บัญชีต้นทุนในโลจิสติกส์¹‚ลจิสติกส์/ปี...

บญชตนทนในโลจสตกส

Cost Accounting in Logistics

1.ความหมายและวตถประสงคการบญชตนทน การบญชตนทน (Cost Accounting) หมายถง วธการทางบญชททาหนาทรวบรวมขอมลทางดานตนทนของธรกจ

ประเภทอตสาหกรรมวตถประสงค จดทารายงานทางการเงนตลอดจนวเคราะหจาแนกขอมลเพอใชในการบรหารตนทน ตาม

ความตองการของผบรหาร

วตถประสงคทสาคญของขอมลทางบญช

1. เพอใหทราบถงตนทนในการดาเนนงาน ตลอดจนตนทนขายประจางวดซงจะนาไปหกออกจากรายไดในงบกาไรขาดทน เพอ

จะชวยใหผบรหารไดทราบผลการดาเนนงานของกจการวามผลกาไรหรอขาดทนมากนอยเพยงใด

2. เพอใชในการตราคาสนคาคงคลง ผใหบรการโลจสตกส สนคาคงคลง จะปรากฏในงบดลจะประกอบดวยวตถดบงานระหวาง

ผลตและสนคาสาเรจรปและอะไหลสนบสนนการซอมบารง ตองอาศยวธการทางบญชตนทนทมประสทธภาพ

3. เพอใหขอมลเกยวกบการตดสนใจวางแผนและควบคม จะชวยใหผบรหารสามารถดาเนนธรกจไปอยางมแบบแผนปละบรรล

เปาหมายตามความตองการของธรกจในทสด ชวยใหผบรหารไดทราบถงความผดพลาดหรอจดบกพรองในการดาเนนธรกจเพอ

หาทางกาหนดวธการปฏบตเพอแกไขเหตการณทไมพงประสงคไดอยาทนทวงท

4. เพอใชเปนเครองมอในการวเคราะหปญหาเพอทาการตดสนใจ

• ขอบเขตของหลกการบญช แบงออกเปน 2 สวนใหญๆ การเงน บญชตนทน บญชการเงน มขอบเขตกวางเนองจากเปนบญชท

เกยวของกบการจดงบการเงนเพอเสนอตอบคคลภายนอก ความสมพนธระหวางการบญชการเงนและการบญชตนทนได 2 ลกษณะ

• 1. การคานวณตนทนขาย เปนธรกจซอขายสนคาโดยทวไป การคานวณตนทนขายเพอแสดงเปนคาใชจายในงบกาไรขาดทนกสามารถ

กระทาได โดยไมตองอาศยหลกการบญชตนทน ธรกจใหบรการโลจสตกส การคานวณตนทนขายจาเปนตองอาศยหลกการบญชตนทนใน

การคานวณตนทนการใหบรการและการใหบรการโลจสตกสแกผผลตสนคาเพอขาย สามารถทาความเขาใจไดจากการเปรยบเทยบการ

คานวณตนทนขาย การจดทางบกาไรขาดทน ในสวนอนๆไมมความแตกตางกน

1.ธรกจซอขายสนคา 2. ธรกจใหบรการโลจสตกสแกผผลตสนคา

สนคาคงคลงตนงวด xxx

บวก : ซอสนคา (สทธ) xxx

สนคาทมไวขายทงสน xxx

หก : สนคาคงคลงปลายงวด xxx ตนทนขาย

สนคาสาเรจรปคงคลงตนงวด xxx

บวก : ตนทนการผลตสนคาสาเรจรป xxx

สนคาสาเรจรปทมไวขายทงสน xxx

หก : สนคาสาเรจรปคงคลงปลายงวด xxx ตนทนขาย

2. การแสดงสนคาคงคลง สนคาคงคลงจะแสดงในงบดล ซงเปนงบการเงนชนดหนงทการบญชการเงนมหนาทความ

รบผดชอบทจะตองแสดงรายละเอยดเกยวกบฐานะการเงนของกจการใหมความถกตองเทยงธรรมและเชอถอไดมากทสด การบญช

ตนทน เขาไปมสวนเกยวของกคอการแสดงมลคาสนคาคงคลงในหมวดของสนทรพยหมนเวยน จะตองใชหลกการบญชตนทนในการ

