izesuꞌkilisitoꞌnimuꞌgamazi lamineꞌmalekoꞌgizineꞌ … · 2020. 7. 27. ·...

80
1 IZESUꞌ KILISITOꞌNIMUꞌ GAMAZI LAMINEꞌ MALEKOꞌ GIZINEꞌ Malekoꞌ Gizineꞌ Luhuvo Nitekumuꞌ Gomuꞌ Gataaꞌ Gamazi Mene buku neꞌmo nene Izesuꞌ Kilisitoꞌ monovo danavaꞌvemuꞌ lo sotoꞌ neive. Izesuꞌ sotoꞌ ineꞌ gamenelotiꞌ apiꞌ ogo lo sotoꞌ amineꞌza asi monoꞌ noso holo-ngedaaꞌ ive Zohaneꞌ aza apiꞌ ogo eveneꞌ monoꞌ gamazi lo-ngemo alingumuꞌ aka vele-didotiꞌ nene apiꞌ ogo gize neive. Idoꞌ aza initeꞌ mukiꞌ ogo molo ingumukisi idoꞌ eveneꞌ apize ngimineꞌ initeꞌ malatikisi nene lo sotoꞌ ineꞌza Mataioꞌ nehe Lukaꞌ nehe Zohaneꞌ nehe nete li sotoꞌ aniꞌ neꞌmino vaiꞌ ma lo sotoꞌ amive. Zuda ve nabalite Izesuꞌni ningi goseleꞌ angumukisi lo sotoꞌ ogo idoꞌ alingeꞌ nene engiꞌ ebeꞌningutiꞌ Lomaveti ngamaniloꞌ gizebo ve naba nete bililizave li nadii li-ngidahe nemukisi lo neive. Idoꞌ helavo gamene seto hamo ogo vavo Oꞌmosoꞌmo nado do ote-dihe nemukisi lo neive. Mene buku gizive nene gulive ma sainimi amineꞌ neineꞌza gamene galaꞌmudatiꞌ vomine eveneꞌ nete aꞌmine buku nene Malekoꞌ gizineꞌ ve laniꞌ ve. Monoꞌ noso holo- ngedaaꞌ ive Zohaneki idoꞌ aposolo Zohaneki guliveꞌine neꞌmino Malekoꞌ gulive gohi ma nene Zohaneꞌ minineꞌ ve. Idoꞌ eze izelehi gulive nene Maliaꞌ minineꞌ. Idoꞌ aꞌmine izelehi numuꞌve nene Zelusalemila minineꞌ (Aposolo 12:12). Idoꞌ Banabasiki Malekoki ingine hamoꞌ zuho minasineꞌ ve. (Kolosa 4:10) Idoꞌ eveneꞌ ma nete gilaniꞌ nene Izesuꞌni analoꞌ dave nete ve gosoꞌve ma nesi analoꞌ dalisa navo bakaꞌ mino golise lotiꞌ izo vive nene eiꞌ Malekoꞌ minineꞌ noloseive li gilaniꞌ (Malekoꞌ 14:51-52). Ganaꞌ apiꞌ igi monoꞌ gamazi lamineꞌ lilisa ebeꞌ mala vadaa nene

Upload: others

Post on 02-Feb-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 1

    IZESUꞌ KILISITOꞌNIMUꞌ GAMAZILAMINEꞌ MALEKOꞌ GIZINEꞌMalekoꞌ Gizineꞌ Luhuvo NitekumuꞌGomuꞌ Gataaꞌ GamaziMene buku neꞌmo nene Izesuꞌ Kilisitoꞌ monovo

    danavaꞌvemuꞌ lo sotoꞌ neive. Izesuꞌ sotoꞌ ineꞌ gamenelotiꞌapiꞌ ogo lo sotoꞌ amineꞌza asi monoꞌ noso holo-ngedaaꞌive Zohaneꞌ aza apiꞌ ogo eveneꞌ monoꞌ gamazi lo-ngemoalingumuꞌ aka vele-didotiꞌ nene apiꞌ ogo gize neive. Idoꞌaza initeꞌ mukiꞌ ogo molo ingumukisi idoꞌ eveneꞌ apizengimineꞌ initeꞌ malatikisi nene lo sotoꞌ ineꞌza Mataioꞌnehe Lukaꞌ nehe Zohaneꞌ nehe nete li sotoꞌ aniꞌ neꞌminovaiꞌ ma lo sotoꞌ amive. Zuda ve nabalite Izesuꞌni ningigoseleꞌ angumukisi lo sotoꞌ ogo idoꞌ alingeꞌ nene engiꞌebeꞌningutiꞌ Lomaveti ngamaniloꞌ gizebo ve naba netebililizave li nadii li-ngidahe nemukisi lo neive. Idoꞌ helavogamene seto hamo ogo vavo Oꞌmosoꞌmo nado do ote-dihenemukisi lo neive.

    Mene buku gizive nene gulive ma sainimi amineꞌneineꞌza gamene galaꞌmudatiꞌ vomine eveneꞌ nete aꞌminebuku nene Malekoꞌ gizineꞌ ve laniꞌ ve. Monoꞌ noso holo-ngedaaꞌ ive Zohaneki idoꞌ aposolo Zohaneki guliveꞌineneꞌminoMalekoꞌ gulive gohima nene Zohaneꞌ minineꞌ ve.Idoꞌ eze izelehi gulive nene Maliaꞌ minineꞌ. Idoꞌ aꞌmineizelehi numuꞌve nene Zelusalemila minineꞌ (Aposolo12:12). Idoꞌ Banabasiki Malekoki ingine hamoꞌ zuhominasineꞌ ve. (Kolosa 4:10) Idoꞌ eveneꞌ ma nete gilaniꞌnene Izesuꞌni analoꞌ dave nete ve gosoꞌve ma nesi analoꞌdalisa navobakaꞌmino golise lotiꞌ izo vivenene eiꞌMalekoꞌminineꞌ noloseive li gilaniꞌ (Malekoꞌ 14:51-52). Ganaꞌ apiꞌigi monoꞌ gamazi lamineꞌ lilisa ebeꞌ mala vadaa nene

  • MALEKOꞌ 1:1 2 MALEKOꞌ 1:2Malekoꞌ aza Paulole Banabasilesi makaꞌ vaniꞌ. Makaꞌvaniꞌza aza gonoꞌine nene olihe osuꞌ lamidoꞌ hulo-ngedonumuꞌvela tibizo vineꞌ. Neꞌmine ogavo Pauloꞌ aza gohigamenema eleꞌmizo volosa gelamineꞌ. Banabasiꞌ eleꞌmizovolosa gilinekisi Pauloꞌ aza eleꞌmizo volosa gelamineꞌ.Neꞌmine igi lolize gamazi lasidiꞌmo Pauloki Banabasiki in-gine hoꞌlii mini eza ema asineꞌ (Aposolo 13:5-13, 15:37-39).Pauloꞌ aza Silasiꞌni eleꞌmizo Siliala vi Kilikia nivasingumuꞌMalekoꞌ aza Banabasikisi Kipilo ailanila vasineꞌ.

    Alingeꞌ nene Malekoꞌ aza Paulokisi monisa aꞌmidotiꞌnene Petolokisi monasineꞌ (Kol 4:10, Hilemoniꞌ 24, 2 Tim-oteoꞌ 4:11, 1 Petoloꞌ 5:11). Gamene galaꞌmudatiꞌ vomineeveneꞌ nete tiꞌ li laniꞌ: Malekoꞌ aza Petolokisi bizi monaaꞌasivemino Izesuꞌ gamazi lineꞌ idoꞌ initeꞌ ogomolo ingumuꞌPetoloꞌ laaꞌ ineꞌ gamazi nene gizineꞌ ve laniꞌ.

    Mene buku nene Zuda ve minamaniꞌ heta atoꞌ vemuꞌMalekoꞌ gize-ngidive lo mo sotoꞌ o neive. Nanitekumuꞌ,aza nene Zuda veliti gamaziꞌinemukisi monovoꞌinemukisineꞌmino neive lo laaꞌ ive minineꞌ ve. Eveneꞌ mukiꞌ nete gi-laniꞌ neneMalekoꞌ aza Lomavetinguꞌmino aꞌminguꞌ Izesuꞌevenele zuho minaniꞌ nene Izesuꞌ amuzoꞌve ngelebizele-samuꞌ gizineꞌ ve laniꞌ.

    Monoꞌ Noso Holo-ngedaaꞌ Ive Zohaneꞌ Monoꞌ Gamazi Lo-ngimineꞌ

    (Mataioꞌ 3:1-12; Lukaꞌ 3:1-18; Zohaneꞌ 1:19-28)1 Oꞌmosoꞌmi gipele Izesuꞌ Kilisitoꞌ ezemuꞌ gamazi

    lamineꞌ nene ganaꞌ apiꞌ ogo sotoꞌ ineꞌ ma tiꞌ lo neive:2 Oꞌmosoꞌmi gamazi lo sotoꞌ o-ngemaaꞌ ive polohete magulive Isaiaꞌ aza luhuvo ma gizinguꞌ Oꞌmosoꞌmo guvelesivemuꞌ gamazi lo-imineꞌ nene tiꞌ lo gize neive:Gelezo. Naza neze gamazi lo-ngeme ngemeꞌ ilive imise-

    lekuvo

  • MALEKOꞌ 1:3 3 MALEKOꞌ 1:11aza do gomuꞌ molo akaka vele-gedeleseive.3 Ebeꞌ hadivelatiꞌ ve maliꞌmo asi naba ma tiꞌ lo nolive:Guvelesi ve alingumuꞌ ve li akaꞌve di vaꞌvaꞌ igi di lisiheꞌ i-

    dilo.4 Aꞌmine neꞌmine lidoꞌ eꞌmeto eveneꞌ monoꞌ noso holo-ngedaaꞌ ive Zohaneꞌ aza misubo hadiveuꞌ vo sotoꞌ ogoeveneꞌ tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Oꞌmosoꞌmo lengiꞌ lihimetinehulo-lengedelingumuꞌ ve li lutine di velepeꞌ izi monoꞌnoso hilalo lo lo-ngeme ngemeꞌ ogo minineꞌ. 5 MinavoZudaia misubokotikisi Zelusalemi numungutikisi eveneꞌmukiꞌ ezela vi heteli lihimeꞌine li sotoꞌ ikevo Zodaninosouꞌ noso holo-ngidineꞌ. 6 Zohaneꞌ aza kamela izezopovodunuꞌ liliꞌ aniꞌ geneganaꞌve izo ize losuvodunuꞌ liliꞌaniꞌ leti ma gopololoꞌ izineꞌ. Idoꞌ nosoꞌ niteꞌve naaꞌ ineꞌnene maꞌnabuso idoꞌ himoni novozo nesi no minaaꞌ ineꞌ.7No mino eveneꞌ tiꞌ lo lo sotoꞌ ogo lo-ngeme ngemeꞌ ogominineꞌ: Eveneꞌ meheꞌnela alingeꞌ ma nave nene nezesinivileꞌ o-nedosa ve naba ve. Naza aꞌneꞌmineꞌmine gobonigono do-do eiꞌ suuꞌvelotiꞌ nalaꞌve nesi nene gubiꞌ izo apasehulo-delodoꞌ nene mo lisiheꞌ amuve. 8 Naza noso holo-lingiduvoniꞌ nene haza nosotunuꞌ holo-lingiduve. Neneiha aꞌmine ve neꞌmo noso neꞌmine holo-lengedelineꞌnene Oꞌmosoꞌmi Sikalahukisi ne neive.

    Zohaneꞌ Noso Holo-davo Sataniꞌmo Izesuꞌni EmenguꞌMolaniꞌ Gamazi

    (Mataioꞌ 3:13–4:11; Lukaꞌ 3:21-22; 4:1-13)9 Aꞌmine gamene neuꞌ Izesuꞌ aza nGalilaia misubouꞌ

    numuno ngomo ma Nasalete nene hulo vo hetelavo Zo-haneꞌ aza Zodani nosouꞌ holo-dineꞌ. 10Holo-davo nosoutiꞌdizosa aꞌmidoꞌ ningineꞌ nene okulumoꞌ ne ngoloꞌ lavoSikalahuꞌ neꞌmo nama viluso neꞌmino lulouꞌ dizelesa no-limivo ningineꞌ. 11 Neꞌmine ogavo Okulumokutiꞌ gamazitiꞌ lo limineꞌ: Gazanenevoꞌneloꞌ gipeꞌnehamoꞌ nenenane.Gezemuꞌ nene mo muluꞌneuꞌ lamineꞌ nogiluve.

  • MALEKOꞌ 1:12 4 MALEKOꞌ 1:2212 Idoꞌ nelotiꞌ geto Sikalahuliꞌmo Izesuꞌni nene hadive

    misubouꞌ imiselavo vineꞌ. 13Vavo aꞌmida nene Sataniꞌmoemenguꞌ moloꞌmo novivo gamene foti (40) vineꞌ. Idoꞌaꞌmidanene Izesuꞌ aza loposonamagahaminaaꞌ adaneivoangeloꞌ nete nasahiliꞌ i-dii hize eleꞌ i-di minaniꞌ ve.

    Izesuꞌ Aza Gonoꞌve Apiꞌ Ogo Do Alahaꞌ Daaꞌ Ave SetaꞌveSetaꞌve Eiꞌ Eꞌmetilizave Lo Asi Lo-ngedo Do Giꞌmizineꞌ

    (Mataioꞌ 4:12-22; Lukaꞌ 4:14-15; 5:1-11)14 Idoꞌ Zohaneꞌni nalatoꞌ huli-dikevo neivo Izesuꞌ aza

    nGalilaia misubouꞌ vo Oꞌmosoꞌmi gamazi lamineꞌ lo so-toꞌ ogo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: 15 Gamene nene mo ogave.Oꞌmosoꞌmo gizebo o-ledelineꞌ gamene alitave. Nemuꞌnene lingine lutine di velepeꞌ izi gamazi lamineꞌ mene gilieleꞌvoleꞌ ilo lo lo-ngimineꞌ.

    16 Idoꞌ Izesuꞌ aza nGalilaia noso ohunonabaꞌmi gahevelanomono Simoniki nakunolo Adeleaki ingine alahaꞌ daaꞌasive minasinako alahaꞌ daaꞌ asineꞌ golalezeꞌine nenealahaꞌ dalisa nosouꞌ nihulasivo ningineꞌ. 17 Ningo tiꞌ lolo-ngimineꞌ: Lingine igi neꞌmetilizo. Alahaꞌ daaꞌ nasineꞌneꞌmini eveneꞌ di nenita igaꞌ ilisive lo lengeleꞌmize mo-laloze. 18 Neꞌmine lavo ingine liteꞌ li alahaꞌ daaꞌ asineꞌgolalezeꞌine hitiki eꞌmeti vasineꞌ.

    19 Ve sitaꞌ nene do giꞌmizo ngomo ma novo aza Zebe-daioꞌ gipele sitaꞌ Zakoboki nakunolo Zohaneki sipiuꞌ minialahaꞌ daaꞌ aniꞌ golalezeꞌine nene ongoti di lamineꞌ nasivoningo 20 asi lo-ngemavo gili meꞌnibo Zebedaioꞌnisi agov-eꞌvesi sipiuꞌ huli-ngimiki eꞌmeti vasineꞌ.

    Sikalahuꞌ Goloso Lulouꞌ Minive Izesuꞌ Do Lamineꞌ O-dineꞌ(Lukaꞌ 4:31-37)

    21 Ingine vi Kahanaumi numunguꞌ mini holiseꞌ gamenenaba ogavo monoꞌ numunguꞌ dizi Izesuꞌ monoꞌ gamaziapize ngimineꞌ. 22 Idoꞌ apize ngimineꞌ gamazimuꞌ nene

  • MALEKOꞌ 1:23 5 MALEKOꞌ 1:31voꞌine vavo upuhoꞌ aniꞌ. Ee, aza monoꞌ apize ngimineꞌnene avoꞌningeliti monoꞌ gamazi apizi ngimaaꞌ avete apizingimaaꞌ aniꞌ neꞌmino apize ngemamo asi gamazi melehoneꞌmineꞌmo apize ngimineꞌ gelavo nemuꞌ voꞌine vavoupuhoꞌ aniꞌ ve.

    23 Neꞌmine nilavo aꞌmine monoꞌ numuꞌninguꞌ nene vema minineꞌ. Aꞌmine veꞌmi lulouꞌ nene eveneliti luteuꞌdo goloso ogaꞌ ive Satanilatiꞌ sikalahuꞌ nene minavo azagekeꞌ lo tiꞌ lo lineꞌ: 24 Nasalete ve Izesuvo, leliꞌ nonidamene nanimuꞌ ane. Gaza do goloso o-ledelesa abe. Gezenene naza mo ningo gele nouve ma nene nane. Gazanene Oꞌmosolatiꞌ kegeso lamineꞌ minanive ma nene nane.25Neꞌmine lineꞌza Izesuꞌ aza elemo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Gamazilamo zegeneꞌ oko mino eveneꞌ hulo-do lemo ogo vozo.26 Neꞌmine lavo aꞌmine sikalahuꞌ goloso nene vauve eloeveneꞌ do upuhoꞌ ogo do gesevase ize-do gekeꞌ naba loluloutiꞌ lemo vineꞌ. 27 Neꞌmine ogo lemo vavo eveneꞌingine ningi upuhoꞌ igi angise okoꞌninguꞌ longoꞌ i hulivoleloꞌ meloꞌ igi tiꞌ li laniꞌ: Mene nani suno ve. Vemene amuzo vemino sikalahuꞌ goloso gamazi lo-ngemavogamaziꞌve gili daaꞌ nave li li voleloꞌ meloꞌ aniꞌ. 28Neꞌmineikevo guvele nene hutileꞌ ogo nGalilaiamisubouꞌ numudoꞌnamadoꞌ mone osuꞌ lineꞌ.

