O. D. V.DIssERTATIO GRADUALIs,

IMMORTALITATEM ANIMAE

CONTRAIRRELIGIONARIOs

APODICTICEDEMONsTRATAM sIsTENs:

QuamNutu Amplijjhms Faedi. Philos. ad Auram

sub PRAEsIDIOVIRI MAXIME REVERENDI atque CELEBERRIMI

Dn. C A R O l iMEsTERTON,

s. s. Theol. DOGT. scient. Log. & Methaphys.FROFEss. Reg. & ORD.

Publico examini modesle [abjicit,-HENRICUs CALONIUs,

V. D. M.WlBURGENsIs,

Die VII. Maji, Anni MDGGLX.L. H. A. M. s.

ABOi£, imorestit Diklct. & Typogk. Reg. Magn. Duc.Finland. JACOB MERCRELL.

a. /(& n.

5- I.

Um summus ille rerum ar-biter, omnes spiritus, ad suicognitionem & amorem, inde-que ad unionem & participatio-nem, felicitatis suge, nunquamnon interrumpenda? condiderat,immortales eos quoque esse vo-

luit. Non enim contemnenda felicitatis pars est,scire nec bona sibi unquam defutura, nec se iliisbonis. Eadem quoque humante mentis indoles at-que natura est, quae non ut brutorum animae, suocum corpore perit; sed in omne aevum est & ma-net immortalis. Haec illa est veritas, quam argu-mentis e penu rationis depromtis, in praesenti dis-sertatione demonstraturi sumus: nihil curantes,quidquid moliantur, qui certitudinem ejus in du-bium vocare sustinent. sed cur quaeso aha omnia,

3quae paucissimis iisque levissimis sulta conjecturis,de anima traduntur, pro indubitatis recipiuntur:hoc unum tanto rationum agmine stipatum muni-tumque in dubium vocatur, vel dictu horrendum,in totum negatur? Nonne rationales homines,qui factis suis, desiderium immortalitatis, cordi-bus suis inditum demonstrant: haec molientes, a-pertum quasi bellum, animarum suarum immorta-litati, indixisse videntur? Dolemus hoc factum,ex hominum partim ignorantia , qui sensibus suisexternis, omnia metientes, in animum induxe-runt, nihil side dignum judicare, nisi quod in il-los caderet: partim malitia & pravitate , deliciisnamque & voluptatibus carnis immersi, persvaderesibi conati sunt, animam cum corpore concidere,eamque persivasiionem , argumentis undiquaquecorrasis, ad liquidum perducere; sic exulantemetu poenarum, post mortem instigendarum, es-frenam ipsis vitam, non obmurmurante consicien-tia, ducere liceret. Claret itaque hinc, praecipuumreligionis & cultus Divini fundamentum, eos siub-rutum ire, qui animam mortalem adierunt. Hacenim adsierta, tolluntur praemia & poenae, quibusgenus humanum vel maxime, ad hanc vitam per-sectionibus Divinis convenienter transigendam, in-duci siolent. Fieri equidem potest, ut ille, qui a-nimam, corpori superstitem manere negat, DEumintuitu bonorum temporalium colat; sied hujusmo-di cultu, religionem ad minimam partem absiolvi,res ipsia loquitur. Veritas itaque haec, cum in u-

4

niversa vita & pietate, imo in hominum beatitu-dine aut extrema miseria, maximi lit momenti;ea ab omnibus adversariorum exceptionibus, vin-dicanda erit. Ad hoc itaque nos accingentes, hi-storiam ejus in antecestum, paucis attingamus.

§. II.de immortalitate anima?, cum inter

omnis aevi Philosophos sit vexatilsima; mi-randum sane est, quod nulla hactenus nota sitcontroversia, circa quam in tam diversa abeant,& ex qua, se minori cum laude, extricare potue-rint ; quam ab hac, quae animae naturam respicit.sed adscribendum hoc erit, partim dissicultati tpsuurei , quae supra sensus posita est: partim ipjis Vht-losophk, qui magis in explicanda unione, animam& corpus intercedente, quam ipsa ejus natura in-daganda desudavere. Illi namque vim, qua cor-pus ad se ipsum movendum gaudet, non probedistingventes ab illa, qua quidam corporei motus,a voluntate entis inrelsigentis dependent: existima-runt animam elle- corpus vel ad minimum har-moniam aut motum corporis. Alii iterum, adoperationes mentis nobiliores, animum converten-tes, immaterialem eum quidem esso contendunt;ast dum harum excellentiam atque praestantiam,nimis demirantur, eum ex essentia Divina proma-nasie somniant; dum autem omnes sunctiones,quas in nobis observare licet, eidem tribuant,eum ex parte spiritualem, & ex parte materialem