รวบรวมขอมลและคาควณตนทนชองสนคาคงคลง ประกอบดวย วตถดบงานระหวางผลตสนคาสาเรจรป

1.ธรกจการซอขายสนคา 2.ธรกจใหบรการโลจสตกสแกผผลตสนคา

สนทรพยหมนเวยน : xxx เงนสด xxx

ลกคาหนสนคงคลง xxx

สนทรพยหมนเวยน : xxx

เงนสด xxx

ลกหน xxx

สนคาคงคลง : - สนคาสาเรจรป xxx

- งานระหวางผลต xxx

- วตถดบ xxx

- อะไหลสาหรบงานซอมบารง xxx

การคานวณตนทนการใหบรการโลจสตกสทจะนาไปคานวณตนทนขายในงบกาไรขาดทนหรอแสดงขอมลสนคาคงคลงในงบดล ทถอเปนหนาทของการบญชตนทน ตองมลกษณะเปนหลกการบญชหรอวธการทมกฎเกณฑทถกตอง และเปนทยอมรบกนทวไป การบญชตนทนมขอบเขตเพยงในสวนทเกยวของกบการคานวณหาตนทนการผลตสนคาหรอบรการโลจสตกส เทานนบญชบรหารกระบวนการทเกยวกบ

1. การรบรและประเมนภาวการณของการดาเนนธรกจ

2. การวดและประมาณภาวการณในการดาเนนธรกจและภาวการณทางเศรษฐกจ

3. การกาหนดวธการในการจดบนทกและเกบสระสมรวบรวมชอมลในการดาเนนธรกจและภาวการณ

4.การวเคาระหและการกาหนดวธการวเคราะหขอมลทเหมาะสมกบการตดสนใจ

5. การตความและการเสนอขอมล

6. การตดตอสอสาร กระบวนการทางบญชทมงไปในสวนของการนาขอมลทางบญชการเงนและบญชตนทนมาทาการวเคราะหและแปลความหมายเพอนาประโยชนในการบรหารทงในดานการวางแผนการควบคม การประเมนและวดผลการดาเนนงานของบคคลในองคกร หรอหนอยงานตางๆ ในองคกร

การบญชเบองตนทนเปนสวนหนงของการบญชบรหารเทานน

2. การแยกประเภทตนทน

1. ตนทน มลคาของทรพยากรทสญเสยไปเพอใหไดสนคาหรอบรการ โดยมลคานนจะตองสามารถวดไดเปนหนวยเงนตรา เปนลกษณะของ

การลดลงในสนทรพยหรอเพมขนในหนสน ตนทนทเกดขน อาจจะใหประโยชนปจจบนหรอในอนาคตกได เมอตนทนใดทเกดขนแลวและตนทนนนกจะถอเปนคาใชจาย คาใชจาย ตนทนทไดใหประโยชนและกจการไดใชประโยชนทงหมดไปแลว (ตนทนทกจการสญเสยไปแตจะใหประโยชนแกกจการในอนาคตเรยกวา สนทรพย

• รายไดราคาขายของสนคาหรอบรการคณกบปรมาณหรอระดบของกจกรรม

ตนทน สามารถจาแนกไดเปน 9 ลกษณะ

1. การจาแนกตนทนตามลกษณะสวนประกอบของการบรการ พจารณาในดานทรพยากรทเปนสวนประกอบของสนคา 3 ลกษณะ

วตถดบ 2 ลกษณะ

1.1 วตถดบทางตรง วตถดบหลกทใชในการดาเนนงานบรการและสามารถระบไดอยางชดเจนวาใชในการดาเนนงานบรการชนดใดชนดหนงในปรมาณและตนทนเทาใดรวมทงจดเปนวตถดบสวนใหญทใชในการดาเนนงานบรการสนคาชนดนนๆ

1.2 วตถดบทางออม วตถดบตางๆทเกยวของโดยทางออมกบการดาเนนงานบรการสนคา ไมใชวตถดบหลกสวนใหญ

“วสดในการดาเนนการ”

2. คาแรงงาน คาจางหรอผลตอบแทนทจายใหแกลกจางหรอคนงานททาหนาทเกยวของกบการดาเนนการบรการ เปน 2 ชนด

2.1 คาแรงงานทางตรง คาแรงงานตางๆ ทจายใหแกลกจางหรอคนงานททาหนาทเกยวกบการดาเนนงานบรการโดยตรง เปนคาแรงงานทมจานวนมาก เมอเทยบกบคาแรงงานทางออม จดเปนคาแรงงานสวนสาคญในการแปรรปทรพยากรนาเขาใหเปนการใหบรการ

2.2 คาแรงงานทางออม คาแรงงานทไมเกยวของกบคาแรงงานทางตรงทใชในการดาเนนงานบรการ สวนหนงของคาใชจายการดาเนนงานบรการ

• 3. คาดาเนนงานในงานบรการ แหลงรวบรวมคาใชจายตางๆ ทเกยวของกบการดาเนนงานบรการ นอกเหนอจากวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง ถอเปนทรวมของคาใชจายในการดาเนนงานบรการทางออมตางๆ คาโสหยการดาเนนงานบรการ ตนทนการบรการทางออม