    Petoloꞌ Elenahi Izelehine Izesuꞌ Do Lamineꞌ O-do Initeꞌ GiziDave Mukiꞌ Do Lamineꞌ O-ngidineꞌ

    (Mataioꞌ 8:14-17; Lukaꞌ 4:38-41)29Neꞌmine ogavomonoꞌ numungutiꞌ limi Simoniki Ade-

    leaki numuꞌninguꞌ Zakobole Zohanelesi dizaniꞌ. 30Simoniꞌelenahi izeleho nene okoꞌnoloꞌ oloꞌ ahuꞌ lavo ongo neivonemuꞌ Izesuꞌni geti li-imaniꞌ. 31 Li-imikevo aza neida voanaloꞌ do do ote-davo okoꞌnoloꞌ oloꞌ ahuꞌ lineꞌ niteꞌ neneaꞌmidoꞌ geto hulo-davo lamineꞌ gelo nosoꞌ niteꞌ gize vataꞌo-ngedo nasahiliꞌ o-ngidineꞌ.

  • MALEKOꞌ 1:32 6 MALEKOꞌ 1:4132 Idoꞌ nivengaꞌ hoꞌ lemavo initeꞌ gizi davesi luꞌninguꞌ

    sikalahuꞌ goloso minivesi mukiꞌ ezela ngeleꞌmizi di ikaꞌikaꞌ aniꞌ. 33Aꞌmine numudotiꞌ alevemukiꞌ nene igi gatedoꞌdi geseꞌ aniꞌ. 34 Neꞌmine ikevo aza initeꞌ ato atoliꞌminegizi dave mukiꞌ do lamineꞌ o-ngedo sikalahuꞌ golosomukiꞌ eveneꞌ maliti luꞌningutiꞌ ngimiselo do hulineꞌ. IdoꞌSikalahuꞌ goloso ingine eze ningi lamineꞌ igi gili nizaniꞌnenako gamazi lamilo lo lo-ngemo ngimiselo do hulineꞌve.

    Izesuꞌ Monoꞌ Lo-ngeme ngemeꞌ Ogo nGalilaia MisuboukoMoneꞌmo Vineꞌ

    (Lukaꞌ 4:42-44)35 Nedengaꞌ goꞌ olihe lamivo Izesuꞌ aza oto guviseuꞌ

    eveneꞌ nizamanguꞌ vo Oꞌmosola lo minineꞌ. 36 Tiꞌ neivoSimoniꞌ nene gonolomotesi ingine viseꞌ iꞌmi vaniꞌ. 37Ningitiꞌ li li-imaniꞌ: Eveneꞌ mukiꞌ gezemuꞌ viseꞌ nave. 38 Li-imikevo aza tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Naza monoꞌ lo sotoꞌogo lo-ngemelongisi numuno ebeꞌ avitoꞌ minaniꞌ nelavukeleꞌzo. Naza nene mo neꞌmine olove losa uvoniꞌ ve lolo-ngimineꞌ. 39Neꞌmine lo aza mono monoꞌ numuꞌninguꞌmonoꞌ lo sotoꞌ o-ngemeꞌmovo idoꞌ sikalahuꞌ goloso eveneꞌmaliti luꞌninguꞌ dizi minaniꞌ nene ngimiselo huloꞌmo vonGalilaia misubouꞌ minaniꞌ ebeꞌ mukikuꞌ nene mone osuꞌlineꞌ.

    Izesuꞌ Aza Ganadise Gize Dave Ma Do Lamineꞌ O-dineꞌ(Mataioꞌ 8:1-4; Lukaꞌ 5:12-16)

    40 Idoꞌ ganadise gize dave maliꞌmo ezela ogosa obuvolohize emo amuzonga lo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Gaza do lamineꞌo-nedelineꞌ amuzokasi naineꞌ nene naza mo gele minodo lamineꞌ o-nedeline lo gele nouve. Gaza do lamineꞌo-nedelesa gele nabe. 41 Neꞌmine lavo Izesuꞌ mulunohukavo ganadise gizi dave i-ngidisaꞌmaniꞌ initeꞌ o-doana hulo molo okoꞌnoloꞌ hito tiꞌ lo lo-imineꞌ: Naza do

  • MALEKOꞌ 1:42 7 MALEKOꞌ 2:5lamineꞌ o-gedelesa gele nouve. Nemuꞌ gaza lamineꞌ ozo.42 Neꞌmine lavo ganadise neꞌmo liteꞌ lo okoꞌnolotiꞌ hulo-do vavo lamineꞌ gilineꞌ. 43 Lamineꞌ gelavo Izesuꞌ aza getogamazi amuzo molo lo-emo imiselo nohulo tiꞌ lo lineꞌ:44 Gele nabe. Gaza lamineꞌ aineꞌ monovo nene eveneꞌhamokisi lo-ngemamozo. Evenetoꞌ medelo mino Oꞌmosoiniteꞌ lehize-daaꞌ ive neꞌmo ganadise okongalotiꞌ hulo-gedo vineꞌ nene ningo lo sotoꞌ ogavo gaza lamineꞌ aineꞌnemuꞌ nene evenelite ningi gililizangumuꞌ ve lo neꞌmineozo: Ganadise gizi dave ingine lamineꞌ igi ma ize initeꞌneꞌmine neꞌmine Oꞌmoso imilisave lo Moseꞌ lo huko lidoꞌnene eꞌmeto evenetoꞌ medelo mino Oꞌmoso initeꞌ lehize-daaꞌ ive nene initeꞌ ma Oꞌmoso olokuꞌ gize emelingumuꞌnene do vo emezo lo lo-imineꞌ. 45Neꞌmine lo lo-imineꞌzave aza vo aꞌmine gamazi apiꞌ ogo veteteꞌ ogo do hutileꞌineꞌ. Neꞌmine ogavo nemuꞌ nene eveneꞌ gili Izesuꞌnilisilizaniꞌ o vivo aza nene numuno ebekuꞌ sotoꞌ vamilidoꞌogavo haza guvisela neivo numudoꞌ namadoꞌ ve neneezela igivoꞌ minaniꞌ ve.

    2Izesuꞌ Aza Gebili Ma Do Lamineꞌ O-dineꞌ(Mataioꞌ 9:1-8; Lukaꞌ 5:17-26)

    1 Gamene ma ogo vavo Izesuꞌ aza Kahanaumi nu-muda tibizo ogo aꞌmida numuꞌvela neivo nemuꞌ eveneꞌingine gili 2 igi di geseꞌ igi gikiꞌ goloso adiꞌmo gate-dokisi vovosi ma minamineꞌ. Neꞌmine ikevo aza monoꞌgamazi lo-ngemo minineꞌ. 3 Tiꞌ neivo inginelatiꞌ vesitaꞌve sitaꞌve nete gebili ma ngakatoꞌ mili di navo eveneꞌmalite ezela ngeleꞌmizi alisa aniꞌza 4 eveneꞌ mukiꞌ gikiꞌikevo neꞌmo neida di vamilizaniꞌ ogavo nubitoꞌ dizi Izesuꞌminineꞌ lisiheleloꞌ numuno nubikuꞌ bili heteli gebili ongominineꞌ ngakaꞌ nene nalatoꞌ hulikevo limineꞌ. 5 Aꞌminehulave nete ha do lamineꞌ o-deleseive li gili eleꞌvoleꞌ aniꞌ

  • MALEKOꞌ 2:6 8 MALEKOꞌ 2:15nene ningo gelo Izesuꞌ aza gebili ve nemuꞌ tiꞌ lo lineꞌ:Gipeꞌneho geiꞌ lihimeka nene mo apase-gedekuve. 6 Lavoavoꞌningeliti monoꞌ apizi ngimaaꞌ ave ma aꞌmida minavenete gaꞌninguꞌ tiꞌ li gili minaniꞌ: 7 Eveneꞌ me ve nenenanimuꞌ neꞌmine nolive. Oꞌmoso ivileꞌ o-daaꞌ gamazilave. Oꞌmosoꞌmovoꞌ lihimete hulo-ledaaꞌ ive ne neive ligili minaniꞌ. 8 Tiꞌ li gilaniꞌ nene Izesuꞌ aza lulouko gelotiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Lingine nanimuꞌ gatinguꞌ neꞌmine linigilave. 9 Lingine nenikumuꞌ nene sozavoꞌ laaꞌ neive ligilaaꞌ nahe. Gebili nemuꞌ lihimeka mo hulo-gedekuveluvoniꞌ nene soza lolohe lamineꞌ lolohema gilamilisave lolapa nomivo noluvoniꞌza sozaloꞌ ve minuvodini ve gebilinemuꞌ naza oto vozo nolo-duvo oto vamivo soza luvoniꞌnene sotoꞌ ogavo novozo helalove lo gelo oto vozo loma lamuvodine. 10 Ne neiha Oꞌmosolatiꞌ ve gihile nazamisubouko lengiꞌ lihimetine apase-lengedaaꞌ amuzo donouve luvoniꞌ nene soza lamo mo laminetoꞌ noluvoniꞌnene ningi gililizangumuꞌ naza idise ogo molo oloniꞌiniteꞌ nene ningilo. Neꞌmine lo gebili nemuꞌ tiꞌ lo lo-imineꞌ: 11 Tiꞌ lo nolo-gimuve. Gaza oto ngakaka do gehonumungala vozo. 12 Lavo mukitoꞌ ningi nizavo geto otongakaꞌve do geho vineꞌ. Neꞌmine ineꞌ nemuꞌ eveneꞌ mukiꞌingine golize li Oꞌmoso opoꞌni li tiꞌ li laniꞌ: Laza gomuꞌiniteꞌ neꞌmine ma ningesaꞌmuneꞌ ve li laniꞌ.

    Izesuꞌ Leviꞌni Asi Lo Do Giꞌmizineꞌ(Mataioꞌ 9:9-13; Lukaꞌ 5:27-32)

    13Neꞌmine ogavo Izesuꞌ aza noso ohuno gahevela tibizovineꞌ. Vavo eveneꞌ mukiꞌ ezela ikaꞌ ikaꞌ navo aza monoꞌapize ngemeꞌmo vo minineꞌ. 14 Neꞌmine oꞌmo novoAlahaioꞌ gipele Leviꞌ aza takisi moni daaꞌ ineꞌ opisiꞌveuꞌgono do neivo ningo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Gaza neꞌmeto ano.Neꞌmine lavo aza oto eꞌmeto vineꞌ.

    15 Vi eze numuꞌveuꞌ Izesulesi nosoꞌ niteꞌ ni nizavomonovo goloso igi takisi moni daaꞌ avesi idoꞌ Zuda veti

  • MALEKOꞌ 2:16 9 MALEKOꞌ 2:21louꞌ gamaziloꞌ eꞌmete lamineꞌ isaꞌmave gohi ma nesimukiꞌ eꞌmeti vaniꞌ nenako eze izipahala zuhosi mukitoꞌmakatoꞌ nosoꞌ niteꞌ ni minaniꞌ. 16 Neꞌmine igi nizavoHalisaioꞌ eveneliti monoꞌ apizi ngimaaꞌ ave ingine Izesuꞌnene takisi moni daaꞌ avesi idoꞌ Zuda veti louꞌ gamaziloꞌeꞌmete lamineꞌ isaꞌmavesi nosoꞌ niteꞌ makaꞌ ninavo ningiizapahala zuho tiꞌ li longoꞌ i-ngidaniꞌ: Aza takisi monidaaꞌ ave golososi idoꞌ lihime daaꞌ ave lingesi makaꞌ mininanimuꞌ nosoꞌ niteꞌ ninave. 17 Likevo gelo Izesuꞌ aza tiꞌ lolo-ngimineꞌ: Luso ve aza lamineꞌ haza minave do lamineꞌo-ngedelesa osaꞌmiha initeꞌ gizi davemukovoꞌ nene ogaꞌneive. Naza aꞌmine aꞌmine ogo eveneꞌ lisiheꞌ i minavemuꞌamuvoniꞌza eveneꞌ lihimeꞌinesi vemuꞌ uvoniꞌ ve.

    Nosoꞌ Niteꞌ Malise Ogakumuꞌ Izesuꞌni Longoꞌ I-daniꞌ(Mataioꞌ 9:14-17; Lukaꞌ 5:33-39)

    18 Gamene ma Zohaneꞌ izipahala zuhosi Halisaioꞌevenekisi monoꞌinemuꞌ gili nosoꞌ niteꞌ malise igi nizavoeveneꞌ linge ma Izesuda igi tiꞌ li longoꞌ i-daniꞌ: Zohaneꞌizipahala zuhosi Halisaioꞌ eveneliti izipahaꞌine zuhosiingine nosoꞌ niteꞌ malise igi nizaha geze izipaha zuhonosoꞌ niteꞌ malise amave. Ne nanimuꞌ nave. 19 Longoꞌi-dikevo aza tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Ve maliꞌmo veneꞌ di im-iliza gameneuꞌ olize izo nosoꞌ niteꞌ gize vataꞌ ogo ezezuho molo-ngedavo ingine aza aꞌminguꞌ neivo mulumogili-di nosoꞌ niteꞌ malise ilizadoꞌ nehe. Ne nomive.Veneꞌ dalosa ive aꞌminguꞌ ha neivo ma nosoꞌ niteꞌ ngelimalise amilisave. Aꞌmine aꞌmine igi naza nouvosa nenelamineꞌ gili nizanako nosoꞌ niteꞌ malise amilizaha 20 engiꞌvovoꞌningutiꞌ biluvalite neze neleꞌmizi di vilizaniꞌ gamenenene mo aliteleseive. Aꞌmine gamene alitavo mulumogilisa nosoꞌ niteꞌ malise ilisave.

    21 Idoꞌ lavolavo gosohototiꞌ ngomo ma huki saketilitehe hukidoꞌ mili ongotilizaniꞌ nene lavolavo gosohoꞌ

  • MALEKOꞌ 2:22 10 MALEKOꞌ 2:27neꞌmo geleleheꞌ ogavo saketi litehe nene naba hukalinakolavolavo ngomo ma olihe ngingili lamineꞌ nene saketiliteheloꞌ mili ongotisaꞌmave. 22 Idoꞌ aꞌmineꞌmine igilingine vaini noso gosohoꞌ neꞌmo memeꞌ ize losuvodunuꞌliliꞌ aniꞌ gomise nene izo pouꞌ lavo vaini noso nene lepovo gomiseꞌvesi nene goloso ogalive li vaini noso gosohoꞌgituhoꞌ galakalaꞌ neidiꞌmo nene lulu izavo gomise litehe-liꞌmo gipu lo hukilineꞌ o mininguꞌ nene ma ohizi milisaꞌ-mave. Vaini noso gosohoꞌ gituhoꞌ galakalaꞌ neivo nenememeꞌ ize losuvo gosohotunuꞌ liliꞌ aniꞌ gomise gosohokuꞌnene ohizesoꞌ o neive. Neꞌmine lineꞌ nene aza monoꞌ lo-ngemaaꞌ ineꞌ nene gosohoꞌ nenako izipahala zuho igi miliilizaniꞌ monovo neꞌmo aꞌmine Zuda veti monovo litehemaloꞌ vo damingumuꞌ nene lineꞌ ve.

    Holisekuꞌ Izesuꞌ Izipahala Zuho Viti Godololatiꞌ Gihile IliNiꞌmi Vaniꞌ

    (Mataioꞌ 12:1-8; Lukaꞌ 6:1-5)23Holiseꞌ gamenemauꞌ Izesuꞌ izipahala zuhosi viti min-

    guꞌ nivavo izipahala zuhote viti godololatiꞌ gihile ili niꞌmivaniꞌ. 24Neꞌmine iꞌmi vaniꞌ nemuꞌ Halisaioꞌ eveneꞌ maliteIzesuꞌni tiꞌ li li-imaniꞌ: Ningezo. Leze louꞌ gamaziteuꞌ neneholiseꞌ gameneuꞌ gono damilo li nizaniꞌ mako neꞌminenanimuꞌ nave. 25 Likevo aza tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Davidiꞌ ezeevenele zuhosi nosoꞌ niteꞌine nomivo gaꞌna hili nizadoꞌaza initeꞌ ineꞌ nemuꞌ gati gilisaꞌmahe. 26 Adoꞌ Abiatalaꞌevenetoꞌ medelo mino Oꞌmoso initeꞌ lehize-daaꞌ ive nabaminineꞌ gameneuꞌ Davidiꞌ aza Oꞌmosoꞌmi numunguꞌ dizoOꞌmosoꞌmi veleloꞌ milaaꞌ aniꞌ beleti nene do azasi makaꞌmonavesi ngemavo naniꞌ. Aꞌmine beleti nene haza venamilizave li evenetoꞌ medeli mini Oꞌmoso initeꞌ lehize-daaꞌ avetevoꞌ nalizave li li hukikaniꞌ beleti nene goponaniꞌ ma ve. 27 Neꞌmine lo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Oꞌmosoꞌmoeveneꞌ do sotoꞌ molaniꞌ nene holiseꞌ gamene hize eleꞌilizangumuꞌ ve lo do sotoꞌ molaniꞌ nomive. Asi holiseꞌ

  • MALEKOꞌ 2:28 11 MALEKOꞌ 3:7-8gamene neꞌmo nene eveneꞌ hize eleꞌ o-ngedaaꞌ ilive losaevenekumuꞌ do sotoꞌ molaniꞌ ve. 28 Nemuꞌ nene nazaOꞌmosolatiꞌ ve gihile naza nene holiseliꞌmi melehosi minoaꞌmine holisekuꞌ iliza initekumuꞌ idoꞌ amiliza initekumuꞌlaaꞌ uve nene nenikovoꞌ nouve lo lineꞌ ve.

    3Izesuꞌ Aza Ana Goloso O Vive Ma Do Lamineꞌ O-dineꞌ(Mataioꞌ 12:9-14; Lukaꞌ 6:6-11)

    1 Mino monoꞌ numunguꞌ gohi dizineꞌ. Aꞌmida ve maana hamoꞌ ma goloso ogo gilizevo o vineꞌ nene omoneivo 2 eveneꞌ ma nete holiseꞌ gamene neinako Izesuꞌ dolamineꞌ o-delineꞌ nene holisekumuꞌ laniꞌ louꞌ gamazi manene avutoꞌ oloseinako nemuꞌ goniꞌ o-delone li ningilisagizebo igi minaniꞌ. 3 Tiꞌ igi nizavo Izesuꞌ aza ana golosoo vivemuꞌ tiꞌ lo lineꞌ: Vovoteuꞌ ote minezo. 4 Lo eveneꞌlongoꞌ o-ngidineꞌ: Leze louꞌ gamazite neꞌmo nadive loneive. Holiseꞌ gameneuꞌ nene monovo lamineꞌ ilo loneihe. Monovo goloso ilo lo neive. Adoꞌ eveneꞌ di lamineꞌi-ngidilo lo neihe. Eveneꞌ ngibili hililo lo neive lo longoꞌogo lineꞌza gamazi di tibizi lamavo 5 izeboloꞌ molavovele do eza ema ogo vonuꞌ goloso ngebelo luꞌine gaꞌinengi lo tile vineꞌ minangumuꞌ mulumoꞌine ninge-ngidineꞌ.Neꞌmine ogo ana goloso o vive ma nene tiꞌ lo lo-imineꞌ:Anga do pehe lozo. Neꞌmine lavo ana do pehe lavo gohilamineꞌ ineꞌ. 6Neꞌmine ogavo Halisaioꞌ eveneꞌ ingine limibililizaniꞌ aka di sotoꞌ ilisa aꞌmidoꞌ geti Helodeꞌ zuhosimulise mili gamazi di hamoꞌ aniꞌ.

