 4xo/ei<J/a; — OVT.TO;] tribuunlur Em-pedocli a Jamblicho in Tbeolog. Arillim. Cf. Fabricius ad Seit. Empir. adv. Mathcm. I, 302, p. 283.

V. 70. 4xoXet']/x;] Oplimi quique scriptorcs 4xoXixwv dicere solent; contra primum aoristum memoratum a Ma-crobio de diff. p. 361 posteriores Grseci crebro usurparunt. Vid. Lobeck. ad Pliryn.p. 713. Sic Pseudopliocylides 72 : pf juuou XOX6TT,TX , Aixtp 8" 4nd>£'.<}iov duuvav. Cf. Scliaefer. ia App. ad Aristoph. Plul. p. 510 et 555. Ilie autem nescio an jure uegarerit ap. Orell. Opusc. I. 475 primum aori-

stum antiquis temporibus usitatum fiiisse.qnuin pauca ejus eaqtie magnam partem incerta v&stigia in libris nostiis re-licla sint. Nam illud Xe{<]/r; quod Aristopliani in Andromeda tribuit Antiatticista ap. Bekk. Anecd. vol. I p. 106, 24 Ku-ripidis fuerit necesse es t , si quidem Aristopbanein constat liujus fabulae non fuisse auctorem, sed saepius locos ex Enripidis Andromeda depromtos lcpide cavillatum esse. Vid. tragici iilius fragmenta a Wagnero collecta p. 646 seqq. ed. Paris. Miramur autem Wagnerum Anliatlicistie* immemorem nnllam ejus teslimonii menlionem fecisse. Quapropter non repreliendimus Brunrkium, quod in Ari-ftopli. Eccl. 1145 pro vnlg. xapa/Eiilr;; posuit xapaXetyet;, neque Heindorlium ad Plalonis verba Gorg. p. 201 (p. 187 ed. sec.) jieTxfu TOV Xdyo/ xaTx/ixwjiev, lieec notantem : << Codd. Bodl. Ang. Meerm. xaTa/.ixwjiev, quoniani usitala aoristi forma est !Xixov, non IXei<]/a. » Sed illud «pparere arbitror, Xei<]/a; semel ab Euripide dictuin indicio esse, non prorsus ignulam teterilius banc aoristi formain fuisse.

V. 71. looeat x. T. X.] Aldus sic distinguit : loceat 494-vaTo;, 6e6;, au6pcro;, at-Steplian. Camerar. Rnfl. Curter. Marcil. Needliam. Asliton. Gaisf. iu ed. Ilier. Scliicr. iooeat 44avaro; 6E6; , du6poT0;, deniqiicGlandort. Bruuck. Orell. Gaisf. Schwepf looeai aOxvaTo;, 6s6; du6poto;. — oux !TI] Aldus in utraque edilione ouxef i mia vore. Pseu-duplutarclius de philosopli. dccrctis lib. IV rap. 7 : HuOa-ydpa; dpOxpTOv eivai vf v <]/uy_fv EJIOUOXV ydpet; Tfv TOO XXVTO; if-jyf v dvavwpet/ xpd; T6 duoyev»;. Clialcidius p. 229 : « Pylhagoras etiam in suis anreis versibns :

Corpore deposito ciim liber ad xthera perges, Evades taoninein, factus llcus aellieris alini.»

Hic fortasse IXeuOepo; pro !Xeu6epov legit, quod jam Slnt-zius observavit. Caeterum id de quo iiic agitur conlingere hominibus non potest, nisi peracto mutationnm orbe. Qua de re legenda sunl qux Empedocles Pytbagoreorum prae-cepla secutus tradit quaeque a me in commentatione de Empedoclis procemio p. 12 disputantur.

AAAOI TilN nV0ArOPE[£2N STIXOI.

ALII PYTHAGOREORUM

VERSUS.

Et TI; fpei, 6ed; etu.i Tcapi!; fvd;, ouro; dxietiet xo'du.ov wov TOUTW aniffa; eliretv fpb; OUTO;, xouy_\ ptdvov cmioa; etrceTv fptd;, dXXi xaTotxetv auTl; fv w TCETCOtrjxe, TceTCotT)Tai 5' dito Touoe.

(Justinus Martyr Iib. de Monarchia Dei pag. 82 : xal TouTa OSTW; <ppdr,tt (6 'Oppeu;) w; auTOTCTTi; Y£Y0V'0» T0° |J£Y£'9ou; 8eou- xotvwvet 5' auTw xal IIu6aYdpa; fv ol; Ypdt/tr et TI; epeT XTX.)

* npdetotv 5 deio; dptdpto; piouvdSo; fx xeu6uwvo; dxr,pctTOu, fax' av fxrjTat TeTpdo' frc\ JaSsriv, r) STJ TEXE fiT)Te'pa TcdvTwv, TcavSoyea, TcpeotTetpav, Spov icepl Tcaot Tt8eToav, drpoTcov, dxaiidtTjV SexdSa xXciouoi fitv Srftrp.

(Proclus Comment. inPlat. Tim. pag. »69. 13 (pag. GSy scq. ed. Schncider.) : icpdeiet yap 6 6eio; dpt6fid;, w; cpvjotv 6 IIu6aYdpeto; ei; aurbv ujjtvo;- uovd5o; fx xcuSptwvo; XTX. (leg. p.ouva'00;), uovdSa uev axrJpaTov Xe^wv, xal xeu8ptwva Trj; fiovdSo; TT)V evoetSrj xal xpuptov TOU Ivo; bVto; akiav, TCTpdSa Se 5a8e'rjv TT)V TOU VOTJTOU TCXT)8OU; Jxpactv, r)v r) Sui; I;e'jiT)vev, r) fteorj TTJ; fiovdSo; xal TeTpdSo;, SexdSa 3! aurov TOV xdoptov TOV Ttdv-TWV UTco8eyou.evov TWV Beiwv-dptSuwv eixdva; dvw-8ev el; aurbv fxSoSeiffa;. Cf. ibid. pag. i 5 5 C fpag. 367 ed. Schneid.].)

lo dptSptw Se TE TCOVT' tTctoixev.

( Sextus Einpiricus adv. Arithm. lib. IV, 2 p. 332 : xa6dXou piv ouv ot drto TWV pta6r)ftdTwv ITu8aYoptxo\ ptEYdXr)'/ drcovlftouot Suvapttv TOI; dpt8[j.oi;, w; TT); TWV SXWV tpuaew; xaT* auTOU; ototxoujjeVr);' S8ev xa\ iti TCOTE frce!pwvouv TO « dptOftw 51 TE »XTX. )

Ou pti TOV apeTepa byuyol TcapaSdvTa TeTpaxTuv, iraYiv devdou tpuoew; ftcjwfid T' eyouoav.

(Sextus Empiricus I. c. : SftvuovTt; ou ftdvov TOV dptOftdv, dXXi xa\ TOV 6icoSei;avta autoi; TOUTOV, Hu8aYo'pav, w; 8edv, Sti TT)V dpt8ftrjtt. xr)v Suvapttv, Xe'YOVTt;' ou fti TOV auerfpa xtX. TtTpaxtu; 81 TtpooT)YOpeueTO Ttap' autot; S fx T5V Ttpwtwv dptBuwv ouYxeiftevo; tetapto; dpi8ud;. Iv Y^P *a\ Suo xa\ tpia xat reooapa Se'xa yive-Tat, 8; f OTI TeXetdTaTo; dpt6ftd;, dTceiirep fjr'«u-TOV oSdffavTe; TtdXiv dvaXuofiev eVt TT)V uovdSi, xal i\ &rcapy_T;; Tcotoufte8a Ti; dpt8tur|oei;. Hrflfp •n itrioM cpuoew; biilwud T' eyouoav eipTjxaoiv auriv Sti TS xaT* auToii; iv auTw TOV XO'YOV T^; ircavTWv xeToBat cueTaeew;. Vid. eiind. adv. Math. VII, 94 ct quae notavi ad Aur. carm. vs. 47-48. ) u ve'ot, dXXi oe'6eo8e fte6' ouyia; Taoe icdvca.

(Diog. Laert. Itb. VIII, 7 : ?r;el S' 'Hpa-xXeiSv); 6 TOU 2aparciwvo; iv TTJ SoiTiwvo; CTCITO-ftrj ytypxyivai aurov [ TOV IIu8aYdpav ] xai rcepi TOU SXou Seurepov rbv tepbv XdYOv 06 r) dpyr) • e> vdoi XTX. )

Pwftbv epeudovTa; uaxdpwv Oepuoiot odvoioi.

(Sextus.Empificus adv. Math. IX, 128 : fv 6ev xa\ rcaprfvouv OUTOI ot cptXdoocpoi dTceyeoOai Toiv iu-puywv, xal daeSeiv fpaoxov tob; eivOpkt-TCOU;, 0 Bwubv fpeuOovra; XTX. )

16 lodv TOI xudftou; foSetv xetpaXd; Te TOXTJWV.

(Plutarchus Sympos. II, 3 pag 5 i g , Py-tbagoreis vel Orphicis versum tribuens. Cf. Clc-mens Alex. Strom. III p . 435. D ; Atheiueus II p . 65 F ; Gcopon. I I , 35 , 8 . )

Si qnis dicat, se esse Deum preeter unum, is debet mundum huic parem fabricatus dicere : hic mens esl, neque soluro fahricatus dicere : meus, sed etiam liabitare ipae in eo quem effecit; ab lioc autem effectus est. —

Progreditur divinus numerus ex irtcorrupto unitatis latibulo, donec perveniat [ matrem, ad tetradem sacrosanctam, quaj peperit cunctorum omnes recipientem, venerandam, omnibus terminos con-

[slituentem,

immutabilem, indefessam; decadem puram eam appel-[lanL -

Numerum autem omnia decenL — Hand sane, per eum qui nobls quaternarium numeruni

[tradidit, fonlem perennia naturae et principium continentem. — O juvenes, silentio baec omnia veneramini. — Deornm aram calide cruore rubefacienles. — • Idem est fabas et parenlum capita comedere.

300

Notes du mont Royal

Une ou plusieurs pages sont omises ici volontairement.


IEP0KAE0Y2 TOY <DIA020<D0Y

EI2 TA TON IIY0ArOPEIQN XPY2A EnH

YHOMNHMA.

'H qtXooopfa sdr\ tovjc dvQpwitivijc xdOapai; xa\ TeXctdTric, xdflapatc (xev iiA TTJC oXtxr,c dXoYldc xat TOU OvTjToeidouc atoiiaToc, TeXeiOTr,c di 6c TTJC otxe(ac euja>(ac dvdXrnj/ic Tcpoc TTJV Oe(av &|*o(toatv iTcavdvouaa. Taura 8e iceeuxtv dpCTVj xa\ dXrjdtta ttdXttrca direp-vdêcrOat, r) ptiv TTJV dittTpldv TUV icaOtov dioptôuaa, rj S) TO Oetov etdoc TOIC ebputoc fypuat KpoaxTtiHteVrj. Aet ouv icpoc TauTT)v TTJV iTcioTTjuTjv, TTJV uiXXouaav TJUSC xaOapobc xal TeXe(ouc rcotetv, xavova; fyetv TI-vic ev fipayet dttopiouevouc, oTov dfoptauouc Ttvac TCYVIXOUC, odtoc dv ev Ta tt xat eupeOddtoc Tcpdc tb TTJC eu totxc TIXOC dsjtxtdusOa. Ttov di TOIOUTIOV xa-vdvtov Ttov Tcpbc TTJV CTXT|V qtXoaox<{av auvTctvdvctov Ti IIuOaYoptxi ITCTJ T4 oSctoc edtxaXoudeva ypuaS iv TCptoTOic &v Oedjptev cuXoYtoc- Ilepicyei yip Tcdarjc qtXoatvsidc TcpaxTtxTjc TC xat octoprjTtxrjc T4 xaOdXou ddvuaTa, dt' 5v dv Ttc dXrjOetav xa\ dptTTjv xrrjaaiTO xa\ laurbv xaOapbv dicoXdSoi xa\ TTJV Tcpbc Oebv buotto-atv tOTuyrjaeie, xa\ (fi; tprjtnv & DXaTtovoc T(|*aioc,

TUV IIuOaYopt((ov doYpuxTtov 6 dxpiSrjc dtddaxaXoc) (ffv/fi TC xa\ oXdxXrjpoc Ycvducvoc eic TO TVJC xportdec dtptxoiTO eTdoc ccetoc. Ka\ ocpeord yt ta TTJC irpaxTonic dptTTjc icapaT(OtTat vtapaYYcX|AaTa. IIpdiTOv vip Jti tdât TTJV 2v f)|*Tv dXovIav Tt xat âOuuiav- hctite oSctoc IrctSaXetv TTJ T<OV Oettov vvtoacu "Qatcep yip ck>6aXtuj> Xrjiuovrt xat ou xexaOapiuvto t i aaddpa <px-Tttvi Ideiv oiy oTdv TC* OSTW xat d/uy? I*7! dprtr,v M-xTTjitivTj rb TTJC dXrjOe(ac fvoTcrpfaaoOai xdXXocdprjya-vov. Mrj xaOaptp yip xaOapou cqditTcaOai tir, ou Otuttbv J[. "Eart di ^ ttiv icpaxTtxd) tptXoatvptt dpetvic TcoirjTtxvi, dXrjOitac di rj SetopTjTtxrj, wc xi\ iv aOTOtc TOtc ITCIOI TTJV |*iv TcpaxTixTjv cptXtxrosttn dvOptoTcivijv dptTrjv eOptaxotetv XtYOpLtvrjv, TTJV di OttoprjTixilv Oetav dperrjv 6(*vouuivT|V, cv otc auun-pdvac iXdYOCTiTTJc TCOXITIXVJC dprcvic napaYYcXucci,

Tavca vtbvet («vjal) TauT* extuAfra' TOVTOJV yai) ifav n, Tavcct at TTJC Otivjc apeTTJ; tlc trvia oVjatt.

Philosophia cst vitae humarue pnrgatio atqne perfectio; purgatio quidem a brutse materise af-fectibus mortalique corpore, perfectio vero nt quse vitse beatitatem homini propriam restituat et ad divinam eum similitudinem reducat. Ad hsec autem efficienda virtus et veritas maxime sunt idonese, quaram altera tollit affectunm immode-rattonem, altera divinam formam iis qui bona indole sunt conciliat. Ad doctrinam igitur hanc comparandam, quae puros atque perfectos nos reddet, regulas haberi nonnullas oportet paucis expositas, tanquam brevia qusedam artis prse-cepta, ut ordine rectaque via ad beatse vitsj finem perveniamus. Inter regulas vero ejusmodi, quse ad universam philosophiam pertinent, imprimis me-rito nnmerabiratas versus Pythagoricos qui aurei appellantur. Di enim complectontur totius philo-sophiae cnm ejus quse in actione, tuxn quse in contemplatione posita est, generalia decreta, quoram ope quis veritatem virtutemque compa-rare et castimoniam suam recuperare ac dei simi-

41

litudinem feliciter nancisci possit, atque (ut PU-tonisTimseus, dogmatum Pythagoricoram luca-lentustauctor, dicit) sanus atque integer factos td prioris habitus formam perveniat Primo autem loco actuosae virtutis praecepta ponunt : oportet enim primum rationis in nobis pertnrbatioueni atque socordiam corrigere, deinde ita compara-tos ad reram divinaram studium incombece. Ut enim oculus lippitudine laborans necdum purgs-tus ea quse valde lucida sunt intueri non potest: ita etiam fieri nequit, ut virtute carens anieaM veritatis ptdchritudinem cernat. Nam videneim-puro puram attingere nefas sit. Philosophia vero quas in actione versatnr virtutem parit, quse coa-templatione continetur veritatem, sicut et in ipso carmine phiiosophiam activam reperimus dicttsi humanam virtutem, contemplativam antem dirina virtutis nomine celebratam, in iis versibns qai civilis virtutis pnecepta claudunt:

His, inquit, operam da; bsse nsednare; bax aassrek luee te hi dirbue vlruUs vestigils colk>cabaat.[o|>onel:

HIEROCLIS COMMENTARIUS IN AUREUM CARMEN.

IleWTOV o3v dvfjpwrcov oeT ytviaOai, xa\ TOCI Oeov.

"Av6pwicov oi TCOIOUOTV dyadbv ai itoXiTixal dpecai-

Oeoxoiouar i e a i irpb; TT,V Oeixv dpecriv dvdyouaai

ivnircTiuxi. T d be p.ixpa icpb TWV ptydXwv ecrciv tv

ceicyti Toi( dviouor Sib xa l £v caT( nu6ayoptxai( urco-

6rjxai; cd TWV dpexwv «apaYvtXu.aca icpuica ccapaSi-

Swotv £v coTf Iiceotv 6 Xdyo;, TcaibetywYwv rjiia-; dicb

Trjt curv icepl cbv piov dp(a"cr,( yprjaew; Ttpb( TY|V 6e(av

buotwaiv dvtivat. Kat oSto; fj.lv 6 oxoicb( TWV tTtwv

xat TJ TOC]I;, yapaxTTJpa spiXbaosov rcpb TWV dXXuiv

dvaYvuoptdTuiv ixOtivat cou; dxpoacaT(. XpuaS <U

TTJV ixwvuptiav £«vt , Std c b , w ; iv ivceotv, dEpiaca ef-

vat xai OeTa. 0 6 T W y&p xai ypuoouv ytvo; XtYopev

t b i v TOU; dvflpwicivoi; yfvtorv dptocov, drcb TTJ; TWV

oXtov dvaXoyia; TT)V xwv £|8wv oias-opciv Xati6dvovct(.

"Eoct Si xal 6 XP 0 0 0 * dxi6or,Xdv ct xai YT)( OUX dva-

xexX7iopuivov, warcep cd ouYyevTJ xa i ix<c£rjc b*vra cou-

Ttp, oTov dpYupoc xai yaXxb; xa i oiSr|poc Tcpb; S xai

TO uTctpivov eyuaei xixTTjcat 6 ypuab;, tidvoc twv dX-

Xtev ibv oii Tcotibv, ixeivuiv exdocou, xa6' Saov yTJ; u.e-

•t*y_ei, xacd TOOOUTOV xai ei( ibv lUTaSdXXovto;. Tou

ouv ytwoou; lou xacd xr,v ivuXov xaxiav Xau.6avou.ivou,

•cb dytov xa i xa6apbv yfvo; xa i TO icdvTTj xadapeuov

icovTjpiac Tj6o( (IXOTW; ypuaouv £X£y_8r|- OCTUI br, xai

tauca cd £TCT|, SXa Si' SXou bVra xaXd, Xpuoa"

417

xai 6tia TT]V iicixXr,otv dvaytYpaTcrai. Ou ydp i o n

cb fj.lv auTwv xaXdv, xb Se ou xat\6v, wartep £via cibv

dXXuiv, dXXd icdvca ou.o(w( TO xa6apbv ?J8o( ipupaivet

xai icpbc TT]V 6eiav buoiuiotv dvdyei, xai Tvj( nu8ayo-

ptxrjc spiXooofiac TOV TeXeidcaTOv oxoicbv ixxaXuicrei,

UK iv TTJ xa6' £xaoTOv £Evrpfjati aacdc; ftvr\mai. Ka l

Ttpwtov uiv dicb TWV TCOWTWV dpSwii-i6a.

I . I .

'ASavdrou; uiv TcpfiTa Bcouc, vifuo w; iiaxtirtcct, Tttta.

'EiretSi| Ttaawv iwv dpetwv riycpwv iortv T) thai-Geta, Tcpbc TT)V Otiav alTtavTT,v dvacpopdv ixouoa, tixd-•cui; xai TWV iv TOT( iictot vdfiwv TOictpi TOUTT); TjYtvcat icapdYYtXua- UK Set TOU; iYxoou.iou( 6eou(, xard rijv ivuicdpyouoav auToic rdiiv, Tiuav, ijv 6 SrjutoupYtxb; vduo; dua TTJ ouota auTtbv ouu.icpoT)YaY(, cd^a; au-TWV xou; ptiv iici TTJ; icpwTT,; o^aipa;, TOU; Si iici trj; Seuripa;, xai iici TTJ; TpitT,; dXXou;, xai OSTUK; i ? ' ^ ? , pixpi "rri; icdori; TWV oupaviwv xuxXwv ouu,-itXr,pu)Otw;. Tb dp, ? icdx^Tioav urcb TOU Sr|U.ioup-You auribv xai Tcacpd;, TaucT) autou; iYvwxivat ce xai TtuSv, TW 6e(w vduw xiTaxoXouflouvrwv iori xai TTJV SVTW; TtuTjv aucoi; dicoSiSdvcwv xai xb UT)T(

Primum igitur hominem fieri oportet, deinde deam. Hominem vero bonum reddunt virtates civiles; deam autem faciunt disciplina; qna; ad divinam virtutem evehunt. Parva vero in ascensu nutgnis ordine pracednnt; qnamobrem et in Py-thagoricis monitis virtutum pracepta primo loco carminis verba tradunt ita nos erudientia, ut ab optimo rcrum quae ad vitam pertinent usu ad di-vinam similitudinem ascendamus. Et hic quidem versuum scopus est atque ordo, ut expressam philosophi imaginem ante alias quasvis praceptio-nes auditoribus proponant. Aureorum autem ideo habent appellationem, quod, ut in versihus, o-ptimi sint atque divini. Sic enim et auream setatem dicimus illam quae ex hominum aetatibus fuit o-ptima , morum differentiam a metallorum inter se comparatione sumentes. Est quidcm aurum pu-nun quid nec terra mixtura repletum, quera-admodum ei cognata et inferiora metalla, argen-tum, aes et ferrum, inter quae aurum ipsum ideo

' natnra primas obtinet, quod solum prater caetera rubiginem non contrahat; cum eorum singula in eam eatenus mutentur, quatenus terram partici-pant. Rnbigine ergo terrena pro materia; vitio sumta hominum genus sanctum et castum mores-que ab omni parte scelcris puri aureornm nomen jure obtinebant: sic sane et hi versus qnum peni-tus pnlchri sint, aoreorum et divinorum titnlo

rsiLos. s i i c .

inscripti sunt. Neque enim partim pulchri snnt, partim minus pulchri, ut nonnulli aliorum, sed omnes pariter castitatem integritatemqne osten-dunt et ad divinam similitudinem evehunt Pytha-goricaeque philosophi» scopum perfectissimum patefaciunt, ut in singulorum explicatione mani-festum fiet. Ac primum quidem a primis ordia-

mur.

I. i .

Immortales primum deos, ut lege dispositi sunt, venerare.

Cum virtutum omnium dux sit pietas, ut quae ad divinam causam referatur : merito praccptum quoque de illa datum inter regulas his carminibus comprehensas primum locuru tenet, oportere nos deos mundanos honorare secundum ordinem, quem una cum natunt eorum creatoris lex insti-tuit, quae illorum alios in spha-ra prima colloca-vit , alios in secunda et in tertia alios; atque ita deinceps, donec ccelestes orbes omnes comple-rentur. Eos enim illo ordine aguoscere et colere, quo a creatore et patre suo constituti sunt, est divinae legi obedicntium et verum eis honorem tribuentium : atque ejusmodi de illis notiones habere, quibus eorum dignitatem nec nimis au -gcamus nec minuamus : sed eos existimare id

27

418 HIEROCLIS COMMENTARIUS

ojrtpaipuv r>,v a£iav UTJTI diroXetireaOai Taurric, iv Tatc, Ttepl auTuv ewotaie, dXX4 TOUTO aurouc etvai T<©to6ai, 6 viYOvaai, xai TauTrjv eyeiv TYJV Tajtv r)v iiXv)yaatv, iit\ TOV SrjptioupYov auToiv Oeov dvacpepet TO aeaac, ov xai Oebv Oetbv xupioic dv eiirot TIC xai Oebv OTtarov xai dptarov. Tr,v 81 OVTIOC dijiav TOU xoajjtorcotoo xai dptaTOTe'yva ©eou u.bvaK av i£eupot-pttv, ei xai Oeibv atrtov OUTOV xai drpeTrrtov Xovixtbv ooattov noiTjTr,v OrjabutOa. TOUTOUC vip vuv dOavd-TOUC Oeobc tbvdptaaev 6 Xdyoc TOUC ctet xai biaauTuK voouvTa; TOV SrjutoupY&v Oedv, xai dei irpbc TO Ixeivou dyaObv auvTETauevouc, xai drc' ixeivou xb cTvai xai TO eu eTvat dueptaruK xai dTpETtrwc Xate6dvovTac, wc TTJC 8rliuioupYiXT)C atrtac auTouc bVtac eixdva; dTtaOeic xai dxaxuvTouc,. [Ipsite<*Y4p TOI Oetb xai Totautac bTcocjTTJaai eaurou elxdvac, xal u,r) Ttxaac TpeTct4c xai eptTcaOeic TTJ eic xaxiav uTcotpopa, otai elatv ai dv-Optbrttvat dyuyai, Ttbv XoYtxtbv cpuaeuiv TO layOTOV ouaat Yevoc, tboTcep au dxpdtarov rjv vuv TO ttuv dOavaTtov Oetov Xevdptevov yevoc. Kai pt itOTt irpbc dvrtStaaTO-Xd|v Ttbv dvOpurrcfvtov tjiuytbv dOdvaxot Oeoi OUTOI exXii-©riasv, UK (Arfj diroOvriaxovTec irjv Oeiav eut/diav, ptT|St iv XTJOT) Tcori Ytvvdptevoi ptr,Tt TTJC iauttov ou-aiac ptT|Tt TTJC TOU rcaTpbc dY«6<>TT)TOC. TOUTOIC 8i dj dvOptoirivrj dyuyrj totc irdOeatv uTcdxettat, Tcoii utiv

voouaa TOV Oebv xai tjiv iauTTJc djiav drcoXaptfidvouae, rcori ik TOUTUIV dTcoTctTrrouaa. Atb xal eixbruc Otol OrrjToi XIYOIVTO av ai dvOptbTftvat d/uyai, UK dxoOvr,-axouaai icore TX,V Oetav eu^uiiav TTJ drcb 6tou B-UYT!, xctl dvaStuiaxdptevat autrjv rcdXtv TTJ rcpbc Oebv iTctarpooTJ, xai OUTUI ptiv (tbaat xbv Oetov fliov , ixeivuK 81 dxo-Otnjaxouaat, (o>c oitdv TE dOavdtt.) ouafq Oavdtou ptoipac pteTaXayeiv,) ou TTJ elc xb pty) tTvat ixoaaet, dXX4 rrj TOU cu etvat aTCOTCTuiaet. ©avatoc v4p XOYIXTJC ou-atac dOeta xai dvota, oTc irreTat xal d) rrepl tbv iov dpterpoc xtbv TcaOtbv ixavdaraatc. 'Ev r4p TT) ctYvofa T5V xptiTtdvtov dvaYXT) SouXeuetv totc ytipoatv uv iXeuOeptdaai dXXuic otiy oTdv TE T) TT) 8t' dvaptvTjau*: eic vouv xai Oebv iTciarpoqTJ. Meta^u 81 TUV OSTU Xeyoptevuiv dOavaTuiv Oetbv, xai TUVV Ovr,Ttbv, ucefxo-prav, OtSv dvdYXT) yivoc TI etvat, TtpttuiTepov piv dv-OptoTcou, xaTaSeeatepov 81 Otou, TTJ 8t' iaurou utad-T>)Tt T4 dxpa Tcpdc dXXr)Xa auvdrcTOv, tfiart TO Ttav T C XoYtxTJc 8r,ptoupYiac autb iauxtb auvStStaOat xaXuc. Touro 8X, TO peaov OUTE icavTeXV! aYvotav tou Otou (-aytt TCOTI , oure TtavTeXuK dxivrjTOv xai del uioautuc Stapivouaav Yvtbotv, dXX' del ptiv Ytvtbaxet, dXXu; 5i xal dXXui; imudXXet, xai ptSXXov fattv 8te xai TJTTOV. TUI piiv del Ytvtiaxeiv dva6e6r|xe TOU dvOputirivou Ti" vouc, Ttb 81 ptd) drpeTrxwc pr)81 toaauTUK dei Ytvuaxen

esse qnod sunt, et eum ordinem obtinere, quem sortili sunt, cultuin ipsum ad eorum opificcm deum referentium cst , qucm et deum deorutn proprie quis dicat ac deorum summum et opti-mum. Praecellentis autem mundi artificis dei v e -ram dignitatem ita solum deprehendcmus, si eum ct deorum causam et naturarura intelligentium atque immutabilium creatorem esse statuamus. Illos enim immortales deos carmen nunc appel-lat*, qui semper atque eodem modo crcatoris dei cognitionem retinentsemperque in ejus bonitatem intenli sunt atque ab eo et vitam et felicitatem inseparabiliter et immutabiliter accipiunt, quippe qni ipsi sint opificis causat imagines, perturba-tionnm vitiorumque experles. Dccct enim Deum tales etiam sui imagincs gignere : non autem o-mnea mutationibus et perturbationibus obnoxias, ex propensione in vitium; quales sunt animi hu-mani qui naturarum ratione praedilarum infimum genus sunt, sicut contra genus iromortalium de-orum nunc dictum est sununum. Atque bi for-tasse, ut ab animis liumanis distinguantur, im-mortales dii nnncupantur, ut quibus divhne vitae felicitas non intereat nec suae unquam naturae aut paternae bonitatis oblirio subrepat. His autem perturbalionibus obnoxins cst hnmanus animus qni deum aliquando cognoscit et dignitatcm suam recuperat, aliqnando autem his excidit; unde et

haud immerito mortales dii nmncupantnr aninti humani, quod aiiquando, reltcto deo, quod ad divinam vitae beatitudinem attinet moriantur, at-que ad deum revertendo ad eam recuperandam reviviscant, atque adeo hoc modo vitam divinam agant, illo autem , quoad immortalis natura mori potest, moriantur, non quod esse desinant, sed quod felici vita excidant. Nam rationalis naturz mors est alienatio a deo et mente , nnde etiam in vita sequitur vebemens affectuumseditio. Inme-liorum enim ignorantia deterioribns servire necesse est, a quibus non aliter liberari [ ratio-nalis nalura ] potest, quam ea qnae recordatione fit, ad mentem et Deum conversione. Inter deos autem qui immortales vocantur et mortales, uti diximus, deos nccesse est genus quoddam homiue superius, deo autem inferius sit, quod suo inter-venlu extrema inter se connectat, adeo ut totus rerum creatarum, quae ratione prxditz sunt, coetus ipsc secum pulcbre copulelur. Medium vero boc genus nec deum prorsus ignorat un-quara , nec omnino stabilem atque eandem sem-per ejus notitiam habet, sed semper quidem cognoscit, aliter autem atque aliter animuni ad-vertit, atque modo magis modo minue. In eo utiqne, quod semper Deum cognoscit humanum genus superat,eo vero quod non sine mutatione nec eodem semper modo cognoscit divino iofe-

IN AUREUM CARMEN. 41!)

tixot>e6r|xe TOU Oetou, «puoet [xeaov urcoipyov xai OUTC xpoxoirrj BeXTiwOlv i\ dvOpwrtou OUTS dpeXela &rco64v ex 8eou el; TT[V txstrTjv Ttx;tv. Upwra / i p xat BeuTepa xai Tpira 6 8T)uioupYo; 8eb; &rceaTT|ae tpuoet Staiie'-povra cSXXrJXwv, xal pv| auYYedjxeva Tcpb; dXXriXa, UTjSe dpeTT) xai xaxiq TT|V Ta tv Biauet6ovTa' d Sy, xetr' ouaiav eo-TWTa dtBiw; T5J ouu.TtpoeX6ouerTj auToi; TdSJei xaei vevo; Ste'aTT| xai Tai; 8T)iiioupYixaI; et?T(ai; dvaXovov eTdv_8T). 13; y4p f>XE' Tcpwta xai piaa xal iayaTa TT\; TcavTeXeiou aotpia; I) Toi t; ejrev (TOUTO ydp Icrrtv auTT) xai TO eivai TTJ aoqiq, TO iv Taijei xal TeXeio'TT)Ti Ttpodyetv TT)V TcoiT)aiv, tSare cuvtfvai dXXrj-Xatt; aoqiav xal Ta$tv xal TeXeidrrjTa') oGrw ST) xat fv TtpSe TW TtavTl T4 Ttpo; TTJV TcpwTT|v vOTjaiv TOU 8eou YivdptEva Tcpovca dv etv) ev xbauw, x i Si icpb; TT,V ue-ar,v xai OUT4 pteaa, xai T4 TW irepaTt TWV vorjaewv iotxbta TeXeuTaia dv efr) £v XOYIXOI;. "EOTI yap 7r3; uiv S Xoytxb; Stdxoapto; UET4 TOU auuTcesuxdTO; a&Tw doOdpTOu cwuaTo; eixwv SXou TOU STjutoupYOu Oeou. Tr;; 51 ixeT dxpdTTjTO; T4 ev xdaptto rcpwTa dxrjpaTo; etxtiv, xai TTJ; exet tisabTT|To; ptdcr») eixtbv T4 tivTauOa piaa, xai TOU rrepaTo; TTJ; IXET 6ebTY]To; TeXeuTaia elxtbv T4 t"v XoYtxoi; TpiTa xal £ayjr.Ta. TOUTIOV Si TWV Tpttov Yevtov TS [iiv TcpwTov dOavarrou; 8tob; 6 rcaptbv Xbyo; iorjptave, TO ti peaov fjpwa; dyauou;, xai TS fayotTov Saiptova; xaTayOoviou;, w; puxpov C-

aaepov eiadpeSa. Nuv Si iiri T4 Tcpwra TcdXtv iTCavcXOto-pev. T(;o vdptotxai fj xar4 TouTOVTOtfoxaifiTcpb^Tfiv Tat;tv dTCoStSopevT) Ttur); vdpto; piv S SrjptoupYtxo; vou; xai -J) 8e(a pouXTjat; TJ dtSitoc, Tcpodyouaa T4 TcdvTa xal ei; dei Siaatotjouaa, Taiji; Si ivvouoc: i, drco TOU TcaTpo; TWV SXtov xai SriptoupYau Toi; d6avaTOt; 8eoT; auvetaeX-8otiaa, xai Tcotouaa iv auroi; TOU; ptiv Tcptoroui;, Tobt Si OEUTepouc Ei Y4p xai , tbc, iv rcavri Tto XoYtxSi Staxdaptbi, Ti|V dxpdTTjTa tTXa/ov, dXX' Suoico; ev iau-TOI; TcocxiXXovtai xai elaiv dXXoi dXXtov SetoTepot. M^vupta Si TTJ; XOT' ouatav auTwv uTcepov»)'; TE xal OTtoodaecoc; r) Ttov oupavitov apatptov Tacjt;, xa^' ou-aiav xai Sdvapttv TTJV Oiatv StaXayouaa , w; iv TT; ouata auTtbv xeiaOat TOV vdptov, xai TTJV Ta tv SuopuTJ eTvat auTbv TTJ d;(a. 00 yipf tb; iTuyev, uTtoardv-Te; Garepov StexpiOriaav, dXX4 TETaYptevoi Tcpor,X8ov ei; TS eTvat, tboTcep ivivi tjwip Tto SXW oupavw Stdpopa OVTE; pttpT) xal TT)V itpo; dXXrjXa auvTa tv iv TTJ XOT' eTSo; StaaTaaet Sua xal auvapyj drcocwiiovTe;, watt ptT.Si ETcdXXa tv TT); Oeaew; OUTWV iTctvoT,8r,vai TCOTE SuvT-aOat tl pti) pteT4-T»i; cp8op3; Toii TcavToV r)v dSuvaTov iTctaupi6T)vai, tCar' Sv rj TO TcpwTov OUTWV OITIOV dpteTd6Xr)Tov TcdvTT) xai dTptTCTov, xai TT,V ouatav T^ ivepYtia TT|V aur»)v xexTT|piivov, xai TJJV dYaOoTTjTa oux iTCtxTT,Tov tyov, dXX' ouateoptevriv xa8' a&cY,v xai St' auTrjv T4 rcdvTa Tcpo; TO eu eivat rtapd-

rius cst, quippe quod natura medium tenens neque profcctu ex homine in statum mcliorem erectum sit , neque negligentia ex deo in medinm ordinem delnpsum. Opifex enim deus prima et secunda et tertia procreavit natura differentia, et nec inler se confusa, nec virtute et vitio ordinein suum mutantia, quippe quae substantiam perpetuo fixam habentia per congenitum eis ordinem sint genere distincla et pro ratione causarum creatri-cum disposita. Sicut enim ibi prima et media et ullima perfectissimae sapientiae ordo regit; (in hoc enim ipsa sapientiae vis sila est , quod ea quae facit ordinate et perfecte progignit, adeo ut se mutuo comitentur sapientia ct ordo et perfectio): sic sane et in hac renun universitate ea quae ad primam Dei cogitationem facta sunt prima in mundo habcantnr, et quae ad niediam media; ea •ero quae postremae cogitationi assirailantur, sint •n rationalihus ultima. Totus enim naturarum mente prsedilarum coetus una cum incormpto corporc eis cognato totius procreatoris Dei est imago. Ejus autero, quod ibi summum est, imago pura sunt ea quae in mundo prima habentur at-que ejus quod est illic medium, imago media sunt ea quae locuiu medium hic obtinent; extremae autem ibi divinitatis imago ultima sunt ea quae in rationalibus tertia sunt et postrema. Ex his vero

tribus generibus id quod primum est, deos im-mortales hic appellat carmen, medium autcm he-roes illustres atque ultimum genios tcrrcstres, ut paulo post videbimus. Nunc autem ad prima illa rursum revertamnr. Quaenam est lex ista et ci conveniens ordo , et quis honor secundum illum ordinem tributus? Lex quidem cst mens opifex et voluntas divina quae omnia perpetuo producit atque in xternum conservat : ordo autem legi congruus cst is, qui a parente omnium et opificc siinul cum diis immortalihus induetus est , ct qui ex iis alios fecit primos, alios secundos. Quamvis cnim i l l i , tolius coetus rationalis habita ratione, primas nacti sint, inter se tamenvariantur, ct sunt alii aliis diviniores. Eos autem natura inter se et superiores csse et inferiores, indicio est ordo ille ceelestium orbiuin, pro singulorum natura ct po-tcstatc ita inslitutus, ut in eorum natura posita sit lex , ct ordo ipsc eorum dignitati sit cognatus. ISon enim fortuito editi atque orti postea discreti sunt, sed ordine collocati atque distincti exsistcrc cosperunt, ut cceli totius, tanquam animantis unius , diverss essent partes, atque conjunctionem inter se conservarcnt, dum secundum species se-|iarantur simul et conncctuntur, adeo ut nulla situs corum mutatio unquam excogitari possit, nisi eum universi interitu, qui accidere nequit, quain-

•n

410 HIEBOCLIS COMMENTARIUS

YOV. Alxfa Y>p TTJe; Ttov ffdtvTwv ffotfjasuc aoTtp ou-Sctda £XXr| ffpdacariv IUXOYOC TCXT,V TT)< XOT' ouaiav cVraodrriTCK. 'AYaObc ykp Jjv, tpi|a(v iyxfco di ouoeic fftpi oubrvbc ouoiffort lyyivtTou sjOovoc. Al di ffapd TJ)V dY«6oTT)Ta XcYOtuvat alf (at TT)< brjfitoupYfac Toudc TOU ffavTtVc dvvptaffivaic pfiXXov ffipiardacatv f) T&> Osw ffptffoutnv. 'AYffObc Jf) wv TT|V ooatav 6 $edc TA udXtara wpotwuiva a&Ttj> ff ptSfa eptiaet ffpoTJYtiYC , xai SeuTtpa, TA TT,V pUarjv ipotdrTtTa ffpbc aurov xc-XTTjudva, tpUa di xai l<r/jxta TtdvTtav TWV toutoTuv a&Ttp rd Ttpbc TTJV 6c(av dtiotuiaiv uaXtara utpctuiva. Trj di ouatq TWV ytvouivuiv auvdpouoc rjv T, TaLc, wate TO tpuaet xpiifrov ffpoicTOYpevov clvat TOU xara-occarcpou fv TC TOtc dXotc ylttav» xai iv TOTC xa$' fxaatov YTTO; TT)V xat' cTdoc uffdeiaatv xexTT)uivoic. Ou Y>p Tuvaic ixXripouTO TT,V Ta£tv Td ffdvta, o&di ffpoatpiacwv (UTaSoXatc, AXXA vdptotc dr,utoupYtxoTc didpopa ffpor',YCTO, xai TT)V ta£tv dvdXoYov TaTc TWV ipuaewv a<i'at< TXaY/ave. Atb t b vbpw w< dtd-xttVTat, Ttpta ou udvov IITITWV afla vctTtov 6ewv, dXXd xal ini TWV dY'uu>v f) p wuv xai TWV dv6pu>-fftvtov <|>u/wv xotvwc dxouariov. 'Eart fap. sXr,6oc ctdtbv iv IxaaTu yivti xa6' &ffepovsi)v xal uffddaaiv TctaYpuvov. TotauTT) ptiv f) epuatc TWV XO-

YUtuv Ouatwv xai f) rd^tc. T(c di 6 vdpwc xai f) TOUTW iffoptivr) Ttptfj; IldXiv Xiyopuv, of t vdptoc ptiv f) dETpiffToc TOO 6iou dripuoupYtxfj ivepYita, f) Yevvuora TA 6eTa Yivr) xal Tdrrouaa dtdiuc xai dpuTatTXrjruc * f) di aupupuvoc TU vbuw Tiuf) f) TTJC ooa(a< iarl TUV Ttptuptivuv Yvuaic xai f) repbc auTAxatA ou-vapttv i optotuxrtc. *0 Y p &»wc*i TIC , xai uiutttat, daov autup oldv TC* xai T tpt f)v noutTat tou dvtvbeouc Tf)v TUV &ir' ixetvou ffpOTCtvopufvwv dYabuv &rroooyjr|v. Ou ^dp TipLTjaiic TOV Oebv dptaTa 5toou< TI auttp, dXX' djtoc TOO Xaoetv Td irap' ixetvoo Ytvdptcvoc. *Qc Y'P tpaatv oi HuOaYdpctot, Tiut.r)ati< T&v 6cbv dptara,idv TU 6ew Tf)v Stdvoiav &ptoiuar,c* xa(, dari< TIJXS TOV 6edv, u< ffpoadedtuvov, O5TO< XdXr,9cv otdptevoc iaurbv TOU 6cou ctvai xpitrrova- xat, f) xuv Tcpoaetepopuvwv ffoXureXcia Ttuf) elc Ocbv ou Y'vtTat, ci ptf) puttd TOU ivOeou spovriptaTOC ffpoaaYotTO. Atbpa ^dp xai 6ui|-ffoXiat dcppdvuv, ffupbc Tpoorj* xai dvaorjpuxTa, icpo-auXoic yopr)Y(a. Tb Sk evOtov atpdvripia , Stapxwc f,dpaaptevov, auvdffTct Oeoj. XupeTv Y p dvaYxri TO dptouv ffpbc tb dpwtov* SOtv xai ptdvoc lcpcbc & ooebc XtYtrai, ttdvoc 8to-ptXrj(, ptdvoc cibuc cu^aaOau Md-voc Y P °'^' tipUv 6 TT&V d iav ptf) auY/iuv TWV Ttpus-ptivwv, xai & ffpor)YCupuvw< lepctov iaurbv ffpoaaYuv,

diu prinu eorum causa manet immutabilis pror-sus et constans ac natnram eadem agendi vi pne-ditani obtinet atque bonitatem possidet, non ad-ventitiam, sed per se inhserenlem et propter eam nniversa generat. Nulla enim alia justa .causa rerum omniura creandarum ipsi Deo estpraeter naturalem bonitatem. Erat enim, inquil, bonus; in bonum autem nuUa unqunm de uila re cadit invidia. Qu* vero alia> praeter bonitatem creandae nniversitatis hujus causar. dicuntur, humanae con-ditioni potius qnam Deo conveniunt. Deus vero quum natura bonus sit, illa quae maxime ipsi es-sent assimilata, natnra prima produxit; secunda antem ea quae mediam sirailitudinem obtine-rent, tertia vero et omnium ipsi similium po-strema, illa quae a divina simiiitudine essent «naxime remota. Substantiae autem rerum creata-rum eomes erat ordo, ut id quod natura prae-stantius esset mferiori praeponeretur, tum in totis generibus, tum in speciebns, quae singulis gene-ribus snbsunt. Non enim fortuito nniversa ordi-nem suura sortita sunt, neque pro arbitrii sui varietate, sed ex creationis legibus diversa gene-rabantnr congruoque naturarum dignitati ordine disponebantur. Quamobrem illud uti lege dispo-siti sunt venerare, non solum de diis immortali-bus , sed et de illustribus heroibus humanisque animis communiter est intelligendum. Nam sub

unoquoque genere multae sunt species superius atque inferius ordinatae. Hujusmodi igitur estge-nerum rarionalium natura alque ordo. Quae vero est lex et quis legitimus honos? dicimus rursurn legem esse immutabilem illam Dei crealricem potentiam quae divina genera gignit eaque aeterno immutabilique ordine disponit : honorem autem legi congruum es.se essentiae illorum qnae bonoran-tur notitiam et eorum quoad possumus imitatio-nem. Qnod enim quis admiratur, id etiam, quoad potest, imitatur; atque eum cui nihil deest hono-rat accipiendo bona, quae ille porrigit. Non enim Deum bonorabis, si dederis ei aliquid, sed si te dignum praestiteris qui ab eo data accipias. Naro, uti ajunt Py thagorei, Deum honorabis optime, si Deo fias mente similis. Et quisquis Deo tanquam egenti homrem tribuit, is imprudens se Deo superiorem facit. Et magno oblatarum rerum pretio non hnno-ratur Deus, nisi pio animo offerantur : munera enim ac sacrificia stultorum sunt ignis pabulum et donariasacrilegorum prada. Pia veromensfirmiter fundata Deo nos conjungit : simile enim ad simile necessario fertur; unde et solus sapiens sacerdos, solus Deo gratus, solus precandi gnarus dicitur. Is enim solus honorare scit, qui honoratorum di-gnitatem non confundit, et qui se ipsnm primum bostiam offert suumque animum divinum simola-crum facit et mentem snam templi instar ad di-

IN AUREUM CARMEN. 4Jt

Xol df«Xu.O OJIOV TCXTOIVUV TTJV louTOU ifuvj V , Xol voov el; uxoSoyf|v TOU Stiou tpwrot; TOV iaurou XOTO-cxtuai/uv vouv. T( yap TotouTOv xpoo*ct!;et; dxb TWV sv pfo-w xtipivuv (iXuv, o TW 6tw xpocsui; dtyaXita (pyaarj f, Swpov IvouoOat auttji Suvdtfuvov; & Sf) drd Tvjc Xoyutfjc; ouoiac xaOapOstorjc ouptGaivtiv dvdvxr,. "Uc yip u( autol dvSpe; aaa*(, J-uyiie. xaOapSc TOXOV otxstOTipov ixt pjc Oeoc oOx lytr otc xal 6 KuOioc ovv.fiptToti, Xiywv*

cuosotoiv 21 Pporotc yaw|iat TOOOV, Sooav 4Xuu-tai.

Euat6f); Si S rf,v Oetav extOTTJptriv lywv xal ri)v iaurou TtXsiwotv w; Ttptfjv dp(oTT)v xpoectywv Toic TWV dya-Owv a(T(otc, TTJ oxouSf) TTJC xTT)oewc xpdc TOUC yoprjvtiv xtpuxOTac ixtoTpspdptevoc, xa) TW XapGavetv xd dyaOd SuvaoOai Ttptuv tob; dtl StSdvrac OUTO. *0 Si dXXwc TtptSlv xd Osiov xpoaipouptsvoc, xat ptfj St' iauroii, xapavdXupta TTJC, I£w0tv tbxopfac xotttrat rky •ntiTjv , oux oixctav dptTTjv xpoo*f ipwv, dXXd dxo TWV txtdc CCUTW dpootouptsvoc. Taura Si ouSi oxouSa(u dvSpl XaptGdvetv fjSb ptf) pteTd TTJC dp(oTT|C StaOc'otuc Siodpicva. TOIOUTOV Sk xa\ tb TOU I1U0(OU xdXtv dxo-yOtypux. Ilpdc ydpTov ixardpi6ac OuoavTa ptf) pttr' tuotGouc vvuptrjc, xal xuvOavdpttvov xwc ttr| xpoodt-Styptivoc vd xap' abrou Swpa dxtxpCvaro*

dUd ptoi tiaSt X*"*?°; ayaxJuroO *Eputovf)oc,

TO SUTtXioTaTOV XpOXp(vUV TT)C TOOaUTTJC xoXuTiXetac, ott Sf) OeoaeGti yvw|XT) xtxddptT)TO. MiTaTauTT)c yip xdvTa OtoftXfj* xa\ dfveu TOUTTJC ouSiv Otw tptXov dv XOTS yivotTo. Kat ra ptiv xtpt OeootGttac xal 6oidTT|-TOC txavwc iv TW xapdvTi XiXtXTau 'ExttSfj Sl TOV vdptov TTJC TOU xavrdc StaTa^euc dTpexroc cppovpd Sta-TT)pei, xat TTJC tppoupSc TauTTjc tpuXaxa TOIC xaXatotc lOoc T)V St' dxodSTJtuv Spxov Svoptdvttv, elxoTuc ift-

fjc Toic xpottpTtpttvotc u>c dxdXouOov ixdyet Sdypta TO xtp\ TOU Spxou xapdyytXpta.

II. 8.

xai oiSouSpxov — — —

Ndptov iv TOTC xpoTipou; dxt9T)vdptt0a TTJV dtl tboauTwc lyouoav ivepyttav TOU Otou, rr]v diS(wc xa\ dTpexrwc Td xdvra xpbc rb elvat xapdyouoav. *Op-xov 8i vuv ixopttvwc av Ttji vousa Xiyotpttv -ckft iv Tab-TdTT)Tt rd xdvTa Str,TT)pouoav ah(av xal OGTUC aucd

eGatouptivT|V, uc iv Spxou xtoret xparoupttva xa\ StaowCovta TOU vdptou Tf,v Ta;tv, wort dxoriXtopta. TOU Sr,pttoupytxou vdptou etvat TO dxapdGaTov TTJC iv. Toic ST)pttoupyT|3tiotv tuta^tac. Tb ydp Siaptivttv T4> xdvTa, vduto w; StdxttTat, xpoT|youu.tvov Ipyov dv tft| TOU Spxou TOU Oetou, 8c iv ptiv TOTC dtt voouor TOV Otbv ptdXtord Tt xa\ dt\ Staou^tTat* iv Sk Toic xori pulv

vinum lumen suscipiendum pneparat. Quid enim tale de materiis in medio positis adhibebis, unde Deo conveniens simnlacrum facias aut donum, tpiod cum eo copulari queatf Quippe h*c in ra-tionali natnra casta et purgata contingere necesse est. Nam,ut iidem viri dicunt, non habet Deus in terris locum puro animo sibi aptiorem .' quibns et ipse Pylhius astipulatnr dicens :

Piis vero bominibus lantum gaudeo, quanlum coilo.

Pius autem is est, qui divina scientia prseditus suam perfectionem, tanquam honorem pracstan-tissimum, bonorum auctoribus offert, ct illa adi* piscendi studio ad eos qui suppeditare queunt, se conrertit, atque se ipsum ad bona accipienda idoneum reddendo eos honorat qui illa perpetuo largiuntur. Quisquis autem honorem Deo aliter exhibere vult quam per se ipsum, is in bonorum extemorum sumtu bonorem ponit , non suam ei virtutem efferens, sed ex iis qnae extra sunt aliqua dicans coasecransque. Haec vero aecipere ne viro quidem probo jucundum est, nisi a donantis animo eptime affecto profieiscanrur. Ejusmodi autem est et alterum ApoUinis effatum. F.i enim qui animo haud pio hecatombas sacrificaverat, quatrenti, quam accepta illi sua essent dona, re-spondit :

At mihi farra placent pnenobilis Hermionei,

id utique quod erat vilissimum tantat roagnific.cn-tiae prarponens, qttod ntentis pietate omasetnr. Hsec enim si adsit, Deo grata sunt omnia, nihir autem omnino ei acceptum si haec desit. Atqne haec qnidem de pietate in Deum et sanctitate in praesens dicta suffictant. Quandoqnidem vero le-gem, qua universa ordinantur, constaus tuetur custodia, atque veterum mos erat,. custndias hu-jus custodem mystice nominare Spxov,. merito iis quat dicta sunt veluti consequens. dogma hoc do jnrejurando pneceptum subjungit.

II.;».

• Et cole Jusjurandum.

I^gem in superioribos Dei aetionem illam esse docuimns, quae eodem semper modo se habet at-que perpetu» et immntabili ratione res omnes procreat. Jusjurandumveronunc, qustenus.legem comitatur, causam- illam dicarous, quss ooneia in eodem stah» conservat, atqne e» ita arcte conti-n e t , quasi jurisjurandi fide obstricta legis ordi-nem observent, adeo- ut recti ordinis in rebus creatis constanti» sit effectus legis creatricis. Nam ut omnia permaneont, sicnt lege disposita sunt, primarium est opus divini jurisjurandi; quod qui-


voouot irori os iotoTopevotc TTJ; Oeia; Yvt>>oeb>s X"' o opxo; opoiuic TcapaGaiveTOt teev uirb Ttov dptarotiivtov, auOi; Se TT,petT0t UTCO TIOV Ttpb; TT,V Oeiov bTtriTTpoT/riv ctvoYopevcov. 'H yotp TTiprjoTC TtovOeitov vopuov bpxo; vuv XeYeTot, tp SeStTat xal dvT)pTT)Toi TCOVTO icpbc TOV 2T|U.toupYbv Oibv T& YtyvcooocEiv OUTOV TcetpuxoTO' tov TO piev del e/opteva OUTOU dei aeGet TOV Spxov, TCV. Si dpioToptevd rcoTe, Tore xal Ttept TOV Spxov eoeGei", ou pdrvov TOU Oeiou vbptou TTJV TOC;IV, aXXa xei TOU Oeiou

SpXOU TT)V TcilJTlV TCOpoGoivOVTO. ToiOUTO; ptiv o3v 6 TOTC XOYIXOTC êveotv t-vouottou.evo; opxoc, e/toflai TOU TcoTpbc auTtSv xoi TCOIT,TOU , xoi pvb, TcopoGoivetv UT). captTJ TOUC UTC' ixeivou StopioOevTae vbptouc dveYxdCwv. 0 Si iv Toic XOTO TOV piov dvooTpotpoic Spxoc t/.voe

ioriv ixeivou, Tcpbe txXrjOetav ctTteuOuvtov TOU; SebvTtoc ouTtji /ptoptevouc. Tb Y&p atitpiGoXov TT)C dvOptOTcivTjc Tcpoatpeaebic ci; peGauTTjTa pteToûOptil.et, xoi ptivetv trci TT,C TOUTOTTJTOC dvaYxdiJei ev Te Xbyotc xoi epyotc, TOUTO ptiv Ttov YeyevTjptevtov TO aatpic extpoivtov, TOUTO oi Ttov pteXXbvTwv YSîiofOat TO (ieGaiov drcotTtov. Ati TOUTO Sr] xoi pteXtoTo oeGeoOot Tcpoar,xei TOV op-xov, TOV ptiv XOT' oiiaiav TcpouTtdp/ovTO, Ste TTJV TT,C OIOISTTITOC tppoupdv, TOV Si dvOptoTctvov xoi TOIC iv (Jitp TcpaYptootv ircixoupov tb; elxbva ix.eivou, xai U.£T' ixei-vov pe6otbTT)Toc xal eXTjOeiac Y*vbptevov T,pttv TcpuTOvtv, xoi TIOV xoXXtOTbiv T,0bjv TcXr,pouvTO TOUC oe'6eiv OUTOV

pttptaOr)xbTac. LfGctc, Si (Tpxou ptbvov tiv etr) r) TtjpT|-otc Ttov bpttoptooptivtdv, 6oov ioj' iiptiv, dTcapoTcbSioroc, rj Tcpbc TO ptbvtptov xoi dXrjOeuTtxbv TYJC Oeioc e ctoe TTJ Ixouaitp dvaYXT) TOU; oiGovrac TOV Spxov cuvapptb-£ouaa. Koi r) ptev TcptoTV) xai bTcof3pV,TOc euopxio, Sta TTJC ei; Oebv iTtiaTpotpT);, auOt; dvaXaptGdveoOat Tte-tpuxe TOTC TOTC xoOopTtxotc dpeToic TT)V TcopexGaotv ttoptevot; TOU Oeiou Spxou' r] Si puoTixr) euopxio TOT; TcoXiTtxolc dptTat; StaotbêTat. Mbvot Yap c! TO; dpe-T4C TOUTO; xtxTTjptivot xai euopxetv iv TOIC XOTS TOV

piov SuvavTot* rj Si xaxia ptrjTrjp irctopxiac TO> d6e-Gaitp xotj TJOOUC TOV Spxov XOTOTCOTOUOO. Iltbc fiif ov 6 cpiXo/pr]pioTOc T] rcpbc dpYupiou XTJ IV T] drcbSotnv euopxbc rcoTf YISOITO ; Tctbc Si 6 dxcO.aOTOc TJ S SetXbc iptptevT) Tot; Spxotc; xai ot>/_ STCOU 5' ctv ixctrepoc «b-Ttbv OIT)9T) rcXe'ov TI £5etv, iv ol; ioTtv TITTWV, ivTauOa TO oeGac TCOV Spxtov drcoSuoeTat, OVT)TCV xcti ircixripa TCOV Oeitov OYaOtbv dvTaXXoTrbptevoc; Otc Si xaXtoc tb Ttbv dpCTtov iviSpuTat xT?)pta, TOUTOIC eu xoi tb oi6«c TJSV Spxtov SiootbêoOat itepuxe. MEXE'TT) S* dpion) TOU TTjpetv TO Tcepi OUTOV aeGa; TO pur. rcuxvtoc ptr,Si tb; iTu/t /pTJaOoi TITI Spxtp, ptrjSi irci TOI; TcopaTu-/.ouoi, ptTjSi elc dvarcXriptooiv XOYOU, ptr,Si elc TcioTe*-otv SiT,YriptaTOc , dXX' toc olbv T* TT)peiv ourou TT)V /peiav iv TOIC dvaY>toioic TC dua xai Ttutotc, xai TOTI, OTt ptrjSeptio i\"kr\ TSJV TOIOUTIOV otonjpio rcopo-

tleni inter Dei semper intelligentes maxime ac perpetuo servatur : inter intelligentes aliquando, aliquando vero a divina cognitionc nbscedentes ijisum quoque jusjurandum simililer ab bis viola-tur qui abscedunt, contra vero ab illis qui ad Deuni denuo revertuntur conservatur. Namque divinarum legum observatio nunc jusjurandum dicitur, quo cuncta illa cum Deo opifice colli-ganlur ct connectuntur, quae ad eum cognoscen-tlum nata sunt: qnomm ea quae scmper illi adliae-renl, jusjurandum scmper colunt, ea vero quae recedunt aliquando, jurisjurandietiam religionem tum abjiciunt, non solum divinae legis ordinem , sed divinietiam jurisjnrandi fidem violantia. Tale igitur est jusjurandum generibus ratione praditis natura insitum, ut patri suo et creatori sem-per adhxrere ac leges ab eo constitutas nullo modo migrare cogat. Hujus vero jurisjurandi vc-sligium est illud quod in vitae commerciis usurpa-tur, quod homines rite eo utentes ad veritatis normani dirigit. Consilia enim hominum cum in-certa sunt ad certara rationem et constanliam revocat eosque in codem proposito manere cogit, cuiu in dictis, tum in factis; parlim prateritoruin veritatcm demonstrans, partim futurorum con-stantiam certamque fidem exigens. Atque ob bas quidein causasmazime colcndum cstjusjuranxlum,

illud quidem uatura prius quia perennitatis est custos, bumanum autem quod in rebus bumanis auxilio est , quia prioris imaginein refcreus post illud constantiam atque veritatem tuetur eosque moribus optimis instruit qui ipsum colere didice-runt. Jurisjurandi vero cultus unicusest inviolata eorum quae jurantur, quantum in nobis est , cu-stotlia, quaeeos qui jusjurandum colunt voluntaria quadam necessitate ad divini habitus constantiam et veritatem componit. Prima vero illa et roystic* jurisjurandi sanctitas per conversionem ad Deum rursum potest recuperari ab iis qui virtutibus lu-stralibus divini jurisjurandi violationem sanant; jurisjurandi autem, quod in hujus vitae rebus ver-satur, sanctitas civilibus virtutibus conservatur. Soli enim ii qui has virtutes possident, sancte etiam jurare in hujns vitae rebus possunt: perju-rii vero parens est vitium quod morum incon-stantiajusjurandum contemnit. Quo enim pacto ille qui divilias amat, in pecunia vel accipienda vcl reddenda jurisjurandi sanctitatem servare pos-sit ? quove modo is qui incontinens est aut timi-dus in jurejurando perstabit ?ac non potius eorum uterque, ubicunque superiorem se fore putaverit in i is , in quibus inferior est, jurisjuraiidi reli-gione deposita, mortalia ct caduca cum divinis bonis commutabit? At quibus virtutum firma cst

r

1N AUBEUM CARMEN. 423

caivrrat , ei pf) Sta UOVTJC; TTJC. £X TOU Spxou dXrjOeiac. 'Karat Se xauTa TCIOTCV TOIC axououatv, ei TOV Tpdrcov auutfciivov TOI Spxc>) TcapeôtueOa, xat UTjSeutav UTCO-vjitav xaTaXetTCOtuev, o>c dpa TCOTS TOIV avOpamrvwv Tcpa-ruaTtov cpavetT| TI ueiljov f|uiiv dXrÔeiac, etTe dvo>-utorotc, etre xa\ duvuouat. Tb of) a e f c t o u d p x o v o u ptbvov euopxetv, dXXa xai axe/eaQat opxou Tcapeyfu?. OUTO> fkp av TT)pyjoat[#.ev TO euopxeiv, ei pf) xaTa/pr,-aotpteOa TOIC bpxotc. Kat Y&p it TT) auve/cta TOU OUVUEIV âSitoc dv peTarceaot Ttc etc eictopxiav- cpetSoi U TT|pr,atc eireTat. *H yap oux bueiTat, f) STOV S-uvuatv cuopxrjaet* xat OUTC dv vucb auvrjOeiac rcpoSpa— jiot f) YXoiaaa, oure UTCO TcaObSv dxpareiac f) Stdvota asaXeirj. Tf)v p iv ^dp S Tpdicoc dpOtooei /prjOTbc w v , TTJV Se TO eOoc TT,C aTco/fjc Toii bptvuvat. IlpeTcet Si xrj TcpoetpT)|jievT) Tturj Toiv Otoiv f) euopxia, d>c dei aupcpuTOc x a i d>caSbc TTJC tuaeGeiac- xai rap xal 6 Sp-xoc TOU Oeiou vdptou fjv tpuXa; xaca Tf,v TOU icavTOc StaxdaptT)atv. Tipta ouv rbv vdptov Iitbuevoc auTOU TTJ Stacdêt,xai aefciou TOV Spxov TW ptfj rcpo/cipoic auTtji xaTa/pr,aOat, fy' eOtoO?;; euopxsiv ix TOU ptf, elOisOat dptvuvat. Mepo; Y^P ou pttxpdv isTt TTJC tustGeiac fj tuopxia. K a i icepi pttv TOU TcpoiTOu YCVOU; TOJV xpetT-

TOVOIV xai TOU Oeiou vdptou TOU TTJC Td.eto; fjyoupttvov xai TOU auveTcopte'vou Spxou Ttji vbuui Toaaura- Srt oe xai TO pttTa Oeob; YCVO;, S fspauev etYYcXtxbv tTvai, ScuTe'pcoc /pf) TtuSv ircdYEt.

111. 2.

— — inett)' TJptoac dYauouc.

Ourot Tjsav TO ptisov Y'vo; TCUV XoYtxbiv oustbiv, ot pujTi Oeou; TOU; dOavaTOu; TT)V ea>c;)f)c; icXT)pouVcec /oipav TcporjYbuvTOt TT,C dvOpoiTcivric tpuaeoic, x a l a u v -aTCTcuai St' fjauTojv T 4 i a / a T a TOIC Tcpojcotc. TOUTOI; ouv, uic Seurt'potc, Tf)v SeuTtpav Ttptf|V drcoStSdvai /pr), TcpoauTcaxouovTac xai irc' auTbiv TOTt'ua vdu.oitbc S t d x e t V T a t . 'H Y^P °XT) Suvapu; TT)C Ttpt^c iv TTJ Yvwaet T?C ouaia; TOIV Ttptoiptevojv x t i c a f dp' f;; xal TO Toiv Sedvrojv elrcttv TI fj TtpaCat icpbc T 4 Ttptojpteva eu xai xaXbj; icEupisxerat. HSic Y^p a v SiaXe/Oeir; rtc otc aYvoei; Tcbic Se SbSpov rcposdêt TOUTOIC, MV Tf)v d iav oux olSev; "H TcpojTT) ouv xai SVTOJ; TtptrJ, xai irci TUSV dYauoiv f)pojojv, ISTIV fj TT,C ouaia; auroiv xal TTJC Ta;eoj; Y^Siat; xai f) TT;; Tcapeicop«VT)c ivep-Ytia; xai ei; rbSt TO TCOV SiaTiivouaT)c suvTtXeiac eTSr,-

possessio, ab iis etiatn sancte conservatur jurisju-randi religio. Optima autem consctvandae jurisju-randi reverentia! ratio crit, si nec crebro , nec temere, nec quibuslibct in rebus, nec ad sermo-nis compleracntum nec ad narrationis confir-mationem eo utamur, sed quantum possumus illudin necessariis tantum atque majoris momenti rebus adhibeamus , idque tunc, cum earum nulla salus alia, quam ex sola veritate jurejurando con-firmata apparet. Invenient vero haec fidem apud auditores, si morcs ostendamus jurijurando con-venicntes, nec nllum suspicionis locum relinqua-mus, rerum quidquam bumanarum , sive injuratis sive juratis pluris aliquando csse qiiam veritatem. Hoc utique praeceptum, jusjurandum cole, nobis non solum ut sancte juremus, sed ut et a jureju-rando abstineamus, injungit. Sic enim semper sancte jurabiraus, si jurejurando non abutamur. Is enim qui crebro jurat in perjurium facile pro-labi possit : rariorem vero ejus usum sequitur observatio. Aut cnim quis non jurabit, autquum jurat, sancte jurabit, et ita, ut ncque consuctu-dine lingua menti praecurrat, ncc mens aflectuum •ntemperantia pervertatur. Hanc enim morum probitas corriget, illam autem consueta jurisju-randi abstinentia. Honori autem deorum , de quo supcrius dictum, convcnit jurisjurandi sanctitas, ut quae pietatis cognata comesque sit perpetua, quandoquidem et ipsum jusjurandum divinae legis cnstos fuit in custodienda rerum universitate.

Legcm igitur reverere , instituta ejus observando, et jusjurandum cole, temerarium ejus abusum vi-tando, ut raro jurisjurandi nsu sancte jurandi morem obtineas. Pars enim non exigua pietalis est jurisjurandi sancta observatio. Haclenus vero de primo superorum genere et de divina lege, quae ordini praeest, et de jurejurando, quod lc-gem coraitatur. Porro autcm carmendocens proxi-mum quoque diis genus, quod nos secundum diximus, secundo loco honorandum esse, ad-jicit.

III. a.

deiode lieroet illuitre*.