การจาแนกตนทนตามลกษณะสวนประกอบของการบรการ

2. การจาแนกตนทนตามลกษณะตามความสาคญและลกษณะของตนทนการดาเนนงานบรการ จะมลกษณะทคลายคลงกบการจาแนก

ตนทนตามสวนประกอบชองการดาเนนงานบรการ วตถประสงค เพอใชในการวางแผนและควบคมมากกวาทจะจาแนกเพอการคานวณตนทน

ของการบรการ จาแนกได 2 ลกษณะคอ

2.1 ตนทนขนตน ตนทนรวมระกวางวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง มความสมพนธโดยตรงกบการดาเนนงานบรการเปนตนทนทมจานวน

มากเมอเทยบกบตนทนการดาเนนงานบรการทงหมด

2.2 ตนทนแปรสภาพ ตนทนทเกยวกบแปรสภาพและเปลยนรปแบบจากปจจยนาเขาทงวตถดบทางตรงใหกลายเปนการบรการ ตนทนแปรสภาพ

คาแรงงานทางตรง คาใชจายการดาเนนงานบรการ สาหรบธรกจทมการใชเทคโนโลยชนสงกจะใหความสาคญกบตนทนแปรสภาพมากกวา

ตนทนขนตน

3. การจาแนกตนทนตามความสมพนธกบระดบของกจกรรม การจาแนกตนตามพฤตกรรมของตนทนเปนการวเคราะหจานวนของตนทนทจะมการ

เปลยนแปลงไปตามปรมาณการดาเนนงานบรการหรอระดบของกจกรรมทเปนตวผลกดนใหเกดตนทน จาแนกตนทนได 3 ชนด

3.1 ตนทนแปรผน ตนทนทจะมตนทนรวมเปลยนแปลงไปตามสดสวนของการเปลยนแปลงในระดบกจกรรมหรอปรมาณการดาเนนงานบรการจะ

สามารถควบคมไดโดยแผนกหรอหนอยงานททาใหเกดตนทนผนแปรนน จะเหนวาตนทนผนแปรรวมจะคอยๆ สงขนเปนเสนตรงสมพนธกบ

จานวนหนอยทเพมอยางเปนสดสวน การบรหารนนตนทนผนแปรจะเขามามบทบาทอยางมากตอการตดสนใจของฝายบรหาร

3.2 ตนทนคงท เปนตนทนรวมทมไดเปลยนแปลงไปตามระดบของการดาเนนงานบรการในชวงของการดาเนนงานบรการระดบหนง ตนทนคงทตอ

หนอยกจะเปลยนแปลงในทางลดลงถาปรมาณการดาเนนงานบรการเพมมากขน

1. ตนทนคงทระยะยาว เปนตนทนทไมสามารถเปลยนแปลงไดในระยะสน

2. ตนทนคงทระยะสน จดเปนตนทนคงททเกดขนเปนครงเปนคราวจากการประชมหรอตดสนใจของผบรหาร การบรหารแลวตนทนคงทสวน

ใหญมกจะควบคมไดดวยผบรหารระดบสงเทานน

ตนทนรวมคงทจะมสดสวนในลกษณะขนานกบจานวนหนอยไมวาจานวนหนอยจะเปลยนแปลงไปเทาใดตนทนรวมจะคงทในจานวน 25,000บาท

เมอแสดงตนทนตอหนอยจะพบวาเมอจานวนหนอยคอยๆ เพมขนตนทนคงทตอหนอยจะคอยๆลดลง

3.3 ตนทนผสม ตนทนทมลกษณะของตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมอยดวยกน 2 ชนด

3.3.1 ตนทนกงผนแปร ตนทนทจะมตนทนสวนหนงคงททกระดบของกจกรรม ตนทนอกสวนหนงจะผนแปรไปตามระดบของกจกรรม

3.3.2 ตนทนเชงขน ตนทนกงคงท ตนทนทจะมจานวนคงท ระดบกจกรรมหนงและจะเปลยนไปคงทในอกระดบกจกรรมหนง

ตวอยางประเภทของตนทนแตละชนดสามารถแสดงไดดงตอไปน

ตนทนผนแปร

ตนทนคงท

ตนทนรวมผสม

ตนทนกงผนแปร ตนทนกงคงท

- วตถดบทางตรง

- วสดในศนยกระจายสนคา

- คาแรงงานทางตรง (ทจายใน

ลกษณะรายวน รายชวโมง หรอ

ตามชนงาน)

- คากาลงไฟฟา

- คานามนเชอเพลง

- คาเสอมราคา(วธผลผลต)

- คานายหนาหนกงาน

- คาบารงรกษาอาคาร

- คาเสอมราคา

- คาเชาอาคาร (วธเสนตรง)

