0
นางพรทพย มมานะ อาย 47 ป เจาของบานหนงสอชมชนบานสบฟา จบปรญญาตร
สาขาพยาบาลศาสตร เคยท างานเปนพยาบาลในเมองหลวง พบรกและแตงงานกบชาย
ในเครองแบบผพทกษสนตราษฎรไทย ชวงทอยกรงเทพฯ มความสขกบการเปนอาสา
อานหนงสอใหคนตาบอดในชวงวนหยด ตอมาไดยายตามสามมาอยล าปางเพอดแลพอแม
พรอมกบลกชาย 2 คน คอ นองใหม อาย 6 ขวบ และนองจมโบ อาย 4 ขวบ ในป พ.ศ. 2555
ดวยความทเปนคนชอบอาน ประกอบกบมหนงสอตดมาจากกรงเทพฯ แรก ๆ แมพรทพย
อาศยอยกบพอแมของสาม จงท ามมหนงสอในบานใหครอบครวไดอาน “ท ามมนอยเดยว
ชนวางหนงสอกท าเองจากไม จากชนวางรองเทาบาง” ลกชายคนโตมาเรยนอนบาลทบานสบฟา
มาใหม ๆ ลก ๆ ยงไมมเพอน ไมรจกใคร อยากใหลกมเพอน
และเปนคนด แตมองเหนสภาพแวดลอมในชมชนทไมสดนก
เชน เดกตดเกม บางคนเอาแตเลนน าอยกลางทงนา
1
เดกสวนใหญอาศยอยกบตายาย จงชกชวนเดก ๆ มาเลนทบานของเรา แตไมไดบอกวาใหมา
อานหนงสอ เพอดงพวกเขาออกมาจากสงแวดลอมเหลานน แมพรทพยมองวา“ถาจะปนลก
ใหเปนคนด เราตองท าใหสงคมสงแวดลอมดดวย” โดยจดมมหนงสอในบาน มหนงสอสวย ๆ
คดวาเขาตองเปดดบางโดยทเราไมตองบอก เดกเลกดรปตามนทานทแมพรทพยเลาใหฟง
พรอมทงท าขนม ขาวผด กวยเตยว ขนมครกเลยงเดก และใหเขาไดมสวนรวมดวย มเกมใหเลน
เดกกจะสนกและอยากกลบมาอก เพราะถาเอาเรองการอานน า เดกไมมาแนนอน จงใหลกพาเพอน
มาเลนทบาน ตอนทท าเร องการอานนน พอแมสามเกลยดมาก ถงกบวา“เปนผบา”
คอท าอะไรทคนเขาไมท ากน มแตเสยเงน ไมไดเงน
2
กวาจะถงวนนแมพรทพยไดฟนฝาอปสรรคนานปการเพอลกและเดก ๆ ในชมชน
ท าทกอยาง ไม วาจะหนวยงานใดแจงหรอขอความรวมมอเขามา ถาแมพรทพยทราบ
จะไปรวมทกกจกรรม นอกจากงานการสงเสรมการอานแลว การฝกใหผใหญท างานอาชพ
ทสนใจกเปนอกหนงภารกจ โดยแมพรทพยไดชกชวนแมสามใหเขารวมกจกรรมทกครง
จนไดเปนประธานกลมผสงวย ผลกดน ใหเกยรต ยกยอง ใหแมชวยออกงานแทน จนแมสาม
เปนนกกจกรรม ไดรบการยอมรบจากผสงวยในชมชน ปจจบนเลกตอวาเธอแลว และยงชนชม
กบสงทแมพรทพยท าอกดวย สวนสามนนเมอแมพรทพยตดภารกจประชมหรอไปท ากจกรรม
รวมกบหนวยงานตาง ๆ สามกจะเปนคนสอนการบานเดก ดแลเดกเมอมาใชบรการบานหนงสอ
ตอมา กศน. อ าเภอแจหม ไดมอบหมายให
ครเบญ (คร กศน.ต าบล) และครฑารกา (ครอาสาพนราบ)
เปนผมาดแล ใหค าปรกษา สนบสนนหนงสอ
โ ด ยแมพ รทพ ยจะใหผมาใชบรการบานหนงสอ
เลอกหนงสอทตองการอาน แลวแมพรทพยจะไป
ร บ-สงหน งส อท ขอย มจากห องสมดประชาชน
อ าเภอแจหมดวยตนเองทกวนถาไมตดภารกจอน
เครอขาย
3