Hi sunt mcdium illud genus naturarum inteyi-gentium, qui secundum a diis unmortalibuslocum tencntcs humanam naturam praecedtint primisque ultima interventu suo connccttint. His igitur, tit sccundis, secundum honorem tribuerc debemtis, de iis quoque intelligentes illud venerare, uti lege disposili sunt. Tota enim vis honoris posita est in naturae eorum qui bonorantur cognitione, unde quid dicere vel facere oporteat- ratione habita eorum, quibus honorem tribuiinus, recte et or-dine ducitur. Quo enim pacto quis sermonis com-mercium cum iisbabeat quos ignorat? quomodo vero illis munera ofleret, quornm dignitatem nescit? Primus igitur et verus honos etiam, quod ad illustres beroes attinet, cst corum non solum naturae et ordinis scientia, sed etiam actionis inde


tn;. SupuiTpu; Sk xa\ Tat; oootat; Irt\ iravtwv Ttouio°6ai Stt TT,V Ttptiiv TOUTO SA.airi TTJ; rcepi aura; tTctoTTifir,; xapavfvtTBt. "Orav yap, 6 ; fxaora a-uatw; fyet xat TOI;EW;, Stayvfofttv, "rore xat errofuvw; TW vouto TT,V Ttudfv auTot; dxoStooouev. Ttftrjaofitv Si ouSiv T£V yetpovwv TTJ; dv6pWTc(vr|; ouota;, dXXi udva xporiyouudvto; IAAV T4 cpuoet xpefrrova, xat TO foa Si, dpeTTj; uxepoTrj xoou.r,6e'vTa. "EOTI Si TWV tpuott xpetTTdvtov xptortOTO; xat dptoro; 6 Srjfitoupyo; 8eo;, ctauyxptTw; TWV TTOVTWV xpoTiuwuevo;. Twv Si iv xdouto xptoTOt o\ dV aurou xat fttT* auTOv, dTpeVtw; autov voouvre; xa\ dxaBto; ivtixovi^duevot TTJV diro TTJ; Srjfttoupytxf"; aMa; el; auTOt»; xaTiouoav Ttov dya6tov utTouo(avou; 6 rrapwv Xdyo; d6avaT0u; 6tob; irpoatt-rrev, ort OUX djTo6vrjaxovatv ovoi dxotTdXXouot TY.V irpo; TOV 6ebv Sftotwatv, dXX' de\ xa\ waaurw; fv aurrj Sta-TtXouot. Meoot Si ouo(a xa\ Ttuyj o\ vuv Xtydfuvot ffpwt; dyauo(, dt\ ptiv voouvTe; TOV Srjtiioupyov xa\ TTJ rtap' auTou tu£w(a xaTaXaurrduevot, ou/ tboauTto; Si ouSi dTptrrrto;. 'Ev yip Ttji ueoto; fjvwaOat rrpb; TOV 6tbv xa\ Tportr.v dxdxuvToy trtiSr/duevot dXXore dXXat; irtiobXaT; rrepA auTOv /optuouot xat TT|V dueTa6*\r|T0V v.a\ rjvtouivrjv 6etop(av twv rrpwTtov rrj iauTtbv TreicXrj-

Ouaftevrj yvtbott Staipouo( Tt eftta xai auvdyovat, rSt rripaTa Trj; ixt(vtov ijroirreCa; dp/_i; TTJ; (aurtov TttKtrti» ftevot fttnjBEoi;. Of Sfj xa\ etxorto; dyauo\ r(pwe< Xi-yovaat, dyauo\ ftiv w; dya6ol oVre; xal tpuTttvot dtei xa\ |ATJT' iv xax(a fAtfr' iv XT,6T| rrori ytvdfitvot, f)ptoc( Si w; Ipo>i; Ttve; OVTE; xa\ fptort;, otov ipwTixo\ xa \ StaXexTtxo\ ipaoca\ TOU 6eou, atpovTt; fjjtS; xat xou-»tt[ovTe; rrpb; TT,V 6e(av iroXrre(av drcb TT;; iv yrj Stot-Tpttrrj;. Tob; Si aiVrou; xa\ 5a(uova; dya6ob; xaXetv f6o;, d>; SvTa; SaT^uova; xat imoTT|uova; TWV 6EUOV vdfAtov, foTt Si Srt xa\ dyyiXou; w; expafvovTa; xac •StayyeXXovra; fj|t7v TOU; rtpb; cuCwtav xavdvac. IIoX-Xdxtc Si xa\ TBI; xptoiv irtivota; /ptbuevot TO rtXdTtK; TOU pteoou ytvouc et; Tpta Teuvouev, xai TO uiv rtpoo-e/_i; TOT; oupavfot; xaXouutv dyye'Xom, TO Si totc irttyetoi; ouvaTtTdfAevov (fpwa;, TO Si 1% toeu TCMV dxpnv dfAtpOTtlptdV drrs/ov SatfAOva;, oiortep rtoXXa/_ou rtotet nXaTuv. "Evtot Sk SXov TO fteoov ytvo; iv\ TJ5V Tpttbv rrpooayopeuouotv trvdfAaTt, dyytfXou; Ttdvxa; Xtyovre;? Sa(ftova; rf ffpwa;, St' &x Etiroftev aitta;, wortep xst vuv TO fieoov yevo; rrav rjpwa; dyauob; etrtev, oSrw; f/ovr»; rcpb; tb Ttpwtov yevo;, bn auyrj rtpb; rrup xai tix; rtat; rcpb; rtaTtpa. "06ev xa\ Otwv rtatSe; o\ ffpwt;

ortse ac perfectionis, quam huic universo suo quisque loco addunt. Oportet vero et omnibus honorem exhiberi ipsorum naturis congruentera; hoc autem earum cognitione efficitur. Quum enim rerum singularum naturam et ordinem intellexe-

, rimus, tunc et honorem legi convenientem eis tri-buemus. At eorum, quae humana natura inferiora snnt, nihil honore afficicraus, sed pracipue ea sola qua> natura sunt superiora : quin et aequalia, modo eminenti virtute pradita sint, Eorum vero quse natura pracellunt princeps et optimus est Deus opifex, oronibus citra comparationem ho-nore praferendus. Mundanorum vero primi sunt ii qui ab ipso generati et post ipsum constituti immutabili ejus cognitione fruuntur animoque affcclibus libero bonorum ab opiiice causa in i-psos profectorum communionem reprasentant : quos immortales deos ideo appellavit carmen, quod nunquam moriuntur, ncque similitudinem Dei araitlunt, sed in ea semper et eodem modo perseverant. Illt autem natura et bonore medii sunt qui nunc dicuntur heroes illustres, qui opi-ricem quidem semper norunt vitaeque felicitatc ab eo illustrantur, non eodem tamen modo neque immutabiliter. Ex eo enim, quod medio quodam statu cum Dco conjungantur, conversionem vitii expertem accipientes modo his modo aliis circa ipsum conatibus choros agitant ct immutabilem unitamque primorum contemplationem sua mul-tiplicata cognitione separant simul et conjungunt,

dum illorum inspectionis ultima stiae initiationi principia faciunt. Qui quidem et (dyauot fjpwt;) illustres heroes merito appellantur; (dyauoi) il-lustres, ut qui ( dya6ot) boni, et (cpwTttvot) lucidi semper sint, atque nec vitio nec oblivione unquam laborent; ( fjpwe;) heroes autem ut qni fpwt; qui-dam et fpwrt; sint, quasi amatorii et dialectiei Dei araatores, qui ab hac in terris conunoratione nos attollunt et ad divinam civitatera evehunt. Moris vero est eosdem etiam (8a([tova;) dsemones bonos vocare, quippe qui ( Sar>u.ove; ) scientes et periti divinarum legum sint : aliquando antem et ('AyyiXou; ) Angelos sive nuntios, quod viue feltcis regulas nobis ostendant et nuntient. Saepe vero rem triplicem cogitatione complectentcs totnm istud medium genus in tria dividimns, et qnod proximum est ccelestibus angelos nuncupamns; quod autem terrestribus conjungitur, heroes; quod vero ex aequo distat ab utroque extremo, daemo-nes, sicut Plato saepe facit. Nonnulli autem totum hoc medium genus uno e tribus nomine nuncu-pant, eosque omnes vocant angclos aut daemones aut heroes proptcr eas quas diximus causas; quemadmodum et nitnc carmen medinm genus tinivcrsum heroes illustres appellat, qni se ita ad primum genus babent ut splcndor ad ignem et ut fiiius ad patrem. Unde et deorum filii merito pradicantur heroes, non ex mortalium coitu ge-niti, sed ex uniformi ipsorum causa prodeuntes, tanquam lux corporis lucidi substantiam comi-

IN AUREUM CARMEN. 425

etxdttec iireuaiT^uouvTai, o&x tx 8vr|TTic auvoualac auto\

Ytvvuutvoi, dXX'IxTT)cttovoetoouc auTwvalTiacTtpoiov-

TiC, CAOV «WC T>j OUOta TOU ttXOTtlVOU OWU«T0C OUvSpopWV'

ouc Sl OTcaiSpov xa\ xa$apdv, ptc$' 8 iTttvoetTat TO IV

trxtS cpoic xa\ xd &TrocnjutptiYdc OXOTW Yivdutvov' Tcpdc, 8

TT,V dvaXortav IYCT TO TptTov xat dvSpoVravov YSVOC TM

lic xsxiav TcoTt xat Xr]tny» Irct^tTcec tTvai, oTc, xa\ TOU

ttt vottv TOV 8tdv dsiaTarai dvSptorroc, Ttdv pu\v dtl

voouvTtdv dTcoXstTcdpttvoc TCO TCOT) ptv) VOttV, TtdV 81

dXgYuv dva6c6rjxtoc Ttp TCOTI voetv xal Ttpdc TT)V 6eiav

txitTTTj[irlv dvaxaXtTa$ai, Sre xal TW Qc(w auvTctTTtTat

jroptf) TOV &Xtxov tp6*dvov drcoiUYwv xal TT)V 6vrjTV)v

TcpooTcdOitav dnoaitadptevoc.TdTt oi>v xal Ttpir,C «t;ioc

Tcsp' rjpudv & TT]C 6t(ac dTroSovTJc r)c;uoutvoc, wc Td TTJC

outrnoc Taov TTJ TOU xptirrovoc pttrouaia xoapujaac.

njxtavjxtt Y«p TtptSv Ttjj IpaaxTJ TOU 6tou xa\ xk &rcwaouv

utiotuiteva auTtJi, eTrt 15 dtdtou TY,V &pto(toatv tTr| x t -

xrxpuva, tfrt dird Ttvoc /pdvou TUYjcdvot TauTTjv daxr)-

aavTX' oToi etatv ol dptTTJ SteveYxdvrec dvQpwTtoi, rctpt

MV tCTJC & Ttaptbv XdYOC V0pL06tTtt.

IV. 3. Toti; TI xatay_9ovtou; otee Satptciva; {wotta fjc wv.

Tac dv6pcarc(vac tjiuv&c dXv]6t(a xat dptTrj xoapn)-

6t(aac oaiptovac xaXct, coc Sav)|xovac xal iTrttrniptovac.

EtTa ytopicjov atVrac TUV cpuaet Satttdvwv, ot TO pt/aov YtvocTtXripouai, xaTajrQoviouc TcpoatiTctv, toc Suvauivac ITTI YTJC TroXirtutaOat xal Yr)tva auiuaTa iTceiatcvai xa\ xara YTJC oixttv, tva TJji pdv Saiptovac eirctiv /td-ptOT) TWV cpauXwv xat dveTctaTT)pu>vwv dvQpwTtiov, wc dSaigptdvtdv TIVWV xa\ d& Satptdvwv, TW 8C x»Tav_8ov£ouc TtpoaOttvat SiatTTTjar) TWV dt\ SaTjptdvtdv xa\ lTnair,pu>-vtov det, xa\ ITCI YT)C TcoXtTtutaOat pcrj rrecpuxdTtdv ptr,8i Yrjtvotc aur,rjv atoptaatv. 'H Y^P *OU xaTav6ov£ou Sat-ptovoc rcpdapriatc ouSev\ dXXtp Ttpoovjxei, r) TW cpuatt ptcv SVTI dv6ptdTctd, tr/cact 81 Ytvoticvw Satptovt, ITCCIST) TO Tp(tov Y»1"»*; X ^ v w v 'S'10? XcYiTat, u>c laxaTov Iv XoYtxaTc ouaiatc xa\ xOov(a; (btrjc iTctarpccpdpttvov. TtS Y«P rcpwTOv oupdvtov T)v xa\ TO tttfaov ctiOcptov. ndvTtuv ouv dvOpwTcwv dvrtiiv xaxd TOUTO xaTax$ov(b>v XoYixoiv, ou rcdvTtdv Si Saittdvtav, ouSc oopdiv, eixditdc iTctauvdtjiac ttrct xaTa/Ooviouc Saiptovac TO&C aocpo&c dvOpwTcou;. Ouxt Y p TcdvTtc dvOptdTcot aocpoi eiatv, OUTC TcdvTtc oi aocpot, dvOpwicof dXXd xat rjptdtc dYauol xa\ dOdvaToi Oeot, cpuatt xptirrovtc dvOpwrcwv Svrtc, aopot rt ttat xa\ ifatol. To&c o3v rotc $t(otc Ytveat auvrtraYptivouc dvOpwTcouc a!6ttv & XOYOC ira-patvtT, ro&c laoSatpLOvac xa\ iaaYYlXouc xat roic aYauoic t)ptoatv &pto(ouc. Mr) Y**-P tpouXdv rt Sat-ptdvtov YIVOC &TcoXd6b)ptev etaT)YtTa$ai Setv rtptSv, toc

tans : lux rero serena et pura, post quam consi-deratur inx umbrosa tenebrisque paululum mixta, cujns lucis rationem tertium humanumque genus in hoc habet, quod in ritium aliquando atque obiivionem prolabatur, unde et a continua Dei in-telligentia homo discedit, qui quidein iis qui sem-per intelligunt eo est inferior, quod aliquando non inteliigat, brutis rero superior, quod aliquando inteliigat et ad divinam scientiam rerocetur, quando et evitata materiali corruptione excusso-que mortali affectu divino cboro adjungitur. Tunc igilur is quoque dignus est qui a nobis hono-retnr, quem Deus admittere non est dedignatus, ntpote qui naturam nostrac acqualem pra-stantioris communione exornaverit. Decet enim illum qui Dcum amat, ea etiam qua? ei utcunque siroilia snnt honorare, sive eam similitndinem al» omni Ktemitate habeant, sive exercitatione ab aliquo tempore eam consecuti sint; quales sunt illi homi-nes, qui virtute exceiiuerunt, de quibus in se-qnentibus cannen pracipit.

IV. 3. Ac terrestres genios legitima faciens honora.

Humanos animos veritate et virtnte ornatos vo-eatgenios sive darmones quasi (SaTjptovac) scientes et intelligentes. Porro autem eos ab illis secer-nens, qui natura dxmones stmt atque medium

genus implent terretlres appellat, quippe qui in terris versari tcrrenaque corpora induere et (sub-ter) terram incolere possint, adeo ut daemonas vocando eos a pravis atque stolidis hominibus se— jungat, utpote qui non daemones, sed ( dSar)ptovtc) inscientes quidam sint, terrestres autem addendo ab iis discernat, qui ( $ar)u.ovtc) scientes semper et semper intelligentes snnt, et quorum ita compa-rata est natnra, ut nec terram incolere, nec in tcrrenis corporibus vitam degere possint. Nulli enim alii convenit terrestris genii appellatio, quam ei qui natura bomo est, habitu vero factus genius, qnandoquidemtcrtium genus terrestre pro-prie dicitur, ut quod naturarum intelligentiura ultimum sit alque terrestri vitte addictura. Priraura enim coeleste est, medium autem aethereum. Quum omnes igitur homines in hoc sint terrestres et ra-tione pradili, non omnes tamen daemones, neqne sapienles, merito haec conjungens sapientes homi-nes vocavit terrestres genios. Neque enim omnes homines sapientes sunt, neque omnes sapientes homines, sed etiam iltustres heroes et immortales dii, qui natura prastant hominibus, et sapientes snnt et boni. Carmen igitur nos jubet homines divinis generibus conjunctoscolere, ul qui daemo-nibus et angelis pares atque illustribus heroibns similes sint. Ne putemus enim carmen hic malum aliquod daemonumgenusbonorandum esse docetc,

426

dlv Ttd Sdljtiev u-iTO TT;; ouvT)8eia( TTJV Xf?tv fpsa(v(tv.

"OXioe, v/ip T 4 ytfpova TT); dv6pwit(vT)c o ia ta ; ou x a -

urjxei TtpiSv Ttp fpwTixwc fy_ovTi TOt3 8edu xal TTJ; iauroti

dStac r)o8r,ue'vai. 'AXX' ouSi aurov TOV dV8pwicov ( « T 4

T 4 xpeiTTOva Ttur)aouev, f4v ptr) roi; xpetTToatv w u o t w

ptevo; $ xa\ TUJ 8e(ai yopw auuepepopcvoc Tt'c ouv v)

Ttptr) xat TouTtdv; TO fvvoua pe'c,eiv, <prjo(. TOUTO Se

fo i t TO Tctt8ea8at ot; xaTaXeXotTcaartv ijutv irapayYtX-

u a a t , xa\ w; vduotc iptptevetv TOI; exetvaiv XO'YOI; xal

TT,V auTT)v SSov pttTtevai TOU jitou, T)v extivot SICXOOVTC;

oux itp8dvT)oav TauTTic rJLjtiv ptcTaoouvat, dXX' atortep

Ttv4 dedvarov xa\ TtaTptjiov xXrjpov Sir^aiviaavTO TOI;

puTaYeveo-upou; OtatpuXdcat, T 4 OTOtyeTa TWV dpcTwv

xa \ TT",C dXr)0e(ac Toii; xavdva; ett; xotvov optXoc iv

Ypduuaat xaraeipttvot • oTc TO ire(6ea6ai xa\ t*5jv iiro-

pttvwc» dXT)6totipa ixtfvwv TIUT) yiyytxtn, r) eX TIC

y_o4c auroic iirtpipT) TcoXuTeXeo-rdrac xat ivaYt'"r, TCXOU-

OtWC. TotaUTT) pUjV T) TtdV XpetTTTlVWV TtptT), dlTO TOU

SrjpttoupYOu dp;apttvTj xat eic dvSpaiicouc TOU; 07^8011;

irepaTouptivT) St4 utaoiv TWV oupaviwv xa\ aiOepfwv

Ytvwv. 'ETcttSd) Si x a \ TWV xav4 TOV Btov ayeaewv

TtXetaTov Set TcoteiaOat Xdyov, olov rcaTipwv xat auYYt-

vwv (ot ou TtdvTWc ptev eiatv ayaSot , Tcdvrwc oi T4

Ttpttov wc irpoc T)ptSc TT) d;(a TTJC aytaewc xexTTjvrat),

TOUTOU ydptv iTcr\yayt'

HIEROCLIS COMMENTARIUS

V. 4.

Touc Tt yovetc Ttpa, TOU; T' 4YX18T' ixYevawra;.

Toii; pttv 07x800; dvQpwTJOu;, w; Satuoviou; xat 6i(ouc, afoetv 6 Xdyoc tTciOeTO* TOUC. Si Yuvfac xa\ TOU; iY-vuc Tt TOUTWV TT) apuaiXTJ auYYeve(q TrpoaT)xovTac, 6rroio( TCOT' av wat, St' OUTT)V TT)V TTJ; ayeaewc dvctYXT;v

TtuSv elaT)YtiTai. "Orrep y4p dipiiv ot xpttTtovic tiat xav4 T?,V dtStov auYYe'vetav, Tcart'pwv ptiv Ta|tv iyovrec ot oupdvtot, auYYtvwv Si Ttpttwv ot TJpwec TOUTO Tcpo; TOV 8VT)TOV piov auvTtXouatv vjptiv ot yoveic xa\ ot d -yiareic, ot eyfuTaTa TIOV YOVSWV SvTt;, xat St4 TOUTO

TTJ P«T4 Yovia; TtptTJ aeptvuvdptevot. Ilbic ouv xal TOU-TOU; Tipf/,aopttv; apa TOV iauTwv ptov irpo; TTJV ixeivb» dTteu8uvovTecYvwptT,v, &an So^diletv Tt Taura xaiTrpaT-rtiv, Sav ixeivot; eirj cptXa; 'AXX' OUTW; 4V TceptTpaseci) T) TWV dpeToiv daxr,at; irpo; xax(a; airouSi)v, el Tuyotev SVTC; TcovTipoi of rcaxeptc 'AXX4 driu.daou.ev aurou; el; irdvra St4 TT)V TTJ; xax(a; xaTavvwaiv; xat irwc tn rw TtapdvTi vdptw Tcet8optt8a; TCW; Si TT)V OeoetSr) elxdvi TWY Yovewv T) T?)V T)pwixT)v TWV dYy_taretdv Iptsiaatv txi\ TipudVTt; oux el; ixeivou; daer>i)aopttv, ot; TOUTOUC eot-xevat ©aue'v; xat OUTW; r\ Soxoiiaa St' dTCttSttac Yovtuv dperr) djpitv daxeiaSat ei; pteiT/iv xaxov TctptaT^atrat, TT)V dae'6etav. Iltiddptevot Si irdvra YOvtuai, irwc oix

ut cnipiam fonilan locutio heec e communi usu significare videatur. Omnino enim non decet eum qui Deum amat et suam dignitatem intelligit ea honorare, quae hominibus natura sunt deteriora. Imo vero nec ipsos homines post praestantiora illa honorabimus, nisi prastantioribus similes divino-que clioro conjuncti sint? Qui igitur honos ltis quoque exhibendus est? legitima, inquit, facere : hoc vero est iis obedire praceptis, quae illi nobis reliquerunt, et eorum dicta tanquam leges obser vare, atque eandem vitae viam ingredi, quam illi einensi nobis monstrare non dedignati sunt, sed operam sedulo dederunt, ut hanc velut immorta-lem qunndam paternamque hereditatem posteris conservarent, virtutum elementa veritatisque re-gulas in communem usum scriptis inandantes; quibus obsequi et congruenter vilam suam insti-ttiere verior est eorum cultus, quam si quis liba-mina eis offerat sumtuosissima profuseque paren-tet. Htijusmodi igitur est honos superis tributus, qui a creatore incipiens in bonos homines per inedia ccelestia atque aetherea genera dcsinit. Quo-niam autem et neccssitudinum, quae in hominum vitam cadunt, pracipua est habenda ratio, velut parentum et cognatorum (qui licet non omnino boni sint, omnino tamen proptcr necessitudinis dignitatem merito apud nos sunt in honore) id-circo adjicit:

V. 4-

Observa etiam parenles et eos qui proxime coguti sunt.

Ut bonos viros, tanquam sapientes et divinos, colamus carmen nobis praccpit , parentes vern et naturali cognatione eis proximos, qualescunque demum sint, propter ipsam necessitudinem honu-randos esse docet. Quod eDim superi nobissunt, coelites quidem aeterna cognationc parenlum loco nobis conslituti, cognatorum autem bonorando-rum loco heroes : id ipsum nobis in hac mortali vita sunt parentes et propinqui, qui parentibus proximi sunt atque ideo proximo post parentes honore decorantur. Quomodo igitur hos quoque bonorabimus? num vitara nostram ita ad illo-rum sentcntiam componendo, ut ea quae illis pla-cent, nos et sentiamus ct faciamus ? Ita vcro exer-citalio virtutis vertatur in vitii studium, si forte mali sint parentes. Num vero eis in omnibus, ob vitiorum improbationem, honorem denegabimus? Quomodo igitur buic legi amplius parebimus?aut qui fiat, ut dum divinae in parentibus imaginiant heroicae propinquorum speciei honorem denega-mus, non in eos impietatis rei simus, quibussi-railes hos esse dicimus? Ita vero virtus, qu* a nobis in negando parentibus obscquio exereeri videtur, in malum gravius, impietatem cedet. Sin

IN AURBUM CARMEN. 427

iv TCOXIV TYJ; euaeGsia; aTC9irtaoi(A£v xai T/JC. aXXr,c iiCT>i<, ci Tuyoiev Ixeivot 8il [Aoy_9r,p(av TOOTCOU |A?| rpoc T ! ovrwc xsXi TtaiSaYioyouvTec r,u,ac ; Ei |A2V îp TOUTO xavTioc i)v aXr,62c xai xaXov, 8 TOIC Yovtusi ita-piSTatO, SUUIilOVOC 7j TWV YOVSIOV TljAT) TT) TWV xpciT—

TOVIOV IYIVCTO. Ei 82 eVnv bre TWV Otiiov vbuiov avr,xobc tsTtv f, Ttov Yoveiov Ttpoaipcsic, t i 8ei TCOICTV eic avTi-vouiav iuTTtabvTac TOiaurqv, rj TOUTO, 8 xat erci TWV aXXuv xasrjxbvTiov ex rcepiaraaewc tic tvavriwaiv IX-ObvTuv rcpoarjxei cpuXaTtciv; Mei(,dvwv Y»P *°->( IXar-TOVWV rcpoxtttuvtov xaXwv T ! ueit ova rcpb Ttov IXaT-TOVMV TcoieTsOat 8ei, orav ur) iucpbTepa i;>) 8i»aw£eiv. Olov xaXbv (Acv Tio Oew TceiOeaOai, xaXbv 82 xai TOIC rovtuai. Ei Y°uv ec xauti avoi rj aucpotbpoiv rceiOw , fpustov av eiv) xai auayov tb Y(vbuevov el 82 rcpbc aXXo uiv 8 Oetoc vbuoc, rcpbc aXXo 82 ot Yoveic cpepoiev, pi/ojAe'vr,c TTJC atpcaeioc, TOTC ducivoaiv frcesOai 8ei, vcpbc vaura ubvov dTcctOouvrac toic Yovcuai, itpbc a xsi auToi TOTC Ocioic vbuoic oi rceiOovTai. Tbv Yap f~-XatTttv jkKiXditevov TOUC TTJC dptT>)c xsvdvac ouy olbv te TOTC TOUTouc TtapaGaivouai auucpoAyeiv. Eic 82 T ! dXXa vtavra Yoveac TitAijaouev uTcepSaXXdvrwc, orbuaTOc CxTjpeaiav xal ypYittarwv y_opT,Yiav auroic TcapeyovTtc Sri (AaXiara TrpoOuuOTaTry. Aixatov yip Xp-*)0"3" au* TOUC oTc iyirrrfiiv Tt xai lOptupav. 4 0 82 TT,C dx' exeivoiv

SiaSo/rjc oux rjpr>|Tat, TOUTO IXeuOtpov TTJC drt' Ixeivuv SeaTcoTtiac dcpiqaiv 8 vbpxoc, xai TOV AVTWC rcaTlpa ?r)Teiv TtapaxeXeutTat, xdxeivou lytaOai, xai TTJC rcpbc ixeivov Sitotwaewc TcXe(oT7]v eTCijtiXeixv TcoieTaOai. Kai OUTO>C djAwrtpa SuvaaOai aupxGaivet, Toi -e Oeia dY«6i SuvaaOai trjpelv xal T ! dvOpwiriva. Kal oure Si' olr aiv dpet>)c ymitx)v Oeparceiac oXiYwpâojtev, oure 8ti T?,V dvbrjTov urretjiv TO pteYiarov TWV xaxwv dae'6etav tloSe-^bueOa. Ei îp itportivoiev Odvatov pt2) iteiOopxtvoic r| xXrjpou dXXoTpitoaiv, ou82v 2xspo6eia0ai 8eT xotc TOIOU-TOIC , dXX' tu eiSevat T( tb TauTa TtciabpLcvov, xai Sti tp lyimiaav aTceiXouai ptbvio" xb 82 dTcaOic TOUTOIV IXeuOepov rcpoaijxei TT)peTv xai pxbvto 9tb>. tuiteiOec. Tipil) ouv YOVIOIV i bvTo>c, fy SiSwaiv 8 trjc dperTic axoitbc, pnire awpidTo>v aitiSopievouc r)u3c u.rt-e y pr)-ptaTWv, dXX' IxbvTac OUTOTC OTtoTeTayOai eic rcdvTa r i TOiauTa. llpiiret Y»p pt Te T}JV SI' aucoupYiac Otparctiav Irci YOVCWV rcapaiTeiaOai, Iveuayripioveiv 82 ptaXXov auTrj, 8ao> av pxSXXov erciitovoc YsvrjTat xai SouXorcpe-Tojc, ptT|Te ouaiac Saitavwptevr.c cpeiSwXouc yiveaQw, dXXi TcdvTa itpbc TJJV Ixeivwv ypetav 2to(uu>>c rtapeye-aOai, YeyriObTac xai rjSoutvouc Irci TOIC etc txeivouc itbvotc te xai dvaXwu.aat. Tb YaP euyapiatoic rauTa itoieiv xai xbv T>)C dpctrjc Staawtiei vbuov xat rbv trjc cpuaewc ditoSioioaiv fpavov. Toiautr) peiv •?) TWV YOV2WV

aatem in omnibus morem geramus parentibus, qui rursus pietate aliisque virtutibus non excida-mus, si forte i 111 propter morum pravitatem, nos ad ea , quae vere bonesta sunt, non inslituant? Nam si id quidem omnino verum atque honestum esset, quod parentibus videretur, bonor eis liabi-tus cnm illo consentiret, quo superi afficiuntur. Sin autem divinis legibus repugnat aliquando pn-rentum voluntas, quid aliud nos facere debemus, quum in ejusmodi legum pugnam incidimus, qnam quod in aliis eliam officiis, quando casu ali-quo inter se pugnant, observari oportet? Bonis enim majoribus minoribusque simpl propositis majora minoribus sunt anteferenda, quum utra-qne conservare non possumus. Verbi gratia, bo-num esl Deo obedire; bontim vero et parentibus. Si igitur eodem ducat utrisque debita obedientia, lucrum sane contigerit inopinatum nec controver-sum; sin autera ad aliud nos divina lex, ad aliud parentes trahant, dubia electione visa, meliora nos sequi oportet , in iis solum non obedientes parentibus, in quibus ipsi divinis legibus non obe-diunt. Fieri enim non potest, ut is qui virtutis regulas observare vult, cum illis consentiat, qui eas violant. In caeteris vero oinnibus parentes summo bonore prosequemur, corpuris ministerio et facultatum sumtu iis quam prorotissime deser-lienles. jEquum enim est eos illis uti quos genuc-

runt atqne aluernnt. Quod antem subolis ex iis orta> non est, id a dominio eorum liberat lex jubetque verum patrem quasrere eique adbaerere, atque ad ejus similitudinem sequam accuratissimc componere. Atque ita fit, ut utraque possimus, tum divina bona , tum humana conservare, et neque virtutis praetextu observantiam parentibus dcbitam negligarous, neque stulto erga eos obse-quio impietatcm admittainus, quod estmaximum malorum. Si enim illi nobis non obedientibus mortem vel exberedationem minentur, nihil istis nos territari debemus, sed rite considerare, quid sit quod illa patietur eosque illi tantum minitari quod genucrunt, id autera quod liaec pati non potest, liberum servari oportet Deoque soli mori-gerum. Vcrus igitur parentum honor is est, quem pcrmittit virtntis scopus, ut nec corporibus no-stris nec pecuniae parcamus, sed libenter iis in ejtisniodi rebus omnibus obediamus. Decet enim nos neque manibus nostris obeunda in parentes officia detrectare, scd illa eo magis decori ducere, quo magis molesta sfint et servilia , neque faculta-tum sumtui parcere , sed omnia promte in i l lo -rum usum conferre, gaudentes laetantesque labo-ribus ac sumtibus in eorum commoda iropensis. Qui cnim haec grato animo praestat, is tum vir-tutis legem obscrvat, tum nararae debitam gra-

1 tiam refert. Hujusmodi igitur est honor, qui


Tijtrj. 'H Si TCV iftwtim, &t*\ipa pieT' ixeivrjv TB-Tayp.ivrj, rtpoc TTJV Trje tpuaeioe iYYOTT|Ta TrapajjtcTprjaet TT|V Oeparcttav, TOOOUTOV Trje pttra YoWae. Tijjtrje fxdarw TMV auYYevCv vejtouaa, Sdov av fj rrpoe Ixeivouc ifV^' TTrt uxosaivr} • SrjXov Si Srt xai ircl TOUTWV Trje dpetTJe dSeairdrou juvouarje.

VI. 5 .

T«5v 8* dUcov Apcrfj noiev 9(Xov, Sane dptaro;.

Mtta TT)V TcpciTr|v TLJATJV Tvje ctvco auYYtvtiae xai iTcou.ivr|v ixeivri TTJV rcepl Y<>V««« xai auYY*vtre dxo-XouOco; & «tXoicotoe rcapaSiSorai vdjtoe, TCOV *T;U) TOU Ye'voue TOV dptaTov ete anXiav ixXeêoOai xai Ttpoe TTJV TCOV dptTtov xotvcoviav auTtjJ auvdTcreaOat xeXeucov, fva T6V aYaObv dvSpa Si' iyaQipi aitiav fvwjuv cpiXov, xai jtrj xat* dXXae XP''"5 auxbv oUettopttOa, cbar' iotxivat TO TcapdYYeXu.a TOUTO TTJ ictpl Ttov (UTrjXXaydniv TOV ptov arcouSauov dvSptov faoOrjxrj. 'Oe yaf ixti TO6; iiciarrJLLOvae jtdvouc Ttbv dvOptoTttov IXcYt ottv TtjtaV OUTW« tVrauOa TO6« aYaOot/e tptXoTcoteiaOat rcapatvet Ltdvoue , 81806; drri ptiv Ttbv dXXtov IxXoYrjV, irci Si YO-vitov xai auYYivtbv dpxouptevoe trj tfdaet. 'AitXto; yitf TO Tcpdacorcov TOU TcaTpbe xai TOU dSeXtpou auvciaaYtt

TTJV TtLLT|V, iicl Si Ttbv dXXtov f] dperrj icoui TO TIUIOV, toarcep xai irci Ttbv ix TOU Biou dntXOdvTtov. T i Si icpb TOUTCOV xat' auTTjv TYJV tpuotv iari Ttptta, ixtt uiv Otoi xal rjptote, ivtauOa Si rcaTtpee xai auYYtvtt«,iv OwjTrj cpuatt TTJe dOavdrou auYY*veia« fjiitv etxdvae TcpoTtivovree. Totaurrj ftiv fj rcpdVrrj Or-pa xai fj xtvjate TOU epiXou. Ti« Si f; Tfjprjate aurou fj rcpbe xotvwrirr Ttbv dYaOibv rju.tv auvrtXouaa, xai T(« rj drcdOtste, i iv rcpbe T6 Ytipov ufcaSaXXdutvoe epatvrjTat xal jif| rcttOd|jtvoe Tai; rcpbe -cb BiXTtov dYouaate aujicMwXiate, i;rj«XiY«.-

VII. 6—8.

npaiat 8* tixt Xotot; IpYOtai •? httoptiftLOtot. Mr,S' IVjaipe ptXov aiv ajiaordSoe eivtxa juxpry,, Sppa Suvg * Suvapte rap 4vdY*v|e iYYuSt vatii.

115; 8et rcpoatpe'peaOat Toi; tpiXot; ivxauOa StaXeYi* Tat, xai TtptoTOv ptiv STI TA xaXi elar|YOuiitivote tctVrste xai irc' tiitpeXeia -crj îucipq Tcpdrcouatv tVrtotiv ixdvctte Sei rteiOapytiv. npb; îp TOUTO TO xoivtovtxbv dYavrf 6 Trje cptXiae auvqrcTtt vdpto;, OTCVJ; rjttti; rt cvVqytXtttuOt rcap' ixeivtov tl; dprcrje irciSoatv xal rcap' riptcbv ixttvM. 'Q« Y»P xotvi|v oSbv TOU dpiarou piou rcoptuoptivoue, dVep av dXXo« dXXou rcpotSrj LLSXXOV, TOUTO tle xotrbv

debetar parentibus. Is autem, quo propinqui omantnr, altero post illum loco positus, cultum ad naturae propinquitatem componet, tantnm sin-gnlis cognatis alterius secundum parentes bonoris tribuens, quantum ea quar. cum illis intercedit propinquitas significaverit: manifestum antem est virtntem etiam borum habita ratione debere li-beram manere.

VI. 5.

Ex aliis vero amicani tibi adjuoge, qnlsqnis virtute pra> stantissbnus esL

Post prirouin honorem superioribus cognatis exhibendum et proximum illi, parentibus et pro-pinquis debitum, ordine suo lex de faciendis amicis traditur, qua jubemur optimum quemque, qui nobis minime cognalus s it , amicum deligere et cum illo ad virtutum communicationem con-jungi, ut probum virum ob causam bonam ami-cum habeamus, non autem propter alias utilitates eum asciscamus : adeo ut hoc prseceptum videatur ei simile, quod de pneclaris bominibus vita fun-ctis tradilur. Sicut enim ibi ex hominibus sapientes solos esse houorandos dicebat, ita hic eos tantum qui boni sunt amicos faciendos lex monet, per-mittens in caeteris quidem deleclum, in parenti-bus vero et cognatis naturali vinculo contenta.

Ipsa enim per se persona patris et fratris bono-rem simul affert; inaliisvero virtushonoremcon-ciliat, quemadmodum et in illis qui de vita deces-serunt. Ea vero qua: his antecedunt, ipsa natura sunt honoranda, iliic quidem dii et heroes, hic autem parentes et cognati, qui in mortali natura cognationis immortalis imagines nobis exhibcnL Sic igitur primum quaeri et comparari amicura oportet. Qua ratione autem amicitiam ejus reti-neamus, qu* ad bonorum communicationem conducat et quomodo eam deponamus, si ille in deterius plane mutehir et meliora suadenbbns auscultare nejit, in sequentibus narrat.

VII. 6-8.

Lenibus dictis cedas et ntilibnt factis; neve oderis amicum propter leve peccatum, quoad potes; facultas eoim prope necrssitalem bsMat.

Dfsserit hic de modo quo nos erga amicosgerrre oporteat, et primum quidem debere nos libenter eis auscultare, quiun suadent honesta et Km qnampiam in nostrum commodum fachutL Nam ad consequendum hoc bonum hominum congre-gationi destinahun amicitiae lex conjungit et obli-gat, ut et nos virtutis incremento ab iis anget-mur et illi vicissim a nobis. Oportet enim eos, qui tanquam commiinem vitae optimae viam m-


ostXoc xaTo/ct&eoOat Set, icpduc ulv ctxovrae. Totc xa -XSc ufi)YOUuie'voic TUV cpiXuv, xpduc 8i auToir, TUV xaXuv TT,V xotvuviav xpoTe(vovT«c, icepl Si xpT)uaTwv ij OOCTJC fi vwor, dTXXou TWV i x TTJC 6vr)vf)c auaTOivJat' (iijMxwxoTt auToic Staipepouivouc. Touro Y«p TJV dptap-TOJOC ervexa titxpijc eic iicry8eiav xaOCaraaOai TOIC «pl va (UYtaTa dqada tpCXotc fjutiv 6Tcapy_ouaiv. Elc xdVca ouv Tuv q(Xuv dvs£6pte6a, u c uirb prjdoTTic svdvxTic TT)C 0)iXtxTjc StaOiaeuc meiidtAevot, icXfjv ivdc. Oii fdp Si) xa l itpoc vo v_eTpov bicofepoptivoic auTOtc tfyouiv, ouSi lUTafiaXXoptsvotc i x TTJC icepl cpiXoao*p(av OTOUOTIC eic ivepav xtvd TOU p(ou icpddeaiv iicaxoXoudrj-eopiv xat aurot owexopepdptevoi TOIC dicoicdcTOuaiv i i tb TOU xpbc apevfiv axoicou , aXXit ptdXtara piv Tcaarj ptT)-j-enij icttpaadpte6a TOV cptXov irtavop6waaa6ai * ptf, ict(-tovrtc 8i fjauyfav iiopttv, ouvt lyBpbv icotouptevoi St l cf,v xpouicT)pYptdvi)v iftX(av, ouvt ptXov irt 8 i i Tf|v icpbc TO vtipov pteTaooXrjv. "Oare voufou y_aptv vbv cptXov xoxi dxo6i)adpte.6a, wc ptT)X£Tt Suvdptevov clvai xotvuvbv fptiv iptTT|C, f)c ivexa xa l vi|V «tpyijV cptXov autbv (xotr.adpuoa. 'H Si dndOeaic cpuXatrifw vb ptf) tlc f/Gpxv tuvaTceaeiv. Aei yif, el xal Ixeivoc TTJC tptXtac iauTOv 6ice^TJYaYev, fiptSc Y o o v TtXetaniv iittpiiXtiav xouia6ai, Siruc sfcavaxXr,8e(Tj icpbc vb Siov, oux dâ-XMVTOC Tf)v dTcdn-cuatv TOU cptXou o&Si bicepeppovouvTac

tb xavaSsic auTou Tijc YVWCI.T)C, SSupoptivouc Si ptStXXov xal 6pT)vouvTac &itspaXYeiv OUTOU xai &Tcepeuy_ea6at, xai TtdvTa icetpSadai icoteiv Ta icpbc TT|V i x pterapte-Xt(ac auTT|ptav aurbv liravdYOvra. Totaufa 8e iar i rb pt^Tt otcpi ypTiptdtuv ptrJTe rcepi Sotfic aufS> Stacpi-pea6at, xai TO ptf) bf' 66pei TTJC xoivuvtac aurbv drco-arepeiv, pti)Si cp tXoripi(av laurou icotetaSat Tf)v ixetvou Suerruyjav. 'EiteiSf) Si xai icpbc Tf|v dp(an)v TWV cp(Xuv TTjpriatv xai icpbc rfv eSXoYOV dirodeaiv xai irpbc cfv i x pteTapteXe(ac autuv iicavdxXi)atv TcXeiara auptddXXeTai TO fitiefepov dve^txaxov xa i icepi ptrjSevbc rcpbc Tobc cptXouc ptwpoXoYoupttvov, ptrjSi iêraaTtxbv rcpbc dxp(-6etav, dXX' Saov oTdv TC &icoptovT)Ttxdv* St i TOUTO ITCTJ-YaYtv Setpa SUVTJ. ETaa fva ptf) Tf)v Suvapttv T U fijc Tcpoatpiaeuc pttTpu xavov(ai) TIC , dXX' auTu T U TTJC puaeuc epopi)Ttp, oaov f) dvdYxr) icpoaeXuouaa ijeup(-axt t , iicr\-(a-(t S u v a p t t c Y^P d v d Y » i ] ( I Y Y 0 ® 1

v a ( e t . "Exaaroc Y°Pi w v otetai 8uvaa6at, icXiov Su-vdptevoc UTtb Tfic dvdvxTic iXiYX*Tal- TOOOUTOV OUV irpo6upteio6at xpf Tuv ts(Xuv dvi/ia6ai, otrov f) dvdYXi] Se(xvuatv f,ptSc Suvap^vouc, xai TO' Y« il*lft]c, dtpd-pijTov paviv TT) T^C ptX(ac dvaYxi] «-opTjtbv rcottiv. Mf| îp or\ icou Ta icpbc p(av iTciTartdpuva ptdva oiuue6a Tcpoarjxeiv Ytvvatuc &rcoptevetv, dXXd xai ra rcpbc fu-Xaxf|v ruv tp(Xuv xai dvdxXr)atv auvTt(vovra pte((|ovoc

gressi eant, qnodcunque alius alio melius pracvi-dcril, id in commuoem ntilitatem conferre, amirjs bene monentibus leniter cedentes; leniter eliam ea , quae bona snnt, cum iis communican-tes, nunqnam antem de pecuniis ant gloria aut alia re e caducarum genere cuqi illis dissidentes. ld enim esset propter leve peccatum inimicitias soscipere cnm iilis, qui in maximis bonis amici nobis sunt. Nos igitur amica afTectione, tanquam nuxima nepessitudine coacti, amicos in omnibus feremus, excepto uno. Neque enim illis morem etiam geremus, si prolabantur in deterius; n e c , siasapientue studio ad aliud aliquod vitae institu-tnm transeant, eos sequemur, abrepti et ipsi una cum iis a virtutis scopo aberrantibus, sed quacun-que maxime possumus ratione conabimur amicnm in rectam viam reducere : quodsi ei persuadere nequeamus, tum quiescemus, neque inimicum iihim facientes propter amicitiam pnegressam, nec pro amico in posterum habentes propter mutatio-uem in deterius. Itaque bac de causa amicum ali-quando repndiabimus, quum virtutis, cujus gra-tia primum factus est amicus, particeps nobiscum Amplius esse non queat. Cavendnm autem ne hatc repudiatio in inimicitiam vertatur. Quamvis enim ille ab amicitia se subduxerit, nos certe dccet cu-wre diligentissime, ut ad ofncium revocetur, nequaquam amici lapsu betantes et judicii ejus

inopiam despicientes, sed lamentis potius et p l o -ratuvicem ejus dolentes et pro eo precantes, at-que omnia facere conanlex, quibus ille facti pcenitens ad salntem reducatur. Talia autem sunt, ut nec de pecuniis, nec de gloria cum eo cnn-tendamus, neque cnm contumelia eum societate privemus, neque ejus infortunium nobis glorice ducamns. Quandoquidein vero tum ad amicos o -ptime retinendos justeque repudiandos, tum ad eos poenitentia* beneficio sanam ad mentem revo-candos plurimum confert nostra injuriarum tole-rantia, et si de minutis rebus cum amicis nunquam Iitigemus; nec ad amussim omnia exigamus, sed quantum fieri potest patiamur : ideo hoc , quoad possis, adjecit. Deinde ne quis hanc facultatem voluntatis suse modulo meliretur, sed illa naturae patientia, quantam necessitas ingruens suggerit, porro addidit: tfacultas enim prope necessitatem habitat. * TJnusquisque enim nrgente necessitate plus posse convincitur, quam ipse se posse arbi-tralur. In tantum igitur nos promte amicos ferre debemus, in quantum nos posse ostendit necessi-tas , et id quod primo aspectu intolerabile vide-tur, amiciti» necessitate tolerabile reddere. Ne-quaquam enim putandum est, ea tantum, qua* vi imponuntur, fortiter esse patienda, sed eaetiam, qure ad conservandos et revocandos amicos con-fernnt, majore patientia digna esse debemus


&rroriovrjc> aU« oei TiOeaOai, w? Tr.e. Oelar, dvaYXi)c irct-

TaYJaaTa. AuvaTwvepa os Tcapi TOT( e3 tppovouaiv rj TOU

vou dvaYXT| TTJC eEioOev |J(ae. ETTS O3V itpot tvjv i x

Tceptcrcdaeu>e dvaYXTiv dTc(5ote, efce Trpor, TT)V Ixouaiov,

CTjV £X TWV eTCtOTT)ptOVtXCOV 5puiv auttTcXT)poupE'vT|v xai

ex TWV Oefwv vdpttov xaOrjxouaav, i^eupirjaete TO i v u -

Tcdp/ov aot TT)e Suvdptetoe pteTpov, 8 vuv 5 XoYoe e(ar|-

YetTat Seiv Toie epiXoir, rcpoatpipetv, iv TW TcpoaTdTreiv

uA\ Tcpoy_e(pcoe atVcoie eie «tTteyOeiav xaOtaraaOat a ptap-

T a S o e e l v e x a pttxprje, Ti ec.w Trje <puv_Yie icdvTa

ptixpi Oepevoe xai dicaYopeutov uA) tpeiSoi TOUTWV TOV

cp(Xov iyflpov rcoteiv, dStacpop(a Se pSXXov TT, rcepi T&

ToiaiJTa xai TOV aTcorceadvTa ep(Xov dvaxaXeiaOat xai

icavTayou TOUTO lauToTc auvetoevai, STI Saov bp rjpiv

xal xoue Svrae tpiXoue iTT|pT)aaptev xai Toue icpoe TO

yeipov &ireveyOe'vTac dvexTT)adp.e6a, xai ouce TT,V &pyr)v

eie iyOpav Ttvi xaTeaTrtaaptev, ouce Ttap' iauTOu Y £ -

vdptevov iyOpbv toie taoi; v)uiWya,u.eOa. TatJra Y&p &

TTJC cptXiae &TcaYOpeuet Oeapde, peYiaTT)e ouar)e dpeTvje

xai Taie dXXate o>c TeXeidTrjTOe lTctcpaivopevT)e. n i p a e

ptiv ^ i p TCOV dptTtov T) cptXfa, dpyr) 51 r) euas'6e.a. Kat

iariv 6 TTJe euae6e(ae Xdyoe arceppa TWV dYaOtov drcdv-

Twv r)pTv r) Si TTje cpiXtae £r;te o TeXeidTaioe TWV dpeTtov

xapicde. "QaTtcp ouv 8ixaioauvr)c TcotiTaOai SeT XOYOV

ou ptdvov Tcpt>e To&e Stxaiwe r)uXr irpoapepojievouc, dXXi

xai Ttpoe Toue dStxeTv i-cyetpouvrae, Tva u.i) i w dvva-

SixeTv ei; TT)V IOTJV xayeijiav auToTe IXOwptev o&tw xei

TTje cpiXfae dvTe'y_eoOat Sei, TOUT' IOTI TT)C s>iXav6pwiriic

Trje Tcpoe ctTcavTae, ot TOC Ysvoue rjuiv xoivwvousiv. 'Ev

Tet£ei 51 T5) TcpeicouoT) T& TTJC tptXiae pevpa TreiT|Otkis»i,

To&e uev dYaOo&e uie &Tcocu>r,ovTac TXV TOU ctvopwictv

TeXeidrTjTa xai Sia TT)V cpuaiv xai Si& TT)V YVIOUTV

TcavTotwe daxat.duevoi, Toue 51 cpauXoue we pT)5ev dxi

vvdipTje e?e atpeaiv tpiXiae rjptv uTce'yovrae Siei pdvrp

TT.v XOIVTJV cpucriv dYaicwvTee. Aib xal XeYeTai dpcfic,

tiie ouoeie tyQooc, TW arcouSaiw, xai ptdvoe 6 ctvifcc

dYaOw cpiXoe. U e plv yhp xbv dvOpwTcov tpiXuv, cuii

rbv xaxbv Iy_Opbv aiOeTat, ix, 8e TOV dpeTi) xexcxtp^ui-

vov t)r,Twv Tcpbe xotvwviav xbv dyaObv Ix TcdvTwv exit-

Yexat, pipouuevoe xai Iv xoie TT)e cpiXtae pcrpoie TO»

Oedv, 8e ptaei pev o&Seva dvOpwTcov, TOV 8! dYaObvdie-

epcpdvTwe daTcdt)iTat. Tb yop TT)e cptXavOpWTCtae dyatxV/

XOIVT) TW Yivet TtpoTeivoiv Trje TtpocfT|XOucr>ie pdpie

IxaaTOV di)ioi, Tobe piv dYaOoue Tcpbe lauTOv dvccrwv,

Tobe SI Ti;e dperr]e cpuYdSae Toie Trje SixTje vdpoieapoe

TO Seov aTceuOuvwv. Touro ykp Toie IxxTipote oupptcpj»

TC xai wcpeXtpov. OUTW xai rjpSe rpocn.XEi T vsiXtev

•njpeTv Tcpbe Tcdvrae dvOpwvcoue pteTo: Tvje xpbe TT)v i(iav

dTcovepriaewe.

Kai Y&p OT.)TppoauVT)V xai Sixatoauvvjv Tcpbe ccrcavTJe

eeopev, xai ou vcpbe pdvoue Tobe Stxaioue xai mojpcw

ouSe aYaOoi plv Toie dYaOote etadpeOa, xaxot oe Tixe

ex i s t imare , tanquam divinae necessitatis mandata .

Mcntis vero necessitas apud e o s qui recte sapiunt ,

plus valet q u a m vis externa . S i v e igitur ad illam

necessi tatem resp ic ias , quoe cx reioim statu or i lur ,

fiivc ad vo luntar iam , quee scientia? terminis c o n -

t inclur queeque divinis l eg ibus consentanea e s t ,

invenies eam in te esse facultatis potestatisque

ruensuram, quam nunc carmcn amic is esse pree-

fitandam d o c e t , d u m nos parvi peccati causa vetat

e o r u m inimicit iam temere susc iperc ; qu ippe q u o d

o m n i a , quae extra an imum s u n t , in parvis hnbet,

prarcipi tque, n o n , ut his parcendo ex a m i c o i n i -

c u m f a c i a m u s , sed ut iis pot ius neglect is a m i c u m

lapsum recuperemus , nob i sque in o m n i b u s consci i

s i m u s , nos q u o a d p o t u i m u s , et e o s qui amici

erant conservasse ct i n deterius prolapsos recupe-

r a s s e , ac n e q u e inimiciliee cu iquam causam prae-

bu i s se , nec ei qu i sponte sua n o b i s inimicus erat

paria paribus relul isse . Heec en im dictat amicitiae

l e x , quae v ir tutum m a x i m a est et in cxter i s tan-

q u a m earum perfect io e lucet . N a m virtutum finis

est a m i c i t i a , pr inc ip ium v e r o pietas . A t q u e pieta-

tis ratio n o b i s b o n o r u m o m n i u m semen es t , anii-

citiae v e r o habitus perfect iss imus est v ir tutum

fructus . Q u e m a d m o d u m igitur justit iam colere

d e b e m u s n o n so lum erga eos qui juste nob i scum

a g u n t , scd et erga e o s qui nobis injuriam conan-

tur in ferrc , n e d u m injur iam itlatam ulciscimur

in i d e m c u m il l is v i t ium i n c i d a m u s : sic et amici-

t i a m , id e s t , humanitatem c o l e r e oportet erga

omnes qui ejusdem n o b i s c u m generis participo

sunt . Rec te auteip e t ord ine amicitiam metiemor,

si b o n o s , u t humanav naturae perfectionem ser-

v a n t e s , c u m propter naturaro , tum ob animom

vo lunta temque o m n i n o amplectamur, malos autem

propter c o m m u n e m n a t u r a m solum amcnms,

q u i p p e qui n hil ab an imo a d expetendam ipso-

r u m a m i c i t i a m n o b i s afferant. Quapropteretrecle

dicitur n e m o in imicus esse v iro bono solosqoe

bonus b o n o a m i c u s . Is e n i m , u t hominem dili-

g e n s , n e m a l u m q u i d e m p r o inimico habet; ot

v e r o virtute p r a d i t u m sibi s o c i u m quaerens bonum

ex omnibus de l ig i t , in ipsis et iam amicitiz regulis

d e u m iinitans qui h o m i n u m neminem odit, bonum

vero praecipue amplect i tur . l l l e enira beneroleo-

tiae suae c o m m o d a h u m a n o generi communiterpor-

rigens conven ientem singulis sortem tribuit,pro-

bos ad se adducens , virtutis autem desertoresjnsta

cast igat ione ad officium reducens . Hoc enimulns-

q u e c o n g r u u m atque uti le est. Similiter et nos

o m n i u m horainum amicitias colere oportet, adhi-

bita s ingulorum dignitatis distinctione. Etenim

temperantiam et justit iam exercebimns erga o-

m n c s , a c non so lum erga justos et temperatosinec


xaxoi";. OuToi rap SaSlvx; au(*(*£Ta6aXXo',aevoi TOIC TtpoarciTrTOuatv ouoev oixciov elopiev aYaOov, 8 Sia TcavTOc xaA Tcpbc Tcavrac TV)pj]ao|*ev. El Se ffjiv TTJV dpeT>,v xcxTv'|*eda, oux lartv (TCI TW pouXoixevoi TOUTTIC tiixac aTCoaTTJeai • ouSi TOIC evruYyavouai T4< Siafllaeic auvaXXouoao(*iv, TO (*dvii*ov TT)C dpeTrjc eutuyouvTec. 'Ortep OUV (TCI TSV dXXiov dpeTouv, TOUTO xai eVi TTJC otXiac Seqoei cpuXdTTetv, «piXiac, u>c etpaiuv, pxtf l<nr\t ouoTic »peTT]c, aiiXavOpioxiec Si • xoivSSc |*sv icpbc dTcavTac, iSiioc Si Tcpbc TOUC dyaOouc Oeiopouu.e'vTic, OTI xai tS TT,C a>iXavOpa>Tc(ac ovotta auTTJ ftaXXov eiti-TCpircei. Tauca Si icepi TOUTIOV, £TCI Si T4 i,rjc

pxiiiouev.

VIII. 9—11 .

Tauta uiv ourw; to8i • xpaTeiv 8' elOi eo ToVvSe" •vaaTpoe uiv jtpuTiaTa xal Oitvou XaTveir,; Te xal ftuuoO.

2uareXXeiv Sei Taura rcdvTa xai Tarreiv, fva urj iraprvayXj) tbv XoYtajxdv. <*>£'pe ouv, TT|V dXoYtav o*T|V ev Ta£ei y_aXivi>>aw|xev SpOalc TcaioaYWY"*11:, iTceiSii xal T4 TauTTic |*e'pT| yopjJYa iari xaxia; aXXrJXoic. dcpe-lr\c. OTOV fa<n)\p *Yav TcX3]poup.e'vT] BTCVOV icoXuv exdYtcat* dpnpdrepa Si dfOoviav irapeycTat arcepixa-TOC , TJTIC dtttTpioc iftipti Tcpbc iippoStaia xai TO iici-

Ouu.r]Tixbv TT]C XMX7!* "P0* t° dxdXaarov errocuvct. TOUTW Se TO Outuxbv auvexcpepduevov Si4 Ttdaric tcTat (*dyT|C, vuv (tiv airia xai TCOT4 ixSixotiv , vuv Si ittpi (Tafpac (taydttevov xai dXXore dXXac TJSOV4C cptXovei-xouv XTTjaaaOai. KpaceTv ouv (8(£ou TOUTWV, dicb TVJC founpbc TcpioTT]c dp^dtievoc, fva TOU TC Xdyou xa-Trjxoa YlvTjTat T4 dXoYa TTJC <yu'/r\c. eioV|, xal auTo; irc\ aauTOu TT,V euaeSeiav xai TT)V Tcepl Y°veac Ttfxrjv xai TcdvTa, & (Xixpw itpdaOev Tcapv veaev 6 XOYOC , dita-paYo>Yioc (puXaljat SUVY|0TJC. Auvapuc Y^P T 71C Tb>v TcpoTeptov TT)priaeo>c TauTi T4 (icdpieva. 'Eirei icapa-6a0etT| Sv Tcdvra ixelva, (ITJ fitO|*evwv TW XoYtatitJi Ttbv rcaOr|Tixo>v Suvdiettov. *H Y^P Oup.bc i exdpa^e xar4 Yo v t l o v , T) iiciOupia icpbc drce(0eiav auTtov ibitXiae. Kai icdXiv , T| Oupbc icppc pXaajpr|p£av ircr\-ftiptr, r\ iittOupta y_pr|pdcojv Ttpbc iitiopxiav. Kal SXOJC T4 xax4 St4 TauTac TcpdtTeTat T4C Suvdpeic, prj TT,C XOYIXTJC "IruyTJc Ttpbc TO Seov auT^c di:euOuvouar|C. 'EvTtuOev doe'6eiai icavToiai xai TtdXepoi auYYevaoi xai cp(Xo>v TtpoSoaiai xai icdvTa tr,c rcapavop(ac T4 tXSr\, d>c xai jioav dvaYxdliEaOa( Tivac

pavftdvu piv ola peXXto 8odv xaxd, ftupoc 8e xpeioaiov TUV ipiov pouXevpciTiov,

dXXouc Si ?, TOUC auxobc dXXore poav,

boni bonis erimus, malis autem mali. Ita enim facile, prout res contingunt, mutati, nibil proprii nobis boni conservabimus, quo semper et erga oninos utamur. QuorUi virtutis babitum compara-verimus, non erit volentis, nos ab ea dimovere; nequc pro re nata affectus nostros variabimus, si stabili virtutis possessione fruamur. Quod igitur in aliis virtutibus, id in amicitia quoque obscr-vandum erit, quum amicitia, uti diximus, virlus sit maxima, humanitas vero communiter erga omnes, sed prasertim erga bonos exerceatur, unde bumanitatis nomen ei prxcipue convenit. Sed de bis hactcnus : ad ea igitur qua> sequuutur pergamus.

VIII. 9 - n .

Hax: quidem sic teneas, sed islis imperare assnesce i ventri primom et somno, deinde libidini et ira>.

Coerceri oportct haec omnia et in ordinem cogi, ne rationem perturbent. Agc igitur,id totum quod rationi repugnat rcctis institulis ordinatim refre-nemus, quoniam et hujus partes sibi invicera vitia subministrant. Vcrbl gratia venter multocibo refertus multum somnum inducit; ambo autem teminis copiam pnebent, quse ad res venereas im-moderate excitat animique partem ad concupi-scendtun propensam ad incontinentiam incitat.

Cum hac vero una impetum faciens pars irritabi-lis per omne genus pugnse grassatur, modo escu-lenta et potulenta sibi vindicando, modo de me-retrice rixando atque nunc de bis , nunc de illis voluptatibus comparandis acriter contendendo. His igitur imperare assuescas, facto a vcntre iui-tio, ut et animi partcs rationis expcrtes rationi obsequantur, ct ipse in tepietatem eterga paren-les honorem cxteraque omnia, ad quae paulo ante bortabatur carmcn, constantcr scrvare possis. ISam priora illa observandi potestas posterioribus Iiisce continetur. Violabuntur enim illa omnia, si facultates perlurbationibus obnoxia? rationi non oblemperent. Aut enim ira ad resistendum paren-tibus exc iu t , aut cupiditas ad eorum consilia contemnenda armat F.t rursus, aut ira ad male-dicta impellit, aut pecuniarum cupiditas ad per-jurium. Atquc omnino mala ab his facultatibus perpetrantur, nisi ad decorum a rajtione dirigun-tur. Hinc omnis generis impietates et bella inter consanguineos et amicorum proditiones et cuncta flagitiorum genera, adeo ut nonnulli exclamare cogantur,

Intelligo quidem, qualia moliar mala; aed ira potenllor est meis consiliis,

alii vero, aut iidem alias exclamare,


6T;OU.OVTJC afjia 8et TiOtauat, <o; TTJC 6n'ac dvaYxrjc eTct-TaYu.ava. AuvaTioTepa. 5i itapi TOIC eu tppovouatv r\ TOU vou avayxr) TTJC i?jo>8ev Bfa;. Etre o3v repbc TT)V ix iceptoTdaetoc iriyxry dniSotc, eire repbc TT)V fxouatov, rr,v ex Toiv extcrtT|Ltovixtov Sptuv oupTcXr)pouuevr)v xat ix TWV 8efo>v vdpttov xaOrjxouaav, eupTJoetc TO ivu-rcdpyov aot TTJC Suvdueto; uerpov, 8 vtiv 6 XOYO; elar|-yeitat Seiv Toic tpfXoi; rcpoacsipttv, e"v TW TtpoaTdrretv urj itpoyeipcoc auroic elc drcfyOetav xaOfaraaOat d teap-TaSoc e fvtxa pttxpvjc, t i i\u TTJC tfU/vic TcdvTa pttxpi Oepuvoc xat ditaYopeutov ptT| cpetSoi TOUTIOV TOV atfXov i/Opbv Ttoteiv, dSiacpopfq Si uSXXov Trj itept Ta Totauta xat TOV aTcoxeadvTa tpiXov dvaxaXeiaOat xul TtavTa/ou TOUTO lauTotc auvetSevat, C>TI Saov t\p' fjuiv xat TOOC dvrac tpiXouc iT7)prjaauev xai TOUC Ttpo( TO yetpov uTteve/Oe'vTac dvexTT|adpteOa, xai ourt TT)V dpyr,v eic e/Opav Ttvi xaTeaTrJaauev, oute Ttap' fauTou yt-vdptevov e/Opov toic Taot; ljptetd/dpitOa. TaiJTa yip 6 TTJC tptXiac uTcayopeuet Oeaptdc, peyiaTTic ouar); dptTrjc xai Taic dXXatc d>c TtXetdTT|TOc iTttcpatvopidvT|C. Ilepac pilv yip Tt5v dptToiv f, tptXia, dpyr, Si i\ euaeSeta. Kaf eartv 6 TTJC tuaeCeiac Xdvoc crTtlppia TMV aYaOtov drcdv-Ttov riptiV r) Si TTJC tptXiac ftjt; 6 TeXetOTaTOc Ttov dptTtov xaprtdc. iQartep ouv Stxaioauvr); TtotetaOai Set Xoyov ot> ptdvov Ttpoc TOUC Stxaitoc r)u.U rtpoatpepoptevouc, dXXi xal Ttpoc TOUC dotxeiv eyyetpouvrac, fva ptrj TO> dvta-

Stxeiv ei; TT,V far,v xa/ef;iav auTot; eXOtoptev oCtto xii •CTJC cptXia; ivTeyeoOat Sei, TOUT' ?atr TTJC cptXavOptoctiac TTjc Ttpoc drtavTac, of TOU yevou; r,piiv xotvtovouatv. 'Ev Ta et Si TTJ TtpeTtouGT) c i TT)C tptXia; uerpa Ttotr,oYJueOx, TOUC P-iv dyaOou; to; dTttvatoJovtac Ti,v TCA> dvOpwTtov TeXttdTTjTa xal Sti vhy cpuatv xai Sti TT,V YVIOUTV TtavToitoc doTtalfduevot, TOUC Sl cpauXouc <oc pT,Siv dio YVtoptT,; el; afpeatv cptXfac ripiv 6TteyovTac Sti pdvr.v TT)V xotvr,v cpuaiv dYarttovTec. Ato xai XeYCTat dpOtoc, t>j; oiiSeic i/.Opbc TCS aTtouSaiui, xal pvdvoc 6 d tJoc dyaOtp cpiXo;. IJC peiv yip TSV dvOptortov cptXur, ouSi TOV xaxbv iyOpbv TiOerat, d>c Se TOV dpeTTJ xexc<tptT)ui-vov JriTtov Ttpoc xotvtoviav TOV dYaObv ix TtdvTtov exXe'-Y"at, pttuoupievoc xai iv Toi; TT); cptXia; udtpotc xbv Oedv, 8; pttaei ptev ouSeva dvOptoTtov, TOV Si aYaObv Sta-cpepdvTtoc dartdifeTat. Tb ykp TTJC cpiXavOptorttac dvaObv xotvrj Ttjj Yevet rtpoTeivtov TT,C TtpoaT,xouOT)c ptoipa; txaaTOv di)toi, TOUC ptiv dYaOouc rtpbc lautbv dvdTtov, TOU; 8i TT,C dpeTTJc tpuYdSa; Toi; TT,C SixTjc vdptotc xpbc TO Se'ov aTteuOuvtov. Touro ip Toi; fxaTtpotc aupuuTpdv Tt xai btcptXtpiov. OGTCO xai T)p5; Ttpocn-xet TT)V tptXicv TTjpeiv rtpb; Ttdvrac dvOptbrtouc pteri TTJC rrpbc TT)V d,iav dTtoveptrjaetoc.

Kai Yap abjppocruvT)v xai StxatoctuvT)v rtpbc tfrtavTac ecouev, xai ou rtpbc udvou; TOUC Stxaiou; xai orbspovac' ouSs aYaOoi ptiv Toic dYaOot; iadpteOa, xaxoi Si Ttji;

cxistimare, tanquam divinae necessitatis mandata. Mcntis vero necessitas apud eos qui recte sapiunt, plus valet quam vis externa. Sive igitur ad illam necessitatem respicias, quoe ex rerum statu oritur, sive ad voluntariam , quae scicntiat lerminis c o n -tinetur quaeque divinjs legibus consentanea est, invenies eam in te esse facultatis potestatisque ruensuram, quara nunc carmen amicis esse prae-fitandam docet, dum nos parvi peccati causa vetat eorum inimicitiam temere susciperc; quippe quod omnia , quae extra animum sunt, in parvis hnbet, pratcipitque, non, ut his parcendo ex amico ini-cum faciamus, sed ut iis potius neglectis amicum lapsum recuperemus, nobisque in omnibus conscii simus, nos quoad potuimus, et eos qui amici erant conservasse et in deterius prolapsos recupe-rasse, ac neque inimicili* cuiquam causam prae-buisse, nec ei qui sponte sua nobis inimicus erat paria paribus retulisse. Hsec enim dictat amicitiaj l ex , quae virtutum roaxima est et in catteris tan-quam earum perfectio elucel. Nam virtutum finis est amicitia, principium vero pietas. Atque pieta-tis ratio nobis bonorum omnium semen est, ami-citiae vero habitus perfectissimus est virtutum fructus. Qucmadmodum igitur justitiam colere debemus non solum erga eos qui juste nobiscum agunt, sed et erga eos qui nobis injuriam conan-

tur inferrc, ne dum injuriam illatam ulciscimur in idem cuni illis vitium incidamus : sic et amici-tiam, id est, humanitatem colere oportet erga omnes qui ejusdem nobiscum generis participes sunt. Rectc autem et ordine amicitiam metiemur, si bonos, ut humana: naturae perfectionem ser-vantes, cum propter naturam, tum ob animum voluntatemque omnino amplectamur, malos autem propter communem naturam solum amemus, quippe qui n hil ab animo ad expetendam ipso-rum amicitiam nobis afferant. Quapropter etrecte dicitur nemo inimicus esse viro bono solusque bonus bono amicus. Is enim, nt hominem dili-gens, ne malum quidem pro inimico habet; ut vero virtute preedilum sibi socium quaerens bonum ex omnibus deligit, in ipsis etiam amicitiz tvajulis deum imitans qui hominum neminem otlit, bonnm vero preecipue amplectitur. llle enim bcnevolen-tiaesuaecommoda huroano generi communiterpor-rigens convenientem singulis sortem tribuit,pro-bos ad se adducens, virtutis autem desertoresjusta castigatione ad officium reducens. Hoc enimulris-que congruum atque ntile est. Similiter et nos omnium hominum amicitias colere oportet, adhi-bita singulorum dignitatis distinctione. F.tenira temperantiam el justitiam exercebimus erga o-mncs,ac non solum erga justos et temperatosjnec

IN AUREDM CARMEN. 431

xaxotc. OUTCO Y*P fqSu»? caip(UTaf>aXXo'uuivot TTJI?

xpooTctTrrouo-tv otJSJv oixeiov ec_ou4v dfaOdv, 8 Sta

xavTOc xai Tcpoe, TcaVrac, Tr,prlaou.ev. E l Se £?iv TT)V

apeTr,v xexTrjpieSa, oux feTiv etti TW (JouXopteVoi TauTT)?