5ssatuunt, quod quam insipidum sit, nemo non in-telligit. sed non permittit instituti ratio, omnesPhilosophorum, circa animarum naturam, senten-tias exponere, secit namque id, Budd. in Tbes deAtheis. & superst. Cap. IU: §. XI. Nostrum itaqueerit, historiam dogmatis de immortalitate anima-rum, paucis attingere. Ad rem itaque quod atti-net, sacratioribus edocti literis, veram & genui-nam, de immortalitate animarum doctrinam, ini-tia sua Genti sibrae* debere, intrepide desendi-mus j licet Herodotus in hhr. Hist. XI: Cap, CXXFIII.AEgyptiis , & Pausanias in meceniacis pag.Chaldaeorum & Indorum Genti, gloriam hujus in-ventionis vindicet dicendo; eyd Is j u-im , fraajrssg oda MTrotlat; , d>g isiv casgd~kw sanum hoc dogma, .progressu tempo-rum, in Gente Ebraea, depravatum atque corru-ptum suit, a sadducaeis, existentia!!! spirituum, a-nimasque immortalitatem negantibus, vid. Adi.XXIII: s. atque Math, XXIi: 30. sc Phaisisaeis, do-ctrinam gentilium de per totum sereorientem receptam, suo calculo adprobantibus,Flavio Josepho in Libr. de Bel. 'lud. II: Cap. XXII:§. ///, ejus rei testimonium perhibente. sed nonGens solum Ebraea, verum etiam reliqui Orienta-les, a Graecis barbari dicti, ipsi Graeci & Romaniut & prisci Germani, Celtae & Galli, ut ceterassicco praetereamus pede, huic dogmati adsensum,licet erroneum nec satis firmum, praebuerunt;quemadmodum, decantata eorum sortitudo belli-

6

ca, quae mirum quantum spe alterius vitae exita-batur, illud extra omne ponit dubium. sed hisjam omissis dispiciamus, quid inprimis Philoso-phi, bae in re praestiterint, quidve apud eos desi-deretur. socrates insignis ille Graeciae Philosophus,multa quidem de indesfructibilitate, primo illo im-mortalitatis animae requisito, egregie satis cum a-micis suis, morti vicinus disseruit, insimulque si-gnificavit , spem quandam sibi adsigere, de se-cundo, perseveratione nempe in statu idearum di-stinctarum; ast de tertio, seu subsistentia personali-tatis, nihil omnino noverat. Et si quidem quodres est, nobis dicendum erit, adfirmare non dubi-tamus ; persvasionem etiam ipsius, de duobusprioribus momentis, mancam satis, infirmam acvacillantem suisse. Haesitatio ejus de hisce rebus,in hora mortis declarata, nostri adserti, luculenteroffendit veritatem. sed nec Platonis de scitis hiscesocraticis , in Phadone expositis, magis firmataerat cognitio; quin potius ex Axiocho ipsiuspatet, eum in his rebus majori laborasie obscu-ritate. Aristoteles , qui sine dubio, & socratis& Platonis perlustravi & ulterius ruminavit cogi-tata, ea adeo insufficientia ad id, quod petitur de-monstrandum deprehendit; ut nobis dissicile o-mnino sit judicatu, an animae immortalitatem ne-gaverit, an vero pro ea pugnaverit, inprimis cummagni nominis viri, hac in quaestione, in diver-sa abeant. Ex scholasticis sectus ille, qui nomenDosioris jubtilis meruit, argumenta tam patrum

7

quam Philosophorum, pro demonstranda inde-liructibilitate animae, qua totam immortalitatisnotionem absolvi, perperam existimarunt, sub in-cudem revocavit; eorumque vim, ad convincen-dam, adeo infirmam reperit, ut adserere non du-bitaret, nos sola side Divina, ea de re convinci,inque eo, Poncium & Bojvinium imo plerosquescholasticat Philosophiae cultores, sibi consentienteshabuit. Cartesiiu iterum nihil ex prosesso hac dere tradidit; proposuerat quippe nihil literis man-dare aliud, quam quod accuratis demonstrationi-bus corroborare valeret. Et quamvis in synopsimeditationum suarum, principia adstruendae inde-structibilitatis posuisie videatur; illud tamen ipsi inmente haud suisFe, evincit Iptst* IX: vol. I. p. m»

ad Elisabetham principem palatinam, ubi senon procul a scoti sententia abesse testatur. Necdenique majora a Gajjendo polliceri audemus, ut-pote qui tantum collectorem argumentorum com-munium agit, quorum imbecillem, ad animos le-gentium convincendos vim, in integro suo cursuPhilosophico, abunde monstratam dedit Pondus.Primus, qui aliquid egregii hac in re praestitit, a-cutissimus est Leibnitius. Ille namque ne animasbrutorum, immortales esse concedere teneretur, inTheodicata & ejus part I: §. sp. immortalitatemanimae, a nuda indcstructibilitate dist nctam red-didit; requirendo insuper ad completam ejus de-monstrationem, tam perseverantiam in statu idea-rum distinctarum, quam subsistentiam personalita-