แมพรทพยโชคดทมหลวงพอ (บดาบวชเปนพระ) เปนผใหค าปรกษาและสงสอนให
ท าแตความด เปนคนด ท าบญมาก ๆ เมอแกตวลงจะไดสบาย ซงตนกไดปฏบตอยางตอเนอง
เสมอมา หลวงพอไดเสนอแนะใหมาปลกบานรมถนนเพอการบรการบานหนงสอหรอ
จดกจกรรมอน ๆ ใหคนมาไดสะดวก พรอมทงสนบสนนเงนใหปลกบานดวย จงเปนทมาของ
บานหลงปจจบนทมพนทกวางขวาง มมมตาง ๆ เปนมมหนงสอ และตอเตมศาลาใหเปนทจด
กจกรรม แตแมพรทพยกบอกวายงไมหยดแคนจะท าไปเรอย ๆ เทาทใจตองการ
4
แมพรทพย นอกจากจะชอบอานหนงสอเปนชวตจตใจแลว เธอยงมนสยชอบชวยเหลอ
ผอน หรอจะเรยกวาเปนผมจตอาสากได เธอไดท าใหบานซงเปนทอยอาศยของสมาชก
ในครอบครวแหงนกลายเปนพนทสาธารณะ เปนทชมนมของเดก ๆ ตลอดจนผ ใหญ
ในหมบานสบฟาใชเปนทอานหนงสอ พบปะพดคย ฝกอาชพ ท ากจกรรมตาง ๆ รวมกน
อยางมความสข จนบางคนน าไปเปนอาชพสรางรายไดเลก ๆ นอย ๆ จนเจอคนในครอบครวได
กจกรรมทจดมหลากหลายทงกจกรรมสงเสรมการอาน เชน กจกรรมวาดภาพระบายส
(อานหนงสอ วาดภาพจากเรองทอาน และชวนคยชวนเลาจากภาพทวาด) กจกรรมเขยนเลา
เรองราวของภาพ กจกรรมอานนทานใหนองฟง ก จกรรมพสอนนอง กจกรรมคดไทย
กจกรรมคนหาค าศพทภาษาองกฤษงาย ๆ (เดกไดเรยนมาแลวจากโรงเรยน) เปนตน
และกจกรรมสงเสรมการเรยนร เชน การท าสมต า การท าขนมหวาน การท าขาวตมมด
การท าเกยว การท าซาลาเปา การฝกเลนดนตรพนเมอง กจกรรมตดตงลานนา การท าสวยทาน
5
การพบกหลาบจากใบเตยสมนไพร เปนตน ทงจดทบาน และจดนอกบานตามสถานทตาง ๆ
ในลกษณะกจกรรมเชงรก เชน การพาเดก ๆ ไปอานหนงสอใหผปวยในโรงพยาบาลแจหมฟง
อานใหเดกเลก และผสงอายฟงตามบาน กจกรรมนนอกจากเดกไดอานหนงสอแลว ยงฝกเดก
ใหรจกการเปนผให และชวยเหลอผอน สรางสภาวะผน า หรอบางครงกจะน าหนงสอไป
หมนเวยนตามสถานทชมชนตาง ๆ บาน วด โรงเรยน เพอใหคนในหมบานไดอานหนงสอ
ถงปจจบนบางแหงไดมารบหนงสอเองแลว หรอบางครงกออกไปจดกจกรรมการอานรวมกบ
หนวยงานเครอขายตาง ๆ ตามทรองขอมา
กจกรรมมกจะจดกนในชวงเยนหลงเลกเรยน และวนเสาร - อาทตย ในการจดกจกรรม
นอกจากแมพรทพยจะคดและจดเองแลว ยงมครเบญ และครฑารกาเขามารวมดวยชวยคด
ชวยจด โดยดความตองการของเดก ๆ และผใหญในหมบานวาสนใจ อยากร อยากท าเรองอะไร
หากจดแลวไมไดรบความสนใจ หรอไดรบความสนใจนอย กจะชวยกนสรรหา กจกรรมใหม ๆ
มาสบเปลยนหมนเวยน หรอปรบเปลยนวธการจดเพอไมใหเกดความเบอหนาย จ าเจ หากเปน
กจกรรมทชอบเดกกมกจะถามวาท าไมไมจดอก แตไมวาจะจดกจกรรมใดลกษณะไหนกตาม
จะเชอมโยงน าไปสการอานเสมอ และหากเปนกจกรรมเกยวกบอาชพทตองลงมอท า เชน