^pac dTcocmiaai • ouSe TOI? e'vruYY,dv9uo'i T4C Sia8£aei?

avvaXXotduTOjxev, TO UOVIUOV TTJ? dpeTrjc euTuvouvTe?.

"Omp ouv iTcl Ttov aXXwv aptTujv, TOUTO xai eiti TT)?

«tXtac oeTjaet qjuXarTetv, tpiXfa?, u>? eqajiev, pevi\m]c

oudrjc dpeTric, «>tXav8po>Tt(ac Se- xotviS? uiv Ttpb?

ixavrac, iSico? Si rcpo? TOUC dY«8ou? 8etopoupe'vr)C,

ori xai t o TTJ? qtXav8pti>Tc(a? ovoua autrj uSXXov CTCI-

xpfxti. T a u t a Sl rcepi TOUTUIV, eni 8e T 4 £51?

pououtv.

V I I I . 9 — 1 1 .

TaCrta ulv OUTCO? loOi' xpaTEtv 8' elOltfeo TtovSe' Taarpo? uev TtptiTtaTa xai Otcvou Xarveiric Te xai Ouuou.

2uareXXetv Sei Taura TtdvTa xai TaTTttv, tva o\k\

xapevoy_X^ TOV XoYtapdv. 4>epe ouv, TTJV dXoYiav oXrjv

ev td^it v_aXivtoato(uv 8p8at? TcaiSaYMY""?: fTcetof)

xai T4 TauTT)c P-ipl X^P^Y0* ^ 0 T l xax'a?dXXr)Xot? £cpe-

?fj?. Olov Ytecrrilp a Y a v TtXY|pou(ievrj (JTTVOV TCOXUV

exaYeTat* dpttpdrepa Sl dpGovtav TcapeytTOi enteppta-

TO?, TJTIC dturrpu)? £Y<-'P£' fpo? dtppoStata xal TO £TCI-

8uptT)Ttxctv Tric Y^XTK " P ^ T 0 <'xO'Vxcrcov dTcocuvet.

TouTto Ss TO Sutiixov cruvexcpepduevov St4 Tcdar)? terat

t iavr)?, viiv uiv atTia xai TCOT4 exStxouv , vuv Se itepi

Itatpac payotievov xai dXXore dXXac r)Sov4? cptXovet-

xouv xtriaaaSai. KpareTv ouv etliljou TOUTCOV, drco

TTJC YaOTpoc TrpioTTjc dp5d[eevoc, tva TOU te XOYOU xa-

T>.xoa Y? v 1 T a ' T a dXoYa TTJC T-uyf)? etSr), xal aurb?

eVt aautou TT)V tuaetvetav xal Tf)v rctpi Yov?a? Ttu.f)v

xai Tcdvta, & utxptp TtpdaBev Tcaprjvtaev 6 XO'YO? , dica-

paYtoYtoc tpuXdF,at SUVT)89)C. Auvaut? Y^P ^7)? T t 0 V

TcpoTtptov T7)pric£ioc tau t i T 4 litdueva. 'Ercei i tapa-

t>a8eiT) dv Ttdvra fxe iva , uf) iTtopiivtov Ttp XoYta(iiT>

Ttov Tca8r|Tixiov Suvdptetov. *H Y^P 9up-o? £5etdpa5e

xar4 yovitov, r) tTctSuptta rcpoc dTce(6etav auxcov

toTcXtae. Kai TtdXtv, f) Ouu.dc rrpoc ^Xaai>T|pt(av iTtri-

Yttpev, f) IxtSupiia ypripLdTtov rcpdc iTctopxiav. Kal

dXtoc T 4 xax4 8t4 TauTac TtpdTreTat T4C Suvdptetc, ptf)

Tf)c XoYtxfic "^"X"!' ' P 0 5 T 0 ®'ov aUT0-? dxeu8uvouaric.

'EvreuOev daetieiat TravToiat xai TtdXeptoi auYYevtxoi

xai «>(Xb>v TtpoSoaiat xai Tcdvra TTJC rcapavopt(ac T 4

etSr|, toc xal poav dvaYxdIiea8a£ Ttvac

tucvOdvio pev oid tieXlto Spav xaxa, Oupdc 8e xpeiaacov TIOV IJUOV pouXeupdTMv,

dXXouc S£ f) TOUC auTouc dXXore poav,

boni bonis crimns, malis autem mali. Ita enim facile, prout res contingunt, mutati, nibil proprii nofais boni conserrabimus, quo semper et erga ooines utamur. Quodsi virtutis habitum compara-vcrimus, non erit volentis, nos ab eadimovere; neque pro re nata affectus nostros variabimus, si stabili virtutis possessione fruamur. Quod igitur in aliis virtutibus, id in amicitia quoque obser-vandum erit, quum amicitia, uti diximus, virlus sit maxima, faumanitas vero eomrauniter erga omnes, sed praesertim erga bonos exerceatur, unde faumanitatis nomen ei praecipue convenit. Sed de his hactenus : ad ea igitur quae sequuntur pergamus.

VIII. 9-i i .

Haoc quiilem sic teneas, sed istis impcrare assuesce : rentri primnm et somno, deinde libidini et irae.

Coerceri oportet hsec omnia et in ordinem cogi, ne rationem perturbent. Age igitur,id totum quod rationi repugnat rectis institutis ordinatim refre-nemus, quoniam et hujus partes sibi invicem ritia subministrant. Verbi gratiaventer multocibo refeitus raultum somnum inducit; ambo autem teminis copiam praebent, quae ad res venereas im-•noderate excitat animique partem ad concupi-Kendwn propensara ad incontinentiam incitat.

Cum bac vero una impetum faciens pars irritabi-lis per omne genus pugnae grassatnr, modo escu-lenta etpotnlenta sibi vindicando, modo de me-retrice rixando atque nunc de bis , nunc de illis voluptatibus comparandis acriter contendendo. His igitur imperare assuescas, facto a ventre ini-tio, ut et animi partcs rationis cxpcrtes rationi obsequantur, et ipse in te pietatem et erga paren-les honorem cxteraque orania, ad qiue paulo ante bortabatur carmen, constanter scrvare possis. l\am priora illa observandi potestas posterioribus hisce continetur. Violabunlur enim illa omnia, st facultates perturbationibus obnoxia: rationi non obtemperent. Aut enira ira ad resistendum paren-tibus excitat, aut cupiditas ad eorum consilia contemnenda armaL F.t rursus, aut ira ad male-dicta impellit, aut pecuniarum cupiditas ad per-jurium. Atquc omnino mala ab his facultatibus perpetrantur, nisi ad decorum a ralione dirigun-tur. Hinc omnis generis impietates et bella inter consanguineos et amicorum proditiones et cuncta flagitiorum genera, adco ut nonnulli exclamare cogantur,

Inlelligoquidem, qualia moliar mala; aed ira potentior est meis consiliis,

alii vero, ant iidem alias exclamare,

432 HIEROCLIS COMMENTARIUS |un6avu |xiv oia uiXXu 8pav xaxa,

ernOvuia Se xpetaawv TUV iuuv pouAeuuaruv,

E5 ue'v uot ooxttc Xrrwv, xexovOx &e TO TUV TCOWAJV xa-6oc, ou itdvu aot xeiSouat.

T6 fhp Xcqixov fiwc, itpoc TYJV TWV xaXwv ata6i]aiv eu-ipuwe, oiaxeijAevov, eiavdfAvijarov eart xat euaYUYOv Ttpoc TTJv TOU 6p6ou XOYOU SiSaaxaXtav, Srav ptrj Taie: Tta6i]Tixaic SXxaTf, hVarcep Ttat uoXuSStatv, &7co<pe'prjTat icpoc xaxiav. Aei ouv xat auTO&e fju-ae eiStvat T4 Stovra, xai Tae aXoYouc Suvauttc eDiaat, Saov olov TI, xai auTac TU Iv rjutv XOYOI auvcitea6ai. OSTU Se Tay_6evruv TUV rca6uv, txavoc 6 XoYiauoc YIVOITO av drcepiaTcdarwe cpuXdcjat T4 icpwxa TcapavYeXuaTa, rcepi uv elpTvtat TauTa uiv oCrucIaOi. Ilepi Sl TUV I|ijc !6(£ou xpare iv eticev, IvSetxvuuevoc, 6u TO ulv Xoyixov StSaaxaXia xai cTciarrifii] TdtreTai, TO Se ctXoYOV i6iauoTc xai TcXdatat Tpdrcov Ttva auuauxaic' O6TU Se xai TUV £wwv Ta dXoYa u6vu ?6ei dyeTcu 6TCO TWV dv6puTcuv. 'E6io6etaa ouv yaorrjp drjTeiv T4 perpta, Tac re cfXXac 6Tci6uuiac TOU auuaTOc xoauiu-Ttpac Tcapeyecat xai TOV 6UU6V luueXeaTepov, Tv' Iq' rjauy_(ac T4 rrepi TUV Seovrwv 8ouXeuuue6a, |ATJ acpo-Spa 6TC6 TWV auveydvrwv Tca6wv IvoyXouuevot, S6cv xai T6 IXUTOUC yvwvai $ iauev TTJ dXrj6c(a xai TO ai-

SeTa6at oSc lYvuucev SiSaaxoueda. Tix Si TTJC Yvuaeidc TauTTjc xai TTJC auvouarje autT) alSoue rj twv aiayp5v cpuYr) TcapaYivtTat. T4 y4p xaxa aiaypi XryeTai, «c dnpcTCT) xai dvdcjta Spaa8ai 6rc6 Xoyixije ouaiac' rctpl uv T4 icjijc IitiXeyei.

IX. 11—12.

npricrjc S' atayoav rcoxe |Arfre UCT' OAAOU , |ATVC' ISITJ ' xctvTuv 61 paAiar' alaruveo aaurov.

*H y4p "»9' eautooe TCpdTCOVTic TI aiaypov dSid-cpopov auToriYOuu.t6a, 8 JAIT' dXXou oux av iicpdlauiv rcoTt, TOV XOIVUVOV T7)c Tcpdijtuc aioyuvopxvoi • ?, hi-icaXtv, aufAicepuptp6|Aevo( Tiat TcpdrTouev a urj TCOT'«V xa6* iauTobc iSpdaauev, TTJ xotvuvia TUV auuxpar-TOVTUV eic Tca^r,a(av TOU IpYOu rcpoxaXoupxvou Ati TOUTO 7cpoaveTXev ixaTepav 6S6v TTJC clc T6 aicrjuov xxi T6 xaxov Tcapex6docuc. Ei Y p T° aiaypov TJ 4XT,-6t(a ipeuxTov, oux dv rcore Sii Tcepicrcaaiv atpiTov YC-VOITO. Ato auvdtj/ac eTrce, pirJTe pxr' dXXou, prji' iS(i) * fva ptrjxe puvuaic l-Ktftlfr\ ae rcpoc TO ttr| irpi-Tcov, pv/|Tt xoivuvia euaicoXoYriTOv OYJI rcotriai] TT,V aftapTiav. ETT' iitijYaYe TJ]V altiav, T>JV (AOVTJV tir» xaxuv dicoTpticouaav, rcdvTuv Se fAaXtaT* aiayu-vto aauTov. 'Eiv yip i6ta6i]c aauTov alayuveaOai, i^eic rcavTayou, ov aiSea6rjai], oixetOTaTOv epuXaxaxai

InleUigo quidem, qtulia moliar mala, aed ratioue Ibrtior milii cnpiditas est

Et,

Nec abenrde sane milii videris dicere; laboro antem vulgari malo, obtemperare tibi nequeo

Etenim subolesmentis compos, quum ad honestas res percipiendas natura comparata sit , earum memor est et docihs ad rectas rationis monita , quando non aflectuum ponderibus, tanqnara plumbeis quibusdam globis,ad vitia deorsum ra-pitur. Oportet igitur nos ea , quae nostri sunt ofS-ci i , scire, irrationales autem facultates, quantum fieri potest, assuefaciendae sunt et ipsae rationi, quae in nobisest, obtemperare. Affectibus vero sic in ordinem redaetis, tum demum poterit ipsa ra-tio nulla re interveniente prima illa praecepta ob-serrare, de quibus dictum est : hiec quidem sic teneas. De sequentibus autem dicit, imperare as-suesce, significans, id quod est ratione prsedituru disciplina ac scientia regi , illud autem quod ra-tione caret assuetudine et formalione quodam-modo corporea institui : sic enim et bruta ani-malia homines sola consuetudine condocefaciunt. Venter igitur qui moderata appetere consueverit, cum cseteras corporis cupiditates reddit temperan-tiores, tura iram ipsam remissiorem , ut de iis quse

ad officium pertinent tranquille deliberemus, commotionibus internis minime agitati : nnde et nosmet ipsi quid vere simus nosse, et sic notos revereri discimus. Ex hac vero cognitione eamque comitante pudore eorum fugafit quae (aioypi) tur-pia sunt; vitia enim aioypi dicuntur, ut indecora et indigna quae ab intelligenti natura fiant, de quibus ea quae sequuntur adjicit.

IX. n - i s t .

Ne quid unquam lurpe commitlas sive cum alio aive seorsum, sed maxime omnium verere te ipeum.

Aut enim turpe aliquid soli facientes indifferens illud arbitramur, quod praesente alio nunquam fecissemus, facinoris testem adhibere verecundan-tes; aut contra aliis obsequentcs illa simnl faci-mus , quae soli nunquam fecissemus, ab ipsa faci-noris societate ad id fidenter patranduin allecti. Quapropter utramque ad illud, quod turpe et vitiosum est, transgrediendi viam praeclusit. Si enim quidquid turpe est , reapse fugiendum sit, nunquam id propter tempora quaulam reruroque statum erit eligendum. Quocirca conjunctim dixit neque cum alio neque seorsum, ut neque solitudo te ad id quod indecorum est incitet, nec facilem peccati excnsationem tibi praebeat societas. Deinde rationem, quae sola a vitiis deterreat, hanc sob-

1N AUREUM CARMEN. 43S

ivaita5paarov. 'Exel iroXXo\ (jtovwOeVrt; <p(Xwv, fj

oixctwv, ftpaaav TauTa, & TcpoTipov 8t' Ixeivou; TCOITJ-

oai f|OyuvovTO. TAp' ouv ouSeva eT/ov auvdVra; iw

9edv (Tcod toT^poi ^4p GSTO; TTJ; TWV xaxwv auveiSq-

seaic') ciXXa iaurou; oux tT/ov xat TO TOU auvet3dfo;

xptTripiov; ET/ov plv o u v elXX' T)YVOGUV oft eT/ov,

•rol; TfdStat xaTaTitvdpevot. 0 1 51 TOIOUTOI TO ev VJU-

wl; Xovtxov (XTIU.OV xa\ avSpairdoou tpauXoTepov ffOevTo.

Olxetdfarov ouv efj{Tp07tov t/t oauTOv • xat Ttpo; TOU-

TOV cfctaTpetpwv xaTap/ou TTJ; ajTCOTpoTcr,; TWV xaxwv.

'H fkp iauTou al5w; ixaaTw cpuvfi TWV alcr/pwv xat

avic/wv TTJ; XOYIXT); ouata; lcj ivifXTfi vtviTat. 'O

51 outto; iicacjiwv T 4 xax4 rcfo; Ttpb; dpiTT,v olxetou-

tat, ixaYit.

X . 1 3 — 1 6 .

Eica &xaio<ruvriv daxet ipvw xe Xdvw TC ' aifi' iXoyloTWC aavrov Exciv KCP' ptTidiv i8t!|e' oXXa rvw8t uiv w; Oaveetv iteTcpwrat aitaat. Xpr))WTa 6' dXXore |iiv xTda8at f iXet, dXXor' oXfaaat.

' 0 iaurbv ala/uvdu.evo; cpuXa£ iauTou yiveTat u.r)-

SIJIOU xaxiq iriptTceaelv. Kaxia ; 51 ti3r, 7tXefova.

Kat4 piiv TO XoYtxdv, dtppoauvT) • xar4 51 TO Ouu.txdv,

oetXia* xar4 51 TO i7ti8uu.TjTixdv , ipiXr|5ov{a xat ptXo-

/pi)u.aTia • x a r 4 51 icdaa; 6u.ou T 4 ; Suvapet;, dStxia.

TixpdSoc ouv dpeTtov iSiriaev r)u.Iv wpo; Try» TWV TOIOU-

Ttov xaxiov dicoTpoTtiiv • cppovr)aew; jjttv, ictpt TO XOYI-

t/ifievov' dvSpeia; 5 e , Ttepl T6 6ujiouu.evov awppoau-

VT|; 5e , Tcept T6 iTci8uu.T)Tixdv' Stxatoauvv); Se , Tctpt

Tcdaa; 6u.ou T 4 ; Suvdu.ec;, TeXetoTdcr,; ouar,; Ttaawv

dpeTtov xa\ TteptexTixr,; TWV dXXtov, tb; otxeitov ptepwv.

Atb xat TOUTT,; TtpwTT); ittvT,ptdveuaev 6 XOYO;' eTca

<ppovi(aew;, xa\ IpeSr); TWV ditb TTJ; ppovrjaew; drcoYev-

vwjiivwv dpiaTtov lTciTT)Seuu.dTWV , xat et; TT,V TVJ; St-

xatoauvT); 6XoTT)Ta auvTeXouvrtov. 'O Y^P 4p85

XoYtapiw /ptbpiivo;, iv piiv TO~; Setvol; TT|V dvSpeiav

aupipia/ov xTaTaf iv 51 TOI; f,Seat Tf,v ato(ppoauvr,v,

iv TcSat 5i Sptou T1)V 5ixaioauvr)v. Ka\ OSTOO; dp/ij

ptlv TWV dpiTuv f) cppdvijat; eupiaxeTat* rcepa; 5i , f)

Stxatoauvr) • 5t4 pieaou oe, f, dvSpeia xat f) abippoauvr).

'H y i p icdvTa ixXoYtllopiivr) Suvaptt;, xat TO ixdarou

Tcpdaqopov Tai; Tcpd;eatv det ^T)TOuaa, Iv' euXoYbi;

ixaaTa StaTeOeir), f) Tri; (ppovriaebi; eVciv iT;t;' dpiaTT)

5td8eat; o3aa, TTJ; XOYIX^; fjpiwv ouaia; , dcp' fj; xa\

Tai; dXXat; Suvdpieaiv f) euxoapiia TcapaYivveTai, co;

dvSp{£ea8ai ptlv xbv Oupidv , awppovetv 51 TT)V ITCIOU-

fifav, xa\ T))V 8txatoouvT)V Tfi; dvaXoYia; e/ea6at, xa\

TauT») xoaptelaOat TOV 8VT,TOV fjptwv dvSpuiTcov Ix rce-

ptouaia; TT;; ivouari; dpeTT,; TW dOavaTw dv6pwTCtp.

IIporiYOuptiYw; Y^p ai dperai dirb vou el;(jju/f,v XoYtxf,v

IXXdptTcovcat, xa\ Taurr,; etatv olxelov eTSo;, xa\ Te-

' Xeidtr,;, xat eu!|wut. E i ; 51 T))V dXoYiav xat rb

jangit, sed maxime omnium verere te ipsum. Si enim te ipsum revereri consueveris, domesticum habebis ubique custodem quem reverearis et quem effugere non possis. Etenim multi soli ab amicis aut domesticis relicti ea admiserunt quae antea illis prxsentibus facere verebantur. Ne-minemne igitur secum prxsentem habuerunt? non dico D e u m ; (abest enim ille longius a malorum bominum conscientia ;) at se ipsos non habuerunt et conscientiam judicem? habebant sane,sed babere se ignorabant, perturbationibus agitati. Qui autem tales sunt, insitam rationem nihilixstimant etmancipio viliorem ducunt. Teergo ipsum tui curatorem familiarissimum adhibe, at-que ad bunc conversus vitiorum propulsationem anspicare. Qui enim se ipsum veretur, necesse est fugiat tnrpia et intelligenti nalura indigna. Verum quomodo qui ita dedignatur vitia, virtutis satelles fiat, subjungit.

X. i 3 - i 6 .

Deinde justitiam exerce factis atque dictis: neve te nlla in re inconsiderate gerere assuescas: ted scilo omnibus fatali lege moriendum ease. Divitias autem libenter aliquando quaere, aliquando

[ainille.

Qui se ipsum raveretur, cavet ne qua in vitium Pmu CK.tc.

prolabatur. Sunt autem vitiorum genera complu-ria: inanimi parte ralionali imprudentia, in irrita-bili ignavia, in parte ad concupiscendum propensa voluptatis et divitiarum amor, atque in omnibus simul facultatibus injustitia. Nobis igitur quatuor virtutum coraitalu opus est ad ejusmodi vitia pro-pulsanda , prudentia quidem in facultate rationis compote, fortitudine in irritabili, temperantia in parte ad concupiscendum proclivi, justitia autem in omnibus simul facultatibus, quippe quae o -ronium virtutum perfectissima sit atque reliquas tanquam partes proprias contineat. Quapropter et hujus nrimum meminit carmen, deinde prudentia» et optimorum deinccps studiorum quae a pruden-tia orta ad justitise consummationem conducunt. Is cnim qui recta ratiocinationc utitur, sociam sibi asciscit in adversis fortitudinem , in jucundis tem-perantiam, in omnibus vero simul justitiam. At-que ita virtutum principium reperitur prudentia, finis autem justitia, media; vero fortitudo atque temperantia. Facultas enim illa, quae omnia con-siderat, et qu* quid cujusque actionibus accom-modatum sit seraper inquirit, ut ad rationis nor-mam singula componantur, pmdentix habitusest, quae oplima est naturae nostrae intelligentis affe-ctio, undc reliquis etiamfacultatibus decor acccdit, adeo ut in fortitudinem mutetur iracundia, in

434 HIF.ROCLIS COMMRNTARIUS

6VT,TOV a5ua [xtTouata Ttc, T5V dpiTtov fpjrerai, OTKOC, av xai T4 cufXTtex-uxdTa TVJ AOYUTJ ouaiq Euayy)[xoauvy;c. xa) LUTpioTr|TOC TcXrjptouf). To oi Toiv Oedov aYa05v r)Yeu.ovouv f, <ppdvv)Cie auTr), xaXuc iviSpuOeTaa TT) Xcrytxfi '|/uy»), Siitoai icepi TcdvTtov eu SouXeueaOat, xai TOV uiv OdvaTov dvSpeitoc epeipEtv, Trjv Se drro6oXf)v T5V •/pr)ttdTtov rcpaoK xai iuueXSc- lldaac Y^P *&? ft'-TaSoXac TTJC OvTjT c quaeioc, xai TTJC lveo[xivv)c autfi Tuy Tjc, aioqpdvcoe xai dvexTcXrjXToic UTC0u.e'viiv f) cppd-VTjatc SuvaTat. Tvjv Y*-p <puaiv IxXcXdYtarat T5V tcpaYtxaTtov, xai olSev, tbc itifni\ tb auttTcXaaOev ix YT)C xai CSaTOc StaXuOfjvat TcdXtv elc aitd • xal Tcpbc rfjv dvdYXT)v oux aYptaivtTat • ouSi dTcpovdr|Ta cTvat TiOtTat x i xaO' f,<x3c, i*v fb OVTJTOV dvraOv axv). rtvcberxtt Yetpebc Oavletv Tce'rc ptOTai drcaat, xai Ttc diptapuivoc lari ypdvoc TCpbc 8iajxovi)v TOTC OVTJTOIC fjjxSv atbjxaatv, o5 ivoTavToe, ou Sel yaXtTcaivetv, dXX' tbe vdjxto Oeito IxdvTac SvceaOat. TOUTO âp vuv f| Tte-TcptoixevT) STJXOI, Spotc Ttaiv dvaYxaiotc TteTcepaTuaOat TVJV OVTJT V f,tx5v tjoxqv • tppovyjoeiac 51 tStov eTvai TOIC Ttbv xpeiTTOvtov IrceaOat SoYfxaatv, oi TO fxf| drcoOavtTv, dXXi TO cu dTCoOavtTv, £v|Touav)e. 'Ouoicoc Si xai TT)V Ttbv YjrrjLtdTiov cpuatv otix drvoel, STI VUV jxiv JjXOe, vuv

Si diniXOe, xatd Ttvctc copiajxfvae atrtac, ate dvrtTti-vttv dSi/Vnpov. T5v yip oux Itp' f,fxTv TTJC XTTJOH*; f)[xtTe ou xuptot. Oux ii>' f,[xTv 51 TO awjxa xai T4 yjvij-(taTa • xai avrX5c, Saa TTJC XoYUtfjc fjjxtov oueriac i,» xttTai, ouTt Tf)v dpyfjv xTrfaaaOat i<p' f|[xTv, ouTeqvXdlii i<p' Saov BouXSueOa • TO Se', TrpooYivotxfvuv xai diwri-vouevtov auTwv, |XIT4 dpetfjc dvroSeytaOat auTa.xel diroTiOeaOai, TOUTO fjv ip' fjtxlv, xai TTJC XOY»T)C ou-

aiac IStov, av |xf| dXoYiartoc e*X£lv w tP l ™v oti|x6«-vdvTiov lau-cfjV iOi^r,, dXXi TOTC Oeiotc liti\iai LUTpoic, oTc TcdvTa t i Ttepi f,u.3c ibptoTat. 'EvrauOa o!v TO icp' f,jxTv Suvatxtv tfii utyiaTr\i, iv Tto e3 xpTvat xtpl rtbv oux ejp* fjtxTv, xai ixf) TTJ TOUTIOV TcpoaTcaOeia T*|V TOU auTeôuoiou dptTf,v TcpoaaTcoXiaat. Ti ouv f, etxpptov xpiatc XiYtt; IlapdvTt txlv T 5 tnbtxaTt xai T» TcXouTb) xaX5c ypfjiOat, xai rcpbc &Tcr)ptaiav dptTvjc* dvctdvTtov ii, eiSivat TO Seov, xal vtpbc TaTc dXXnc. dpetaTc dXuiciav xtpSaivttv. OuTto îp xai f, icpoc Oeobc eOaifitta TT)pr)Of|acTat, xal T 4 TVJC 8txato«vvv|C ixiTpa, tl TS XoYtxbv ixxxdOot TaTc vceptaTctititv eu xai xaXtbc /pfjaOat, xai TOUC TTJC cppvjvriaetoc Spouc fv-TiTiOtvat TOTC Soxouatv wc 'TU/I xai dTdxtio; cruuoii-vetv. "AXXtoc Y&P ° ° x ^v dpt-rf| cpuXa/Otiv), av pf

lemperantiam cupiditas, justitia vero proportio-nem conservet, atque lioc motlo mortalis noster liomo ornatum accipiat ex abundantia virtutis, qux immortali hoinini insitaest. Rtenim praecipue virtutes a mente in animum rationalem immissae luccnt ejusque propria forma sunt et perfeclio et vilx beatitas. In illud autem quod rationis expers est et in mortale corpus virtutum quaedam trans-it communio , ut ista etiam, quae rationali naturae ronjuncta sunt, decore et modestia repleantur. Harc vero prudentia, quae divinoruin bonorum principatum tenet, rite in aniiuo rationali insita, facit ut recta de omnibus consilia capiamus, at-t|ue ut mortem ipsam fortiter, facultatum vero jacturam placide et decenter toleremus. Nam pru-dentia pra-ditus naturx mortalis fortunaeque ei adjunctae mutationes omnes composita mente et impavide potest sustinere. Etenim considerata re-rum natura scit , id quod ex terra et aqua forma-tum est, in ea rursus necessario dissolvi atque adeo in necessitatem non instigatur, nec statuit providentia res humanas non regi , si id quod mortale est moritur. Quippe omnibus fatali lege moriendum esse cognovit, et quoddam caducorura corporum nostroruin permansioni tempus esse dcfinitum, quo instante , nos non irasci, sed e i , utdivinae legi, lubentes obsequi oportet. Id enim fatum hic significat, terminis quibusdam necessa-riis vitain nostram mortalcm definiri, esse autem prudcnlix proprium, deorum' decrelis obsequi,

quippe quat non mortis effugium, sed bene mc-riendi rationem quxrat. Similiter et divitiarum natura perspecta non ignorat, eas nunc accedere, nunc decedere, exfixis quibusdam causis, qnibus obluctari stultum est, quaudoquidem eorum, qux non sunt nostri arbitrii, possessio in nostra non est potestate. Nostri autem arbitrii non sunt corpus et divitiae, atque in summa, quarcunque extra rationalem nostram naturam posita sunt, eorum neque comparatio penes nos initio est, ne-que retentio quamdiu volumus, sed ea, quum ac-cedunt atque decedunt, cum virtute accipere et deponere, id penes nos est et naturse rationalis proprium , si illa non inconsiderate se gerere in iis quae contingunt assuescat, sed diviuis legibut obsequatur quibus omnia nostra definita snnL Hic igitur id quod nostri arbitrii est vim babet maximam, sitaro in recto judicio de rebus, qua> non sunt in nostra potesUte, atque in cautioue ne barum cupidiUte liberi arbitrii virtutem amit-Umus. Quid igitur prudens judicium suadet ? st corpore et divitiis, quum adsunt, recte et ad vir-tutis ministerium utamur, quum autem decedunt, ut meminerimus quid deceat, et ad alias virtutes indolentiam lucrifaciamus. ] U enim et pietas m deos et justitiae regulae conservabuntur, si id quod ratione prxditum est remm casibus recte atque honeste uti didicerit et pmdentix decreta ill» opponere , qux fortuito nulloque ordine videntnr contingere. Aliter enim virtus conservari non

IN AUREUH CARMEN. 4S5

opOooo&ta XK ivuicdpyTi TTJ XovtxT) ouoiq. OVTC yip TOt( xpciTTOOtv ficcovat SuvaTat, 6t( xpeftTOoiv, AXXi t*c, tVico Tvpdvvtov fhat/>(Acvo< otaTtOrjocTai • OVTC TMV OI&OVTWV Xoyov Ttvi TrottjaeTai, OUTC OIOUOTOC, fj ypr,-udrtdv TT,V dpiaTT|v oixovouiav i^cuprjoct, dXoyiorux; fyetv fauTOv f6iaa<. "Opa yip STI ol 11 dicav-coc; tpcu-YOVTC; TOV OdvaTOV, i\ TA yprJuaTa trjpciv eiciuVuouv-Tcc, ccoXXaic l£ dvdyxr,; aSixtat< yprJaovTat xa\ BXa-a*i)u.iat<, dptouevot (civ xaci Bctov dvdota, xa\ ur| xpovocioOat q>daxovTC<, iTWtSav Tceptitiawatv ol; dvo-ijttiK ftpcuyov, dseiSto; 5e TOU< dXXou< dStxouvTcc;, xa\ t i xdvrtov dOpotT.eiv xeiptoucvot icpoc; TO iaurot< Xuot-TCXCC;, *K otovrat. Ka\ O&TOI< ixq<avf)< rj TTJ< tj/euSo-OKJiac; fv atVrou; ytWtat fiXdc/T), w< xa. (xcyioTa TMV xaxwv fxt)Xaordvctv • dStxiav uiv icpoc; TOU< Suotou;, dvooidTT)Ta Se itpo< TOU< xpefTTOva<. rQv xaSapcu-ectcv iv 6 Toi< itpoxetuivot< arfyot< Tcct6d|A<vo<, 6 TT) cuXoYfaru xpioct TOV 6dvatov Ycwatw< uicotACvtov, xa\ TJ|V TtVVv ypqtAorcwv dTCCvSoXd|v oux dtpdpr]TOV T)YOU|ACVO<. 'E£ 5v xat itpo< Stxaiotruvijv dcpopuic; XauSdvet, tbc Sfot Ttbv dXXoTpicov ditfycoOat, xa\ BXdxrcetv tArjSfva, UT,$1 wqeXcucv iauTOti T4< TWV dXXtov icowToOai ouu-

qopd<. TOUTMV 51 ouSev Trjprjaat Suvato; forat S 6v»]Tf]v l)7roXau.6dvtov cTvat TT\V iaurou tpuyrjv, xa\ dXo-YIOTOK fyetv iauTov i8ioa<, xi (ACV fOTI TO dito8vTJ-oxov vjpubv ixriSatAtbc; Xoyt diAevot;, xa\to TWV yprjtidtwv ocdptevov, T£ Si TO daxouv TTJV dpCTTJV , xat TO fx Tau-T»]< JipcXoujACVov. MdvT] yap rj TOUTIOV Stdxptoi< TtpoOuuiav el< dpCTri; doxr,otv av itapdayot, xat Tcpb< TT]V TWV xaXcov XTrjatv fTceyctpetev rj fx TOU y v w 8 t oeauTov xat a toyuveo aaurbv fv6eo< SptAi). IIpb< yip TT\V ijiACTfpav d iav xa\ x i TCOV dXXtov xa-Oijxovca icapapieTpeiaSat ScT fv fpyot< TC xat Xdyot<. 'H Si Ttbv xa6r,xdvTo>v Ti)pr,oi< dTcapddaTO< Stxatoouvr, av efr," Stb xal TcpoteTaxTai Ttbv etXXtov dpcctbv , fva Ttbv xaOrjxdvciov ycvr,Tat tieTpov. Atxatoouvi ]v ydp, qr,otv, doxct f pyoi TC Xdv/w t c . Oux ouv ouSlv pXdo«r,uov fpeT< fv dTctoXctat< y pr.ptdcwv, v\ vdowv aXYTjodaiv, fva ur\ aStxTJc f v Xdyw • dXX' ouSi xk TWV icXr,aiov ipTcdaet<, ouSf |Ar,yavr)or, Suoruyta< dv6pwrcot<, fva u.r, dStxr,< fv fpyw. Atxatoouvr); yip TTJV uJmyjJjv xipoupouor,<, r i TcpooTjxovca av Tcpdrcoipcv xa\ Tccpl dv6ptbrcou<, xa\ icepl rjpta< auTou<. TT)< Si Stxatoouvr,< TO dptOTOv (teTpov fortv r\ <ppdvr,ai< • 56ev

possit, nisi natura rationalis rectas opiniones im-biberit. Neque enim superis, quatenus superi sunt,homo obsequipoterit, sed ita, quasi tyran-norum vi coactus, erga eos afficielur; neque ul-lam eorum , quibuscum vivit, rationem babebit, neque optimum corporis aut pecuniae usum inve-niet, si inconsiderate se gerere assneverit. Vide enim, ut ii qui quoquo modo mortem evitare aut divitias retinere cupiunt, multa necessario in-jnste faciant et maledicta effutiant, impiis utique adversus deos exsecrationibus utentes, et provi-dentiam esse negantes, quum in ea inciderunt, qtue slulte fugiebant, aliis vero crudeliter nullam non injuriam inferentes et caeterorum omnium res in suum, quemadmodum opinantur, usum coacervare couantes. Atque ita manifesta in iis falsc opinionis labes est , ut malorum maxima oriantur, injustilia in similes, impietas autem ad-versus superos. A quibus ille erit immunis qui versibus hic propositis auscultans judicio ad ra-tionis normam composito mortem fortiter pali potest atque facultatum jacturam haud intolera-hilem esse existimat. Unde et justitiae colendse ma-teriamsumit, quod ab alienis abstinere oporteat neminique nocere, neque ex alioruin incommodis sua comparare commoda. Horum vero nihil o b -servare is poterit, qui mortalem esse animum suum arbilratur quique inconsiderate se gerere aesueverit, nunquam secum reputans, quid sit tllud nostrum quod moritur et quod divitiis eget, quid vero id quod virtutemcolit et ex ea commo-

dum percipit. Sola enim horum dtjudicatio nos ad exercitationem virtutis promtos reddat atque ad honesta comparanda excitet divinus ille impe-tus, qui ex hisce praceptis, nosce te ipsum et verere te ipsum, oritur. Oportet enim ex nostra dignitate caeterorum etiam officia in factis dictis-que metiri. Officiorum autem inviolata observatio cst justitia; quapropter et hic caeteris virtutibus praeponitur, ut officiorum mensura sit. Dicit enim : justitiam exerce factis atque dictis. Nihil igitur maledictorum dices, amissis divitiis aut inter merborum cruciatus, ne verbis justitiam violes : sed neque vicinorum bona auferes, nec calamitates hominibus strues, ne factis sis injustus. Si enim justitia animum custodiat, nos et diis et hominibus et nobismet ipsis debita praestabimus officia. Optima vero justitiae regula est prudentia; unde huic praecepto, justitiam exeree, adjecit i l -lud, neve te ulla in re inconsiderate gerere assue-scas, quasijustitiasineprudentianon possit exstare. Id enim revera justum est quod perfecta pruden-tia decernit. Haec vero est ea, quae nulla in re inconsiderate se gerit, sed et mortale corpus et ea quae illi sunt usui diligenter considerat; omnia autem virtute inferiora ducens maxiroam etiam commoditatem esse judicat optimam animi ratio-nalis affectionem, per quam et caetera, quantum fieri potest, exornantur. Hujusmodi igitur est versunm propositorum scopus, ut quatuor actuo-sarum virtutum comitatum ostendant easque tra-dant auditoribus vigilanter costodiendas, et quem-


TS>, 8txaioauvr,v aaxet, t7rr,YaYt, prjo* dXoYtaTux; aau-

TOV fyetv Ttep\ u.r,o£v £61!^ • wc, [tf, 8uvapevr,r. &TCOOTTJ-

vat Sixaioauvr,; dvtu ejpovf,aebj;. TOUTO y a p £artv

oVcoic. Stxatov, .6 T) TtXtla tppdvr,aic; Spi^tt. AUTT| S'

av ttr\r\ Tctp\ UTISEV dXoYiaxtoc fyouaa, dXX' £ireaxe|x-

ptvtoc, ptiv trtpt TOU aiopaTOc fyouaa, ctTceaxcpptvtuc

Sk xat Tctpt TWV eic TT,V TOUTOU ypeiav auvTtXouvTtov'

TcdvTtr. Sk drtpdTtpa dpeTvic Ti8eufvr,, xa\ pttYiaTT,v

toxieXeiav TTJV dp(arr,v StdOeatv TTJC XOYIXTJC ^uydjc,

dcp' rjc xal T 4 dXXa xoaputTat xardt 8uvau.iv. Totou-

TOC, ptiv Ttov Tcpoxetptivwv irctov b axoxdc,, TT,V TtTpdSa

Ttov TcpaxTixtov dptTtov dvacpr,vai xat rcapaSouvat TOtc,

dxpoaTaTc,, ptTa TT,C dypuitvou Tr,prjaet>>c, xat rcapa-

tpuXaxric TTJC iv Xdyotc xat £pYOtc TcptTcouarjc. To ptiv

y4p cppo'vr,atv, TO Sk dvSpttav, TO Sk atoppoauvrjv,

TcapaStS6>at * TO Sk Tcpor,YOupttvov auitov TT|V £TC\ ird-

aatc Taic dXXatc dpsxatc xotvtoc £Tci6etopouptsvr,v

Stxatoauvrjv daxttadat cccapatvet' TO S E , yprjptaTa S'

dXXore tiiv XT3a6ai cpiXtt, OXXOT' dXiaaat, TcaptaTT,-

a tv , OTI tri atocppovtxcjj Sta6eaet xal f, £Xtu6tptdTr,c rca-

peirtTai, dptrf) ouaa rctp\ yprjluaT<ov TtpdaoSov xa\

SaTcdvr|v. To y4p ptdvov TOTS aura XTSadat, xat

dicoxT3a6at, Sct StScoaiv & Xdyoc, ixixpoXoyiac xa\

datOTtac TcpoavatptT T4C dtpopptdc. TauTa Sk rcdvTa,

o>c drco Tcr,Yric xa\ dpyfjc TrptoTrjc, TOU lau-rbv alayy-

vea6at TcpodytTat. TOUTO Sk TO TcapaYYtXpta irpottXT,-

cpev £v iauTtp TO 2auTt)v yvoiOi f 8 Ttaatov ptiv CCTCOU-

Saitov Tcpd;eiov, Tcaatov S£ becopTjTixSSv yvioen»

TcpouTcoxetaGai Set. 'Ercel Ttd6ev eiadptt6a, OTC rtpoa-

rixet fjutv pttTptdaat Ttov Tcauoiv, xa\ Yrtovat T4

Svta; 'ATcopttTat y4p Tctpl auTtov Tcptoxov ptev, ti Sv

var4 dv6ptoTcotc Taura* irceiTa, t i toftXtpta Ttxc

eyouai yivtTat. «baivtTat yap rcav Touvavrtov £Xar-

Touptevoc £v Totc X 4 T 4 TOV piov 8 tTTcouSatoc, Ttp tjtrl

XaptGdvttv dSixtoc S6ev ou Stt , xa\ T U dvaXiaxttv Ji-

xaitoc tic & Stt' xa\ rcep\ TO oiopta TtavTOc paXXov

eutTciytiprjTtoc StdxetTat, pirjTe dpyr,v autbc £TCITT,-

Stutov, ptTjTi dveXeu6tp(oc 6tpaneutov TOUC dpyovtic.

°flare , ei pt^ TIC dXXrj ouaia £v djptiv tn) dirb TT]C dpe-

TTJC dxpeXouptevr), oyoXrj y e ^ v TCXOUTOV i\ Suvaarticcv

St* auTviv Tcpor,aoipt6a. "O&ev xa\ ot 6VT]T£IV oidpttvot

triv dyuydjv Tttp\ TOU pd] Tcpo{ea6at T»]V dptTi]v xop-

tptuovTai ptaXXov, ?, dXr]6euouaiv. ' E i fkf pr, ttr, tt

ii7copivov djpiov p e r i 6dvaTov, xa \ TOUTO cpuatv £yov

dXr]6eta xa\ dptTrj xoaptto6at, (otov Srj opapev iTvet

XT\I Xoytxdiv uyuyriv,) oux Sv £cpeatc fipiv xa6ap4 YI-

VOITO T£OV xaXtov. HpoavatpttTai Y"P i uxodyia TTC

cp6op3c TT,V Tcep\ TauTa OTtouSrjV, xa \ rcpbc d>roXau«t(

advaodum d e c e t in dict is fact isque observandas . i

D o c e t e n i m ex iis unus p r u d e n t i a m , alter fort i -

t u d i n e m , tertius t e m p e r a n t i a m ; e o r u m v e r o p r i -

m u s hortatur ad justitia; exerc i ta t ionem, quoe

c t m m u n i t e r in caeteris o m n i b u s virtut ibus cern i -

tur : iste autem versus, divitias autem libenler ali-auando quasre, aliquando amitte, docet porro temperantis affectionis comitem esse liberalita-tem, quae in virtulum numero posita circa pecu-niarum reditum et sumtns versatur. Ha; enim tunc tantum, quum ratio suadet, queesita; et expen-dendo amissae sordium et prodigentiae occasiones pnecidunt. At omnia ista ab eo quod est se ipsum vereri, tanquam a fonte et principio ducuntur. Hoc vero prseceptum in se anticipatnm continet illud te ipsum nosee, quod omnium bonarum actionum omnisque contcmplativse scientiae fun-damentum esse debet. Nam unde sciemus affectus esse moderandos et eorum quae vere sunt noti-tiam comparari oportere? Quippe de istis dubita-tur, primum, an in bominum potestate sint, deinde an utilia habentibus sint. Apparet enim omnino contra eo deteriorem esse viri probi in hac vita conditionem, quod non injuste inde sumit, unde non debet, et quod juste sumlus fa-cit , in quae oportet : quin et i l le, quod ad cor-pus attinet, injuriis omnium maxime est obnoxius, quippe qui nec imperium affectet, nec imperanti-bus serviliter aduletur : adeo ut nisi alia quaedam

natura in nobis s it , cui virtus prodest, vix ejns causa divitias aut principatum repudiatnri simns. Quamobrem et il l i , qui animum mortalem esse arbitrantur, quum de virtute non projicienda disputant, scite cavillantnr pot ius , qnam vera proferunt. Nisi enim nobis inesset aliquid post mortem superstes futurum atque ita natorl com-paratum, ut virtute et veritate ornari queat, (cn-jusmodi esse dicimus animum rationalem,) nullnm nobis sincerum foret honestorum desiderium. Pnecludit enim horum studium suspicio interitils et nos ad corporeas voluptates, qualescunque tan-dem illae sunt et undecunque comparari possunt, attrahit. Quo enim pacto de illorum sententiavin prudentis aut etiam mediocri judicio praditi csse videatur, non omnia corpori indulgere, per quod etiam ipsa animi substantia conservatur, qnippc qui pcr se non exstet, sed' e corporis quapiam conformatione oriatur ? Quomodo autem virtntis gratia rorpus projiciemus, si una cnm corpore animum qnoque ipsum perderaus, adeo ut niis-quam sit virtus, cujus amore mortem passi sumus. Sed de bis a viris divinis abunde demonstratiun est, immortalem esse animum et natura telem,ul sola virtute ornari possit. Nunc autem probato hoc dogmate ad ea quae sequuntur transeanins, hoc tantum prius dictis addentes, quemadmodum ex naturae nosrra; ignoratione nullum non vitinm irrepit, ita, si nosmet ipsos noscamus eaquede-

1N AUREUM CARMEN. 487

ctret crwuaTtxdr,, otrotal TCOT' av cootv aura( , xa \ TcdOev av TtoptlJcoOai SuvtovTat. nSie. fkp 3o£et efpttppovtx; ttvat, x a t ' aUTOur, ?, aeTp(b>; xaOeorrjxdTor,, uvj Ttdvxa yapftJeaGat T U ototiaTt, 5t' 8 xa\ , rj TTI; ^uyTjc uird-araotc eioT.cTat, odx ouaTjc | i lv xaO' aurrjv, dTctYtvou.e-vrjc 51 TTJ TcotS StaitXaaet TOU ob>|iaToc; Iltbe, 51 Ttpo-T|oduveOa 8t' dpcTTjv TO otojxa, ptAXovTec xal TT,V «jGuyTjv auTnv dtia Ttb owpiaTt 5iat»0etptiv, d>OTt |iT]Sa|iou elvat TTJV dptTrjv, r); erpeaei TOV OdvaTov 67reu.e1vau.ev; 'AXX4 Ttept t i lv TOUTtov ixavioc TOIC OeCotc dvSpdotv dxoScSetxTat, OTI TC dOdvaTOC TJ T V / . 1 1 > x a i ^Tl o l a

pdvTjC dpeTTJc xooucToOat Tcetpuxe. Nuv 51 TO Tcapdv iTcwepaYtoducvoi SoY|ia, eVt tk l\r$ |itTa6atvb>|itv, TOOOUTOV TOtc TcpoeipT)|ievotc IrcetxdvTec, 6tt tSoTcep TTJ dvvota TTJC odotac fjjitbv Tcaoa tTceiapel x a x i a , O8TO> TtJ iauTcov Yvtooei, xat drcajtdxjtt TWV |AT) TcptTcdvrtov TTJ XcrYiX7) cpuoet, fj Ttov xaGinxdvTiov dTtapaXdYtoTOc TTjpTioic e6p(crxeTat Tcavrayou' TOUTO 51 Tbrv XOT4 uipoc dpeTtov Y'vccat uerpov. 'Qc fkp Ttpbc xavdva TKV ouoiav fjuJbv drcocTXiTCOVTec, tb Seov dv TcSotv eu-ptoxopev, xatk TOV dpObv XOYOV aupgarvtoc T5) iauTtbv ououf 5tax<bvrec. U 3 v ^4p 8 d{ie(vova t l |v d/ujciV Tcotet, x a \ Tcpbc T?,V tpuoet Tcpiicouoav euc/ofav a&try dvaYet, TOUTO ovrbx; dpexT) xa \ giXoaos>(ae vdtioc* T 4

51 JIOVOV Ttpbc dvOpb>Tc(vT|V £UOY_T)|100UVT|V TClVOVTa, bouXoTcptTcT) iort oog(o|iaTa x a \ oxtaYpaepta T S V x a -Xwv, tbv icap4 Ttbv TcoXXiov Ircatvov Or)pb>|ievT), xat TOU Soxetv ptdvov, ou TOU eTvat, dYaObv TTJV nSoav TcotouuevT) eppovT(5a. Kal Tauta u lv rcep\ TOUTCOV.

ToTc 51 dpOotc XsYto|iotc l\ dvaYXTje ITCCTOI x a \ Tcept Ttov SOXOUVTWV dTdxTtoc xaed TOV ptov outie>a(veiv (i?) dXoYt'oTb>c l x E t v > ^^ ' *•* x e t l Yevva(b>c dxoXeXoY(oOat T4C TOUTWV a(T(ac, x a \ gepetv alttk (ir,51v ( Y X ' X O U V -Tac Totc iTctpeXriTaTc (jtitbv, ot rcpbc d(iav drcovtitovTec exdorcp T 4 TcpooTjxovra, ou Ttov too>v rj^itooav etTcavrac Tob; p.T| 8(io(o>c Tcpo6e6ib>xdTac. Iltoc Y^P a v ^P0" votac plv OUOT)C , xa\ TTJC 'puyTJc T)utT>v dcpOdptou plv xaT* ouoiav, irpoatpieet 81 auToxtvT)Ttp Ttpbc dpeTTjv ?| xax(av bpucboTic, IVT)V T4 toa TOIC pd) tootc TOUC TOU Ttpbv d (av guXaxac vdpou drtoSiSdvai, dXX4 |id| TT,V TcpooV)xouoav ctTcovipeiv ixdorcp Tuy_T,v, fy xat Tcpottbv eic Y've9tv b ctvOptorcoc xXripouoOat XiYerat; Ei ouv pd) puOoc TO eivat irpdvotav, drcovepoueav ixdortp T4 itpe-itovTa, xa\ TT|V <|iuyd)v Tjptbv dOdvaTov eTvat, 5r,Xov, o>c peTaoTTJoat 5et TT\V airiav Ttbv dXYetvtbv drcb TOU SIOIXOUVTOC icp' ripSc auTou;, e o5 xa\ TO iSoOat T4 Suoyepi) SuvaoOat Stboet 6 XO'YOC. 'EV iauTotc Y'p eupdvTtc T4C ak(ac TTJC Tooaurric dvtopaX(ac, TcpwTOv plv Ttp dpOtb TT)C xp(oetoc ixeXacppuvoupev TUV oup-SatvdvTcov TO poyOripdv' erretTa Tatc fepatc peOdSotc xa\ Tatc SpOatc vouOeTTJoeet peGappdJovrtc TT,V d/uyrrv Tcpbc tb etpetvov, TcavTtXtbc iauTobc Ttbv dXYetvtov IXeuOepiboopev. Tb 31 rcdeyovTa xaxcbc pT,5' aioOd-veoOat T4C aktac, pr|5i xaTapavTcueoOat TOU eixOTtoc oupSaivovToc, iauTbv rjv iOioavroc dXoYiortoc lyetv Tcept Tcavrdc, 8 vuv dTnjYOpeuoev 6 XOYOC- 'AVOYXT) Y p TOV dtJrjTTiTtoc tyovTa TTJC dXr)0ouc ak(ac 1TC\ TTVV xpeiTTOva ouo(av ptTasipetv TO tYtXripa, f\ 6rt ouec

dignemnr quee nataraio ratiooalem dedecent, jostam orRciorum observationem ubique reperiri. riseo autem singularum virtutura inensura est. Nara si naturam nostram tanquam regulam spe-ctemus, id quod decet in omnibus invenimus, secundum rectam rationein nostrae naturae c o n -gruenter viventes. Quidquid enim animum melio-rem reddit eumque ad vitae beatitudinem naturae convenientem evehit, id revera virtus est et phi-losophiae lex : quaecunque autem ad hominem solum decorandum pertinent serviles astutiae sunt et inanis virtutnm speeies, quae laudem apud vul-gus venatur atque ia hoc omnem ponit curam, ut quis videatur tantum , non ut sit honus. Atque haec quidem de his dicta sufficiant. Ex recta autem rerum consideratione sequitnr necessario, ut circa ea quoque, quat in vita nullo ordine videntur con-tingere, non inconsiderate nos geramus, sed ut probe et ingenue commemoratis causis illa tole— retnus, sineulla curatorum nostromm incusalkrae, qui pro dignitate sunm cuiqne tribuentes non pa-ribus prsemiis omnes, quorum dispar fuitanteacta *ita, dignati_sunt. Namquum mundus providen

tia administretur et animus noster natura quidem immortalis, sed spontaneo volnntatis motu ad virtulem aut vitium propensus sit,.qut. fieri p o -tuit , ut illi qui legis ad merita spectautis custodes sunt, paria non paribus redderent ac non uui-cuique convenientcm fortunam tribuerent, quam et ipse homo in hunc mundum proficiscens sortiri dicitur? Si ergo providentiam esse, quae suura cuique tribuit, et animum nostrum esse immorta-lem, non sit fabula, manifestum est eorum quae nobis molesta sunt eausas ab administratore ad nosmet ipsos esse transferendas, unde et sanandi xruranas nostras facultatem prae.bebit carmen. Nara quum in nobis ipsis tantae inaequalkatis cau-sas deprehenderimus, primum recto judicio mala quae- nobis accidunt leviora efficiemus, deinde sacris artibus et rectis monitis animum corrigentes aeruranis nos prorsus liberabimus. Sed male affe-ctum nec rei eaosas sentire nec de re roerito eve-niente conjicere bominis est in omni re inconsi-derate se gerere soliti, quod nunc prohibet carmen. Est enim necesse euin, qui veram causam non scrutatur, culpam in superiorein naturam


Iiro TtavTtXE>c, f\ 8rt oux iTnucXeiTat r)iuov Spbwc. T4 81 TOiaura $of;a<j(iaTa 08 uovov T4 ix Trpo6iOTTJ; xaxa iTciTcivei, ctXXa xal elc icSaav TcovT,p(av TT)V d/o— yf,v iiceYelpei, xal TTJC aoreijouoiou Qtpaxeiac aurf|v diroaripeT, TS> TtporoOivai XavOavouaac atriac TS>V vuv Suaytpatvotiivtov. nSc 81 8ei Ttep\ TOUTUV JJIXO-oor^ctv, ircdxoueov aurtov TUIV ITCWV.

XI . 17—20.

"Oaaa TB Jatuovhrjai Turatc ppoxot dXye' i/ouatv (bv av uotpav JYTJC icpdwc fipe, |U|o" oVfavdxTCt. 'laaSat 8i Tcptdet, xatoaov JUVTJ- dtoe 81 ixvictu* oO Ttavu TOT; avafjot; tovccav Ttoiu ttotpa Si&tvat.

Ilpb TT)C dXXr,; icr)vT)aetoc exttvo itpoeiirtiv SeT, 8rt dXfta vuv Xiret T4 iiriirova, xal Tpayutipav f,piv TTIV 6Sbv TOU Stou TtapaaxtudtTovTa' owv vooov, irevlav, -piXTaTb-v dTto6oXv}v , dSo tav iv TCSXCI. TOUTX Yap yaXen4 tiiv i r o , xal SuaStdSiTa xaa4 TOV (Jiov ou u.f,v SvTbx- xaxd, ouSl auTT) TTJ CyuyTi pXa6ep4 TuyYavet, 14v |ifj abTT) ISCXT) Std Tt TOUTIOV el; xaxiav drtoxXivat-8 xal iit\ TOIV draOtov SOXOUVTIOV TtdOot dv, ptf) BouXr,-Qeiaa xaXSSc OUT4 jxeTayttptljeaOat' oTov &Yteiav xa\ TCXOUTOV xal Suvatueiav. "EOTI Y4p xa\ iv TOUTOI;

xaxuvOfjvat, xat iv TO"; ivavriot; dpeTf,v xtT)aaa6at. T4 Sl Svrtoc xwxi, T4 IX icpoatptitTctoc irov dptapTavd-

pteva, o?c auvttaiXQeiv dprrfjv tpuatv otjx sye u Tatsrtc bi irov 'AStxia, xa\ AxoXatria, xa\ rcdvra txra tfj* TOU xaXou aut cucjiv oux ixTStycTai. 0 8 vdp itrttv ouSev\ Ttov TotouTtov TO xaXtoc imtfJJiYYtatVai' olov, dStxei xaXtoc, dxoXaoraivet xaXtoc, toairtp rrd TWV ixTOC xaxtov XrYOtxev, voact xaXtoc, Tcivtrat xaXtoc* STOV eu xa\ xavA TOV 8p6bv Xoyov T4 TOtaura tpipr) 8 dv6pbirroc. Tatc 81 cj-uytxaTc. Ttrjvi-piaic oux iirt-»ipt-Tat Tb xaXebc, Stbrt dTcoerpocpai tlcn xal dicoTeiiYuaTa TOU 8p8ou Xdfov, 8v ajuaet ivovra, xal brftypaptpjvov au-cr), TtapopS* f) dv6puVrcou d<uyT) urcb rfjc TcpoarcaQtiac dnoTUTjXouptivr,. Texpt^ptov 81 TOU iveivat tbv 8p6bv XSYOV TOTC dvOpioTcotc, rb xa\ tbv dStxov, iv e?c ptTjotv alitS) Stac-ipti, xpivttv Stxaitoc, xa\ rbv dxdXacrrov, 0TOTfoviXb>c* xa\ 8Xb>c, TOV xaxbv 8p6aic ixtfeoXaic ypfjcrdat, iv o?c dirpocrrta6 c iatt. Atb xa\ pu6(-rra-o6at Suvarat 8 ejauXo; elc dprrf)v xaTOYvcboet TTJC itpo--ripa; xaxiac. Ou ptf,v St4 TOUTO ivuTrdpyeiv Sei xa\ TOV ptf| 8p6bv Xdfov, 7va dpyf) TSV xaxtSjv OOTOC fivT,-rat, Sarrep ixeivoc TWV dpeTtov. Apxei v4p irapebv 6 8p6bc Xdyoc, aWmp vdpto; iv TtdXet, ti TC xar' aDtbn TcpaTTOpteva xa\ T4 icap' autbv Stopt ttv , xa\ T4 ptlv dTcoSiyecrdai, T 4 Sl atox<pov(£ttv. Ka\ ouolv Stt xa-xwv dp'/f,c, OUTC ivuTcoxetpiivT|c outt et)co6ev xaxoxotbv atriav ivSt8odoT)C* dfaOtov Sl Set dpyf)c ptdXtcrra xa\

transferre, yel nullnm omnino esse Deum dicendo vel non recte ab eo res nostras administrari. At vero ejusmodi opiniones non solum mala ex ante-acta vita repetenda augent et intendunt, sed etiam animum ad omnem nequitiam incitant, eumque curatione, quae penes ipsum est, privant praesen-tia quibus vexamur mala nd occultas Causas refe-rendo. Quomodo antera de his philosophari opor-teat, ex ipsis versibus disce :

XI . 17-ao.

Quibos porro ioforluniis divinitu> aitguulur liomine*, horum partem fatalem qnamcunqne gortitus es, le-

[niter frr et sine indignathmn. Sed reniedinm adbibere deeet quanlum potes : sic

[aulem tecnm repuU, haud admodum multa bonis Ulia fatum invehere.