8tls, at nullas harum addidit rationes. successittandem ei illustris IVolsius , qui in vindicanda abexceptionibus, animae immortalitate, viam ab in-comparabili Leibnitio monstratam ingressus est,eamque immotis rationibus sussultam comproba-vit. Plurimi etiam ex recentioribus, ejus-vestigiapresserunt; sed non vacat, ulterius aliquid de iisaddere. si itaque uti ex dictis patet, demonstra-tio immortalitatis animae, viros acutissimi inge-nii adeo torserit, ut quo se verterent, nescirent;quid mirandum irreligionarios, utpote Vannmum scde la Metrie , ut reliquis recensendis supersedeamus,eam in totum negare. Ardua sane sc dissicilisdemonstratu est res, sed insimul columna religio-nis salutanda; non itaque ingratam nos facturosconsidimus operam, si quae apud Philosophos di-spersa sunt, collecta uno quasi obtutu, compre-hendenda ob oculos ponamus.

§• UI.

QUemadmodum DEUs, totum hoc universum,gloriae suae manisestandae illustrandaeque gra-

tia produxit; ita etiam omnes res creatas, sic dis-posuit & ordinavit, ut ex illis, summa ejus perse-ctio & attributorum praestantia intelligeretur. In-telligere autem, cum sit creaturarum rationalium;oportuit entia ejusmodi produci, quae gauderentfacultate, sapientissiraum & omnipotentem con-ditorem , ex operibus cognoscendi. Horum innumerum jure etiam resertur homo; qui licet

9

corpore constet mortali, habet tamen eidem sub-siantiam cogitantem, arctisiime unitam, ut suaquemvis docet experientia. Hujus itaque jam de-monstraturi immortalitatem; notionem ejus genui-nam in antecessum ut evolvamus, res ipsa postu-lat. Immortalitate nihil praeter perpetuam vitaecontinuationem indigitamus; vita autem in perpe-tua & continua entis actuositate consisiit. Hinc i-taque prono ut dici solet , stuit alveo, id quodjam in §. praecedenti innuimus, ad perennitatemscilicet animas requiri, ut poli mortem corporis,in omne aevum supersies maneat, non ex dispen-satione quadam externa, sed propria sua natura.Gaudeat porro perceptionibus rerum, & desideriisita comparatis, ut ipse earum sit conscia, ut di-stinctae sine, unaque alteram ordine excipiat, quosic usus intellectus & voluntatis non turbatus, iriomnibus ejus sunctionibus appareat. Cohaereantdenique repraesentationes has, ut & appetitus interse, respondeantque ideis & desideriis animae inhac vita; adeo ut illa gaudeat facultate, eas re-producendi & reproductas recognoscendi. Hincnecesie, csi, agnolcat identitatem sui, in hoc &

priori siatu, nec dubitet commoda vel incommo-da status praesentis, esle consectaria actionum intempore patratarum vel omisiarum. Haec jam ge-nuina illa & completa, immortalitatis animae estnotio, quam etiam ipse, in omne aevum benedi-ctus salvator habuit; ut vel ex sola narrationeLue. xvi: de siatu divitis epulonis posi mortem,

10

cuivis colligere pronum est. Discimns namque in-de, animam ejus post horam corporis decretoriam,superstitem suislse, en indeprutsibilitatem adsertam!Lazarum deinde & Abrahamum, eandem agnovis-se, adeoque a se invicem & aliis rebus distinxisTe,idem testatur locus; accipe igitur perseverantiamin slatu idearum dijlintsarum, Ostendit tandemeandem fratrum, qui adhuc superstites erant, re-cordatam , adeoque status praeteriti memoria in-Itructam suisse, vides itaque jam, substslentiam per•sinalitatis. O mirandam, salvatoris optimi, insimplicitate prosunditatem! Acutissimi Philosopho-rum in extricanda bae re, operam atque oleumperdiderunt; adeo ut ne genuinam quidem & advaequatam immortalitatis notionem, ante Leibnitiurniplis statuere licuerit: cum tamen in sacro codicejam longis retro seculis, explicata comparuerit.Vides itaque novum, pro Divina s. sacrae origineargumentum. sed omillis his, ostendamus jam o-portet, tria haec allata immortalitatis requisita,in animam post ejus e corpore discessum qua-drare ; quod si demonstratum dare valemus; &

somnia cum perenni somno statuque indolentiaeremota, & permanentem ejus spiritualitatem, lu-culenter satis adsertam existimamus.

§. IV.