    Izesuꞌ Noso Gahevela Neivo Eveneꞌ mukiꞌ Ezela Gikiꞌ Gikiꞌ IgiDi Geseꞌ Aniꞌ

    7-8 Neꞌmine ogavo Izesuꞌ aza aꞌmine ebeꞌ hulo izipahalazuho ngeleꞌmizo noso ohuda limineꞌ. Lemavo nGalilaiamisubokotiꞌ nene eveneꞌ vaiꞌ goloso eꞌmeti aniꞌ. Idoꞌ

  • MALEKOꞌ 3:9 12 MALEKOꞌ 3:19eveneꞌ Zelusalemi numudotikisi Zudaia misubo linge-latikisi ma avo idoꞌ Idumaia misubokotikisi ma avo idoꞌZodani noso helalatikisi ma avo idoꞌ linge ma Tilo nu-mudotikisi Sidoni numudotikisi aniꞌ. Aꞌmine eveneꞌ vaiꞌgoloso aniꞌ nete Izesuꞌ ogo molo minineꞌ initeꞌ nemuꞌnene gilaniꞌ nenako nemuꞌ ezela aniꞌ. 9 Neꞌmini ikevo digeseꞌ ave ingine gikiꞌ gikiꞌ igi di langoloꞌ i-nidikelizave losipi ma di igi di mili-nidilo lo izipahala zuho lo-ngimineꞌ.10 Idoꞌ sipiuꞌ minelove lineꞌ nene nemuꞌ lineꞌ ve: Eveneꞌmukiꞌ do lamineꞌ o-ngedo miningumuꞌ nene initeꞌ gizidave vaiꞌ ingine okoꞌnoloꞌ do gelelone li ezela igi okoꞌnidoꞌokoꞌnidoꞌ igi di langoloꞌ i-dilizaniꞌ ineꞌ. 11 Idoꞌ neꞌminenavo eveneꞌ luꞌninguꞌ minaniꞌ sikalahuꞌ goloso nete ezeningi gizenela limi ingi gekeꞌ naba li tiꞌ li likaꞌ likaꞌ igiminaniꞌ: Gaza Oꞌmosoꞌmi gipele ma ne nane. 12 Likevoaza nene neꞌmo ma ve li neze monovo li sotoꞌ sotoꞌ igi li-ngimamilo lo amuzo molo lo huko lo-ngimineꞌ.

    Izesuꞌ Izipahala Tuvelu (12) Do Kegeso Do giꞌmizineꞌ(Mataioꞌ 10:1-4; Lukaꞌ 6:12-16)

    13 Idoꞌ Izesuꞌ aza gololoꞌ dizo eiꞌ gala gilidoꞌ eveneꞌ mavise lo-ngemavo ezela aniꞌ. 14 Ikevo aza ve tuvelu dokegeso nenikisi monelone lo idoꞌ ngimiselekuvo monoꞌli sotoꞌ igi li-ngimilizave. 15 Idoꞌ amuzo ngemekuvo dimini eveneꞌ luꞌningutiꞌ sikalahuꞌ goloso ngimiselilizavelo do kegese-ngidineꞌ. 16 Do kegese-ngidive ve tuvelunete guliveꞌine nene neꞌmino neive: Simoniꞌ gulive gohima nene Petoloꞌ ve lo molo-dineꞌ 17 idoꞌ Zebedaioꞌ gipeleZakobolesi akunolo Zohanelesi guliveꞌine Boanelegesiꞌve lo molo-ngidineꞌ. Leze gamaziteutiꞌ nene goꞌ ngililigili vasineꞌ ve losa ve. 18 Idoꞌ Adeleaꞌ idoꞌ Hilipoꞌ idoꞌBatolomaioꞌ idoꞌ Mataioꞌ idoꞌ Tomasiꞌ idoꞌ Alahaioꞌ gipeleZakoboꞌ abalaho idoꞌ Tadaioꞌ idoꞌ Simoniꞌ aza Loma vengimiselelone lo amuzonga laaꞌ ive nesi 19 idoꞌ alingeꞌ

  • MALEKOꞌ 3:20 13 MALEKOꞌ 3:29Izesuꞌni do sotoꞌ o-do biluvaliti aꞌninguꞌ molave Keliotoebekutiꞌ ve Zudaꞌ nesi nene minaniꞌ ve.

    Izesuꞌ Lulouꞌ Belezebuloꞌ Neive Laniꞌ Gamazi(Mataioꞌ 12:22-32; Lukaꞌ 11:14-23; 12:10)

    20 Izesuꞌ aza numunguko vineꞌ. Vo neivo eveneꞌmukiꞌ gohi igi di geseꞌ adiꞌmo veꞌine initekisi namaniꞌ.21 Neꞌmine igi nizavo eze zuho ingine gili eleꞌmizi alisavaniꞌ ve. Idoꞌ eleꞌmizi alisa vaniꞌ nene aza mo negi hizaveli laniꞌ nenako nemuꞌ eleꞌmizi alisa vaniꞌ ve.

    22 Idoꞌ avoꞌningeliti monoꞌ apizi ngimaaꞌ ave Zelusaleminumudatiꞌ ave ingine tiꞌ li li minaniꞌ: Ve mene sikalahuꞌgoloso ngimiselo do nohulineꞌ nene engiꞌ guveꞌinesi venaba Belezebuloꞌ lulouꞌ mino aꞌmine sikalahuꞌ golosolitiguveꞌinesi ve naba neꞌmo amuzo emavo nedunuꞌ do no-hulineꞌ ve. 23 Tiꞌ li nizavo Izesuꞌ vise lo-ngemo anezagamazi tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Satani neꞌmo Satani nene nadoimiselelive. 24 Misubo mauꞌ eveneꞌ engikuꞌ lovo hizi vieza ema ilizaniꞌ nene vi gopoꞌnapa ilisave. 25 Idoꞌ eveneꞌhamoꞌ zuho vi eza ema ilizaniꞌ nene vi gopoꞌnapa ilisave.26 Aꞌmine aꞌmine igi Sataniꞌmi zuho ingine vi eza ema igiminadini nge lami diꞌmozi osuꞌ li ma minamadine.

    27 Eveneꞌ maliꞌmo ve ma gasava daaꞌ ive miniveliꞌminumuꞌveuꞌ dizo aꞌmine gasava daaꞌ iveꞌmo gizebo ogominineꞌ initeꞌve ipeꞌ ogo dalineꞌ nene haza dizo ipeꞌ ogodamoloseive. Asi aꞌmine gasava daaꞌ ive nene gomuꞌivileꞌ ogo nalaꞌ do-mikosavoꞌ nene dizo initeꞌve ipeꞌ ogodaloseive. Aꞌmineꞌmine ogo naza nene Satani ivileꞌ ogosaeveneꞌ eitatiꞌ nene do nenita ogaꞌ nouve.

    28 Naza lamineꞌ ma lo-lengemelove: Eveneꞌ inginegoloso niteꞌ ato atoꞌ igaꞌ aniꞌ neꞌmi lihime idoꞌ Oꞌmoso divilediviꞌ igaꞌ aniꞌ neꞌmi lihime nene Oꞌmosoꞌmo ha hulo-ngedeleseiha 29 eveneꞌ maliꞌmo Oꞌmosoꞌmi Sikalahuꞌvedovo ledevoꞌ ilineꞌ neꞌmi lihime nene Oꞌmosoꞌmo mo

  • MALEKOꞌ 3:30 14 MALEKOꞌ 4:4hulo-damoloseive. Aza nene imineꞌ molo mineꞌmo vominevoꞌ minevoꞌ ilineꞌ lihime daloseive lo lo-ngimineꞌ.

    30 Idoꞌ Oꞌmosoꞌmi Sikalahuꞌ dovo ledevoꞌ ogaliꞌmi li-hime Oꞌmosoꞌmo hulo-lengedamoloseive lo lo-ngimineꞌnene oꞌmosoꞌmi Sikalahuꞌ Izesuꞌ lulouꞌ neineꞌ nenakoeveneꞌ ingine sikalahuꞌ goloso eiꞌ lulouꞌ neive li minaniꞌnemuꞌ nene lo-ngimineꞌ.

    Izesuꞌ Izelehinemukisi Akunolomotinemukisi Lo-ngimineꞌ(Mataioꞌ 12:46-50; Lukaꞌ 8:19-21)

    31 Idoꞌ izelehosi akunolomotesi igi heteli heta otimini ezemuꞌ longoꞌ aniꞌ. 32 Neꞌmine ikevo eveneꞌmukiꞌ eze vodo vodo i-di minave nete tiꞌ li li-imaniꞌ:Ningezo. Izahosi nakunamote nesi heta imi mini gezemuꞌnilave. 33 Neꞌmine likevo gamazi tiꞌ lo do tibizo lo-ngimineꞌ: Izeꞌnehinemukisi nakuꞌnemotinemukisi nilahe.34 Neꞌmine lo vele do eza ema ogo eveneꞌ vodo vodo i-di minave vonuꞌ ngebelo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Izeꞌnemotenakuꞌnemote nene mene nizaniꞌ ve. 35 Eveneꞌ Oꞌ-mosoꞌmi luloloꞌ igi mili igaꞌ nave engiꞌ nene izeꞌnemotenakuꞌnemote idoꞌ aluꞌnemote ne nizave.

    4Zuho Niteꞌ Tileꞌ Ogaꞌ Iveꞌmi Aneza Gamazi(Mataioꞌ 13:1-9; Lukaꞌ 8:4-8)

    1 Izesuꞌ noso ohuno gahevela mino gohi monoꞌ apiꞌogo nolo-ngimivo eveneꞌ mukiꞌ goloso igi di geseꞌ adiꞌmoaza nene nosouꞌ minineꞌ sipi mauꞌ vo dizo minavo digeseꞌ ave mukiꞌ ingine noso gahevela gepeloꞌ minaniꞌ.2 Nizavo aneza gamazi ato atoꞌ lo-ngemeꞌmo novo initeꞌmukikumuꞌ apize ngimineꞌ. Noapize ngemo gamazi matiꞌ lo lo-ngimineꞌ: 3 Gililo. Ve ma zuho initeꞌ tileꞌ ogaꞌiveliꞌmo zuho niteꞌ tileꞌ olosa vineꞌ. 4Vo tileꞌ oꞌmo novivozuho niteꞌ linge ma nene akaloꞌ diꞌmozikevo namalite igi

  • MALEKOꞌ 4:5 15 MALEKOꞌ 4:13naniꞌ. 5 Linge ma nene gehedoꞌ misubo naba minamidoꞌdiꞌmozi misubo naba nomineꞌ neꞌmo getiꞌ geti gala hoꞌlidizaniꞌza 6 hoꞌ nene amuzo molo lavo dizi luhive vaiꞌdamaniꞌ nenako neꞌmo gulugulu izaniꞌ. 7 Linge ma nenegasava guvise hukikevo luhivema haminidoꞌ diꞌmozi galahoꞌli dizaniꞌza gasava guvise neꞌmo dizo molo-ngedavogihile izamaniꞌ. 8 Idoꞌ linge ma misubo laminekuꞌ diꞌmozigala hoꞌli dizi gihile izaniꞌ. Ma neꞌmo gihile teoti (30)izineꞌ. Ma neꞌmo gihile sigisiti (60) izineꞌ. Ma neꞌmo gihilevanu hadeti (100) izineꞌ. 9Neꞌmine losa tiꞌ lo lineꞌ: Gatinengoloꞌ live nii ma nene gili lamineꞌ ilo.

    Izesuꞌ Aza Aneza Gamazivoꞌ Laaꞌ Ineꞌ Nemuꞌ Monovo Lo-ngimineꞌ

    (Mataioꞌ 13:10-17; Lukaꞌ 8:9-10)10 Eveneꞌ mukiꞌ ingine hutileꞌ igi vikevo izipahala

    zuho tuvelu inginesi idoꞌ ezesi monaaꞌ ave linge masiengikovoꞌ mini aneza gamazi laaꞌ ineꞌ monovo mamuꞌlongoꞌ i-dikevo 11 tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Oꞌmosoꞌmo gizebo o-ledelingumuꞌ sunoꞌ gamazi nene lengiꞌ ha gililisave lavo losotoꞌ o-lengemaaꞌ nouvoniꞌza lelikisi monamaaꞌ ave neneaneza gamazivoꞌ lo-ngemaaꞌ nouve. Neꞌmine nouvoniꞌnene polohete maliꞌmo gizineꞌ gamazi ma nene inginelagihile izelive losa neꞌmine ogaꞌ nouve. Tiꞌ lo gize neive:12 Ningi ningi ningilizaha ninge lamineꞌ amilisave.Idoꞌ gili gili gililizaha gili lamineꞌ amilisave.Nene nanitekumuꞌ ve. Ingine luꞌine di velepeꞌ izikevoOꞌmosoꞌmo lihimeꞌine hulo-ngedalive losa ve.

    Zuho Nitekumuꞌ Aneza Gamazi lineꞌ Neꞌmi Monovo Lo-ngimineꞌ

    (Mataioꞌ 13:18-23; Lukaꞌ 8:11-15)13 Neꞌmine lo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Aneza gamazi luvoniꞌ

    meꞌmi monovo gilamahe. Idoꞌ gilamilizaniꞌ nene aneza

  • MALEKOꞌ 4:14 16 MALEKOꞌ 4:20gamazi mukiꞌ nene nadiꞌ igi gililizave. 14 Zuho niteꞌtileꞌ ogaꞌ ive aza Oꞌmosoꞌmi gamazi nene tileꞌ ogaꞌ neive.15 Idoꞌ gihile ma akaloꞌ doꞌmozive luvoniꞌ neꞌmi monovonene neꞌmino neive: Oꞌmosoꞌmi gamazi nene eveneꞌmaliti luꞌninguꞌ tileꞌ ogavo nigilavo Sataniꞌmo geto ogoaꞌmine gamazi nene luꞌningutiꞌ ipeꞌ ogo do vaaꞌ neive.16 Aꞌmineꞌmine ogo gihile ma gehedoꞌ misubo naba mi-namidoꞌ diꞌmozave luvoniꞌ neꞌmi monovo nene neꞌminoneive: Eveneꞌ ma ingine Oꞌmosoꞌmo gamaziꞌve tileꞌ ineꞌnene gilii liteꞌ li gili laniteꞌ igi di goꞌzaaꞌ naha 17 aꞌminegamazi neꞌmo luꞌninguꞌ luhise do minelidoꞌ mini miliminamavo gamene haꞌnamuꞌ gili dii minisaꞌmave. Idoꞌgamene haꞌna gili di minisaꞌmaniꞌ nene ingine aꞌminegamazi gili nidavo neꞌmo engita geni sotoꞌ o-ngemelihegoboni malaꞌ malaꞌ sotoꞌ o-ngemelihe. Ineꞌ nene getihulaaꞌ nave. 18 Idoꞌ gihile ma gasava guvise minidoꞌdiꞌmozave luvoniꞌ neꞌmi monovo nene neꞌmino neive:Eveneꞌ ma ingine Oꞌmosoꞌmo gamazi tileꞌ ineꞌ nene hagilaniꞌza 19 ingine okoꞌine losuvoꞌmi initekumuꞌ gilaaꞌ idoꞌmoni henenimuꞌ gahuꞌninguꞌ ogaꞌ idoꞌ ato atoꞌ niteꞌ mukiꞌnene dalone li gilaaꞌ aniꞌ neꞌmo nene dizo Oꞌmosoꞌmigamazi nene molo-davo gihile izesaꞌmive. 20 Idoꞌ gihilema misubo laminekuꞌ diꞌmozave luvoniꞌ neꞌmi monovonene neꞌmino neive: Eveneꞌ ma ingine Oꞌmosoꞌmi gamazigili luꞌninguꞌ di goꞌzi gili lamineꞌ igi nizavo gihile izaaꞌneive. Ee, zuhoniteꞌ hamototiꞌ gihile teoti (30) izaaꞌ neineꞌneꞌmino ve mala nene mukiꞌ izaaꞌ neive. Idoꞌ zuho niteꞌhamototiꞌ gihile sigisiti (60) izaaꞌ neineꞌ neꞌmino ve malanene vaiꞌ goloso izaaꞌ neive. Idoꞌ zuho niteꞌ hamototiꞌgihile vanu hadeti (100) izaaꞌ neineꞌ neꞌmino vemala nenevauve goloso elosa izaaꞌ neive.

    Lamu Gizakumuꞌ Aneza Gamazi(Lukaꞌ 8:16-18)

  • MALEKOꞌ 4:21 17 MALEKOꞌ 4:29

    21 Neꞌmine lo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Lamu ma gizi misubosomodunuꞌ molo hitelone li idoꞌ holomoliꞌmi sebenguꞌhaleko molalone li di igi milaaꞌ nahe. Ne nomive. Lamugizii labanaꞌ elo minelidoꞌ holomoꞌveloꞌ molalone li di igimilaaꞌ nave. Olo. 22 Aꞌmineꞌmine ogo initeꞌ ma sunoꞌminelineꞌ nene mudise ningamavo ma minamoloseive.Mo sotoꞌ oloseive. Idoꞌ initeꞌ ma hito minelineꞌ neneningilizada omo sotoꞌ oloseive. 23 Gatine ngoloꞌ live niima gili lamineꞌ ilo.