Antequam ad caeterorum explicationem acce-damus, hoe prsfari oportet, ea nunc dXvaa ap-pellari, quae molesta sunt et asperiorem nobis vitss viam reddunt, velut morbum, paupertatem, carissimorum jacturam et in civitate ignominiam. Nam haec quidem gravia sunt nec concoqni in vita ficile queunt, quae taroen non revera sunt mala, nec animo nocent, nisi ipse ab his se in vitium deflecti sinat; quod et in iis quag bona videntur ei accidat, si illis recte uti noluerit, vcrbi gratia sanitate et divitiis ct potcntia. Nam

et in his vitio affici et in contrariis virtutem con-sequt possumus. Illa autem revera mala sunt, qnar voluntatis sunt peccata, quibuscum eoire virtos natura non potest. Haec autem sunt injnstilia, in-temperantia et quacunque honesti bonique con-junctionera non admittunL Neque enim ulli hujusmodi rei adjungi licet verbum bene, ut bene injuriam facit, bene libidinatur, quemadmodum de malis externis dicimus, bene argrotat, bene paupertatem fert, quando quis decenter et ut recta ratio dictat, hujusmodi raala tolerat. At animi malis non adjicitur illud bene, quia illa de-clinationes sunt et aberrationes a recta ratione, quam etsi naturd insitam atque insculptam habet animus humanus, tamen cupiditate occzcatus negligit. Inesse autem hominibus rectam rationem argumento est, quod injustus.ubi nihil ejus in-terest, juste judicat et intemperans temperanter, atqne in summa, malus rectis utitur consiliis, ubi nulla cupiditate trahitur. IJnde fit ut etiam ma-lus ad virtutem transire queal, repudiata priore sua vitiositate. Non ideo tamen rationem etiam non rectam homini inesse oportet, nt lutc vhio-rum sit principium, sicut illa virtutum. Snfficit enim pnesens recta ratio, tanqnam lex in oivi-tate, tum ad eas, quse secundum eam et pneter eam fiunt, distinguenda, tum ad htec probanda et illa corrigenda. Nec omnino opus est malorum

IN AUREUM CARMEIV. 439

uoVnc, xal T>]< piv xr/uptauiv7)< TMV XOYIXUVV ouauov, oTo< lartv b 0eo<* TTJC 81 2vuKap'/ouarl< auTai;, xai TTJ xar' ouaiav iTcag?] xu6epvb>arj<, oTdc eariv 6 8p8o< Xdvoc. ToiauTT) ptiv Tj TIOV xaxtov Siaxpiat<' 5v oi T! xpoatpeTtxd t»r,otv 2x TT]< Sai|iovia< vb/rfi Toi< i v -SptoTTOtc airoveuea8at, dXXl T ! TceptaraTtxd, 8 vuv uiv iv TO7< ot»x etp' d,ptv xtirat, rcdXat 51 TcpoatpCTi-xaic iuapTiatc 2TCTjxoXou6Tjoev , aXyetvl plv Svra, dtc, igatuv, TOV Se rcapl TTJ< etpCTTJ< xdafiov iTctSe/dfieva. Kal YaP TCtviav ixdaurjae atdsptov Siatra xat Tarcct-voTTjTa Y VOU< iTCTjvtopOtiaaTO cppavTjair xat TcatStov ait-oooXrJv Tcpdto< r]veYxev b Sixato< pt'o<, 6 Suvduuvo; ctTceiv, Te6vr,xe TO TcatStov; ouxouv arceSotrrj* xai "kJSetv 8VT)TOV YtYevvT|xtd<. 'Optoiox; Sl xat T ! aXXa Tcdvra, Tto TTJ< dp£TTJ< xdXXet Tcepte>Xr,6e'vTa, Y''viTat tua/TjpovcaTepa. *E<,TJ< 81 r,rjTei 5 XOYCK; tive< ai Sat-ftdvtat Tu/at, xa8' &< oi Bporot T!< £XTO< 5ua/cpe£a< f/ouatv. Ei ttev ^lp TcpoT,YOUfie'vto< rj 6eia xp(at< SiSeoat TtoSt ftlv TCXOUTOV , frfptp 51 Tcevtav Saijioviav t*5tt TauTTjv Tcpoatpeatv xaXtiv, xat ftjj TUYTJV. Ei 51 (ITJSIV iTctaraTtt Tai< Ttov TOIOU ttov Xrfteatv, aXX' s>< ftu/1 xai auTou.dT(o< aufi.T-tVcei, TOV ptlv curu/r] etvat, tf>< gaat, TOV 81 Suaru/TJ' TU/TJV fStt TauTT.v xaXeiv, xai ptT| Satuoviav TU/TJV. Ei 51 icpo< TT)V d,iav £xaarb> T ! Tcpoarjxovra ctTcoveuti 6 SrciTpoTceutov fjutov 8ed<, xai TOU piv etvat TotouaSe T] TOtouaSe TJptS< oux fartv a i -Tto<' TOU 81 T!< duot€l< dicoSouvat xacl TO!>< 6eautou< TTJ< Sixi|< ptdvo< iari xupto<, tixo'cto< auvat|>a< ttrce

Satuovia< Tu/a< T!< TTJ< xptatto< ctTcogdvatt ' fj ptlv 6ciov xai vocpdv eart TO xpivov, Satutovia< xai eitiaTTjuo-vtxl< auTa<Tcpoaeiictdv f Sl oixeia Tcpoatptati xaxuve-Tat TO xpivouevov, xai Stl TOUTO Y'veTai Ttiiiv Sua/eptdv •couTtov d tov, Tcpoa6ei< TO Tu/a<, STI OU TcpoTjYouptcvbx TovSe Ttvl xoXdaat r, Tiptijaat TcpdxetTai Tto Gew, ctXX' dci TOV TOIOVSC rj TotdvSe YevdpLtvov* TOUTOU 81 TVJV

aittav ev fjuTv xsiaOat. TTJV ptlv ouv iicticXoxrjv TTJ< Tjji4Ttpa< Tcpoajpe'aeto< xal TTJ< ixeivou xptaeu< TU/TJV dreoYevvSv, toart eivat TO SXOV TOUTO, Saijioviav tu-•/TJV , TTJV irci rot< Tj(iapTT|tiivoi< 6t(av vjnjgov xal ow-eiaaYttv OCTW TTJV TWV dvoptd-cbiv TC/VIXT]V eupeatv, TTJV TC 6e£av irctaTaatav, xai TO auTttjouatov TTJ< u/u/»j<, xai d6dvaTov* xai ptiJTt xa6' etu.apiuv»jv ?, rcpdvotav Tcdvra Y'vea8at, ptTjTt d>< ITU/C , xal dico TauTOttaTOu, ptrjTf xael TO auTOTcpoatpeTOv rjptiv TOV §iov StgtTtdetrdat rcdvTa. 'AXX' Saa ptlv iv T*oi< ig' TJptiv dptapTdvoptev, TauTa ei< Tcpoaiptatv dva-pepeaOar Saa Sl iici xai rjptap-Trjuivoi< xarl TOU<TT]< 5£XTJ< eYctTai vdptou<, ei< tiptap-uivrjv* T ! Si 7cpoTjYOuuivti>< rcapl TOU 6tou ivStSduttva dYa6d, ei< Tcpdvotav* ei< 51 TO tixTJ, xai i>< lcu/ev, ou-Slv Ttov ovTb>vdvagcpeivTr,va2Tiav' dXX' ouSl TUV Y'VO-ptivbiv* ei ulj dpa xa^l aupt6e6rjxd<, xai xac' ipLTcXoxrjv xtov dico Tcpovo(a< xai tiptappts'vTj< xai Tcpoatpe'atb>< TcpOTJYOuuevb>< ivepYOupufvtov, i*caxoXou6r]aet TO dx ITU/C TO2< -cpo>ToupYoi< atTiot<. Olov gept, 6 Stxaarr]< TOV govia xoXdc]ttv ^ouXtTat, xai ou Tovoe TOV dvdpuROV xoXdt]ei Sl xai TOUTOV, 8V OUX i6ouXcTO, STOV OUTO<

principio, sive ins i to ,s ive externo, quod male agendi causam pnebeat; bonorum vero principio omnino opus est eoque solo, tum ab intelligenti-bns naturis separate , qualis est Deus, tum ipsis insito, quod interiore motu ea ciere et gubernare possit, qualis est recta ratio. Hujusmodi igitur est malorum distinctio, e quibus non ea quse vu-luntaria sunt, dicit a divina fortuna bominibus distribui, verum calamitosa illa, quae non snnt in nostra nunc potestate, scd e peccatis, enia> volen-tes olim commisimus, manarunt : quse dolore quidem nos afficiunt, ut diximus, sed a virtute ornatum accipiunt. Etcnim paupertatem exomat victus ratio temperans, et generis humilitatcm emendat pmdentia, et libcrorum jacturam pla-cide fert vir justus, qui potest dicere : obiit fi-titu? crgo redditus est; et , sciebam me gemtisse mortalcm. Similiter vero et reliqua omnia, virtu-tis pulchritudine induta, fiunt decentiora. Dein-reps autem inquiritur, quae sint illae divinae for-tnnae, per quas homines exterais incommodis implicantur. Si sane divinum judicium ex professo Iiuic divitias, illi paupertatem daret, divinam par erat li.-inc voluntatein vocari,non antem fortunam. Sin antem nihil talium dislributioni, quae sorte

fit, praeest, sed fortuito et casu evenit, ut hic for-tunatus, uti dicunt, ille vero infortunatus s i t , fortunam solum vocare hanc oportuit, et non divinam fortnnam. Quodsi Deus, qui nobis praeest, unicuique ea tribuit quae meritis ejus conve-niunt, neque ipse est causa, cur boni aut mali simus, sed remunerationis tantum, quae secun-dum Ieges juslitiae fit, auctor est, merito carmen conjunctis nominibns judicii hujus decreta fortu-nas divinas appellavit; quatenus quidem divinus est judex et intellectu praeditus, eas divinas vo-cans et scientiae plenas, quatenus vero ille qui judicatur sponte sua in vitium prolabitur et ideo calamitatibus istis dignus est, fortunas adjungens, quia Deo non ex professo huncce hominem vel supplicio vel praemio afficere propositum est, sed euni semper qui talis vel talis fuerit: hujus autem rei causam in nobisinet ipsis sitam esse. Mostrae vero voluntatis et judicii ejus implicationem for-tunae beneficio effici, ita ut totum hoc dxvinafor-tuna sit Dei de peccatis sententia eaque ratione artificiosa illa vocabulorum inventio Dei imperium et animi tum libertatem tum immortalitatem jun-ctim inducat, ac neque fato aut providentia oinnia iiant, neque forluito ct casu res evcniant, neque

440

fauTbv sl; T)]V TOU :poveo>c Ivxppidov) Tdt iv. Kai yive-

Tai Trpor,Youu.evr( (AEV yj x a r i TOU ipovsaj; auTto Jyvjatoc"

xaTa <juu.€s€r)xbc 8 1 , r\ x a r i TouSe TOU dvSpanrou,

6rt fxo>v uirlSu TO TOC tpovsai; TrpdaojTcov. Kal TrdXtv,

6 Tcovripbc. dvOpioTcoc tpovsutrai |i.iv I,€OUXSTO, Souvat Si

ITCI TOUTOJ Sfxac oux TJOSXSV. "HaTe xat d-rct TOUTOU

YiYveoOat TcporjYOuulvinv ttlv T),V tpovtxr,v SidOeoiv , u>c

OTCO TOU auTeôuoiou TTJ; VVUVTJC *5pTr,uevr,v xara ouu-

£e€r,xbc 51 IxaxoXouOeTv T4C ITCI TauTr, "OTpeCXojoetc Te

xat atxfa;. TOUTOJV 81 Tcdvrojv atcto; 6 vdptoc, S xal TOJ

Sixaorr, TT,V Tcpoatpsotv TOU xoXdêtv TOU; tpauXou; IVTI-

Oet;, xal TOJ tpovet T),V Ttptojpbv 'prjipov litdYojv. Taucb

Sr\ ptot TOUTO xai ITCI TT;; Osta; iTctoTaoia; XOYKOU"

Tcpoaipsaeojc dvOptoTcivric Spaaat x a x i pouXr,Oefor,c,

xai Tcpoatpeoeojc voptoituXdxojv StxaoToiv IrcavopOou-

oOat T 4 x a x i TcdoTj ury/xvr, Tcetpo>pts'vr,c, T),V ouvSpo-

pt),v Satptoviav Tuy_T,v aTCOTeXeTv, xaO' r)v 5 r i TOtdSe

etpY«optevoc TOJV TOtajvSs YtvsTat d^to; Ttptojpr,pidTO>v

TOU piev TcporipTJoOat r i tpauXa ei; TO auceôuotov TOU

xptvopLe'vou T)|V atTiav dvapepovTOC, TOU 81 ercopivou

TTJ d;£a TtptojpTJpiaTO; el; TT,V TSV xptvdvTtov voptotpuXa-

xtxX,v lTctOTT]pLr|V TOUTOJV 81 tTuvaYu>Yla elvat Tovvdpiov,

HIEROCLIS COMMEISTARIUS

TOV etvaOi ptiv eTvat rcdvTa xat i Suvajj.iv, epatJXov 51 ptr,Slv eTvai, StareTaYptevov. QZTOC. Y^P npoO?<etTTd>c Iv TT) tou 0eou dYaOoTTiTt oux 13 dveuOuvou; eTvat TOUC; xaxou;, fva ptT| Iptptevov TO xaxbv ei; dvatoOr|o£er» TcavTeXrj TOJV aYaQuJv IXdarj, tov TTJV dvavxaiav urcd-pivT|Oiv vj Tcapa T<5V voptorpuXdxtov Sfxrj •focrrîi. '2.ini-Yet ouv 6 vdptoc, d>c efpr,Tai, TOU; Tcetpuxdrac xpivetv, xai xouc TceTjuxdrac xaxuveoOat, St' dpttpoTeptov TO o i -xsiov aTcepYa dpuvoc dYaOdv. Ei Y*P TO StSdvat SixTjv TOU pir, StSdvat loci XuotTeXeorepov, xai vcpbc atoppovtoptbv TT)C dptCTpiac Ttov xaxtov r\ Sfxr, fiXlrcti, SrjXov 6ct Tcpbc TO djx-eXeiv xal tbtpeXeioOat ouvT|ptiooc» 6 vdpLO; a i Suo TauTa yirry tb tjtl» xpmxdv, tbc vouo-tpuXaxtxd», TOU lcspou irpocd;ac" TO Si aptaprdvtr» xai xpiveoOat Tcepuxdc, tbc Tcapa»optr,Ttxd», TCO dptet-vovt TcapaSob; Yevet, xat i TT|» d ia» au-cb puca/etpi-ijeoOat, STCOJ; dv ei; dvdptvrjotv xai Iwotav IXOr, TCOTI TOU vdptou, St* otj rcdo/ei xaxoJc. *Ov Yip lv T C Tcpd-cTetv xaxu; dTcr,pvo~vTO, TOUTOV Iv TOJ rcia-iK» xaxoj; iTctTCoOouotv ol dvOpojicou OTov, b dSixutv ou "ouXeTat stvai Oedv, fva pilj TO StSdvat S£XT|V, wtTTcep— e£ Ttva TavTaXou XiOov, Irctxpeptdptevov t/ry b Si

etiam ad nostrum arbitrium tota vita a nobis in-stituatur : sed quxcunque peccamus in iis quae nostri sunt arbitrii, ea ad voluntatem nostram rcferantur, et quxcunque sequuntur peccata se-cundum justitiae legcs, ea fato ascribantur; bona autem illa, quae a Deo ex professo dantur, provi-dentiae debeantur; nihil vcro , quod in rerum natura reperitur, ad casnm et fortunam ortum suum referat, imo nec eorura quidquam , quae fiunt, nisi forte ex eventu et ex implicatione eorum, quae providentia et fatum et voluntas pri-mitus agunt, fortuitum illud primas illas eflicien-tes causas subsequitur. Exempli gratia; vultjudex homicidam punirc, sed non huncce hominem, punit vero et hunc , quem nolebat, qtium ipse homicidae locura et conditionem assumsit. Ac pri-maria quidem ejus sententia est contra homici-dam , ex eventn antem contra huncce bominem, quia sponte sua homicidae personam suscepit. Contra caedem quidem patrare sceleratus volebat, sed hujus poenas dare nolebat : adeo ut in hoc etiam prascesserit truculenta affectio homicidse ex animi libertate pendens, ex eventu vero tormenta et verbera, qua; in hac accidere solent, subse-cuta sint. Horum autcm omnium causa est l c x , quae et judici voluntatem improbos puniendi in-dit, ethomicidae supplicium dccernit. Idcm planc de impcrio etiam divino sentias, quum voluntns humana sceleribus admittendis intenta sit, judi-cum autem legis custodum voluntas scelera omni modo corrigcre conetur, cx carum rcrum con-

cursu effici divinam illam fortunam, secundum quam is qui talia admisit, talibus poenis dignus fit : (malorum consiliorum causam reo ad libe-rum arbilrium referente, debitae autem pceme scelus secutse ad judicum in legibns tuendis scien-tiam;) horum vero conciliatricem esse legem, quaestatuit, ut orania, qnantum fieri potest, bona sint, malum autem nihil. Haec enim quum antea in Dei bonitate fuerit, non sinit inultos esse ma-Ios, ne malum permanens ad omnem bonornm sensum exstinguendum progrediatur, quornm re-cordationem pcenae per legum vindices sontibns irrogataenecessariam reddunt. Lex igitur, uti dixi-mus, judices simul cum peccanlibus inducit, pcr utrosque bonum sibi proprium eflicicns. Si enim poenas dare quam non dare utilius est et poma ad corrigendam malorum enormitatem spectat, manifestum est, legem duo ista genera, alterum ut juve t , alterum ut juvetur, conjungere, quo-niam illud quidem quod judicat, tanquam legis custodem, alteri pnefecit, id vero qnod natura comparatum est ut pcccet atque judicetur, prz-slantiori tradidit, ut ipsum, tanquam legis viobt-torem, pro merito tractet, co consilio ut legrm, per quam malis afficitur, in memoriam aliquando mentemque revocet. Quam enim, quum male age-bant, homines repudiabant, e a m , quum mala patiuntur, expetunt. Exempli gratia, qui injuriam facit non vult Deum esse, ne vindictam, velat Tantali saxum, semper sibi impendentem habeat; at is qui injuria afficitur Deum vultesse, ut ejut

IN AfJREUM CABMEN. 441

dSixouuevot pooXttoi tlvai 8 tov ,V trctxoupiac Sv ittTcavOt vuv_T). Atb touc dSixouvrac tic TO dStxeiaSat Trtptorrjvai 8ti, fv' 8 (jtf) £6Xercov ev TW 8p3v, TW TTJC icXeove iac itdOet teeOuovTec, iv T 5 rcdo-yeiv perapd-Oioot, T 5 TVJC iXaTTtbaeioc dvtapw TtatSeudpevoi, ef ye xaXwc, 6rctyoitv 8(xac. Ei 8t TT) lTa(idTT)Ti TTJC rtpoat-peietoc 1« xaxuvotvro, auTol uev (OWCTITTOV wpiXouvTai-irapddeiYua 8e itou Yfvovtat TtdvTioc TtatSeuTixbv Toic et> tppovouai, xat 8tata0dvea0ai Suvauevotc T4; alriac Ttov TOIOUTWV TtaOuv. Taucac TTJC xpiaeioc apvtVc xu-puordrac drcoSe/ibueOa, TT)V aYaOdrrfTa TOU OIOU, TOV dicb TauTT)c vduov, tbv h 4)u.iv rcapavououuevov dpOdv XO'YOV, xai , wartep Ttvi evotxov Oedv, TcXrj(jtu.e-Xouuevov drcoTeXeaua 8i TTJC xpfaew;, T4 AX-JHX, W; «>r)OT, TatJra, oaa Tpayurepov TJUIV rcotei rbv (Jiov Taic Tcepi a5u.d TI xai T4 LCTOC Xuuatc* 4 8f| Tcpdtoc cpepetv 6 rcaptbv eiat]YeiTai XOYOC evOuuouuivouc T4C atTtac au-TWV , xai Saov otdv TI TcepudrcrovTac, xai ueTattOevrac eic wpfXeiav T4 SoxouvTa f)Xa6epd* udXiara uev T5V Oeicov aYaOwv iaurobc d£iouc Tcape/eaOat 8t4 Trjc dxpo-Tatric dpetrjc. Et 8e TW TOUTO ouitw ev dpicjec, T5V YOUV TtoXtTtx5v aYaOSv Sti TTJC u.eor;c dpeTrjc TOY/aveTW. Touto Y^P *|v, 8 rcpbc TOTcda/eiv xaX5; T4 dXYitvi xai iSaOat auxi iTctTarrdu.eOa. Ti; ouv f) faotc, fl T4 Tcpoeipr,ptt'va TcdvTa, oitp" cov xai f) e6X<>YiaToc T5V dX-vttvwv uitou.ov7), xai fj OeparceuTtxf) utOoboc brcoSeixvu-Tac; KepdXatov 8i T5V tipr)ucvcov, 8TI 8 Oedc, vouo-Orrric 5v Sua xai 8txaaTT|C, TtOiTat ptiv T4 dY*6d,

dvatpei 8i T4 xaxd* 8tb xal irdvn< xaxwv iartv dvaiTtoc Tob; Sl xaxuvOevra; aurtcouaiotc 8p-uai; , xai tbv iv a&Toi; dpObv Xdvov duvriuovrjaavrac, wc uiv xaxou; xoXd(tt x5 vducp T 5 crrcaYOptuovTi T4 xaxd* a>c 8i dvOpwTtouc, TTJ ircetatouar) imTcXoxrj TOU vdptou Tcpbc TTJV Tcpoaiptotv, 4)v 84) TVV-TJV xaXouptev. 0 6 ^ip aitXSc TOV dvOpcoTcov, f| dvOpcorcov, xoXd£tt 8 vdpto;, dXX' ?) xaxdv. Tou 81 xaxbv YeviaOat TT)V TcpcoT7)v aitiav eiyev 4) Tcpoaipeatc ircetSiv Si xaxbc YivrjTat, (STcep r[v iep' TJJATV, dXX' oux ircl T 5 Ot5,) TOTI SiScoat Sixa;, (Srcep Tjv irci TtT> Oeicp vdptcp, dXX' o6x icp' TJCXTV ). Zxoirbc Sl TOU vdptou ptdvo; tfv efr) Tcpiiccov Tt Oecp, xai rjptiv imoa>tXr)c, TO Staxdtjiac T4,v"xax(av, xai drcoxaOSpat Toi; TcavroSaTtoic TTJC 8(-xr)c at>Kppovia(jtoic, xai iictarpi<]>ai TT,V uTCoTceaouaav Trj rcovripiq tjiuyfjv ci; dvdu.vr)aiv TOU SpOou XOYOU. Kai OSTW; IOT5TOC TOU vdptou, xai T4 a6r4 dei apOeY-YOixivou, T4)V d iav exaaroc T4|V iauTOti dXXore dXXr)v Tcotriaac 06 T5V auxwv dtl TUY/dvet* ou y4p Sixatov TOUTd Y« , o68i 4)u.Tv auptqipov. Tf)y 8i pteTa6oX4)v Trjc xptaew; 4) TOU xptvoptivou (JteTa6oXf, SiSwat- TOV Y p (Jtf) TOV aucbv SiaptetvavTa TC5C T5V aurwv iativ d totSv; KaX5c cpipetv ouv T4; Satptovia; TU-/ a ; Set, xai (Jtf) d Y a v a x T t i v StSdvta 8txr,v, xa(, 8dov iicl tr) Oeiq xpiatt, xaOaipdutvov, 8t4 T5V SO-XOUVTWV itjtTcoSiwv ttvat rcpbc tuTcdOetav TOU TrjSe Biou. 'O 8i TOtouroc XoYtaptb; faai; TS YtvtTat T5V rcporiptap-TTjuivwv, xai irciarpocpfi Ttpbc vbv ivurcdp/ovra fjijttv

anxilio remedium eorum quae passns est conse-qnatur. Oportet igitur eos qui injuriatn inferunt, ipsos injuria affici, ut qnod in ea inferenda lucri cupiditate ebrii non videbant, id patiendo addi-scant, damni molestia edocti, si modo recte sup-plicium ferant. Siu autem voluntatis protervitate ducti in malo perseverent, ipsi fortasse minus ex ea re utilitatis percipiunt; at exemplum certe prae-bent quo doceantnr alii qui sapiunt et qni ejus-roodi malorum causas sensu percipere queunt. Primaria igitur judicii fundamenta haec agnosca-mns , Dei bonitatem, Iegem ab ea manantem, et rectam qnae nobis inest rationem violatam e t , tan-quam domesticum qnendam Denm, injuria af-fectam : judicii autem effectum dXYta illa, uti vocat , qnzcunque asperiorem nobis vitam corpo-ris malisatque externis vexationibus faciunt; qua quidem carmen bic palicnter nos ferre docet, illorum causas reputantes et quantum possumns prsecidentes, atque ea quz noxia videntur in no-stram rem convertentes : praecipue vero ccelesti-bns bonis nos per snmmam virtutem dignos prae-stare. Si quis vero nondum borum desiderio tenetur, civilia saltejn bona mediae virtutis ope consequalur. Hoc enim illud cst quod ad calarai-

tates recte ferendas easque sanandas nobis praeci-pitur. Quodnam igitur remedium est, nisi ante dicta illa omnia, quibus et aerumnarum tolerantia rationi consentanea et sanandi methodus demon-stratur? Eorum vero quae dicta sunt summa est, quod Deus qui legumlator simul et judex est ea ponit quae bona snnt, mala autem tollit, unde fit ut ille nequaquam roalorum causa sit , sed eos qui sua sponte in flagitia se ingorgitaverint re-ctamque in se rationem neglexerint, tanquam improbos secundum legem quze mala prolti-bet pcenis afficiat, tanquam homines vero, se-cundum eam legis cum voluntate implicationem accedentem, quam utique fortunam nominamus. Lex enim hominem non simpliciter, quatenus bomo est, sed quatenus malus est , punit. Priroa autem causa, cur quis malus fieret, sua ipsi fuit voluntas : postquam vero malus factus est, (quod nostri erat arbitrii, non autem in Dei potestate,) tunc pcenas dat, (quod in lege , non autem in nostra potestate positum est). Solus porro legis scopus et Deo conveniens et hominibus utilis fue-rit vitiorum coercitio et per quaslibet justitise castigationes purgatio atque animi in vitium pro-lapsi conversio ad rectte rationis recordationem.


op&ov Xdvov rcw« yip 6 xaxia; tTvai xapiro&c xd iX-Ytivd Ti6i|Atvo<, ou (ptuierai TT)V tlc, Taura xaTavouoav auTov aif(av, xa(, ti 5ti y_aXtira(veiv iv TOT; Auirrjpolc, iautdp JASXXOV olrjatTai 5eiv yaXtita(vttv, f| TW XW-AUOVTI TT)V Tcovrjpiav 6e(j> cttd TWV dprdvaiv trjc S(xr)c, 4V wv fcro auvitvai xal dvapnavrjaxeaOai, olov rjv dpa dya6iv (xf) do(araa6at twv 6t(wv vouwv, urfii exdvrac xaxuvta6at. Ou yip wc, truy_t xd dXyttva cdtc dv6pwrcotc ctiavi|UTat, etirtp Oectc xal 5(XT,C, ctpot Tcpotcm.xaaiv f)uwv, T?|V 3;(av ptoTpav io' ixdarotc iirdyovTtc' Sid, xal TO OU rcdvu Toie i y a O o i c Td d X y t t v d auptTcbcTtiv, tuXoyov. IIpwTOv ptiv yip o taouatv aucd rcpdwc TTJ tuapearia TTJ; 6e(ac xp(-eewc, xaltr) TTJC dptTTJc Tcpoaxriiaei, dt' fjv irpaoftpa ptiv td yaXeira yivtrat. Kai eutXirtc 51 TOU XOITCOU 6 (Jioc pT)5attwc tvoYX^ativ f)ti5e Td TOtaufa, etrcep ctyadotc yevotiivoie, xard JAIV TV|V 3xpoTdfv|v dpecT,v cd 6eia dyafli fjtuv drcdxeiTat, xava 51 TTJV LUOTJV £c)tv, cd dv6fKarctva. "ErcetTa xal i d a o v T a t x a c d Suvatt tv cd TotauTa i\ aucou TOU cpipttv rcpdwc, Tdc |At6doouc TTJc 6tpaice(ac auTtov dtoaaxdpttvot. IIwc yip oldv Tt catc itpaic IxtTttaic 6eoitptTcwc y_pr,aao6ai, tri) Tcpdvotav xai S(XT,V ioopav T4 dv6pwirtva Tt6etie-vouc, xai TT,V apuvf)v fpuuv dOdvocov ouaav TOIOUTWV exdaroTt Tuyyavetv TWV ectofltv, otwv dv iaurfjv dciav TcapdayTjTat tx TWV irpoaiptTixwv xtvrjptaTwv; 'O y4p

uf) etcTauTa dvaeepwv TT)V irapouaav ptoipav, rcd6tv TOU Tcpdwc edptiv aurvjv TOC doopptdc XvtytTat; itootv 5i TOU i5a6at Tf|v Tt'y_VT)v ; oux tartv thrttv. Euape -OTTJaai (xiv yap auro8tv Toic TOtoufote oux tartv, wc. dStaodpotc, f. xai dptt(voat TWV ivavrtwv, imt5f| Tcap' iauTwv otuxcd iTvat eaivtTat, iXyttva ovra xal tiriirova. Td 51 roiaura ou irpoaftrat fjptwv f) euatc, wc Td 01' lauTd alptTa, ti ptf) dpa.dra6dv Tt Tcpoaod-xwpttvov tti) iiri TT) TXrjitaOtta TWV Suoytpwv. 'Avdrxn ouv ouay_tpa(vtiv, xai 5uaaptac(ac ipiTctirXaavat, xal irpoaeirtTetvetv cd dXyttvd ix TT,C mpi rf,v ouetav f,ptt7tv dyvotxc, xai ouSev ptlv fjrrov StSdvat 8(xac* Tf)v pur(aTT)v 51 irctxTSadat xax(av, idv dicpovdf)Tov TO TCSV, f, xaxwc epovTtCdpttvov, olr,6w|Afv. Touro 5i Taurdv iart TW ptf) o(ea6ai eTvat 6tdv, fj dvra uf) ccpo-votiv, f) Tcpovoouvra ptf) dyaddv tTvat, xai Stxatov* 3 5f) TTJc TcavTo5ain)c datSttac iari auvtxTtxwTaTa , xat Tcpdc TcSaav xax(av auvwuouvTa TOV toic TMOUTOIC i a -Xwxdfa oocaapLaatv. 'Qc ydp f) euaioeta tti)TT)p TWV dpeiwv dvtfdvT), oCcw xai Tcdar,c xaxiac f,ytptwv, f) TTJc euaeGetac dTcOTCTwatc. Mdvoc ouv i^eupf,etr tou-TWV TT.V Taatv 6 Ttpdwc aucd <pe'petv exSeStoaytei-voc. TOUTO 51 5td tptXoaoeiac ptdvi)C irapayivtTat, T4C TcdvTwv TWV dvTwv ouoiac dxpiGwc ixiaTaiAfvr^;, xal c ic fTcoptevac TaTc ouaiatc auxwv ivtpytiac, wv elpptdc xai aiivTa ic iartv f) TWV OXIOV 5toixT)atc, de'

Cum igitnr ita fixa sit lex eaderaque semper lo-quatur, is non semper eadem consequitur, qni dignitatem suam snbinde mutarit; neqne enim illud justum esset, neque nobis utile. Sed judicii routationem facit ejus qui judicatnr mntatio : quo cnim pacto i l le, qui non idem manet, iisdem dignus haberi possit? Igitur leniterferenda estdi-vinafortuna ; nec indignari oportet enm qni pcenas luit e t , qnoadpotest judicium divinum , purgatur per ea quse hujus vitae voluptatibus obstare viden-tur. Hujusmodi vero consideratio est et priorum delictorum medicina et ad rectam, quae nobis inest, rationem conversio : qni enim fieri potest, ut is qui credit vitlorum frnctus esse dolores, non devitet causam illos ipsi aflerentem, et , si in miseriis decet indignari, sibi potins succensen-dum esse arbitretur, quam D e o , qui vitium iis justitiae instrtuneutis castigat, unde quis intelli-gere et recordari possit, quale fuerit bonum non rlesciscere a diviuis legibus neque sponte sua in flagitia se ingurgitare? Non enim fortuito calami-tates distribuuntur hominibus, siquidem Deus justitiaeque leges nobis praesunt et meritam singu-lis sortem tribnnnt : quamobrem consentaneum est, non ila magnas bonis calamitates accidere. Primumenim eas leniterferent, quia in divino ju-dicio acquiescnnt et virtutis possessionc gaudeot,

propter qnam mitiora fiunt ea qnae molesta snnt. Qnin et bona spes est, talem in posterum nostram fore vitam, ut nequaquam hujusmodi res nosper-turbent, quandoquidem nobis bonos mores asse-cutis , si summa virtus contigit, divina b o n a , si raedius habitus, humana reservantur. Pneterea etiam medebuntur talibus qnoad poternnt, ipsa leniter ferendi ratione medendi viam edocti. Qno-modo enim ii sacris supplicationibus ad divinnm nnmen accommodatc uti possunt, qui providen-tiam et justitiam res humanas inspicere et admi-nistrare negant, et animum nostrum, qnuin sit tmmortalis, externa illa semper nancisci, quibus se ex voluntariismotibus dignum pnebuerit? Qui enim ad h z c sortem prasentem non retukrit, unde eam leniter ferendi facultatem conseqni aut unde medendi artem discere possit, dici profecto nequit. Neqne enim in talibus confestim acquie-scere licst, quasi indiflerentia sint aut etiam coo-trariis meliora, quia per se fugienda ea esse appa-ret , ut quee gravia sint et molesta. Ea auteaa, quae ejusmodi sunt, natura nostra n o n , ut per se eligenda, admittit, nisi boni qnid e malonmi patientia exspectetur. Qnociroa necesse est, uos ea tegre ferre eorumque ttedio coiupleri et pro-pternatura nostra ignorantiam dolores angereac nihilominus poenas dare, in maximum vero un-

IN AUREUM rfcxatta; oaiuovlac , r u y a ( axovtiurrOat dvavxr,' itvai II Tijv txdrjTtp dxovtUT)fleiaav dUav, TT,V VUV Ar»»i»ivr,v uo ipav , f;pTnutvr,v TT)« Tt xpovo(a( toii Otou xal TTJe xoap.tXTJ< tuta((a( xal TT)< dv6pwx(vr,( xpoatpiatoK. El fap urj iTi) Otou icpbvoia, oux av IIT, TOCJK 4» xoauw, f)v xal eluaputv*)v av iticoi Tt<. EI51 1*7) Taura eTi), 5(XT| xa( xptoK twv xaxwv oux 4v vtVoiTO' dXX' o051 TIUT) xai dxoSoyf, TWV dyaOwv. Dpovotac 51 ouav)( xai Tdi|jiw(, icdvTa< T5ei TCAK VUV rtvvwtiivcAK TWV Towv draOwv TU yydv e , v » •' i"i'51v

xap' iaurwv tl( TTJV dviaoTTjTa auveTtXeoav. ifiatvovTai 51 oi twv Towv TurydvovTi<• ArjXov ouv, w( TO T5J( xpoaipiotwfdvtoov, tixo6Xr,6iv TT) TTJ( xpovo(a( xpioti, oix 13 T1|V Tor,v auTOi( dxoveiAiaOou t to ipav , tTvt TUV xpi( illax dvdYxr, Torydvttv. Mf, TaparriTw 51 TJIASC tb xai iici Hipwv dXbvwv, xai f urwv, xal au-TWV TUV dduywv rfjv aurfjv dvwuaX(av ixttpa(vto6at, f,v xai ix' dvQpwxwv. Ou Yap Stlt TOUTO T4 xaO' (l(tS( dxpovbi)Ta, tTyt ixt(vot( Tavrra, b>( fTuyt, auu-oa(vtt,l| xai ix'ixt(vwv 5(XTJ xai xpfotc, xal dptTfj( xai xax(a( ixXortopo(, ixti TA xaO' r)ptS( O6TI>K vjxp(-6wtai. npwrov ptlv vap T4 dtyuya OCTW? ixxttTat &( xotvf) 8XT) s>uTOt(, xai (wot(, xai dvOpwxotc ixttTa T« aura £wot( xai dvOpwxot( xotvf) Tpos-f, xpbxttTat, xai fvta 51 £<j>wv (<pot( Tt xai dv6pwxot(. Atb xai

GARMEN. 44« xout Taura tl( aTXXrjXa, ou xf,v TWV xaoybvrwv d?(av ixtoxexrbutva, dXXi Tf|v iaurwv xttvav ?, TT,V vboov OtpaxebovTa, xai aXwc, Tb iv5tl( aoTwv xXTjpouvra, JOtv iv TOUTO xouiv i5?j. "Qart 8uoruy(a( d<popuf,v tTvat tot( ?woi( TT)V f|[AtTtpav ypi(av ix TtSv xapa-TuybvTWv xXr,pouu{vr,v, xai TTJC OOXOUOTK tutu-y(«( auToic alrtov -cb xap' fjttwv xpooxaOi(. KI ulv ouv xpotwv 6 Xbvoc xai dXXotK xpeircovac fjfAwv ttvac dvTttor)YaY£v oCctoc dxoy,pwudvou( f)[Atv xpbc xXrjpwotv TTJC iauTwv iv5t(a(, w( f,|ui( Toi( dXbyoK rpatvbpteOa ypwutvot' OVT,TOUC ixttvouc iSet buoXcrfetv, xal tpa(vtoOat Ti owuaTa TWV dvOpwxwv tic TY|V ixtl-vwv ypt(av dvaXtoxbutva. Ei 51 ur,Slv TWV xpb dv-Opwxou OvYiTOv, (ixttSV) xai aucbc foyacoc wv TWV Xoytxwv Ytvtbv, xal 8ti TOUTO dOdvaroc tlc owpta Ovr,-tbv ix xtpiordotwc {pXeTOtl > x*^ aufftri^ TI xotc iM-YOK dvaXaowv bpvavov ixi YricxoXtTtueTai,) ob51v 4v ttr, TO Taic TJutTipatc Suoroylaic ti< TY)V iaurbu Oo(vr,v dxoyprjobutvov obxovv obSl rb dcdxTwc yprjabutvov fiU.lv xpoOuu(a xXvipwofwc. Aixr, TO(VUV xal TOJK TOT( xpb YJUWV dOavdTOK Tob( 8pou( Tijc xtpt dl.uSc, ototxriotwc vojjtoOetet, Tauia UTjyavaaOat xtpl TJUS( d TT)V TI ivrauOa xaxiav djuojv iXarcoi, xal xpbc av-TOUC ixtarpitpetv TJIASC Suvatat. KTjobvTat yip vjurbv, w( rruYytvwv ixxtobvrwv. "OOtv aibwc xat veutotc

probitatis crbnen incurrere, si mundum provi dentia non regi aut roale adininistrari existime-mns. Hoc vero idem est ac si quis putet Denm non esse, v e l , st sit, minime providere, vel deni-que, si provideat, bonum et justum non esse; quse quidem nullum non iropietatis gcnus complectun-tnr, enmque cui Ules insederunt opiniones ad quxlibet scelera impellunt. Ut enim pietas erga Deum virtutum mater apparuit : iU vitiorum omnium dnx pietatis desertio est. Horttro igitur medicinam is solus invcnerit qui ea lenitcr ferre didicerit. Id autem pcr pbilosophiani solam effi-citur, quae rerum omnium naturas actioucsque earum naturis consentaneas acrurate novit, qua-rum series et ordo est illa universitatis admini-stratio, a qna et divinat fortunas dispensari nccesse cst; suam vero cuique pro meritis tributam mer-cedera tortem esse quae hic vocatur, quae ex Dci providentia et recto mnndi ordine atquc homi-num volunUte pendet. Si enim nulla esset Dei providentia, nullus foret in mundo ordo, quod et fatum quis appellet. Si vero haec abessent, nul-Inm foret jns et de scelcratis judicium , imo nec bonormn pnemium et comprobatio. l'ositis vero providentia atque ordinc, oportuit omnes jam natos aequalibns frui bonis, si nihil de suo ad inarqualitatem contulissent. Apparet autem eos «qualia non consequi. Manifestum igitur cst , vo-

IunUtis inaequalitatem, providentia» jmiicio sub-jectam, obsUre quo niinus aequalis eis sora dis-tribuatur, siquidem eos meritis digna consequi necesse est. Verum ne nos id contnrbet, quod in brutis quoqne animalibus et plantis et ipsis etiam inanimis eadem quae in hominibus appareat inse-qualiUs. Non enim ideo res nostrae sine provi-dentia gnbernantur, quia illis ltaec fortuito con-tingnnt; neqtie etiam in illis jns et judicium et virtutis vitiique rationes valent, quoniam res nostrae ad normam illam exiguntur. Primum enim inanima i u in medio posita sunt, ut communis materia plantis et bestiis et hominibus; deinde planUe bestiis et hominibus tanquam commune alimentum cedunt, quin et bestiae nonnullae be-stiis atque horoinibus. Quapropter hoc modo se invicem traeUnt, non specUtis eorum quibns no-centmeritis, sed ut famem snam depellnnt vel morbum curent, atqne omnino ut snam inopiam, undeeunque liceat, levent; adeo ut bestiis infeli-cilatis occasio sit nostra indigentia, quae e rebns forte obviis expletur, atqne feliciutis qua froi videntur causa sit nostra erga eas affectio. Si igi-tur progressa oratio et alios quosdam vicissim nobis praesUntiores induxiasct, qui nobis eodem modo ad levandam inopiam stiam nterentur, quo nos fere brutis animalibus utimur, mortales eos esse fatendum forethominumque corpora in eorum


xal ala/uvr] ditoTptirouaai TSJV xaxtav, avftponrouc, ydvau; iTttaTpfasaSai XeYovtat 6p8iac. To Y*p Xo^i-xbv boov ubvov auvaio8dvea8ai TTJ; OUCTJC. Tciouxe. ToT; 1x8 10x01; ouv opoir, 8ieart0Ta; fjua'; dTcb Ttov dXoYtov 8teaTtoarj TtduTcoXu xai TTJ 8ioixr]aei /prja8at Tcpoorj-xei. XujeyeTpo; ykp TO.T; ouaiat; Ttov ovTtav xat 6 •trj; icpovoiac Seaubc* xal Tac exaara 6xearT| icapa TOU 8T,utoupYou Oeoti, OSTIO xal icpovoiac ddtourai. 4>a(-verai Ss, ircl yiv TWV dvSptorciviov <]>u/tov, ixdaTT)v aurbc 6TcoaTTjaac' iict Si Ttav dXbytav ydva YevTl> icpo-Teivtav TTJ SnxTcXaTTOuarj auci cpuaei, to; IIXdTtavi Soxet, xai Ttyaitp T£> IIudaYopeup, o68ev uiv Tcpoae-yU Ttav 8vTjTtov 8ri(i.ioupYT|(jia etvat TOU 8tou Ttdeyevot;, Tac 8i dvSpunriva; "fuX4** Ti'vea8ai ^x T0U BUT0U xpaTrj-poc TOIC Te iYxoapiotc 8eoTc, xal TOI; oaipoaiv, rj TOI; dYauoTc rjptoar 8tb Tcpbvota iTc' dvSptoTctov iaTi xa8' fva exaarov, TC5; dpiaraTat T5V ixei* TC5; Tcpbc T& Trjoe veuet* TC5; ivrau&a TcoXtTtueTat* ir5; av ivTtuGev dva-xoy.tadeirj ixciae* tov otiSiv 8eT Tcepl TTJ; dXoYOU Siarj; TcpaYyaTeuca8at. OUTS Y<*P r|X8tv dSuvaTTjaaaa irctaTceadat Getp* OUTS eVt Yrj; Suvaxai TcoXtTeueaSai, to; tpuTov ouaa oupdvtov OUTS Tcpbc Tt £uvvoyov darpov ctvaYeadat rcetpuxe. Kai TauTa ptiv npbc TO rcxpbv

diroXeXoYTjtrdui rjyTv Tcpbc TOUC Sua/epavrixouc, xai TcavTct/dOev TO dTcpovbrjTOv xaTaaxtudtJovra;- Tcpbc ouc xai TauTa elrceiv Sixatov, 6rt ix yiv TOU tcpduc Ti Suavepr] cpipetv 6 dvSptaTctvoc xpbTcoc euXbYtaroc dva-ipaiverat, xai rtpbc TO rcapbv iiceXacppuvtov ik Sur/epr], xai Ttpbc TO uiXXov lcoyevo;. 'YyeT; bi dYavaxTouvrsc T( xai bvr]aeTe, ei urj ubvov Tcpoa8e(r,Te Toic rcbvotc w ysYiarov Ttov xaxtav da(6eiav, xai auri Sl t i /aXnci Tpa/ucepa iauroic i;epY«av)aGe T*P rtetpl TTJV bciav Tcda/eiv a ir i Soxetv; 'O fkp voa5v i&v iyocmx-p^ &n voacT, 8t* auTO TOUTO ySXXov voarjaet. Aib ouoi / a -Xeicaivetv 8et rcpbc TTJV d;(av TTJC bTtoSbactoc Yivoyi-VTjc, iva yrj xai /eipbvtov iv f;ei YevtayeSa, 8ti TTJV irci Toic Tcapouat BXbapriyov Suapopiav. ^tybituSa 8e aicb xai TrjSe* et Ttc rceviav Xaftbv icpdtac fepti, Tcpbc TTJ dTtb TT]C TCpaoTTjToc iXuTcia, xal i;iupTjatt Ttvi TOU piou Tcapau.u8(av* TOUTO yiv, TOU XoYtayou -rcbpov i£eup(axovTOC SUXOYOU StxTpo-pTJc, *cS> yr] auYXi-/ua8at TTJ XUTCT)- TOUTO 8( , dYapiiveav aurbv TUV XXIJ-aiov TT]C iycppovoc xaprtpiac, xai auvexxopUvbvTwv, bar) Suvaytc, Ti dvaYxaTa rcpbc TOV ^iov. 'O Si dya-vaxxiav, xat Yuvauteitac mxpatvbutvoc, xptarov ttiv ixouaiac Xurcac icpoaXTScai* ecctiTa TcpoaStoeujvoc T*>

usnm consumta virleri. Quodsi nihil eorum tpiae homine superiora sunt morti obnoxium sit ( quo-niam ipse in intelligentinm naturarum genere ul-timum locum tenens atque idcirco immortalis in mortale corpus casu adverso oppressus venit, assumtoque organo quodam bestiis cognato in terra versatur ] , nihil esse queat, quod miseriis nostris ad suas epulas abutatur, ideoque nihil etiam quod nobis immoderate ad cupiditatem suam ex-plendam utatur. Justitia igitur et ordo immorta-libus illis, qui uobis superiores sunt, suae rerum nostrarum adrainistrationis leges praescribunt, nt ea circa nos moliantur, quae et nostram hic pravi-tatem minuant et eo valeant, utad ipsos reduca-mur. De nobis enim, tanquam de cognatis exsuli-b u s , solliciti sunt. Quapropter pudor et ultio divina etdedecus, quorum ope a malis avertimur, homines solos ad virtutem revocare recte dicun-tur. Solum enim ratiqnale animal justiuae sensu aflicitur. Nos igitur qui longissimo a bestiis inter-vallo distamus, gubernationis etiam modo longe diverso tractari oportet. Est enim rerum naturis congruens etiam providentiae lex , et quemadmo-dum singula a mundi opifice Deo creata sunt, sic et providentia ejus fruuntur. Videtur autera Deus in bominibns singulas ipse animascreasse,in bru-tis vero animalibus sola genera naturee eorum fictrici proposuisse, uti Platoni et Timseo Pytba-gorico placet, qui nihil dignitale proximum e mortalium genere a Deo creatum esse statuunt,

animas autem humanas ex eodem cratere, e quo mundani dii et dzemones sive illustres heroes ex-stiterunt, esse factas; quamobrem circa unum-quemque hominem providentise observatio ver-satur, quomodo a superis discedat, quomodo in bsec terrestria inclinet, quomodo hlc degat,quo-modo binc demum illuc revertatur : quomm nibil de aniina rationis experte dici convenit. Neque enim illa huc venit, quando Denm ampliut sequi non potuit, nec potest in terra versari, ut quse planta coelestis sit, neque natura talis est, ut ad astrum aliquod ipsi congruens reducatur. At-que haec quidem a nobis adversus indignabnndos, qui quovismodo providentiam tollunt, inprsesens dicta sint, adversus quos et bsec jure dicantur, bominum mores ex co apparere rationi consenta-neos, quod res adversas leniter ferendo in prse-sens allevent et remedium earura in posternm parent. Vos autem qui indignamini, quid tandem proficietis, nisi quod impietatcm, malomm c-mnium maximum, calamitatibus vestris additis, atque ipsas etiam serumnas vobis eo asperiom facitis, quod iis prseter merita vos affici existiroa-tis? Is enim , qui morbo laborat, si morbum indi-gnetur, eo ipso gravius laborabit. Quare non ett quod succenseamus, si quid pro meritis etobis retribuitur, ne propter maledicam prsesentium malorum impatientiam in deterlorem etiam habt-tum prolabamur. Conaideremus vero rem istam hoc quoque modo : si quis ad egeslatem redactus


Tfjv Tcivtav icevOeiv, dfitopoe iravTeXSie. yiwxai, oSrt

icap' iauToo TI avoXaStov ele, irdpov auu,u°dXXea6ai,

ouTf irapa T5V TCXT]<JIOV auvreXouu.evo<, osov (AT) fXeou

ydpiv aurio TIC, npoo-pivjitttv 8 TcdXiv ex TTJC, Sta&eaewe

TOU 8180VTOC, flttTtivei TT.V XuTCYjV Ttj> tic TOUTO XP"'ac

xatacrTccvTi. 'Ex itdvTtov ouv TWV elprjtAevcov Tcpdcoc, tpepetv Set T 4 auu.6at'vovTa, xa\ Sarj Sdvauuc; 18 -crOat 8et, Tatc, dStaaTpdcpotc tvvoiatc, Tajalriae, OUTWV txXoYt^optvouc, xa\ ouvopuvTac, 6TI itpovotac, oucrrjc, oux diuXcirat 6 dvaOoc vuv vevdu.ivoc, xav rcaXauov |AT|viu.dTti>v ItpfXxT|Tai axiyuaxa. Kax' aUTO ^dp xh XTSaOat TTJV dpetr\v xa\ td ixircovov auTtov 8iacpeuvti, xat TT\V Taatv e^eupiaxei, rrap' iautoTj ptiv TT,V 80TJ-Oetav TTJc dXurclac ctacpepbiv, rtapd 8i TTJC rcpovoiac TT|V drcdXuaiv TWV yaXeirSv xoiti£d|Aevoc,. ' H yap i]\uTtpa xaxia, xat xpiaic Oe(a Tiutopouptivri -rdjv Ttovr,piav, T 4 yaXircd auve:pdpr)aev' tlxoTioc 8i rauTa XuiTat TtdXtv dpetr) T I TjtAJTepa, xa\ vdubi rcpovoiac, ditoXuovTt T 5 V xaxSv Todc itap' iaux5v Tcpdc TO iya-Odv iTctSeoojxOTac. Toaauta av Xd601u.1v xat ix TOU-TCOV TUV iitSv ooYptaTa itpdc dpetrjc aTotytioiaiv auv-TtXduvra. Todc Y^P w*p' itpovoiac, xa\ iiu.apuivT)c, xa\ TO3 itp' rjuiv, dXT)OeardTouc Xdyouc Tcepteyovta

dvaiteprive, 8t' 5v xo TT)C TSV s>atvo|Aev(ov dvtopaXiac.

SuaxoXov dTcr uOuvev 6 XOYOC, xa\ Std redvttov d i t i -

8et£i TSV xaxSv dvatTiov TOV Oedv. E l 8i TIC Taura

TOtc Tcporepoic irctauvd^tttv, eTc ix TcdvTtov dvapavrj-

aevat XOYOC , TTJV TTJC tj^yri; diStdTTiTa f>Et>aiou|Aevoc.

Td ^dp StxaioauvTjv daxeiv, xa\ Ytwaiuc ditoOvTiaxttv,

xat ittpi t d yprjttaTa iXeuOepicoc StaxeiaOat, TOU |AT|

auvarcoOvT|axeiv T S acduaTt TTJV O/uyriv ptdXtara yp^v"

Tcpdc xaTaaxeu7)v, a>c T|Sr| tXfryxai. Td 8i tdc 8 a 1 u o -

v(ac TuyacTtpdcoc ®<p< tv, xat iSaOat SuvaaOat,

TOU ptTj auYYevvSaOat T S atotiaTt trjv t]ruyT|v vuv ipdvr)

8ed|Aevov' ix Si dptportpcov TO Y<viatb>c xa\ tp6op8c

xpitTTOva tlvat TT> tyv/ty ditoSeixvUTat, xa\ i t ipav

ouctav rcapd TO OVT)TOV a S u a , autT|v xaO' iauTT|V

ouaav diStov. Ou ^dp oTdv re iartv aTtd TIVOC ypdvou

TcpotXOdv Tt eic Y< v t a l v <(< a t t StatAtvetv, Sarcep ouSi

TO i\ diSiou TT\V UTcdoTaatv iyov Ttoti tpOopdv dvaSe-

JaaOat. Eticep ouv fAttd TT\V TOU aSuaTOC pOopdv T)

dvOpuTcivT) <{a>yr| 8tatAe'vouaa 8ixr,c xa\ xptaecac TUY-

ydvet, xat TSV iTcttr|8eu0evTb>v iv T S piw T4C Tcpdc

d^tav ditoiSdc aTcooiytTat, ouy oldv TE Si eic de\ 8ta-

ptivetv xh dicd ypdvou Yevdpievov 8r]Xov, Sc xat itpd

TOUTOU Tjv TOV drcavra ypdvov. Ka \ OUTU TSV diSitav

rerum omnium inopiam leniter ferat, is praeter indolentiam ex animi lenitate ortam simul vitae solatinm aliquod inveniet, parlim, quod ratio idonei victus viam patefaciet, si dolore non con-turbetur, partim quod vicini, patientiae ejus pru-dentiam admirantes, ei suppeditabunt, quantum possunt, quae ad vitam necessacia erunt. Is vero qui indignatur et muliebriter exacerbatur priraum dolores sponte sibi arcessit, deinde in lugenda paupertate defixus oinnino inops fit, quum neque ipsi vacet ad sublevandam inopiam suam quid-quam conferre, neque vicinorum collationibus sublevetur, nisi quis misericordia commotus ali-quantulum ei stipis projecerit, quod rursus ex dantis affectu dolorem ejus auget, qucm lanta urget penuria. Sequitur igitur ex ante dictis o-mnibiis, nos casus adversos Ieniter ferre debere eisque quantum possumus mederi, causas eorum recto judicio expendentes intelligentesque,quum prsesit nobis providentia, eum non negligi qui jam factus sit bonus, quamvis veteris irae signa retineat. Nam per ipsam virtutis adeptionem eorum etiam molestiam effugit et medicinam in-venit, ex se ipso indolentiae praesidium afferens et a providentia malorum liberationem obtinens. Nostra enim pravitas et Dei improbitatem ulci-scentis judicium calamitates invexcrunt; hae vero rursus jnre dissolvuutur virtute nostra et provi-dcntiae lege, quae eos malis liberat qui sponte sua virtuti se dediderint. Tot sane vel ex hisce versi-

bus praecepta haurire queamus, quae ad virtutis traditionem conferunt. Hi enim videntur provi-dentiae et fati et liberi arbitrii verissimas rationes complecti, quibus nos inaequalitatis, quae in re-bus apparet, difficultatem explicavimus et malo-rum culpam Deo nequaquam attribuendam esse demonstravimus. Quodsi quis lia>c cum superiori-bus conjungat, una ex omnibus apparebit ratio quae animi aeternitatem confirmet. Ad hanc enim opinionem probandam, justitiam colendam esse, mortem fortiter occumbendam, liberaliter divitiis utendum animus corporis morte non deletus, ut jam diximus, maxime necessarius est. Ad divi-nam autem fortunam leniter ferendam cjusquc vulnera, quantum possumus, sananda egere nos animo, qui non una cum corpore generatus sit, apparet : ex utroque vero demonstratur, animum generationis et corruptionis expertem esse diver-samque a mortali corpore naturam, quae ipsa per se asterna sit. Neque enim fieri potest, ut quod inde ab aliquo tempore ortura est, id in asternnm duret, quemadmodum neque illud quod ex omni aeternitate exstitit unquam corruptionem adrait-tet. Si igitur animus post corporis interitum su-perstes poenam atque jndicium subit et eorum qiue in vita gessit mercedem pro meritis accipit, neque id perpetuo manere potest quod ortum aliquando habuit, manifestum est animum etiam ante hoc corpus semper fuisse. Atque ita inter aeterna re-rum parentis Dei opera humanus etiam animus


Ytvvqpavwv TOU 8r||iioupYOU Otou xal 4) av8pwTc(vr, wjiuyf) dveuptaxsTai, 58ev auTrj xai TTJC. 6t(a; 6|Mtwatw; liiTtariv. 'Ertet 82 xai TOUTO (UTp(a; &rco(ivr)atw< 2ruj(t, xaipbc, dv tir| xai TA Xoiici dmaxtyaadai.

X I I . 2 1 — 2 4 .

IloXloi o* ivftotoitoica X6yoi Jeiioi Tt xal iaOXoi ngsoTciicToua', uv UJJT' exxXf.aato, u.TJc' 4p' Uorfi clpYCoSai aavcov 4>e06o; o' fjvxtp Ti Xirr)Tat, TCpaw; tixe.

'H dv6pom(vr| rcpoa(ptai; tiVpr' Iv dptTrj dti cartoaa, jif.T' tv xax ia , xai TOJK Sia cpwvf); ttpotdVca; X d ^ o u ; £?Tcau.cpoTEpit[ovTa; aictYevvTjasv, w< ioixdra; Tai; dvav-Tiat; autri; 8ia62atau Aio TWV Xd^wv tYivovTO oi |iiv dXr,Qei;, of 82 <|<eu8tt;, ot 82 d Y a 6 o ( , ot 82 x a x o ( . 'H 82 8ia<popi auTT| dTcioTY)|iovixT;; Stifai 8taxp(asw;, 8TCW; TOU; piv d|ic(vova; dxX4w|ie6a, TOU; 82 yefpou; drcotldXwutv, xai uvrJTt utaoXoY(av voavjo-wtitv navTeXrj, Sta <cr|v TWV ytipdvwv-XoYWV xaTOYvwatv, (ivJTt d8ia-xpirw; ndvra; i ia8e;wue6a, 5 i i tfjv TWV duttvbvwv dnoSov-nv. "ErctTai ^dp tfj iiiv (tiaoXoYiq tb xal TWV dvaQwv X O Y W V iauTOO; diroctreptTv, TTJ 8i dxpfrw qiXoXoY(q , To XavQdvtiv BXartrouevou; UTC6 TWV x t x a -xoupYr|uivwv XOYWV. <I»iXoXoY(av ouv daxr,aoiusv (ISTA

xpfaew; TTJ; dpiaTTX, fva f) qtXvixota nSv tXxT|TOYiv»r. TWVXOYWV, fj 52 xpiat; drcwQfjTai TOV yttpova. Ktl O&TW TO IIuOaYOptxbv TT|pr'ao(itv napdYY>Xtta, pdtt txnXi)TTbutvot TOU; Tcovripob; TWV Xb wv, xal 8t' auci TOUTO, 8TI XO'YOI tia(v, dxp(co); au-cou; eiaScyduivM' (irJTt twv dYaOcov t l p Y b j i t v o i , Sibri XbYOi 1/m bpioio); TOT; ye(poai. Hpw-cov puiv fkp oiy(, ?j Xbra, (itTaSiwxotvTo, dXX' r] iXr,6tT;- ouQ' oi iripot xaT»yi-VWOXOIVTO, w< Xbroi, dXX' w; ujrtuSel;. "Enticaxi-xtlvo tuQapaw; dv ttnotuurv, OK (MTVM Xdvoi tiaiv d dX)|6tT;. Mbvot Y&P TTJ; XOYUCTJ; ouaia; TO d£iutia ta-pouat, xa( tiat Ycvvrj|iaTa tjatyr,; icpo; rb dpiarov ava-TtTauivr);, xai TOV olxtiov xbapiov xtxTrjttivTirdJi <{>eu8ti; Twv XOYWV ou82 X O Y O I AVTW; ela(, npo; ria

xaxiav xai i{ieuSo8oT.(av qtpovrt;, xai TT|V cuYSTtt» TWV XOYWV r)pvr]aaVTO, xa( tlaiv f,XoYr,iu'vT; tjnr^ xai rcdbtai auu.Tcei>upuivr,; qwva(. MIJTI ouv nam; xaTa8ej(ou, qr,atv, tfva [if| xai Tob; i]icu8tTc u-rrrt irdvra; dnb6aXXt, Tva u.f, xai TOU; dXr)6tT;. 'Exarepov ^ ip dronov, TOU; TC dva6ob; [itaf|aat aî TOI; êlpxn, xai tob; b/tu8t7; npoa(ta6at 8 i i TOU; diteivou;. Ati e Tob; uiv aY«6ob; enaivelv, xai tia84dtirvov aucob; daxtTaSai, xai (v)Tttv Snv) xai 2q' txrov TVK dXijotiic dqdnrovTai, rcpb; 82 TOU; t |>eu8tt; TI,V dîCTUcrt

reperitur, unde et ipse divinte similitndinis parti-ceps est. Cum vero d e hac etiam re satis d ic tum s i t , tempus est reliqua quoque considerare.

XII. a i -»4.

Molti autem ad bominum aures tum mali tum boniser-[mones

accidunt, quos ne cum stupore aeeipias, neve sinas (ab [iis audiendis)

te avocari: ti quid autem folsi dicatur, leniter cede.

Yoluntas humana nec in virtute nec in vitio sem-per permanens, sermones etiam voce edit utrique accommodatos; quippe qui contrariis ejus affe-ctionibus respondeant. Qno fit ut sermonum alii sint veri, alii falsi, alii autem boni, alii mali. Htec autem diversitas prudentem postulat distinctionem, ut meliores seligamus, deteriores rejiciamus, et neque omnium prorsus sermonum odio concepto tanquam morbo quodam laboremus propter ma-lorum improbationem, nec ob bonorum com-probationein quoslibet promiscue admittamus. Se-quitur enim ex sermonum omnium aversatione, ut illis etiam qui boni sunt nos privemus, e pro-miscua vero eorum cupiditate, ut perniciosorum noxam non sentiamus. Optimo igitur judicio ser-monum cupiditatem temperemus, ut audiendi voluntas omne sermonum genus eliciat et ad se atlrahat, judicium autem deteriores repudiet.

Atque ita Pythagoricum prseceptum observabimus, neque malos sermones admirantes eosque ob id ipsum, quia sermones sunt, promiscue admit-tentes, neque a bonis deterriti, quia seraiooe sunt aeque ac mali. Primum enim neque bi qoite-nns sermones, sed quatenus veri sunt, qtuerantnr; neque illi ut sermones, sed ut falsi rejiciaatnr. Deinde et illud confidenter dicamus, eos solmn esse sermones qui veri sunt. Soli enim illi inlelli-gentis natura» conservant dignitatem, animiqoe foetus sunt ad id quod optimum est intenti snumqne decus obtinentis; illi autem qui fidsi sunt ne ser-mones quidem revera sunt: quum enim ad vitinm opinionesque falsas ducant,non solum a sermonam ingenuitate recesserunt, sed et animi ratione de-stituti et affectibus contaminati vocet smu. Qnare noli omnes, inquit, probare, ne et talsos; noh' etiam omnes rejicere, ne et veros. Utrumqne esm est absurdum, tum bonos odisse una cmn dete-rioribus, tum falsos admittere propter melioKS. Oportet sane bonos laudare eosque admiswt • animo versare et quaerere qnomodo et qnatenat cum veritate consentiant, adversus eos antemqm falsi sunl concertatoriam facultatem adbibere, id est eam quam logica ars suppeditat ad veritat» et mendacii distinctionera; sed et quum possnmm mendacia refeliere, id nec vehementer nec cootn-meliose facere debemus, sed cum mansuetndn* veritatem persequi et mollibus aigumenns ttendt-

1N AUREUH CARHEN. 447

4uvap.iv xTâaaOai, auTTj 8* av itr, r\ vpprftwuJrt} i x

TTJC XOYIXT,; ixiOTT||iT|c t i ; Siaxpiaiv dAr,0t(a; xat tpeu-

oouc* Suvauivouc 84 xat avaTptirttv T 4 t p t u S i j , u.r\xt

otwopBH;, (ATJTS &6piortxak TOUTO TCOISIV dXX4 otiv

xpadTT|Ti TT)V iXiiOtiav Sttdxuv, xal uxTtt tuptvwv

iXrrYwv TO tptuSoc avaTpeirttv, xat tdc aUTci trnat TO

2lt0;, t|ltu8o< 8 ' rjVTCtp T l XeYTjBrttl, TCpdtCdC, ct-x o v x a ; , o u ouYYojpouvva; ouTtdf fxetv, *** XtvtTat,

dXXi dopYTiTuc; dxouovTa;. Ou f i p ouYxaTaTiOtoOat

Stiv Xiêi TW i p t u S t t TO T c p d u c t T x t , dXX' dvtxrt-

xuc dxpoaoOat, xat |i4| txitXgTTeaOai, t l dvOpuxot

ovte; Ttvec, TT)C dXrjOtiac dxoxeTcruxaatv dXuatTtXuc.

rdvtuoc Yap T) dvOpuxou «uct; TCOXXUV Stacrrpdpuv So-

(aapfltTuiv, orav u.r\ Tatc xotvatc evvotat; op6a>; tTCTjTai.

OuSiv ouv, pr,atv 6 XOYOC, Oauiiaordv, ei dvOpurcoc

pr,S4v TUV dXr,0tdv pr^Tt paOcuv, p.T,Tt eoptav, tlc TOUTO

TTJC dxovota; TjXOe, xal SOCTO Sd;ac uicevavTtac TTJ

dXr,0tia. TOUVOVT(OV Yip ctv Yjv Oaupaardv, t l pT)«

uavOdvttv pvrjTt Ci)T«iv iOiXtov Tt; , auTopdtuc Tvj ij\r,-

Otia xtpteTuvev, ojarctp i x TpaYtpota; Oeu Ttvt dvapa-

vtvrt. Att ouv auvYvupiovixuc dxovttv TUV cvtuSoptsvuv,

xal rctipa ptavOdvttv oftov Y^petc 2xa0dpOr,utv xaxuv,

TT) ptv xotvoivia TOU auvYtvduc UTcoxeiptvot toic auroi;

TcdOtat, T U 84 dXe^txdxtp TTJ; ixtarT;u.T); i\ 2vavr(a;

auTtov vcvdutvoi, Mtya 84 auvTtXtt Tcpdc xpadrriTa xat

TO TTJC iTciaTT)ur,c Odpaoc" r\ / i p txavuc irapeaxeua-

apivr) •bvrr, TcpocTTi xaTCCYUviaaaOai TicixTpoatic TVJ;

dXrjOtiac dOopuouc olatt t i c vptuSti; Sdâc, «K rcpotx-

XtXoYtapivT) ndvTa TA tcapi T4 dXriOtc 2v avVrjj TJJ

TOU dXvjOouc xatavoTjatt. Tt ouv Tapd?tt TOUTOV, *>;

dXuTov civ; T( 84 iayupov pavTaaiav xapiljtt TOWTU, ac

Tcpoxan)YuvtaTai it5iv TO tjieuooc; Ou pdvov ot/v ix TVJC

T)0txT)c dptTT)c TY)V dtapaîav têt & trctar^tiwv, dXXet

xat 2x Toii Oapattv Todc TOIOUTOUC dvuvac. Tavra p iv

rrtpl TTJC 2iriaT7ipovixT)c TUV XOYUV Staxpiatuc. I l tpi

84 Tvjc Sti Tcdvruv dvt;aTcaTT)TOu 4t;tu;, TJV Set XCXTT)-

aOat TOV iTciarrjpova, tuOd; iTriauvdirTei.

XIII. 24—26.

— "0 Hixoi iptu, 2TCI icavri TtXetaOu • )tr)8tl; (trrce )6yto ac napeiirr), pr,rt n tt/rtp, TcpiKat, pi)8' tircelv, 8, tt TOI pr) ptu-rtpov 4art.

TOUTO 8ti Tcdvruv Ttivet TO TcapdrYtXpa, iaoSuva-pouv Tbi dvu irou tiprjpivu,

nprjcetc 8* alaxpdv noxt prVrt prr* dXXou, prjr' IStfi • xdvruv 82 piXtax' edaxuvto aflturdv.

' 0 vip iaurav aiSeiaOat ptpaO>)xuc, xal pTjTt iv po-vtoatt, p^Tt iv xotvtdvia, TTJV TOU aia](pou TcpS iv dvt-'/-dptvoc, dXXi xai TT)V cpavraaiav aurrjv TOU Totodrou Tcapaitouptvoc Sii TOV efau tpuXaxa Xdvov, OUTOC itrctv

einm refutare, ut ipsum earmcn dictat, Ieniter eedentes, si quid autem falsi dicatur, nnn conce-dentes ita rem se babere, ut dicitur, sed sine ira audienles. Nam illud, leniter cede, non signilicat nos id quod falsum cst debere approbare, scd audire patienter, neque mirari,si nonnulli, quum homines sint, a veritate aberraverint nullo suo cum commodo. Fecunda enim est bominum na-tura multarum opinionum pcrversarum, quum notiones communes non recte sequitur. Nil mirum igitur, inquit carmen, si homo, qui nibil veri vel ab alio didicerit vei ipse investigaverit ,eo amentise devenerit, ut veritati contrarias opiniones animo imbibat. Nam e contrario mirandum esset, si i s , qui neque discere neque quasrere vult , in verila-tem forte fortuna incideret, tanquam in deum aliquem in tragoedia apparentera. Deberaus igitur cum venia quadam mentientes audire et expe-rientia discere, quantis a malis purgatione nos li-berati simus, qui quum ejusdem generis commu-nione iisdera, quibus illi, afTectibusobnoxii essemus, per scientiam malis propulsatis contrariam illis vitat morumqne conditionem secuti snmus. Multum autein ad lenitatem eonfert ipsa etiam scientise fiducia : animus enim satis pra-paratus ad devias a veritate digressiones refellendas placide feret falsas opiniones, quum omnia a vcro abliorrentia

secum ante in ipsa veri consideratione agitaverit. Quid igitur hunc conturbabit tanquam insolubile ? quid vero firmum ei apparebit, qui omne faisum jam expugnaverit ? Quare non modo morum vir-tute conturbationis expen erit vir prudens, sed eo etiam, quod ejusmodi certamina non reformi-dabit. Hactenus de prudenti sermonum distin-etione. De faabitn autem erroris prorsns imrauni, qui in viro prudenti inesse debet, statira sub-jungit.

XIII. a4-a6.

Qnod vero tibl dicam, io oinni negotio ob-[serveturi

nemo ta aut dictis tut fselit addoeat, ut quidquam aut facias aut dicat, qood tibi non sit commodum.

Hoe pneceptuin ad omnia pertinet et idem valet quod illud superius dictum,

Ne quid uuquam turpe eommitUs sive cum slk> sive seorsum, sed maxime omnJum verere te ipsum.