NOs esTe nostri rerumque aliarum extra nospositarum conscios, propria unum quemque

experientia, omni argumentorum pondere sortius

11

convincit; adeo ut vel dubitando ea de re con-firmetur. Ens vero illud, quod in nobis sui alia-rumque rerum extra nos politarum, conscium est,communi nomine, Anima humana appellari svevit.Hujus itaque jam perennitatem demonstraturi, di-spiciamus oportet, num illa substantia, num acci-dens sit, an substantia simplex an vero composita.substantia nobis est ens, quod perdurat, varias-que subinde recipere potest adsectiones; Accidentia,vero adsediones alicui enti ita inhaerentes, ut si-ne ente cui insunt, concipi nequeant. Animaquando sui aliarumque rerum extra se positarumconsicta est; se ipsam ab aliis rebus & res ipsas, ase invicem discernit, adeoque aliquid agit: sed a-ctiones & passiones non sunt nisi existentium, per-durat itaque anima. Cum anima se ab aliis re-bus, easque a se invicem discernit; ideas, judiciasc ratiocinia, de se & aliis format; sed haec omniaanimae ita inhaerent, ut sine illa vel alio quodamente cogitante concipi nequeant; sunt itaque haeoperationes, animae adsectiones. sed ens quodperdurat & varias subinde recipit adsectiones, di-citur substantia; est itaque anima substantia. sub-slantia & accidentia sunt opposita, & oppositorumopposita est ratio; nunquam itaque anima acci-dens erit. si vero uti jam demonstratum dedi-mus, substantia est, examinandum erit, an sim-plex an vero composita sit.,

12

§. v.EX iis, quat in procedentibus disseruimus, op-

pido patet, animam esse ens, sui rerumquealiarum extra se positarum conscium; adeoquesubstantiam cogitantem; cum cogitatio nihil invol-vat, praeter actum animae, quo sibi sui rerumquealiarum extra se positarum conscia est! Erit ita-que jam paucis dispiciendum, num facultas hoccompetat enti composito, an vero eidem, vi suaenaturae absolute repugnet. In omni cogitatione,adest perceptio & apperceptio; & sine his nulla'dari potest cogitatio. Non quidem insiciamur/priorem cogitationis partem, nudam puta perce-ptionem, impressione quadam in organa sensoriaexcitatam; in cerebro & alio quodam compositoexistere posse, sed de eo jam non quaeritur, unum'illud hoc loco in censum venit, an perceptio cumapperceptione juncta, h. e. facultas cogitandi, lo-cum in composito inveniat. Cogitatio omnis ne-cesiario requirit, attentionem, comparationem &

reslexionem, uti a Celeberrimo Wallerio Pjycb.Rat. §. demonstratum est; haec vero operatio-nem quandam requirunt, adest itaque in iis actio.sed omnis actio, quae composito attribuenda est,aut in ipso motu consistit aut ad motum tendit;satentibus omnibus, qui principiis phy sicis velmediocriter sunt imbuti, consi praeterea IValleriiMetaph. §. 986. 987. Hinc si corpus cogitandi gau-deret facultate, sieret id per motum. Idquc velper motum totiiu , vel per motum partium inte(linum ,

13

vel denique per motum totius & partium sinivi. Nonper motum totius , nam cogitatio simultaneam, ineo postularet diversitatem, quod implicat; nec permotum partium intesimum, efficeret namque is, utcompositum nullo non tempore novum & eslen-tialiter a priori diversum essiet; nec denique ter•tio illo modo t cogitandi actus absolvi possiunt, ea-dem enim hoc posito recurrerent absurda, ac induobus prioribus modis junctim sumtis, cons. IVal-ler. Psych. Rat. Cap. I. §. 2s. Repugnat itaque co-gitandi facultas, corr.posito vi suae naturae. sedquidquid composito in genere repugnat, illud etiamsimul contradicit, cuilibet sub illo comprehensaespeciei etiam minutissimae: hinc nec minimis cor-poris humani partibus, utpote stuido nerveo, lau-data facultas vindicari potest. sed erunt sorsan,qui cum philosopho quodam Anglico, eoque nonincelebri existiment; per omnipotentiam Divinamfieri possie, ut materia cogitet, licet modus nobissit ignotus. sed facilis ad hoc ipsum est responsio:quem enim, qui vel primis labris principia degu-stavi metaphysica, sugere potest, essientias rerumessie immutabiles earumque attributa incommuni-cabilia: adeo ut absolute sit impossibile, etiam o-nmipotentiae Divinae, communicare materiae vim,a natura ipsius plane abhorrentem; nili absurde &

impie simul, contradictoria omnipotentiae Divinaeobjectum statuere velimus. Cum igitur composi-to, laudata facultas competere nequeat, & praetersimplex, aliud entis genus non amplius detur; ni-

14

Ilii remanet aliud, quam ut simplici hanc faculta-tem adscribamus, Facultate autem hac, animamnostram instructam esse, curn nemo nisi, qui plusquam temerario ausu, omnem experientiam, sal-sitatis postulare velit, negare audeat; substantiam,;etiam simplicem, omnis compositionis materialis:apertem, illam esse sateatur necesTe est.