- คาภาษโรงเรอน

- คาเบยประกนภย

- คาโฆษณา

- ดอกเบยจาย

- คาโทรศพท

- คาแรงงานทจายเปนเงนเดอน

และมคาลวงเวลา

- คาใชจายเกยวกบสวสดการ

คนงานบางประเภท

- คาใชจายในการซอมบารง

เครองจกร

- คาใชจายในการเชาอาคาร

- คาตรวจสอบคณภาพ

- เงนเดอนผควบคมงาน

• 4. การจาแนกตนทนตามความสมพนธกบหนอยตนทน ได 2 ชนด

4.1 ตนทนทางตรง ตนทนฝายบรหารสามารถทจะระบไดวาตนทนใดเปนของหนอยตนทนใดนนเอง

4.2 ตนทนทางออม ตนทนรวมทเกดขนโดยไมสามารถระบไดวาเกดจากหนอยตนทนใด ตนทนทางออมนจะถกแบงสรรใหแกหนอยตนทนตางๆ

ดวยเทคนควธในการจดสรรตนทน คาใชจายการดาเนนงานบรการโลจสตกส

5. การจาแนกตนทนตามหนาทงานในสายการดาเนนงานบรการ อตสาหกรรมมกจะประกบไปดวยหลายแผนกในสายการดาเนนงาน

บรการโลจสตกสและแตละแผนกกทาหนาทงานทไดรบมอบหมาย 2 ลกษณะ

5.1 ตนทนแผนกปฏบตการ ตนทนตางๆทเกยวกบการทางานของเครองจกรคนงานและคาใชจายอนๆ ทเกดขนในแผนกบรการโลจสตกส

สาหรบสนคาของกจการ

5.2 ตนทนแผนกบรการ ตนทนตางๆทไมเกยวของกบการดาเนนงานบรการโดยตรง แผนกเหลานจะทาหนาทในดานการบรการใหแกแผนกอนๆ

6. การจาแนกตนทนตามหนาทงานในกจการ พจารณาตนทนทเกดขนจากการดาเนนงานหรอปฏบตงานของหนาทงานตางๆ เปน 4หนาท

6.1 ตนทนทเกยวกบการดาเนนการบรการ ตนทนทมความสมพนธกบการดาเนนงานบรการ วตถดบทางตรงคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการ

ดาเนนงานบรการ

6.2 ตนทนทเกยวกบการตลาด ตนทนตางๆทเกยวกบการสงเสรม การจดจาหนายบรการ โฆษณา คานายหนาพนกงานขาย

6.3 ตนทนทเกยวกบการบรหาร ตนทนทเกดขนในลกษณะทเกยวกบการสงการการควบคมและการดาเนนการของกจการ รวมถงเงนเดอนของ

ผบรหารและพนกงานในแผนกตางๆ เกยวกบแผนกปฏบตการและแผนกขาย

6.4ตนทนทางการเงน ตนทนทเกดขนอนเนองมาจากการจดหาเงนทนหรอการบรหารเงนทนของกจการ

• 7. การจาแนกตนทนตามความสมพนธกบเวลา 3 ลกษณะ

7.1 ตนทนอดต ตนทนทกจการไดจายไปจรงตามหลกฐานอนเทยงธรรมทปรากฏจานวนเงนทกจการไดจายไปนนจงถอเปนมลคา

หรอตนทนของการบรการหรอสนทรพยของกจการในอดต

7.2 ตนทนทดแทน มลคาหรอราคาตลาดปจจบนของสนทรพยประเภทเดยวกนกบทกจการใชอย สนทรพยทกจการเคยซอมาในอดต

ถาตองการทจะซอใหมในขณะนจะตองจายเงนในจานวนเทาไหร โดยปกตมลคาหรอราคาตนทนทดแทนยอมมมลคาสงกวาตนทนใน

อดต

7.3 ตนทนในอนาคต ตนทน หรอคาใชจายทกจการคาดวาจะเกดขน ในอนาคตจากการตดสนใจเรองใดเรองหนงของผบรหาร อาจจะ

ไดจากการประมาณการ หรอ การพยากรณ

8. การจาแนกตนทนตามลกษณะของความรบผดชอบ แบงเปน 2 ลกษณะ

8.1 ตนทนทควบคมได ตนทนหรอคาใชจายทสามารถระบ หรอสามารถกาหนดไดวาหนอยงานใดหรอบคคลใดบคคลหนงเปน

ผรบผดชอบโดยตรง มอานาจหนาทหรอมความสามารถทจะทาใหตนทนจานวนนนเพมขน หรอลดลงจากการตดสนใจของตน

8.2 ตนทนทควบคมไมได ตนทนหรอคาใชจายทไมอยภายใตอานาจหนาทไมอยภายใตอานาจหนาท หนอยงานหรอผบรหารในระดบ