Js enim qni se ipsum vereri didicit et neque solus neque in societate turpe quid admittit, sed vel ipsam ejus rei cogitationem ac speciem propter rationem, internam custodem, aversatnr, ille ipse est qui nunc potest audire, nemo te vel verbo vel


6 Suvdutvo; vuv dxouctv, u.r,Sti; u.V|Tt \6fta ot i tapei i t i ) , (*^Tt TI <pY«p- Mdvoe vap dve^aitd-tT)Toe, xai uit' ouStvo; oi5au.<o; tuTrapaXoYiaTo;, 6 TT\V d;i'av iauTou vvoue dvdptoitoe, xai oute xoXaxttat; 8ai-Tteudutvo;,oute TOI; <x8tiu.atvouoiTaitttvouu.tvoi;, xav TtoXe|ttoi T) pfXot OTtoTepaouv TOUTIOV Tcporeivtoatv. 'Ev jdp xtp piT)Stl; Ttav TtpddcoTtov xeitat, xai Tca-njp, xai Tupavvo;, xai tp£Xo«, xal <xfipd«. 01 81 TporrotTfj; TtapaYtoYfjc f\ 8tiXeSYt0V f\ Ip-vtov Yivovrar XOYOJV (Atv, ScoTteudvTaiv f\ dTtetXouvttov, fpycov 81, otoptd; f\ Tituopla; TtpoTttvdvTtov. Hpo; TtdvTa Sf) tauta Ttttt-XtspuivT)v Sei TT\V i|iuy_f\v «*Xt,v Ttp SpdtjS. XoYtp, Ttpo; to dptetXtxTov xal dSouXtorov diro TWV ortaKTouv icjoOev TtpoamTtrdvTtov f\u.7v f)Sftov Tt xai Xurrriptov. 'O ^dp 8p88; <wTtdpv_wvXcffc<, ooiippcKTUvTiv xal dvSptlav Ixa-TtptoSev Ttapacrtrjoa; Tfj <)/uxf) tou; dSatiavrtvou; e>u-Xaxa;, dvt aTtaT>)TOu; fju.3; SiatT)pT)aei xai dtco tfj; TCOV Ttpocr>)vtov 6toTtt(a;, xal ctiro TVJ; Ttov tpootptov xaTaTtXrjcieco;- ot; <TttY(vtTat StxatocruvT) dxpt6r\;, f\v TtapTiYYtiXtv dvco itou doxetv fpYtp T» XOYCO Tt. Ourto puiv ouv ouSei; cxiSapuo; f\put; dvaitets-et f\ XO'YOV Ttpoecnfat, f\ tpf ov Sianpd;acr6ai, 8 ptf\ Tcp dp6cp XoY<p <tTTt ouuepaivov. El ^dp Ttdvrcov ptdXtcrt' alctYuvo{u;t6' lauTOu;, SfTXov to; ouSti; f)ptiv atoecripicoTtpo; f\ptcov auTcov cpavrjtrtTai, ouSl cpoStptoTtpo;, co; TtpoxaXecra-a6at itapd TO 8<ov tlireiv TI f\ irpSjjai. 'ETti<5Xa61; ^ap tf) V/UYTJ fxaTtpov. To 81 IxtlvT) pXaSepdv, TOUTO xai f)ptiv dcru|j.cpopov- <ite(Tttp f\pLti; f\ if/UX1)- 'AxptSto; ouv

dxOUOTtOV TOU 8, Tl TOl ptf\ fUXTtpOV <OTf XOT*

ixe(vou pipovra;TYJV dvrtovuuiav TOI, 8 xuptu; oii tL 'Eiv ouv TO XeYduurvov, ptr,8tl; u.r,tt 8t' Iprui, pcr,Te SidXoYtov, tcixpaydrr! ei TI Ttotf]oat fj tl-Tttiv, S, TI fifi ouptcptpov <OT( oot- oo 81 f\o6af\ \ortxr\ i|/UY_r| • oux dvetjr), <dv tZ cppovrje., TOU Ttapa-SXdTtTOvrd; oe, tov ovra XOYIXT\V ouotav. 28 dp tt i\ ijiuyrj' TO 81 awpta, erav' tk Sk ix-ro; , TOCJ tttojjjrroc, 'Ex ^dp xf); Staordoeto; TOUTT); xal TO ieirrurm ff prjott; TCOV siuoetov xal TVJV dv6pcoittvr,v olteiar fftK <oriv tuprioti;, ouStTtort TO ocopca, ouSl t i <xttx, atauTOv tlvat TtOipurvo;, ouS' urrepaYtovuov Tcuttn cocnttp aauTou, Iva ptf| itpo; aptXoatoiutTidv xal tnXo-Y_pT)ptar(av xa6eXxuo6fj;. "OXto; ^dp 8<0|uv drKaf,-aavTe; , xal oS TT\V <7ttpJXetav TCOIMUJO» ouv«Yvtn)t»-ptev, Ttdvrtov pt8XXov iittpteXouptevot, f\ f)puov autuv, tov Set TtpOT)YOupuvT]v TtottioSat TT\V iTttueXetav. EI rlp TO YpcopLtVOV Ttp OtoplaT( <0TIV f) <|<UY_i), TO 81 oiut SpYdvou Tdljtv <it</ti itpo; ati-niv, TOU Sk ipriretrifa rd ctXXa, Ttpo; fiorfttiay TT;; feouar); autou edcruK, <(tupr)ptiva • SfjXov co; TOU fJYOupttvou xai xpurcv Ttpor,YOuptevr(v Tt xal TtptoTrjv Sti Ttoitlcrttac tf\v <m-ptiXtiav Sturipav 8<, tf\v TOU Seutipou. "OOtv cuSl tJYiata; dpttXrJoet 6 ooaid;- OUTI Trporjouujvov TO ouua Sdc;o(t\cov, dXXd itpi; Tr(\v Tfj; <j<uY_fj; /petav aurii TWISO-YtoYtov, Sitto; civ Tat; ivepYCtai; adTfj; dvtuTWOietu; UTCOXOUT)- xai ix Tpirou T(OV Tp(ttov iRiptiXr)9Ttit, olxovoptCiv td ixtb; itpo; TT\V TOU iprarm otorijptTi. nptoTT); o3v TT\; ijiu/fi;, rifx 81 xal ptdvr,;, fcttuJ-XrjotTaf tiittp f) Ttov pttT auTr\v imptiXtia xpo; TT>

facinore ullo decipiat. Ille enim solus traudibus non est obnoxius, neque facile potest a quoqnam ulla ratione decipi, qui sme sibi dignitatis conscius est et neque adulationibus capitur, nec terroribus deprimitur, utracunque borum ei vel bostes vel amici objecerint. Nam quod dixit nemo, illo omnes personse, et pater, et tyrannus, et amicus et ini-micus continentur. Deceptionis vero modi aut dictis aut factis finnt, dictisquidem blandientium vel minitantium, factis autem munera vel peenas proponentium. Oportet ergo nos adversus hsec omnia recta ratione munitum babere animum, ut neque jucnndis quse extrinsecus nobis accidnnt deliniamur, neque acerbis in servitutem redigaronr. Recta enim ratio nobis insita custodes animo utrinque adamantinos, tentperantiam et fortitu-dinem, apponens nos tum a gratorum bominum blandittis, tum a consternatione, terribilium co-mite , tutos prsestabit; quibus virtutibus exacta illa justitia accedit, qttam et in factis et in dictis exercendam esse superins monuit. Nobis igitur sic instructis nemo unqnam persuadebit, ut aut verbum proferatnus, aut facinns committamus, quod rcctae rationi non sit consentaneum. Si enim

omnium maxinte nos vereanrur, manifettumest, neminem nobis aut magis reverendum ant rtfor-midandum, quam nosmet ipsos , visum iri, nt »A aliquid dicendum vel faciendum prxter officium nos indncat. Horum enim utrumqueanimonoxiusi est. Quod autem illi damnosum, id nobis quoqoe incommodum cst, quandoquidem nos smnus aniraus. Ad illnd igitur accurate animum intenda-mus oportet, quod tibi non sit contmodum,rdt-rentes hoc pronoraen tibi ad id qnod proprie 01 es. Si id igitur quod praecipitur sit, nemo U mx factis nec dictis adducat, ut aliquid aut facias aut dicas, quod tibi non sit commodum, lu autemns atiimus ratione prxditus, nequaquam pitiens,9 sapias, alium tibi detrimentnm importare, quo-niam natura intelligens es. Tu enim es animus, cor-pus vero, tuum; externa autem, corporis. Namqu* hac distinctione naturarum confusionem vitabts et quae sit humana natura reperies, si nec corpusi nec extcrna unquam te esse existitnes, nec de us tanquamde te ipso sollicitus sis, ne ad nimiam corporis curam et divitiarum cupiditatem impel-laris. Omnino enim, si quid ipsi simus netciemus, id etiam, cujus cura nobis habenda sit, sinml ne-


TIUTIK ir?oxoicf|v TSIVSI. IISv &s TO itapl tf|v dpSTriv, TOVTO rjv, !, TI TOI u.f| fleXTepdv i i T i v ' o) vip evu.<pspov fj dptTrfj, TOUTM TO rcap' dxetvrjv daujupopov. KuxXov ouv TreptSdXXeaOai auy.6ouXeusi T£>V dpetbiv ouXaxTtxbv 6 U-TJOEV TttiOtaOat Setv Xdvidv TM rcetptoptevw TTJC dpeTTjc; drcdvetv, St' ottov dv IpYtev r\ Xdvxov TTJC. Ttpbe; TO X"?ov exTpeirouoTK TteiOouc TcpoaaYaYT) TTJV ntpav olov, ptf| uTcoav_eastc TcpoadYtov Tupavvor,, f| TauTac Ip Y<p |3e6at3v- u.fj dicstXaic Oopudtdv, fj aixtatc Ota tiysvoc- ptf| iptXtov Tcpdobircov, TTJ otxeidrriTt rfgv inirtfi smxpuircbpevov, drcaYdYri as TOU auptst-povroc TTJ ujrux?' *^v °^ dXr;0eta xat dpsTf) x i Taucr)v upeXouvTa ptdva. Aveiaicdr>]TOC Se Icr,, si rf|v ouatav afjv aauxou YVOUC , T)Ttc TS latt , xai tp puaet sotxe, xrjc apdc Ixetvo iptoudatojc dei xf)v iTctuiXctav lyoie' " ^ Si TO TTJC Sptotoiaeoic drcaYOV pttYiarriv fJYOto ^vjptiav. TOUTO Y tp r,v, S, Tt TOI ptf| ptXrepdv i o x t , TO TTJC Oeiac Sptoudaeoic dTcdvov- Irceiorj xai p t' X T e p ov fjpuv cari TO rcpdc sf|v TotauTr,v dptottoatv tpepov. Ti ouv «poad et TIC ixavdv dicoarfiaat fjpt.Sc; TT,C rcpdc Oedv

Sptottoaeoic xai ptXoaopiac; jr_pY)|xaTU>v Sdatv i\ dspaipe-atv; 'AXXa pteptaO xaptsv u.ttk TOU dpOou Xdyou xai rcpoaieaOat Taura xai drcoTiOeaOat- xai xd daraTov TVJC XTTjaetdc autoiv fjpiSc ou XavOdvet. Tt Y«p; &v ptf| OUTOC auti dpeXrvrai, xXerrnic auci OUX dtpatpriaeTat; xai YSvvaitoc autcbv urcopLtvduptev rfjv diroooXfjv urcd TOU ptf) IVOVTOC- NauaYtov auri ou TcapatpriaeTat; rcdaoi Si dXXot xpdicot StatpOopiv jrprjptaTMv iTcaYOu-atv; liv evexa xai TOV urcsp apeTTJe XoYtoupteOa XOYOV, fxouatav rcsviav pttri TOU xaXou dvTaXXarcd-' pttvot v_pT|ptdTo>v, xai pter' euXoYiarou arriae auri drcoSudpttvoi, xai TOOOUTOU Tfjv dpsTfjv tavoupievot, Saov av f,ptSc BXdrcTr, 6 TXUTT,C TcipaxtveTv lTctY_etpoiv. 'AXXi arpecTXtdaetc Tcpoaoiaet, xai OdvaTOV. IIpdv_tipov ouv Tcpdc rauTa dTcoxpiveaOat, o>c oi_/_ fjptefc TauTa TcttadpttOa, ii\ yz TO 'Hpteic TTjpSuLev dXXi TO adipia laxat xd &6pt![dptevov' TO awpia TO d7co0vf)axov, odSsv rcapi Tf|v auiou tpuatv icda/ov. <i>uaet Y>p lart OvrjTOv, xai TpLT)Tov, xai ptupiotc urcoxeiptevov rcdOeatv, d TU-pdvvou ptaXXov fj TU/ouaa vdaoc IirTiYaYe. Ti o3v tptu-

sciemus, et orania raagis, quaranosraet ipsos cu-rabimus, quornm praecipua cura liaberi debet. Si enim id quod corpore utitur animus est,corpus vero cum eo comparatum instruraenti vice fungi tur, tnstrumenti autcm istius gratia reliqua etiam ad juvandam fluxam ejus naturam inventa sunt, ma-nifestum est , illius quod omniumprimum et caput est curam preecipuam primamque esse habendam, secundam autem ejus quod secundum est. Unde nec valetudinem negliget vir sapiens; non quod corpus primarium quiddain exisliinet,sed ut ipsum ad animi usum ita accoroinodet, ut ejus actionibus promte obtemperet : terlio vero loco eorum cu-ram aget, quae tertia sunt, atque ea quae externa sunt ad instrumenti conservationem adbibebit. Animum igitur primum curabit eumque forlasse solum, siquidem iilorum quse eo inferiora sunt cnra ad ejus profectum pertinet. Quidquid autem est prater virtutem, hoc ipsum est, quod tibi non tit commodum : cui enim prodest virtus, etdem obest quod ab ea abhorret. Ule igitur nobis auctor est , ut circumducto circulo virtutes muniamus, qui dicit non oportere nos auscultare ei qui a virtute nos conatur abducere, quibuscunque de-mum factis aut dictis ad deterius nos alliciendi periculum feccrit: verbi gratia, ne tyrannuspro-missa faciens aut ea re prastans, ne minis territans aut cruciatibns adigens, ne persona amici farai-liaritatis specie fraudem occultans ab eo te abdu-cat quod anirao prodest. Sola autem ei prosunt veritas et virtus. A fraude vero tutus eris, si substantiam tuam intclligens, quas sit et cujus si-militudinem naturft pra se ferat, iliam ejus siroili-

FBILOS. CB.EC.

tudincm studiose conservaveris, id autem omne quod ab ea similitudine abducit damnum esse maximum existimaveris. Hoc enim illud est, quod tibi non sit commodum, i. e. quodcunquea divina similitudine abducit; quandoquidem id nobis commodum est, quod ad talem similitudinem perdu-cit. Quid igitur afferet aliquis tanta vi praditum , ut nos a divina similitudine et pbilosophiaabducat? num pecuniarum donationcm aut ademtioncm? atqui didicimus bas recta cum ratione et accipere et amittere, neque nos latet, quam incerta earum possessio sit. Quid enim, si hic eas non adimat, nonne fur eas auferet? et roagno animo nos illa-rum jacturam patieraur ab eo qui divitias non ba-bet. Nonne naufragium nos iis spoliabit? Quot vero sunt alii modi quibus divitise amittunlur? Quamobrem nos et virtutis rationem habebimus, paupertatem bonestam cum divitiis sponte cora-mutantes easque jnsta de causa abjicientes et tanli redimentes virtutein, quantum est detrimentum quod is nobis importet, qui ab ea nos dimovere conatur. Atqui ille tormenta et mortem afferet. Ad baec igitur promtum est respondere, non nos haic csse passuros, siquidem illud nos tucamur, sed corpus essc quod cruciabitur, corpus quod morietur, nihil prater naturam suam passurum. Est enim natura sua mortale et sectile et malis obnoxium innumeris, qua; quilihet morbusmagis quam tyrannus potest inferre. Cur ca igitur fugi-mus, quae effugere non possumus? ac non potius ea conservamiis, quorum conservatio penes nos est? Quod enim natura sua mortale est , id capite damnatum nos nullo modo a morte libcrarc pos-

29

450 HIEROCLIS COMMENTARIIJS

yoyev d oux IflTTtv es' f.yiv e euyeiv; ou TT|pouuev oi uSXXov, et tOTtv t?»' fjyiv Tr,pf)aai; To y4p 0VT)TOV tpuati xaTaSe8ixacrue'vov OavetToi oux ecTTtv Srtouv TroiouvTar; exaSaat TOUTOU' TO 81 dOdvaTov f)y5v (orcep itTTtv 4) oJtu/T) xa\ 4|(xeTc) SuvaTbv dpeTvj xoayfjaat yf| (xaXaxioOevTat Trept TOV dTceiXouuevov OdvaTov. "Ov et (JIT' tuXdyou attia; imoyeivtoyev, xoayi-aoycv TT; SpOSj Tcpoatpe'a:t TT,V dvdYxr,v TSJC, tpuaewc. Taura 8/) iazi T4 yeyaXa, tov dv aXXo; aXXoi TrpoTeivete'v TI rraOeiv, f) drcoTiaaf Ti 8i efato TSJC: 'f/u/TJc, dSouXoiTa dXXto, xa\ iXeuOepa, istv Tjuelc. tOeX^aoiyev i iv yf) TTJ

uevr). RouXeuoyevtov y4p fjy5v eltp* fjav/ta; Sv ttva Tpdtrov /pr, r,7Jv, TO T5V dpetMv TcpoatpilTat XCtXXoC. 'EXoye'vr) 81 StaOXetv yewetto); TtdvTac TOU; uitlp dperrc dy5va;, xa\ auveOtaOetaa TS) XTfjatt TWV xaXiav ffi^ xdv Taic T5V TCeptardaetov Tapa/aTc Tr,pei TTJV Yvtou.r;v dxipatov, ouSev GTCS T5V i toOev Oopuetouvrtov ixirXr,T-ToyivT) rcpSc TO yiTaOiaOat dXXov euSaiyova eTvat 8iov, f) ixeivov, 8v iap' iautTJc iXoyioaTO xdXXtaTov. 'Wa Tpia yivtTat TTJ; tuCouXta; T4 fpya. npSxov, IxXoy)| TOU dpiaTou piou • SeuTipov, daxTjatc TOU TcpoatpeOiVtoc-Tpfiov, TripT)atc dytTaoTaTOC T5V ytXcTTjOtVrwv op45c.

rcpoc TO atoya, T) T4 ixTo'c , ayerpoi TtpoaTcaOeia TT,V TOUTWV Si TO yiv irpMTOv iaT\v 6 Ttpb fpyouMyo;, iXeuOepiav f|y5v ixdvrec SouXayoiyrjOoiyev, Soirj; lyrr i o 1«? «p/.ie; Twv Trpd;Eo>v uJTOTi0e'yevoc. Tb 8) ueaov, ye'pou xa\ /pinydToiv TO dyaOov Trje "t/u/TJe dTcoStodye-vot. Tauta f,yiv clariYeifat TOTtpoxeiyevov TtapdyyeXya iTt\ TtavTt TiXeiv, St' wv TO ydvtyov xat dTcapdyoiYOv tf,c dpiTvjc iTttatppoYiiliTai. 'AXX4 in\ T4 £;5j; yeTtwyev, «pbc TO auTO Sdyya TT)V dvatpop4v 4/ovra.

XIV. 27—29 .

BouXeuou St Ttc.4 lyyou, Sicto; yr) tiwpa iriXirrat. AetXou TOI rtpf.ooetv xe \iyu-i T' ivorjTx irco; avSpoc • aXXd T48' ixTe).e'etv, { ae yf \utiatn' avtfaet.

II euSouXia xa\ yevvS T4C dpex4c, xat xtXitoi, xa\ auve/et, yT|TTip dya xat TI8T(VT) xa\ tpuXa? auTbtv Ytvo-

6 auv T 5 4pY<p Xdyof, 6 Tcpoa€t6d![tov ttxaatov twv TcpaTToyevtov Taic TjYOuyivatc dp/aTc. Tb 81 Tpitov, 6 ittt Ttp ipYbt Xdyoc dvaXoytildyevoc T4 TceitpaYyivJ t xat xpivtov ei SedvTbtc TteVpaxTai. Ai4 rcdvTtov $1 ro TTJC eutoouXiac w\ht ircavOeT, vuv uli xuouar,; T1; dptTac, vuv 81 ixTpertouaT.c, xat cppoupouav;; ix TptW Tic dp/f v te xat ye'aa xal TeXeurfjv TMV dYaWiv tv TauTT) fjyTv xetaOat, TTJV re dTtaXXaYfiV TMV xaxoiv Stl TauTTic ydvr,c r,yiv TcapaYt'veaOat, xa\ TT,V TOJV dptcwv TtXtiMOtv. AoYixvjc Y»P t?t tpuo-etoc 4,y5v ouar,c, «i St4 TOUTO pouXeuTtxf,;, oixeia Se TCpoatpiaet Tcpb; to cu i xax5c pouXeueaOat TcpoaaYoyevT.c, f, ylv xatl svtitv iTtofj atbi[et TT|V ouaiav auT^c, fi S"l icap4 TO Siov ttfpttn;

sumus; at qttod immortale Itabemus (animum diro et nos), virtute possumus omarc, si intentata mortc non frangamur. Qttam si justa de causa patiamur, naturae neccssitatem recto instituto exomabimtts Haec utique sunt magna illa, quoruin aliquid alius alii patiendum aut luendum possit intcntare : illa vero, quae suntintra animum , servitutis immunia sunt et libera, modo nos voluerimus, nisi immo-dica erga corpus aut res externas affectione com-nioti ultro libertatem nostram in servitutcm con-vertertmus atque animi bonum brevi vita etdivitiis vendiderimus. Haec nos docet boc praeceptum in omni re observare, quibus virtutis stabilitas ct coustantia confirtnatur. Sed ad sequcntia, quae ad idein dognta referuntur, transeainus.

XIV. »7-^9.

Consiiium vero cape ante rem gerendam, ne stttlU [fiant;

liominis enim miseri est facere et dicere, qna> etulu [sunt.

At tti ea perage, qux libi postea non sint molesla.

Prudentia quas in consiliisritecapiendisversatur virtutes et parit et perficit et conservat, quia ea-rtim parens simul et nutrix et custos est. Nobis cnim tranquillo animo deliberantibus, quse vitae ratio sit iuettnda, haec virtutum eiigit pulciiritu-

dinem. Quum autem virtutis causa omnia ceria-mina fortiter ineunda esse decreverit, atque in iis quae pulchra sunt comparandis se jam exerruerit, in ipso etiam casuum tumnltu sententiam integrant conservat, ncc iis quse foris conturbant its per-cellitur, ut mutata sententia aliam felicem esse vitam existimet praeter eam quam secum optinura judicavit. Unde triplex fit recti consilit munus, primum , optimae vivendi rationis delectus; secun-dum, excrcitatio ejus quam delegimus; tertiura, constans eorum observatio, quae recta exercita-lione comparavimus. llorum autem primura est ratio illa quae opus praecedit et actionum principia ponit. Medium vero est ratio opus ipsura romi-tans, qua> singulas actiones ad prineipiorum ductum componit. Tertium autein, ratio illi aa* post opus res factas examinat et judicatnumrecle factae sint. In omnibus vero elucet consilii recte captt bonitas, quia virtutes primum parit, deinde nutrit, tum custodit. Quo fit ut in ea re et prin-cipium et medium et finis bonorum nobis positi sint atque ex hac sola tum malorum liberatio, tmn virtutum perfcctio nobis contingat. Quum enim natura nostra ratione prmdita atque idcirco id dcliberandum apta sit, sua vero volnntate ad ce-picnda vel recta vel prava consilia adducatur, Ttta naturae legibus convenientcr acta substantiam ejos

1N AUREUM CARMEN. 4 5 t

8ia»0e(pei iep' 6aov oldv Te. <l>0opa oe aOavd-rou rtpd-yuatoc xaxta , rjc d6ouXia prjTr.p , fjv exepuyeiv 6 Xdyoc itapatvei drttoc (edl u.uipa i te 'Xr ,Tai . M w p a 8i T& dOXta xat xaxd. To yap Xeyeiv f Tfpdo-tretv 4vd»iTa SetXou rcpbc dvopdc I O T I V , dvTl TOU, xaxoSatu.ovoc fsiov dvOpwirou. Ei Si fSouXeuoio itpo epyou, OUTC SpeTc T t , ouTe icpdijeic, dvdvjTOv, ep' olc dvtSaOai dvdyxv) TOU; TV) d6ouX(a OiteuOuvouc. Tb yip aaOpbv TTJC alpfaew; T5) ptcTapteXeta IXeyyeTai «c'pa Sei av Tf)v pXd6i)vJ warcep au TO TTJC euSouXtac yevvatov itpbc TO ptdvtptov dtyet Trjc exXoyf;;, eit' auTwv twvlpyoiv tr,v wepeXeiav iittSetxvuptevov wepeXetav Se, ou tf,v TOU aojptaTOc, ouSe TTJV TWV IXTOC , dXXi tfv fpuov auttov, olc xal TO flouXeueaOa t itpb la-you itapayyeTXeTat, xai Taura I x T e X e i v , a ptf dvtrjaet rjptSc' fptSc Se SrjXov STI TTJV ipuyfv. T t yip SipeXoc iittopx(atc, f tpdvotc, v) dXXatc Ttai xaxo-itpay(atc Xr,iaaaOai yj>i)u.aTa, xai TCXOUTCTV T i e£w, itevdu.evov t f v djwyfv TWV ImSaXXdvToiv air/ j xaXtbv xal itpbc TOUTO f dvaia0r|TOJc eyeiv, xai Sti TOUTO ptaXXov iitiTCtveiv TO xaxdv, f, eic aTaOr|aiv TWV eipya-auivwv &itb Tr,c avveibr,ajMC IXxdptevov aTpeSXouaOat tfv •Jiuyi)v, xai Setptaiveiv T4 iv aSou xoXaertf pta • xai ptdvr v Taatv i£eup(axeiv t fv eic TO ptf elvat xatac^uyfv, SOev XUTW itapiaraxat xaxo, TO xaxbv iSaOat, cpQopa T5JC 'puyfc TT|V xaxtav itapaptuOouptevo,, xai TTJV pteti oavarov ovoeveiav iaurou xaTa^tpttieaOat tpuy») Ttbv

TVJC xptaetoc rcdvwv; Ou flouXeTaiyapo xaxbc dOdvaTOv elvat rf,v aurou Upuyf v, Tva ptf &irou.e(v»; Ttptojpoupte-voc. Kai cpOdvet TOV exeT Stxaatfv, OdvaTOV iauTOu itavTeXri xaTO'J>»|:pi!vdu.evoc, o>c rtpiitov TTJV irovr,piv t&uyfv ptrjSi elvat. 'AXX' OSTOC ptev, t&c d6ouX(a itpbc xax(av &ittve/0e(c, eixdto>c dpttTpta TTJV xaO' iaurou iM)i>ov ixcpepei • oi Se Iv dSou Stxaatat, are itpbc TOV T5JC dXrjOttac xavdva TTJV xptatv itotouptevot, ou xptvouat ptf elvat Seiv TY)V upuyriv, dXXi itovrjpiv ptf elvat, xai Sittoc «v pLtTptdari TO xaxbv auTric itpaypiaTeuovTat, irti ao>TT)pia tric tpuatto; T i ; xoXdaetc iitdyovTec, laTpoti SIXTJV, Toptatc Tt xai xauaeat e i yetptoveta SXxr) Oepa-rteuovTec- xai TWV fptaptriptlvwv Stxa; eiaitpdTTOVTtc, pitTavota cyuyric Tr)V itovriptav dtsavttieiv itetpo>ptevoi • oux auTfv TT,V ouatav IJtaTavTec TOU elvat, dXX' tic xb elvai ptSXXov iitavdyovTec T»j TWV Xuptatvoptevwv rtaOtbv ixxaOdpaet. KtvSuveuet y ip ei; TO ptf etvat &itotpe'peaOn f, dvOpwit(vr| <&uyf, Sti Tijc eic TO itapi jyuatv ixTpo-itrjc, Trj Se ei; TO x a t i tpuatv dvaxXriaet itpbc Tf)V ouatav Tfv auTfic IrtavdyeTat, xai drcoXapi dvet xa-Oapbv TO tlvat, 8 T») auptpt(£ei TWV rtaOibv ixr,pa(veTO. Atb TtetpaaOai Sei ptdXtaTa ptiv ptf| iptapTavetv, iptap. TOVTa; Si arceuSeiv wc liti laTptxfv TT;C Ttovriptac TTJV S(xr|V, l7tavop0oupte'vouc tf,v d6ouX(av TTJ xpetTTOvt por)0t(a. 'Ei t t i yip TOU tlvat dyaOoi ix7te7trwxaptEv, TOU ytveoOat youv dvTtXa6o,pte0a pttTapteXeta tuyvtiuovi Tfv Oeiav iitavdpOwatv eiaSeyoptevot. ' H Se pttTavota

consei-vat, pravorum autem eiectio eam quoad fieri potest corrumpit. Immortalis vero rci cor-ruptio est malitia, cujus parens cst illa temeritas, quara vitare nos hortatur carmen, ne fiant siultn, Sed stulta sunt, qute inisera ct mala. Nam stu/la dicere autjacere miscri hominis esl, id est, infcli-cisbominisproprium. Sin autcm nnle opus delibc-rareris, nihilneque dices nequefacies, quodstullum sit; ob quaenecesse est temcritatis rcos molcstia a(fi-ci. Namqueclectionis futilitaspoenitcnlia arguilur, damno experientia deinonstrato, sicut e contrario consilii recte capti probitas ad cicctionis nos sta-biiitatem perducit, in ipsis factis utilitatem ostcn-dens, utilitatem vero non corporis, nec reruin cxternarum, sed nostrum ipsorum, quibus ctiam ante opus consulere pra-cipitur atque eafacere qutv nnbis nan sint molcsta, nobis vero, niiniium animo. Quid enim homini prosit perjuriis aut ca*-dibus aut alris ejusmodi maleficiis divitias pararc externisque opibus abundare, iis bonis indigcnti, qua* ad animum pertinent, atquc id vel non animad-vertere ideoque malum augere, vel ad facinorum sensum conscientia perducto torqueri anirao et pcenas apud inferos roetuere solumque remedium invenire perfugiuin ad morlem, unde maluni malo sanare cogitat qui animi interitu malitiam suain

consolatur et sibi post obittun exslinctionem de-cernere, ut judicii molcslias effugiat? neque enim vult sceleratus aniinum siium immoi talem esse, nc sempiternis poeuis addictus permaneat. Itaquc ju -diccm qui cst apud inferos praevertit, perpctuai moiti sc i]>se adjudicans, quasi improbuin animum ne csse quidcm conveiiiat. Atque hic quidcm consilii inopia in vititun prolapsus merito inteni-pcranter sententiam adversus se fert : qui vero apud inferos judiccs sunt ad veritatis normain ju-dicium dirigentcs non decernunt aniinum onmino non esse, sed non sccleratum esse debcre, atque id operam dant, ut malum quo ille laborat ne nimium sit, atihibitis ad scrvandam naturam ca-siigationibus, medicorum more, qui pcriculosis-sima ulcera secando ct urendo curant, atquepcenas scelerum ideo exigunt, ut animi improbitas pce-nitcntia delcatur, non ipsam ejus substantiam c rerum natura tollentcs, sed potius perturbationum quibus corruptus crat libcratione ad vitam revo-cantes. Iraminct enim Iiumano animo periculum, ne in raortem incidat, quuin ad id quod est prxter naturam defiectit; quuin autem ad id quod est naturx conveniens revocatur, ad suam ipsius na-turam reducitur puramque substanliam recupcrat, qux affectuum prins mixtura corrumpebatur.

89.

452 H1ER0CL1S C0MMENTAR1US

a8tr| <ptXooo:ptat; dpyr) vivetat, xai TWV ctvorjTwv fpriov t l xat Xdrtov tpuYri, xat tr,c du.ETau.EXT|TOu ?wric h Tcpwtr) Tcapaoxeurj. 'O yap xaXwc rcpo TWV rcpd!;ewv ftouXeuduevoc, oo TrepiTtiTctei XuTcatc. dxouatatc, ouSi Xav8dvet tac dpyttc xat tdc uicofleactc StSouc, wv td autiTcepdau.ata xal tdc ex6daetc odx daLUVtcfet, dXX' det tb itapbv aovttSrjai, twv dXXwc 1'xiauu.o'at-vdvtwv tdc tuyac IxXovi duevoc. Aio odte TCpoaSoxia ttov XEyopevtov aYaOwv tb OVTWC dyaObv av rrapiooi, odte cpdtrw TWV evavttwv triv tou xaxou Trpacjtv atprjae-Taf iaTtbaTj 81 trj Yvwpi] rcpbc tooc OEIOUC xaxdvac tbv laotod piov drceuSuvet. "Iva 81 Yv<j»c. dti oetXou Tcpbc dvopdc i a t t Tcpdaaetv t e x a i Xe^etv dvdrjTa, 8pa Mri8<iav tr(v Iv trj TpaY<pStq ta xa8' autrjv OVJO-poulvr|V T|TIC dfiouXrjTwc TOOC olxetOTaTooc TcpoSodaa St' fpwta JTXTOTCOV dvSpt Jevoi eautriv Ivtyeipiaev eTCEtta dXiYwpouuevrj &rcb toutou, dcpdprjTa rcdaysiv otetaf xal ix tTjc olriaeoic TauTrjc dxoueic ola 6oS •

Aid u.ou xEaalrj; tf).oi oupavta paiij-

xal Tcpdetaiv eic IpYu Tcapdvopta- rcpwrov dvoritoic irceoyouivrj urj YeYevrjoSat td Yevdueva , eTta uavixoic xaxotc iaaSai td xaxd Tceipo)u.evrt TT)V Trjc dbouXtac

dp£TJv i aXetcpctv oietat teXet yefpovt, rtatSoxtovb Tcporcetet trtv dftaouXov TcaiSorcottav dpvouuevrj. El be PouXet, tbv 'AYxu-tuvova SeaaatTov 'Optripoo, oc, Tijc dpietptac tou Buuou Stoouc Stxac oiud>To)v dvatwvet'

— dXX' aXaXuxtrjaat, xpaSirj ii pwt 15».

Kai TO rcupwSec TWV duptdtwv , 8 rtdXat ortb trtc 6uu.t-xrjc StaSeaewc i^rirrTeto, pietaTctorjvTWV autoj tuv rtpaYudtoiv, to*c TOIV Saxpuwv Sufipotc xaticXjyt. Totodtoc Y«P TCSC dvdrjtoc pioc, Tr;8t xauuTatttxc ivavttoic Tcd8eat pteTaTcirctwv, iv f.Sovctic. uev iatt pu-arjTdc, iv Se Xurcatc iXeetvdc, xal 8adbwv rtportecric, xat SeStwc Taicetvdc • xat SXwc TOU TTJC euGouXtac rev-vajou tppovripiaTOc duotpoiv tri tuyri aupLpurrabaXXci trjv vvwuriv. "Iva ouv u-X; totoutwv Spaudttov dvaxiu-rcXwuLe8a, rcpdaaovTecxa'tXeYOvTicdvdi|Ta, Tt5 dp8w XoYtaptw Std rcdvTwv rJYitidvt ypr|awtu6a, tb Swxpaxtxbv ixstvo TtXripouvTec, « wc ifi> ouSivi oloe T£ eipu Tcet6ea6ai TWV ipttov, rtXrtv TITI XOYW, OC dv pot XoYtiloptevw dp8bc tpatvrtTat. • 'Hpioiv 8e iaTtv,dXXi tyjy 'HpuTc, rtdvTa cjaa rcpbc urrrjpeaiav TTJ XoYutri ou-ata SiSoTat, otov ttujidc, irciOuptta , aladriaic, aurb cb awpta, TO etc dpYavoo /petav Ta"c Suvdueat TaoTatc TcapEiXr|piuevov • wv OOSEVI /prj rretSiaOat, TcXrjv, fic

Surnma igitur danda nobis est opera, ne quid peccemus, sin autem peccavimus, ut festinemus ad pccnam, tanquam improbitatis medicinarn, ut consilii iiiopiam prarstanliori auxilio corrigainus. Quum enim semel bonitate excidimus, eam saltem, admissa correctione divina, per justam pceniten-tiam recuperemns. Haec vero pcenitenlia philoso-pliixpriiicipium est stultorumquescrmoniim atque operum fuga {irimaque ad vitam non {Ksnitendam pnrparatio. Is enim, qui priusquam agat consi-liuin mente circumspicit, non incidit praetcr vo -liiutatem iu molcstias, ncc imprudcns ea principia et fundamcnta ponit, quorum conclusionem et exitum non libenter admittit, sed semper pra?sen-tia componit, considcratis eorum qua> aliter con-tmgunt casibus. Qnocirca nec eorum, quae bona dicuntur, exspectatione id quod vere bonum est negliget, nec metu contrariorum malum facinus committet, sed mente scmper intenta ad divinas legcs vitam suam dirigit. Ut autem scias miseri esse hominis en etfacere et dicere, quce stulta sunt, Medeam illam in tragcedia intuere, vicem suam deplorantem, quse suis temere proditis vesano amore capta se in bominis peregrini manus tradi-dit; postca vero, quum ab eo negligeretur, into-lerabilia pati se existimat, atque ea opinione ducta s ie , quomodo audis, exclamat:

Dtinam flamma cmleslis per metim caput eat,

et procedit ad facinora nefaria, primum stnlte optans, ut non acciderint qua> acciderunt,deimle furenler malis mala curare tentans initium temeri-tatis pejori fine se delere putat, temerariam libe-rorum procreationein pnecipili eorum nece infi-tians. Quodsi placet, Homcricum Agameninonem aspice, qui dum ine immodicse posnas dat cjulans exclamat:

— perturborque animo nec cor manet inlus.

Atque illum oculorum ardorem, qui pridem ira-cundia accendebatur, rebus ei minus prospere cedentibus, lacrimarum imbre restinxit. Talis enim est, quicunque inconsiderate vitam agit, conlrariis affectibus huc illuc agitatus; in jucnndis quidem rebus invisus est, in tristibus vero misera-bilis, et quum confidit temerarius, quum metuit dejectus; atque in universum recto generos» menus consilio destitutus sententiam cum fortuna mutaU Ne igitur ejusmodi fabulis repleti ea faciamus ct dicamus, quce stulta sunt, recta ratione in omnibns duce utamur, Socratis illud dictum obserrantes: « ego vero nulli meorum possum obtemperarei nisi rationi, quae mihi reputanti recta videatur. < Nostra vero, non autem nos, sunt omnia illa, <p* ministerii loco naturae intclligenti data sunt, ut ira, cupiditas, sensus, corpus ipsum, quod m-slnimenti vice facultatibus istis assumtum esl :

', quoruni nulli obtemperandum , nisi, ut aitill*,

1N AUBEUM CARMEN. 463

B7|«t, Tlji OpOtj) X5YW, TOUTEOTl TW XoYIX.(7> X«T4 «UOIV outTtSivTt. TOUTO yip xal 6iop3v SuvaTai aXixiia T t xal TT p a x T e a. Aayw 54 6p6o> ireiOtaOai xai Otw, TOUTOV eori. T6 Yap Xoyixov f evo; euji.oipvjcsv TTJ; oixtia; iXXd.u.ipew; Taura (JouXtTai a 6 Oeto; 6p((et vo-pto;* xat -fiveTat CU[JU]/T| O; Otfji T) xat4 Oeov oiaxei-utvr) (J/uyrj, xai icpo; TO Oeiov xat TO Xauntpov artooXi-Ttouaa TcpaTTttS av itpdTTT). 'H 54 ivavTtw; oiaxet-(itvT) Ttpo; TO dOeov xat axoTCtvov tlxf) xa\ w; truye tpepoptivr), art TVJ; UOVT); TWV xaXwv aTaOurj;, vou xa*i Oeou, diroTceaouaa, TtXavaTat. Toaauta teev xai totauta rfj; euSouXta; T4 dyaOd, xai TTJ; (vavria; 5ta-0iat*o;T6 xaxd. T6 51 fiouXeueaOat Ttp6 (pyou, Ttpo; TOT; dXXot; dvaOot;, xat Trj; oirjaew; ixxdrcrti T4; dsopud;, xai icpo; ixto-rrjur,; dvdXrjtj/iv TcapaxaXei, xai TOV fjotoTOv r)|xtv Ttpo evet jSiov, etirtp xai TOV dpt-OTOV* SrjXouTat 56 rauTa 6t4 TWV i;fj;.

XV. 3 0 — 3 1 .

Ilprjaai 81 |tr,8iv TWV |/.r) ixio-raoai, a)./.a 8i8daxcu 6aoa xpeuv, xat TeprcvotaTOv piov &>Si 8id;et;.

T6 tiev ptdj iyyeipttv oT; oux tau.iv, dvafiapTrJTOu; r,u3; 5taa,uXdT-ti fidvov • TO 54 Si6daxto6at T4 Tcpo; TT)V dp(aTT|V I)wf)v auvreivovTa, TtpS; TCJS dvauapTrjTW, xai TT,V xaTctpOwatv iv rat; TtpdEeatv r)tj.Tv TcapcycTai.

'H |tev y4p auveai; TTJ; drvoia; trjv ix TT); olrjacw; iyeipojMv^v TcpoTcereiav ixxoTtret * r) 54 TTJ; iTcioTr)u.T); XTrjat; TO TIOV ivepveiwv dTcapeptTcoSiaTov SiSwatv. 'Afto>o'Tepa 51 xaXd, xal T5 elSsvat 5TI OUX taptev, xal T5 yvoivai ei oux taptev* oT; eVceTat p(o; 6 dptaco; ctpia xal TJSIOTO;. 05TO; 64 iartv 6 olqaew; ptiv xaOa-peuwv, i TC toT r) ptr); 54 TtXqprn* iici ptrjStvi puiv ircai-pdptevo; 5v oux otSe, ptavOdvetv 54 iOiXwv 5aa d(ia u,a6r]atw;. *A|;ia 54 ixetva ptdva, 5aa Tcpo; TTJV Oetav Sptoiwatv rju.3; dvdyer 5aa rcotei pouXeueaOat rcp6 fpyou, OTCW; ur) ptwpa TceXr,Tat* 5aa oux 43 TrapdYeaOat 6TC' ouStvo; OUTI XdY**>, oute IpYw' 5aa Staxpivttv txa-vo5; Tcotet twv *apoaTctTCTdvTwv Xdywv T5 Stdtpopov * 5aa T4; Satptovia; *cuya; Tcpdw; cpepeiv xai I3a0at TceiOet, xai TTJV OavaTou xai irevta; dpoc/tav StSdaxet, xai Stxatoauvr,; daxr,atv, xal Y«aTp6; xal TWV Tcepi Trjv Yaaripa TT)V iYxpdxetav • oaa TOU; TT); cpeXia; vdptou; eiarjYetTai, xai tr)v yoriiar Ttu.r)v* 5aa TWV xpetTrdvwv Ytvtov TO aet/a; uiroStixvuat. Tauta xal T4 TOtavrd iariv, d S t S d a x e a O a t yprjvai cpr,aiv 6 xapwvXO'YO;, ol; Ixerat p i o ; 6 TepitvoTaTo;. 'O Y*P {tpe'cr) StaTcpiicwv xai r)5ov5; dutTapttXi)TOu; xapTcouTat ptt-ptoupufva; TO TTJ; dptTrj; ptdvtptov. Httpuxe Y p *rc3aa rjoovr) ivepYtfa; f)artvoaouv tlvat rcapaxoXouOripta. Ou Y p aOir) xaO' iauTrjv arjv &ndaraatu lyei , dXX' iica— xoXouOet TaSc Ttoiouatv f)ptTv f) TaSe. At5 Tai; ptiv

recta» rationi, id est, animo rationali naturze convenienter affeclo. Hic enim potest et perspi-cere quae dicenda et facienda sint. Rectae vero rationi et Deo parere idem est. Natura enim in-telligens, quum propria luce fruitur, illa vult quae divina lex statuit, ct cum Deo consentit animus Deo convenienter affectus atque id quod divinum et splendidum cst spectans facit quaecunque facit. At qui secus se habet, in impietatem ct in tene-bras temerc fortuitoque delatus oberrat, utpote qui mente atque Deo , sola bonomm regula, ex-ciderit. Tot et talia sunt recti consilii commoda et contrariae affectionis mala. Consilium vero antequam res geratur captum cum alia habet bona, tum vanae opinionis occasiones praecidit et ad scientiam adipiscendam nos incitat, atque ju-cundissimam nobis vitam conciliat, quandoqui-dcm et optimam : hacc vero in sequentibus de-monstrantur.

XV. 3 o - 3 i .

Ne quid feclas eoruni quae nescis, sed discito qasecunque disci par est, atque ita vitam transiges

[jucundistimam.

Earum rerum, quas nescimus) neglectio nos a peccatis immuncs tantum conservat, earum vero cognitio quae ad vitam oplimam pertinent, prae-

terquam quod nos inculpatos servat, facit etiam, ut ea quae recta sunt agamus. Intclligentia enim praecidit iuscitiae temeritatem arroganti sui existi-matione excitatam *, scientiae autem adeptio actio-num libertatem affert. Utcumque vero bonum est, cum scire nos nescire, tum ea quae nescimus addiscere, ex quibus oritur vila optima simul et jiicundissiina. Haee autem est ea quae arrogantiae expcrs seientiae plena sit quaeque in nulla earum rerum glorietur, quas ignorat, atque ea lubens discat quae scitu digna sunt. Illa vero sola digna sunt, quae ad Dei similitudinem nos evehunt, quae faciunt ut priusquam res gerantur dcliberemus, ne stulta committantur, quae nos a nemine neque vcrbis neque factis falli sinuut, quae idoneos red-duut ad incidentium sermonum discrimen facien-dum, quae calamitates divinitus invectas leniter ferre iisque mederi persuadent, et mortis paupcr-tatisque contemtionem et justitiae cultum et ventris eorumque quae cicca ventrem sunt, continentiam docent, quae legcs amicitiae et parentum lionorcm tradunt, quae denique superiorum gcncrum cul-tum demonstrant. Haec atquc hnjusmodi sunt ea quae discenda esse monent bi versus et quae se -quitur vita jucundissima. Qui cnim virtute excellit voluptatibus etiam fmitur non poenitendis, virtutis stabilitatem imitantibus. Ita enim natura compa.-


ttiauXoTepaie. TWV ivepyeiwv al yeipouc, TWV fjSovwv eitovTai, T«TC Se dptsivoBrv f,3ovai ouveiaipyovTai crtouoaiaf oxiTe uf) uovw TW xaXiji TtepieTvat TOV OTCOU-oaiov TOU tpauXou, dXXa xal auTvj TTJ vjoovTj vtxav, oV rjv tJ,o'vv,v SoxeT etc xaxtav 6 tpauXot; uTcdyesOat. Kat y4p Soto fj StdSeoic TTJC SiaOe'oei.ic iueivwv, TOOOUTW xat f, f,Sovf) TTJC fjSovTjc atpeToiTe'pa. 'Eitti ouv 6 xaV dpETTjV p ioc , TTJC Oeiac Suottooewc dvTeyopsvot;, TW SVTI OeTdc eOTtv, 6 8e iv xaxta, 0T,ptio8TjC. xat dOeoc" SfXov WC f) pev TOU orcouSaiou fjSovVj Tf,v Oeiav euspoouvr,/ uiu.eiTat vw xal Oeoi ouveTtoptlvrj, fj 8e TOU tpauXou fjSovf, XeyouivT, (SeSooOw yap xotvov TO ovoua ) Ttpoc Tf,v Or,piwSr| xal IptTcXrjxTov SptoioTiTat xtvr,oiv. 'HSovai yip xai XuTtat pteOtOTSotv ibv 6 ptev dpudptevoc; SOev TS oet, xai STCOTE, xal Sirdoov, tuSatuovei- S 8e T4 pteTpa TOUTWV dyvo^oac, dOXtoc. 0'JTWC ouv 6 ptlv oifjoewe; xaOapeuwv fiioe. dvaudpTVjToc; eoTt ptdvoc • 6 Sk xal imaT*jur,c. icXripwOeic., xaxwpOw-ptevoc xai xeXetoc" 6 3' autbc f)SiOTo'c Tt Spia xat aptoTOc. Ouxouv a p.sv ptfjTouev ouos'iroTerrpd-Soptev 4 3i Toutev, 8\t Set. 'H ptiv y4p dyvota cf,v xaxtav eloT,YeTTai, f) Si yvwot; rf,v euxatptav £r,Tet. lloXXd ydp SvTa oicouSaia Tij pteTaOeoet xou xatpou viveTat pauXa. 'Ev Ta£et ouv dxouowptev TOU irapay-yeXuaroc;, ex uiv TT,C iTcoyijc TWV rpd^ewv TO dva-

iidpTTjTov fjpitv eioT,youuevou, ix Se Tfic xporpoicfic TOU ptavOdvetv ou TtdvTa, dXX' Soa Sei, itpoc T4C dpioTac Ttpdceic f|U.ac, ercavdyoVTOC. Oi ydp iv T5 u.f) dptapTavetv IOTI TO xaTopOouv, dXX' iv tw Td Seovra eioevaf xai TO ptiv f) xdOapotc TT)C olr;oei»c, w Si f, TTJC iit toTi;pir,c Ttapouora IpydXeTat. 'Ev Si Tt» u.i) dptapTavetv, xai iv xw xaTopOouv, Spa Tt ouptt>TjOeta{ oot* TepicvOTaTOV Btov wSe Stoccjstc. Tic oi OSTOC , ei ptf, ptdvoc 6 dirb TT)C dpeTr,c TO f,8u xexTr,ui-voc, dj ouvSeSpdptrjxev dpta TO dyaOdv, xai TO f,Su; Ei oSv icoOouutev TO xaXdv, TCOQOUUEV Si xai TO f,Su • ouv-eXOdvTa T{ 5V elrj; TOUTO, 8 ajr)oiv, 6 pioc Teptcvd-TOTO c. 'O ydp TO fjSu jxeTd TOU aioypou IXduevoc, ei xai Ttpbc SXiyov SeXeaoOeii) ri» fjoovrt, Sia youv TO aioypbv eic ptecaue Xetav iicwSuvov IpyeTat. '0 Si TO xaXbv pteTd itdvou TcpOTtptrjoac , xav itapauTuta tu dr Oei ($apuvr,Tai, dXX' f) TOU xaXdu ouCeu tc irceXa-tppuvet TOV icdvov, xai TEXOC Ttpbc tfj dpetii xai f,So-vf,v xaOapdv xapicouTat. Ei ptiv yap icpdrcotcd TI ueO' fSovvic aioypdv, fj ptiv f,Sovf, itapf,XOe, TO 51 aioypbv ptevef ei Si TcpdTTotTO Tt pLexd icdvou xaXdv, 6 piiv icdvoc rcapfiXOt, TO Si xaXbv ptevet. 'E | 5v Xu-Tci)pdTaTov dvdyxr, etvatTOV xdxtorov p i o v Tepicvd-Ttttov Se, TOV dptoTOv. Kai TauTa piiv icept TOU-TWV. 'Eicei Sk xai f, TOU otoptaTOC TcatSaywyia irpbc.

ralum est, ut oranis voluptas alicujus actionis sit appcndix. Non enim illa per se exstat, sed nos haec vel illa agentes comitatur. Unde fit ut actio-nes pejores subsequantur voluptates viliores, mc-liomm aulcm comites sint voluptates bonae, adeo ut vir bonus non solum honestate malum superet, sed ipsa etiam voluptate vincat, ob quam solara malus ad vitium pellici videtur. Quanto enim af-fectio affcctione excellenlior est, tanto et voluptas voluptati praeferenda. Qnandoquidem igitur vita cum virtute acta, ad divinam similitudinem aspi-rans, revera cst divina , vitiis autem dedita bel-' luina atque aDeo alicna : inanifestum est bominis virtute praediti voluptatem, quae mentem Deumque sequatur, divinam laelitiam iinitari; vitiosi autero quae dicitur voluptatem (detur enim commune nomen) ad commotionis bclluin» et vecordis si-inilitudinem accedere. Voluptates enim atque do-lores mutationi obnoxia sunt; e quibus is qui sumit unde et quando et quantum par est, felix est; ille autem, qui horum modum ignorat, infclix. Sic igitur a peccatis illa tantum vita immunis est, quae arrogantiz expers sit, ea autem recta et pcrfecta quae scientiam quoque adepta sit, eademquc ju-cundissima simul et nptima est. Itaque nunquam faciemus qiiae ignoramus, quz vero scimus, quum oportet. Insrilia enim vitium suadet, scientia vero tempiis quaerit opportunum. Quippe multa, qua:

bona sunt, temporibus routatis mala fiunt. Ordine igitur buic prcecepto auscultemus, quippe quod inhibitis actionibus nos a peccato arceat, addita vero hortatione, ut discamus, non omnia, sed quzcunque oportet, ad optima agenda nos redn-cat. Non enim in non peccando positum est recte factum, sed in eorum cognitione quz deceant : nam ad illud quidem arrogantiz amotio sufficit, hoc autem adliibita scientia efficit. In vitando autcm pcccato ct recte agendo vide quid tibi eventurum sil: ita vitam transiges jucundissimam. Qux vero est ba?c, nisi ea sola, quz ex virtutt voluptatem adepla est, cui simul bonitas et voln-ptas comites additz sunt? Si igitur honestum ap-petimus, et appetimus simul jucundum, ex con-junctis quid orietur? Hoc, quod carmen dicit, t>«Yi jucundissima. Is enim qui jucundum cnm turpi eligit, qnamvis paulisper jucundo allicialur, ob turpitudinem certc ad gravem pcenitentiam convertitur. Qui vero bonestum cum labore pluris asstimat, ctsi primum rei insolentia gravatur, ho-nesti tamcn conjunctio laborem ei allevat pu-ramquepostremo cum virtutevoluptatem percipit. Etenim si cum voluptate turpe quid fiat, transit voluptas,manet vero turpitudo; sin autem roagno labore aliquid honesti fiat, transit labor, bonestnm vero permanet. Unde molestissimam necesse est esse vitiosissimam vitam, jucundissimam aotem


rijv rrje. i|/uy r,; TeXeiWiv TT,V dvai/op&v fyei, Jpa £;rj<

1(1x0711*

XVI. 32—34.

Ovo' UYiiir,; TJJ; nepi oiiu.' &u.e>etav !x«v XP*l' a/Xi itorou T£ iiiTpov xai OTTOV vuu.vooifc>v Tt itoteToflai- uiTpov 5i Xeyto TOO',8 ur} 0' avtrjoei.

To QVT,TOV acoua, rcpo; TT,V Iitl 7?,; 8iay&)yT\v opya-vov Iju.iv SoGev, ouTt Tttaivetv Tcpoarjxei ia i ; duerpoi; aiouaaxiai;, oure xaTaipuyeiv IvSeia; uitepfioXai;. 'EUJTOSIOV y&p £7t(ar,; exatepov, xai dvaipSTixbv TT;; ypeia; atjTou TCpoayeyove. Aib (xeTpio); OepaJteueiv auro, xai tvAj TtepiopSv e;u6p(vOV, r\ Onb voar,u.&Tfciv IvoyXouuevov, 6 Xoyo; itapatveT- Sjtoj; av ev Tiji xat& ouotv aioSouevov drtapaTtoSioTfcj; TYJ rjyouu-vr) tfuyt) T&; evepyeia; OUTOU Ttape'yrjTai, Tautr, Suv&jvevov dye-oOai, rj av exeivr, ayr,. Tb y&p ypfcjptevov r, ifuyrj, TO SI fc) ypr,Tai, TO Ofcjjj.a,ou ir,v eitipieXeiav eyeiv Sei TOV Teyv(tr,v. Ou y&p yprjoOai Sei uovov eOiXeiv auThi , dXX& xai Srcfci; e3 eyov f,uiv uTcr.peTr,-ta i , TT,V evSeyouevr^v rcoietaQat Ttpdvotav. 'Eitei Se f, ouoi; aurou Sv yeveaet xai cpOopa ouveyei xaQ£'crr,xe, xal Tc),r'ptooi; xai xevbjoi; autb TtOr,vouai, viiv u.sv

Tpoori; ib &Ttof>£e'ov &vajtXr,povarn, vuv Ss, yuuvaadov 10 TtXeovdCov uTte aipouvTiov• uc ipov lTtioir,oai Sei TT) TWV eioayoudviov TcXr,pfc'iO£t, xai trj TIOV oiacpopouv-nov xevibaet. Tb Se u £ t p 0 v levv b Xdyo; 6 ouvap-jxd!ifc)V tf)v TOU aiouaio; £?iv ia i ; Siavorjnxai; evep-yeiai; TTJ; tfuyfj;, xai Si& TOUTO TT;; TW oiXoaocpfc) Ttpejtouor,; Oyte ia ; eitiueXouuevo;. OUTO; OUV yuptvdota xai ipocp&; ixXe£siai, d av u.r) Tttaivr) Ttpb; uJtep€oXf,v TO atouca, uv/iS' UTcepiepov auTO TWV voepwv xtvrjaecov dJCepy&vTjTat. Ou y&p oibpa-T O ; arcXfcJ; iTt ipeXeTtat , dXX& ocbpa TO; Siavoia uTcr,peTOupevou. "OOev rf,v &OXr,Tixf,v dyfc)yf,v rcapai-ir,0£Tai, w; aveu ifuyfj; a io p a Oeparceiiouoav • xai rcaaav TT,V Xeyouevr,v ocdpaaxiav a/eu^eiai, <»; ircavi-OTaue'vr,v TIO voepbi cpfciTi iri; ipuy^;. "Oor) Sk TT) icepi T& paOrjpata Oebjpia xal T5) rcepi t&; xaX&; Ttpd-$ei; auToupyia uTcr,p£TeToOai Suvatai TTJ TOV> otbpa-TO; eue;(a, Taurr,v TcepiTcoirioei eauTiTi 5 TOV TOU cppo-veiv piov eXdpevo;. Ilpb; TOUTOV y&p etpr)Tai t b , pe'Tpov 8e Xeyw idS ' 8 pr, o' dvirjoei . i i , cpr,oi, ibv ovia Xoyixr)v Tuyr)v, pr) pXarCTeTh) TO p i -Tpov xr,; TOU Ofcbp a x o ; t i t i p e X e i a ; - oe , TOV liuv TtpOTepov Ttrpayyc-XpdTiov tpuXaxa, TOiauia o i T i a ,

bohestissime actain. Atque haec quidem hactenus. Quum vero coqjoris quoque cura ad aniini perfecTionem referatur, \ ide dcinceps qnid ad-jungat.

XVI. 3a-34.

Neque cura valetndinis est neeliuenda; seil modns in potn, cibo et exerciliis servandus : modum autcin ilico liunc, qui lihi dolo-

[rem non paiiel.

Mortale corpus, c[uod nobis instrumcnli loro nd vitam in terris agendam datum est, nec immodicn curatione saginare, nec niniia cibi inopia macc-rare oportet. Officit enim ex a>quo utrumque et usum cjus adimit. Carmen igitur hortatur, ut mo-dcrale corpus curemus, nequc id aut luxurians aut morbis laborans negligamus, ut naturae con-venientcr conservatum operam suam promtenavet animo principatum tcncnti atque illuc sequi queat quo ille duxerit. Illud enim quod utitur animus est, corpns auteni id quo utitur, cujus curain habcre debet artifcx. lNeqiie enim eo tantum uti velle debemus, sed etiam , quoad possumus, pro-videre, ut recteschabensnobisinserviat. Quoniam vero natura ejus in perpetua generatione et cor-ruptione consistit, ipsumque expletio et exinanitio nutricantur, alimento nunc id supplente quod ef-fluxit, nunc vero exercitatione id quod abundat subduccnte, modus explctioni quae fit cibo po-tuquc ingcsto et cxinanitioni rerum digercntium

ac discuticntiiiin auxilio eflectae statucndus est. llic vcro inodus est ratio illa cruse corporis babi-tiun animi agitationi in commentatione positae .Tccommod.it, idcoque valetuditii ejus eatenus pro-spicit, quatenus pbilosopho conveniat. H*c igitur ratio excrcitia illa et alimenta eliget, quae non iinmodice saginent corpus neque id mcntis moti-bus superius efficiant. Non enim corporis simpli-citer curain gerit, sed corporis menti ministrantis. Quamobrem atbleticum victum avcrsabitur, ut qui corpus curet neglecto animo, ac totam illam curationcm quae cwpaaxia dicitur vilabit, quippe quae mentis lumini obsistat. Quicunquc vero victus bonum corporis babitum eflicicndo artium studiis et honestarum actionum exercitationi servire pos-s i t , eum ille adbibebit, qui prudenter vitam suam instituere vult. Illi enim boc dictum est : modum autem dico hunc qui tibi dolorem non pariet. T e , inquit, qui animus rationalis es, ne damno afliciat curandi corporis modus; te, qui priora observabis prxcepta, cibos cjusmodi et potus atque exercitia dcligere convenit, quae corpus ad virtutum exer-citationem prointum reddant queeque id quod est rationis expers ad excutiendas moderantis animi habenas nou excitent. Summa autem inten-tione ac diligentia curandi corporis modum adbi-bcre te oportet, quia et incomposilorum ejus mo-tuum culpain sustinebis, Ingravcscit enim vitii particeps eqiius, non simpliciler, sed quum ab aurigis non recte educatus est. In ntodo autcui


xa\ iro T a , x a \ Y u u,v d a i a, ix).eycs6at y prj, 4 T& awu.a Tcei&rjviov upb; TTJV twv dptTwv yprjaiv arcepYd-£eTai, 4 urj tx^fpei TO OXOYOV Ttpo; dj>r,v(aotv TOU rjYeu.ovouvTO{ XOYOU. MITJ TcXefarr,; Se Ttpotroyrj; rtoieiaSai oe Sei TTJV TtapaiieTpT|atv TTJ; fTcipteXeia; TOU crtdptaTo;, &>; xal TWV TOUTOU TtapaXoYwv xivrj-ptdtwv TTJV alitav bêEovra. BpiOet yip 6 TTJ; xaxta; pttTcywv ircjro;, ouy arcXw;, dXX* 6re pcrj xaXw; etr] TeOpaptpevo; UTCO TWV Tjvwywv. 'Ev Si TW p i T p w , TW Tcepl TOatotia, TO TCOTOV TOU trtTtouTcpoeiacjev, 6TI ptaXXdv dtrtt SuotpuXaxTov, xat eudXta6ov et; xaTa-Ttootv, xal TtapaxtvrjTtxbv TTJ; TOU otoptaTO; tue;(a;. Ad6ot Yip dtv Tt; TtoXXaitXdota TOU u.tTpou ictwv ptSXXov rj faYtov. T i St Y u [x v d a t a Tpfra TtTaxTat, w; erravop6ouutva trjv drcb Trj; Tpocprj; TtXr]pwotv, xai TtdXiv rcpb; TO UYietvto; Tpdtpto8at. rcapaaxeudôvTa. KuxXw ykp °wv dvTaitoStSoTat TauTa dXXrjXot;, Tpocprj, xal Yoptvdotov xa\ Y o r l v a o , 0 V > * a i Tpocpij. Xopr,Yta Y°p TOU pttvSuvaaOat Yuptvdi[eo8ai TO eu Tt8pd^8at, TOU 8e euexTtxw; Tpe'a»eo8at, TO YI-YupivdoOat ouuptdTpw;. MeTpov Si TOUTWV dXXo dXXw, itpb; TO oixeTov dTctTTjSeupta TTJ; TOU owptaTo; drctpieXeia; ixdoxw Tttvouor,;. 113; îp r/j; iau-TOU npoatpeoeto; dpYavov OUTO Tcoieio8at oTcouSdJJtf 6 ptiv TcaXaiOTpixb; TWV ircpt TcdXrjv xivrjpdTOjv • 6 8i YiwpYtxb; TWV icepl YetdpY'av rcdvwv xa\ dXXo; itpb; dXXo tfXxet xa\ pte8apudtitTat TTJV xou owptaTO; trtoupYfav. Tt ouv 6 cptXbaoipo;; irpb; TI (tXtm>>v eSeXrjoet TO owpta TtatSaYWYtiv; xat T(VO; SpYavov auTO OTtouSdott itotrjoao8at, r\ SrjXov Stt cptXoootpta;

xat TWV Tautr,; fpYWv; 'fl; ouv oldv TI tppcwrjatu; Jp-Yavov Y'v£'°8ai TO owua, oSrw; OUTO Sti rcdvrwr Sped/et TC xat rcatSeuoet, "jfuy.rj; ptev uporjYouptevw; firiu.cXouu.evo;, Sti Tautrjv Se xa\ TOU otuttaTot. Oure îp itpoTtptrjoet a&rb trj; ypwptevr,;, OUTC Tcarre-Xw; dpteXrjoii auTou rtdXtv Sti TTJV yptdpievr,v • dXX' tv Tacjet trj TcpeTtouorj u>; dpYavou Tcoirjotrat T)IV(TCIUI-Xetav , Tcpb; rrjv TOU yptou-dvou dpeTrjv xal TT,V TOU owptaTo; &Y(etav dvacpdpwv. Atb ou TcavcaydSo autb 8pe''j>tt, dXX' dcp' 5v Sei ptdvwv. "Ecrct Y«p 4 |xr\ SeT TcpoocpepeoSat, w; Sapuvovra TO otopta, xa\ xctO-AXOVTO TO auptcpue; Ttveupta tr,; u/uy.TJ; Tcpb; 6Xtxwr(-pa; 2ptira8e(a;* Ttept wv uortpov & XOYO; cpTjotv

•AX* elf/jfou PptoTtiv, tov ctictHuv, tv TT xaOappoi;, Iv TC Xvni TT'Z'i! xftvtov. —

T i Totaura ouv itavrcXw; TtaparrrjaeTat • tov 8\ i$bv itpoo»t'pto8at tdjvTcoodtrjTa xa\ tbv xatpbv pteTprjoit xa(, w; cpr|Oiv TTcrtoxpdTr,;, wprjv , xa\ ywprjv, xa\ djXtxtrjv TttpiepYdoeTai, xa\ Ttdvta Soa tou TOIOUTOU TUTCOU* O&X dvl CTdoTW; (TClTpSTCWV dptTttTcXio8ai wv 2;bv pttTaXaptSdvetv, ouS' dxptTw; veov xa\ TtpcoSunjv 6pto(t>>; SiatT8o8at, rj &Ytetvbv xat vootoSri, ^ dpyd-ptevov cpiXooocp(a; xa\ ti; dxpov autrj; rjxovta. Ttnjra Si icdvTa ouve(Xr|cpe TO IIudaYoptxbv pte'Tpov, TJ Ttpoo8iixr| TOU, 8 ptrj o' dvtrjoet. IldvTa Y'P '(« TTJV cptXdaocpov tu£wtav ouvretvovTa rtpb; TTJV TOU au-ptaTO; dTtiptlXetav (TceTpcie TW jjpayeiTouno TJ-ptaTf xal Toi»TCpotipr,uevoi; Ttep\ &Ytt(a< tyrfi» iTcriYaYev, ouS'&Yt£(r,{ TTJ; rcept ot5p' dpi-

circa corpus adhibendo potum cibo propterea pra;-posuit, quod difficilius cavetur et facile absorbelur et bonum corporis habitum pervertit. Multo enim saepius quis imprudens modum excedat bibendo, quam comedendo. Tertio autem loco posita sunt exercitia, utpote qua? expletioncm alimentis fa-ctam corrigant, et rursus ad salubrem victum praeparent. Etenim in orbem quodammodo eunlia reciprocantur inter se alimentum ct exercitatio atque exercitatio et alimentum. Aptus enim victus facultatis virium exercendarum largitor est, victus vero cnro firmo corporis habitu conjuncti mode-rata cxercitalio conciliatrix est. Horum vero mo-dus alii alius est, quum ad proprium cujusque institutum corporis cura spectet. Nam sui quisque studii instrumentum corpus facere conatur, pa-laestricus luctae motuum, agricola agriculturae la-borum; alius aulera ad aliud trahit et accommodat corporis ministerium. Quid igitur philosophus? quid ille spcctans corpus excolere volet? et cujus rei instrumentum illud facere conabitur, nisi phi-losophiie atque ejus operum ? Ut igitur prudentiae instrumentum corpus polest fieri, ila ipsum omnino

alet atque erudiet, animum quidem inprimis co-rans, corpus autem ejus gratia. Neque enim illod .utenti anteponet, neque contra prorsus negliget, utentis gratia, sed ejus tanquara organi, eo quo par' est ordine curam geret, eam tum ad utentis virtutem, tum ad ipsius corporis valetudinem re-ferens. Itaque non quibuslibet aliroentis corpns nutriet, sed quibus solis oportet. Sunt enim qoibos vesci non decet, ut quae corpus praegravent et spiritum animo adhaerentem ad crassiores affectus detrahant; de quibus postea carmen dicit :

Abstiue vero cibis iis, qiios diximns, cnm in lust alic-Irrbos,

lum in porgatione animi judicium sdliibens.

Talia igitur penitus rejicict: eorum autem qnibns vesci licet quantitatem et tempus metietur, et di-ligenter considerabit, ut ait Hippocrates, anm tempus et regionem et aetatem ca-teraque ejus ge-neris omnia ; neque sine examine corpus iis implert sinens, quibus vesci fas est, nec sine discrimine eundem victum juveni ct seni, aut sano et asgroto, aut tironi in philosophia et viro ad summum ejns

I N A U B E U M C A R M E N . 457

I i i a v f y i t v y p i ) - w ? Jxil p iv T))V TOU ypwpevou

<iptt)|v Trapa8i$oa6ai, JvTauua 8J T))V TOU opvavou

awTripiav. 2uva<j/ov ouv Tauta Jxitvoi?, xal tuprj—

oii?, ban? (T tj> TcaparYiXXetai, TOIOUTO otiv KoteTa6ai

TOU. Jrpov TT)? TCEpi TO awpta rd^tw?, 8 pTj a' etviT)-

a i t , 8 |i.)| Ju.TcoSttt TTJV tptXdaoepov Tcpooeatv, dXX'

JirwtseXrjaci TTJ auvepyia TAV Tcpb? dptrr.v 68euouaav

d/u)r_Tjv. I I O T O U S J x a i a i t o u u.izpov ITTCI, T 4 ?

IrcipIvoXa? xai TO? JXXtit|iet? OTraYopeuwv, 6 Xdyo?, TO

8J pufaov xai auttteeTpov darcatfdptivo?' ouev xai TO

Yacrcpo? xpareiv xai Srcvou XaYveir)? TI xai 8uuou e u -

xoXw? TcapaYivtTai. Tb yap vuv XIYOUIVOV pttTpov

TXV JV fxetvot? otutTpiav xoXdJfit, xai tutt£aipetTai TO

XUTCOUV xai xaOsXxov T))V Tcpb? vouv xai 6tbv irctiyop.i-

VTJV <)oy_y|v. Ael Y*p aSr))v avtouaav rcpb? vouv YaXr)-

v»)v fye.iv etTcb Ttbv Tta6rjTixwv xtvT)ptdTuv, xai Titdy6ai

autrj Ttlt xdrw xaXoi? TCpb? -rb dudpuSov TTJ? TWV dvwOev

otwpta?. TOUTO^V ab pt J T p o v , 8 ptv) a ' d v t i i a t i '

TOUTO Tb xparouv Y«arpb? efjea, xai T))V TOU dpydvou

awrrjptav Tcototiptevov, TO dpcr))v <)o;yyj? JmSttxvupt-

vov, xal T))V TOU a w p a r o ? i l tv pt)| xaraXuov. M e -

po? yip dprnj? Jart xai TO etbevat aw(ctv tb opYavov,

xai ouvapptdCttv OUTO icpb? T))V (ptXdaosov yp5)atv.

Eiret 8e ou ptdvov Jv r p o o a l ? xai Y u p t v a a i o i ?

JOT'IV T) TOU a w p t a T o ? OepaTceia, dXXJt xai dXXwv

itoXXwv TcpoaSitTat, olov t|i.aTi'wv, UTCodr.paTwv,

axcuwv TcavroSarcwv, xat tr;? Tauta uitoScyopufvr)?

obtia?, 8eT 8J xal Jv TOUTOI? TOU p t t p i o u , 8 Tpusrfv

Tt xal dxa6apaiav JEopit>i TT)? ctXrj? TJ(IWV StaiTT)?' t t -

XOTW? JTcrjYaYtv

X V I I . 3 5 — 8 8 .

Eluttou 88 jiaiTav exetv xaodpctov, dvptnCTOv* xai nefu>a?6 ft TaOraxotetv 6it6aa «66 ov 107.(1. Mr) odxavdv xaodt xatoov , orrofa xaXuv aSarfuwv * \trfi' avc/.eu8epo? loflt • ptT&ov 8' iiA icdatv dptqrov.

Ou pdvov, cpTjoiv, Jv arciot? xal TCOToi?"cb pt f tpov

xaXdv, dXX4 xai Jv TOI? dXXoi? d i c a a t v , w? twv 81'

6rc(pc>oX);v xai JTXXtitj/iv dpapTT)paTWV xaOapeuov. Ti-

votro yap av Jv TcSatv ot? eticopev, dpeTpia SITCXTJ'

T) ptiv Tcpb? To TtoXuTeXJ? J;aYOuaa, r\ 11 Tcpb? TO p\>Tca-

pbv auvwSouaa. 'Exdrepov 8J ptepicrbv xai oS a>tXd—

oofov rjOo?, ouoJ acoyaifduevov TTJ? oo>paTixi)? tupte-

Tpia?. 'ETctTttvopuvr) ydp xaOapetOTr,? 6put)n? xal

pXaxtia tOpioxetaf jTctTitvoptevr) 8J XttdTr)? dxa6ap-

aia xai fuico? YtvtTat. "lv' o3v [1*)« JxeTvo Tcd6wptsv

Sti xa6apstdrr)Ta, pcrjTt TTJUCO 8td XtTOTr)Ta, p t e a o i

Baivwptiv, Ta? rcapaxetptjva? Jxa-cjpw xaxia? JxxXi-

vovct?, xai TO frepovTOu iTipou irwatpovtaptbv rcotoupte-

vot' XtTTjV OCTW? JrctTr)8(uovT(? S t a t T a v , w? ptV)

dxd6aprov, xai x a 6 d p e t o v OCTW?, W? ptr) Tpuipr)-

Xr,v. Atb TO ptdTpov TcpoTipt^aw|i.(v Jv rcdar) TTJ

festigium e v e c t o permit tens . Hsec v e r o omnia

modus Pythagor icus c o m p l c x u s est arJditis vcrbis

illis : qui tibi doiorem non parict. Omnia enim ad viue felicitatem e pbilosophia ortam spectantia propter corporis curam permisit brevi hoc dicto usus, atque i i s , quae de animi sanitate anle dicta erant, adjecit, neque cura valetudinis corporis est negligenda, ita ut ibi utentis virtutem tradat, hic autem instrumenti salutem. Haec igitur cum illis conjunge, et invenies, quisquis e s , cui hoc prae-cipitur, modum istumregendi corporis adhibcndum «•*, qui tibi dolorem non afferet, qui philosophi-cnm institutum non impediet, sed animum ad virtntem contendentem opera sua adjuvabit. Potus autem et cibi modum dixit carmen, nimiam eorum copiam et inopiam interdicens, id vero quod medium est ac temperatum comprobans, unde et ventri et somno et veneri et irae facile possumus moderari. Nam qui hoc loco dicitur modus id quod immoderatum in illis est reprimit tollitque molestiam et quidquid animum ad mentem ac Deum festinantem dcprimit. Oportet enim illum , qunm ad mentem ascendit, tranquillum esse libe-rnmque ab affectuum motibus, atque inferiora habere rite composita ad imperturbatam superio-rum contemplationem. Hic est modusille, qui tibi dolorem non pariet; hic est ille qui et ventri simul

imperat et instrumentum incolume praestat, qui animi virtutem ostendit et corporis habitum non dissolvit. Pars enim virtutis est etiam servandi instrumenti scientia, atquc ejus ad pliilosophicum, usum accnmmodatio. At quum non in alimentis tantum atque exercilationibus versetur corporis cultus, sed multis etiam aliis rebus indigeat, velut vestiinentis, calceis, varia supellectile atque domo liaec omnia continente, opus autem. sit in his quoque mediocritate, qiiae et luxum et immundi-tiam a tota victus nostri ralione amoveat, non immerito subjecit.