§. VI.

EX evicta nuper simplici animae nostrae natura,prono stuit alveo, illam per corruptionem,

quae nihil praeter dissolutionem partium involvit,interire haud posTe. Ea namque simplicis est na-tura, ut non modo, quo composita intereunt,suam amittere queat existentiam. Habet enimnaturam, omni enti composito e diametro opposi-tam; quare quod compositorum est proprium, ei-dem tribui nequit. Hinc anima nulla continet,interna destructionis in se principia; vi quorumex propria sua natura, absque speciali aliquo DEIconcursu interiret. Ex hac tamen ejus incorru-ptibilitate adserta, nondum inserre licet, omnemplane illi repugnare interitum. Nam cum sit enscontingens, omnem in partes dissolutionem respu-ens; potest ad primum suum nihil, annihilandoredigi. sed hoc ipsum, nec per ipsam animam,nec per vires entis cujusdam finiti actuari potest jcum annihilatio aeque ac creatio, omnes vires si-nitas longe superet soloque competat DEO, ut inTheologia. Naturali, ex instituto demonstratur.

15

Quamdiu itaque anima, a DEO non annihilatur;tamdiu etiam in existendo perdurat atque corporimanet superstes. Jam vero attributa divina nonpermittunt, animam in nihilum redigi; ut illudex consideratione, immutabilis Divinae voluntatisac sapientiae, quibus hoc dogma e diametro ad-versatur, cuivis pronum est colligere. Manisesta-tionem etenim gloriae suae, eum tunc amplius nonvelle, aut hunc sinem sine creaturis rationalibus,eum obtinere posse statuendum erit; quibus posi-tionibus, absurdius poni potcst nihil. Nec praeter-ea hoc ipsum, cum summa sanctissimi creatoris,justitia & bonitate, conciliari potest; cum quotidia-na experientia abunde evincat, malis bene, bonisvero male, in vita hac temporali cedere. Patetitaque hinc, justitiam & bonitatem Divinam effla-gitare, ut animae natura sua incorruptibiles, nonannihilentur; sed vel ad poenas vel ad praemia,pro ratione vitae in tempore tranfactae reserven-tur. Hinc itaque sponte quasi sequitur, DEUM a-nimas humanas non in nihilum redigere, sed po-tius existentiam illorum, post corporis interitumconservare, cum sine hac, ceu entia finita, in exhstendo perdurare nequeant. Perdurat itaque ani-ma corpore soiuta, ex propria sua natura, in exi-stendo.

§. VII.

Continuatione existentiae animae, in aeviternumperduratura, in tutum collocata; nondum

16

sequitur immortalitas, utpote quae magis, adhucprassupponit. Erit itaque nobis, pro ratione ordi-nis instituti, insuper offendendum, animam postdiscessum e corpore, perceptionibus rerum, iisqueclaris, distinctis & secundum regulas logico mo-rales, se invicem excipientibus instructam esTe, ea-rumque quemadmodum & appetituum & aversa-tionum, quas penes se, necesse ess sentiet, con-sciam esse. Quod si evictum dare queamus, plu-rimum praesenti argumento, exinde roboris, ac-cessurum considimus. sine senjatione [ui % animamnec rerum a se diversarum consciam esse, nec ap-petitus <& aversationes habere posse, in propatuloess. Nam dum eorum, quae tanquara extra nosrepraesentantur, conscii sumus, cogitamur, sed o-mnis cogitatio, ut jam in §. 5. innuimus, inclu-dit perceptionem & apperceptionem , quae ess actusmentis, quo suae perceptionis, ipse sibi consciaess. Hinc sine apperceptione , adeoque condictitiasuit in qua haec fundatur, perceptionibus aliarumrerum non datur locus. Idem etiam de facultateappetendi & aversandi patebitj nemini enim i-gnotum esse existiraamus, nos actu ipso nihil ap-petere, nisi quod ut bonum nobis cognoscimus,nec quidquam aversari, nisi quod ut malum nobisrepraesentamus: hinc cum ex proxime allatis pate-scat, animam absque sensatione sui, nullius rei ase diversae consciam esse; liquet sine illa, nec ap-petitui nec aversationi locum dari. sed in §. 4 .