นนๆจะควบคมไวได

• 9.การจาแนกตนทนตามลกษณะของการวเคราะหปญหาเพอตดสนใจ

9.1 ตนทนจม ตนทนทหลกเลยงไมได ตนทนทเกดขนจากการตดสนใจในอดต จะไมมผลกระทบตอการตดสนใจในปจจบน

9.2 ตนทนทเลยงได ตนทนทสามารถประหยดไดจากการตดสนใจเลอกทางใดทางหนง จะมบทบาททสาคญ ตอการตดสนใจของผบรหารเสมอ

9.3 ตนทนเสยโอกาส ผลประโยชนหรอผลตอบแทนทกจการจะไดรบจากการตดสนใจเลอกทางเลอกหนงแตกบตองสญเสยไปจากการทเลอกตดสนใจ

ในอกทางเลอกหนง ปกตตนทนเสยโอกาสจะไมมการบนทกลงในบญชของกจการเพราะมไดเปนตนทนทเกดขนจรวแตเปนตนทนทสมมตเพอ

การตดสนใจ

9.4 ตนทนสวนทแตกตาง ตนทนทเกดจากการเปลยนแปลงจาการตดสนใจเลอกกระทาอยางใดอยางหนง เพมขนหรอลดลงกได ตนทนประเภทนจะเกด

กตอเมอมการเปลยนแปลงวธการปฏบตแบบ เดมมาเปนวธการปฏบตแบบใหม

9.5 ตนทนสวนเกนตอหนวย ตนทนทจะเพมขนจากการดาเนนงาน บรการเพมขนหนงหนวย มลกษณะคลายคลงกบตนทนสวนเพม พจารณาสวนทเพม

จากการเพมการดาเนนการบรการเพยง 1 หนวย

3. การสะสมตนทน • 3.1 ระบบการสะสมตนทน

ขอมลเกยวกบการสะสมตนทนหรอการคดคนตนทนของผลตภณฑนบวาเปนขอมลพนฐานทฝายบรหารของกจการจาเปนทจะตองทาความ

เขาใจและสามารถคดคานวณหาตนทนของผลตภณฑได เพอนามาใหเปนขอมลเพอการตดสนใจ

ขอมลทางดานตนทนจะถกมาคานวณหาตนทนของสนคาหรอผลตภณฑใดใน 2 ระบบ

1. ระบบการสะสมตนทนแบบสนงวด เปนระบบการคดตนทนโดยจะทราบตนทนของสนคาคงคลงไดกตอเมอมการตรวจนบและคานวณ

ตนทนของวตถดบทางตรงทเหลอและทในการดาเนนงานบรการตนทนของงานระหวางผลตและตนทนของสนคาสาเรจรป ซงเปนวธการทจะใช

เมอตองการทราบขอมลเกยวกบตนทนการดาเนนงานบรการสนคาประกอบดวยวตถดบทางตรงคาแรงงานทางตรง คาใชจายการดาเนนงาน

บรการในวนสนงวด จะใชกบกจการทมขนาดเลก งานบรการทไมสลบซบซอน

2. ระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง จดเปนระบบการคดตนทนทจะแสดงตนทนของวตถดบทางตรงคงเหลองานระหวางผลตสนคา

สาเรจรปคงเหลอตนทนทผลตสนคาระหวางงวดตลอดจนตนทนขายไดตลอดเวลาทตองการโดยใชวธการทางบญชในการแสดงขอมลเกยวกบ

ตนทนเหลาน มกใชในกจการขนาดกลางจนถงกจการขนาดใหญ

จะพบวาตามระบบการสะสมตนทนแบบสนงวด มรายการทเกยวของกบการดาเนนงานบรการ (วตถดบคาแรงงานทางตรง และคาใชจาย

ในการดาเนนงานบรการ) จพไมมการโอนเขางานระหวางทาเมอตองการทราบตนทนสนคาจาเปนตองมการปดบญชเพอแสดงยอดตนทนการ

ดาเนนงานบรการสนคาสาเรจรปคงเหลองานระหวางทาคงเหลอและวตถดบคงเหลอ ระบบการสะสมตนทนแบบตอเนองสามารถทราบยอด

คงเหลอทกชนดไดทนทระบบการสะสมตนทนแบบสนงวดจงไมใชระบบการบญช ตนทนทสมบรณ ระบบการสะสมตนทนแบบตอเนองมการ

บนทกการเคลอนไหวของการดาเนนงานบรการสนคาอยางสมาเสมอไมตองคอยจนถงวนสนงวดจงสามารถนาขอมลไปใชไดรวดเรวทนเวลา