XVII. 35-38 .

Mundo vero vicln uti assuesce, non delicalo. Et cave facias quaecunqiie invidiam babent. Ne fac anmtus importunos, utqui honesli ignsnisest, ncve sis illiberalia: modus enim in omnibus optima res.

Non solum , inquit, in cibo et potu bonus cst modus , sed in cseteris quoque omnibus, ut qui ab iis peccatis purus sit, quae propter nimiam copiam vel inopiam admittuntur. Etcnim in omnibus quae diximus duplex modi excedendi ratio est, altera ad luxum perducens, allera ad sordes compellens. Utrumque vero vituperandum est atque a philo-sophi moribusalienum, neque ad rectam corporis moderationem spectat. Nam in luxum atqne mol-


itepi TO o-wua xaTacxeurj, luaTiov IxXeYOU.cvot xa6d-peiov, ctOpuiTTov olxov 6uo(w; xaOapetov , aOpuit-TOV xai Ttav 6TIOUV TWV rcept T6 ot3u.a x a -fldpetcv, dOpuTCTOV e / e t v tOeXovTe;. Ilpe'Ttei fdp, XoftXTJc d/u/ri; TOU odipaTOC r,vouu.e'vr,c, xai- T4 Tcept xo o-(3u:a TcdvTa ouvTeTa/Oat rcpoc TOV rifOuu.evov Xdfov, SoTtc OUT6 Tputpr,c, oute dxaOapota c ave-Serat, -t5j xar' aurov aljiq rcdvTa Xovi dptevoc 6etv elvat o u p p e r p a . °Iv' o3v u.T| TtepteXxoiTO rcpoc XTr,aiv Ttov TCoXuTtXwv, TodOpuTtTOv eTctTr,5euei• fva 81 u.rj UTctp xat uXtxrj dpoptpia ouvotxoir,, TO xaOdpetov

•xXefeTat. Olov, tuaTtov ou XETCTOV pdv, xaOd-petovSe- oxeur) ou /puoa , ouSe dpfupa, dXX ex Toiv euTcopiOTtov uXSiv xaOdpeta- oixiav ou TcoXuve-Xeot XiOotc xaTr|vOtou.e'vr)v , ouSl TcepiTTtoc tic xdXXoc xat ptefeOoc e;EtpYao-,u.evr)v, dXXa ouptpttTpov TTJ TOU owptaTOc ypeia, xaOdpetov Se'- xai SXtoc Tcapd rcaoav TTjvSiatTav TO ptev TpuTjr,Xov, to; e;w Trjc /peiac, dpvcirar TO Se xaOdpetov , w; ptd).tOTa TXJV /peiav dTCOTcXripouv, iYxpivet. Kai yap tptdriov, xai olxoc, xal oxeuoc STCOV , Toce TT,V OUTOU /peiav xaXtoc Tcape/eTat, otav ouutpttTpov r\ xai xaOdpe tov. Ti /ap ptefdXou SeT rcivaxoc ttie pttxpov o-fiov; Tt 61 SuTcapou, pte'XXovToc dtpavtetv TO ddVov; Otxou Se utyi-Xou Tt SeT TOtc pteXXouotv Iv pttS fwviq auTOu xeToOat; Ti 81 dxaOdpTOu, TT)V T-X;C oixrjoetoc /.peiav o u Tape-/OVTO;; T6 81 aur6 xai Itti Ttov dXXtov eupr,aet; Ixa-

TeptoOev d/pr)oTOv ov, T6 «XTJ pttTa TOU drpuoov x a O d p e t o v otpta ykp &Tcepe6r)c TO pterpov TTJ; /peiac, xai el; TO drcetpov TcporjXOe; TTJC cictOuu.(a;. Ato Tcdvra T4 rcepi TOV fliov pttTpeioOto oot Tat; pieod-tr,ot Taic StatpeuYOuoatc T4C Tcapaxetpeva; xaxia;. E i O i i ^ o u S S S i a t T a v d / e t v , tp-/)tj(, xaOdpeiov-elra Spfov TTJV eic Tpucpriv exircwatv, Tcpooe6>)xev dOpuTCTOV xai ei dflpuTCTOv Tcpottprjxet, elSeviv xai TT|V eic (SUTCOV dTco'rcTtotjtv, xai ircf^yoiyi x a 0 a-p e t o v • dei TOU TCTtoptaToc dvs/tov TT, TOU lcfpou Tcpoc TO irepov ctvTiOe'oei, fv* i£ dpttpoTtptov dvSptoSr.c I) SiatTa r\, xai XoYtxtji £ww TcpeTcouoa. Ourto 81 Ta|avTtc TOV piov, xai dXXo Tt Ircopttvov pu'fa aYa'0V

?;ouev. Tov f ip Irctpudpievov Toi; uTcepSdXXouot p6d-vov SiapuYOtpiev dv , TW ptr) Slv dyav ou xtvouvttc xa6' Tjuwv auTtov TOUC ouptTcoXtTtuopttvouc, toote vuv ptev veueoav ,t»)CTpucpt3otv T)pttv, vDv Sl pte'p.peo6»t, wc fuicioor xal 6T1 ptlv wc dowTOtc t?Yxa^E'v> ^ ^ wc pttxpoXoYOtc. Haoi f4p TOtc ToiouTotc fcetat irapi TWV OU WVTOJV r) liri TT) dpteTpia utepttjnc. TOUTO f4p vuv 6 tp 0 dv o c STJXOT, fv' r\ TO XeYoptevov, TCEed-XatjoTOtauTa Tcoittv, 6xd oa tp6dvov fo/ei, Y YOUV ptepuprv EUAOYOV t/et irap4 T£3V TCOXXSV. Meu-

TCT4 Se', XOT4 TOV XOYOV xai TOUC TCOXXOUC , Iv piv vfj

Sia(TT) Tpup)) xai UTCOC , e'v Si TTJ Sarcdvr, /pr,ui-Tiov,doo)Tia xai piixpoXoYta. Aio iXtu8ipidn)c xai ouptptETpia SeixvuTW Std Tt3v SXTOC rcdvTwv TT,V fu-

liliem afait nimia munditia, in sordes autem atque immunditiam nimia tenuitas. Ut igitnr neque illud nobis accidat propter munditiam, neque lioe propter tenuitatem, medii incedamus, adjuncta utrique vitia declinantes et alterum altero tempe-perantes : ita tenui utentes victu, ut sordifaus ca-reat, atque ita mundo, ut luxu vacet. Modum igitur in omni circa corpus apparatu prxoptemus, vestitum eligentesmundum, nondelicatum, domum similiter mundam, non delicatam, quidquid de-nique ad corpus pertinct, mundum, non delicatum romparare studentes. Qnum enini rationalis ani-mus corpori pnesit, ea etiam omnia quat ad corpus pertinent, ad ducis rationis exempluro componi oportet, quae neque luxum neque sordes feret, omnia judicans suae dignitati convenientia esse debere. llla igitur, ne in sumtuosis comparandis distrahatur, id quod deliciis cezrecstudiose sequitur, ne vero in sordibus atque in crassa rerum defor-milate vivat, munditiam eligit : verfai gratia, ve-stem non byssinam, mundam vero; vasa non aurea, non argentea, sed ex parabili materia mttnda, domum non lapidibus prctiosis decoratam, neque egrcgie pulchritudinis et amplitudinis gralia stru-ctam, sed corporis usui aptam et mundam : atque omnino in toto victu delicatum illud, ut inutile,

respuit, mundum vcro, quippe quod usui abunde satisfaciat, deligit. Etenim vestimcnla et tlomus et supellex omnis tum magnum sui usuni pravbent, quum convenicntia sunt et munda. Quid enin disco opus est magno, ubi opsonii panuuPouidve immundo, qui opsonium corrumpat? Quid autem doino magna illis opus est, qui in uno rjus angnlo jacebunt? quidve sordida , quae liabitationis usum non praebeat ? Idcin in caeteris quoque utrimrjne inutile reperies, defcctionem dico luxu racantis mundilia; ; simulatque enim usus modum exces-sisti, ad cupiditates infinitas progrcssus es. Quo-circa vitae res omnes metiaris ea mediocritate, quae vitia declinet vicina. Mundo vero, inqnit, victu uti assuesce; dcinde prolapsionem in /KJKM animadvertens addit non delicato : qnodsi "»" delicato prius dixisset, prolapsionem inde etiam in sordes videns addidisset mundo, a lapsu sempef arcens alterum alteri opponendo, nt cx ambobns victus virilis naturaeque intelligenti convenioB constet. Ita vero vitam nostram instituentcs et aliud quoddam ingens bonum nancisccmur. In-vidiain enim, quae nimiis rcbus adhserescit, rita-bimus, providendo ne quid nimis sit civium no-strorum in nos odia non ita excitantes, ut nobb modo irascantur, tanquam luxu diffutcntibes,

opova Trj« tyv/jfc *? lv xo" ^0 P-etpov TO iit\ irSaiv dpiOTOV. AeT Yoip, Soov i»' rjpiv , TWV tititpOo-vwv aireytaOat TOV rjouyiae eptovTa, xai p.i\ epeOic tiv, woTtep TI Orjpiov, TOV cpOdvov, tV dOopdSoK £;?] rpoxdTCTtiv fv TOI; xaXoi;. AverrftpOovov 5i £u>r)v iTnTTjSeucfopev, XiTrjv x a i dfifuTtov S ia tTav fyovTe;, xa\ TOV Trjc, iireipoxaXfa; Tticpov exxXivov-Te;, i\ o3 arrofiXaaravet Suoxaxd, SaTcdvr) Tt,xai oeiStb vpTipdTiDV dxatpo;* tov TO pev el; &Tcepr|cpavtav 0ia6dXXtTat, TO ii ti; pixpoTcptireiav. 'Extmpov 5e TOUTtov r) AtuOeptOTY;; ixtpeuYei, ctperi) Ttepi '/pr|-pctTtiiv Sdatv xai Xrjbptv uirapyouaa, xal TO Se'ov ev TtpocioSoi; xat oairavai; eupfaxouaa, xat Tcpo; TOV dp-Oav Xdyov irdvra T4 SXTO; auvTaTxouaa. Toaauta xai Tcepi Tr;; TOU aioiiaTO; xai Ttepi TTJ; TMV IXTO; dptaTTj; ypTjOtti); TctcpiXooo'cpT|Tat iv xot; "Erceaiv, Sirto; dv xal ota TOUTIOV TO TTJ; dpeTrj; Siatpatvrjtai xdXXo;' xecpd-Xatov oi Ttbv TcdvTtiiv Tcotetrat TO 1;?,; TcapdYY«Xuia.

XVIII. 89.

I1f,t]aae JetauO' d at pr) pXdipet, )ortaat 6e irpo tfYou.

IloXXdxt; dyr/rjaaTO Ttb TOIOUTII) XOYCO, Sti uiv tistiiv,

'AUd TaS' ixTeXictv, d ae pr) iteTixetT' dvtr.aet'

ori «•',

IN AUREUM CARMEN.

— Metpov ic Xiyto toS' S p.ri a' avtifiati'

459

MnSet; \srni Xiqta tn rcapebug, tcnre Tt hr\to llprjtat, |irjS' eiittiv, S, Tt TOI p7| peitepdv ioTt.

TouTtov ouv ctTcdvTtov auvodyiv IvtauOa xai ptiav OUY— xeapaXattuatv 6 Xdyo; rcotetTai, drcaYopeutov ptiv TWV j5Xa6epwv T7]v irapaSoyrfv, Ttbv Si iirwtptXibv eiariYOU-ptevo; Tr)v ivepYttav • YtvtaOat Si xaXwc. Tr,v TOUTWV Stdxptaiv iv TO) XO Yi?eaOat rcpo Ipyov. T( rcpa-XTCOV xai TI ptr| Tcpaxre'ov. 'O ykp TTJ; eu6ouX(a; xaipo; iv xtb dirpoXriTCTtp Ttbv rtpd \ ttiiv TcapaytveTat. Kdv-TauOa SircdXtv TOU 8 ae ptrj fSXddpti OQTIO; dxouao'-pteOa,b>; xatTOu, 5 ae pttr)u.eTiTceiT' dvtTjatfTo ai XXT4 TOU OVTW; dvOptbrcou xai TTJ; XOYIXTJ; ouaia;

TdtTOVTe;, xai xata TOU eptXoaoipeiv TcporipT pttvou, xai Ti|V rtpo; Oebv Sptoitoatv xrrjaaaOai arceuSovTo;. Tourov Si pXdiTTei rcav TO Tcapl xbv SpObv XO'YOV, itav TO rcapi TOV Oetov voVov, 7e3v TO Ti|v rcpb; Oebv Sptoitoatv IptTco-Siifov. Ileiuxe 8i T4 Totaura d|pitv iictTtOeaOat iv -rrj xotvwvta Ttbv ouJtovTtov, xal Trj Stoixi;aet TOU te auve-£euYpttvou atoptato;, xai Ttov itpb; poi|0ttav 4;tupr,pt£-vtov Tr,v TOUTOU' 8 8rj yprjuara xaXetv £9o;, oi; rcpb; •ri|v ypetav ixxeipteva. AttuXa6eia0at o3v yprjvat tpr,atv 6 XO'YO; TOV iptoTtxbv Toiv Oeftov OYaOfbv, ptrjiroTe dvaTcttaOri Tcpal;a( Tt 8 ptd| pt'XTtpov auxib, xai 8TCO); ptr) •y_apfar|Tat Ttb otbptaTt, 11 3v OUTO; dvtdarrat, ptrjSi

modo reprehendant tanquam sordidos, atque in-terdum increpent tanquam prodigos, intcrdum autem tanquain praeparcos. Nam istiusmodi omnes, qui modum non servant, ab iis quibuscum vivunt vitupcrantur. Hoc enim imitliat nomen hic significat, qnasi d i cat cave fttcins, qucecunquc invidiam habenl, sive quae juste a vulgo repre-liendi possunt. Justa vcro de causa ct de vulgi sententia reprehensione dignn sunt ltixus et sordcs in victu; in pecuniae autcm erogationc prodigentia et nimia parsimonia. Quocirca liheralitas et me-diocritas in omnibus externis prudcntem animi habitum ostendant et mndum illuin, qui in omni-bus optimus est. Ab iis enim, quae invidiam ha-bent, ei abstinendum est, quantum fieri potest, qui tranqnillitatem amat, neque invidia tanquam fera provocanda est, ut in iis quae honesta sunt animo omni perlurbatione libero proficere liceat. Vitam autem sine invidia degendam scquemur, si lenui et mundo victu utamur, et fastum illum vi-temus, qui ex decori ignorantia oritur, unde duo mala nascuntur, pecuniarum profusio et parsimo-nia intempestiva, quarum illa ut supcrbia vitupe-ratur, haec autem ut pusilli animi tenacitas. At horum ntrumque devitat liberalitas, quae virtus m daudis accipiendisque pecuniis versatur ac

decorum in qu.TStibus et sumptibus repertum ob-servat simulqueextcrna omniaad rectam rationem componit. Atque haec quidem etiam dc corporis externarumqiic rerum usu optimo in carmine pbilosophiae convcnienter tradita sunt, ut virtulis pulcbritudo in bis quoque appareret : omnium vero summain sequentem prasceplionem carincn essc vult.

XVIII. oty

Fac ea qure tibi non noccant, et delibera prlusqaam latias.

Hujusmodi dicto saepe usus est , uno loco dicens,

At tn ea perage, qnx tibi postea non sint molesta :

alio autem,

. . . . motlum autem tlico hunc, qui tibi doloremnon [liariet;

et alibi,

Nemo te aut verbis ant factis addocat, ut qoidqnam aut facias aut dicas, quod tibi non sit commodum.

Hasc igitur omnia in unum hlc collecta ante ocu-los ponit carmen, vetans nos admittcre noxia, suadensque ut utilibus operam demus, quas qui-dem optime distinguantur, considerando ante

460 HIEROCLIS COMMEISTARinS

TrpoaSelr,Tai TI pXdirrov TTJV mtAdaopov &ppr,v, I»* <j>

ptxpdv uaTtpov lUTapteXiiaeTai. Taura vdp rcdvTa TW

TCpoXortapiw StwOtiaOat f.ptac. rcpocn;xet, ?»' 6 eictXori-

Ofioc TWV ttpYaaptevtav f,piv f,Starr,v lyij TT,V dvdptvTj-

atv, f,v Icvjc iroteiaOat icapaxtXeueTat.

X I X . 4 0 — 4 4 .

Mija' Oxvov jiaJaxoiaiv erc' itiuaat itaoaSeIaa8at, Tt&tv Toiv tuptvtov {tvrwv Xovioaa6at exaarov-Ttvj xapt&Trr; xt V tpe|x; TI ptot itav ovx tTtXeafbi; ap;ajievoc 2* &xo «ptirau etceitOt * xai prrercetTa SnXd uiv ixTtpf.iaj ixmXf,oaeo, XPvT™ °* i Teprcev.

'EvTaufta Yevdpuvoc: TOU Xoyou, TWV SXwvTcapaY-

YeXpdroiv dOpotadv ptot TTJV YVWUYTJV, fva rd etaw TT;C

ipuy_T;5 StxaaTTjpiov rcpd? tauTa, wc rcpdc, Oetou? vdtiouc.,

dnociXeTcov, TCOITJ TWV tu r\ xaxwc TctrcpaYpuvwv rf,v

tTctxptatv. IldOtv ydp & !7tiXoYtauoc eêt SctXd ptev

tipYaaptdvouc f,u-3; iTctxofrretv, /prjard Sk TcpdEavTac

ircatveiv, ti ptf, & irpoXoYtaptdc, vdptouc. Ttvdc Xd6ot,

xaO' ouc, Tcpoaf,xet TT> fjofjv ouvrdTTetv, xal irpoc

TOUTOUC TO TT;C auvttSriaeox; Taptttiov, &)c icpdc Ttva

axoitdv, drceuOuvot TOV SXov f,ptwv (Ifov; 'Oarjptepat Se

iroieiaOat rf;v ToiauTrjv xpiatv eioTryeiTai, tva Ttji auv-

eytt tr,c ptvriptTic TO Tfjc xpfaewc dirXavec StaowtbiTai •

Tcpdc faicfpav Sf, xai eic Srcvov TptTroufvwv, 5TCO>C

av eic TO Tctpac TWV utOrjutpcvwv icpdêwv TO TTJC auv-

etSf,atOK xa6(?oturv Sixaorripiov, IXTXOITITV cjaux

Oew TTJV TWV StaOeatwv dvdxptatv Trotoupievot, xfjxi-

pt '6 i ;v ; Tt S' f p e c j a ; T ( ptot ot'ov ouxiTiXeaOx,;

OUTO) ^dp rcapapteTpTjaopuv xf,v lauruv <puf,v toic xu-

paStSopuv^tc xavdat, TW voproOlTrj vw TOV xptTTjv Xcrrw

ir:iauvdrcTOVTec. T t ouv 6 voptoOlTTjc Xeyet; Ttpit

TOUC cpuaet xptircovac, XXTO. TT,V ooaudSrj CCUTUV ti\n,

rovewv xat auvYevwv TcXtiarov rcouiaOat Xovov. Toic

aYaOou; dvSpac darcdCeaOat xat s-cXetv. Tuv auju-

TIXWV Suvdptewv uTrtpev_etv. Tdaurdv aiStiaOat xav-

Tayou. AtxaioauvTjc ImpuXetaOai. Xpr,jidruv xii

•rfjc Iprjptlpou (wfjc TcpoeYvwxIvat TO eusOaprov. Tdv

drcd rr,c Oeiac xpiaewc drcoveptr,6lvTa xXijpov doTrdyt-

aOat. Beoicpeirei SI vjifjaOai ippovf,tiaTi, xa\ icpcc rd

ÎXTIOV pttOtardvai rfjv YVWJITJV. eptXoXoYfav dcain

rwv dvTtoc AOYWV. 'AvtâicdTTjTov ttvat,xal iSovXtrm

rcpdc rfjv rfjc dptrr,c TTjpr,atv. EuoduXia xpo TM

IpYwv YpTJaOat, i\ f c rd dpttTxtpiIXTjTov Iv Toic IpTKC

TcapaYiverat. Otf,aewc xaOapeuetv. Tdv IxisnjvB-

vtxdv puraStwxttv piov. Td awtia xai rd Ixrdc xpcc

rf,v rfjc dperfjc IvepYttav puTaûOptirutv. Taurx i

vojioOtTTj; vouc StaOeaptoOeTtt raic <puy_ai;' 6 Si oxoSt-

^dpuvoc aurd XoYtaptdc Stxaarfc dtYpuxvoc iautou fi-

verat, Oafid XIYWV icpdclaurdv TTTJ rcapI6r,v;Tid*

I p t ; a ; x i ptot S I o v o u x i T t X I a O r j ; xal b cayti

rfjv ptvrjptr,v dvaXaptfidvwv dprrfjc tfvtxa. EJtatdpm

o p u s , qu id faciendum vel n o n faciendum sit . Est

en im recti consil i i t e m p u s , rebus n o n d u m factis.

H lc vero rursus h o c e t i a m , qiice tibi non noceant,

perinde atque illud, quce tibi jxntea non sint mo-

lesta, intelligemus : referentes illud tibi ad i d ,

quod vere homo est et ad naturam mcntis com-

potem atque ad eum , qui philosophise se dedit,

et Deo similis fieri contendit. Huic antem nocet

quidquid a rccta ratione abhorret, quidquid legi

divinae contrarium est , quidquid Dci similitudi-

nem impedit. Talia vero nos adoriri solent in

eorum convcrsatione quinobiscum vivunt, atque

in conjuncti corporis illorumque quse in ejus gra-

tiam inventa sunt administratione; quse quidem

y_pr,ptaTa nuncupari solent, quod ad ejus yptiav

sive usum sint exposita. Dicit igitur carmen, il-

lum qui divina bona appetit, cavere oportere, ne

ad ullam unquam rem faciendam adducatur, quse

Jpsi non sit commoda, neve corpori ea indulgcat,

ex quibus ipse dolorempercipiet, neve quidquam

admittat, quod philosophise studium impediat,

cujus ipsum paulo post pcenitebit. Haec enim nos

omnia consideratione quadam, quae actioncm

praecedat, repudiarc convenit, ut subsequeris

eorum, quae gessimus, considcratio jucundissi-

mam praebcat recordationem, ad quam rem fa-

cieudam nos deinceps adhortatur.

XIX. 40 -44 .

Nevesomoum mollesin oculos priusadmittas, quatu siogula tlinrna opera receosnerii: Qua io re peccari? quid feci?quid omisi qoodieri

[debebat? A primo iooipiens singula percurrat; et postea, malis admissis, te ipsum coargue, boois autem ladare.

Quum ad h o s versus v e n e r i s , superionmi

omniutn praeceptorum m e n t e m co l l ige , ut interios

animi j u d i c i u m haec, t a n q u a m divinas leges re-

s p i c i e n s , eorum q u x b e n e v e l male gesta sunt,

ccnsuram agat. U n d e en im recordat io nos ob male

commissa reprehendere ant o b recte facta coUao-

dare p o t e r i t , nisi cons iderat io praecedens leges

quasdam adhibeat , ad quas v i tam compooere

opor te t , et ad bas conscient ixnostrsecopia , tan-

quam ad s c o p u m a l i q u e m , o m n e m nostram vitam

dirigat ? Quot id ie autem j u d i c i u m istiusmodi nos

facere j u b c t , ut ass idua recordatione judicium

erroris expers conservetur , vespere vero, et

q u u m s o m n u m capturi s u m u s , ut ad diornirum

ac t ionum e x t r e m u m finem conscientia tribunal

er igamus , h a n c affectionum nostrarum censuTim

ve lu t cant i cum D e o , q u o t e m p o r e cnbitnm iiurt

s u m u s , o f ferentes , Qua in re peccavi? quid

feci? qu id omisi q u o d fieri dcbebat?Ita emm

vitam nostram regulis superius traditis metie-


{OUTOV euu^(ovb)( TOI; Tcpoxeiulvot; Spot; StTjuepeu-OOOTO , TTJC: 8e(ac, eu<»poauvr,c Tote, xoprcot? dvaSei. Ilapcc uAoc; oe TI irpd;aVTa axopdaac, Strrcep Tttrt sapudxotc, TOT? Ix TTJC pexavoiac vou8eTr,aeaiv Irct-atuset. Atb TOV STCVOV dTcoxpouojo6ai Setv <pr,at rij rcpo6uuta TOU XOYIOUOU. 'AveTerai Si TO ofouo, ur, xaTooupdptevov GTCO TTJC TOU Sap6dvetv dvdvxr,c;, Stl TTJV auxppova StotTav, St' TJV xat TO dvavxaia TCO6T| rij TOU AOYtouou TJYtuovfot ouvTdTTeTot. Mrj TcpooSe-| jaa6at Yop <prjot TOV CTCVOV, i tp iv TtSv TJptept-vtdv epYuiv XoYtoao6a t IXOOTOV. Kai Tt; 6 XoYiajidcjTcrj Tcapltorjv; T ( S' Ipec;o; T ( p o t Seov oux {TeXeo6r|; Atywc Y^P dpopTovopev r\ TO |ir, Stov TC o t r joavTec , 8 Sti Toti TCO p e Srjv SrjXouTar TjTb8t'ovu.r,TcoiiiaavTec,t»>ceTc' aurijc xsixat TTJC Xicjuc. "AXXo Y^p dpYta TOU xaXou • xol dXXo Ivsp-Yito TOU olovpou. Koi TO pev TT) irapolebjiet xaxtcje-Tit, TO Si TTj TcapaSoyrj. Otov, euy_ea8at SeT, xoi |JXa-opnpeTv oi Sei* Tpe'cpetv forim Sei, TcpoitrjXax(£eiv Sl ov SeT. ' 0 ouv r i TcpOTepo uri) Tcotcov x i S e o v T a o u Tcotei, 8 Se T4 SeuTipa Tcottbv T 4 (XT) SS'OVTO iroitT' ei xal dppoTepa Tpdrcov Ttvi rcpbc TT|V farjv Tcopovo-piav IpyeTOi. Trjv Si dvaperpr.otv TCOV rjpsptvcbv IpYtov Tcapatvei rcoteicrdoi drcb TCOCOTOU ecoc TeXeuraiou

Iv Tacjti, prjSev TtopaXetTCOVTO TCOV piowv 8 Sti TOU iTccEtbi voeirat. HoXXdxtc y4p f) peTaOeot; Ttapa-XoY(",eTat TTJV xpiotv, xai euaitoXdYT,Tov Tcoiei TO xaxcoc eipYcopevov TTJ ctTacta. TTJC (AVTjtirjc. Kai dXXtoc 51 rj TTJc xadTipepivrjc CO>T]C dvdpvrjoic peXeTT, yirtw TTJC Ttov Tcpof>et>tb>pivb>v dvartoXijaetoc, xai TTJC d8a-vaoiac TJptbv ouvaiobrjotc. Kai TO 8aupaordv, Xoyf-o a o d a t IxaoTOV etTctbv oux eTt i-Krfla-ft, Tl xaTb>p6b)oa; T( pot Ttbv SedvTwv TcercpaxTat; dXXi eic TO dTutpdrspov tr,v pvTjpTjv pe&Tjppooe, TCOV TJpapTTjplvcov TTJV xptatv Tcotouptvoc xai StxaoTTjv f-Tct'oTT,oe TOV StxatoTaTOV dpa xal olxetOTaTov, TO ouvetSbc autd, xai Tbv SpObv XdYOV, xal aurbv iaurtb, 8v TcdvTbiv pdXtOTa aiSeio6at TrpoeTcatoeu6r,-pev T( ^ ip OSTCO SuvaTat voudenjaat dXXoc dXXov, cbc aurbc iaurdv; Tb Y^p auTtcjouoiov, TTJ IXeudepta TTJC rpuoecoc drtoyptopevov, dTtoocttTat oic Tcapi Tcbv OAXWV oupSouXdc, Srav prj i6e'Xrj TretOscrfjat • 8 Si ofxoOsv Xo-Ytopbc aiTOc iauTOu xaTaxouetv dvaYxrjv I/et. Toutov iTctTpoTcov rjpiv 8 8ebc iTCeOTT10e• TOUTOV TCaiSaYb>YOV xai StSdoxaXov. TOUTOV xal viiv StxaoTT,v'6 XOYOC Ttbv r jpeptvcbv IpYtov TcoielTat, xai irap* auTou TTjv xptotv tx5e'yiTai,fv' aivbc iaurbv tprjetj(ar,Tai dico-Soy-Vjc r\ iTciTcXTJ ecdc drjtov. "Orav ^dp, tbc ev fpayt.-

mur, menti legum inventrici rationem judicem adjungentes. Quid igitur praecipit legum inven-trix? u t eos Iionoremus qui natura superiores sunt, naturali eorum ordine observato : ut parentum et cognatorum praecipuam habeamus rationem : u t probos viros amplectamur et amemus : ut corporeis facultatibus impere-mus : ut nos ipsos ubique veceamur : ut justi-tiam cblamus : ut divitiarum vitasque brevis instabilitatem praecognitam habeamus : ut sor te , quam divinum nobis judiciuni t r ibui t , contenti simus : cogitationibus autem Deo dignis immore-mur, et a d id quod melius est mentem converta-mus : u t scrmones amemus, qui vere sermones sunt : u t a fraudibus tuti simus ncve in retinenda virtute animo frangamur : ut antequam res gera-mus , rectum consilium capiamus, cujus nos post res gestas non pceniteat : ut arrogantiae expertes simus atque vitam sapientiar studio deditam aga-mus : n t corpus denique et res externas ad virtn-tis exercitationem accommodemus. Haec sunt quae roens legum inventrix animis nostris observanda injnngit; quibus ratio obsecuta jndex sui perv i -gil fit, crebro se ipsam interrogans, Qua in re peccavi? quidfeci? quid omisi quodfieri debe-bat?el ordine singula memoria repetens, virtutis causa. Tum postea inveniens se regulis supra positis congrucnter diem transegisse, divinae lae-titiae fructibus sesc coronat. Si quid autem absur-

dum se fecisse deprebendat , id pcenitentiae admo-nitionibus, tanquam remediis , corrigit. Quocirca somnuni considerationis hujus studio amovendum esse dicit carmen. Id autem corpus tolerabit , quippe quod dormiendi necessitate non urgeatur , ob temperantiam in v ic tu , propter quam etiam necessarii affectus rationis imperio subjiciuntur. Dicit enim, somnum neprius admittas, quam sin-gula diurna opera consideraveris. Quaenam vero est illa consideratio ? Qua in re peccavi ? quid feci? quid omisi quod fieri debebat? Peccamus euim duobus modis; vcl idfacientes, quodnon decet, quod peccandi verbo significatur; vel id quod de-cet non facientes, quemadmodum ipsa versus Iocutione expriroitur. Aliud enim est neglecta rcs honesta , aliud lurpe facinus commissum. Ac par-tim omit tcndo, partim admittendo peccatur. Exempli gra t ia , precari opor te t , impie autem et contumeliose loqui non oportet : parentes alere opor te t , eos vero ignominia afficere non oportet. Is igitur, qui priora non facit, ea quas fieri opor-tet non facit; qui autem posleriora facit, ea facit, quae fieri non oportet : quamvis utrumque quo-dammodo ad sequalem malitiam accedat. Hortatur au t em, ut opera diurna a primo ad ul t imum, nullis in medio prgetermissis, ordine remetiamur, quem intellectum percurrendi vocabulum habet. Saepe enim judicium fallit ordinis mutatio facit-q u e , ut id quod malc patratum est, quia memo-


u.attiu>,rft |XVT)[XT, dvafvw T4 TceTcpaf[xsva, TOTC xptvei Tcpbc, TO Tcapd8eif[xa aTco6XIirwv TOV vdixov, xal 4/T|»I-JeTai TIIXT); 9[ arijxta; lauTov d;iov. 'H 81 TOtauTV) xa6' TJ[xe'pav TtapaxoXou8r,ai; 6coet81; ctfaXua TOV vpwtxevov dTcoreXel, Trpoa8f,xai; xat doaipeaeai icpo; TO TTJC, ipeTv;; xetXXo; vtatSafWfOuaa, xat w; oldv Te dvOpwTcov dfaubv aTtoreXouaa. Ei; TOUTO f ip XTTI-Ar,,ev i xdfo;, uiXXwv ueTa6a(veiv ITCV T4 Oeoroii TcapafflXfxaTa.

X X . 4 5 — 4 8 .

Taura xovet, TaOr' £x|ie).eTa, TCAITWV vtyr, ipav ae, Taurd ae TT; 6eir); aperr,; et; txvia 6f,oei • val ua TOV iutTepa vjiu/a napaoovra TtrpaxTuv, Tcafdv devdou e/uoew;. —

TauY r,v, S xaV Iv Ilpooi|xioi; IXefoucv, 6rt fj ulv TcpaxTixf) ^tXoaopta 8ti TTJ; TWV dpeTwv xn-aew; TOV dvOpwrcov dfa6bv aTCOTeXei, r\ 81 6ewpT,Ttxf| ei; Suotd-TTjTa 0eou xa6i'aTT)ai, vou xat dXr/Jeta; eXXctpuhei • icpOT,feta6ai Se, w; upo; f),u5;, T4 IXaTTOva TWV ptei-

JJdvwv i\ dvdfxr,;. *PSov f ip imueTpviexi tov dv-6pwmvov fiov TT) eoXoftcrrw /pvjoet, TCAJ xemeXu; ixeTaipuvai * 8 f CVOIT' av oii TTJ; rcpb; 6eo>p!av itavte-Xou; emarpopi;;. Kai dXXw; 81 douvatov dOopuCu; XTT)aaa6at TT,V dXv;6eiav, ixf) TWV dXdfuv Suvdpeuv f,uiv Tai; v)8ixa~; dpeTat; xat i vouv TiTafpevuv. Mtei) f i p ouaa f) Xoftxf) <JA>/T| VOU xa\ dXof!a;, TOTI pdvo» dTceptaTcdarw; ouvatat auveTvat TW Tcpb auTvj; vu, 5ci» xa6api fevouevv) TT,; TWV ptT' OUTTJV Tepoovcadeia;, xaOapw; Ipdirrr,Tat Ixetvwv. "Eercat 31 xatepd, t! prjSev Tvj ctXof ter, pr,81 TW 8vr,Ttj> awuau auvexptpwto, w; dXXv) 81 dXXwv IrcipeXoTto, TOOOUTOV auroi; asc-veuouaa tppovTtSo;, oaov 6 OeTo; xeXeuet vdpo;,l;orren lau-rbv rciipaaOat pf) auf/vuptov, dXXi rceptpevtiv (u; av S Oeb; auxb; drcoXuav) fjpS;. AITTT,;OUV ipetf,;tii totauTV) u/u/vj SeTjaet * TCOXITIXVJ; plv Ttpb; T4 xdtu, TTJV dXoftav TaTTOuar,;- 6ewpT,Ttxf,; 81 irpo; T! dvu, Tf,v Ttuv xpetTTOvwv auvouaiav Tcpol;evouaTi;. Tuv 51 StrcXwv TOUTWV dpeTwv peOdptov IfxetvTai ot TMuvta att/ot* TO pev, TauTa Tcdvef TauT IxpiXeta*

ri i turbamur, facile excusetur. Praeterea quoti-tlianae vitae recordatio fit ([usedam quasi exercita-tio revolvendi nobiscum quae in jiriorc vita egi-mus , atque co v a l e t , u t immortalitatis nostrae sensu tangamur. At, quod mireris, qtium rxpen-denda dixerit singula, non snbjunxil, quid recte feci ? quid eorum, quae ficri ojiortct, fcci ? sed ejus rei qua; a fastu remotior est mcmoriain rejie-tiit, de delictis judicium facicus, ac judicem con-stituit aequisshnum simul et familiarissimum , ijisam consciontiam et rectain rationem ac sc ijisum sibi, quem omnium maxime vcrcri sujie-rioribus monitis didicimus : ecquid enim est, ctijus alius alium ita possit commonefacerc, ut se ipse jiolest? I.iberum cnim arbitrium, naturae suae libcrtate abutens, aliorum consilia aversatur, qiiandocunque iiiis non libet obsequi : at ratio domcstica auscultare sibi ipsa necesse habet. Hanc Deus nobis pra>sidem constituit, hanc ducem et •nagistram. Hanc judiccm quoque diurnorum ope-rum carmen hoc loco facit ejusque sententiam cxspectat, ut ipsa se laude vel reprehensione di-gnam judicet. Ouum enim in memoria, tanquam in tabella, facta sua legit , tum cxemplar, id est legem, respiciens judicat, et se vel honore vel dedecore dignam essc pronuntiat. Ejusmodi vero ratio quotidie observata eum qui illa utitur ima-ginem Deo similem efficit, addendo ct subtra-hendo ad virtntis polchritudinempaulatim perdu-cens et , quoad fieri potest, hominem bonum reddcns. In boc enim carmen desinit, ad prae-cepta, quae liomiues faciunt deos, jam transi-turum.

XX. 45-48.

ln liis tibi elaborandum est; barc medilare; hic [ tmaodi wol:

liac te in divinae virlulU via sistcnl : pcr euin cerle qui nobis quaternarium nomemm Ire-

Iditlil, fonlcin perennis naturae. —

Haec sunt, quae et in Prooemio diximus, pliilo-sopliiam activam virtutum possessione liominem bnnum cfficere , contemplativnm autem mentis ct veritatis lumine cum Deo similem reddere; minora vero, qudd ad nos attinet, necessario ma-joribus praecedere. Est enim facilius vilam huma-nam ad rationis normam dirigendo excolrre, quam prorsus aliud sibi ingenium induere,quod jilena ad contemplationem conversione fiat. Pra-terea veritatem tranquille consequi non possumns, nisi facultates nostra; a recta ratione averw vir-tutum moralium ope ad mentem accommodan-tur. Quum enim medius sit animus rationalis inter inentem et facultatcs ratione carentes, tumsolnra ille menti, quae ipso superior est , sine ullo irope-dimento potest attendere, quum ab eorum amorc, quae ipso inferiora sunt, purus factus illis casle utitur. Erit autem purus, si ncc facultatibus ra-tione vacuis, nec mortali corpori omnino obse-quatur, sed , ut alius, aliorum curam gerat,tan-tum illis curae impendens, quantum divioa la praecipit, quae ut quis vim sibi ipse inferre cnne-tur, non conccdit, sed exspectare jubet, donec Deus ipse nos dimiserit. Duplici ergo virtuieejus-modi animo opus erit , civili ad inferiora, qa* regat facultates rationis cxpertes, contemplativa


TOVTMV y_p5| J p S v o e , tt>< oixeiov auixirJpaffLia TTJC iroXtTixrjc apETric' TO 8e, TauTci cre TTJC 6etT|C ipeTTJc eic I x , v , a 6r]ffci, tbc 4pj(5| xaXXiffTT) T5]< rjEMpT,TtxT)c imoTTjUTic. Tbv /ap aTtaXXaYevTa T5)< 6it,pito8ou< Cwvic, xat TT,< aueTpiac T£JV TcaOtov, SOT) Suvautc, xaOapeueravTa, xat St4 TOUTO olov JX 6r)p(ou YevrjjjiEvov dvflpMTfov, T4 £$5jc jTcaYYeXXeTai 6ebv l\ avOptbxou TcotTjoetv, Jtp' Serov otov TE avOpwrcM 6 e b v YEvecrdai, "OTI J£ XOUTO T5J< 6eiopTlTiXT)c «tXr,6t{a< TS TtfXoc, 81' auTtijv SriXouTat TOJV 'ETco)v• Jv oTc Tcpbc TOJ TeXet TO xaXXtffTOV xa\ dxporaTOV cruu,rce'pacru.a JtcaY"'

"Hv 8' arroXeOtrac ou|ia i; al8e'p* eXeuSepov eXrXrj;, Eaaeai aOavaio; 6ed;, duopoio;, oux crt 8vr|T6<.

TuYVetvetv 8e TTJC aTcoxaTaarafftM< TjLia< (ratjTbv SJ eircetv T5J< dTto6edJffeojc) Sti Trjc TcpoaoxT,6e(ffT|C d p e-Tr"<, xal TTJc ITC\ Taurr, Yvo>ff8ciffT)< aXr,6e(a<, OUTOC i ispbc drcocpatveTat XOYO<, tb< elaoite8a pttxpbv Catepov. Nuv SJ Jirl T4 rcpoxcttteva ercr, TcdXtv jTcaveX8dvTe< JTCI-oxe']«bu.e6a it TI BouXeTat 6 TCOVOC xat T) LIEXJTTI xal S £puc JTC\ Taic icpoXaoouffatc 0ito8r|xai<, 9, TO TCpbc TT|V T5)< dpETTJC dffXTjfflV O*XT,V JrctffTpe'i]/at TT,V <J»JXTjv. TptSuvauoc Se TCOJC JOTI, xat auTr, xa6' a&TT|v

autem ad supcriora, quae superorum conversa-tionem conciliet. Sunt vcro duarum virtutnin istarum quasi confinium quoddam interpositi bujusmodi versus, alter quidem, in his tibi elabo-raiidum esl, haec meditare, haec tibi amanda surit, tanquam propria civilis virtutis conclusio, alter autem, hrec te in divina? virtutis via sistent, tan-quam pulchcrrimum contemplativae scientiae prin-cipium. Ka enim, qure sequuntur, illi qui bellui-nam vilam dcposuerit atque immodicos affecttts, quantuin potest, exucrit, ideoque quasi cx fera hoino factus s it , polliccntur se eum ex homine deum esse factura, quoad bomo deus ficri pos-sit. Hunc autem contemplativae veritatis finem esse, ipsi declarant versus, quibus ad exitum ad ductis pulcberrimam Iianc coronidem impontt:

Quousi relicto corpore ail liberuiu eetherem commigra-[veiis,

eris immortalis deus, incorruptus, neque amplliis [morti obnoxius.

Ostendit autem sacer hic sermo, ut paulo post disceraus, nospravia virtutis exercitatione ac ve-ritatis, quae eam sequitur, cognitione restitutio-nem in pristinum statum, quam ctiam rclationcin inter divos appelles, esse adepturos. Nunc vcro rursus ad propositos versus retleunlcs considerc-m u s , num quid aliud iste labor et mcditatio et atnor in praccdentibus praccptis velint, quam ut ad virtutis exercitationem totum convertamus

\<rrae\ ot/oa- TO uiv TI Jy_ouaa, ,i*> ptav6avop.ev, 8 TauTa JxpteXeTSv vuv TrpoffTdiTeTai• TO S£ T I , t]> T4Yvti>s6cvTaxpaToupiev,8TauTaicovetvTcapaYYeXXeTat* TO Se Tt, tji ffr£pYO(j.ev T4 YVoio6e'vTa xa\ xpaTT)6evTa, 8 TOUTUV JpSv vou6eTetTat."Ivao3vTcdffacT4(Suvd|Aei< Tr,< XOYIX5)< tj/u/ifc ffuvTtTap.iva< JYMU.IV Tcpb< T4 TMV ctpeTMv TcapaYY^P-aTa, Jx ptjv TOU voeiv Tcetpuxdro< T5,V (1EXJTT|V dTCalTtT- Jx 8J TOU TT)pOUVTO< T4 VOT)-6ivTa, TOV TCOVOV Jx SJ TOU ftXoxdXou , TOV IpMTa* !v' 11 drcdvTMv 5) XTTJatc Ttov SvTtix; ctYaUMV Tjuiv TCO-paYivrjTai UCT4 T5J< dnapa6dtou TY)pT)aeM<, xa\ ouu-ipuou< T|uiv Tcpb< JxeTva ffTOpYT)<* ot< ficeTat 5) Otiot JXTC(<, TO T5)< dXT)6e(a< JrcctffdYOUoa «IEYYOC, M< auTb< untoY_vttTai XeYtdv, TauTa ae T5)< Oe IT); 4 p eT5j< eicfv^via Oqoet , TOUTJOTI, TauTa at SuotMffii tqi 0etj> Sl4 T5)< TtdV SvTMV JrctffTT||AOVtx5)< YVMffebK. Tb Y p T4< alT(a< JxXoY(ffao6ai TMV SVTMV, T4< JV TM STJ-utoupY<>> 6etji icp<oTM< xetu.tva<, icpb< TT)V dxpdTT)Ta dtY«t 6eoYVMff(a<, \ ffuveiaepyjiTat xat •/) icpb< 6ebv buouoaic. T5,v 8J SptotMOtv TauTT)v 6e(av dpeT5)v 8 XOYO< xa-XeT,M< JTC\ dv6pMTc(vT|V TT,V Tcpb TauTT|< xaXfd< JTCO-/oupevr)v. Et< JpMTa ouv ptXdoopov xa\ tptXdxaXov dTCOTcepaTouo6M T4 rcpMTa JTCT) • TOUTOU 8J T,Youptevou, 5) T5[< dXr,6e(a< Yvb10,|! Jteff6M rcpb< SUO(MO!V T5J<

animum. Qui quum rationalis sit , triplici quadam et ipse per se facultate praditus est; babet enim quiddam quo discimus, quod hasc meditari nunc jubctur; quiddam vero qno cognita retinemus, cui in his elaborare pracipitur; quiddam denique quo ea diligimus quae novimus cl retinemus, quod haec amare monetur. Ut rationalis igitur anirai facultates omnes ad virtutum pracepta si-inul intentas habeamus , ab eo quod ad intclligen-dum natura aptum est meditationem postulat; iaborem vero ab eo quod intellecta servat; amo-rem denique ab eo quod honesti desiderio affici-tur : ut omnibus istis vera bona adipiscamur eaque inviolate servemus et innato nobis erga ea amore prosequamur; quorum comes est spes divina, quae veritatis lumen inducit, quemadmodum ipsc pollicctur, dicens, haec te in dxvince virtutis via sislent, id est, haec te Deo similem reddent phi-losophica rerum cognitione. Nam consideratis rerum causis, qua» primitus in opifice Dco sitse sunt, ad divinae cognitionis fitstigium provehi-raur, unde et similes Deo efficimur. Carmen autemhanc similitudinem vocatvirtutem divinam, ut quse humanse praetinti innixa altius evolet. Desinat ergo carminis prima pars in sapientiae et honestatis amorem : hoc vero praeunte sequatur veritatis cognitio, quae ad divinae virtutis similitu-dinem evehit, quemadmodum in sequentibus versibus declaratur. Horum autem conjunctionis


Ot(a< dptTTJc dvaYauaa, o>c tv TOI< f<ri< fittai ir,-XouTat. Tb 8e avavxatov TT)< auvaufjc TOUTIOV xai dpxtd TciarouTat. Tb Y*p xaXioc xtT,Qttaav TT,V dv-QptimtvT,v aptxf)v icpbc TTJV Qeiav SSeuetv ipottdatv, eu ptdXa dtaTtTattivtdc dptvuotv 6 TO Sedou dpxov ev ctpyT) TcapaYYtiXac- Tfjv Y«P dTto/f,v TOU duvuvat TcpoaTotTTet Ttepi TSV iv5t/o|ievu)v, xal dE8r|Xov TTJ< fxddaetoc f/dvTtuv TO Tcepac. Tauca Yap xai utxpd, xai usTaictircovTa* Stb oure d iov lit' auToTc dttvuvat, oiY dapaXfC * ou ykf i<•* f,uiv eic rcepac auta aYaYelv. Ilepi Se Ttov icapdvTtdv, dvaYxaiuic Tt auvTtttievuiv, xai ueYiOTuiv SVTUIV, daataXec TO duvuvat, xai Trpeicov. OuTe Y p TO pttTaxtTcrov TSV TcpaYptdTuiv f,uta< dv icoTt ayrjXtic (SeSetat yap icpbc dXXvjXa Qeauui dSpaaTetac, Ttepi 5v 6 Spxoc vuvi YtvtTat) OUTS TO Tairetvbv auTuiv xai /apLaiTceTEc, TOU Oeiou rf,v iirtuapTupiav dpvetTat* dXr]Qeta Y&p xai dperf, ou udvov iazvi e*v dvQpuircotc, dXXi xai ev Qtoic T4 ttcYtaTa. "Eicttca xai 4 dpxoc aurtp YivtTat SoYua, 6ci TOV SiodaxaXov TTJ< dXT)0e(a< OUTU) Scot TtptSv, uic xai Suvuvat aur/dv, et icou Seot

icpbc Befiaitdaiv T(OV SaYptdTtav* xai pfj uovov TO auco< Itpa Ttept OUTOU Xe^ttv, dXXi xai Taura OUTU< e/etv vf, TOV auTov. 'Ouoii 82 icepl TT;< T5V xaXXtacuv e etdv auvax-fic dptvutuv OeoXoYei, xai TTJV TtTpaoe, TCT)Yf|V TTJC diSiou Stoutoaptriateac,drco9aiveTaiTi;T aurf,v ouaav TW Sr.puoupYtd Otip. I15< 81 Ttcplc 6 Qedc; outtoc ix TOU eic IIuOaYdpav dvaaepoutvou 'lepou Advou aaaox; eupi)aei<, e*v tp dptQptbc dptopur 6 Qebc tptvttTai. Ei ykp c i dvxa irdvra Taic dtSiotc auTOu 6ouXr;aeaiv ux.earr,xt, SfiXov Srt xai 6 dptOttbc i 2v Ixdartp efSet TWV OVTUIV Tfic exeivuiv aiTiac f,pTT,Tai, xai 6 Ttpunoc dptQptbc IxeT TCOU lartv exeiQev yip rV-TauQa. Tou 82 dptOptou TO ictTcepaautevov StdeTru». fj Stxdc. "0 YaP krc\ itXrov dpiQpeiv iotXuv ow. xdpticrti rcdXtv iicl TO ev, xai Stio, xai Tpii' xai Stu-Ttpav dpiQpteT SexdSa icpbc r);v TT)C elxoododc auptTcXrj-poiatv xai TpiTTjv Sptoiuic, Iva Tptdxovra eivcr, * xai TOUTO i;fic, euic av Sexdrrjv dpiQptriaac Sexddi t!c exaTOv irpoeXOr). Kai TcdXtv Ixaxbv Scxa TOV «OTOT Tpdicov dptQptet. Kai OUTUI p-e/ptc dxefpou tu cf«

necessitatem jurejurando etiam confirraat. Virtu-tera enira liumanam rite queesitam tendere ad di-vinam sirailitudinem asseveranter is jurat qui illud jusjurandum cole initio praecepiL Ibi enim nos jubet jurejurando abstinere in rebus quae fieri possunt ct quse evenlus finem habent incertum. Nam quum hae et parvse sint et rautabiles, in iis jurare neque decet neque tutum est, quia eas ad exitum adducendi potestatem non haberaus. In rebus praesenlibus autera et necessaria serie copu-latis et gravissimis jurare tutura est ac decet. Neque enim ipsarum rerum mutabilitas nos un-quam fcfellerit (quippe Adrastiae lege inter se vincta sunt i i la , in quibus boc loco jusjurandum adbibelur), neque carura vilitaset humiiitas Deum testera recusat; veritas enim et virtus non solura apud homines, sed apud deos quoque maxima sunt. Deinde et jusjurandum illi dogma fit, veri-tatis magistrum eo honore prosequendum esse, ut pereum etiam juremus, siquando ad placitorum confirmationem opus sit, nec solum illud ipse dixit de eo dicamus, sed etiam haec ita se habere per eundem. Siraul vero de optimorum liabituum conjunctione, adhibito jurejurando, theologorum unore agit et quaternarium numerum, sempiterna; rerum constitulionis fontem, eundem et opificcm Deum esse declarat. Quomodo vero quaternarius numerus Deus esl? Ita esse ex Sacro Sermone, qui Pythagora tribuitur, plane disces, in quo Deus numerorum numerus celebratur. Si enim res omnes sempiternis ejus consiliis creatae ex-stant, apparet, numerum quoque, qui in qualibet rerum specie est, ex earum causa pendere et pri-

raum ibi numerum esse; illinc enim huc deriTatnr. Definitum atitem numeri intervallnm est decas. Qui enim ulterius numerare vult ad unum iternm et duo et tria regreditur, et secundam decadem numerat, nt vicenarium numerum compleat; et tertiam similitcr, ut triginta dicat; idemqne tacit deinceps, donec decima decade numerata ad cen-tum perveniat. Et rursus centum decem eodem modo numerat. Sic' autem in infinitum decadis intervallo revoluto progredi potest. Decadis vero virtus est quaternarius numerus. Nanique ante il-lam, quae in nuraerorum progressu cemitnr, decadis perfectionem, unita quatdam perfectio cjus in quaternario numero deprebenditnr. In com-positione enim ab nnitate ad quaternarium iuunt-rum facta totum simul collcctum est decas. Etenim unuin et duo et tria et quatuor decadem rorn-plent; atque arithmetica roedietas unitalis et se-ptenarii numeri est quaternarius. jEqiuii enim numero superat et superatur; quippe ternario numero snperatur a septenario, unitatrm TCTO ternario superat. Unitatis enim et septenarii nn-meri proprietates pulchcrrim.se sunt et prastan-tissimse. Quippe unitas , ut numeri cujusqne prin-cipium, omnium in se potestates compleclitur; septenarius vero numerus, ut matre carens et virgo, unitatis dignitatem secundo loco habet Neque enim ex ullo numero, qui decade conhne-tur, gignitur, uti quatuor ex bis duobus, et stt ex bis tribus, et oclo ex bis quatuor, et noTera ex ter tribus, et decem ex bis quinque : necgi-gnit eorum qnemquam, qui sunt intra decadem, ut binarius numerus quatcrnarium, et teroanas

1N AUREUM CARMEN. 4G5

Sixdoo; SiaarriuaTi dvaxuxXouuevb) TtpovoipeTv Suva-xat. TT;; 8e SexdSo; Suvapti; i, xexpd; . IIpo Y&? T9I<; xaxa SietjoSov xeXeiOTTjTo; TT,; h TTJ SexdSi, f,v«-pt'vT) xi; TeXeiOTTj; h rr, TE Tp d81 6eropeixai. Kaxi îp ecuv6eoiv T)JV aicd ttovdoo; ew; x e x p d S o ; , Sexa; xd xSv d9poiotia Yivexai. A' Y«p, xai pY, xal Y', x«i 8, xfjv Sexdoa TcXripoT. Kai eoxi utodxT); dptGpuiTixT) [tovdSo; xai £68oiid5o; rj x txpd; . T 5 lcrw Y&P dpi8uM TCM; orcepeyet, xai &Tcepe'yexai, TpidSt ILSV eSSoudSo; XetTcouivT), xpidSi 3e piovdoa urcepGdXXouoa. MovdSo; Y«p **i i6ooud8o; xi IStwiLaxa xdXXioxd ciot xai dpiOTa. 'H ulv Y&p uovd;, to; dpyr, iravTo; dpt9u.ou, Ti; xcdvTMv Suvdptei; EV lauxrj auvfyer rj 8* IfiSoud;, M; duvriTMp xai TCap8e'vo;, xd,v srf,i iiovdoo; d;ixv Seure'pM; lyei. Ouxe Y&P Y^WBVM E? dpi8pou TIVO; x5v EVTO; SexdSoc 5 ; & 8", Ix TOU Si; fl', xat 6

t\ h. TOU Si; Y', *°" ° V i* tou 81; S7, xal,5 0' ex xou Tpi; Y', xai 8 1' lx TOU Si; e\ Ouxs ^svvS Ttva TMV evxo; SexdSo;* M; 6 Suo xov xeooapa, xai 5 Y' T ° V t\ xal xov 6', xal 5 e' xov 1'. Trj; O£ dYevvTjTOu [xovdSo; xalxrj; duvQTopo; I68oiidSo; fj TETpi; [teVr) xeipUvT), r i; x5v YtvvMVTMV xal YivvMitevMV Suvduet; dux xal auve{Xr,i>e xai ouve'yei, tidvr, x5v ivxb; Sexdoo; xal YevvM[te'vT) UTCO TIVO; dpi8uou, xal YEw5od Tiva. 'H îp Sui; txuxfjv SiicXaoidoaoa xv,v TeTpdSa YSVVS' f, ol T t T o i ; Si; Ytvouevr, TOV OXXM dTCOTtXet. Kal oxepeou TcpbyxT) eupaoi; tv xrj xexpdSi eupioxexai. To Y«p ovipeTov dvdXoYOv IOTI tiovdSt, f, 81 YP*!1!1^

SudSi, drco xivo; Yap titi xi • xal xpidSi npoarjxet •) Iirnpdveta , aTOtyeiwSeVraxov Ya? TWV eu9uYpduuwv xo xpiYMvov. To axepeov Se oixeiov xTj x e x p d 81. 'H îp itpMTT) Tcupap.1; h TTJ xexpdSi Sewpeixai • xpiYwvou ulv (idaew; uTCOxedeior);, xou rpia • xopucpfj; os auxv; eTctxeSeior,;, xou evo;. Kai xptxixal 81 Suvduei; h xoT; ouoi xeooape;, you;, IuiOTTitLTj, Sd;a xal afo8r,ot;. Kpivtxai yip TtdvTa Ti SvTa Tl VM , T| ITCIOTTJUT) , rj Sd^T,, rj aio6T,ott. Kal aicXS;, o i Svra ixdvTa T) xe-T p i ; dvtSr oaTO, OTOtytuov dpidudv, 5p5v TOU I T O U ; , r,Xixi5v, OUVOIXIOUMV. Kai oux taxiv timh, 8 uT) T^; TtTpaxTuo;, M; f(l,T,; xal ipyjr,i, rjpTTjTai. "Eoxi Yap » 5 ; Ipapev, Sr,utoupYo; TWV SAWV xal alTia T| TtTpd; , 6to; vor|xd;, atxio; xou oupaviou xal al-O8T)TOU 9tou. n a p a S e S o x a t os f\ xouxou YVMOI; xof; nuSaYOptioi; 3i' auxou xou Hu8aYdpou, 8v xai vuv iTcdttvuxat 6 x5v 'ETC5V xouxwv ouYYpa?eu;, Sxi xr;; dpexri; T) xtXeibioi; Ttpo; TTJV TTJ; dXT,66ia; eXXatu(;iv Tjua; dvd;ti. "Ooxe xal xaxi xouxo etxcot dv xi; ?S{a ph Tr,peio6ai TO 2e6ou Spxov Irci T5V dei woauTbi; tydvTwv 8t5v ioia Se vuv Sptvuo8at xaxi xou TC a pa-Sdvxo; r)uiv TT,V xexpaxxuv SiSaoxdXou, 8; oux - \ xwv dSavdxbiv 6e5v, ouSI x5v ipuoei rjpwwv, dXX' dv-BpwTco; SUOIMOEI 6totj xoouT|9ei';, xal rcpo; xou; di,' lauxou 6t(av dTcoobi wv tixdva. "09tv xal evopxov auxov eici x5v ouxw ueYdXwv Tcoteixai, XeXT,9dxbi; e7ceu6dXXbiv xo Tcepl HuSxYopxv x5v dxpoxx5v oe'6a;, xal xX,v d;iav auxou Seixvii; St' wv rcapaSe'Swxe pa8r,-

senarium et novenarium , et quinniius denarinm. Quaternarius vero numerus quuin medius sit intcr unitatem orlus expertem ac septenarium marre carentem, eorum potestatcs, qui gignunt ct gi-gnuntur, simul comprehendit ct continet, quippe qui solus ex iis qui decade contincntur et gignatur ab aliquo numero et aliquem gignat Binarius enim numerus se duplicans parit quaternariuni, octonarium vero duplicatus quaternarius. Prima autem solida figura in quatcrnario numero repe-ritur. Punctum enim respbndet unitati, linea vero binario numero, siquidem est ab aliquo ad ali-quid; ternario autem superficies convenit; nam corum quae rectis lineis constant primum et sim-plicissimum triangulum est. Solidum vcro qiiatcr-nario numero proprium est. Prima enim pyramis in quaternario numero cernitur; cui supposita ba-sis triquetra exhibet tria, vertex vero ei impositus nnura. Sunt etiam in rerum natura judicandi fa-cultates quatuor: mens, scientia, opinio et sensus. Nam de rebus omnibus judicamus vel mente, vel seientia, vel opinione, vel sensu. Atque in summa quaternarius numerus omnes sitnul res complectitur, numerum elementorum, anni tcm-porum , aetatum, societatum. Neque dici quid-

PIILOS. CI.EC.

quam potest, quod non e quaternario numero, tanquam radice et principio, pendeat. Kst enim qtiaternarius numerus, uti dixiinus, universitatis opifex et causa , Deus intelligibilis, coelestis sensi-bilisque Dei auctor. Ilujus autem cognitio tradita est Pythagoreis per Pythagoram ipsum, per quem horum versuum scriptor nunc jurans affirraat, virtutis pcrfectionem ad veritatis splendorem nos esse perducturam. Quamobrem et in bac re dixe-rit aliquis, illud, cole jusjurandum, proprie o b -servari ducla deorum ratione qui eodem semper modo se liabent; proprie autem jurari hoc loco per magistrum qui quaternaritim numerum nobis tradidit, qui nec deus immortalis eral, nec na-tura heros, sed bomo Dei similitudinc ornatus et divinae iinaginis auctoritatein apud sectatores suos obtinens. Linde ct in tnnti momenti rebus per eum jurat, tacite significans auditorum in Pytha-gorain observantiam quantamque diguitatem tra-ditis disciplinis adeptus sit ostendens. Rerum autem traditarum excellentissima est illa quater-narii numeri omnium parentis cognitio. Sed quum prima illa breviter explicata sint, secunda autem promissione certa et spe niinime fallaci nitantur; et quaternarii numeri hierophanta notus sit, et

30

4C6 MKROCLIS COMMENTARUIS

ptotTuv. MeyiOTOv 51 TOUTUV fj Trj; Siiptoupvtx^; TJ-TpaxTiio; rvuat;. 'AXX' ercel T ! plv rcptoTa eiriTe'-Tur,Tat, T ! 81 Seutepa ev uirocryeaei xetrat [JeSaia xai orJ/EuSei iXittSt, S Tt tf;; TeTpaxTuo; ieposavtr,; fYvmaTat, xat xt; auTr, f, TtTpaxTu;, Saov Tot; rca-pouat rcpoorjxei XO'YOI; , uicou.vr;atoj; eruyt • tptpe xai if' 8L irpotXOetv 6 Xoyo; irapaxaXei ptTiwuev irpwTov plv peO' ofa; bpu.r,c, xai Ttapaaxeurj;, xat auvepY'ta? Toiv KpetTTOvuv, iXQttv eirt TauTa Tcpoarjxet Tcpciixo-Sei;avte;.

XXI. 48—49.

aXX' Ipveu eV Ipfov, Geotaiv ixeuldpevo; TeXeaat.

ndvta T ! rcpb; TX,V XTfjatv TUV aYaOoiv auvteXouvTa Stl Ppayeoiv urrtYpxd/ev b Xdyo;, TO TVJ; "J/uyf;; auro-xivr)Tov xai TT)V TOU 8COU auvepyetav. Ki ykp xat i s / f,ptv f, atptat; TUV xaXwv, dXXi xat auxb TO iip' f,ptv 6to8ev lyovTt;, trj; Tcap' ixeivou auvcpYtia; xai Tt-X t t o i a e u ; TWV at'pc8e'vTwv rcdvToi; TCOU ypijjoptv. "Kotxt ^lp TO plv Tcap' fjLtwv OTCOu8ar

iotJ.evov ixteivo-pivr, ytipi rcpb; Xf.dnv TUV xaXwv, TO 81 rcapl 6eou auvTeXoupevov yoprjYta tTvat xat TrrjYfj TT;; Sdaeu; Toiv

dYaOuv xai TO pev e^euptaxetv Tcepuxtvat T ! xaXd, TO 81 ixT/aivEiv TW TjxouvTi SpOu;' f, 81 euy f| peOd-ptov tTvat TTJ; Tt Tcap' fjpmv r,T,Ti;atw; xat tfj; rcapl TOU 8eou Sdasu;, e3 iyopevr) TTJ; airia; f,puv, TTJ; ef; Tt TO eTvat TcpoaYOuar); f,pS;, xai rcpb; TO eu eTvat TtXttouar,;. IIw; S' Iv Xd6ot Tt; TO e3, pf, Sioovro; 6eou; TCU; S' av Sotr) Toi rcpb; T 1 ; Spul; auTt£ouaiw pf| alTouvTt 6 StSdvat Ttesyuxm; 8ec;; "lv' o3v pr Ti XO'YW pdvw T1,V euy_d)V Tcoiojue6a, d)Xl xai tpqm TauTr,v xpaTUvwptv, pijTt TTJ lauTwv ivepYtia pdvr) dafSpwpev, dXXl xat Trj; 6ed6tv auvep-/eia; iydipiO a, x a t , u ; etSo; ertr CXr), T?|V tuyf.v TM ipyia auvd-TCTupev* xai TO SXOV TOUTO, STCU; cl ipY0vdufOa xai

euywptOa, xai a tuydptOa i v e p Y u p e v auvd/pa; tT-irev, dXX' Ipyeu iic' IpYOv Oeotatv irctu^d-p t v o ; TeXtaat. OUTI yhp pdvov Tcpo6upttat)at Stt xaxaXd.dj; icp'iauToi; 3v xaTopOoiaat, xat yupi; TT,; TOU 8eou auvepY£{ae' OUTC (J/tXot; TT,; euy f j ; TOI; XoYot; dpxetoOat, prjScv rcpb; TT,V xTijatv -.wv airr,-OevTwv auvttaiptpovTa;. OCTOI ^lp f| dOeov dpcTr,v (ei oldv TC TOUTO tiTcttv) iTCtTr,Seuaopev, f, dvtvt'pYr,Tov euy r)V 5v TO plv dOtov 8v rcpoavatpeT tf,; dpeTT);Tf,v oiaiav, TO 81 dpYOV ixXuet Tfj; euy fj; TO Spaairlptov.

qui sit iste qiiaternariiis numerus, quantum prae-senii expnsilioni convenit, jam declaratum sit ; age- atl ea quoque, ad quae nos progredi jubet carmen, transeamus, hoc primum demonstrato, quali cum desiderio et praeparatione et deorum auxilio ad Iiaec nos accederc oporteat.

XXI. /,8 49-

Sed acringere ad opns, a diis precatus ut peiliciaut.

Oinnia quae ad bona comparanda faciunt, sum-raatim liic proposuit carroen, animi proprium motum ct divinum auxilium. Quamvis cnim bo-norum ciectio nostri arbitrii sit, tamen quum ipsum arbilriuma Dco acccperimus, ejus ope ad ca qux clegimus per/icienda omnino indigemus. Studium enim nostrum simile est manui ad bona accipienda porrectae, quod autcm a Deo confer-tnr copia et fons boiTorum largitionis esse vidc-tur, atqtie aiterum quidcm natura duce iuvesti-gare bona, alterum recte quxrenti ostendere : confinium vero nostrie investigationis et largitio-nis divinae videntur esse prcces, bcne se ad cau-sam illam appiicantes, quse nos in Iucem cdidit atque ad bcatitudinem provexit. Sed quoinodo quis bona, Deo non largiente, accipiat? quove modo Deus, natura sua liberalis, ci dabit, qui libcrain habens appetendi potestatem non pctet? L't igitur nec verbis tantum preces fnndamiis, sed

eliam opere ens firmemus, neque nostrae solum industriae confidamus, scd divinum etiam auxilium adhibeamus, et tanquam forinam matcria» preces operi adjungamus, atqueomnino, ut qua> agimus precemur et quae precamur agamus, duo ista con-jungens dixit, scd accingere ad opus, a diis prt-catus ut perjiciant. Neque enim promto animo suscipcre solum bona dcbeinus, quasi prosper eorum successus etiam sine ope divina penes nos sit, neque nudis precum vcrbis contenti esse, nihil ipsi ad ea quae petuntur paranda conferentes. Ita enim aut virtutem Dei expertem ( si licet ita di-cere ) exereebimus, aut preces inertes fimdemus; quorum alterum Dco carens virtutis naturam ante tollit, alterum ignavum precum vim frangit. Quo enim modo aliquid eritbonum, quod non secun-dum divinam regulam fiat? Qui vern id , quod secundum hanc fit, non Dei auxiiio prorsus egeat ad nascenduin ?Virtus enim est Dei iniago in aniino rationali; imago autem omnis exemplari eget ad formam induendam; neque Iisec quaerenti surficit, nisi etiam illud inluetur, ad cujus similitudinnn bonum istud sibi comparabit. Eos igitur, qui ad virtutem actuosam aspirant, precari oportet, et precantes ei quaprendae operam dare, hoc autem est, divinum illud splendidumque spectantes agere, et ad sapientiae studium nos intendere cum assidua ad primam bonorura causam animi attentione. Fons enim perennis naturae, quater-narius ille numerus, omnibusnon solum viUrscd

IN AUBSUM CARMEN. 48?

flws yap larat TI xaXbv, S fef) Ttpb; xavdva TOV Oetov TpdtTeTai: TCW; 8i TO Trob; TOUTOV TcpaTTOfievov 06 TT]; exeivou auvepYeta; TcavTto; oetTat Tcpbc; uTrbaraatv; 'Eaxi yip f) dpeTTj eixwv OEOU IV <puy_TJ XOYIXT).* eixwv ii TtSaa TOU TcapaSetypaTo; Setxat itpbc, Y'V M 'V, xat oux dpxei Tto XTWuevo), fiv uvf| xal Ixeiae pXeit»), oo rrpb; Suotcuatv TO xaXbv XTvjaeTat. ErceuSovTa; ouv itpbc TT)V IvepYOV apeTf,v euyeaOat Tcpoarjxet, xal euyoti lvou; xry XTrjatv TauTTje IpYacJtaOa f TOUTO 8' f,v, tb Tcpb? TO Oetov xal Xafircpbv pXe'TcovTa; TcpdtT-Titv, xat Ttpbc ptXoaocpiav iauTob; auvretvetv, IIETA TOU e3 lyeaOat TTJC itpwTT); alxiac rwv c?YaOwv. 'H yip TCTiYf, TTJC devvdou cpuaew; f) TeTpaxtbc ixeivr) ou ptdvov tou ilvat Toic TcSatv, dXXi xa) TOU eu eTvat, aiwvto; afrta xaOecrrrrxt, TO olxeiov iyavhv Stl TtavToc epa-ttXwaaaa TOU xdaptou, oTov sxo; axtjpaTOv xat voepbv. 'H Se TauTtjc eii eyopievT) 4/uyvi, xat, bJcSptpta Ttpbc o£uwit£av IauTV)v Siaaptr^aaa, Ix TE TTJ; iTcipteXeiac TUV xaXtbv Tcpbc rf,v euy_f,v dveYetpeTai* xal ttdXiv airi T7;c£uxTtxijc TCXT) pwaew; TTJV arcouSf)v IrciTeivet, XO'YOI; IpYa ouvdTcrouaa, xat IpY a arcouSaia Oeiatc StaXiTjeai peSatouueV»,. Kal TA ptlv ebpiaxouaa, xa $i IXXapt7CopLevT), arcouSdtlet T£ & euy, e t a t , xal euyetat a aTcou8a'frt. Totautr) ptivf| TTJC aitouSrj; xit T?ic euy_5;c Ivtoatc. Tf Se x i St' dptpoTepwv TOUTUV xaTopOoupteva, i£ij; dxoutoptev.