กจกรรมตดตงลานนา กจกรรมท าขนมวน กจกรรมการเพาะตนออนทานตะวน กจกรรมการ
ปลกสบปะรดในถงด าหรอวสดรไซเคล เปนตน แมพรทพย จะใหอานวธท าจากใบความรทได
จดท าขนกอนแลวจงใหลงมอท าและใบความรนนกใหถอตดมอกลบไปอานและท าตอทบาน
บางกจกรรมเดกกบผใหญจะท ากจกรรมรวมกนอยางเปนการสรางความอบอนใหเกดขนภายใน
ครอบครว ชมชนไดอยางนาประทบใจจรง ๆ
6
7
แมพรทพย กลาววา “ การวาดภาพจะเปนการฝก
ใหเดกมจนตนาการ รจกคด ถาอยากรวาเขาคดอะไรใหด
จากภาพทเขาวาด ” กจกรรมวาดภาพระบายสจงเปน
กจกรรมทเดกชอบมากทสดของบานสบฟา ผนงภายใน
บานของแมพรทพยจงเตมไปดวยผลงานของเดก ๆ
รวมทงลกของเธอดวย
จากความคดทวา “ถาจะปนลกใหเปนคนด เราตองท าใหสงคมสงแวดลอมดดวย”
ถงแมวาพอแมสามและคนในชมชนจะวาแมพรทพยวา เปนผบา เธอกไมยอทอ ยงคงชวนเดก ๆ
มาท ากจกรรมทบานและพฒนามมหนงสออยางตอเนองตลอดมา
จนป พ.ศ. 2556 ส านกงาน กศน. มนโยบายจดตงบานหนงสอ
อจฉรยะ บานแมพรทพยก ไดรบเลอกเปนบานหนงสอ
อจฉรยะดวย นอกจากการบรการหนงสอ จดกจกรรมใน
บานหนงสอแลว แมพรทพยยงไดพาเดก ๆ ไปอานหนงสอ
ใหผสงอายฟงตามบาน โรงพยาบาล ทานนายก อบต.เลาวา
“แรก ๆ ทแมพรทพยไปอานหนงสอใหชาวบานทเปนพออย
แมอยฟงนน เนองจากแมพรทพยอานภาษากลาง พออยแมอยฟงไมรเรอง กวามาวาอานไมรเรอง
แมพรทพยกไมโกรธ ยงไปอก เปนเปนคนมจตอาสาจรง ๆ” นอกจากเรองสงเสรมการอานแลว
แมพรทพยยงไดรวมกจกรรมสงเสรม สนบสนนการจดการศกษาตามอธยาศยของ กศน.อ าเภอแจหม
ดวย ป พ.ศ. 2558 ส านกงาน กศน. มนโยบายจดตงบานหนงสอชมชน บานสบฟากไดรบการ
คดเลอกเปนบานหนงสอชมชนดวย
8
จากทพอแมและคนในชมชนคอนขอดวาเปนผบา แมพรทพยกไมน าพามาเปนอารมณ
เธอท าทกอยางเพอลก เดก ๆ และคนในชมชนอยางไมหยดนง ผลทไดคอ เดก ๆ ไดรวมกลม
กนท ากจกรรม ครอบครวผปกครองไมหวงเดก เพราะแมพรทพยดแลเปนอยางด ท าใหเดก
มสมาธมากขน ไมตดเลนเกมสอยางเดยว คนในชมชนเขาใจแมพรทพยมากขน เพราะลก ๆ
เรยนเกงขน เดกมความสขมากขน เดกบานสบฟาท าใหโรงเรยนมชอเสยงสอบโอเนตไดท 1
ในระดบอ าเภอทกป เพราะเดกไดมาอานหนงสอทบานแมพรทพย แมพรทพยชวยสอนการบาน
และตวใหกอนสอบ แมพรทพยไดน าสงด ๆ มาตอยอดใหกบผใหญดวย เชน น าความรเรอง
การท าตงลานนามาถายทอด การท าสวยทานขาย
เกดความสามคคสรางรายไดใหแกคนในชมชน
แมพรทพยจะไปรวมงานกจกรรมของทกบาน แมวา
จะท าของเกยวกบทางเหนอไมเปน นายก อบต. เลาวา
ดไดจาก “น าใจเปนไปเปนวทยากรทเทศบาลบานสา