และเกดประโยชนสงสดตอกจการได

• 3.2 ลกษณะของกระบวนการดาเนนงานบรการ 2 ลกษณะ

1. ระบบตนทนงานสงทา เปนระบบการสะสมตนทนทใชสาหรบการคานวณตนทนในลกษณะทกจการมการดาเนนงานบรการสนคาเพยงชนด

เดยว การดาเนนงานบรการเปนชดๆ ตามคาสงซอของลกคา “งานสงทา” งานสงทาจงมลกษณะสาคญ

2. ระบบตนทนชวงการดาเนนงานบรการ เปนระบบการสะสมตนทนหรอการคดตนทนสนคาในกรณทกจการมลกษณะการดาเนนงานบรการ

แบบการดาเนนบรการจานวนมาก การดาเนนการแบบตอเนอง การดาเนนงานบรการเหลานจะทาการกาเนนงานบรการสนคาทมลกษณะเดยวกน

หรอเหมอนกนจานวนมากรวมทงระบบการดาเนนงานบรการและอปกรณเครองมอเครองชทใชในการดาเนนงานบรการกยากตอการ

เปลยนแปลงหรอโยกยาย

3.3 ชนดของตนทน

1. ตนทนผลตภณฑจามระบบตนทนทเกดขนจรง

2. ตนทนผลตภณฑตามระบบตนทนปกต

3. ตนทนผลตภณฑตามระบบตนทนมาตรฐาน

4. ระบบการคดตนทนผลตภณฑ

4. พนฐานการคานวณตนทนดานโลจสตกส • ม 2 วธคอ ตนทนแบบดงเดม ตองคานวณตนทนตามปจจยปอนเขาบคลกร คาฟนท ดานเครองจกรอปกรณ และคาใชจายดานวสดใชงาน/

วสดสนเปลองซงเปนตนทนตามปจจยนาเขา วธตนทนฐานกจกรรม ซงเปนวธการคานวณตนทนโดยใช กจกรรม เปนฐานในการคานวณ ซง

บรษทของไทยสวนมากนยมจาแนกคาใชจายในรปแบบน

ฐานกจกรรม รายการตามกจกรรมเปนการรบสนคาและรวบรวมบนพาเลท ทาการนาเขาเกบบนชนวางสนคา ตองการนาออกมาใชจะทาการ

หยบเปนพาเลทออกมาแลวทาการแยกเปนกลอง หยบเปนชนสนคา การจาแนกตามกจกรรม ในบทท 2 ถงบทท 4

ทาใหทราบวาปจจยนาเขาแตละตวจะแยกไปตามแตละกจกรรม ในแตละกจกรรมทาใหทราบวาแตละกจกรรมมคาใชจายดานบคลากรดาน

พนทดานเครองจกรอปกรณและคาใชจายดานวสดใชงาน กจกรรมกสามารถทราบตนทนตอการปฏบตงานหนงครงหรอตนทนตอหนอยไดทนท

การวางแผนการคานวณตนทนโลจสตกส

Logistics Cost Calculation Planning

1. ระบบจดการตนทน งานโลจสตกสนยมใช 2 วธดงน

1. ระบบตนทนแบบดงเดม ระบบตนทนแบบดงเดม หรอบญชตนทน บญชตามปจจยปอนเขา โดยแบงตนทน

ออกเปน2 ประเภท ตนทนการผลตและตนทนทไมเกยวกบการผลต ขอมลทผบรหารไดรบจงเปนเพยงแคยอดรวม

ของตนทนในการผลตหรอการใหบรการเทานน

2. ระบบตนทนฐานกจกรรม ABC เปนระบบการจดการตนทนซงพฒนามาจากระบบตนทนแบบดงเดมเพอ

เพมประสทธภาพของขอมลตนทนใหใกลเคยงกบความจรงมากยงขน วธการคดตนทนฐานกจกรรมเปนวธการคด

ตนทนสมยใหมทนยมใชในธรกจปจจบน โดยเฉพาะอยางยงในสภาวะการแขงขนทรนแรงองคกรธรกจทตองการ

สรางความไดเปรยบในเชงแขงขนมความจาเปนทจะตองเพมความหลากหลายในการผลตสนคาเพอตอบสนองความ

ตองการของลกคาหลายระดบสนคาตองมคณภาพดเปนทนาเชอถอการกระจายสนคาถงมอผบรโภคเปนไปไดดวย

ความสะดวกรวดเรวตลอดจนตองมบรการหลงการขายทนาประทบใจ ไมสมารถใหขอมลทถกตองรวดเรวเหมาะสม