    24 Idoꞌ gamazi neꞌminosasi ma lo-ngimineꞌ: Gamazi mali-lingimikevo nigili ma nene gatine mili mini aꞌmingutiꞌhoꞌli gilisa minilo. Lingine igi mili minilizaniꞌ votigileloꞌnene do molo Oꞌmosoꞌmo hize eleꞌ o-lengedo gohi masiimineꞌ molo-lengedeleseive. 25 Ee, monoꞌ ma do nolivenene Oꞌmosoꞌmo gohi ma emeleseive. Idoꞌ monoꞌ madamo nolive nene eita monoꞌ ngomosi ma nolineꞌ nenemo ipeꞌ ogo do voloseive.

    Oꞌmosoꞌmo Eveneꞌveloꞌ Gizebo Ogaꞌ Neineꞌ NeꞌmoNaba IlineꞌAkaꞌve Laza Ningamunivo Naba Ogaꞌ Neineꞌ Nemuꞌ AnezaGamazi Lo-ngimineꞌ

    26 Idoꞌ gamazi gohi ma tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Oꞌmosoꞌmoeveneꞌveloꞌ gizebo ilineꞌ nene neꞌmine oꞌmo vo nabauꞌvoloseive: Ve maliꞌmo zuho niteꞌ miꞌveuꞌ tileꞌ ogosa27 litiꞌmuso izo goꞌ lo neivo aza ongo oto oꞌmo novivo zuhoniteꞌ nene gala ngoloꞌ lo dizineꞌ. Dizineꞌza neꞌmi monovonene aza ningo gelamineꞌ ve. 28 Misubo neꞌmo asiꞌve dodize-daaꞌ neive. Apiꞌ ogo gala ngoloꞌ lo avile ogo gihileizaaꞌ neive. 29 Neꞌmine ogo gihile husavo ma aza hukodaloneꞌ gamene alitave lo gelo goboni ve vi hukilizave longimiselaaꞌ neive.

  • MALEKOꞌ 4:30 18 MALEKOꞌ 4:38Oꞌmosoꞌmo Eveneleloꞌ Gizebo Ilineꞌ Nene Vo Naba Ilingumuꞌ

    Izesuꞌ Aza Sakaveꞌ Nabaꞌmine Ma Minidiꞌmi Zuholoꞌ Lo MoloAneza Gamazi lo-ngimineꞌ Gamazi

    (Mataioꞌ 13:31-32, 34; Lukaꞌ 13:18-19)30 Aꞌmine gamaziloꞌ gohi ma imineꞌ molo tiꞌ lo lo-

    ngimineꞌ: Oꞌmosoꞌmo eveneꞌveloꞌ gizebo ilineꞌ vo nabailineꞌ akaꞌve nene laza nado neive lolone. Idoꞌ initeꞌnanitetoꞌ lo molo lokunivo vo miliseꞌ ilive. Idoꞌ initeꞌnanitetoꞌ aneza gamazi lo molo lolone. 31 Aꞌmine Oꞌ-mosoꞌmi gizebo nene nabaꞌmine sakaveꞌ zuho neꞌminosaneive. Aꞌmine niteꞌ nene me misubouko minaniꞌ zuhoniteꞌ vaikutiꞌ eiꞌ nene ngomo lasolo neineꞌza 32zuhoꞌ ikevogala hoꞌlo dizo minguꞌ niteꞌ mukiꞌ nene ngivileꞌ ogo nabaogo aꞌnavaꞌve nene naba ogo zamuꞌ gizavo nama nete igiaꞌminguꞌ numuno gizaaꞌ nave lo lineꞌ.

    33 Idoꞌ neꞌmine aneza gamazi ato atoꞌ mukiꞌ nenemonoꞌ ha gililizadokovoꞌ lo-ngemo minineꞌ. 34 Eveneꞌmukiꞌ nene aneza gamazivoꞌ lo-ngimineꞌza alingeꞌ azasiizipahala zuhosi angisevoꞌminanguꞌ nene gamazimonovomukiꞌ nesi nene lo sotoꞌ ogo lo-ngemaaꞌ ineꞌ.

    Izesuꞌ Lavo Hepeꞌ Naba Matavo Noso Nene Zou Lo Minineꞌ(Mataioꞌ 8:23-27; Lukaꞌ 8:22-25)

    35 Aꞌmine gameneuꞌ nene nivengaꞌ molavo Izesuꞌ azaizipahala zuho tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Noso helala holenevolone. 36Lavo eveneꞌmukiꞌ di geseꞌ igi minave nene huli-ngidi sipiuꞌ nene ha minidokovoꞌ ha neivo ingine eleꞌmizivaniꞌ. Nivavo sipi gohi masi makaꞌ vaniꞌ. 37Nivavo hepeꞌnaba goloso elavo neꞌmo noso nene golo gidini dizevoꞌdizevoꞌ ogo sipi nene hito lulouko velo lemeꞌ lemeꞌ idiꞌmosipiuꞌ nene nosoꞌmo vaiꞌ lolosa ineꞌ. 38Neꞌmine ogo neivoIzesuꞌ aza nene sipi isevela godololoꞌ alese molo okiseongo minineꞌ. Minavo izipahala zuho ingine uꞌmukoꞌ igitiꞌ li laniꞌ: Tisazo, laza nosouꞌ mene lemo heleloningumuꞌ

  • MALEKOꞌ 4:39 19 MALEKOꞌ 5:9nene ma gelamabe. Olo. 39 Neꞌmine likevo aza otohepeꞌ nene elemo noso mamuꞌ moda ve. Hongu lozolineꞌ. Lavo hepeꞌ nene matavo noso nesi hongu lo zoulo minineꞌ. 40 Neꞌmine ogavo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Linginegolise nanimuꞌ nigilave. Oꞌmosomuꞌ gili eleꞌvoleꞌ amahe.41 Tiꞌ lo lavo ingine ngehelele goloso izavo aꞌminemuꞌ livoleloꞌ meloꞌ igi tiꞌ li laniꞌ: Mene ve nene naniꞌmine veneivo hepeki nosogi nene gamaziꞌve gili dikesive.

    5Izesuꞌ Gelasa Vetida Vo Sikalahuꞌ Goloso nGimiselo Hulineꞌ(Mataioꞌ 8:28-34; Lukaꞌ 8:26-39)

    1Neꞌmine ogavo ingine noso ohunohelala Gelasa vetidavi hetelaniꞌ. 2Vihetelikevo Izesuꞌ sipiutiꞌ lemavo sikalahuꞌgolososi minive maliꞌmo gonoso mili-ngidaaꞌ aniꞌ gehenimuliꞌ ebekutiꞌ ogo navo voteneꞌ asineꞌ. 3 Aꞌmine ve nenegeheni mulikuꞌ ongo minaaꞌ neivo ve maliꞌmosi analoꞌdamilineꞌ ogavo seni nalatunukisi daniꞌ nene damineꞌ ve.4Gamene mukiꞌ gizene analoꞌ seni nalaꞌ izi-daniꞌza analoꞌnalaꞌ nene do huko hulo gizeneloꞌ nalaꞌ nesi izo hukohulavo ve hamoliꞌmosi amuzo molo ivileꞌ ogo do hongulo-damilidoꞌ o minineꞌ. 5Gamene gamene holukaꞌ holukaꞌgeheni mulikukisi gololokisi mino gekeꞌ gekeꞌ lo minogehenitunuꞌ gesebeꞌ izo asiꞌve okoꞌno nene huko minaaꞌineꞌ.

    6 Izesuꞌ aza hotoꞌ navo ningo lotiꞌ izo ogo gizeneuꞌgubiꞌ ize emo 7 amuzo molo gekeꞌ naba lo tiꞌ lo lo-imineꞌ:Izesuvo, Oꞌmoso dizo miniveꞌmi gipele mene gaza nou-voda nanitekaꞌ nane. Oꞌmosoꞌmi guliveloꞌ agae lo nolo-gimuze. Mulumo gono nemamozo. 8 Mene gamazi lineꞌnene Izesuꞌ aza sikalahuꞌ goloso gaza aꞌmine veꞌmi luloutiꞌlemo vozo lo nolo-divosa lineꞌ. 9 Lavo Izesuꞌ aza longoꞌo-do tiꞌ lo lineꞌ: Guliveka zaho nane. Longoꞌ o-davo aza

  • MALEKOꞌ 5:10 20 MALEKOꞌ 5:21lineꞌ: Laza vaiꞌ nounako guliveꞌne nene Mangiliseꞌ nouve.10 Neꞌmine lo mene misuboukotiꞌ limiselo mala do hulo-ledamilive lo amuzomolo zegeꞌ zegeka lineꞌ. 11 Idoꞌ aꞌmidagolola nene ize vaiꞌ goloso galese ni nizavo 12 sikalahuꞌgolosolite zegeꞌ zegeka li tiꞌ li li-imaniꞌ: Agae. Izeuꞌ volenedo hulo-ledanivo luꞌninguꞌ dizelone. 13 Neꞌmine likevovi aꞌminguꞌ dizilizave lo Izesuꞌ gele ngimineꞌ. Neꞌmineogavo sikalahuꞌ goloso ingine aꞌmine veꞌmi luloutiꞌ limiizeliti luꞌninguꞌ vi dizaniꞌ. Dizikevo ize tu tauseni (2,000)neꞌmine ingine mangilise hizi lotiꞌ izi golo aveseloꞌ nenelimi noso ohunouꞌ vi noso ni hilaniꞌ ve.

    14 Hilikevo ize gizebo ve nete golise vi tauni nabauk-isi idoꞌ hazalasi veteteꞌ igi li-ngimikevo evenelite so-toꞌ ineꞌ initeꞌ nene ningelone li 15 Izesuda igi sikalahuꞌgoloso mukikisi minive nene genegana do otuho galagele nge losa neivo ningi ngehelele izineꞌ. 16 Idoꞌ aꞌminesikalahuꞌ goloso mukiꞌ minivelasi idoꞌ izelasi sotoꞌ ineꞌiniteꞌ ningave nete neꞌmi gamaziꞌve nene veteteꞌ igi li-ngimikevo 17 engiꞌ misuboꞌine nene hulo vilive li Izesuꞌnigeligelinga li-daniꞌ.

    18 Neꞌmine li-dikevo Izesuꞌ sipi mauꞌ nodizivo sikalahuꞌgolososi minive aza ezela giꞌmizo monelove lo geligelingalo lo-imineꞌza 19 Izesuꞌ oꞌve lo-emo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Gazanumungala vo Guvelesi ve gezemuꞌ muluno hukavo initeꞌlamineꞌ goloso o-gidineꞌ neꞌmi gamazi nene veteteꞌ ogogeze eveneka zuho lo-ngemezo. 20 Lavo Dekapoli mis-ubouko vo Izesuꞌ initeꞌ o-dingumuꞌ nene lo sotoꞌ ogo lo-ngemavo eveneꞌ mukiꞌ gili golize laniꞌ.

    Izesuꞌ Zailoꞌ Aluvosi Geneganaꞌveloꞌ Do Gilineꞌ Venekisi DoLamineꞌ O-ngidineꞌ

    (Mataioꞌ 9:18-26; Lukaꞌ 8:40-56)21 Neꞌmine ikevo Izesuꞌ aza sipiuꞌ dizo noso ohuno ema

    helala gohi ogo noso gaheve gepeloꞌ neivo eveneꞌ mukiꞌ

  • MALEKOꞌ 5:22 21 MALEKOꞌ 5:33goloso ezela igi di geseꞌ aniꞌ. 22 Neꞌmine ikevo Zuda vetimonoꞌ numungutiꞌ guvelesi ve ma gulive Zailoꞌ aza ogoIzesuꞌni ningo gizeneuꞌ gubiꞌ ize emo 23agae lo geligelingalo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Neniꞌ alune ngomo ma nene mo osuꞌlolosa neize. Aza nene lamineꞌ ogo velesi lamineꞌ haminelingumuꞌ ve lo gaza ogo angadunuꞌ do geleline lonouve. 24 Lo-emavo makaꞌ nivasivo eveneꞌ vaiꞌ li eꞌmetinivii ezela gikiꞌ gikiꞌ igi minaniꞌ.

    25 Neꞌmine igi nivanguꞌ nene veneꞌ ma vineꞌ. Aꞌmineveneꞌ nene venelite ikeꞌniloꞌ ikeꞌniloꞌ ningaaꞌ naniꞌ sikinene mate-desaꞌmivo mino gamene haꞌnaloꞌ ninge do voneivo 26kilisimasi tuvelu ogo vineꞌ ve. Neꞌmino neivo lusovemukiꞌ nete di lamineꞌ i-dilisa luso gizi-danguꞌ nenemu-lumo niteꞌ mukiꞌ imi luso gizi-dikevo aꞌmidoꞌ nene meningemo initeꞌve mukiꞌ hulo osuꞌ lineꞌza isineꞌ niteꞌ neneosuꞌ lo-damo gohi do naba ogo minineꞌ ve. 27-28 Aꞌmineveneꞌ nene Izesuꞌ guvele gelosa naza okoꞌnoloꞌ damo hageneganaꞌvelokovoꞌ do geleloniꞌ nene lamineꞌ olosuve logilineꞌ nenako nemuꞌ aza eveneꞌ gikiꞌ igi minanguꞌ neneIzesuꞌ mehenelatiꞌ ogo 29 anadunuꞌ geneganaꞌveloꞌ dogilineꞌ. Do nogilivo aꞌmidoꞌ geto siki initeꞌveminineꞌ neneokuꞌ lo-davo tiꞌ lo lulouꞌ gilineꞌ: Nisineꞌ niteꞌ nene moosuꞌ lo-nedave. 30Neꞌmine ogavo Izesuꞌ aza ezelatiꞌ amuzovineꞌ nene eiꞌ lulouko gelosa aꞌmine eveneꞌ muliseuꞌnene liteꞌ lo mine velepeꞌ izo tiꞌ lo lineꞌ: Geneganaꞌneloꞌeveneꞌ zaho do gelane. 31 Lavo izipahala zuho ingine tiꞌli li-imaniꞌ: Eveneꞌ mukiꞌ nene geiꞌ di vodo vodo i-gidiokoꞌnidoꞌ okoꞌnidoꞌ igi nivanako nenitoꞌ zaho do gilive lonolabe. 32Laniꞌza aza nene zaho do gilive lo ningelesa veledo eza emaogoningeꞌmomonineꞌ. 33Ningeꞌmonomonivoveneꞌ aza eita sotoꞌ o-dineꞌ initeꞌ mamuꞌ gelosa golise geloluvoluvo izo ogo Izesuꞌ gizeneuꞌ lemo pouꞌ lo ongo gubiꞌize emosa eiꞌ ineꞌ initeꞌ nemuꞌ nene hitamo lo sotoꞌ ogo

  • MALEKOꞌ 5:34 22 MALEKOꞌ 5:43

    osuꞌ lineꞌ. 34 Lo-emavo aza tiꞌ lo lo-imineꞌ: Alune ve, gazagele eleꞌvoleꞌ anidiꞌmo nene lamineꞌ ogange. Mulungauꞌhongu lo lamineꞌ o minivo vozo. Initeꞌ gisineꞌ nene osuꞌlo-gedavo lamineꞌ minezo.

    35 Tiꞌ nolivo aꞌmine monoꞌ numungutiꞌ guvelesi veꞌminumuꞌvelatiꞌ ma igi tiꞌ li laniꞌ: Aluva ma mo helave. Ne-muꞌ nene gaza tisaꞌni lihiteheka lo gohi eleꞌmizo amozo.36 Neꞌmine laniꞌza Izesuꞌ aꞌmine gamazi gele hulo monoꞌnumungutiꞌ guvelesi vemuꞌ tiꞌ lo lo-imineꞌ: Gaza gopogaka gelamo nenikumuꞌ gele eleꞌvoleꞌ ogovoꞌ minezo.37Tiꞌ lo losa eꞌmetikelizave lo eveneꞌmukikumuꞌ nene oꞌvelo lo huko-ngedo Petolole Zakobole Zakoboꞌ akunolo Zo-hanelesi engikovoꞌ oꞌve lo-ngedamivo eꞌmetaniꞌ. 38Monoꞌnumungutiꞌ guvelesi veꞌmi numudoꞌ vi hetelikevo alun-gomuꞌ gulugulunga li ive nama igi zanamana izi nizavoningineꞌ. 39 Ningo numunguꞌ dizo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ:Lingine nanimuꞌ ngeunga li ive nama igi nizave. Izipenene helamineꞌ haza okise ongo neive lineꞌ. 40 Lavogizeꞌ i-daniꞌza azamukiꞌ ngimisele hulo hetoꞌ ogo izipeꞌmimelehingi izelehingi idoꞌ ezesi ave nesi ngeleꞌmizo izipeminineꞌ numunguꞌ dizineꞌ. 41 Dizo alungo neꞌmi analoꞌdo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Talita kumi, neꞌmi monovo leliꞌgamazitiꞌ nene tiꞌ lo neive: Alungo ngomo, neniꞌ nologimuze. Otezo. 42 Lavo aꞌmidoꞌ geto oto aka monominineꞌ. Aꞌmine aluꞌmi kilisimasiꞌve nene tuvelu neꞌmineminineꞌ. Neꞌmine ogavo ningave ingine aꞌmidoꞌ getigolize goloso li minaniꞌ. 43 Tiꞌ igi nizavo Izesuꞌ aza aꞌmineninganiꞌ initekumuꞌ nene eveneꞌ hamokisi li-ngimamilolo lo huko lo-ngemo alungo nene nosoꞌ niteꞌ imilizave lolo-ngimineꞌ.