ใชจกรยานแก ๆ คนหนง ขไปทง ๆ ทฝนตกเปน
ระยะทาง 7 - 8 กม.” กลาวไดวา ณ วนน แมพรทพย
ไดเขาไปนงอยในใจของคนในอ าเภอแจหมเปนท
เรยบรอยแลว
9
หากจะถามถงปญหาแทบจะไมม (ยกเวนเรองนโยบายและการหนนเสรมจากภาครฐ
ทไมไปในทศทางเดยวกน) หรออาจจะมบางทพอแมผปกครองคดเกรงใจ กลววาลก ๆ ของตน
จะไปเปนภาระใหแมพรทพยตองหาขนม ขาวปลาอาหารใหกน
แตกไดชวยกนพยายามหาวธการตาง ๆ เพอชวยลดภาระ
ใหแก แมพรทพย เชน พอแมผปกครองบางคนกจะ
บอกลกกอนออกจากบานวา ตอนเทยงใหกลบไปกน
ขาวกลางวนทบานกอน บางกจะมาตามใหลกกลบไป
กนขาวทบานหรอไมกใหหอขาวมากนทบานแมพรทพย
เปนความเอออาทรของคนในชมชนบานสบฟา
ท าด ยอมไดด เปนค ากลาวท ไม เกนจร งเลย แมพรทพย ไดม โอกาสเขาเฝา
สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอกราบบงคมทลเกยวกบการด าเนน
กจกรรมสงเสรมการอาน เนองในโอกาสทรงเสดจเปดงานโครงการอางเกบน าแมเสรม
อนเนองมาจากพระราชด าร อ าเภอเสรมงาม จงหวดล าปาง เมอวนท 18 สงหาคม 2558
โดยมไดคาดฝนท าใหคนในครอบครวและชมชนเรมมองแมพรทพยในทางทด ขนบาง
บานหนงสอแหงน จงเปนทพบปะระหวางผปกครอง ผสงอาย เปนเวทพดคยเรองตาง ๆ
10
ของผสงอาย ชมชนอนไดมาดงานเปนแหลงเรยนร ยงไปกวานนบรษทจากประเทศญปนไดเหน
ผลงานจากรายการเปดโลกเปดเลมทออกอากาศทาง Thai PBS และไดมโอกาสพดคยกนทาง
เฟสบค จงขอเสนอใหเปนเพอนรวมกจกรรมปลกพชไรดน จะใหแมพรทพยไปอบรมทญปน
แลวกลบมาท างานทล าปาง นอกจากนยงเกดผลกระทบกบคนใกลชด คอ สามไดรบการยอมรบ
จากการชวยจดกจกรรมใหเดก ๆ สรางพลเมองดใหประเทศชาต (ได 2 ขน)
ยงไปกวานน คนในครอบครวของแมพรทพยมโอกาสไดคยกนมากขน แมสามไดเปน
ประธานกลมผสงอาย มกจกรรมรวมกน มความสข เลกเกลยดกจกรรมทลกสะใภท าแตกลบมา
ชนชมแทนในทสด
สถานทตงของบานชมชนเหมาะสม อยตดถนน ไปมาสะดวก พอแมไวใจใหลกมารวม
กจกรรมทนเพราะเหนวามหนงสออาน มกจกรรม มเพอน มขนมกน สามแมพรทพยทเปน
ต ารวจกชวยสงเสรมกจกรรม แมพรทพยกรกเดก มจตบรการ มใจอาสา
แมพรทพยฝนสน ๆ แตใชเวลาเกอบทงชวตของตนเลยกวาไดคอ ใหเดกทกคนทมาทน
ประสบผลส าเรจเปนรน ๆ ไป และทกรนดวย ถาไดตามนฝนของแมพรทพยกประสบผลส าเรจแลว
11
บานหนงสอนไดรบการยอมรบมากขน และยงจะพฒนาตอไปอกไมหยดยง ดวยความ
ไมหยดนงอยเฉยของเจาของบาน ความตงใจท างานทกอยางรวมกบเครอขาย ใฝหาความร
แลกเปลยนเรยนรกบเพอน เครอขาย แมพรทพยไปทกงานพรอมกบประชาสมพนธเชญชวนให
เครอขายรวมท ากนทกหมบานเพราะผลทไดรบแมตองใชเวลา แตคมคาจรง ๆ
12