และทนตอเหตการณไดปญหาสาคญอยทการปนสวนคาใชจายการผลตหรอการบรการและการคานวณตนทน

ดงกลาวเขาไปในตวสนคาและบรการเมอผบรหารไดรบตนทนทคลาดเคลอนไปจากความจรงทาใหทาใหไม

สามารถตดสนใจในการวางกลยทธเกยวกบตวสนคาไดอยางมประสทธภาพจงมการพฒนาระบบตนทนขนมาใหม

ซงกคอ ระบบตนทนฐานกจกรรมแพรหลายไปในธรกจผลตและธรกจบรการมการนาขอมลตนทนฐานกจกรรมไป

กาหนดกลยทธทางการตลาดปรบปรงการปฏบตงานภายในองคกรเพอเพมคณคาใหกบตวสนคาอยางตอเนองโดย

แนวคดหลกของตนทนฐานกจกรรมอยภายใตสมมตฐานหลกทวาผลตภณฑหรอบรการทาใหเกดกจกรรมตางๆซง

กจกรรมทาใหเกดการใชทรพยากรและทรพยากรทาใหเกดตนทน

2. วธการวางแผนการคานวณตนทน

กอนทจะเรมตนคานวณตนทนดานโลจสตกสทตองการคานวณตนทน การคานวณตนทนฐานกจกรรมจะม

การสารวจเวลาทใชในการปฏบตงานและปรมาณการปฏบตงานโดยจะตองสารวจในชวงเวลาเดยวกนการสารวจน

อาจตองเกยวของกบผคนจานวนมากจงตองกาหนดกจกรรมใหชดเจนกอน ถามการเปลยนแปลงกจกรรมกตองเรม

สารวจใหมตามขนตอนเดมอกครงเพอเปนการลดปญหา

ฝายงานดานโลจสตกส ฝายงานดานโลจสตกส

ตงทมคานวณ ระบวตถประสงคอยางชดเจนและใชแผนการรวมกน

กาหนด ”กจกรรม”

กาหนด

“ปรมาณการปฏบตงาน”

สารวจปรมาณการใชวสดใชงาน

วสดสนเปลองรวม

และปรมาณการใชในแตละกจกรรม

คานวนตนทนจาแนกตามปจจยนาเขา

สารวจชวโมงการใชเครองจกรอปกรณ สารวจเวลา

ทใชในการปฏบตงาน สารวจปรมาณการ

ปฏบตงาน สารวจเวลาทใชในการปฏบตงาน/ปรมาณการปฏบตงานอยางละเอยด

คานวณตนทนกจกรรม/ตนทนกจกรรมตอหนวย

3. การกาหนดกจกรรม

• ซอฟตแวรการวางแผนทรพยากร สมารถใชในการคานวณไดทกกจกรรม ในการจดสงหรอการกระจายสนคา มกจกรรมยอยมากกวา 38

• กจกรรมยอยในการกระจายสนคา

การรบเขา การเกบรกษา การสงมอบ การแปรสภาพเพอการ

กระจายสนคา

การสงคน การจดการขอมลขาวสาร งานธรการอนๆ

-การรบ/การตรวจกลอง

สนคา

-การรบ/การตรวจสอบ

สนคาเปนชน

-การรบ/การตรวจสอบ

สนคาชนใหญ

-การนาไปเกบโดยใช

สายพานลาเลยง

-การนาไปเกบโดยใช

รถเขนหรอยกขนดวยมอ

-การเกบสนคาชนใหญ

เปนพาเลท

-การเกบรกษาแนวราบ

-การเกบรกษาบนชนวาง

สนคา

-การเตรยมการหยบ

-การหยบเปนกลอง

-การหยบเปนชน

-การหยบสนคาสนใหญ

-การตรวจสอบกลองดวย

สายตา

-การตรวจสอบกลองดวย

อปกรณ

-การตรวจสอบชนสนคา

ดวยสายตา

-การตรวจสอบชนสนคา

ดวยอปกรณ

-การตรวจสอบสนคาชน

ใหญดวยสายตา

-การตรวจสอบสนคาชน

ใหญดวยอปกรณ

-การบรรจกลองดวย

กระดาษลกฟก

-การบรรจกสนคาชน

ใหญ

-การคดแยกผรบ

ปลายทาง

-การตดฉลาก

-การตดปายราคา

-การบรรจใสถง

-การหอบรรจแยกชน

-การแนบใบโฆษณา ฯลฯ

-การบรรจของสรรมนา

คณ

-การรบและตรวจสอบ

สนคาสงคน

-การนากลบมาใชใหม

การสงคนชนวางสนคา

-การสงคนผขาย

-การจดทารายการหยบ

เปนชน

-การจดทาใบสงของ

-การจดทาฉลาก

-งานธรการจดการ

-การจดเกบทาความ

สะอาด

-การจดระเบยบสนคาท

ตองรกษา

การคานวณตนทนตามปจจยปอนเขา

Cost Caculation by Input Factor

การคานวณตนทนตามปจจยนาเขา

ปจจยนาเขา 1. ตนทนดานบคลากร พนกงานประจา ชวคราว พนกงานรายวน พนกงานทจางจากภายนอก จากบรษทจดหาหนกงาน