ex propria cujusvis experientia demonffravimus

17

sensationem sili, animae conctanter & inseparabili-ter competere; cst itaque in essentia animae sun-data. Hinc sponte quali stuit facultatem attenden-di, comparandi & reflectendi, sine quibus nec sen-satio sui, nec aliarum rerum considere potest, utiex §.5. patet, non minus animae vi eslentiae com-petere. Praeter sensationem sui, quivis ad ea,quae in se ipso contingunt attentus, deprehendetanimae impressam esse vim expetendi perfectio-nem & vitandi contraria, eandemque competereeidem semper & inseparabiliter. Nam si modoquo diximus eidem non competeret, eo momen-to, quo cessaret, nihil appetere vel aversari pos-set, adeoque nullius vel mali vel boni conscia es-set; quod proxime demonstratis repugnat. Hincitaque tendentia ad status sui perfectionem, in i-psa animae elTentia fundamentum agnoscit. si i-taque jam uti demonstratum dedimus, sensatiosui, una cum facultate attendendi, reflectendi &

comparandi, ut & tendentia ad perfectionem sui,in essentia animae fundantur; patet laudatas sacul-tates, animae etiam post mortem competere. sedhaec nondum sufficiunt, offendendum namque in-super erit, facultates quae conscientiam sui conssi-tuunt, in perpetua activitate conservae. Ex dictissaedi stuit consequentia, animam quamdiu existit,suam retinere essentiam invariatam, adeoque sem-per perdurare in sensatione sui, sibi essentiali. Inilla autem perdurare nequit, nili simul utatur sa-cultate attendendi, comparandi & reflectendi; ani-

18

tna itaque post obitum, continuo harum gaudetusu. sed genuino harum usu, non potest nonpertingere ad claras & distinctas ideas; eVoIvit i-gitur anima corpore separata ejusmodi ideas, nonvero involvit easdem. Idque eo magis, quod adformandas hujusmodi perceptiones, multo aptior,post solutionem a corpore evadat, quam eidem u-nita; nam tum ope imaginationis & sensuum,mirum quantum in claritate idearum perturbatur.Impium praeterea soret, aliud de ea judicare, &

in bonitatem atque justitiam Divinam manisestoinjurium, cum anima ejusmsidi perceptionibus de-stituta, nec poenarum nec praemiorum tangeretursensu. Immota igitur manet veritas, animam ineum nunquam pervenire posTe statum, quo clarissc distinctis careat ideis; & hinc aeviterno non so-pitur somno, ut Mejero placet, sed in omne aevumin statu idearum distinctarum perseverat Cogitan-di autem hi actus, per quos ad ideas distinctasdatur progresius, quosque anima per demonstratacontinuo exercet; non posTunt non fieri, secun-dum regulas logico morales, quae fundamentum inipsa ejus esisentia agnoseunt; adsoque necesTe est,ut cogitatio alteram, ordine his regulis con-formi insequatur. Ex allatis paritnodo liquet, ap-petitus & aversationes , ex ipsa essentia animaequae immutabilis est, dependere, & per consequensetiam eidem post discessum a corpore competere,animamque omnium illarum consciam esTe, eo estevidentius, quo certius ex dictis constet, animam

19

appetere & ayersari haud posse*, nisi se ab aliis-re-jbus, & res alias ase discernat.

§. VIII.

EX iis, quae jam jam- sunt demonstrata, non a-deo longo ratiociniorum syrmate concludi pot-

cst, repr®sentationes & appetitus animae a corpo-re separatae, cohaerere cum iis, quos perduranteadhuc utriusque partis unione' habuit, seu ani-mam post discessum e corpore, pollere facultate i-deas ante a se habitas reproducendi & reproductasrecognoscendi. si etenim certum est, quod cer-tissimum esse nuper evicimus, animam scilicet posthoram corporis decretoriam, in statu idearum di-stinctarum & appetituum sicut & aversationum ra-tionalium permanere ; sponte sequitur» illam & re-tinere facultatum intelligendi & volendi non tur-batum exercitium, utpote sine quibus, ad distin-ctas ideas non datur aditus. Exierit autem se sa-cultas intelligendi, per tres sic dictas operationesmentis: erit itaque in eo etiam statu apta, ad il-las exercendas. Ratiocinatio autem, quae tertiamex laudatis operationibus constituit; sine memoria& quidem judiciosa peragi non potest vid. WaUer,Psycb. Rat. §. 66. si ergo adscribenda erit animae,facultas formandi ratiocinia, quam ipsi omninoadscibendam esse, extra omnem dubitationis aleamponunt ante allata; tribuenda etiam erit ipsi me-moria eaque judiciosa. Ut adeo anima ideas,quas dissoluto nondum vinculo, ipsam inter &

20

corpus, habuit; post idem dissolutum, reproduce-re, reproductasque recognoscere queat. sed re-producta & recognita, distincta aliqua boni velmali idea ante habita; recurret quoque necdle est,appetitus vel aversatio rationalis, hac boni ve! ma-li idea, ceu genuino suo motivo determinata.Hunc vero appetitus & aversationis actum exacterespondere iisdem actibus, quae in tempore, earun-dem rerum repraesentationem insequebantur; ite-rum vi memoriae judiciosae sibi competentis, cumdeprehendere non possit non anima humana: evi-dens est eandem in aeviternum, quae in temporesuit, ideas inter distinctas & adpetitus vel aversa-tiones rationales, in anima hominum obtinere re-lationem, illamque & idearum a se cum corporeunita habitarum, quemadmodum & adpetituumvel aversationum , quibus se vel delectare annisusvel adfligi passus est; memoriam conservare. Quaex re, cum ad identitatem sui ipsius, tuto con-cludere queat; nullum remanet dubium, quin ani-ma corpore soluta agnoseat se esse eandem, quaeolim suit corpori juncta, seu animam memoriamsui retinere.