XX11. 49—51.

etiam felicitatis perpetua est causa, bonum pro-prium per totum mundum , tanquam lucem pu-ram atque intellectualem diffundens. Animtis autera, huic rite intentus et se tanquam oculum ad visum acutiorem reddendum detergens, tum bonorum studio ad preces excitatur, tum preci-bus non sine deorum favore fusis rursus studium illud adauget, quia verbis opera adjungit et opera bona divinis alloquiis confirmat. Ac par-tim ipse inveniens, partim iliuminatus, iis dat operam quae precatur, et precatur ea quibus ope-ram dat. Hujusmodi igitur est operse ct precum conjunctio. Quae vero ambarum rerum ope feli-citer efficiautur, deinceps audiamus.

XXII. 4 9 — 5 1 .

Si vero htec teueas, cognosces et immortalium deorum et homioum mnr-

[ talinm ronslilntionem, quatenus singuiadifferant et qiiatinus

[communione quadam coiiliiieanlur.

Primum deorum notitiam theologicanrque scientiam iis , qui itainstituti sunt, aflfore praedi-cil, atque eorum omnium, quae a sacro quater-nario uumero producta sunt, cognitionera, ad-juncta eorum secundum genera distinctione et ad hunc mundum constituendum copulatione. Nam

— — — TOVTWV 2e xpaTiiaa;, yvwacai aOavCTwv Tt Otaiv 6VT)TWV T' avtpwitcov auoTaatv, H Te Sxacrta OicpvTtai j te xpaxeirat.

nptdTOV teev OiOYvtoaiavxai 6eoXoYtxf)v IirtaTVj-iir)v irapeaeaOat TOI; OUTW; ayOeiat TtpoXeYei, xat TcdvTbiv Tbfv dTcb TTJ; iepS; TeTpaxTwo; uTtoaTavTwv TTJV iTitYvoiatv, («Ti xrfi XOTA Y^VO; OUTWV Staxpiaeto;, xai TTJ; el;e'va xdateov ivoiaeto;. Tf|v fiiv yip auvTa-\\y auTtbv IvtauOa TO tf); auaTdaeb); ovou.a 8T)XOT* TO 8* rj S t l p y e T a t , rf)v xari eTSo; Staipopdv* xa) TO ^ xpaTetTat, TT!)V xaTi Y'voc xotvoiviav. 4>uaet ^ip oteaTtbaa TWV XoYtxibv ouatibv xa "(iyi\ xaTi TauTT|V rf,v Stdaraatv el; tiiav xotvtoviav auve'pyeTai. T M -fip elvat xa ptev TtpwTa, TA 8e puaa, TA Sl layata, StaxexptTat dtea xai fjvtOTat. OUTI Yap TA Tcptbta av YivotTO fiiaa, ?, layaTa* oute TA fela« wpwTa, f) layata* OUTI TA iayaxa fiiaa, f) TcpibTa* 4XX' Iv TOt; Sr,fi.ioupYtxot; Spot; dtSiw; tte'vet XOTA Y»VO; 8ta-xtxptfilva. Kai o&Tto ulv xh fj I x a a t a o i e p y e -Tat vooutiev. Tb Sif) IxaaTa xpaTe tTat, TcdXtv a3 TfjSe Oewpi-aoteev. Tb itSv TOSI oux iv el») t i -Xetov, (tf) TcptoTa xat tee'aa xai iayaxa uJpr, rv lauTto xiXTTjuivov, w; ipy,f|v xai u.iaa xat TtXeurfiv TOU SXOU auaTTjuaTo;. Kai TA TcptoTa oux av etv) TcptoTa, p-r\

auaTaaebi; nomen hic eorum conjunctionem signt-ficat, ^ StepyeTat vero ditTerenliam specialem e t ^ xpaTetTat generis communioncm. Etenim suapte substantia diversa intelligentium naturarum ge-nera ista diversitatc in unam societatem coeuut. Eo ipso enim, quod sunt alia prima , alia media, alia ultima, separantursimul et copulantut*. Neqne cnim ea quae prima sunt fieri queaut media vel ultima ; neque quae media sunt, prinia vel ultima; neque quae ultima, media vel prima : sed intra terminos a conditore constitutos perpetuo raa-nent genere distincta. Atque ita quidem illud, f/iiatenus singula differant, intelligiraus. Alterura vero, quatenus singula communione quadam con-tineantur, hoc modo rursus considerabimus. Haec rcrum universitas perfccta non esset, nisi primas, medias atque ullimas partes, tauquam princi-pium, medium atque fiuem totius compagis suae contineret. Neque enim prima essent prima, uisi mcdiis et ultimis sequentibus : nec media id cs-sent quod dicuntur, nisi extrema utrinque adja-cerent : neque etiam ultima forcnt ultima, nisi prima el media pra-cedercnt. Igitur se mutuo in-troducunt ad univcrsi perfectioncm. Atque Iioc est , quod (xpaTeiaOat ) contineri a se invicem dicuntur : quatenus quidem spccie varia simt, differenlia; quatenus vero mtindi unius partes

30.

468

ucawv xai eayatwv a j to i ; i i touivwv, ouSb i 4 p iaa

TO-JT' Sv £ii), o XiveTat, pri axpwv £xaTe'pwOev OUTOI;

Ttapaxeiaevwv • SXX* ouSe T 4 foyata EITJ av e a y x t a ,

u.T| Ttpioriov xat peawv 7tpor,YOuuevwv. XuveiaaYei

ouv aXXr/a 7tpb; TTJV TOU Ttavtb; TeXeia'Tr,Ta. Kai

T O U T ' v , TO x p a T e l a O a i a u r i &7t' aXX>)Xmv oi;pev

itepoeibr), StaapepovTa' w; 8i evbc; xdauou ue'pr„ auveia-

idvra • xai auTtji TW SteaTavat dua xat r,vwaOxi tri;

Oefa; oiaxoaurjaeioc;TTJV OXT,V a u a t a a i v xal auvtac;iv

TcXripouvTa- r,v Y v w a e a t , cpr,ai'v, ei ifx.oarr,a fiwio

TWV Tcpoeipr)u£Viov xaXtbv. Twv Se dxpiov YIVIOV TTJ

fj.vy)ur, auveiaepyeTai T 4 pteaa • dOavaTtov ^dp <pr,ai

OewvQvr, TWV T ' d v 0 p w 7 t w v a u a r a o i v . T 4 Se

Tcpwta TOI; eayaton 8i4 TWV peawv auvarcTeTai, xai

T 4 eayaTa Ttpb; T 4 Tcpwta TYJ |xeadrriTi TIOV CIYXUWV

Hpwoiv dvaTeiverai. Toiau-tr) 8i xai r) Ta*i; TWV

XOYU-WV ytvwv #, iv Tcpooiiifot; 7tapaSe'ooTai, war'

etvat TtpwToi uiv ev xuiSe TW xdaptw ot d O d v a r o i

O e o i - erceiO Hpwe; aYauof- xai TeXeuxaToi Axiuove;

xaTayOovioi, ou; vuv O V T | T O U ; dvOpwTcou; xaXei.

115; 81 t x a a T o v TOUTWV Set voeiv TjSr, iv 7tpooiu.foi;

etpr,Tai- TO 31 yvuaiv TOUTWV TtpooXaGeTv eTCioTr)pio-

VIXTJV , wv «x TtapaSoaem; TT,V Tip.r)v TcpoeiXr Tiapiev ,

TcpaxTtxr,v apetr,v dXr,0eia Oewpr,Tixr) xoauouaiv ifyi-

veTai, r; xai drcb TT;; avOpwrcivr,; eue;fa; drcl TT,V Oeiav

dpeTr)v peOtaTauivoi;. Tb fhp OUTW Y V * ' V B I *»

SVTO, 5 ; Ttap' auTOu TOU Oeou uiteatr,, Spioiwpia qv

Oeiov XTrjaaaOxi. 'ETIEIS)) 81 pteri TX,V dawptatov

Siaxdau7)aiv r; awptatix}) cpuat; uTcdxeitat, TOV ipicpavr)

TOUTOV auurcXripouaa xdapiov, xat Ttpb; TVJV TWV XOYI-

*c5v ouoiwv r,Y£pioviav auvTeraYpievr), £,ri; TO Trj; tpu-

ntoXoYtxr]; irciaTr]pir); aYaObv irtaxoXouOi)aetv prjvuct

TOI; iv Ta;et rtpoiouaiv irti T 4 ; Yvwaet;.

HIEROCLIS COMMENTARIUS

XXIII. 52—53.

rvtScrj B', rj Os'|u; i o t i , ;uaiv icepi TCOVTO; ipuxiiv, cuaxe ae (t^te CIS/TCT' iXTci?;iv, p.r,Teti Xr/Uiv.

IIpo; TT,v Oeiav euutTpiav rj i p t i a i ; TOV iupavrj

xoapiov drtotuTcoupievTj, 3i' dvaXoYia; TC auxbv iauru

rcavTayou Siapdpoi; wpmiwae, xai TO Qeiav xdXXo;

evetxoviaaTO Si' SXwv TWV iYXoaptiwv etbwv dX/w; xat

dXXw;- waTe oupaviji ptev drcoSouvai xb deixivr.tov, YY)

Si TO pidvtptov, ExaTepov Si TOUTWV Oeia; Suotwaeta;

tyvo; drcope'peaOai. Kai TW p^v oupaviw owputTt TO

Tiipt; Toii TcavTbc-dTtevetpie, TW Se TceptYeiw TO xtvtpov.

'Ev Si apaipa dXXw; piev TO xevTpov dpyxj, dXXu; Si

S TOU TC£pie'y_ovTo; Spo;. "OOev T 4 dvw piiv darpoi;

TtercoixiXTai, xai TOI; pter' ixelva ly/ioi; voepot;* YO °*

f UTOI; ixoapir',0r), xai ^woi; aiaOr]aet ptdvr, ypwuivoi; .

MecoTr,; Se TWV OUTOI SieaTr,xQToiv S dvOpoirco; ivopS-

Tat, dpti/fSid; TI; WV, xat eayaro; pitv TWV d / t u ,

rcpoiTo; Si TWV xdcw. Aib TCOTI pdv TOI; dOtcvdrot;

aupttj>e'peTat , xat tr) Ttpb; vouv iTttaTpojj/TJ TTJV ouuiav

Xr,;\v drcoXauGdvet • TCOTE Si TOC; OVT,TOT; EiSeai cru/ot-

YeXdlleTat, xat Trj TWV Oeioiv vdptwv ixGdaet tr,; Ttpcxj-

r,xouar,; aurw d^ia; dTcorcfriTet. ' Q ; Y * ? ecry_aTt>;

TWV Xoytxwv Ytvoiv, OUTE det xai waouTw; Tteztuxa

voeiv ( OUTW Yap oux av r,v dvOpwrco;, dXX4 cpuaet

Oed;-) OUTE dei vottv SuvaTat, et xai ur, waauTi»i; •

TOUTO Y^P OUTOV ei; TX,V OYYTXWV xaOiarrjat Tatb]tv.

INuv Se' eaTiv dvOponto; Sttotwaet ptev Ttpb; TO eXxtov

dy_0r;vai Suvdpievo;, if.ua e i Se 67toGtGr,xoi; xbiv dOorvtx-

xoiv Oewv, xai toiv aYauwv r)pojwv, w; eYXoaiiuov

Ttpwtoiv xai ueawv Y'VWV. "Qattep fif TOUTOIV uTCEtj»)

-roi ptr) det voeiv, dXX' iv aYvofa TCOT£ xai Xr,0r) V I V E -

aOai Trj; iauTou ouaia; , xai TTJ; OedOev xaxtouar,; e t ;

sunt , coeunt ia ; atque ipsa dist incl ione siinul et

conjunc t ione t o t a m divini operis const i tut ionem

et ordinat ionem c o n s u m m a n t i a ; quam cognosces,

i n q u i t , si b o n a illa ante dicta obt ineas . Extremo-

rnm vero g e n e r u m m e n t i o n e simul c o m p r e h e n -

duntur m e d i a ; d ic i t en im , immortalium tleorum

morlaliumque hominum constrtutionem. Prima au-

tem cum ultimis per media connectuntur; atque

nitima ad jirima per illustrium heroum interven-

tum porriguntur. Talis etiam est ille generum

ratione praeditorum ordo rn carminis procemio

traditus, ut primi in hoc mundo sint Dii immor-

tates, deinde Heroes illustres, et ultimi Geniiter-

rcstres, quos mortales homines nunc appellat.

Quomodo vero horuni generum singula sint intel-

ligenda , jam in prooemio hujus commentarii di-

ctum cst : sed eorum nolitiam litteris adipisci,

quorum bonorcm a majoribus traditum prius a c -

ccpimus, i i s l icet , qui virtutcm activam veritate

contemjilativa exnrnant, aut etiam ab humnni

habitus bonitate ad divinam virtutem provecli

sunt. Ita enim nosse res, ut sunt ab ipso D e o

creatae, est divinam similitudinem consecrui.

Quandoqnidem vero illam incorporeorum c o n -

stitutionem Iongo intervalloposlscquiturcorporea

natura, qiise aspectabilem hunc munddm complet

atque ad intelligcntium naturaruin nutum et arb i -

trium coinposita est , declarat deinceps eos p b y -

siolngicae scientiae bonum esse adepturos, qni ad

rcrum cognitionem ordine procedunL

XXIII. 5 2 — 5 3 .

Cognosces eliam, quoad fas est, lutnram et ooaai [ parte eui similera:

ut nec speres qure spcranda non sunt, nee te qtrid-[quam lateat.

Ad divinae mensurae speciem natura aspectabi-

lem hunc mundum effingens proportione q u a -

dam euin variis modis sui similem effecit divinaro-

que pulcbritudinem in omnibns formis mundanis

alitcr atque alitcr expressam spectavit, ita u t ,

quum perpetuum coelo motum dederit, terrae

IN AUREUM CARMEN. 4X9

BUTOV eXXctiKJieuc:' OSTU TU U.T| iievetv del ev TT, dyvofa 6TtEpe'/et (oKov dXdyuv xa\ OUTCOV , xat 5Xr(; xrfi TCEpt-yeiou xa\ 6VY|TTJ(; cpuoeuc dvat>et>T)xe xav' ouotav, w; extoTpe'oetv TtpOc TOV 6edv TCCOUXUC, xat dvauvTjaei TT;V XTJ6T|V dcpavt(etv, xal StSaaxaXia TrpoiXauuavetv & dxeoxXc, xat TTJV dvu6sv «)uyr,v TTJ dvTioTpo'oo> «ruyrj !ao6at. npoorjxet ouv TTJ dvOpuxivr, ouorfa TOIXUTT; OUOT) , yvuvat TT;V ouoraotv TUV d6avaTuv 6euv Ovrj-T»iv T' dvOpbiTcuv • TOUTCOTI , TUV Xoytxuv. yevuv TT,V JtaTa;tv y v u v a t 81 x a \ Tr)v «>UOIV,TTJV Tcept s a v T O ; 6510 trj v• TouTc'oTt, TT,V ouptaTixdjv ouaiav , TTJV dvuOev uc/pt TSV TeXeuraiuv 81' dvaXoyia; xa\ iusdoeuc,Oetac, xoou.r,6eToav y v u v a t 81 Taura Tcdvra |j 6 c u t ; eoTt , TOUT' fem, vdtiu 10; StdxetvTat, xa\ ouruc, u ; OxloTT) Tcapd TOU 6eou, xa\ 8v Tpdrcov TOt; exetvou vdteotc. 1OT\ StartTayueva, etTt outeaTa, eire douuaTa. Kati xotvou ydp lic' ducpoTepbiv TUV xoir'a£uv TO r l 8 t u i ; I O T I V , dxouoreov. Ou ydp dXoytoTOt; Trpo6uuiai; eixovta; ptTae>EpEiv Set TTJV d;fav TUV TtpayuaTUv Ttpo; TO TJuiv SOXOUV dXXd TOI; TT]; dXr,6eta; Spoi; £TTOUEVOU; y t v u o x e t v T 4 ovTa rcdvTa , T 6 l u t ; t O T l , x a t u ; 4 TTJ; Srjuioupyia;

6eouo; uptoev fxaora. 'Ex 81 TOUTUV TUV 8uo y V U -o e u v , TT;; Tt Tcept TT,V douuarov Tco(r,otv TOU 6eou, xa\ TTJ; Tcep\ TT,V cuuarixr'v , xdXXtorov Ircav6et TCO-ptoua, TO urjTe deXrcT' IXTCtêtv, p r j t i TI XTJ-6e iv . 'Ex ydp TOU Xav6dvetv rjuS; TVJV ouotav TUV TcpayuaTUV dTcoytveTat xal TO dtXTCT' IXTC! r t 1», xa\ TO dSuvxTX Tctptvoetv. OTov, e( Tt; dvOpurco; iov T85V dOavdtuv 6ebiv IXrctêt yeve'o6ai, r\ tuv dyaubiv rjpubiv, OUTO; oux olSe TOU; Spou; TTJ; cpuoeu;, ouxt Tbiv SVTUV TcpuTa xa\ ueoa xa\ eo/ata SttOTCiXaTO. Kat TcdXtv, e( TI; TTJV laurou uJiu/ Tiv ouvaxo6vT|oxttv oltTXt Ttji 6VT)TU ObiuaTt, dyvota TTJ; Tcpoaouor,; dOava-oia; TTJ TjutTepa u/u/^, TcpooSoxS d ur; Sel, UT;S1 old TE yeve'o6at. 'Ouofu; Si xat 4 6r,piou uiTaucpidoa-o6at ouua IXTcttJuv, xa\ cjuiov dXoyov yeveo6at 8td xaxiav, r) xa\ cpuxov 8t' dpyiav aio8rJaEu;, xat OSTO; dvTtorpdiib); TOI; e!; xk £>o> ye'vT) uETaCdXXoucw TT,V TOU dvOpcoTcou ouoiav rcpo; td xdtu auTT)v ouvudtt, TCETcXavT)ulvo; xal ur) vouv TO dutTa€Xr,TOV TOU xat' ouoiav uTcdp/ovTO; etoou; TTJ dvdpuTcivT) uJruXu* 'A' ydp uevouoa dvOpurco; , TT; TT); dpeTrj; xat xaxta; dvd uepo; XTr)oei, Orjpiov Xe'yeTat r\ Oeb; yfveoOar cpvoei

vcro stabilitatem, horum tamen utrumque dirinae similitndinisTestigium auferret. Ac coelestiquidem curpori universitatis ambitum tribuit, terreno au-tem centrura. ln spbxra vero alio raodo centrum est principium, alio peripheriae terminus. Unde superiora astris et post illa animanltbus intellectu* prxditis rarie distincta ct instructa sunt, terra autem plantis ornala et animantibus quae solo sensu utuntur. Medius vero inter haec sic distan-tia cernitur liomo quasi ancipitis vitae animal ac superiorum infimus, primus autem infcriorum. Quo fit ut aliquando cum immortalibus vcrsetur ct ad mentein conversus propriam sortem recu-peret, aliquando vero cum mortalibus speciebus congregetur ac divinas leges egressus conscntanea sibi dignitate excidat. lNam quum generum ra-tione praeditoruru ultimus sit, nec natura talis est, ut semper codemque modo intelligat (sic enim non bomo, scd natura Dcus esset), nec sempcr, etsi non eodem modo intclligere potest; hoc enim eum Angelorum ordini ascribit. Nunc autem talis est homo, ut ad similitudinem quidem ejus quod praestantius est acccdere possit, natura vero diis immortalibus atque illustribus heroibus, ut pri-mis et mediis generibus mundanis, inferior sit. Qucmadmodum autem his idcirco inferior est, quia non semper intelligit, sed sux aliquando naturx et lucis divinitus in ipsum descendentis inscitia et oblivione laborat : sic bruta animalia et planlas superat, quod nonsemper in ignoran-lia roanet, totaque tcrrena et mortali natura, sua

substantiî, superior est, quippe qui natura ita comparatus s it , ut ad Deum converti queat et recordationc oblivionem dispelleredoctrinaqueea recuperare qux amisit et fugae rerum supernarum contraria fuga mederi. Humanam igitur menlem, quum talis sit, decet nosse Deorum immortalium et hominum raortalium constitutionem, id est generum ratione praeditorum ordinationem, nosse cliam naturam omni ex parte sui similem, id cst, corpoream substantiam, a summo genere usque ad infimum proportione specieque divina exor-natam : nosse autem haec omnia, qttoadfas est, lioc est , ut lege disposita sunt et quemadmodum n Deo creata et quomodo legibus cjus ordinata sunt, sive corpora sint, sive incorjiorea. Commu-niter cnim de utroque Dei opifieio intelligendum est illud, qitoad fas est, Oportet enim nos non cxco animi impctu abreptos rerum dignitatem ad nostrx opinionis arbilrium accommodare, scd ad veritatis regulas animum altendentes pemoscere res oinnes, quoadfas cst, eoquc modo quo lex creationis singula constituit. Ex duplici autcm hac cognitione operum Dei incorporeorum corporc-orumque optimum oritur ejusmodi consectarium, tit nec speremus quce speranda non sunt, neque quidquam nos lateat. Namque ex ignorata rerum natura illa etiara sequitur a recta ratione defe-ct io , ut et ea speremus, qua? speranda non sunt, et ea mente agitemus qux fieri non possunt. Verbi gratia, si quis, quum bomo sit, se in deorum immortalium vel Iicroum illustrium uu-


ie OUOSTSOOV, ctXXa ayiati TTJ; Ttpb; IxdTspov 6uoio>-astu;. Kai 8Xt>>; 6 TVjV irpoaouaav &\la» ixdcmp TOJV OVTOJV pvX, siSoj;, dXX' eirs &7rep6dXXiov atjTr]; r) eXXei-TCOJV , TTJV dyvoiav TauTnjv d:popu,riv 17]; uicoxevou oo;r,; xal deXn-TOU iXTcifio; TCSTco(r,Tai. '0 Se ev .xot; OTjfj.toupytxoT; pieTpoi; exacrca dsjopiijojv, xai ytyvoj-cfxojv rd fivra, v| yeyovt, xal TcapausTpoiv TU OS6J TTJV lauTOu y v o j a t v OIJTCX; TO "ETCOU Oeoj pdXicrra TT.pst, xat TO , "Aptarov perpov, oToe, xal TTJ; dvc£a-xa-njTOu iXitifio; Tuyydvst

XXIV. 5 4 - 6 0 .

rvtiKTrj 8* avuptortou; auQattjETa Tcr,ttaT' tyovra; TJ.Tu.ova;, 0! T' iyaSoJv TteXa; ivrojv oOY eaoptiatv, oure xXuouat' J.uatv 6s xaxaiv Tcaupot auviaaat. TotT uoipa pvpoTwv pXdircei ?f sva; * w; oe xuXtvopet OUUOT' 4TC' d)Xa pepovrat, drcetpova TCTjtaT' IjrovTe;-

xuvpT Yap auvoTcaio; Ipt; pXdrcrouoa tit.rfit auptpuro;, f,v ou Set Tcpodyetv, elxovca Si «e-jveiv.

T9j; TUV daojptotTojv xai aojuaTixaJv yevujv xaXai; yvojo6eiaY|; oiacdt;eto;, erceTat xat TT,V dv6pd>Tcou ouaiav dxpi6o>;yvu> p (",ca6 a 1, ofa TSouaaTUYydvtt, xai ofaiv SexTtx9)v Tca6i)udT0Jv • xai 6rt iv ueOopioj eaTt Ttov ce dTcrdJTtov ei; xaxiav, xai T6JV Tcpoc. dpeTTjv ou TceajuxoTojv dvdyeadat* StS xai Itcapuporepi ei xat;

aytfaeatv, 6TS txlv exet £tuoa TT> voepdv eS(ut3v,6ri Se ivTauOa TX,V aia6r,TtxX,v iurcddetav TcpoaXaptjd-vouaa. "Ev6ev xai Xeyrtai Spooj; urtb 'HpaxXtitou, art tuptev TOV fxeivuv 6dvaxov, Te6vr,xaucv Si TCJI cxeivtdv jiiov. KaTetat ydp xa) ditOTcircTsi TTJ; eubdi-ptovo; yojpa; 6dv6puTto; , 1*; 'EpLrceSoxXrj; ejTjcti6 IluSaydptio;

— evyi; OedQcv, xai dXr.Tn;. Neixel (iatvopicvt|> jtiawo;. —

"Avetat Se, xai TT,V dpyaiav f tv dicoXau6dvct, ei »u-yot ta Tctpi yrjv xai TOV dtcpTcea ytopov, u; 6 auto; Xeyet,

"Evfta «dvo; TS xoto; TC xai dXXwv ruvta xijpiiv

et; Sv ol iptTceadvTt;

*ATT,; dv Xetpuva xxTet GXOTO; TiXdaxouai.

'H Si fyeat; TOU opeuyovTo; TOV Tri; "ATTJ; XettiSri TcpS; TSV TJ); dXr)6e(a; cTctiytTat Xetptojva • 8v dicoXt-icuv, T^ 6p,u^ Ttj; rcTepo^uiiatu; ei; yrjtvov fpxmi aSSua SXoiou aiojvo; dpup6t(;. Tourot; Si xxt 6 nXaToiv iat\ aupvpuvo;, Tcepi ptiv TT;; xa6dSou TXUTI Xsytuv • 6rav Si dSuvaTrjaaaa iTctaTcsa6at pti) (Si), xit Ttvt auvTuyia ypr)aaut'vr) Tcrepop urjaTj TC xai ixi Trii

merum venire posse sperat, is naturae terminos non novit, neque prima ab iis, qnae media et ul-tima sunt in rerum compage distinguit. El rursus, si quis animi nostri inunortalitatem ignorans, animum suum una cum mortali corpore intcritu-rum esse opinatur, is ea exspectat, quae exspe-ctanda non sunt quaeque fieri non possunt. Simili-ter vero , qui ferae corpus sc induturum sperat, et brutum animal fore ob vitiositatem, aut etiam plantam ob sensus stuporem, bic quoque, contra qtiam illi , qui hominis naturam in superiora ge-nera mutant, eam detruditad inferiora, deceptus utique et ignorans immutabilitatem formae istius, quae ad animi humani naturam pertinet. Hic enim semper homo permanens virtutis et vitii alterna possessione dens aut bestia fieri dicitur, quum natura neutrum sit , sed habitu tantum, ob eam quam cum eorum alterutro habet similitudinera. Atque omnino quicunque singularum rerun d i -gnitatem nun novit , sed eam vel excedit vel non assequitur, ignorantiam banc vanae opinionis et falsa; spei occasionem facit. Qui vero singula modis ab opifice Deo constitutis distinguil, el quemadmodum res creatae sint cognoscit, ac sui ipsius cognitionem ad Dei normam dirigit : is roaxime illud, Deum sequere, observat, et alterum illud, modus optima rerum, novit, ac spem nan-ciscitur minime falsam.

XXIV. 5 4 — 6 0 .

Cojptoscesautemhominesmalis nltroarcessitbobratta, miueros, qui bona quum prope siut nec vident, nec audiunt: pauciqne sciunt e malis se expedire. Tale fatnm Ucdit mortalium menles; illi vero ejfa-

[droniminslir hnc illuc volvuDtur, infiuitis malis oppressi. Gravis enim comes latenter nocet contentio innata, qtiam provocare noa decet, sed «deado

[eidxrr.

Incorporeorum corporeorumque generum or-dinatione probe intellecta, sequitur ut qnalis bominis natura sit et quibus perturbationibus obnoxia accurate cognoscamus discamusque eam in confinio esse eorum quae in vitium prolabi ne-queunt et eorum quae natura sua ad virtutem evehi non possunt : unde et utrumque babitum induit, aliquando intellectualem ibi vitam feliciter agens, aliquando sensibiles affectus blc assrunens. Quapropter recte Heraclitus dicit, nos illornm mortem vivere, mortuos autem esse illornm vi-tam. Descendit enim homo atqne e felici regione excidit, ut Empedocles Pytbagoreus ait:

— e ccelo profiigus et exsul, Discordiae furenti parens.

Ascendit vero et antiquum statum recuperat, u terrestria fugerit et UUetabilem sedem, ut idem dicit :


•fry Ttsar), Tere votioc aurriv et; ijwov OvT)tbv elooixiXe-

oOat. Ilept 8e TTJC avoSou Taurx • ori TOV uoxepov

xpoosuvxa oyXov ex YVK, xat uSaro;, xal aepo;, xal

itupd?, OopuStSSvi xal dXovov oVra, XoYti> xpxrriaac 6

avOpwrtoc, eic, TO TTJC rrpoTe'pac xai. dpiOTTjc dptxveirat

etSo; £;etoc' ore xai ei; ro ouvvouov darpov dvdvcrai

uytrjc xai SXdxXr,poc qtv6u.tioc. 'Yvidie uev TTJ rtov

TtaOwv , w; voor,tt.dTO)v , diraXXavfj, 8 Sta rrjc rcoXtTt-

xr,c »peT?,c TcapaYtveTat • 6XdxXr,poc 8 e , tfj vou xal

ixtorrjuric, toc oixeitov ueptov, dvaXrJuJiet, 8 Sta rrjc

Oetopr)Ttxr]c dXr,0eiac xaTopOouoOat rcecpuxe. Kai icct-

Xtv, toc Se'ot rf, evTeuOtv cpuYf) rr,v dTco rtov xpetTTO-

vtov Y*vouevr,v drcdoTaotv t;idaaoOat, oatpcoc rcapi-

OTT,oi, 9UVT|V TWV rfSe xaxwv TVJV tpiXotrocjiiav 6pi£6-

ptevoc. Supiiceipuxevai Y«P TO TcdOr| ptdvotc roic

Ovr,roic aTcopatveTai Std TOtirtov dXX* ouoi dicoXEoOat

rd xaxd Suvxrdv, oure iv Oeoic etvai, rcepl Se rdvSe rov

TOrcov xeti Tr,v OVT)TT,V tpuotv TceptTcoXti' i\ ivi-rxr,/,.

Totc ydp iv Y*veoet xai tpOopS Ttdvtwc TCOU xai ro

rcapd tpuotv StaTcOrjvat SuvaaOat TcapeTceTat* orcep r,v

TWV xxxoiv dpyr). IIwc S£ Set raura ftiqux ircdYef

Sio Sei IvOevSe exetoe tpeuYetv • tpuYd) 81 Spioitoatc Oew

xard TO Suvarov dvOpwTtw • Suoitoatc Se, Sixatov xai

Sotov pterd tppovrjaew; Yeve'oOat. Tov Y&p dTcoSpSivat

ôuXdptevov rd xaxd rr,v Ovr|Tr|v tpuotv TcpwTOv drco-

orpatprjvat Sei- ou Y»p otdv re TOUTTI ouptrcttpup;xe'vouc

ptrj xai TWV ircopevojv auTrj xaxwv l\ iiipct^ dvarcipi-

rrXaoOat. "Oorctp o3v fj OedOev tpuYrXj xai r, rrrepod-

fur,otc Toiv xouptôvTwv ?,tia; rcpoc rd dvw rcrepwv

ei; TOV TWV Ovr,Toiv fjveYxe TOTCOV, ot; rd xaxd truveio-

epyetat' ourw xal f, TTJ; Ovr,Trjc TcpoortaOeiac drco-

6oXrj, xai r, roiv dperoiv, olov Tcrtpwv TIVWV, extpuot;

rcpoc TOV TWV xaxoiv xaOapov TOTCOV, rtpoc TT,V Oeiav

eujoiiav, f,piac dvd;et. Meor, ^dp ouoa f, TOU dvOpo')-

rcou ouoia Toiv re dei voouvroiv TOV OCOV xai roiv ptr,Se'-

rcoTe voeiv TCttpuxdcwv tiveioi re rcpo; SxeTva, xai xd-

retot Ttpo; rauTa, vou XTrjOtt xai dTcoCoXrj Tcpo; rf,v

Oeiav Sptoioiotv xal T?,V Orjpetov Std Tti r f ; cpuotto; dpt-

cpt'6iov, dvd uiepoc iTceiYOpttvr,. TauY ouv S Tctpi Tfc

dvOpo)Tcivr|c ifyinxote, o u o i a c olSe TCW; a u O a i -

p t T a TCT)uaT' efyôuotvot d v O p o n c o t , xai TCWC

fXvjptovec xai rdXave; Tat;eauTwv atpeaeot Yivovvat.

IloTi ptiv ^dp, eTt Suvdptevot ptevetv extt , TcpOTcertia

Spptrjc et; Y*veotv xaraaupovraf TCOTS Se, Suvdpttvot

OSooov IvTeuOev drcoXueoOat, auroi iaurou; ra i ; dpte-

Tpfatc TWV rcaOwv xaTxrcXexouat. K a i TOUTO r v ro

TWV aYaOoiv r c e X a c d v T w v ptrJTe SpSv pirJTe

dxot i e t v fva d ^ a O d ptiv dpirf, xat dXr)6iia viiv Xi-

ubi Ceedes et Simtillas et aliontm agtuina Fatoram; in tTuarn qui inciderint

iNoxa- |ier pratnm perqtie tenebras vagantur.

Desideriuin antem e j u s , qui fugit Noxre pra-

lum, atl vcritatis pratum propere contend i t ; quod

quum re l iqui t , pennarum defluvii impetu in ter-

renum corpus v e n i t , felici v/<Yz privatus. l i i s

consentanea habet etiain P l a t o , de descensu haec

tradens : Quum vero viribus ad asseqiiendum non valens [aniinus] Deum minime videt, cl in •

fortunio aliquo /icnnarum defluvium passus in terram decidit, tum lex eum jubet in mortale animal induci. De ascensu autem ha*c : Homincm, quum molem postea tractam ex terra, aqua, aerc et igne, turbnlentam et rationis expertem, ratione superaverit, ad prioris optimique habitus formam pervenire; quando etiam ad astrum ipsi congruens rcdit, sanus atque integer jactus. Saniis quidem, quia ab aflectibus tanquam morbis libcratus sit , quod virtutis civilis munus est, integer autein, inentis et scientia;, tanquam proprianim partium, recuperatione, quod contemplativae veritatis ope rite perficitur. Et rursus idem Plalo defeclionem a diis nostra ltinc fuga persanandam esse plane docct, philosophiam malorum, quae hlc sunt, fugam esse dcfiniens. Animi enim perturbationes mortaiibus solis insitas esse his verbis declarat : At neque mala perire possunt, nec in diis esse, sed circa hunc lociun et naturam mortalem necessario

versantur. Kamque iis , quae generationi et corru-ptioni obnoxia sunt, omnino accidit, ul pr.rter naturam affici possint, quod malorum est princi-pium. Scd quo pacto haec fugienda sint, subjun-git : Quapro/iter hinc illuc confugere oportet, fuga autem esl similituilo cum Deo, quatenus ho-minifas est, similitudo vero, justitia et sanctitas cum prudentia conjuncta. Imprimis enim morta-lem naturam eum aversari decet, qui mala vult eflugcre, quum non possint commixti cum hac non impleri necessario malis quae eam comitantur. Quemadmodum igitur fuga a Deo ef pennaruni, quaead superioranosevehunt, defluvium in locuin mortalium, quibus mala adhaerent, nos deduxit : sic etiam mortalium affectionuin rejectio, et vir-tutum, tanquam pennarum, ortus ad locum a malis purum divinxque vita: fclicitatera nos re-ducet. Quum enim homo natura medius sit inter e.t quse Deum semper noverunt et ea quae ad co-gnoscendum nunquam apta sunt, ad illa ascendit et ad hsec descendit, prout intelligentiam ant re-tinet aut amittit, atque ad divinam belluinamve similitudinem propter naturam ancipitem per vices contendit. Is igitur qui bujusmodi esse humanam naturam intellexit, scit quomodo malis ullro ar-cessilis obruantur liomines, e t qnomodo infelices et miseri suis ipsorum consiliis fiant. Aliquando enim, quum adhuc ibi roanere possent, praecipiti desiderio in bunc mundum detrahuntur; ali—

472 HIEROCLIS COMMENTARIDS

•jTJTOl- TO 51 U.f| 5 p 8 v T t t X o ; OVTO, TO (XT| 5l*

eauTOU dvaxtvcio8at Ttpoi; eupeoiv TWV xaXwv xai TO

[XT| d x o u e t v , TO TOIC rcop'etXXtov SiSaaxoXiot; pyj

uTtrlxoov YtveaOat. AirtX5i y i p r) TTJC lm<rcrlu.r\c, ava-

XT)'|.IC- r\ 5 t i uaOijaew;, d>c 5i' dxorjc r\ St'e&peaeoi;,

coC St' Spdaetoc. A u O o t p e TO OCV TtripaTO e y e t v

XeyovTat oi piite pavOdvetv Tcap' ctXXtov u.T,it e&pioxetv

5t' iauTtov I8e'XovTec., u)C TT;C auvaioOvjaewc Ttov dya-

8tov eijtoipouvTec, xot 5 t i TOUTO TtdvTT] dypeiot. "Oc

y&p ov piyr' OUTOC volv), ptrjt' dXXou XeyovTOC ev 8upto

pdXXT|Toi, ixeivoc 5' OUT' dypTjioe, dvrip. 01 5e Ttapi

TWV ctXXtov povddvetv Te xoi euptoxetv Ipyov TteTcotr,-

pevot, OUTOI eiotv ot Ttov x a x t o v TTJV X u o t v o u v -

t e v r e C ) x»1 T^Y? T M V TTJSe Ttdvtov eic TOV IXeudepov

oi8e'po p.eTOixt£dptevot. 'OX i Y O t Se eiotv ot TOIOUTOI.

Ot Y « P TtXeiOTOi xaxot, xai TTJC; 6VT)TT)C. irpoaicaOeta;

TJTTOUC, xai cppevoSXaSetc &Ttb TTJC eic fifp vtuaew;

Yevdpevof &c xai TOUTO 7tap'eauTwv TO x a x b v lyeiv,

St i TO BOUXTJOTJVOI tpuYtiv aTtb 8eou, xol dTtouepiaai

o&Tobc TTJ; TOUTOU &u.iX(a;, T)C euxuyouv lv utrfq x e -

8apS SiayovTe;. Tbv y&p dirb 6eou ywpiaptbv f;

BXdTtTouoo T i c < p p e v a c u , o i p a vuv 5r)Xoi. OO

ydp eoTiv r\ IJLTTJ dvorjToivetv TOV TOU 8eou Yevdptevov Iprj-

ptov, T\ U.T| dpTiuov eivat 6eou, T&V cic dvoiav exTte-

OOVTO. Tbv yap dvdrjTOv dvoYxr, xai cf9eov clvat,

xai TOV d9eov dvdrTov. 'Aupdrepot 5e , w; ud) vcpbc

TOV epwta TWV xaXwv dYTrjYcptxetvot, d - i ce ipova TCT,-

I I O T ' l yOUOlV, OIOV XtiXtvSpOt TOtC XOTOYtOYOtC

Ttpd^eoiv dXXoTe d X X o t c x a x o i c ouppepdttevot,

xdi pvv) lyovTt; 5, Tt ypviaovTai eauTOt;, 5 t i TO Tcdaoi;

xoic Tuyat; diraiSeuTw; TtpoacpcpeaSat • w v p iv IJu-

flpt^ovre; Iv TCXOUCW, vuv 51 Iv Tcevta xaxoupyourre;,

xai icpbc Xr,OTe(av pev &TCO ptbu.7); owptaro; Ixtpepdue-

vot, Tcpbc 51 fjXaatprjpuav &icb doOevetac xoi voovjiid-

TUV • Ti)v TC dTraiS(av dSupdptevot, xoi TTJV TcoXtrrcatStav

dpopptd|v TCoXspuov xai aiaypoxcpSetac Tcotoutievot.

Koi iicXioc eineiv, oux IOTI T>. TUV IV TW p(w , 5 pTj

Tcpbc dcpopptTiV xaxou TOTC dvoijToic Y'vtTOt, ttavToy_d-

8ev OTevoyupouixevotc &rcb TT)C a&SatpeTOU xax iac ,

xai TOU u-T) d v a S X e r c e t v icpbc TO 6eiov s>wc, ptT.S*-

i T c o t e t v l8IXetv TIOV SVTUC dyoOuv dXXi xatooeou-

XOTOC tic TT)V 8VT]TT)V TcpooTtdSetov wc Iv xXuScovt TU

- q u a n d o v e r o , q u u m hinc citlus possent d i scedere ,

ipsi se immodic i s affectibus implicant. H o c autem

est illud, bona, quum in propinquo sint, nec vi-dere neque audire, ut bona hoc loco dicantur virtus et veritas, non videre autem, qtium in pro-pinquo sint, sit non per se incitari ad bona inve-stiganda, dcnique non audire, aliorum monilis norr auscultare. Duplex enim est scienliae comparandae via; aut per disciplinam, tanquam per auditum ; aut per inventionem, tanquam per visum. Illi igi-tur malis ultro arcessitis obrui dicuntur, qui neque ab aliis discere, neque per se invenire volunt, quippe qui bonorum sensu careant ideoque pror sus inutiles sint. Nam qui nec per se sapit, nec alteri monenti obedit, is vero bomo inutilis est. Qui autem id egerunt, ut aliorura auxilio ali-quid discerent atque invenirent, ii sunt qiii e malis se expedire sciunt, et laborum, qui hic sunt, fuga in liberum aetherem commigrant. Sed pauci sunt ejusmodi. Plerique enim omnes sunt mali et affectionibus mortalibus obnoxii et sua in terram inclinatione vecordes facti, ita ut hoc ettam malura ex se ipsis nanciscantur, quod a Deo fugere volunt seque ab ejus consuetudine s e -jungere, qua feliciter fruebantur, quamdiu in pura luce degebant. Separationem enim a Deo fatum illud, quod mentes Uedit, hic significat. Fieri enim non potest, nt vel non desipiat, qui Deo destitutus sit, vel Deo non sit destitutus, qui in amentiam inciderit. Est enim necesse et insi-pientem Deo carere, et Deo carentem desipere. Utrique auteni, ut qui ad bonorum studiura exci-

t tati nonsint, infinitamatapatiuntur, flagitiis deor-sum rapientibustanquam cjrlindri, alias aliis malis implicati, et incerti quid agant,quiainomni fortu-na imperite se gerunt; nunc divitiis insolescentes, nunc propter paupertatem malefici, atque ad latro-cinia corporis viribus, ad maledicta autem imbecil-Ii tate ct morbis inci tati; orbitatem deplorantes, libe-rorum autem multitudinem bellorum ct turpis lucri praetextum facientes. Atque ut verbo dicam, niliil est in vita quod non amentibus mali occasionem prsebeat, qui anguntur undiqne vitiis ultroarces-sitis eoque quod neque lucem divinam intueri vo-lunt, neque ea audire quae vere bona sunt; sed mortalibus affectionibus immersi in vita, tanqtum in procella, agitantur. At borum una liberatio est couversio ad Deum, quam illi inveniunt, qui animi oculum atque aurem ad bonorum rccupe-ralioncm erigunt quique malo quod naturam nostram comitatur facultate sursum tollente me-dentur. Est vero nobis insitum siraul ct arcessitum malum liberi arbitrii motus praeter naturam, quo contendere et divinis legibus repugnare conamur, minime sentientes, quantum nos ipsos laedamus eo ipso quod adversari Deo vidcmur; sed hoc tantum occxcati animadvertentes, potuisse nos leges ejus aspernari. Hoc utique est liberi arbitrii nirnia et immodica licentia uti, quod a Deo rece-dere et gravem contentionem adversus eum susci-pere audemus, qua cum eo litigamus quodam-modo nitimurque, si ille dicat, Hoc ne facias, id ipsura maxime facere, et si rursus dicat, Hoc fa-cito, id ipsum non facere, ut iUi utrimque mise-

IN AUBEUM CARMEN. 478

fitM «epeaOat. TOOTUIV oeXuatc. uta fj Ttpi; Otbv

emovpospTj, r)v E;eupiaxouaiv ot TO o u i i a TTJ; 4 * U / / I ^

xst to OU e Ttpb; TT,V TMV dY«05v dvaXrjtj/iv fiteYcipov-

TCC, xoi TO TcopeTcouevov TTJ ouata fu.i5v xaxov TTJ

ovovMYixfj Suvduet OepaiceuovTee. Hv Se aupttpule

fitia xai £TcixTT|Tov fju.lv xoxov fj TOU auTe;ouatou

Tcapd ouatv xivriatc , xaO' fjv ip ic]e iv TC xai fvavTtou-

oOot TOIC Oeioic vduot; TtetpoiueOa, ouoe JTCotaOavdtte-

vot Saov iauTouc fiXdrcroptev Sti TOU Soxetv dvTtTeivetv

OtM* dXXa udvov TOUTO TutpXioc bpiuvTee, ort {ouvrj-

Orjptfv dprjvtdaat TMV exetvou OeaptMV. Kai TOUTO TJV

TO XOXXM T M auTecjouaftp yprjaaaOat xai dptdTptp, TO

TOXUOV drpiaTaaOat Oeou , xai TTJV X u y p i v eptv Ttpbc

otrtbv dvsoeycaOat, xaO* fjv Ip it]opisv Tpdrcov Ttvi

xoi tptXovetxouuev, dxstvou Xe-/ovToc, Mfj TtoiTjar,;

ToSe, TOUTO auTO ptdXtOTa TtoteTv eOe'Xttv • xai TtdXtv

au, tl ixetvoc XCYDI, Ilolrjao/ TOSE, auTO TOUTO |ETJ

itottiv • Tva exaTeptoOev TTJC dOXtdTTjTOC ixuTobc TtXrjpib-

aioatv oi TOV Otiov vdptov dxtratvovTec, TM T6 ptfj Ttoteiv

t i TtpotrteTaY.utiva, xai TM TcoteTv T i dTCT,YOpeuus'va.

T I ouv rtpbc TT|V XuYp ivTauTT ,v l iptv, T?JV auvo-

Ttaobv fipta xai auutpuTov XeYOue'vr,v , ^CEupTjaoptev,

Trjv ex TOU fx/' f,uTv rtapi tpuatv StaTtOivTOC EYStpopte-

vr,v, xai Sti TOUTO, MC oixtiov x a x d v , XEXT,0O'TMC

BXdrrTetv TcepuxuTav; T i Tcpbc TOUTTJV dvTiTtOevat Stij

Tt TOU ptatvoptevou vetxouc ctxoc ieeupetv; T{ TTJC xara-

YMYOU Suvdptecnc tTpYpta, fj TO itovtiv TOUTO , xai Ixpte-

XETSV, xal r-v tpom TiOeaOat, fiitep tfjc Oeidc dptTrjc

f,pt5c etc f/vta Orjaet; TauTa ^ip rjv f, Xuatc Ttov

xaxt5v , f jv ot Tcaupot a u v i a a a f TauTai jTMv

Tte'Xac d v T M V dY«Otbv dxof j x a l o t l t c Taura fj

TMV a iOatptTMV rtrjpLdTMV dTCaXXaYT, • Tai/Ta TTJC

drceipfac TMV TCaOSjv fj TOUTJ. Tauta ouv xal tfjc

dOeou IpiSocaTcoipuYr, YEVOIT' dv , xai aiOTTjpta

vj/uyfjc, xai drtoxdOapatc TOU ptatvopte'vou vetxouc , xal

dvdxXrjaic TTJC OtdOev tpuYfjc. Tfjv Y*p X«T«YMYOV

foTtfjv TTJ dvaYMYV duvdptet ptdvoc av iaaaipteO», ei

ptfj TcepatTe'pM TtpoaYoiptev aurrjv, ptr,S' Irci xaxotc

xaxi tTUVTiOetrjptev, dXX' iTciTcetOETc Y£Vdptevot Ttji dpOto

XOYI») tpeuYOtptev TTJV X u Y p i v Ip tv TTJ dY«0fj

I p t S t , oi tptXovetxouvTtc diteiOeTv Ttf) OEM , dXXi tptXo-

vetxouvTec STI ptdXtara auToi TcetOeaOxf fjv ouSe I p t v

Sei-xaXeiv, dXXi OeorcetOfj urcaxorjv, xai Irctarpotpfjv

Tcpbc TOV Oeiov vdptov, xai Ixotiatov &TcdTaF;iv, Tac

dtpopptic rceptxdrcTOuaav tfjc dvorjTou drcEtOeiac. Taura

^ip oluai rcdvTa Sti Ttov Tcpoxstptevoiv ircZi SrjXou-

aOaf TO ptev TTJC auTetjouaiou itovrjptac Sti TOU Yvojarj

S'dvOpcircouc a u O a t p t T a T c f , u a T ' l / o v T a c ,

otc TXrjuovac StT xaXeTv xai dOXtouc, STI rtpbc auTO-

rtpoaiptTOv xaxtav eiXxuoOrjaav • TO SS ptr,SauoJc TOU-

ria se obruant, qui divinam Iegum egrediuntur, jussa non faciendo, vetita autem faciendo. Quid igitur adversus gravem hanc contentionem, quce comes siraul et innata dicitur,. excogitabimus, qua; libero arbilrio nostro pratter naturam affecto excitatur idcoque tanquam malum domesticum , ad detrimentum latenter nobis affercndum parata est? Quid huic opponere oportet? quodnam dis-cordias furentis remedium repcrire? quid est quod vim deorsum agentem inbibeat, nisi ttt ca agamus, meditemur et amemus qiue nos in divinas virtulis via sistent? Hacc enim sunt nialorum re-media paucis cognita, hasc vicinorum bonorum au-dilio etcontemplalio, hasc a calamitatibus ultro ar-cessitis liberant, ha?c infinitas perturbationes prxcidunt. Hasc igilur sint ct impias cum Dco contentionis vitatio et animi salus et furenlis litis expiatio et fugas a Deo revocatio. Propensionem enim ad inferiora sola facultate sursum tollente sanare possimus, si non illam ulterius promovea-mus, neque malis mala addamus, sed rertas ra-tioni obsequentcs perniciosam illam contentionem bona contentione devitcmus, non rcptignare Deo, sed ei quam maxime obsequi studenles; quam nc conlentionein quidem appellare licet, sed piain obedientiam et conversionem ad Dei legem et voluntariam obtemperationem, quas stultss contu-uiacise causas prascidit. Haec enim puto omuia his

versibus significari; ac voluntariam quidem ne-quiliam his verbis: cognosces autem hominesmalis ullro arcessilis obrutos; quos idcirco mtseros et infelices appellare oportet, quia sua sponte in viliuni pcrtracti sunt; eos vcro bona nequaquam animadvertcre velle ex hoc efifato patet : quibona qitum prope sint nec vident nec audiunt; prasterea fieri posse ut a malis ultro arcessitis liberemur, ostendit illud, remedium autem malorum pauci noverunt, quod ideo insertum est, ut quum reme-dium penes nos cssc .demonstraverit, vinculum quoque cx nostro arbitrio pendere pras se ferret. Deinde cascitatis et surditatis hanc animis in vilia prolapsis causam attribuit, lale fatnm mortalium mentes lasdit. Separatio enim a diis ad vecordiam et inconsideratam electionem ducil , quam per illud noxiuin fatum significavit, quod nos ad particulare et mortale animal inclinatos e divino choro ejicit. Ostendit etiam qux inconsiderantiam illain sequantur, et quomodo peccata voluntaria simul sint et non voluntaria docet, stulto-rum vitam cylindri per planum motiii compa-rans, qui in orbem simul et recta tunc mo-vetur, in orbcm quidcm per se,recta vero propter pulsum. Ut eniin cylindrus circularem motum circa axcm non integrum retinet, quum a recto cursu deflectit : sic eliam animus vera bona non assequitur, quum recta ralione et ronsuetudine

4 74 HIEROCLIS COMMKNTARIUS

TOU; SxaiEtv TWV xaXwv EOEXEIV, 8t4 TOU XEYEIV, o t T'

aYotStov X E ' X O ; OVTWV OUT' f a o p u i a t v , O U T S

x X u o u a t * xat Srt OUVXTOV dxoXuOrjvat TWV auOxtpc'-

TOIV xaxwvSr,Xoi TO X u a t v S l x a x o i v rcaupot a u v -

i a a a t v , 8 psraju xapsixfiEfiXr.rat, tva TWV ii.'r,ulv

OEI;T) TT,V Xuatv oxdp/ouaav, xat TOV oeattbv ix TOU

ixouatou rjpTTjaOat u.r,vuar,. E h a ExtauvdxTEi TT,V

TUcpXdTTjTo; xat XhxpOTT) T O ; t a i ; Et; xaxtav ex-

Tceaouaxt; (j/u/xi; atTtav, TOtrj ptotpa [ jpoToiv

BXdrcTEtcppEva; . El ; yap dvotav xat dxpooou-

XEUTOV atpsatv 6 ditb TWV KpEiTTOvwv /oipiapb; dvei ,

Ov bjd TT); X u y p S ; p t o i p a ; (JvicJaTO, Trj; Tcotouar);

rjuS; icjw TOU Oeiou /opou Trj rcpb; TO ptepixbv xat Ovr,-

TOV t/jiov vtuaet. Kat T 4 £xdu.Eva TTJ doouXta rcapa-

Seixvuat, xat x w ; ixotiata d'pta xal dxouata T 4 xXru-

uEXvjuaTa ixStSdaxEt, TTJ XXT' irctTCE'8su xuXtvbptXT)

xtvr,aei iotxe'vat tprjaa; TOV TWV dvor',Twv ptov , 8; xti-

xXw dpta xai iir' EuOsia; TOTS xtveiTat* xuxXw uiv St'

i a u r d v iir' euOeta; Ss , Sta TXJV xrwatv. ' i i ; ^dp 8

x u X t v S p o ; o u xaTaxpaTel TT;; rcept TOV d;ova xuxXt-

XTJ; TciptaYWYr,; ditb trj; 8pfldTr,T0; TcXaYtaaOEi;, OCTOI;

OUSE 'J/u/rj TTJ; TEU;EW; TWV SVTW; aYaOcov TUY/dvtt,

TOU dpOou XOYOU xat TTJ; xpb; Oebv auaTaaeoi; dTcoTce-

aouaa' xXavarat Sl rcepi T 4 SoxouvTa iyabd, xai ix-

tpe'peTai drc' eufleia; TaT; aiaOrjTtxai; TcpoaTcaOeiat;

xuXtopt evr)*8 otd TOU dXXor' iTc'aXXaa>E'povTai

d x s i p o v a XTjuaT' l / o v T e ; TCap£'aTT)aEV. 'ErcetSi)

81 TT); T 4 ; c p p e v a ; p X a x T O u a r j ; p t o i p a ; , xai TOU

/wpiauou TOU aTrb TWV OEIWV^ atriov r,v TO auTe;otiaiov

xivr,pta rcapa cptiatv SIOTEOE'V TCW; SeT xat TOUTO x a -

Teuvdijetv, xal rcpb; Oebv irctaTpe'cpetv, Std TWV i;rj;

Stio OTt'/wv iStSaJe • TT,V pilv atJTEtjotiatov pbXdGr,v OUTM

xaTapir,vuaa;, XoYprj ^d p a u v o r c a S b ; e p t ; 8 X d -

TtTOuaa X E X T O E auptx-UTo;, frjv 81 auTecjauciov

faatv, r)v ou S t T T c p o a d Y S i v , e i x o v T a o e s > e u -

Ye t v. 2uvopwv S t , STI TcporjYOuptivw; TT,; Tcapd TOU

Otou iictxoupia; /.prjiloptev Tcpb; d«ocpuYr,v pilv TWV

xaxwv, dvdxTrjaiv Sl Toiv dYaOuiv, waTcep Ttvd ev/r;v

tTtr,•ra-ft, xai |8or,0e(a; atTT,atv, TT,V «pb; TOV At" iTCt-

OTpoTpriv,

X X V . 6 1 — 0 6 .

Ztu Ttittp. r, TCO).).<I>V xe xaxwv Xuaeta; Sxavra;, el naotv Set^xt;, dq> T<p Sxtpovt /ptivrat. 'A/./a au Odtpaet, iicei oeiov revo; eoei pvorotatv, ol; Ucd Ttposepouaa e/uat; Seixvuoiv ExaaTx* o>v el ooi TI iieTcart, xpaTr.oct; wv ce xe/uuw, iiaxeca; v)uxrv Oe itovwv drco Twvoe aawact;.

Tbv ICOITITX.V xal xcaTepa TOuSe TOU I l a v T b ; eflo;

r)v TOi; IIuOxYopetot; TW TOU A t b ; xai Z r , v b ; Sti-

ptaTt aeptvuvetv. At' 8v ^dp TO eivat xal TO ST,V TOt;

TcSiaiv f/Tcdp/et, TOUTOV Sixatov dnb TTJ; ivtpYtia;

bvoptac^esOai. Kuptov ^dp 6VTW; dvoua Oeou , TO Tttt;

ivepYeiat; auTou xai Tai; Tcotr^aeat ptdXtaTa xpircov*

Td Si i i . ' TJptwv Soxoi/VTa xupta ttvat TU/T) xat xpoai-

ptat; TtOeTxt ptSXXov, r\ r\ Trj; ouata; oixetoTr,; i j eu -

piaxet, w; iartv i x t xoXXwv iStlv SvoptaTwv d/Xoxptt.*;

Ttai xetptevwv * olov, ei 6 xovrjpb; TOV Tpdxov 'AY>0WV

ctim D e o e x c i d i t , sed circa ea q u x b o n a v identur

vagalur , et a recto abduci lur sensuum afTectioni-

bus buc i l luc ag i tatus , quod verbis i l l i s , huc illuc

feruntur, infinitis malis nppressi, indicavit. Quo-niara autem fati mentes hvdentis ct separationis istius a Deo causa est liberi arbilrii motus naturje rcptignans, quomodo et bunc sedare oporteat et ad Deum convertere, duobus qui sequuntur ver-sibus docct, voluntariam noxnm liis vrrbis osten-dens, gravis enirn comes lalenter nocet contentio innata, voluntarium autem remedium illis, quam provocarenon decet, sedcedendo evitare, Animad-vertens vcro nos ante omnia divino auxilio ad malorum effugium et bonorum recuperalionem egere , conversus ad Jovein quasi preccm quan-dam et auxilii petilionem hanc subjungit.

XXV. 61—60.

Jupiter pater, mnlti» prolecto malis omnesliberaris, si cunclis osteudag, quali genio utantur. Tu autem bono sis animo, quum divinum genus sit

[morUlibus, quibus sacra natura singula pandens commonstrat. Quorum si fueris parliceps, iuea jussa lenebis remeilioque usus istis aemmnis liberabis animum.