  • MALEKOꞌ 6:1 23 MALEKOꞌ 6:86

    Nasalete Aleve Ingine Izesuꞌni Di Limi Laniꞌ Gamazi(Mataioꞌ 13:53-58; Lukaꞌ 4:16-30)

    1 Izesuꞌ aza aꞌmine ebeꞌ hulo izipahala zuhosi eꞌmetiminavo gotoꞌ numuꞌvela vo hetelineꞌ. 2 Holiseꞌ gameneogavo monoꞌ numunguꞌ monoꞌ apize ngemo neivo eveneꞌmukiꞌ ingine gili golize li tiꞌ li laniꞌ: Mene ve nene gamazizalatiꞌ dave. Idoꞌ eiꞌ gamazi galauꞌ neineꞌ lo-limineꞌ neneatoliꞌmine neinako neꞌmi monovo nene nado nolive. Atoatoꞌ niteꞌ do sotoꞌ neineꞌ nene nado do sotoꞌ nomolave.3 Me ve nene ha Maliaꞌ gipele kamuda minive ne neive.Olo. Idoꞌ Zakobole Zosele Zudale Simonile engiꞌ uvoꞌniboneive. Alunolo nesi nene lezesi mela none. Neꞌmineli ingine muluꞌninguꞌ goloso gilaniꞌ ve. 4 Neꞌmine ikevoIzesuꞌ tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Oꞌmosoꞌmi veletiꞌ gamazi li sotoꞌi ngimaaꞌ ave polohete engikumuꞌ nene eveneꞌ mukiꞌgilavo dizisaminaaꞌ naha engiꞌmisuboꞌninguꞌ aleve netesiengiꞌ zuho gihile lamineꞌ netesi idoꞌ engiꞌ numuꞌninegihileuꞌ ingaaꞌ nave ingine netesi nene engikumuꞌ gilavodizesaꞌmineꞌ neꞌminosa nazasi nouve lo lineꞌ. 5 Neꞌminelo aꞌmida nene Oꞌmosoꞌmi amuzo do sotoꞌ ogo atoꞌ niteꞌamilineꞌ ogavo initeꞌ gizi dave hamo hamokovoꞌ anadunuꞌokoꞌnidoꞌ dokaꞌ dokaꞌ ogo do lamineꞌ o-ngidineꞌ. 6Aꞌminenumuda aleve ingine gili imamangumuꞌ nene gala mukiꞌgilineꞌ.

    Izesuꞌ Izipahala Zuho Tuvelu nGimiselavo Monoꞌ GonoloꞌVaniꞌ Gamazi

    Neꞌmine ogavo aza numudoꞌ numudoꞌ mono monoꞌlo-ngeme ngemeꞌ ogo minineꞌ. 7 Neꞌmino mineꞌmonovo izipahala zuho tuvelu asi lo-ngemo sikalahuꞌ golosongimiseli hulilizave lo amuzo ngemo setaꞌ setaꞌ ngimise-lineꞌ. 8Nongimiselo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Aka vilizada hatusonene ha di vilizaha initeꞌ gohi mo di vamilo. Adoꞌ beleti

  • MALEKOꞌ 6:9 24 MALEKOꞌ 6:17-18nene di vami gokisi di vami monisi goꞌzi di vamilo. 9 Suuꞌnene ha izi vilisaha sioti nene setaꞌ izi vami hamokovoꞌizi vilo. 10 Idoꞌ neꞌminosasi ma lo-ngimineꞌ: Ebeꞌ malaigi ma nene numuno hamokukovoꞌ ingi mini aꞌmine ebeꞌhulilizaniꞌ gamenelokovoꞌ gaꞌ li vilizave. 11Numunomaloꞌnivavo lengeleꞌmize lamineꞌ ami gamazitine gilamavo manene lingine huli-ngidi vilisa niigi ma nene ingine engiꞌmonovoꞌine gililizangumuꞌ ve li avazaha igi gizedidotiꞌuꞌmusupo nene okohoꞌ izi di huli vilo. 12 Neꞌmine lavoingine vi eveneꞌ mukiꞌ luꞌine di velepeꞌ izilizave li li sotoꞌigi li-ngimiꞌmi vaniꞌ. 13Neꞌmine iꞌmi nivi sikalahuꞌ golosomukiꞌ eveneliti luꞌningutiꞌ ngimiseli huli initeꞌ ngisivemukiꞌ uveli noso hili-ngidi di lamineꞌ i-ngidaniꞌ ve.

    Monoꞌ Noso Holo-ngedaaꞌ Ive Zohaneꞌ Hilineꞌ Gamazi(Mataioꞌ 14:1-12; Lukaꞌ 9:7-9)

    14 Izesuꞌ guvele nene hutileꞌ ogo vavo guvelesi veHelodeꞌ aza aꞌmine gamazi nesi gilineꞌ. Eveneꞌ lingemalite Izesungumuꞌ tiꞌ li laniꞌ: Noso holo-ngedaaꞌ iveZohaneꞌ ma nene hilingutiꞌ otave. Neꞌmo nene ato atoꞌsuno daaꞌ amuzo nene ezela neivosa ato atoꞌ suno nenenodaloseive. 15 Neꞌmine laniꞌza ma nete gomuꞌ poloheteEliaꞌma ne neive likevoma nete polohete gozopoꞌminaniꞌmautiꞌ neive laniꞌ. 16 Neꞌmine laniꞌza Helodeꞌ aza laniꞌgamazi gelo tiꞌ lo lineꞌ: Neniꞌ luvono gituve Zohaneꞌ manene gohi ote noloseive.

    17-18 Idoꞌ Zohaneꞌnimuꞌ lineꞌ nene nemuꞌ lineꞌ ve:Gomuꞌ galaꞌmuda vomine Helodeꞌ aza akunolo Hilipoꞌelenaho Helodiaꞌni gumine daniꞌ. Gumine davo monoꞌnoso holo-ngedaaꞌ ive Zohaneꞌ neꞌmo akunaꞌmi elenahinedaineꞌ nene lisiheꞌ amive lo Helodeꞌni lo-emeꞌmo vominineꞌ. Neꞌmine lo lo-emeꞌmo vo minivo nemuꞌ Helodeꞌaza Helodiaꞌnimuꞌ ogo aꞌmine Zohaneꞌni nene vi dalizavelo eveneꞌ ma ngimiselavo vi analoꞌ di nalava imi eleꞌmizi

  • MALEKOꞌ 6:19 25 MALEKOꞌ 6:28di vi nalaꞌ numunguꞌ huli-daniꞌ. 19 Idoꞌ Zohaneꞌ neꞌminelo miningumuꞌ Helodiaꞌ aza Zohanengumuꞌ lukehe domino bele helelesa gala gilineꞌ. 20Neꞌmine ineꞌza Zohaneꞌaza ve lisiheꞌ mino goloso niteꞌ damaaꞌ ineꞌ monovoꞌvesiminineꞌ nemuꞌ gelemino ezemuꞌ ehelele izavoHelodeꞌ azagizebo lamineꞌ o-dinako neꞌmo nene Helodiaꞌ Zohaneꞌningelo belamilineꞌ ineꞌ. Helodeꞌ aza Zohaneꞌ gamazi nenegamene gamene gelo gala setaꞌ gelaaꞌ ineꞌza ha gelo laniteꞌgelaaꞌ ineꞌ.

    21 Alingeꞌ Helodiaꞌ Zohaneꞌni belelineꞌ aka neꞌminodo sotoꞌ molaniꞌ: Helodeꞌ sotoꞌ ineꞌ gamene alitavoeveneꞌ naba guveꞌinesi ve ngamani gonoloꞌ hize eleꞌ i-daaꞌavesi amiliti eveneꞌ nabaꞌ naba nesi nGalilaia misubokotiꞌeveneꞌ nabaꞌ naba nesi elese molo ngemo nosoꞌ niteꞌ nabagize vataꞌ ineꞌ. 22Neꞌmine igi ni nizavo Helodiaꞌ aluvo azadizo eveneꞌ veꞌnidoꞌ nene aza ogaꞌ ineꞌ melengeni ogavoHelodekisi makaꞌ minavesi ngumo helavo guveꞌinesi veHelodeꞌ aza aꞌmine alu nemuꞌ tiꞌ lo lineꞌ: Gaza initeꞌmamuꞌ gelo lilineꞌ nene mo ha gemelesuve. 23Neꞌmine loOꞌmosoꞌmi veleloꞌ noluve lo lo huko tiꞌ lo lo-imineꞌ: Initeꞌneꞌmine initekumuꞌ gele nouve lo lo-nemelineꞌ nene hagemelesuve. Idoꞌ gizebo o nouvoniꞌ misubo nene hoꞌlosetaꞌ ogo lingela nemukisi lilineꞌ nene ha gemelesuve.24 Lavo aza lemo izelehida tiꞌ lo longoꞌ ineꞌ: Naniteku-muꞌ lolove. Lavo izeleho aza tiꞌ lo lineꞌ: Monoꞌ nosoholo-ngedaaꞌ ive Zohaneꞌ godolo mamuꞌ lozo. 25 Lavoliteꞌ lo guvelesi ve neida dizo tiꞌ lo lineꞌ: Monoꞌ nosoholo-ngedaaꞌ ive Zohaneꞌ godolo nene gito lapeseuꞌ molonemeline losa noluve. 26 Neꞌmine lavo guvelesi ve nenegeni bilineꞌza eveneꞌ veꞌnidoꞌ Oꞌmosoꞌmi veleloꞌ lo hukineꞌnenako nemuꞌ nene aza gamaziꞌne lemalive lo gelo 27 liteꞌlo pilisi ve hamoꞌ ma godolo gito do alive lo imiselavo vogalapuso numunguꞌ luvono gito 28 godolo nene lapeseuꞌ

  • MALEKOꞌ 6:29 26 MALEKOꞌ 6:38molo do ogo alungo nene emavo aza do izelehine imineꞌ.29 Neꞌmine ogavo Zohaneꞌ izipahala zuho ingine gili igiokoꞌnola di vi geheni mulikuꞌ galese izi-daniꞌ ve. Helodeꞌaza Zohaneꞌni nene neꞌmino bele helaniꞌ nenako Helodeꞌaza Izesuꞌ guvele nene gelosa aꞌmine bele hiluve Zohaneꞌnene gohi ote noloseive lo gelosa neꞌmine lineꞌ ve.

    Izesuꞌ Eveneꞌ Faef Tauseni (5,000) Nosoꞌ Niteꞌ nGemavoNaniꞌ(Mataioꞌ 14:13-21; Lukaꞌ 9:10-17; Zohaneꞌ 6:1-14)

    30 Izipahala zuhoutiꞌ ngimiselive aposolo ingine Izesudatineꞌ mili igi initeꞌ aniꞌ idoꞌ monoꞌ li-ngimaniꞌ nemuꞌ neneveteteꞌ igi li-imaniꞌ. 31Neꞌmine ikevo eveneꞌ mukiꞌ ingineengita igi vigi igi nizavo nosoꞌ niteꞌ nalizaniꞌ gamenesiivileꞌ ogavo nemuꞌ Izesuꞌ tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Laꞌlisetevoꞌvo eveneꞌ nizamada haza guviseloꞌ mine gelo minelone.32 Lavo sipiuꞌ angiseꞌinevoꞌ dizi eveneꞌ nizamada hazaguvisela vaniꞌ. 33 Aꞌmida olihe nivavo eveneꞌ mukiliteningi engiꞌ nizave li ningi tauni mukikutiꞌ misubouꞌ lotiꞌizi vi gomuꞌ hetelaniꞌ. 34 Vi hetelikevo Izesuꞌ sipiutiꞌnolemo eveneꞌ vaiꞌ di geseꞌ igi nizavo ningo ingine nenesipisipi izeloꞌ gizebo ogaꞌ ive ma nomivo gopo monaaꞌnaniꞌ neꞌmine igi minikevo engikumuꞌ muluno hukavoapiꞌ ogo initeꞌ mukiꞌ apize ngemo minineꞌ.

    35Neꞌmine ogoneivohoꞌ nene lemovavo izipahala zuhoezela igi tiꞌ li laniꞌ: Mene ebeꞌ nene eveneꞌ nizamaniꞌhadiveloꞌ nonivo litiꞌmuso gamene alitanaze. 36 Gazaeveneꞌ mene ngimiselanivo vi avitoꞌ luhuvo numudasihazalatikisi moni naliza nosoꞌ niteꞌine meni hizilizaze.nGimiselezo. 37 Likevo Izesuꞌ aza lo-ngimineꞌ: Lengiꞌ nenenosoꞌ niteꞌ di ngimilevo. Lavo ingine tiꞌ li li-imaniꞌ: Lazavo moni fo hadeti Kina (K400) neꞌminedunuꞌ beleti menihizomene aleve nalizave lo ngemekunivo ngelo vo dalihe.38 Likevo aza tiꞌ lo lineꞌ: Linginela sikoni nanikeꞌ neve.Vi ningilo. Lavo vi ningi tiꞌ li laniꞌ: Lezela sikoni faefusi

  • MALEKOꞌ 6:39 27 MALEKOꞌ 6:51-52(5) alahaꞌ setakisi neive. 39 Likevo guvise laminetoꞌ vehizi hizi minilizave lo lo-ngemavo 40 ve hizi di duvaaꞌlomaaꞌ aniꞌ nene linge ma eveneꞌ hadeti (100) neꞌmineminikaꞌ minikaꞌ ikevo linge ma nene eveneꞌ fifti (50)neꞌmineminikaꞌminikaꞌ aniꞌ ve. 41Tiꞌ igi nizavo sikoni faefnesi (5) alahaꞌ sitaꞌ nesi nene do Okulumota vonuꞌ noogoOꞌmoso opoꞌni lo aꞌmine sikoni nene gito apilo izipahalazuho nete izeꞌ mili eveneꞌ ngimilizave lo ngemo alahaꞌsetakisi do gito izeꞌ molo mukitoꞌ ngimineꞌ. 42 nGemavoeveneꞌ mukitoꞌ ni gatuꞌine aniꞌ. 43Gatuꞌine ogavo sikonisialahakisi lumo hulaniꞌ nene gizekaꞌ igi gosuvahaꞌ tuvelu(12) neꞌmine mili vaiꞌ laniꞌ ve. 44 Nosoꞌ niteꞌ naniꞌ nenevemohoꞌ faif tauseni neꞌminelite naniꞌ ve.

    Izesuꞌ Aza Noso Avileloꞌ Lise Lise Vineꞌ(Mataioꞌ 14:22-23; Zohaneꞌ 6:15-21)

    45 Idoꞌ eveneꞌ nene nosoꞌ niteꞌ ni osuꞌ likevo Izesuꞌ azaizipahala zuho nene sipiuꞌ dizi noso hela hole Betesaidanumuda gomuꞌ nivilizave lo liteꞌ lo ngimisele hulosa azanene eveneꞌ mukiꞌ numuꞌnida ngimisele hulolosa ogominineꞌ. 46 Neꞌmino mino gekeꞌvokeꞌ lo hulo-ngedo azaOꞌmosola lolosa golola dizo vineꞌ. 47 Neꞌmine ogavolitiꞌmuso izavo izipahala zuho vaniꞌ sipi nene noso olusoꞌminavo Izesuꞌ aza asiꞌvevoꞌmisubola hazamino 48ningineꞌnene hepeꞌ neꞌmo vilizaniꞌ akalatiꞌ adiꞌmo izipahala zuhoingine sipi di vaaꞌ aniꞌ gavosodunuꞌ nene sipi di vilisageꞌnebe goloso igi minaniꞌ nene ningineꞌ. Nemuꞌ nene goꞌloꞌmo lomo nedengaꞌ fo kiloku he faif kiloku he nela nenenoso avileloꞌ lise lise vo nizada hetelo ngivileꞌ ogo volosaineꞌza 49-50 noso avileloꞌ lise lise novivo ingine mukitoꞌningi golise goloso gilisa holoso ve li gili gekeꞌ gekeꞌ laniꞌ.Gekeꞌ laniꞌza aꞌmidoꞌ geto Izesuꞌ gamazi lo-ngemo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Neniꞌ ma ne nouze. lengehelele izamivo miningi li minilo. 51-52 Neꞌmine lo sipiuꞌ dizo nizada minineꞌ.

  • MALEKOꞌ 6:53 28 MALEKOꞌ 7:2Dizo nominivo hepeꞌ nene matineꞌ. Matavo nemuꞌ inginegopo gaꞌine goloso gilaniꞌ. Gopo gaꞌine goloso gilaniꞌ neneIzesuꞌ nosoꞌ niteꞌ ngimineꞌ gameneuꞌ nene ezemonovomaningadiniko hepeꞌmatineꞌ nemuꞌ nene gopo gaꞌine golosoma gilamadineꞌza gaꞌine ngoloꞌ lamivo eze monovo oliheningami minaniꞌ nenako neꞌmo nene gopo gaꞌine golosogilaniꞌ ve.

    Izesuꞌ nGenesalete Misubouko Vo Initeꞌ Gizi Dave Mukiꞌ DoLamineꞌ O-ngidineꞌ

    (Mataioꞌ 14:34-36)53 Neꞌmine igi noso helala vii nGenesalete misubouko

    heteli sipi nene noso gahevela naꞌnava iziki 54 sipiutiꞌlimikevo eveneꞌ nete liteꞌ li eiꞌ ve li ningi gili 55aꞌminemis-ubouꞌ numunomineꞌmomonida nene lotiꞌ izi vi initeꞌ gizidave holomoloꞌ ingi minaniꞌ nene zaloꞌ mili Izesuꞌ neiveli laniꞌ ebeta ebeta nene ngeleꞌmizi di vaniꞌ. 56 Idoꞌ Izesuꞌtaunila vihe luhuvo numuda vihe hazala vihe aꞌmida vidavidaminiꞌmimonave nete initeꞌ gizi dave nene ngeleꞌmizidi igi maketi ebeꞌine minida minida huli-ngidikaꞌ huli-ngidikaꞌ igi amuzomili tiꞌ li li-imaniꞌ: Okongala initeꞌ lolo-volokovoꞌ nevosi di gililizadotikisi nene lamineꞌ ilizaniꞌnenako nemuꞌ nene gele ngemanivo di gililizave li laniꞌ.Idoꞌ okoꞌnoloꞌ initeꞌ lolovoloꞌ di gilave mukiꞌ nene molamineꞌ aniꞌ ve.

    7Zuda Ve Oꞌmosoꞌmi Gamazi Gili Huli Avoꞌningeliti Gamazi

    Gili Daniꞌ Monovo(Mataioꞌ 15:1-9)

    1 Halisaioꞌ eveneꞌ masi Zelusalemi numudatiꞌavoꞌningeliti monoꞌ gamazi apizi ngimaaꞌ ave linge masiIzesuda vi di geseꞌ aniꞌ. 2 Neꞌmine ikevo izipahala zuholinge nete aꞌine di lamineꞌ ami nosoꞌ niteꞌ ninavo ninganiꞌ.