§. IX.

EVicimus ergo jam, animam cum corpore nonconcidere; sed potius natura sua in aeviternum

perdurare. Vicimus etiam, statum idearum con-susarum, eo minus metuendum esle; quo certiusanima corpore soluta, gaudeat non turbato, at-

21

tentionis, comparationis & reslexionis usu ; quoipso non potest non distinctas semper evolvereideas non vero involvere easdem. Ex his tandemdeducimus, eandem memoriam sui, in omne ae-vum conservaturam sore. Verum enimvero ensillud, cui lingula haec competunt praedicata, estper ea, quae in §. 3. dicta sunt, immortale: erit i-taque anima humana immortalis. Et haec jamsunt, paucistima illa, quibus immortalitatem ani-mae humanae, ex ipsa ejus natura & indole, de-monstrare annisi sumus; quae ulterius persequi,angusta rerum supellex prohibet. Festinanti itaquecursu ad sinem properantes, heic jam subsistimus;eo imprimis ex capite contenti, quod cum adspecialiora descendere, nobis prohibitum fuerit,demonstrationes tamen > generaliores, in mediumproserre licuerit, ex quibus sine longa ratiocinio-rum serie, nova elici postunt argumenta, ad eosconsutandos, qui fundamenta omnis religionis sub-ruturi, animas humanas mortales statuunt. Hinctamen priusquam digredimur, non postumus nonsatis mirari, Collectores actorum Lipsiensium, proAnno MDGCLV. & MDGCLV1I, aliena a nostrishoc in puncto docere; ut e censura commenta-tionis Caroli Casimiri L. B. de Creuz de natura a-niraorum Lipsise calendis Decembr. & Novembr.promulgata, cuivis est videre. Ingenue quidemsatemur, alienistimos nos ab ea esle sententia, acsi dicti Collectores, easdem cum irreligionariis in-slarent tibias: ne tamen his aliquid apud eos prae-

22

sidii relinquatur, non postumus non praeterire,quin aliquid circa haec ipsa moneamus. Ut ita-que paucis nos hinc expediemus; sequentia coro-nidis loco in med.um proserre lubet. In §. 5.Dissertationis nostrae, offendimus intelligendi vimmateriae incommunicabilem esse; Recensores econtrario actorum Lipsiensium, existimant DtUMpro ea, qua gaudet facultatis magnitudine, vim isiameidem addere posse. Rationes adseruntur, si besiuesine animis cogitant; cur non idem, de Homine assir-mandum erit. sed quae quaeso consequentiae be-stiae cogitant & animae eorum materiales fortesunt ; humana ideo etiam erit. si vel maximeconcederemus, quod tamen minime concedendumess, animas scilicet brutorum esse materiales; ni-hil tamen inde sequeretur aliud, quam quod ad-versae iis demonstrare incumberet eas cogitare.Haud dissitemur, bruta sensibus gaudere externis,imaginatione & memoria animali; inde tamennulla ratione sequitur, eas cogitare, utpote quaemagis adhuc praesupponit. Pergunt objiciendo; A-nim<e sine corpusculo , quocunque demum , esse neque-unt; ab eodem itaque non disserunt. sed probentmajorem, h. e. offendant animam corpusculo ca-rere haud posse, nec sulcrum sententiae in hypo-thesibus quaerant, sed haeret aqua. Neque magisac allata, veritati nostrae adsertionis ossicere vide-tur argumentum, quod ex salsitate hypotheseoscausarum occasionalium petere solent, dicendo:Continuatio impulsionum Divininarum t quas occasiona-