Pythagoreorum mos erat, universitatis hujus cnnditorcm et parcntein Atb; et Zr,vb; nomine ornare. Euin enim, per quem (iY SvJ omnia sunt et vivunt ( rjv) ab industria sua nominari srquum cst. Illud enim proprium revera est Dci noraen, quod ejus actionibus et operibus maxime con-gruit : quae autem in nobis videntur propria esse nomina, casu magis et humana voluntate data quam ex natura; proprietate invcnta sunt, quem-admodum in multis nominibus videre licet quz improprie nonnullis imposita sunt; velut si im-probus Jgatho nominetur, et impius Eusebius. Talia enim niliil habent nominum verilatis ac proprictatis, quia nec naturam ncc viin earum reruni, quibus inditasunt, exprimunt. Vera igitur nominum proprietas in rebus xternis quxrenda est; ex iis autem in divinis, et inter divinas in prastantissimis. Undc et illud Atb; nomen signum esl atque imago natura rerum parentis ipsa voce adumbrata, propterea quod ii qui primi nomina rebus indiderunt ob summam sapientiam, velut statuarum artiiices quidam optimi nominibus tanquam imaginibus carum virtutes indicavcrnnL Nomina enim voce expressa signa cogitationum


xaXoTro , xat el 6 ddeoc; TTJV YVOIUT V E6oe6to;. Tcc Yc\p ToiatiTa ouSiv [me/Et TTJC. TWV SvouotTov SpOorr,-TOC, Stt ur,Siv TT,C ouotac r\ TT;C ivtpYttac TcapicrrrjOT TCOV xpaYuotTuv cxetvwv, ou; xertat SvduaTa. Trjv OUV dvTtoc SpOdTTgTa TWV SvouaTtov tv TOT{ dtStotc TCOV rcpa-vuctTtov /pT| c,T,Teiv xal TOUTWV iv TOT; Oetot;* xat TWV Otfwv iv TOTC dptaTOic. "OOev xat xo TOU A tbc Svoua tiuuSoXdv ierci xal eixwv iv cptovrj Sr,utoupYtxr,c outrtac, Tio TOUC TcptoTouc Oeutvouc TOIC irpotYuaoi rd Svduara, Sta oocptac 67tep6dXr,v, wcncep Ttvdc aYaXptaTOTcotouc dptoTouc, Std Ttbv SvoptctTtov, o>c St' tixdvwv, iLis-xvf-aat auTtbv T4C Suvdctetc. Td fdp iv rTj owvrj SvduaTa ouuttoXa TWV iv TT) <by'/r\ voTjotwv dxttpYoi ovTO, T4C Si vorjticic aurdc Yvwarixdc etxdvac TWV vor,6evxb>v xpaY.udxwv tirotouvTo. Xrj dp icpbc cd vorjxd iTtt-arpoeprj Oetopfac TcXr.oOdvTtc, xdxeTOev iYXUptovec ^trb-fievot voeptbv tbSfvcov, e?c tptovdc r\Zr\ xpotdvTtc TOtauta eriOevro Toic ouot T4 dvdptaTi, S St' auTrjc Trjc ^wvr,;, xat Ttov elc TT,V TauTTjc ixcptbvT,otv TcapaXr,cp8evTb>v aror/ttwv, d>c oidv Tt r,v, dTteTUTcou TWV dvoptat.oue'-vtov T4 efoT|, xat iTct'oTpecpt Ttpbc auxdc T4C oicrfac TOUC SpOtoc auTtov xaTaxouovTac* wore vtveoOat T6 Ttepac TTJC ixetvtov Gewpiac dpy-Jjv rjuTv Ttpbc eBpeotv Trjc TWV TCpaYptdTwv vorioewc. OCTW piiv ouv b Sr,-ptoupYo; auTotc rtdXat ulv TtTpaxtuc, vuv Si Zeuc TtaTTjp, St' Sc etTtouev air(ac, wvduaoTat. "0 Si atTet itap* OSTOU TTJC TtapouoTjc eu/rjc 6 XOYOC , TOUTO rjSri Toic Ttaotv fyrjirXwTai St' dYaOdtT,Ta • rtap' rjuiv Se iori TO Xafieiv tb dtl rcap' ixeivou StSdptevov. Kat ydp iv TOTC itportpoic iXeYtto,

ip/cu tV ipYOv Ototatv eiteu;d|Uvoc,

wc ixetvwv ptiv dtt StSdvtwv T4 dyaOd, rjuwv Si xdre aucd SEYBUEVWV, 6rav iauTobc Ttpbc TT,V Oe(av Sdotv ouvTeivwptev* T6 Yap abTeijouoiov oux av Xd6ot T4 SV-TWC dyaOd, pt>j frouXdputvov XaCeiv. TauTa Se iortv dXTjOtta xat dper>i, dirb TTJC STipttoupYtxric aitfac del xri tbaxuTwc Ttatrtv eXXaptrcdpteva. Kai vuv Si 6 Xd-yoc b>c dvaYxatov Ttpbc TTJV TWV xaxwv Xuotv ditat-Ttt TTiv iautwv ouotav ripiac iSetv TOUTO Y^P ? V "« ofw ttb Satutovt / p w v T a f dvTt TOU , ofa dni/ri. T»i Si TOtaiJTr] elc iautobc iTttorpoiiTi 8iop(!,eTxi ii* dvaY-xr,c littoOat xal TT|V ditoipuYTiv TWV X a X W V, xal TT,V Ixsavotv TWV rtpbc euSatuoviav 6rcb TOU Oeou Tcporetvo-ptevwv. 'E; 6ito0totb>c o3v Ttpdetotv 6XOYOC, Stt t i rtdvTec fSotev S elot, xat ofw : S Safptovt ZpwVTat, TtdvTtc ditoXuOeiev dv ttbv xaxwv. Tduto Si dSuvatov. Ou ^dp oTdv Tt TtdvTac 6uou isiXoaoerriaxi, xai 6rcoSe;ao0at T4 irapd TOU Oeou dei irpooaiEpdueva oYotOct Tcpbc euljwtac TeXttdrrja. Ti oov rb Xet7cdptevov, r\ TOUTOUC ptdvou; /privai Oa^beiv Tobc TcpootdvTa; T»i dvatpatvouor, T4 oixsta r.ptiv aYaOd iicioTT,urj; udvouc Yap touxouc dicoXuOrioeaOat TWV TcapaTceTCT,YdTWV xaxwv TTJ 8vT,Tri ipuoer ircetSri xai pidvot Ttpbc Triv Oewpiav TWV SVTWC dYaOwv irceOTpd-tprjoav, o&c «Jtov xai eic TO OeTov ytvoc iYYp"?£lv» wc 6rcb TT,; i e p a ; tpuoewc, ToureoTt cpiXooopia;, StSa/OevTac, xai doxr,8evTac T4 SeovTa. Trjc Si xot-vwvtac TWV Otfwv dvoptbv ef t t pttTtoTtv ?,ptTv SrjXwoouev dvTt/Sutvot TWV ortouoafwv Ip^wv xai TWV

qtue in animo yersantur esse volebant, ipsas vero cogitationes intelligentes rerum mente concepta-rum imagines facicbant. Quum enim assiduarerum intelligibilium meditatione earum contemplatione repleti essent, atque inde notionibus gravidati parturirent, in voces continuo prorumpentes ea rebus nomina imponebant, quae ipsa voce et lit-teris ad eam efTerendam assumtis, quantnm fieri putuit, rerum nominatarum formas depingerent, eosque qui illa recte intelligerent ad ipsas rerum naturas attentos redderent, ita ut finis illorum contemplationis principium nobis consequenda; rcrum intelligcntiae fieret. Ita igitur mundi opifex ab illis olim quaternarius numerus, nunc autem Jupiterpater propter eas quas diximus causas ap-pellatus est. Quod autem ab eo hac prece petitur, idjam omnibus propter ejus bonitatem abunde prarbitum est; nos vero potestatem habemus ac-cipiendi quod semper ab eo datur. Etenim supe-rius dictum e s t :

accingere ad optia tleos precatus,

quia illi nunquam non bona Iargiantur, nos au-tem ea tum accipiamus, quum ad divinam libe-ralitatem intenti sumus; ncque enim accipiat liberura arbitriuin, nisi velit qux vere bonasunt. Haec autem sunt veritas el virtus, qtiae ab opifice causa ortae semper eodemquc modo omnibus af-fulgent. Sed hoc etiam loco carmen postulat, tanquam necessarium quid ad mala sananda, ut nostram naturam inlelligamus ; boc enim signifi-cat illud, qualigenio utantur, id est, quali animo. Hujusmodi vero ad nos conversionem necessario sequi affirraat et malorum effugium , et eorum quae ad felicilatem a Deo porriguntur patefactio-nem. A conditione igitur proficiscitur hoc dictum, si omnes vidcant, qui sint ct quali genio utantur, omnes a malis liberentur, Hoc autem fieri nequit. Neque enim omnes simul possunt pbilosopbari ct bona accipere, quae a Deo ad vitae felicis per-fectionem semper conferuntur. Quid igitur restat, nisi ut illi soli bono animo esse debeant, qtii ad discipiinam illam se applicant, quae propria nobis bona ostendit? Hos enim solos patet malis, quae


£irtffr»)u.ovixwv Yvwatoiv oT; udvoi; f, TOU 4v8pu>Tcou <W/f) 8epaTC£0£Tai, xat TWV Trjde DsuOepouTat Ttdvtov e l ; T^v OeiavAriJiv pe6taTau.evr). 2uveXovTt ouv etrcelv, 6 vou; TWV Ttpoxetptevwv ITCWV ean TOIOUTO;- oi •/vdvTec CauTOUc arcoXuovTai rrjc 8vr,Tric du.rta8eiac. Ati TI auvou TtavTec drroXuovTat, TcavTt; aayop-u.4; dyovTeceu^uTouc irpbcimYvwaivTricIauTWVouaiac; "OTI ol rcXetTTOi, dic ?Tr)v, au6a(peTa TcriptaT' I/OVTCC elatv, ot TWV dY»0wv TceXac OVTWV OUT' iaopwatv , ouce xXuouatv. 'OXtYOt 8e eicuv ot TTJV TWV xaxwv Xuatv ouvtevTec ix TOU vvwvat otoi TW Saiutovt y p w v x a e OSTOI Se eiatv oi cptXoooiyia xaOatpduevot TWV TTJC aXo-Ytac 7ca8wv , xai ex TWV TTjSe TOTCOIV, waTcep Ix Seauoi-TTipiwv, tXeuSepouuevot. elwc ouv ayriai Tcpoc TOV Aia;r)rcoXXiuvxc x a x w v X u a e t a ; STCavrac, ei Ttaaiv Sei^ac o?w TW Saiptovi y poi vTat; Apa w; eV dxeivw ov xai dxovTac eTctaTpe ai Tcpoc TT|V aXrj-6etav drcavTac, dueXeta 8e rj drciSouXrj TOUTO UTJ TcotouvTOc, ?v' Iv TOIC oeauoic xateyotvTo; *H xaura ttiv ou5' 8atov Irctvoeiv. 'Exeivo 8e uaXXov 6 Xdyoc iTCtdeixvuTxt, Sxi erti TOV 6edv, o>; rcpo; Tcarepa,

eTctarpatprivat 8ei TOV Tcpoc euCwtav eTcetYopujvov. "Ecrct Yap 8 6eoc 8r,utoupYoc uiv rcdv TWV,TWV 81 a Ya8u>v xal TcaTT) p. 'O Youv TT|V Xuatv TWV x axwv auvtttc, xai TWV audatpeTotv Tcr)u.aTwv IXeuSepouucvo;, xai TTJV Xuypav "ptv TceptxdrcTwv TTJ ixouatoi S>UYTJ , OSTOC Ttpoc TT.V ix TOU 6eou xa8r(xouaav atStov 64f]8etav imaTpt-cpduevo;, ava&oS TO Z e U TC d T e p, TO> f|8r, TcpoetpYd-a6at T4 TcatSbc acja TOV Oebv TcaTtpa xxXwv" xai ev-voei, xb ixj eauTou auuSaivov w; el Y*VOITO eVt rcdvTwv, rcdvTec Suotw; av auTU xaxwv drco X u 8 e i e v. ET8' eopwv TOUTO UT) Tcpo?atvov, ou 8t4 TOV 6eov, dXX4 5ti TOU; TcXciatouc au6aiptTa Tcr{uaT' tyov-Ta;, XeYet Tcpbcixurdv, dXXi au 6d patt d>; TT,V8C«V i;eupr,xw; TT;; drcoXuaew; TWV xaxoiv . Auxr, 8e r;v f) 8ta TTJC i c p a ; tptXoaoiitac iTctarpos>f, rcpb; T4 o e t x v u u e v a {nto TOU 6tou, & oi rcoXXoi ou/ Spwat, 5ta TO uf, 8p6wc /prjadat xai; xotvat; ivvoiat;, at; rcpoaii iuaev 6 Sr)utoupYbc TW XOYtxw Y£ 'V" rtpbe irctYvojatv iauTou. 'Ercei ouv TO 8 e i ; a i TIVI bTtcuv 8uo Tcpoawrco>v ivepYtta; ei; Tautbv auvSpauovaa; iu-tpaivef (icw; •thto av 8 e i £ a t ; TUfXw, xSv uuptdxtc

mortali naturae firmiler adtiacrent, liberalum iri, quandoquidem soli cliam ad eorum contempla-tionem, qtise vcrc bona sunt, sese converterunt, quos aequum cst et deorum ordinibus ascribi, ut a sacranatura, id est philosophia, edoctos et in iis quse officium postulat excrcitatos. Num vcro di-vinorum hominum societatis participes simus oslendemus, si honestis actionibus et litterarum scicntiae operam dcderimus, quibus solis hominis animus cttratur, et laboribus quos hic patitur libe-ratus ad divinam sortem commigrat. Ltsummatim igilur dicam, hortun versuum hujusmodi esl sen-tentia : qui se ipsos norttnt, ii mortalibus libe-rantur affectibus. Cur igilur non omnes liberantur, quum omnes habeant innatas naturae sitae co-gnoscendae facultates? Quia plerique, ut dixi , malis ultro arcessitis obrttti vicina bona nec v i -dent nec audiunt. Pauci autetn sunt qui e malis se expedire didicerunt, quod sciunt, quali genio utantur; hi vero sunt ii qui philosophia pertur-bationibus rationi contranis liberantur atque ex hisce locis, tanquam e carcere, emitttjntur. Quo-modo igitur Jovetn alloquitur? multis profecto malis omnes liberaris, si cunctis ostcndas, quali ge-nio ulantur. Nonne, quasi ille potestatem habeat omnes etiani invitos ad veritatem convertendi, negligentia vero aut malo consilio id non faciat, ut in vinculis retineantur? At haec certevel s u -spicari nefas est. Sed id potius ostendit carmen, ei ad Deum , tanquam ad patrem , revertendum esse ,qui ad vitae felicitatem contendit. Est enim Deus omnium quidein creator, bonorum vero

etiam pater. Qui ergo e malis se expedire scit et damnis ultro arcessitis liberatur, et gravem con-tentionem fuga voluntaria praecidit, hic ad aeter-nuni auxilium a Deo datum conversus Jupiter patcr exclamat, propterea Deum patreni appel-lans quod jam ante fecerit quae filium decebant, ac secuin reputat, si id quod ipsi contingit omni-bus eveniat, futurum esse ut omnes aeque atque ipse malis liberentur. Deinde inveniens hoc mi-nime procedere, non Dei -culpa, sed quod ple-rique inalis ultro arcessilis urgeantur, sibi ipsi dicit : sed lu bono sis animo qui te e malis expe-diendi viam inveneris. Hsec vero est illa per sa-cram pliilosophiam conversio ad ea qtue a Dco monstrantur, quas plerique non v ident , quia communibus notionibus, quas mundi a-dificator generi menlis coinpoti ad sui cognitionen com-.parandam indidit, non recte utuntur. Quoniam vero qusecunque res alteri demonstrata duarum siniul personarum actiones concurrentes signifi-cat (qui enim caeco quid ostendas, etiamsi id quod vis ostcndere millies ei offeras? aut qui vi-denti id demonstres, quod non profers?), utrumque igitur adesse oportet, tum bonum quod ab eo proponitur qui ostendit, tum ejus cui ostenditur oculum acutum, ut illinc res spectabilis, hinc autem spectatio ad demonstrationem perficiendam concurrant. Quae quum ita sint, ponamus omnes simul roalis liberatum iri, si Deus omnibus osten-dat naturaeque ipsorum notitiam patefaciat, et quali genio utantur. Atqui non O/H/ICJ simul maHs libcrantur. Ergo non omnibut ostendit, sed iis solis

IN AUREUM CARMEN 477

•KfOVftfr^ O flouXsi OEtsOIl, ?, ItbK av TW &POJVTI oe t ;a t ; (JLT)8IV TcpaaaYwv;) dutpOTEpa ouv Tcapsivat Set' TO TE irapa TOU SeixvuvTo; TcpooaYopEvov ifa-Oov, xat TO Tcapa TOU, O> SEIXVUTOI, Stopavtxov Iu.ua' fva IxeiOtv U.EV TO Spavov, IvrtuOtv Si r) Spa-stc, ouvSpdu.7) Tcpbc TT)V TTJ; Se(;e<o; aupTrXrjpioatv. TOUTOIV Si O5TIO; I/ovTtov, XdStoutv &Tcd6eaiv Tcdvra; dua drtoXuOTJvai dv TMV xaxcov, E l TcSat Set-{etev S STipioupvoc; xat ipsavtoste TT)V TTJ; fauTtov ou-eia( tiriv-vo)atv,xat oTo> TO> oa tuovi yptov xttt. XX-Xd ur,vou TtdvTc; dpux aTcdXuovTatTiov xaxtov. OiixdpaTcSat Stixvuatv,dXXd udvot; ixeivot;TOI; «po; drcdXuatv Ttovxaxoiv otxoOev iopur,uivot;, xai TO Tcap' iauTtov 8u.ua icpb; Oeav TOU S e t x v u u e -vouxat UTcoSoyrjv dvaTeivaatv. Oux dpa auToc af-TIOC TouptT) ir3atSeTc;ai, dXX' ot TO>V aYaOtov TceXa; SVTMV OUT' iaopfdvTt;, OUTE XXUOVTE; , xat Std TOUT'

auOaipiTa TcrjpiaT' lystv XeYduevot. Akta ouv TOU tXoutvou* Otb; Si xaxtov d v a t T t o ; , TcpoXduTCujv pjv del Ta ayafli Tcaatv, Seov if eauTJo, ou Set-xvb; St det TT 3 a tv, Ttj> TO Ostopbv Suua TO>V TcpoTet-votuvtov dY»6b>v iv TOT; TcXeiaTot; peptuxevat, xal xaTto vsuetv dayoXia TVJ Tcpb; ad yeipova. *H Se TOtauTT) Ttov Tcpoxetusvidv irrwv i$r)YT)at; xat Tcpb; TT)V dXrJOetav auTTfv auutptovei, xat icpbc TT)V Toiv UTcepxtt-uevtov ETctov Stdvotav. Et ^dp iicl TW 0eo> iartv IX-xueat TCpb; TT)V dXrjOetav TOU; dvOptorcou; xat dxovTa;, T( auOaiptTa TCT)UXT' lyetv auTot; iTceYxaXoupev; T( U aupfvouXeuopev d>c TV)V tfptv ob oei TcpoaaYetv, sf-

xovra Se tpei>Y£iv; v, Tt Ta aupfraivovra Tcpdto; cpipetv, xat iaaOat aTCOuSdcfsiv iTctTuTTopev; SXio; fbp r) Std pa6r,aEo>c Tcpb; dpeTr)v SSb; arcoxsxXetaTat TOI; Tb Ip' rjpiv dvatpouatv. Ou dp dv eSet Tcovefiv, ouSs Iv peXsTT) xat Ipo>Tt TtOeaOai TTV xaXd, si TOU Oeou fStov rjv adx,etv r)p3; drcb xaxia;, xat Ttov dpeTtbv TcX>,p£i; Tcoteiv prjSiv Tcap' lauTtbv auvetai)EpovTa;. 'AXX' o5-Tto; dv Jj akia TT); Ttbv TcoXXtbv Tcovrjpia; Otou rjv iv-xXr)pa. Ef Si dvattto; xaxtbv S Oed;, tSaTcep xal Xe-YtTat xai etrci, ST)XOV to; Ttap' rjua; T) TIOV dYaOtbv dTcdtrtaai;, 8TI TCtXa; SVTO>V auTtbv , xat Iv r)ptv xaTclt Td;tpuatxd; iwoia; xetpivojv, OUT' laopcbpev, OUTE xXuopev. Airia Sb TTJ; df>Xttj/ta; Tautr,; xal dvr,xoia; r) XuYpd Ipt;, auOatpETO; ouaa flXdfvr), r)v ou oti TCpoaYEtv ITCI TcXEiov, ttxovTa 8J tpsuYEtv dTt' auTT);, xai TTJV Ttbv xaxtbv Xuatv auvtevai, xai TTiv Et; Osbv id:arpocpr)v ii;eupiaxetv. 03TO> ydp r) rcapd TOU Oeou IXXapupt;, TTJ; Ttap' ^poiv Spdaeo>; auTrj auvTpe-youar);, S e i ; t ; YivtTat. "Ep^a Se TTJ; Set^eto; , tpuyT); dxeatc , xai ao>Tr)p{a drcb Ttov Tr,8e TCOVOJV, xai ouvaiaOrjat; Ttbv Oettov aYaOibv, xai xotvtovta TT,; TcaTptxr); TtoXiTeia;. ToaauTa rcepl dpETT); xai dXr Oeia; TcpoeiTcojv, xai ad psv TT,; dpsTT); TcapaYYtX-paaa ei; TOV vuxrepivbv OUXXOYOV TcepaTtoaa;, rd; 8i TT;; dXT)0eia; iXrciSa; fo>; TT;; dxeaeo>; xai ao>TT)pia( TT); d/uy_T); Spiaa; , ircaYei Td rtEpi TT); TOU auYoeiSou; xaOapdtTiTo; TCTepo>Tixri;, TpiTOV TI tptXoaoTjta; Y^VO; iTctauvdTCTtov TOT; TcpoetprjpEvoi;.

qui per se ad malorum liberationem prompti sunt et nculos suos ad id quod ostenditur contemplan-tluin et excipiendum intendunt. Ergo non ipse in causa est, cur non omnibus ostendat, sed ii qui vicina bona neque vident neque audiunt ideoque voluntaria mala pati dicuntur. Culpa igitur ejus est qui eligit; Deus autem malorum culpa vacat, efficiens, .quantum in ipso est, ut bona semper omnibus praeluceant, non ostendens vero semper omnibus, quoniam plurimorum oculi , quibus bona proposita contemplari possent, clausi sunt et deorsum fleclunltir in deterioribus occupati. Hujusmodi propositorum versuum cxplicatio et cum veritate ipsa et cum pratcedentium versuum sensu congruit. Si enim Deus liabet potestatem homines,etiam invitos, ad veritatem trahendi, cur eis damna ultro arcessitaexprobramus? Cur vcro litem non adducere, sed cedendo evitare suade-mus? aut cur r-asus adversos patienter ferre et remedia quaerere eos jubeimis? via enim i l la , qitae per disciplinam ad virtutcm ducit, ab illis prorsus intercludilur qui liberuni arbitrium tol-lunt. Neque enim opus foret nos laborare et me-ditari et aniare bona, si Dei proprium esset nos vitiorum imrounes servare virtutibusque implere,

nihil ex nobis conferenles. Atqui sic malorum facinorum, quae vulgo patrant homines, culpa Deo attribuenda esset. Quodsi Dcus malorum auctor non est, quemadinodum et dicitur et revera est , apparet istius a bonis defectionis culpam in nobis esse , quod quum illa prasto sint atque in nobis secundum insitas notiones posita, neque videmus neque audimus. Ceecitatis vero hujus ae surditatis causa est perniciosa ista contentio, voluntaria noxa, quam non debemus provorando atigere, sed cedendo vitare, et malorum libera-tionem discere et reditum ad Deum reperire. Ita enimex divinailluminationeet spectatione nostra cum ea concurrente fit demonstratio. Hujus vero demonstrationis effectus sunt animi sanatio atque au-umnarum, quas hic toleramus, liberatio et divinorum bonoruin sensus paternaeque vivendi rationis consortium. His igitur omnibus de vir-tute et veritate pramissis ac virtutis praceptisin nocturno colloquio finitis, veritatis autem spe usque ad sanationem et salutem animi perducta, ea adjicit quae ad lucidi corporis castimoniam alas addentem pertinent, tertium quoddam p h i -losophiae genus superioribus adjungens.

478 HIEROCf.TS C O M M K N T A R I U S

X X V I . 6 7 — 6 9 .

'AU' ttpY°u Ppbnfiv, i>v cli«>|i£v, IV t t xoOopitoi;, Iv Tt /uoei <|/ux1s xpivcov, xai fpdCeu Ixasxa, fjVioy.ov Y'bi|H)v arfaa; xaOunepOev dpiaTT|v.

'H Xoyixf) oucfio cruu.cf.UEC. e/ouaa awjea Tcopo TOU

OT,u-toupYOu ei; TO tTvot TtapfjXGev, w; tr/JTt to awu.a ti-

vat auTT,v , u.r\ri dvsu awp.aTOC dXX' OUTTJV JIEV dcaw-

(j.aTOv, airoitipaTOuaGai SI t i ; awpa TO SXov OSTT); eT-

80;. OlOV Y"P dTti TWV doTObJV, TO (IEV OVbJ OUTbJV

dobjptoTo; ouafa, TO 8i x d x w , awjiOTtxvj' xal lariv

f)Xtoe TO 8Xov TO I? dawjjuxTOu xat awuatoc, ou TCOTI

otecfTbJTtov, eTro auvtXGdvTbJv (oi/rw y&p 4v xot

oie'aTT, rcdXtv), dXX' Spto auvStSriuioupYTjjifvwv, xal

tv rdcEt auptTCEJfuxoTcov, w ; TO ptiv f|yob(itvov elvai, TO

oe eitdptevov. OUTWC Ity. xat ITCI TWV Iipe?,5)e Xoyixwv

Yeviov, TOU Tt f,pb>txou, xat TOU dvGpojTcivou' xal I -

CTIV Ixaaro; fjpwe tj/u/f) XOYIXT) jitTa fpwTtivou aojpto-

TOC- xol 6 dvGpcoTcoc. Sjxoiw; u/u/f, Xoytxf) utTa oujxpuoue

aGavoTOu awuaTo;. Koi TOUTO TCOV IIuGaYopeibJv fjv

odypta, 8 Sf, DXdxbJV uOTtpov i$«'a»Tjvev, dTceixdaae

£UJ£0>UTW Suvdptet uTcorcrepou £Euyoue TE xai fjvtd/ou

Tcoaov Geiav TE xot dvGptoTcivr,v u/u/ijv. Aet ouv -rcpoe

jiiv TtXeitoatv TTJC; u/uv-ije; dXr)Geio; fjptlv xot dpeTY;;'

irpoe Se x d G o p a i v TOU auyoeiSoue fjjibjv acoua-roe,

TT)C TWV &XlXWV poXuatlWV OTtoGtTEtOC, XOl TbJV ItOWV

xoGoppt(bvTtepoXT)i|/ebJC, xat tfjc iTctYtipouarjc fjuS; 7tpdc xf,v tVTtuGtv dvdTCTT,otv GioauvStrou dXxtjc. l lept tTjv ot rcpoxeiptevot CTi/oc StSdaxouat, TO jxlv Trtprcrs

ptoXuaptOTO TTJC CXTJC TCtptXOTCTOVTtC St i TOU , t fp y o u

ppojTtov 5 v efTcoptev Tf,v St ttpiv x d G e p a t v

xol Tf,v GtoauvStTov dXxfjv IvriGtvTtc 81* tov ^vigomo

o&T(oat XlyovTtc, l v Tt x a G a p p t o t c , l v Tt X u a e t

i]/u/fjC x p i v o j v xai TO 8Xov elSoc TJ)C dvGpwTctvTjC

oCaiac SXdxXfipov fjjxiv drcoStSbJxoai 81* o>v iTcf,Yayov,

f j v i o v o v yvbjptTjV aTTJaoc x o G u T c t p O t v d p t -

CTT,V. Touro y i p x » i Tfiv 8d»)v ouatov tdu dvGpwTrou

TcopsoTTjae, xol tf,v TO^IV TWV iv OUTW ptepwv Suartt-

XOTO, STI TO pUv x p i T t x d v , d>e f , v t o / , o u v TO 81

Iicdptevov,d>c f, vt o / o u pttv ov. Teura ydp l a n v Ix TWV

npoxeipttvwv ITCWV SiSa/Gfjvat TOV TWV IJuGaYopetwv

auptodXb)v ptf, dvrjxoov, Srt Set auv Tfj daxrjatt TTJC dpt-

t f i ; , xot tf) dvaXrjtj/et T?;C dXr,6ttoc,'xet xaGopdTT,toc

iTctpteXeiav TcoitiaGat TTJC rctpt TO auYOtiSl; f)ptwv awpta,

8 xs i 'j/u/fjc XETCTOV 8/_ripia ot /priaptot xaXoufft. Ata-

Ttfvtt Sk auT») fj xdGapf f tc l w ; ffmwv x a i TCOTWV,

x s i Tfj; SXTJC SioiTTjC TOU GVT)TOU fjuwv awptatoc, iv

w TO auYOttSsc lYXttTot Tcpoarcvtov TW dtj/u/bj awpiaTi

XXVI. 67—69.

Abttine rero cibls iis qnos diximus, cuni in Instralio-[nihus,

tum in purgatione animi judicium adhibens : et con-[sidera singula,

ratione, optima rectrice, superiori in loco ronslilula.

Natura intelligens cui corpus adhacret ita a roundi procreatore producta est, ut illa neque corpus sit , nec sine corpore, sed ipsa quidem in-corporea s i t , in corpus autem tota ejus forma desinat. Ut enim in astris i d , quod superius est, substantia est incorporea, quod autem inferius corporea; et sol totus ex incorporeo et corpore constat, non aliquando separatis, deinde con-junctis (ita enim rursus etiam disjungi possent), -sedsimul conditis atque eo ordine consociatis, ut alterum ducat, alterum sequatur : ita quo-que res se habet in generibus ratione praeditis, quse ordine proxima sunt, heroico et humano ; quilibet enim heros est animus rationalis lucido corpori conjunctus, atque homo similiter est animus rationalis cui corpus immortale adhae-ret. Atque hoc erat Pythagoreorum dogma, quod Plato sane postea evulgavit, divinum omnem et humanum animum consociatae poten-tiae alali currus atque aurigae comparans. Nohis igitur ad animum perficiendum veritate et virtute opus est , ad lucidi autem corporis nostri puriG-cationem depositis terrenae materiae inquinamen-

tis et assumtis sacris lustrationibus et vi divinitos addita,qua ad superiores regiones h inc celeri volatu petendas excitemur. De quibus propositi versus quaedam tradunt, supervacanea materue inquinameuta circumcidentes his verbis : abstine cibis iis quas diximus, sacram vero purificationem et vim divinitus adjectam dantes paulo obscurio-re dicto, cum in lustrationibus, tum in purgatione animi judicium adhibens; totam autem huroanar naturae furmam plene perfecteque expressam nobis exhibuerunt iis quae subjuncta sunt, ratio-nem, optimam rectrieem, superiori in loeo con-stituens. Hoc enim et totam hominis naturam ostenditet partium ejus ordinem distincte docuit; quippe judicandi facultatem esse rectricis instar, sequentem vero partem velut regi. Ilaec enim ex propositis versibus ei discere licet qui signorura Pythagoricorum non ignarus est , una cum vir-tutis exercitatione et veritatis studio rastimooiae etiam lucidi corporis nostri curam esse haben-dam, quod et animi subtile vehiculnm oractila vocant. Pertinct vero haec purificatio ad cibum quoqueet ad potum cacterumque victum roortalis nostri corporis, in quo lucidum illud inest quod vitam inanimo corpori inspirat atque ejus coro-pagem continet. Naro vita quaedam est corpns materiae expers vitasque e materia cnnstantis pa-rens, jier quam mortale nostmm animal perfi-citur, ex vita rationis experte et materiali corpore

1N AUREUM CARMEN. 47»

IJSTJV, xalTTjv apuovtav aurou cruvtv_ov. Ztof| Yap TI'C iovi TO duXov otoaa , xal cjofic ivuXou YtvvTjTixov, St' ?)C TO OVTjTOV Tjuiov (toov ouaTcXTipouTai, tx -rfjc CtXoYOU JufjC xal TOU uXixou owaaTO? cuYxe(u.evov , eiowXov 8v TOU dvOpaiTcou, 8c ix XOYIXTJC ouatac, xat <jo)U.axoc du-Xou oWo-TT|xtv. 'ETCti ouv f|jAeic 6 dvflpioTcoc, dv-flptdicou Si TauTa- Tcpoerr|xti Sti icdvTtov pttv x a-6r'pao-flai xai TeXeiwflfjvai, TOV Si ImSdXXovTa Tpd-Tcov lo' lxdo-TT|c Cjvucrttoc TT)pT)crat. "ECTTI Y»P CCXXTJ dXXou x dO a p eric- Olov, ifVyfic XOYIXTJC, x « a uiv TO XoYtxdv, x d 0 a p o-tc lTCioTT)u.ovtxi| dXTjfleta- xari oe to So^acrcixdv, f, (SouXeuTixf) dptTT). fdetopetv ykp Ti dvto Tcex-uxoTic , xal TdTTttv Ti xdrw, dXT)0e(ac ulv icpdc ixttva,TCoXtTtxf)C 81 dptTTJc Ttpbc Taura 8erj-oduefla, oVnoc dv TWV uiv diSitov OeoiprjTtxoi Ytvtouefla, Ttbv 8e ivSey-ou.evcov TcpaxTtxoi. Kar' d|i<pOTepa 81 Totc fltiotc Spotc iuuivovTtc TOV TTJC «XOY(«C av dTCOiu-YOiuev xXtiotova. 'ATCO T«UTTJC Y*P SeixaOrjpaaOai tf|v XoYtxf,v f,utbv ouoiav, ircetSf, xatTauTr, Tcpoor,X6ev Iv TT) elc Ytveotv veuoet. 'AXXi Sf) xai TW auYoetSet fuwv odiuaTt Tcpoaecpu atou.a 9vr,TOv Stuoc xaOaptuoat 8ti xai TOUTOU, xal TTJC rcpbc ctuTO autiitafltiac diraXXa-YT,vat. AeiictTat 31) ouv f| TOU (jiuytxou ocojiaToc

xdOapotc , fjv Ttotf,oaodat 8ti Toic fepoic iTcd{ievov Oeotiotc, xai Taic TWV ttptbv Tiyvaic. JjottaTixcoclpa Se rctoc aSTT) fj x d f l a p o t c Stb xai flXtov icpdTCTtTat TcavToSaTctbv, flepXTceuouoa Tcavroitoc xai uiTaTcet-flouoa 8paoTT)p(toc TS IJwTixbv TOUTO acoua ycoptaflfivat TTJC CXTJC, xai dvaTCTf)vai Ttpbc TOV alfleptov TOTCOV , STCOU TTJV xaTaTaEtv lyetv auTtp euSatuovta r)v irpwTT). IldvTa Se T4 Tcepl TOUTO Spwtteva, i iv fleoicpttctbc xai uf) «YupTtxtbc YivriTai, auvtrediieva TOIC TT)C dpeTfjc xal dXrjfltiac xavdotv e&pioxtTat. Af y*p TTJC XoYtxfjc tpu-yfjc xaf ldpoetc xai TOU auYoetSouc SyfjttaTOC TC pouvr,-QouvTat, STCWC dv aucaic oiroirrepov xai TOUTO Ytvdpte-vov ptf) IpticoSwv ToTTiTai Tcpbc Tf|v dvto Tcoptiav. Hre-posuta 81 auTob dpioTTj, f) xari pttxpbv tteXeTT) TT)C Ttbv TcepiYeitov dTCoordoeoic, xal 6 TCpbc TX,V diiXiav efltoptdc, xai f| drcdfleotc tov dv iTcXr]oOT| ptoXuopttov ix TTJC rcpbc TO uXtxbv owua out,eu;etoc. Ata Y«p TOUTMV dvacfuboxtTai Tpdrcov Ttvd, xai ouXXtYtTat, xai Oetou TcXr.pouTat TOVOU , xai TT, voepH TeXttOTTiTt TTJC duyfic ouvdTCTtTat. Ti ouv rj ivioiv poiptaTtov dicoy_f| Ttpbc Taifra oupt6dXXotTO dv; TOt; iflttopilvotc aTcb TcdvTtov ytnpiteoflai Ttov flvTjTtbv , tb Ttvtbv IvTtuflev f)8r, Ttav-TeXtbc dicooyfoOat, xai ptdXtoTa T5V YXuxufluptouvxtov,

coinposituin, quae ipsius homiuis iitiago est e nainra intelligenti et eorporc materia vaouo conflati. Quuin igitur nos simus homo, hominis autem haec s int , in omnihus purificari et perfici deliemus, modum vero unicuique naturae conve-nientem servare. Est enim alia alius purificatio. Velut animi rationalis in parte rationis usum flagitante puificatio est litterarum veritas, in illa , tjiiae opinandi vi praedita es t , virtus deli-herativa. Qiium enim ita comparata sit natura nostra, ut superiora contemplemur, regamus autcm inferiora, veritate nobis ad i l la, civili autein virtute ad haec opus erit, ut et res aeternas contemplari et eas quae usu veniunt peragere possimus. In utrisque autem divinas regulas ob-servandoinsaniaea?stum efTugiamus. Abhac enim natura*hostra mentis compo*s liheranda est , quo-niam et huic se adjunxit, quum in hunc mundum desrendit. Atqui lucido etiam corpori nostro adli.vi-et corpus mortale, sed tamen et ah hoc puriim esse oportct atque a naturae ejus conve-nientia et ronjunctione liberum. Restat igitur corporis animalis purficatio, quae secundum sacras leges et sacroruin artes fieri dehet. Sed coi-porea magis haec puriflcatio est; unde omnis generis materiam attingit varia vitali huic cor-pori remedia adhihens et eflicaciter illud addu-cens, ut a materia separetur et in aetherenm locum subvolet, uhi sedem habere prima felici-late fruenti contigit. Qusecunque autem circa

hoc aguntur, si ritu ad divinum honorem accom-niodato, non autem praestigiatorum tnore flant, virtutis ac veritatis regulis convenientia repe-riuntur. Namque animi ratione praediti purifi-rationes lucido etiam vehiculo prospiciunt, ut hoc quoque earum ope pennis instructum illius iter ad loca superiora susceptum ne impe-diat. Optime aulem ejus pennae renascentur, ad-hihita cura, ut a terrestrihus rehus paulatim ahscedat et semotis a materia assuescat et inqui-namenta ex adjuncto materiali corpore forte contiacta deponat. Etenim his rcviviscitquodam-uiodo et se colligit et divino vigore impletur atque intellectiiali animi perfectioni conjungitur. Quid igitur ciborum quorundam ahstinentia ad ha-c conferat? Iis qui ab omnibus rebus morta-lihus separari assuescunt plena quorundam ci-borum, imprimis animo gratorum et mortale corpus in uiundum dctrudentium jam dehinc ab-stinentia profueritad purificationem. Quamohrem et in symbolicis praeceptis nonnullorum absli-nentia studiosis iinperahatur, sensum quideiu primarium hahens latiorem et magis generalem, deinde vero etiam a particulari ista re arcens, cujuscunque mentionem facit; verhi gratia, ani-mantix vulvam nc comedax. Quod quidem ita d i -ctum ab una quadam re lerrestri eaque minima nos avertit. Sin autem profutidos Pythagoricae inentis sensus introspicias, omnium rerum crea-tarum ahstinentiam ex uno quodam exemplo


xal xaTaTsivovTwv tt; yivtaiv TO 8vr,T0v a w u a , icpo

6oou av ytvoiTO el; x a O a p a t v . Atb xai iv TOI;

auuGoXtxoi; TrapaYYtAuaotv iTrtTaTTtTb Ttvtov im/r\,

litiCova uiv xal xaOoXtxwTtpov lyouaaTOv TtporiYoouie-

vov vouv, tTcoutvw; Sl xat TOU u.eptxoti TOUTOU dbrtip-

•vouaa, ou av xry tivrjurjV IxaoTOTt TEOtr)Tar oiov,

iir)Tpav £wou ur) iaOtetv. TOUTO Si OUTWOT AtYOuevov

fvo; Ttvoc acpitrTTjaiv f|tAa; TWV rcepi YV> y-a i TOUTOU

autxpoTarou. 'E4v Si et; TO TCOAUVOUV TTJ; HUOBYO-

ptxr); oa0uTT)TO; aTcior);, rf)v SXr,; TT|; ytviaaiyz UTCO-

y_f,v St' ivo'; TIVO; TcapaSeiYuaTO; StSayOriari' xat tb; iv

ppwuaat TOUTO ou Tcpoaotao'utOa, OCTW; iv TOT; TOU

auYoetoou; xaOapatot; TO drcb TOUTOU voouuevov lmxr\-

Seuaopttv. 'Ouotw; Ss xat TO xapSiav u.f) iaOietv,

TcpoT(Youuevo); pttv et; TTIV TOU Ouutxotj xaTaaraatv itfj

ievat XtYec xac' eTcaxoXouOrjOtv Se, xai TT)V TOUTOU TOU

ttipou; arcoyT)V eiaTJYetTat. KaTot St TOV auTOv XOYOV,

xai TO OvT)atu,a(wv otrceyeaOat SeTv Oewpr,aouev TO uiv

c/Xov TT); OVTJTT]; tpuatw; diceipYtiv T,ua;, TJST) Si xai

TTJ; TWV dOuTwv xai dviepwv oapxwv uecaX^U/to);.

Aixatov YCtp Ttbv auuGoXtxwv vouOeTr,aewv xal xb rcpo-

cpaivou.svov tpuXaTTetv, xai TO efato voouptevov. 'Ex

^4p TTJ; auveyou; TOU tpatvoue'vou TT)pf,aew; r) TWV uet-

£dvwv ueXtTaTat xxTopOwci;. OUTW; OUV xal viiv

dxouaopteOa, w; 3t4 PpayuTaTOu TOU Xd-pou , uttYtaTwv

epYtov dpya; rjutv ivStSdvTO; TOU ircou;. E t p Y o u

yap ^ijat P p w u c t T w v , 8 TBUTOV ioTt T W , drceyou

tpOapTtbv awutrrwv. 'Ercei 81 ou icdvTwv vuv arceye-

cOat SuvaTov, iicaYet wv t tTCoiAtv. Kal rcou Tctpi

TOUTWV ttprjTat OrcoSetxvuatv, tv Te xaOxpuoT; ,

tv x t X i i a i i t p u y r i ; - tV T) d i c o y i | Ttbv Tpo-

cpwv TTJ; StauYtta; TOU awptaTtxou SyriptxTo; iin-

pttXetav rcotTJTai rcptTCouaav TTJ x a 0 a t p o u iv r, pu-

y_^ x a i dTcoXuouevTj TWV uXtxwv xaToywv. 'I7j Si

TOiauTr) iTCiTT^Stuaei TOV x p t T i x b v iTceaTTjce Xort-

audv, TOV Suvdptevov TT)V TOU auYoetSou; OepaTceiavT^ xx-

flapoTTiTt Trj; tpuy_TJ; auptpwvov aTcoSouvat. Atb xxl

r ) v i o y o v Y v w u T | v auTbv TtpoaT)Ydpeuaiv, w; ipeacdvxt

.TCtpuxoTa TT) TOU dy_riptaTo; tuca;ia. rvwptTjv ptev,

STI XOYIXT,; oyuyT;; Stivautt; r)v f,v i o y o v S i , Sct ipi-

TCToptevT) xai iictaTaTouaa TOU awptaTo;.Tb Se SpaTuii

optpta&TCtp TOV f j v t o y o v TtTaxTat. Ei Y^pxai pialu-

/r„ dXX' optptaTt ptsv oTov OetopiT tb TT); dXr,Oeia;TCiS(ov

TT) 81 dvaXoYw rcpb; y.etpa Suvdpttt TO auptous; awpa

xaceyet , xai Tcpb; iauTr,v iTctaTpeset, Tv' SXr, Tcpb; co

OeTov TOT), xai rf)v Oeixv Sptoiwatv xTi]ar)T3i. Kai S ul/

xaOdXou TTJ; dTCoyrj; TOTCO; TOIOUTO;, xai ToaouTtov 4-1-

Otbv OTOyalJduttvo;" T 4 Se irci ptepou; iv tot; lepoT;

ditoi/OsYpiaaiv iv drcodirjTW TcapeSiSoTO-tuv &aacov el

xai pteptxf,v irco/ry eiar,YetTo , oTov, xudptwv ptsv ef

aTcepptaat, Ovr,aetSiwv 81 iv t.woi; , xai TOUTWV xaci

Ytvo;, w; irci iyOtiwv TO ipuQpivou dTce'yto8it, xi i ir

yepaaiot; dXXou, xai icepou Ttvb; iv TCTT,v'.t;, xxi TO

TtXeuTatov, pttpr, Ttvi (wwv dmjYdptutv, oTov xesiif,v

ptf) ioOieiv, u.T)3s xapSiav Sptw; xal iv ixdatt)) TOUTOIT

Tr,v Tt).etdTr,Ta TT,; xaOdpostoc ivaTceTUTCouf o 6 Xdroc;

d i s c e s ; et q u e m a d m o d u m boc in c ib is n o n c o m e -

d e m u s , s i c in luc id i corpor i s lus trat ionibus id

quod ea re s ignif icatur o b s e r v a b i m u s . S imi l i t er

v c r o et i l l u d , r.orne comedas, praccipue qu idem

n o s , n e i r a c u n d i x i n d u l g e a m u s , a d m o n e t , d e i n d e

autem ut ab hoc et iam m e m b r o abst ineamus prae-

c ip i t . Pari autem ratione v i d e b i m u s et i l l u d , a

carnihus morticinis abstinendum, nos omnino a mortali natura arcere, jam vero et a comedendis carnibus ad sacrificia minime aptis et profanis. In symbolicis enim prasceptis et id observari oportet quod aperte dicitur et quod tecte signifi-catur. Namque assidua ejtts quod apparet obser-vatione ad majora etiam rile peragenda pracpa-ramur. Sic igitur et nunc intelligemus carmen, ut quod verbis paucissimis maximorum operum principia nobis tradat. Dicit enim , abstinc cibis, quod idem est ac si dicatur, a corporibus cor-ruplioni obnoxiis abstine. At quum ab omnibus nunc abstinere non possimus, subjungit, quos diximus, Atqite ubi de his dictum sit ostendit, cum in lustrationibus, turn in purgatione animi, ut ciborum abstinentia corporei vehiculi splen-dorem ea curet diligentiAJ quae animo purificato et materialibns impedimentis soluto conveniat.

Ilujusmodi atitem studio rationem jutiicem pra-fecit, quae lucidi corporis curam animi puritati congruentem reddere possit. Quapropter etre-ctricem mentem eam appellavit, quippe quae a na-tura comparata sit ad vehiculum rite guber-nandum : mentem quidera, quia rationalis facultas est, rectricem autem , quod corpori mo-deretur et praesit. Cxterum oculus aecuraie prospectans rectrici superpositus est. Quatnvis enim animus unus s i t , oculo tainen velut con-templatur veritatis campum , ea vero faculiate quae manus instar est cornus consociatum cohibet atque ad se convertit, ut totus Deum iatueatur divinamque similitudinem adipiscatur. Generalis igitur abstinentiae forma hujusinodi est tantaque bona petit: singulae autem ejus partes in sacns sententiis secreto tradebantur; quaruni etsi snatn quaeqtie et particularem abstinentiam sitadebat, velut fabaruni in seminibus, cadavefum in am-malibus, atque in his secundum genera, velutin piscibus rubellionis abstinentiam atqoe in ter-restribus alius et alius cujusdam in avibus,de niqueetpartesaliquasanimalium comedi vetabat, ut caput et cor : tamen in his etiam singulis pu-rificationisperfectionem sermo expressit, hujns


iie, uev tiv«; ouatxa; l8idTT|Ta; xooe f\ TO8« «l; aoruta-tutf\v ditoyf|v xatatdâe, 8t' ixdcxou 6i T5J; 6v7)T5i; xpooria6eiae xdOapatv tiarjYoutuvo;, xat e6i?,o>v 8td xdvroiv eie eduTov iirtaTpa»>5ivai TOV dvOptoirov, xai tou itev TTJe yevfaeoj; xai a>6op3e TOICOU iâvaouvat, trpbe 8i TO 'HXuatov Tceotov xai At6epa TOV IXeudepov uttTot-xtaaa6at. 'ErceiSf) 6i iv Ta et TTJV tiriooaiv T?,; drco-yije iTrotouvTO, 8td TOUTO xat uaydutva, u ; dv otr,-Oetrj Tte, e&ptaxtTai Ttap' auTOi; auu.6oXa. Toi yip Ztotov ctTceyeaSat TO KapSta; drceyecrOai evavTiov tl urj Tcoii Tte TO ptiv KapStae drceyou, TOI; dpyoiiivoi; Tcapr,YrtX6at Xiyot, TO Si Ztpcov, Toie rJ8rj TeXetote. IlepiTTrj yapf) xa^d uipoe dicoyr], ole TO SXOV Jtjiov dTcr|-yopetieTo. Atb ou Ttapipytoe Tcpoaeyetv Sei TTJ Ta;et T5J; dvaSdaetoe, f}v eutpaivet TCC eic/)'. V. X p y o u ydp, tprjat, BpcouaTcov' eTca,b); ipcoTcbvToe Ttvoe , TCOICOV ; dice-xpivaTO, cov eticoptcv. Kai icdXtv , o>; Tcpbe Seuripav Tceuatv ^rjTouaav, icou etTcov Tcepi TOUTWV ot IIu6a-yd-pttot, xai iv Tcoiate pta6r,ptaTtov rcapaSdaeatv drcoyde BptouaTtov auviprjvav; tTniYaYsv, £v Te xa6apptot;ev TC Xiiaet <]>uy?;e* d>e TIOV ptiv xa6aputbv Tcpor,-Youpuvtov, Trje 8i Xuaetoe ircaxoXou6ouar)e. K a 6 a p -fioi oi XOYIX9); <|«uy5j; «latv at pta6r,uaTtxai irciaTT)-ptai, xai dvaytoYoe Xua t ; f) SiaXexTixf) TWV SVTIOV iico-

Tcrtia. Atb xai ivtxto; ditrJY*fiXTat, ev Tt Xiiaet eyuyfie* OTI ele ptiotv iTctarr)ptr,v auTr, TeXet, TTJ; ptaBr,-ptaTtxr,e TcX5)6oe imarr,pubv Tcepteyouari;. ToTe o3v iici dyuyfje eie xd6apatv xai dicdXuatv obteitoe icapitXi)ptptevote SeT Ta dvaXoyouvTa xai irct TOU au-» yoetSou; iiciTaâi. Ouxouv Tote Te pta6T,ptaTtxoie xa6apptoie xou; TeXeaTtxou; auvetativat, xai TTJ StaXcxTtxrj Xuae t T5)V ttpaTtxf,v Avayinyî auviice-a6at dvaYXT). Tauca yap iSitoe xa6aipovTa xai xeXtiouvTa TO TcveuptaTtxbv 5yT,pia T5)< Xo-fix5|< J/u-y rj;, Tije uiv bXtxrje d(o>fa< OUTO yu>pi£ei, icpbe oi Tr,v Ttov xa6aptbv lcveuptaTtov auvouaiav iictTT)8eic>>c iyetv Tcapaaxeudêt. Mf) xa6apto yip xaOapou itpd-TrreaOat oux lart 6eptt<. "flaicep ouv Tf|v <Jiuyfjv iict-aTT)piTi xai dpe-c5j Tcpoarjxet xoapt5)aat, Srctoe av ToTe dei TotouTOte auvetvat 8uvr)Tai- OUTW xai Tb auYOttSee xaOapbv xai duXov 8ei Tcapaaxeudaai, fva if\v TOIV atOepitov acoptaTtov dvdayriTai xotvoiviav. At' bptotd-Tr)Toe Y p itdvTa eytXet icpbe dXXr)Xa auvdicTeaOat, T5J 8t\ dvoptotdT7|Tt xai Td tYfbe SVTO Toie TOicote ytopijt-Tat. TOUTO Tije TeXcioTaTr)e eytXoaopiae xb puiTpov o; IIu6aYdpeiot icapiSoaav, icpbe rf,v oXou TOU dv6ptoicou TtXetdTT)Ta oixtiov xai auupttTpov. ' 0 yif ûyrie ptdvr,e iictptiXetav rcotouptevoe, TOU 8i atbpiaToe dpteXolv,

vel illius propter proprielates quasdam naturules rorpoream abstinentiam ordine constituens, sin-gnlis autem mortalium affectionum purificatio-nem docens ct omnibus hominem adducens, ul atl se convertalur atque e loco gcnerationis et corruptionis emergens ad campuro Elysium libe-rumque aetberem commigret. At quum illi certo ordine abstinentiae progressum facerent, non-nulla eorum symbola inter s e , quemadmodum quis exist imet, pugnantia etiam inveniuntur. Naraque animalium abstinentia contraria est cordis abstinentise, nisi quis forte dicit a corde abstine incipientibus injunctum fuisse, illud autem, ab animaUbus, jam perfectis. l is enini supervacanea erat partium abstinentia , quibus totum animal interdicebatur. Quare diligenter animus attendendus est ad ordinem ascensus, qucmcarmen indicat. Dicitenim, abstine a cibis, deinde tanquam interrogante aliquo, a quibus? respondet ab iis quus diximus. Et rursus quasi itcrum quaeratur, ubi de his locuti sint Pytbago-rei et in quibus disciplinis tradendis ciborum abstinentiam simul monslraverint, adjicit, in tustrationibus atque in animi purgatione, tanquam praecedentibus lustrationibus animi purgatione subjuncta. Animi vero ratione prsditi Ltstratio-nes sunt artes mathematlcae, atque in sublime evehens purgatio dialectica rerum inspectio. Quamobrem etiam singtilariter prolatum est ,

Pun. r.it*c

atqite in animi purgatione, quod ad unam disci-plinam haec pertineat, quum matheniatica multas artes complectatur. lllis ergo quae ad animi/>u//-ficationem et expialioncm apte adhibita sunt s i -milia de lucido etiam corpore prsecipi oportet. Necesse igitur cst lustrationibus mathcmaticis myslicas adjungi et dialecticae expiationis hiera-ticam animi elationem esse comitem. lltec enim quae proprie spiritaleanimi rationalis vehiculum purificant et perficiunt, a materiali niorte id se-parant atque ad purorum spirituum societatem idoneum reddunt. Inipuro enim purum attingere nefas est. Quemadmodum igitur anitnus scientia et virtute ornari debet, ut cuni iis qui semper tales sunt versari queat : sic cl lucidum corpus puruin et materiae expers reddi oportet, ut aethe-reorum corporura consortionem ferat. Solent enim similitudine cuncta ititer se conjungi; dis-similitudine autem ca etiam, quaelocis propinqua sunt, separautur. Hitnc perfectissimae philoso-phiae modum ad totius liominis perfectionem aptum etaccommodatum tradideruntPythagorei. Ille enim, qui animi solius curam gerit, corpus autem negligit, non totum hominem purificat. Contra vero is qui neglecto animo corporis solum sibi agendam esse curam existimat, aut ejus cultum animo per se non purificato conducere opinatur, in eodem versatur errore. Qui autem perpetua utriusque cura habita apte progreditur,

st


ou TOV SXov dvSptoitov x a 8 a {p e t. IlaXiv 8' aO 6 TOU atbutaTOC oiou.evoc 8etv S7rip.eXeTa6ai ytoplc T5J; AU-v_5jc, rj T4; TOU oiiuaToc &e'paireiac ouvTeXeoetv Tt TTJ v|iuv_5j U7)8ev St' iauTajc xa6aipoptfvyi , TO auTO 8tauapTavet. ' 0 Sk 8t' ducyiOTepwv oixeicoc Tcpottbv tfXoc TeXeiourat, xat xara TOUTO ouvotTCTeTat TTJ TIOV leptbv TeY_v7) vj tpiXoaox-ia, tbc 7tep\ TT)V TOU auyoeiSouc xdOap-otv TcpaYfiaTeuouevT)' fjv e! /topioetac TOU tptXoacicpou voti oux !TI T7)v OUTV\V Suvau.iv Syouaav e6prjaeie. Ka\ ydp TUV ouptTcXTipouvTtov TT|v 7)U£Tepav TeXeicootv Ti teiv 6 tpiXooopoc vouc Tcpoe5eupe, T4 Se f| TeXeoTtxT, !vepYeia ouveioTiYaYe, TCO cptXoaocpip voi ITCOUEVT). TeXeorixr)v 8! IvepYetav X!Y<O TTJV TOU auYoetSou; xa6apTixrjV Suvauiv, ?va TTJ; SXTJC tptXoootpiac TO uev 8e<oprjTixbv TCp07)Y7)Tat, toe; vouc, TO 8e TcpaxTtxdv , tb; Suvapti;, furjTat. Tou Sk TtpaxTtxou Suo Stoptev etorj , TtoXiTt-xbv xat TeXeoTtxdv TO ptev Sti TCOV dpeTtbv T5JC dXoYia; dTcoxaSatpov 5)ptS;, TO Se Sti Ttov tepcov pteSdScov Tac CXtxic cpavTaaiae, CCTCOTE'UVOV. AetYpta Ss ou pttxpbv T5J; ptev TcoXtTtXTJc tptXooocpiae ot ev xotvto xetuevot vd-uot, TTJC Se TeXeorix5)c Ti Ttov TcdXecov tepd. Ka\ !OTI TO ptev dxpoTaTOv T5)C SXTJC cptXooocpiac 6 8ecop7)Tt-xoc vduc pteoov Se, 6 TcoXtTtxdc xat Tpicov, 6 TeXeort-xdc TOU ptev TCCXSTOU rcpbc Ti Stio TT,V SpSaXptou iwa-XoYiav d7cootb?ovTOc TCOV 8! pteT1 auTO.Ttpbc Sxeivo TTJV

jf.etpbc xat TcoSbc tUiav SydvTtov' Tcpbc dXXrjXa S! Tctfvrwv ouvreTaYpte'vcov, cbc dreXJc eTvat STIOUV TOUTCOV xa\ !YYuc tidraiov, UTJ TTJC TWV XotTttov ouvepYeiac TUYyd-vov. Atb eic ptiav fvcoatv ouveXSeiv Sei TTJV T5JC dXrf-Seiac e6peTix5)v iTctOTTjurjv, xa\ TTJV dpeT5jc 7rpo<5X7)Tt-XT)V Stivapttv, xa\ TTJV xaSapoTTjToc dnepYaartxT)v, tva ouptcptovov Ttp TjYouufvep Ttp Tb TcoXtTixbv Scryov drirore-X5)Tat, xat TOUTOIC dptsoTdpotc SuoXoYouuevov TO tepbv !pYov dTcocpa{vT)Tai. Touro t5)c IIu8aYoptx5ic dYWYric TO Ttepac, SXouc St' SXcov 67roTcr!pouc Yev!o8at Tcpbc TT|V TCOV 8eicov aYaSibv pteTdXr|d»tv, fv' Srav 8 TOU Oavorrou xatpbc !VOT5J, xataXiTcdvTec !TC\ YTJC tb SvTjTbv otbu.a, xa\ T7)v TOUTOU a uotv dTcoSuodptevoi, Trpbc TX,V oupavtav Tcopeiav toetv eucjovot ol Ttov cptXooopiac aYtovtov d6Xrf Tai' TOTC Y P i"'1 TT\V dpyaiav aiToic dTroSibooBat ordotv, xa\ 6eoTcoteio8at, Soov oldv re dvOpcbTCOK Seobc YeveoSat, ptr)vuet 6 XO'YOC Sti Ttov i\%t.

XXVII. 7 0 — 7 1 .

"Ilv $ aito).et'4<ac oco|ia lc alOep' iXeuOepov fX8pc, Eooeat dOdvaToc Oeo;, du.6poTOc, oux ETI 0V7)TOC.

TOUTO Tc!pac TWV TCOVtOV TO xdXXtorov. T«»TO, &c nXaTtov a)T|0{v, 6 pteYac dYtbv xa\ !XTC\C T) ptrYdXi). TOUTO apiXoootpfac 6 TtXeidraTOc xaprcdc, T05TO TTJC

totiis perficitur, eaque ratione philosophia cum sacrorum arte copulatur, quippe quae in lucidi corporis purificatione versetur; quam artem si a philosophica mente separaveris, non amplius eandem vim habere invenies. Ex iis enim quae perfectionem nostram absolvunt, alia quidem philospphica mens prius invenit , alia autem mystica industria simul induxit, quae philoso-phicam mentem sequittir. Mysticam vero indu-striam voco lucidicorporis/iarc/Jccuic/cfacultatem, ut totius philosophiae pars contemplativa, tan-quam mens , praeeat, activa autem, tanquam facultas, sequatur. Caeterum activae philosophiae dtias species ponamus, civilem et mysticam; quarum illa virtutuni ope nosa rationiset judicii inopia liberat, haec autem sacris artibus visa materialia praecidit. Ac civilis quidem philoso-phiae non exiguum specimen leges sunt in repu-hlica sanctae, mysticae vero civitatum sacra. Est etiam totius philosophiae capnt mens contempla-tiva, medium vero civil is , tertium denique ve-lut membrum mystica; quorum primum cum duobus illis comparatum oculi vice rangitur, illa autem sequentia cum primo collata manus et pedis locum tenent : omnia vero ita inter se sunt conjuncta et ordinata, uthorum quidvis sit imperfectum ac propemodum inane, si reliquo-rum ope destituatur. Oportet igitur scientiam

veritatis inventricem et facultatem virtutis pro-creatricem eamque, quae puritatis elTectrix e s t , in unum coire, ut menti duci congruens reddatur civile opus et his ambobus consentaneum fiat opus sacrum. Hic Pythagoricae disciplinae finis est , ut philosophicorum certaminum athleta» toti penitus alati fiant ad adipiscendam divinorum bonorum consortionem, ut quum raortis tenipos advenerit, relicto in terra raortali corpore et exuta ejus natura ad ingrediendum coeleste iter rite accincti sint; tunc enim et in antiqtram statum eos restitutum iri et deos fore, quoad homines dii fieri possunt, carmen in sequentibus declarat.

XXVII. 70—71.

Quodsi relicto corpore ad liberum setherem eomni-\graveris,

eris immortalis deus, incorruptus, negueamplims [morti obnoxius.

Hic est laborum finis pulcherriraus. Hoc, nt ait Plalo , magnum illud certamen et spes magna. Hic philosophiae fructus perfectissimus : huc liieraticae et mysticae artis opus maximum spectat, ut eos qui iter supra descriptum fece-runt conciliatos ad verornm bonorum possessio-nem reducat,' atque ab aerumnis hisce, tanquam

1N AUREUM CARMEN. 481

icpaTixri; xa\ TtXtSTixric; Teyvr,c. TO tieYisxov Ipyov, oixeiwsai piv xa\ ivaYaYeTv irpb? T4 OVTUIC; xaXd, diroXuoai bi TCTIV TTJot Tcdviov, cdt Ix TIVOC; xaTaytiou smjXaiou TTJ« IvuXou s/ovjc, xa\ avaYaYtiv Tcpbc T4« albepiouc; auYoic, xa\ Tai; (laxdpcov ivibpusai vfjooic, Tobc bt4 Tcdv TcpoecpviLuivwv bbeusavTac. Touroic Y P xai TO Tiic dTcobecdsecdc dTcdxeiTai fipac- IrceiSTJ e!c 8etov Ytvoc ou 6tp.cc dcptxvtisOai aXXcp, fj Tto xTT)sa-uivtp dXr)6ttav piv xa\ apetriv iv <|n>y5j, xa6apdTT)Ta bi iv Ttp TCvtupaTtxpi auTTjC, byr||iaTi. OSTCO ^4p iYtlC TI xa\ bXdxXrjpoc Y>vOrievo<; t!c rb TT)<; bpyaiac n><dC cTboc aTcoxaOisTaTat, bi4 tr)c rcpbc TOV dpbbv Xdvov ivcdstcoc dTcoXatxdv iaurdv, xa\ Tcdvra TOV Oeiov xdspov dvaYvcopisac, xat TOV br,pioupYbv Toubt TOU rcavrdc, XOT4 TO buvaTov dvdpuTcto, i^tuptov. TOUTO bi vtvdptvoc ci>c oidv Tt pex4 TT)V xdBapstv , S iti tisiv ot prj t!c Ytrtstv iriitreiv Tctsuxdxcc, Taic piv Yvtdststv ivouTat TO> rcavri, xat icpbc autbv avaYerat tbv 6edv stdpa bi supcpuic iytdv, TOTCOU beiTat e!c xa-TaTaiiiv asTpoetb9j, oTov 6estv STITOIV. npeirot b' av Toi Totourtj) sdipaTi Toicoc b uirb aeXrjvriv Tcposeyidc, coc OTcepeytdv u,iv Ttov cpOapTCdv scapaTCdv, &iro6e6r)X<bc, bi Tcav oupavtcdv, Sv a i S e p a eXeudepov o! IIu6a-vdpttot xaXoustv a !6epa pev,iac duXov xal dtotov otdpa* iXtuOepov Si, coc oXtxcav TcaOrjpdTCdv xaOa-

pdv. Tiouv S exetse eX6tbv Isxat, TJTOUTO, S e)rjciv,es« s e a i dbdvaTOc 6edc dipottaptvoc toic iv dpyrj TWV lirtbv Xey8etstv a8avarotc, Oeoic, ob tpuset dBdvaTOc 6edc. 115; Y&P T 0 ^710 ypbvou Ttvbc Tcpoxd<pav xa\ iTctbebcdxbc e!c dprr9)v xat airo6etoaiv Toic ic, dibiou TOtouTOtc eic Tautbv dv TCOTS xaTasTair,; ArjXoi Si TOUTO 9) TtpoaOrjxr,' T 5 ^4p I s s t a t dSaivaTOc 6ebc ircT)YaY>v, dpSpoTOc, oux I T I 6VT)TOC' fva xax4 d-eaipestv TOU (JpoTou xa\ TOU 6VT)TOU r) 6toirot!a rjptav vorJTat, dre pd) tjuaet pT)bi xar' ousiav rjptv ivuicdp-yousa, dXX' ix icpoxorcTJc xat xat' ircibostv iTttYevopevr,. 'ilc dXXo yiwc, etvat TOUTO Oetuv, dOavaTtdv piv TTJ dvdbtd jOvTiTcdvbeTf, xa6db(d yxyroit.ivutr, ot xa\TSSV dY>u<dv fipcdwv ic; dvaYxr,c uTco6e6r|xa«iv, eTrctp ixeivot piv det vooust TOV 6cdv, oStot bi xa\ e!c dvvotav aUTOU TCOTt TCtTCTOUSlV. Ou ^4p Sr\ TO Tpbov Y VOC Tt-Xtttd6iv r) TOU piaou YEVOITO 4V xpetTTOv, r\ TM icptdroj (sov, dXX4 pevov Tpbov SpotouTai TO> TCptdtoj YIV^ SrcoTtTaYplvov Ttp pescp. 'H Y^P xat4 syestv iv dv6pd>icotc SpcdplvT) icpbc Tobc oupaviouc SpotOTTic r\ir\ Tcpoundpyet TtXetoTepov xa\ TcposcpueaTepov TOIC f)po>i-xoic xat pisotc fivtai. Ka\ OSTOJ XOIVTJ xa\ pia Tcdv-cojv TOSV XoYixfov YevSSv TtXttdTT|C 6tu>pttTai f| rcpbc TOV SriptoupYbv 6ebv Spotdrric. AUTT) Sk 4t\ piv xat toaauTcdc uTcdpyei Toic oSpaviotc* de\ Si pdvov, ouy

ex subterraneo quodam corporeae vitae specu li-beratos ad aetheream lucem evehat atque in bea-torum insulis collocet. His enim prsemii loco etiam relatio inter divos proposita est , quando-quidem neroini in deorum ordinem venire fas est, nisi e i , qui in animo veritatem et virtutem, in spiritali autem ejus vehiculo puritatem ade-ptus sit. Ita enim sanus et integer factus in an-tiqui habitus formam restituitur; quippe qui ad rectam se rationem applicans sese recollegerit et divinum universi ordinem recognoverit ipsum-que hujus universiparentem,quantum homo po-test,invenerit. Post purificationem vero id quoad potest factus, quod ii semper sunt quorum ea est natura ut in hunc mundum decidere non possint, intelligentia cum universo conjungitur, et ad Deum ipsum evehitur : adhaerente autcm corpore* loco eget ad habitandum, talem deside-rans, in quo stellae instar collocetur. Conveniat vero hujusmodi corpori locus ille qtii lunae proxinie subjacet, quippe qui corporibus cor-ruptioni ohnoxiis superior s i t , coelestibus autem inferior, quem Pythagorei liberum cetherem vo-cant, cetherem quidem , ut corpus materiae expers atque aeternum, liberum autem, ut a materias af-fectihus purum. Quid igitur is qui eo pervenerit aliud er i t , quam quod dicit carmen, eris immor-talis deus ? illis similis factus qui carminis initio

immortales dii dicti sunt , non natura immor-tnlis deus. Quo pacto enim quod a certo tempore profecit atque in virtute tantos fecit progressus, ut relaiionem inter divos consequeretur, eandem unquam sortiatur dignitatem, quae in iis est qui ah omni aeternitate tales fuerunt ? Hoc antem id cjuod additur ostendit; verbis enim illis eris im-mortalis deus adjecit incorruptus, neque amplius morti obnoxius, ut eo quod caducum ct mortale est sublato divinitas nohis tributa intelligatur, quippe quae nec natura ncc suhstantia nohis insit, sed profectu et progressu nobis accesserit; ut aliud hoc sit deorum genus, immortalium qui-dem ascensu, mortalium vero descensu, qui etiam heroibus illustribus necessario inferiores sunt , siquidem illi Deum semper intelligunt, hi autem in ejus ignorationem aliquando incidunt. Nequaquam enim tertium genus ad perfectionis

I fastigium evectum aut medio prxstantius aut primo aequale fuerit, sed tertium adhuc manens et medio generi subjectum primo assimilatur. Nam quat in hominihus cernitur cum diis iiri-mortalibus ex habitu orta similitudo : ea perfe— ctior et convenientior jam prius est heroicis et irediis generibus. Sic communiset una omnium generum ratione prxditorum perfectio apparet eorum cum Deo rerum opitice similitudo. Ha?c semper atque eodem modo inest ccelestibus, sem-

484 HIEROCLIS COMMENT. IN AUREUM CARMEN.

toaauTioc. oe TOI; ti.ovtu.oic alOeptot;* OUTC SC de(, oure toaaurto;, TOTC u,eTaTctJJTouaiv aiflepfot; xal eVt YTJC itoXttcueaOat ireajuxdat. Trjv oe jrp(OTj)v xat dptor/jv Stiottootv itpoc Oeov et TIC T5J; ScuTCpac xat TpiTT); «.Jtetxaata; irapdoeiYpa TCOIOTTO,?| afjv oeuTepav TT); TpiTTjC, XC'YOI dv dpOto;. Ou Y&p udvov OXOTCO; iuotto-Ojjvat Tto SrjpttoupYto Ocoi, dXXa xal tb; Tcpdc xavdva, Tf,v dploTTjV f) TT)V ptcoTjv Sptottootv. El Ss drcoXetTtd-ptevot TouTtov, TUY/dvouev o:a; SuvdptcOa TUVSIV, autd TOUTO TO xaTa tpuotv lyoutev, xal TO TCXCIOV TTJC dpctric Iv TOUTtp xapTcouptcOa, Iv Tto TO ptetpov TTJC ouotac TJpttov UTJTC dYvoeiv, ivrjTe ouoyepatveiv. 'AxpoTaTj) of. dpCTT) TOTC T6 TT;; SvjUioupYtac opot; Iptptevetv, oT; TcdvTa xar' eiooc Siaxcxpttai, xal TOTC TTJ; rpovota; eTceoOai vdutot;, St' o&; td Tcdvta, xara ifjv oixetav Stivapttv , Ttpoc TO ouuptcTpov aYaOdv otxetoutat.

TotauTTj TWV Xpuoiuv 'Eirtov fj e;j)YTiat; fiptlv fi-Yove, Tccpteyouoa 4v OUTT, IIuOaYopettov SoYudtojv ptctpTav ouvouytv. "ESct ydtp pfiTe Sv TTJ TWV ITCCOV PpayuT7)Tt OTTJoat TOV XOYOV , (O&TIO Yap dv icoXXi SteXaOev drt xaXto; vevouoOetTiTai,) ptT)Te et; ptTJxoc djtOTcTvat TT)C OXTIC tptXooocptac aurdv, (pteTt ov fio

TOUTO f) XOTU. TOV jtapdvTaXoYOV,) dXXa TO ptctpov T/SIV XOYWV, CJOOV oldv Te, jtpd; TOV TOUTIOV 7toiT)Oao6at vouv, TOOouTOv ptdvov ev aurol; 4;anX(oaavTx;, ooov Ix TWV xaOdXou SoYptaTtov TT) Ttov irctov erjr,YT)tTei jtpoojippujT-TCV. "EoTt Y p oioiv dXXoTi Ijtj) Tauta, f) TeXeioTa-TOC y_apaxr})p tptXoaotpia;, xat TWV xeoaXaitodermptov aut^c SoYptdttov IjtiTopiri, xai UTCO Ttov fjorj TTJV Oetav oiptov dva6e6j|XOTtov ujtOYpajjelaa TOT; IICT' auTodc jtatScuTtxf) OTOiysltooic* d Sf) xal TW OVTI etjcot Ttc dv TJ)C dvOpo)jcfvT,c euYcvclac elvat Y^iopioua xdXXtorov, xatouy £vd; xtvoc TOJV HuOaYopeloJV djcoutvj)udveupi a , oXou ed TOU tepou OUXXOYOU , xal t'o; dv autot CITCOUV, TOU Sptatou jtavTO; djtdjjOeYpta xotvdv. Atd xai vduoc j)V IOJOCV TC dvioTaptcvou; a&Touc dxpoaEoOat TOUTWV Toiv CJctov, uiojtep Tivtov HuOaYoptxtdV Ocopttdv, £vd; TIVO; uravaYtTtdoxovTOc, xai jtpdc lojtcpav eic UJTVOV ptlXXovtac TpejteoOar Sjttdc dv TJJ ouveyeta TJJC puXe-TT,c Ttdv Totouttdv XOYWV l tdVTa Cv a&TOtc droatjivtdot Ti So'YpaTa. *0 Sf) xai f)pt3c JtotcTv Stxatov, Jtpd; TO ouva(oOr,otv TJJC djt' auTtov uij)tXe(a; tk|>i yovv JCOTC xTriaaoOai.

per vero tantuin, nec tamen eodem modo xthereis certo loco manentibus, at neque semper ncque eodem modo xthereis mutationi obnoxiis , quo-m m ea est natura, ut in terris versari possint. Si quis autem primam preestantissimamque cum Ueosimilitudinem secundxet tertixassimilationis exemplar faciat, aut secundam tert ix , recte sen-tiat.Nequeenim idsolumspectatur,ut mundixdi-iicatori Deo similes fiamus, sed etiam ut ad o -ptimam vel mediam similitudinem, tanquam ad norniam, dirigamur. Quodsi his destituti similitu-dinem, qualem possumus, assequamur, id ipsum quod naturx convenit obtinemus et in hoc per-fectum virtutis fructum percipimus, quod naturx nostrx modum nec ignoramus nec xgre ferimus. Summa autem virtus est et creationis finibus, quibus omnia prr species distincta sunt, sese continere, et providentix legibus obtemperare , quibusomniaprosuaquxque facultatead bonuin ipsis accommodatum adducuntur.

Ilujusmodi cst Aureorum Fcrsuum explicatio nostra, qux Pythagoricorum dogmatum mo-dicum conspectum continet. Decebat enim nos neque ad carminis brevitatem expositionem nostram contrahere, (ita enim latuisset mul-

torum prxceptorum pulchritudo, neque ser-monem ad universx philosophi» amplitudinera producere, (id enim majus quid fuisset quain instituti nostri ratio postulat,) sed disputa-tionis modum, quoad potuimus, ad versuura mentem accommodare, tantum in iis solum explanantes, quantum ex universis decretis ad eorum explicationem aptum esset. Nihil enira aliud sunt hi versus, quam perfectissima philo-sophix imago et primariorum ejus dogmatum epitome atque elementaria institutio posterorum gratia scriptis mandata ab iis qui divinam jam viam ascenderant: quos quidem et pulcherrimum humanx ingenuitatis ornamentum esse revera dicere possis, ac non unius Pythagorici dictum memorabile, sed totius sacri collegii , atque ut ipsi vocarcnt, &u.atou universi commune effatum. Unde etiam illis moris erat, et inane e leeto sur-gentes hos versus, tanquam leges quasdara Pythagoricas, recitante aliquo, audire, et ve-speri , quum somno se dare volebant; ut assidna ejusmodi sermonum meditatione viventia in animo efficerent dogmata. Quod sane et nos fa-cere xquum est, ut sensuutilitatis qux ex iis ori-tur tantlem aliquando afGciamur.

notes du mont royal · pdf filenotes du mont royal ceci est une œuvre tombée dans...

Documents