  • MALEKOꞌ 7:3 29 MALEKOꞌ 7:8Aꞌine di lamineꞌ amave laniꞌ nene Halisaioꞌ evenelitimonovoꞌnidoꞌ eꞌmeti aꞌine noso izamaniꞌ nemuꞌ laniꞌ.3 Halisaioꞌ evenekisi Zuda ve mukikisi nene avoꞌningelitimonovoꞌnidokovoꞌ gili di lute goloduvo elo minaliveli aꞌine di atoꞌ igi noso izisavoꞌ nosoꞌ niteꞌ naaꞌ nave.4 Idoꞌ nosoꞌ niteꞌ maketilotiꞌ meni hizi di igi ma nosoizisavoꞌ naaꞌ nave. Idoꞌ nevoꞌ nomive. Avoꞌningelitimonovoꞌine ato atoꞌ gohi masi masi neineꞌ nene gilidaaꞌ nave. Aꞌmingutiꞌ ma nene kapusi somosi idoꞌ vapalapesesi nene monoꞌinemuꞌ gili nosouꞌ izaaꞌ aniꞌ ve.5 Idoꞌ Halisaioꞌ evenekisi Zuda veti avoꞌningeliti monoꞌgamazi apizi ngimaaꞌ avesi Izesuꞌni tiꞌ li longoꞌ i-di laniꞌ:Geiꞌ izipaha zuho nene avotemotidatiꞌ do noneꞌ monoꞌgamaziloꞌ eꞌmetami mini aꞌmine gamaziliꞌmo lidoꞌ igiaꞌine nosoꞌ izami ha goloduvo ize minivo nosoꞌ niteꞌ dinaaꞌ naniꞌ nene nanimuꞌ nave.* 6 Neꞌmine likevo Izesuꞌnene tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Lengemeni dameni goloso dihaleki eveneꞌ lamineꞌ gili monaaꞌ nave lengikumuꞌ Isaiaꞌlineꞌ ma nene lamineꞌ laaniꞌ neive. Aza tiꞌ lo gize neive:Me aleve nete veꞌine avilelotiꞌ neniꞌ guliveꞌne di hozi li

    minaaꞌ naniꞌzaluꞌine nene nezela milamavo luꞌineꞌve nene hotoꞌ minaaꞌ

    neive.7 Haza eveneliti gamazi nene neze gamazi gidini loloꞌ

    ogavoli-ngimi ngimiꞌ igi minaaꞌ naniꞌ nenakoneꞌmo nenikumuꞌ nopoꞌni laaꞌ naniꞌ nene gopo hazamuꞌ

    laaꞌ nave.8 Lingine Oꞌmosoꞌmo louꞌ gamazi lo huko-lingidineꞌ manenehuli evenelitimonovoꞌinenenedi giliꞌ liminaaꞌ nave.* 7:5: Aꞌnidoꞌ goloduvo ize minivo ve luneꞌ nene haza goloduvo mamuꞌlamune. Asi Zuda vete gilavo lute do goloso ogaꞌ initeꞌ ve li gilaniꞌ initekumuꞌluneꞌ ve.

  • MALEKOꞌ 7:9 30 MALEKOꞌ 7:15-169 Neꞌmine losa tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Lengiꞌ nene avotingi-

    datiꞌ monovo do minelone li Oꞌmosoꞌmi louꞌ gamazi izihulatoꞌ nene otohato ve gehepeve minikeve. 10 Neꞌminenoluvoniꞌ mene lingine tiꞌ igaꞌ angumuꞌ noluve: Moseꞌaza ma tiꞌ lo lave: Lingine izetingine metinginemuꞌgilavo dizavo gelekeleꞌ lamineꞌ i-ngidivoꞌ minilo. Idoꞌma nene ve maliꞌmo izelehingi melehingi gamazi golosolo-ngedelineꞌ nene mo bilikevo helelive. 11 Neꞌminelo lineꞌza lingine aꞌmine lineꞌ gamaziloꞌ eꞌmetilizaniꞌaka nene tiꞌ igi hizi tilaaꞌ nave: Eveneꞌ malite engiꞌizeꞌninginemuꞌ nehe meꞌninginemuꞌ nehe tiꞌ li li ngimaaꞌnave: Lengiꞌ hize eleꞌ o-lengedo lengemeloneꞌ o minineꞌinitete nene kolobani initeꞌ loloꞌ oganiꞌ nenako malengemamolosune. Idoꞌ Kolobani initeꞌ loloꞌ ogave laniꞌneꞌmi monovo nene neꞌmino neive: Oꞌmosoꞌmine molo-dekunivo mo eiꞌ initeꞌve loloꞌ ogave. 12 Idoꞌ neꞌmine laniꞌneꞌmo nene alingeꞌ izeꞌningine meꞌningine hizi eleꞌ ilisaikevoma lingine oꞌve li-ngidikevo izeꞌningine meꞌninginegelekeleꞌ lamineꞌ i-ngidivoꞌminilo loMoseꞌ lineꞌ gamaziloꞌeꞌmetilizaniꞌ aka nene hize tilaaꞌ neive. 13Neꞌmine ogavolingine lengiꞌ monovotine nene Oꞌmosoꞌmi gamaziloꞌ dimedeli apizi ngimaaꞌ naniꞌ neꞌmo nene Oꞌmosoꞌmi gamazido haza niteꞌ loloꞌ o-daaꞌ neive. Idoꞌ nevoꞌ nene nomive.Linginela neꞌmine monovo nene mukiꞌ minaaꞌ neive.

    Lute Do Goloso O-daaꞌ Initeliti Monovo(Mataioꞌ 15:10-20)

    14 Neꞌmine lo Izesuꞌ eveneꞌ mukiꞌ gohi asi lo-ngemo tiꞌlo lo-ngimineꞌ: Naza gamazi lo-lengemekuvo mukitoꞌ giligili ngoloꞌ lilo. 15-16 Initeꞌ naanivo mulungauko lemaaꞌneineꞌ initeꞌ neꞌmo nene luka do goloso o-damoloseive.Lukatiꞌ dizaaꞌ neineꞌ neꞌmo nene luka do goloso o-daaꞌneive.

  • MALEKOꞌ 7:17 31 MALEKOꞌ 7:2617 Tiꞌ lo lo-ngemo eveneꞌ hulo-ngedo numunguꞌ dizavo

    izipahala zuho nete aneza gamazimuꞌ longoꞌ i-daniꞌ.18-19 Longoꞌ i-dikevo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Haza aleve aniꞌneꞌmini linginesi olihe gili guni amahe. Initeꞌ ma nalineꞌneꞌmo nene lukauꞌ vo holamo gatungauꞌ lemo ise galeseuꞌvaaꞌ neinako luka ngelo do goloso amoloseive. Nemuꞌnene gili lamineꞌ amahe. Neꞌmine lineꞌ nene nosoꞌ niteꞌmukiꞌ nete lute di goloso amilisanako ha nalosune losalineꞌ ve. 20Neꞌmine lo gohi mesi lineꞌ ve: Lutingutiꞌ dizaaꞌneineꞌ initeꞌ neꞌmovoꞌ nene lutine do goloso o-lengedaaꞌneive. 21 Naza neꞌmine noluvoniꞌ nene lutingutiꞌ golosoniteꞌ neꞌminosa dizaaꞌ neingumuꞌ luvoniꞌ ve: Adoꞌ gatinegoloso gilaaꞌ idoꞌ umungive alungo gopo ingi monaaꞌ idoꞌgumine damine ogaꞌ idoꞌ eveneꞌ ngebele helaaꞌ 22 idoꞌveneꞌ vemohoꞌ liliꞌ ikeniꞌ nene gopo ingi monaaꞌ idoꞌinitekumuꞌ lumo helepeleꞌ ogaꞌ idoꞌ monovo do golosoogaꞌ idoꞌ goꞌine izo gosohoꞌ nasahaꞌ laaꞌ idoꞌ zogo zogopeleseveꞌ izaaꞌ idoꞌ ve maliti initekumuꞌ mumuzoꞌ ogolukehe ngebelaaꞌ idoꞌ eveneꞌ dovo ledevoꞌ ogo ngemengalaaꞌ idoꞌ hokolizeꞌ igi okodine di dizaaꞌ idoꞌ dinganihizo minaaꞌ 23 neꞌmine initeꞌ goloso mukiꞌ neꞌmo nenelutingutiꞌ dizaaꞌ neineꞌ nenako neꞌmo nene lutine dogoloso ogaꞌ neive lineꞌ.

    Hoinikia Ebetotiꞌ Veneꞌ Maliꞌmo Izesuꞌni Gele Imineꞌ(Mataioꞌ 15:21-28)

    24 Neꞌmine ogo aza aꞌmine ebeꞌ hulo oto Tilo misubouꞌebeꞌ nabala vineꞌ. Vonumunomauꞌ dizo eveneꞌ hamolitesimela nouvongumuꞌ nene gilikelizave lo gilineꞌza aza ngelohalekilineꞌ amineꞌ. 25 Neꞌmine neivo veneꞌ maliꞌmi aluvoneꞌmi lulouꞌ nene sikalahuꞌ golosoliꞌmo dizominavo veneꞌneꞌmo Izesuꞌ guvele nene gelo liteꞌ lo ogo gizeneuꞌ gubiꞌize imineꞌ. 26 Aꞌmine veneꞌ nene Zuda veneꞌ nevoba Siliamisuboꞌmi gahevela Hoinikia alevetingutiꞌ sotoꞌ ogomino

  • MALEKOꞌ 7:27 32 MALEKOꞌ 7:36nGiliki aleveti monovoꞌnidoꞌ eꞌmeto minineꞌ veneꞌ neꞌmonene eiꞌ aluvoꞌmi luloutiꞌ sikalahuꞌ goloso nene imiselehulilive lo amuzo molo lo-imineꞌ. 27 Lo-emavo Izesuꞌ azaaneza gamazi ma tiꞌ lo lo-imineꞌ: Izipeliti nosoꞌ niteꞌ neneipeꞌ ogo gulo ngemaaꞌ nene edamive. Oꞌmosoꞌmi izipahalaIsilaeleꞌ aleve do lamineꞌ o-ngedaaꞌ nouvoniꞌ nenako geiꞌheta atoꞌ veneꞌ do lamineꞌ o-gedeloniꞌ nene edamoloseivelosa gele nouve. Nemuꞌ nene nosoꞌ niteꞌ nene aꞌmineizipe nete ganaꞌ nalisave. 28 Tiꞌ lo lavo aꞌmine veneliꞌmoIzesuꞌ gamaziꞌveloꞌ do velepeꞌ izo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Guvekasive gaza lamineꞌ laineꞌza izipelite nosoꞌ niteꞌ nangutiꞌlana ngomo tevolilotiꞌ doꞌmozineꞌ nene aꞌmine tevoliꞌmisebenguꞌ minaaꞌ aniꞌ gulo nete ha naaꞌ nave. Nemuꞌnene ha gele nemelesane. 29 Lavo Izesuꞌ lo-imineꞌ: Tiꞌlo laningumuꞌ nene gele gemekuve. Numungala vozo.Sikalahuꞌ goloso nene mo aluva hulo-do vave. 30 Lavonumuꞌvela vo ningineꞌ nene sikalahuꞌ goloso aza hulo-dovavo izipe nene holomoloꞌ ongo neivo ningineꞌ.

    Gala Molavo Gamazi Lo Lamineꞌ Amaaꞌ Ive Ma Izesuꞌ DoLamineꞌ O-dineꞌ

    31 Neꞌmine ogavo Tilo ebekutiꞌ tineꞌ molo vo Sidoniebeꞌ hulo vo Dekapoli misubo ivileꞌ ogo nGalilaia nosoohuda vo hetelineꞌ. 32Vo hetelavo gala molave gamazi loguno amive nene eleꞌmizi Izesuda igi anadunuꞌ okoꞌnoloꞌdo geleliho li agae li li-imaniꞌ. 33 Li-imikevo vo eveneꞌnizamanguko eleꞌmizemolo ana nedunuꞌ gala lulouꞌ mologituhoꞌ ogo vele nahunoloꞌ do gilineꞌ. 34 Do gelo Oku-lumota vonuꞌ ogo leꞌ izo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Ehata, leliꞌgamaziutiꞌ nene ngoloꞌ lozo losa ve. 35 Lavo geto galangoloꞌ lavo vele nahuno nene do velepeꞌ izavo gamazinene lo lamineꞌ ineꞌ. 36Neꞌmine ogavo eveneꞌ mukikumuꞌ

  • MALEKOꞌ 7:37 33 MALEKOꞌ 8:10nene aꞌmine gamazi nene li sotoꞌ amilizave lo lo huko-ngidineꞌza li sotoꞌ ikevo aza gohi oꞌve lo-ngedekaꞌ lo-ngedekaꞌ neivo ingine di naba ikaꞌ ikaꞌ igi li sotoꞌ ikaꞌ ikaꞌiꞌmi vi minaniꞌ. 37 Idoꞌ ingine amuzo mili siza li mini tiꞌli laniꞌ: Aza initeꞌ mukiꞌ oꞌmo vineꞌ nene mo laminekovoꞌoꞌmo vave. Aza lavo gaꞌine molave ingine gamazi gohinigilavo gamazi lamilizadoꞌ i minave netesi nene gamaziha nilave.

    8Izesuꞌ Eveneꞌ Fo Tauseni (4000) Nosoꞌ Niteꞌ nGemavo Naniꞌ

    Gamazi(Mataioꞌ 15:32-39)

    1 Aꞌmine gameneuꞌ nene eveneꞌ mukiꞌ gohi igi digeseꞌ igi nosoꞌ niteꞌ nomivo nizavo Izesuꞌ aza izipahalazuho asi lo-ngemo tiꞌ lo lineꞌ: 2 Mene aleve nene nazasigamene sitohamo makaꞌ minunidiꞌmo nosoꞌ niteꞌinesinomivo engikumuꞌ muluꞌne hukave. 3 Nosoꞌ niteꞌ na-mavonumuꞌnida ngimiseleloniꞌ nene akala vilizada veꞌinegaꞌine monavo diꞌmozilisave. Linge ma nene aka hotatiꞌnizave. 4 Lavo izipahala zuho ingine di velepeꞌ izi tiꞌ lili-imaniꞌ: Ebeꞌ hadiveloꞌ mene eveneꞌ mukiꞌ mene nosoꞌniteꞌ nadiꞌ ogo ngemelone. Nosoꞌ niteꞌ daloneꞌ akatenene ma nomive. 5 Likevo aza longoꞌ o-ngedo lineꞌ:Linginela sikoni nanikeꞌ neve. Longoꞌ ogavo seveni velaniꞌ. 6 Ingine likevo eveneꞌ mukiꞌ misuboloꞌ minilizave lolo-ngedo sikoni seveni nene do Oꞌmoso opoꞌni lo apilo izeꞌmili eveneꞌ ngimilizave lo izipahala zuho ngemavo ingineizeꞌ mili eveneꞌ mukiꞌ ngimaniꞌ. 7 Alahaꞌ ngomo ngomongomosiꞌ minineꞌ nesi nene do oꞌmosola lo aꞌminesieveneꞌ ngimilizave lineꞌ. 8Neꞌmine ogavo ni gatuꞌine aniꞌ.Neꞌmine igisa lumo hulaniꞌ nene gizekaꞌ igi gosuvahakuꞌmilikevo gosuvahaꞌ seveni vaiꞌ lineꞌ. 9 Nosoꞌ niteꞌ navenene fo tauseni (4,000) neꞌmine minaniꞌ. 10 Idoꞌ eveneꞌ

  • MALEKOꞌ 8:11 34 MALEKOꞌ 8:17nene ngimisele hulo aza nene izipahala zuhosi geti sipiuꞌdizi Dalamanuta misubouko vaniꞌ.

    Halisaioꞌ Eveneꞌ Nete Izesuꞌ Atoꞌ Niteꞌ Ma Do Sotoꞌ OgavoNingelone Laniꞌ Gamazi

    (Mataioꞌ 16:1-4)11 Vi nizavo Halisaioꞌ eveneꞌ ingine igi ezesi gamazi

    gono dimini eiꞌ nene nimiselive Oꞌmoso aza nenikisi neivelineꞌ nene lamineꞌ lihe gosohoꞌ lihe nemuꞌ Oꞌmosoꞌmoamuzo emavo atoliꞌmine suno do sotoꞌ ogavo ningelone liemenguꞌ mili laniꞌ. 12Neꞌmine ikevo lulouko agae lo gelotiꞌ lo lineꞌ: Laminetoꞌ Oꞌmosoꞌmi amuzo gezela neingumuꞌnene gele eleꞌvoleꞌ oloningisi atoliꞌmine suno do sotoꞌoganivo ningelone li idise mene gameneloꞌ nizave linginelaaꞌ naniꞌ nene nanimuꞌ laaꞌ nave. Naza mo lamine-toꞌ lo-lengemeloze. Idise gameneloꞌ nizaniꞌ aleve meneatoliꞌmine suno neꞌmine nene mo kekeꞌ lengelebizamolo-suve. 13 Neꞌmine lo hulo-ngedo sipiuꞌ dizo noso ohunohelala volosa aka apiꞌ ogo vineꞌ.

    Halisaioꞌ Aleve Idoꞌ Helodeꞌ Ve Engiꞌ Monovoꞌnidoꞌ NeneIzipahala Zuholite Eꞌmetikelizave Lo Izesuꞌ Aneza Gamazi Lo-ngimineꞌ Gamazi

    (Mataioꞌ 16:5-12)14 Idoꞌ izipahala zuho nene beletimuꞌ gaꞌine molavo ma

    di vamavo beleti inginela ma minamidineꞌza hamokovoꞌnene sipiuꞌ ma minineꞌ. 15 Neꞌmini nivavo Izesuꞌ azaeveneꞌ maliti ngemeni dameni golosomuꞌ beleti do luluizaaꞌ ineꞌ initeꞌ zisitiloꞌ nene aneza gamazi lo molo tiꞌ lohungoꞌ molo lo-ngimineꞌ: Halisaioꞌ monoꞌ laaꞌ avelatikisiidoꞌ Helodedatikisi zisiti nene dikelizave. Nemuꞌ ningisaminilo. 16 Neꞌmine lo lo-ngemavo ingine li voleloꞌ meloꞌigi tiꞌ li laniꞌ: Laza beletima do amuneꞌ nenakonemuꞌ lave.17Likevo gelo Izesuꞌ aza tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Beleti di amaniꞌ

  • MALEKOꞌ 8:18-19 35 MALEKOꞌ 8:26nemuꞌ nene nanimuꞌ li voleloꞌ meloꞌ nave. Lingine olihegili lamineꞌ amahe. Lutineꞌmi gala nene ngoloꞌ lamihe.18-19 Vetine neineꞌza ningamahe. Gatine neineꞌza gil-amahe. Gomuꞌ nene eveneꞌ faef tauseni (5,000) engikumuꞌsikoni faef do gito apilo ngemekuvo nikevo lingine sikonilumosama nedunuꞌ nene gosuvahaꞌ nanikeꞌ goꞌzi vaiꞌ laniꞌneve. Nee mamuꞌ gatine molahe. Neꞌmine lavo ingine tiꞌli laniꞌ: Gosuvahaꞌ tuvelu (12) ve 20 likevo gohi tiꞌ lo lineꞌ:Idoꞌ eveneꞌ fo tauseni (4,000) engikumuꞌ sikoni sevenigito apilo ngemekuvo nikevo lingine sikoni lumosamahulaniꞌ nene gosuvahaꞌ nabaꞌ naba nanikeꞌ goꞌzi vaiꞌ laniꞌneve. Lavo ingine gosuvahaꞌ nabaꞌ naba seveni ve laniꞌ.21Neꞌmine likevo aza tiꞌ lo lo-ngidineꞌ: Idoꞌ lingine aꞌminenemuꞌ mo gili minaniꞌza monovoꞌvemuꞌ nene olihe gililamineꞌ ami naza beletimuꞌ lokuvosa nilahe.