23

Vomis ponit , esl improbabilisi non itaque omni dejlUtuitur fundamento , materiam cogitare pcjje. sedquis quaeso inde, Quod DEUs non statuatur so-lus, causa efficiens immediata, omnium actio-num & effectuum naturalium, colligat ad nega-tionem omnis alius, quam causae materialis} nisssimul insulse satis, omnes operationes Angelorumvel neget, vel eos materiales esse adfirmet. Nul-lum itaque ex rejecta hypothesi causarum occasio-nalium, pro materia cogitante, peti potest argu-mentum. His itaque pondus addituri, dicunt: /»-

fluxum Phystcum efficere ut anima & corpus , eo-dem ex genere esse videantur. Precarium certe hocest, quis enim unquam statuit, illud quod in al-terum agit, vel cum eo unita est, ejusdem cumaltero illo esse indolis: nisi stultissime adsererevelit, DEO ideo, quod immediate in res, easconservando agat, corpoream competere molem,& homines sideles, vi unionis mysticae ejusdemcum DEO esse natura?. His omissis alio ex capi-te insurgunt, urgendo; Animas /ua natura in sevi*ternum permanere haud posse , praesidium adsertiquaerentes in Austoritate stoicorum , statuentium a-nimas post mortem aliquamdiu quidem, non ta-men semper remanere. sed ut pace Collectorum,quos citavimus dicam, haec argumentandi ratio,aeque absurda mihi videtur; ac si quis dogmatasalsissima, eo nomine desendere vellet, quod anti-quioris arvi Philosophi, eidem errori addicti sue-rint- Testimonia quidem aliorum, haud conte-

24

mnenda existimamus, si rei & sanae rationi con-formia docuerintj sin autem ex eo in devia pro-lapsi sint, demonstratlones recentiorum, legitimeinter se connexae, quin anteponendae sint, nullidubitamus. Nihil itaque ad nostram sententiamevertendam, crasia & pingvia stoicorum valentessata. Aliud itaque nectunt argumentum dicen-do: Omne quodcunque natam est interit ; adeoque e-tiam Anima. sed omni in re fundamento, hanccarere existimaverim argumentationem: quis e-nim, dixit, animam eodem ac corpus oriri mo-do ; quis omne quod existere incipit j ejusdemcorporeae scilicet esle naturae, quae tamen ut immo-ta, a collectoribus actorum Lipsiensium praesuppo-nuntur. Demonstranda certe haec sunt, prius-quam pro veris & indubitatis adsumi poliunt.Hoc autem eo minus fieri potest, quo certius haecipsa, essentiae ac naturae animae, quae simplex estrepugnent. sed his nondum 1‘ubsistunt Liplienles,verum ulterius adhuc progrediuntur, urgendo: A-nimarum annihilationem , attributis Divinis non repu-snare; nam st id sieret , omnis atsionum variatio in

)E0 pugnam moveret ; adeoque videndum ejjet , neDEUs parum , certe hominibus minus valere videatur.Jsti quidem ut labet , modo initium alicujus rei molien-da faciunt , modo sinem. sed DEUs posito hoc muta-tionum adeo impatiens esseta ut nihil incipere pojsetaut sinire , sed eandem cogitationum , consilierum <&*

adionum tenorem , sine omni varietatis delectationeperpetuo & omni aeternitatis tempore , tanquam cata-

25lepticw servare deberet. sed nec hoc ipsum, majo-ri ac reliqua, eminere nobis videtur dignitate.Hominum quidem cogitata, conlilia & actionesmutantur & mutari opertent; quippe quibus nonconcesium sit, propter finiti intellectus limitatio-nem , in omnibus casibus, ex priori colligere,quid optimum, sinique obtinendo maxime accom-modatum sit: necesie itaque est, ex pojlerioriy proprianempe experientia, exemplis & eventibus efficere,quae antea neseivere. Hinc itaque necessitas mutatio-num, in consiliis & actionibus eorum conspicua,derivanda erit. Act ex negatione mutationum, indecretis Divinis fundatis in ipsius omniseientia,concludere ad limitationem omnipotentiae Divinae jeo est absurdius, quo certius ejusmodi mutatio-nes, sint certilsima indicia, limitationis & finitu-dinis entium, quae immutabili DEO nunquam ad-seribenda erit. Desinant itaque eruditissimi virihujusmodi rebus ludere; desinant inquam sibi per-svadere, ex adserta continuatione animae in aevi-ternum perduratura, s.qui: illas non amplius rebiufortuitis seu contingentibus annumerandas esso. Vanacerte haec est persvasio: fortuita enim seu contin-gentia nobis dicuntur, quae rationem existentiae a-Tiunde habent, necessarium vero, quod vi propriaexistit. Hinc animae licet in aeviternum perdu-rent, rationem tamen existentiae suae ejusque con-tinuationis, semper in DEO ejusque generali adexistentiae conservationem concursu agnoscunsiManent itaque animae, vi definitionis, res consin-

26gentes; sive in aeviternum perdurent, sive minus.sed sufficiant haec jam de Collectoribus actorumLipsiensium & eorum commentationis Creuzianae,examine notasse. Claudimus itaque, haecce mele-temata qualiacunque voto: Faxit DEUs T. O. M.ut certissima illa immortalitatis animae cognitio,

qua in tempore nos instructos gloriamur,in altera, O utinam felici vita!ulterius confirmetur &augeatur, quosic laetabundi, aeternas praedicemus

sOLI DEO HONOREs,