    Izesuꞌ Betesaida Numuda Vo Vele Likive Ma Do Lamineꞌ O-dineꞌ Gamazi

    22 Nelotiꞌ nene vi Betesaida numuda hetelaniꞌ. Het-elikevo aꞌmida nene ve ma vele likive Izesuda eleꞌmiziigi okoꞌnoloꞌ do gelelive li muheleka li longoꞌ i-daniꞌ.23 Longoꞌ i-dikevo aza vele likiveꞌmi analoꞌ do numunoebeꞌ heta vo veleuꞌ gituhoꞌ ogo holo-do ana hitosa tiꞌ lolongoꞌ o-dineꞌ: Initeꞌ noningabe. 24 Longoꞌ o-davo azavokeneꞌ ogo ningo tiꞌ lo lineꞌ: Eveneꞌ za gili vaniꞌ nenenimonavo noninguve. 25 Lavo Izesuꞌ aza ana veleloꞌ gohihitavo ve aza vele do guno ningavo vele nene lamineꞌogavo initeꞌmukiꞌ ningo ninge ngoloꞌ lineꞌ. 26Vele lamineꞌogavo numuꞌvela imiselo tiꞌ lo lo-dineꞌ: Luhuvo numudanene vamo geiꞌ numungala vo minezo.

    Izesuꞌ Nene Oꞌmosoꞌmo Do Luꞌ Izelive Lo Imiselelesa Live VeLo Petoloꞌ Lo Soto Ineꞌ Gamazi

    (Mataioꞌ 16:13-20; Lukaꞌ 9:18-21)

  • MALEKOꞌ 8:27 36 MALEKOꞌ 8:3327 Idoꞌ nelotiꞌ nene Izesuꞌ aza izipahala zuhosi Kaesalea

    Hilipi ebeta luhuvo numuno minekaꞌ minekaꞌ idoꞌ vaniꞌ.Akaloꞌ olihe nivi Izesuꞌ aza izipahala zuho tiꞌ lo longoꞌo-ngidineꞌ: Eveneꞌ ingine nene nezemuꞌ zaho ve li laaꞌnave. 28 Longoꞌ o-ngedavo ingine tiꞌ li li-imaniꞌ: Eveneꞌma nete nene monoꞌ noso holo-ngedaaꞌ ive Zohaneꞌ nenehilingutiꞌ otosa noloseive li laaꞌ nave. Idoꞌ linge manete nene gozopoꞌ polohete Eliaꞌ aza gohi sotoꞌ oloseivelave ma nene tineꞌ molo abe li laaꞌ nave. Idoꞌ linge manete nene gomuꞌ minaniꞌ polohete hilaniꞌ linge engitatiꞌotanive nolibe li laaꞌ nave. 29 Neꞌmine likevo Izesuꞌ azagohi tiꞌ lo longoꞌ o-ngidineꞌ: Idoꞌ ingine nene mo neꞌminelaaꞌ naniꞌza lingine nenikumuꞌ nene zaho neve li laaꞌ nave.Neꞌmine lavo Petoloꞌ aza tiꞌ lo lineꞌ: Gaza nene Oꞌmosoꞌmodo luꞌ izeline lo gimiselelesa lo huko-gidive ma nenenane. 30 Neꞌmine lavo ingine eveneꞌ masi masi aꞌminemonovoꞌvemuꞌ li-ngimikelizave lo lo huko-ngidineꞌ ve.

    Izesuꞌ Aza Bili Hililizaniꞌ Gamazi Lo-ngemosa Ve Ma EzeEꞌmeti Nivi Mulumo Gono Gihilizanguꞌ Olovoꞌ Ilizadoꞌ I MinaveNene Minevoꞌ Minevoꞌ nGemeni Ma Damilisave Lineꞌ

    (Mataioꞌ 16:21-28; Lukaꞌ 9:22-27)31 Neꞌmine ogo Izesuꞌ aza apiꞌ ogo gamazi tiꞌ lo apize

    ngemeꞌmo vineꞌ: Neniꞌ gono neꞌmo gihileꞌve do sotoꞌilingumuꞌ Oꞌmosolatiꞌ ve gihile neniꞌ nene mulumo gononaba geho helosa gohi otelodoꞌ o neineꞌ nenako monoꞌgizebo vesi evenetoꞌ medeli mini Oꞌmoso initeꞌ lehizi daaꞌave nabasi idoꞌ Zuda vete gozopotatiꞌ laaꞌ aniꞌ monoꞌapizi ngimaaꞌ ave nesi ingine meheꞌine nimi mulumoniteꞌ mukiꞌ nimii nibili hilikevo helosa gamene seto hamomino otelesuve. 32 Neꞌmine lo aꞌmine gamazi nene lolamino lo sotoꞌ ogosa lo ngoloꞌ lo lo-ngimineꞌ. Neꞌminelo lo-ngemavo Petoloꞌ aza eleꞌmize gahevela ogo helelineꞌgamazi lingumuꞌ nene elemelesa ineꞌza 33 Izesuꞌ mine

  • MALEKOꞌ 8:34 37 MALEKOꞌ 8:38velepeꞌ izo izipahala zuho vonuꞌ ngebelo Petoloꞌni elemotiꞌ lo lineꞌ: Gaza gaka gele naineꞌ nene Oꞌmosoꞌmo gi-lidiꞌmino gelamo asi me misubouꞌ vete gilaaꞌ adiꞌminogele nange. Satani gaza akaꞌne hize tilamo olovoꞌ ozo.

    34 Tiꞌ lo eveneꞌ mukikisi izipahala zuhosi asi lo-ngedavoezela igi di geseꞌ ikevo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Ve ma in-gine neniꞌ neꞌmeto alone li gilii ma gomuꞌ nene engiꞌminevoꞌ alevoꞌine gizebo igaꞌ naniꞌ monovoꞌine nenehuli alami neniꞌ neꞌmetilizangumuꞌ ve goloso nizaveli lohotoꞌ zaloꞌ ngibili hililizangumuꞌ nene gili hulisaneꞌmeti alizave. 35 Idoꞌ neꞌmine igisa neꞌmeti alizave lonoluvoniꞌ nene nanitekumuꞌ luhe. Lingine mene gililo:Ve ma ingine neniꞌ neꞌmeteloneꞌ nene geni initeliꞌmilulouꞌ vo minevoꞌ alevote hulalone li neꞌmetamilizavenene minevoꞌ minevoꞌ minaaꞌ ngemeni dameni nenema damilisave. Damilisaha ve ma ingine neniꞌ gamaz-iꞌne lamineꞌ nene gili gili eleꞌvoleꞌ igi neꞌmetilizangu-muꞌ ngibili hilikevo minevoꞌ alevoꞌine hulilizaniꞌ nenealingeꞌ minevoꞌ minevoꞌ minaaꞌ ngemeni dameni neneha dalisave. 36-37 Ee, eveneꞌ ma ingine minevoꞌ minevoꞌminaaꞌ ngemeni dameni ma hulilizaniꞌ nene aꞌminengemeni dameni gohi do engita olone li aꞌmidoꞌ golohizilizaniꞌ initeꞌ nene hamokisi ma minamoloseive. Ne-muꞌ nene eveneꞌ ma ingine misubouko mene minevoꞌalevoꞌ igi mini misubouꞌ initeꞌ vaiꞌ nene di engita igiminilizanguꞌ nene minevoꞌ minevoꞌ minaaꞌ ngemeniꞌinehulilizaniꞌ nene aꞌmine initeꞌ vaiꞌ nete nenema hize eleꞌ i-ngidamilisave. 38 Idoꞌ me misubouꞌ minevoꞌ alevoꞌinemuꞌgili neniꞌ neꞌmetamilizave nene ingine minevoꞌ minevoꞌminaaꞌ ngemeni dameni nene ma damilisave noluvoniꞌnene ve ma ingine libilikevo minevoꞌ alevote hulaloneli aꞌmine Oꞌmoso huli lihime daaꞌ akaloꞌ vaaꞌ naniꞌ aleveengiꞌ vovoꞌninguꞌ nene neniꞌ gamaziꞌne hize eleꞌ ogaꞌ

  • MALEKOꞌ 9:1 38 MALEKOꞌ 9:8unive neniꞌ evenele none lilisa ngovozo hililizaniꞌ neneOꞌmosolatiꞌ ve gihile naza meꞌnehi amuzo do tiꞌ ogoeiꞌ angeloꞌ vesi aloneꞌ gamenela aꞌmine alevemuꞌ neneneniꞌ eveneꞌne nizave lolosa ingine adiꞌmino novozo helolamuvo minevoꞌ minevoꞌ minaaꞌ ngemeni dameni nenema damilisave.

    91 Neꞌmine lo imineꞌ molo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Lamineꞌ

    ma lo-lengemeloze. Meloꞌ nizave lengikutiꞌ lingema nenehilami ha nizavoOꞌmosoꞌmo gizebo o-ledaaꞌmonovoneneamuzoꞌvesi sotoꞌ ogavo ningilisave.

    Izesuꞌ Okoꞌnolo Do Atoliꞌmine Ineꞌ Gamazi(Mataioꞌ 17:1-13; Lukaꞌ 9:28-36)

    2 Idoꞌ gamene sigisi ogo vavo Izesuꞌ aza Petoloꞌni veZakoboꞌni ve Zohaneꞌni ve nene golo haꞌnaloꞌ ngeleꞌmizodizavo aꞌmida engikovoꞌ mini ningi nizavo eiꞌ okoꞌnodo atoliꞌmine ogavo 3 geneganaꞌve nene silingengeꞌniꞌvehulo mokonoꞌ goloso elo minineꞌ. Aꞌmine mokonoꞌ ilineꞌneꞌmine nene me misubouko eveneꞌ hamoliꞌmosi ngeloma do sotoꞌ amoloseive. 4Neꞌmine neivo Eliaki Moseki so-toꞌ igi Izesulesi gamazi li voleloꞌ meloꞌ igi nizavo ninganiꞌ.5 Neꞌmine igi nizavo Petoloꞌ aza Izesuꞌni tiꞌ lo lo-imineꞌ:Tisazo, makaꞌ meloꞌ minuneꞌ nene lamineꞌ ogave. Nemuꞌnene azibe sitohamo ma gizelone. Ma nene geiꞌ ve idoꞌma nene Moseꞌni ve idoꞌ ma nene Eliaꞌni ve. 6 Golisenaba gili minaniꞌ nenako nemuꞌ Petoloꞌ aza nadive lolovelo gamazi gopo lineꞌ. 7 Lavo limusoliꞌmo ogo molo hite-ngedavo limuso luloutiꞌ Oꞌmosoꞌmi nolo ma tiꞌ lo sotoꞌineꞌ: Me ve nene neniꞌ gipeꞌne luꞌne eme nouvoniꞌ nenaze.Eze gamaziꞌve gili dalo. 8 Tiꞌ lavo aꞌmidoꞌ liteꞌ li velepeꞌizi ninganiꞌ nene ve masi minamaniꞌza Izesukovoꞌ neivoninganiꞌ.

  • MALEKOꞌ 9:9 39 MALEKOꞌ 9:179Neꞌmine igi gololotiꞌ limi ada nene Izesuꞌ tiꞌ lo lo huko

    lo-ngimineꞌ: Initeꞌ ninganiꞌ nene veteteꞌ igi li-ngimaminizavo Oꞌmosolatiꞌ ve gihile naza helo otekuvo ma neneha li-ngimilizave. 10 Lavo lineꞌ gamazi gili di li sotoꞌ amimini hilingutiꞌ otelineꞌ gamazi lineꞌ nemuꞌ nene monovoviseꞌ igi li voleloꞌ meloꞌ igi minaniꞌ. 11 Idoꞌ tiꞌ li longoꞌ i-daniꞌ: Do luꞌ izelive lo Oꞌmosoꞌmo do kegeso imiselelesalive nene aꞌmine gozopoꞌ minineꞌ polohete Eliaꞌ neꞌmogomuꞌ molo-do tineꞌ molo aloseive li avotemoti monoꞌgamazi apizi limaaꞌ avete laaꞌ naniꞌ ma nene nanimuꞌ laaꞌnave. 12 Neꞌmine li longoꞌ i-dikevo aza tiꞌ lo lo-ngimineꞌ:Initeꞌ mukiꞌ do veveselesa Eliaꞌ gomuꞌ aloseive laniꞌ nenemo laminetoꞌ laniꞌ ve. Neꞌmine aniꞌza ve gihile neniꞌ nenemulumo niteꞌ nimi goboni mili-nidilisave li polohetelitenenikumuꞌma nene nadive li gizi nizaniꞌ neve. 13Neꞌminelo monoꞌ noso holo-ngedaaꞌ ive Zohaneꞌ nene Eliadoꞌmedelo minineꞌ nemuꞌ gililizave lo gelo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ:Idoꞌ Eliangumuꞌ lo-lengemeloze. Polohetelite ezemuꞌluhuvo gizi milaniꞌ nene mo gihile izave. Aza mo gomuꞌmolo-nedo ogavo ve lingelite engiꞌ luꞌnidoꞌ eꞌmeti bilaniꞌma ve.

    Izesuꞌ Aza Sikalahuꞌ Goloso Lulouꞌ Minineꞌ Gipe Ma DoLamineꞌ O-dineꞌ

    (Mataioꞌ 17:14-21; Lukaꞌ 9:37-43a)14 Neꞌmine igi izipahala zuho linge nizada vi hete-

    laniꞌ nene eveneꞌ mukilite di vodo vodo i-ngidi nizavoavoꞌningeliti monoꞌ gamazi apizi ngimaaꞌ ave linge manete lolize gani li-ngimi li voleloꞌ meloꞌ igi nizavoninganiꞌ. 15 Niningavo eveneꞌ mukiꞌ eze ningi up-uhoꞌ goloso igi geti ezela lotiꞌ izi vi gekeꞌ vokeꞌ li-daniꞌ. 16 Neꞌmine ikevo Izesuꞌ tiꞌ lo longoꞌ o-ngedo lineꞌ:Nanitekumuꞌ lolize gani li voleloꞌ meloꞌ nave. 17 Longoꞌ

  • MALEKOꞌ 9:18 40 MALEKOꞌ 9:25ogavo eveneꞌ mukikutiꞌ ve maliꞌmo tiꞌ lo lo-imineꞌ: Ti-sazo, gipeꞌneꞌmi lulouꞌ nene sikalahuꞌ golosoliꞌmo minogamazi lilineꞌ aka hize tile-davo geita eleꞌmizo nouvoniꞌve. 18 Sikalahuꞌ golosoliꞌmo do ote-dineꞌ gameneloꞌgameneloꞌ nene do hulo misuboloꞌ o-do izo gesebeꞌ ize-davo veletiꞌ gituhoꞌ galakalaꞌ dizo veletiꞌ kilikoꞌ kilikoꞌlo mino gizene ana do ngipu ngapa lo minaaꞌ neive.Neꞌmine ogo minaaꞌ ingumuꞌ izipaha zuho nete sikalahuꞌgoloso nene imisele hulilizave lo ingine nizada eleꞌmizouvoniꞌza ingine nene ngeli imiseli hulilizadoꞌ minamaniꞌve. 19 Neꞌmine lavo Izesuꞌ tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Eii, ngeliimiseli hulisaꞌmaniꞌ nehe. Lingine Oꞌmosomuꞌ gili eleꞌv-oleꞌ amaniꞌ zuho lengikumuꞌ nene goseleꞌ nebeleꞌmo no-vivo lengiꞌ vovotinguꞌ gamene gohi ma imineꞌ molo minolangamuzo hizeꞌmo vo mineloniꞌ nemuꞌ agae lo noluve.Gipe nene neniꞌ nouvoda eleꞌmizi alo. 20 Lavo eleꞌmiziikevo sikalahuꞌ goloso neꞌmo Izesuꞌni ningo gipe neneehusoꞌ ogo hulavo misubola lemo pouꞌ lo ongo velepeꞌvelepeꞌ izo minavo veletiꞌ gituhoꞌ galakalaꞌ vo minineꞌ.21 Neꞌmino neivo Izesuꞌ aza gipe neꞌmi melehine longoꞌo-do lineꞌ: Initeꞌ nanihekutiꞌ gize daniꞌ neve. Lavo azalineꞌ: Izipe ngomolotiꞌ gize daniꞌ ve. 22Gamenemukiꞌ izipenene belelesa olokuꞌ nehe nosouꞌ nehe ehusoꞌ ogo hulaaꞌineꞌ ve. Nemuꞌ nene do lamineꞌ o-ledelinidoꞌ o neivo manene muhelete ningo do lamineꞌ o-ledezo. 23 Lavo Izesuꞌtiꞌ lo lo-imineꞌ: Do lamineꞌ o-delinidoꞌ o neivoma ve laineꞌma nene naza ma lokuvo gelezo. Gele eleꞌvoleꞌ o mineliveneꞌmo nene amaaꞌ nitekisi ha oloseive. 24 Lavo izipeliꞌmimeleho geto gekeꞌ naba lo lineꞌ: Idise geikumuꞌ geleeleꞌvoleꞌ o nouve. Aꞌmine gele eleꞌvoleꞌ o nouvoniꞌ neꞌmovo damida nene hize eleꞌ o-nedezo. 25 Lavo eveneꞌ mukiꞌingine lotiꞌ izi igi di geseꞌ navo ningo sikalahuꞌ golosoelemo tiꞌ lo lineꞌ: Sikalahuꞌ goloso gaza gipe meꞌmi gala

  • MALEKOꞌ 9:26 41 MALEKOꞌ 9:33do negi hize-do gamazi laaꞌ akaꞌve hize tile-danive gazaeiꞌ luloutiꞌ lemo vosa tibizo amozo lo nolo huko-giduve.26 Lavo gekeꞌ lo do gabeꞌ kabeꞌ o-dosa lemo vineꞌ. Lemovavo gipe aza hilave neꞌmino ongo miningumuꞌ eveneꞌlingemukiꞌ nete nene azamohelave laniꞌ. 27Laniꞌza Izesuꞌaza analoꞌ dosa do hozi lo-davo otineꞌ.

    28 Neꞌmine ogavo Izesuꞌ aza numunguꞌ dizavo izipa-hala zuhosi angisevoꞌ mini tiꞌ li longoꞌ i-daniꞌ: Sikalahuꞌgoloso nene laza naniteliꞌmo imisele hulamolonidoꞌ ineꞌneve. 29 Neꞌmine li longoꞌ i-dikevo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ:Initeꞌ atotunuꞌ nene sikalahuꞌ goloso neꞌmine nene ngelongimiselamolosune. Asi Oꞌmosola laadunukovoꞌ nenengimisele hulolosune.

    Izesuꞌ Helo Galeseutiꞌ Otelineꞌ Gamazi Nene Gohi Lo Sotoꞌ O-ngimineꞌ

    (Mataioꞌ 17:22-23; Lukaꞌ 9:43b-45)30-31 Aꞌmine ebeꞌ huli nGalilaia misubouꞌ vi heteli

    aꞌmine misubo nene ivileꞌ iki eleseꞌ igi vaniꞌ. Idoꞌ eleseꞌigi vaniꞌ nene Izesuꞌ aza izipahala zuho gamazi apizengemeꞌmo vominineꞌ nenako nemuꞌ eveneꞌ nete azamelaneive li gilikelizave lo lavo eleseꞌ igi vaniꞌ. Neꞌmineigi nivadoꞌ nene izipahala zuho tiꞌ lo apize ngeme nge-meꞌ oꞌmo vineꞌ: Oꞌmosolatiꞌ ve gihile neniꞌ nene eveneꞌmaliti aꞌninguꞌ neleꞌmizi milikevo di vi nibili hililisave.Di vi nibili hilikevo helo mino gamene setohamo vavootelesuve. 32 Neꞌmine lo lineꞌza izipahala zuho ingineaꞌmine gamaziꞌmi monovomuꞌ nene gili lamineꞌ amaniꞌ.Gili lamineꞌ amaniꞌza eikumuꞌ golise gili nemuꞌ longoꞌ i-damaniꞌ ve.

    Eveneꞌ Naba Loloꞌ Ogaꞌ Monovomuꞌ Izesuꞌ Lo-ngimineꞌ(Mataioꞌ 18:1-5; Lukaꞌ 9:46-48)

    33 Idoꞌ Kahanaumi numudoꞌ vi heteli numunguꞌ dizisaIzesuꞌ aza izipahala zuho longoꞌ o-ngedo tiꞌ lo lineꞌ: Akala

  • MALEKOꞌ 9:34 42 MALEKOꞌ 9:41ma nene lingine nanitekumuꞌ li voleloꞌ meloꞌ iꞌmi ave.34 Longoꞌ o-ngedavo ingine akaloꞌ niigi engiꞌ mukikutiꞌnene ve zaho ngivileꞌ ogo naba neive li li voleloꞌ meloꞌaniꞌ nenako nemuꞌ gamazi li-imami minaniꞌ. 35 Gamazili-imamavo aza mitoꞌ mino izipahala zuho tuvelu asi lavoezela ikevo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Ve ma ingine eveneꞌ nabaminelone li ma eveneꞌ mukiꞌ nene dizi minikevo engiꞌnene limi mini eveneꞌ mukiliti gelekeleꞌ ve minilisave.36 Neꞌmine lo izipe ngomo ma eleꞌmizo vovoꞌninguꞌ doote-do do mumunouko o-de mino tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: 37Vema ingine nenikumuꞌ ve li izipe ngomo meꞌmine mangeleꞌmize lamineꞌ ilizaniꞌ nene neniꞌ neleꞌmize lamineꞌaniꞌ geleleseive. Idoꞌ neniꞌ neleꞌmize lamineꞌ ilizaniꞌ nenenenikovoꞌ neleꞌmize lamineꞌ ami nimiselive nesi neneeleꞌmize lamineꞌ aniꞌ geleleseive.

    Ve Ma Biluvaꞌ I-lidamilizave Nene Lelita Ve Ne Nizave LoIzesuꞌ Lineꞌ Gamazi

    (Lukaꞌ 9:49-50)38 Idoꞌ Zohaneꞌ aza tiꞌ lo lo-imineꞌ: Tisazo, ve maliꞌmo

    geiꞌ guliveka lo sotoꞌ ogo geiꞌ vekamuꞌ ve lo sikalahuꞌgoloso nongimiselivo laza ningo aꞌmine ve nene lezesibizo geiꞌ geꞌmetesaꞌmineꞌ nenako nemuꞌ neꞌmine amozolo oꞌve lo-dekune. 39 Lavo Izesuꞌ aza tiꞌ lo lineꞌ: Oꞌveli-damilo. Ve ma ingine neze guliveꞌne li sotoꞌ igi nezeveꞌnemuꞌ ve li amuzo niteꞌ di sotoꞌ ilizave nete ingine liteꞌli diviꞌ lediviꞌ ma i-nidamilisave. 40 Ve ma ingine biluvaꞌi-lidamilizave nene lelita ve nene nizave. 41Naza lamineꞌMa lo-lengemelove. Ve ma aza nene lingine neniꞌ Kilisitoꞌzuho nizangumuꞌ ve lo noso kapuuꞌ ohizo lengemelineꞌneꞌmi meniꞌve nene damilivoba daloseive.

    Izesuꞌ Aza Lihime Dalizadiꞌmo Goloso Ikelizave Lo HungoꞌGamazi Lineꞌ

    (Mataioꞌ 18:6-9; Lukaꞌ 17:1-2)

  • MALEKOꞌ 9:42 43 MALEKOꞌ 9:5042 Idoꞌ nenikumuꞌ gili eleꞌvoleꞌ igi minaaꞌ naniꞌ izipa-

    haꞌne zuho limi minaniꞌ engikutiꞌ hamoꞌ ma eveneꞌ mal-iꞌmo goloso niteꞌ dalineꞌ akauꞌ eleꞌmize molalosa neivoma aꞌmine ve nene Oꞌmosoꞌmo mulumo gono nabaꞌ nabaemalinako nemuꞌ nene goloso niteꞌ dalineꞌ akauꞌ neneolihe eleꞌmize molamivo gomuꞌ nene luvonouꞌ genivesigeheni naba nene nalava izi-di noso ohuno nabauꞌ ehusoꞌi hulikevo aꞌminguꞌ lemo helelineꞌ nene lamineꞌ oloseive.43-44 Idoꞌ anga sitaꞌ ha do mino Oꞌmosoꞌmo lihime gemavolihizami olokuꞌ vilineꞌ nene mo edamoloseineꞌ nenakonemuꞌ nene anga maliꞌmo lihime daaꞌ akaloꞌ geleꞌmizemolalosa neivoma oꞌve lo aꞌmine anga nene huko hulaineꞌgilivosa minezo. Anga hamokovoꞌ minineꞌ gilivo minominevoꞌ minevoꞌ ebekuko vilineꞌ nene ede voloseive.45-46 Idoꞌ gizenga sitaꞌ ha do minanivo Oꞌmosoꞌmo lihimegemo oloꞌ galeseuꞌ gehusoꞌ o hulilineꞌ nene mo edamolo-seineꞌ nenako nemuꞌ nene gizenga maliꞌmo lihime daaꞌakaloꞌ geleꞌmizemolalosa neivoma oꞌve lo aꞌmine gizenganene huko hulaineꞌ gilivosa minezo. Gizenga hamokovoꞌminineꞌ gilivominominevoꞌminevoꞌ ebekukovilineꞌ neneede voloseive. 47-48 Idoꞌ veka sitakisi ha nanivo Oꞌmosoꞌmolihime gemo okoꞌnine naliza ginine osuꞌ lamavo oloꞌlihizamilineꞌ galeseuꞌ gehusoꞌ o hulilineꞌ nene edamolo-seineꞌ nenako nemuꞌ nene veka gulo maliꞌmo lihimedaaꞌ akaloꞌ geleꞌmize molalosa neivo ma gaza oꞌve loaꞌmine veka nene kuluhize hulaineꞌ gilivosaminezo. Vekahamokovoꞌ minineꞌ gilivomino Oꞌmosoꞌmo gizebo o nein-guꞌ vilineꞌ nene ede voloseive.

    49 Nosoꞌ nitekuꞌ laniteꞌ ilive lo guvo hulaaꞌ none.Aꞌmineꞌmine ogo eveneꞌmukitoꞌ oloꞌ neꞌmo guvo neꞌmineloloꞌ oloseive. 50 Guvo nene lamineꞌ neineꞌza guvo lan-iteꞌve ma osuꞌ lavo ma gohi nado do laniteꞌ o-delone.Nosoꞌ nitekuꞌ guvo hulokunivo laniteꞌ ogaꞌ neineꞌ neꞌmino

  • MALEKOꞌ 10:1 44 MALEKOꞌ 10:11lingine lutinguꞌ guvo neꞌminosa laniteꞌ o minivo miniaꞌmida aꞌmida hongu li minilo.

    10Izesuꞌ Veneꞌ Huli-ngidaaꞌ Nemuꞌ Lo-ngimineꞌ Gamazi(Mataioꞌ 19:1-12; Lukaꞌ 16:18)

    1 Izesuꞌ aza aꞌmine ebeꞌ hulo Zudaia misubo nene vohulo Zodani noso helala vineꞌ. Vo nela neivo ezela eveneꞌmukiꞌ iheꞌ igi di geseꞌ ikevo aza ogaꞌ ineꞌ neꞌmino gohimonoꞌ apize ngemo minineꞌ.

    2 Neꞌmino neivo Halisaioꞌ monoꞌ laaꞌ ave malite igiemenguꞌ mili tiꞌ li longoꞌ i-daniꞌ: Ve maliꞌmo elenahineimisele hulilineꞌ nene gaza gelanivo leze Zuda veti louꞌgamazi avutoꞌ ilihe amilive. 3 Longoꞌ i-dikevo velepeꞌ izolongoꞌ o-ngedo tiꞌ lo lineꞌ: Moseꞌ aza nadive lo lo huko-lengede neineꞌ neve. 4Neꞌmine lavo ingine tiꞌ li laniꞌ: Vema elenahine imiselelove lo gelo ma veneꞌ vemohoꞌ izihukaaꞌ luhuvo gizo emosa imiseleleseive loMoseꞌ aza geleleme neineꞌ ve. 5 Likevo aza tiꞌ lo lineꞌ: Lingine gamazigilami peleseveꞌ izaaꞌ angumuꞌ aꞌmine louꞌ gamazi nenegize-lingidineꞌ ma neive. 6 Gize-lingidineꞌza Oꞌmosoꞌmoiniteꞌ mataꞌ ganaꞌ apiꞌ ogo do sotoꞌ ineꞌ gamenela neneveneꞌ vemohoꞌ do sotoꞌ ineꞌ ve. 7Nemuꞌ tiꞌ lo lo neineꞌ maneive:Vemohoꞌ nene izelehingi melehingi huloelenahida bizo minavo ingine hamoꞌ liliꞌ asineꞌ gelavo

    minilisasive.8 Nemuꞌ nene ingine sitaꞌ nizasive ma lo-ngedamolosune.Mo hamoꞌ nene nizasive. 9Nemuꞌ nene Oꞌmosoꞌmo initeꞌdo hamoꞌ ogo molo neingutiꞌ ve malike do izeꞌ molaaꞌnene nomive. 10Neꞌmine lavosa numunguꞌ dizi minanguꞌnene izipahala zuho nete aꞌmine initekumuꞌ nene gohilongoꞌ i-daniꞌ. 11 Longoꞌ i-dikevo tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Vemaliꞌmo elenahine imisele hulo veneꞌ gohi ma dalineꞌ

  • MALEKOꞌ 10:12 45 MALEKOꞌ 10:19nene aza elenahine do gopo o-do Oꞌmosoꞌmi louꞌ gamaziavutoꞌ oloseinako lihime naba daloseive. 12 Idoꞌ veneꞌ mavanahine hulo-do ve gohi maloꞌ vilineꞌ nene Oꞌmosoꞌmilouꞌ gamazi avutoꞌ oloseinako lihime naba daloseive.

    Izesuꞌ Izipe nGomo Noꞌnohoꞌ Ize-ngidineꞌ Gamazi(Mataioꞌ 19:13-15; Lukaꞌ 18:15-17)

    13 Eveneꞌ malite izipe ngomo nene okoꞌnidoꞌ do gelonoꞌnohoꞌ ize-ngedelive li Izesuda ngeleꞌmizi nivavo izipa-hala zuho nete oꞌve li-ngidi ngelemaniꞌ. 14 Neꞌmineikevo ningo gelo Izesuꞌ aza izeboloꞌ molavo tiꞌ lo lo-ngidineꞌ: Izipe ngomo ngomo meꞌmine minave neneOꞌmosoꞌmo gizebo o neinguꞌ ngeleꞌmize molaaꞌ neinakohuli-ngimikavo nenita ha alizaze. Oꞌve li-ngidamilo.15 Naza laminetoꞌ nolo-lingimuve: Izipe ngomoliti nge-meni dameni neꞌminesi mini Oꞌmoso nene gizebo veteminelive li gelekeleꞌ lapa nomineꞌ i-damilizave nene eiꞌOꞌmosoꞌmo gizebo o neinguꞌ nene mo kekeꞌ vi hilamil-isave. 16Neꞌmine lo izipe ngabutiꞌ izo ana okoꞌnidoꞌ nohitonoꞌnohoꞌ ize-ngidineꞌ.

    Izesuꞌ Heneni Vemuꞌ Lineꞌ Gamazi(Mataioꞌ 19:16-30; Lukaꞌ 18:18-30)

    17 Izesuꞌ aza aka volosa apiꞌ neivo ve maliꞌmo lotiꞌizo ogo hetelo gizeneuꞌ gubiꞌ ize emo longoꞌ o-do tiꞌ lolineꞌ: Tisaꞌ lamino, naza nene nadiꞌ okuvo Oꞌmosoꞌmominevoꞌ minevoꞌ nemeni dameni nemelive. 18 Lavo Izesuꞌtiꞌ lo lo-imineꞌ: Nezemuꞌ nene ve lamino nanimuꞌ nolo-nedane. Lamineꞌ minave nene hamokisi mo nizamavoOꞌmoso eiꞌ hamoꞌ nene lamineꞌ minive nenako neꞌminelaineꞌ nene neniꞌ monovoꞌne nadiꞌ o neive. 19 Gaza akagamazi nene mo gele nane. Aꞌmine gamazi nene tiꞌ loneive: Lingine eveneꞌ ngibili hilamilo. Idoꞌ veneꞌ vemohoꞌliliꞌ ikeniꞌ nete lingine bizivoꞌ mini veneꞌ nehe vemohoꞌnehe gohi masi gopo ingamilo. Idoꞌ gumine amilo. Idoꞌ

  • MALEKOꞌ 10:20 46 MALEKOꞌ 10:27eveneꞌ mamuꞌ gopoꞌ napa gamazi li-ngidii sakupo gamazili-ngidamilo. Ve maliti initeꞌ nene tiliki igi damilo. Idoꞌizetingine metinginemuꞌ gilikevo dizavo gelekeleꞌ i-ngidiminilo. 20Neꞌmine lo-emavo ve aza tiꞌ lo lo-imineꞌ: Tisazo.Aꞌmine laineꞌ mukiꞌ nene naza izipelotiꞌ gelo eꞌmeteꞌmoogo minuvoniꞌ ve. 21 Lavo Izesuꞌ aza ningo ninge lamineꞌo-do tiꞌ lo lo-imineꞌ: Gaza initeꞌ hamoꞌ ma amanidiꞌmonene lisiheꞌ amane. Vo initeꞌ mataka mukiꞌ nene izeꞌmolo meni do aꞌmidotiꞌ moni nene do gohoꞌ gahaliꞌ izeꞌmolo ngemezo. Neꞌmine ilineꞌ neꞌmo nene henenikaOkulumokuko nene ma mineleseive Neꞌmine ogosa ogoneꞌmetezo. 22Neꞌmine lo lavo ve aza eiꞌ heneniꞌve vaiꞌ lominineꞌ nemuꞌ agae lo geni belavo muheleꞌ ogo vo ha haineꞌ ve.

    23 Novivo Izesuꞌ aza velepeꞌ izo vonuꞌ ngebelo hulo ezaema ogo izipahala zuho tiꞌ lo lo-ngimineꞌ: Heneni nganenive ingine Oꞌmosoꞌmo gizebo o neinguꞌ nene vi hilalisageꞌnebe goloso ilisave. 24Lavo izipahala zuho ingine Izesuꞌgamazi neꞌmine lingumuꞌ gopo gaꞌine gilaniꞌza gohi tiꞌlo lo-ngimineꞌ: Vekizo. Oꞌmosoꞌmo gizebo o neinguꞌ voholaaꞌ nene geꞌnebe gono goloso neive. 25 Idoꞌ kamelaize nene naba neineꞌ nenako nemuꞌ nene nalaꞌ lolosoꞌigaꞌ naniꞌ nakese neꞌmi veleuꞌ nene ma volosa ilineꞌnene geꞌnebe goloso oloseineꞌza heneni ve nete aꞌminenene ivileꞌ ivosa Oꞌmosoꞌmo gizebo o neineꞌ ebekuꞌ nenevilisa ge