การคานวณตนทนของตนทนดานบคลากร จานวนรวมทงหมดทเกยวของกบการจางแรงงาน รวมถงผลตอบแทนแรงงาน

ตนทนดานสวสดการเงนสารองเลยงชพหลงออกจากงานตนทนในการเดนทาง

2. ตนทนของพนท ตนทนทงหมดทเกยวของกบทดนหรออาคารสถานปฏบตงานดานโลจสตกส ทดนจะคดเปนตนทน

ของกจการเตมมลคาทางบญช อาคารจะคดจากการตดคาเสอมราคา 20 ป ภาษสนทรพยถาวรและทดนรายปคาบารงรกษา

อาคาร คาเชา คาน าประปา คาไฟฟา คาพลงงาน คาประกน

3. ตนทนดานเครองจกรอปกรณ ตนทนจากเครองจกรอปกรณทกอยางทมอยในสถานทปฏบตงานดานโลจสตกส จะคด

คาเสอม 5ป คาเชอเพลง คาบารงและซอม คาเชา คาประกน

4. ตนทนดานวสดใชงานและวสดสนเปลอง วสดสนเปลอง กลองกระดาษ เอกสาร ใบควบคมสนคาวสด เครองใช

สานกงานทใชในสถานปฏบตงานโลจสตกส พาเลทรถเขน ฯลฯ เปนวสดทใชไดนานจะจดเขาประเภทวสดใชงาน จะใชขอมล

ของจานวนเงนทมการใชไปจรง คาบารงซอมแซมอปกรณททางลกคาใหยมเปนภาระของทางบรษทกจะนาตนทนนนมา

คานวณ ตองมการกาหนดเกณฑการกระจายตนทนโดยหลกการแลวปจจยปอนเขาจะกระจายตามความเปนจรงเกณฑการ

กระจายปจจยปอนเขาทไมสามารถคดเปนหนอยเดยวกน แตละปจจยปอนเขา ควรเกบขอมลและใชเกณฑการกระจายตนทน

เกณฑการกระจายตนทนตามปจจยปอนเขา

รายการท ปจจยปอนเขา เกณฑการกระจาย

1 บคลากร จานวนชวโมงปฏบตงาน

2 พนท พนททใชงาน

3 เครองจกรอปกรณ จานวนชวโมงทใชงาน

4 วสดใชงาน/วสดลนเปลอง ปรมาณทใชงาน

เกณฑการกระจายของปจจยนาเขาดานบคลากร

เกณฑในการเกบขอมล ปฏบตได 2 วธ

1. วธการตรวจสอบจานวนชวโมงปฏบตงานแยกตามกจกรรมทพนกงานแตละคนปฏบตในงานโลจสตกส

ขอมลนตรงตามสภาพความเปนจรงแลววธการนเปนวธการทเหมาะสมกวาวธนอาจดยงยาก ในความจรงแลว

พนกงานแตละคนทปฏบตงานสถานทปฏบตงาน กจกรรมไมมากนกสวนมากในหนงวนจะม 2-3 กจกรรมเทานน

เพยงแคเกบขอมลเวลาในแตละกจกรรมทปฏบตงานจงไมยากนก

2. ผบรหารหรอหวหนางานคานวณจานวนชวโมงปฏบตงาน ใชเวลาโดยรวมจาก จานวนพนกงานและ

จานวนชวโมงปฏบตงาน ตองการคานวณตวเลขโดยประมาณ ถาใชขอมลโดยคาดการณทไมตรงตามความเปนจรง

ทาใหผลลพธทคานวณไดไมนาเชอถอ

การคานวณตนทน ตองหาขอมลตนทนตางๆทเกยวกบสถานปฏบตงานดานโลจสจกส ตองขอความรวมมอ

จากฝายงานบญช โดยมากมกจะมอยอยางกระจดกระจายอยหลายท

การคานวณตนทนดานบคลากร เลอกขอมลตนทนทเกยวของกบบคคลกรทงหมดขนมาและตองเปนตนท

เกดขนจรงในเดอนทจะทาการคานวณ

การคานวณตนทน

ตองหาขอมลตนทนตางๆทเกยวกบสถานปฏบตงานดานโลจสตกส ตองขอความรวมมอจากฝายงานบญช

โดยมากนกจะมอยอยางกระจดกระจายอยหลายท

การคานวณตนทนดานบคลากร เลอกขอมลตนทนทเกยวของกบบคคลกรทงหมดขนมาและตองเปนตนทนท

เกดขนจรงในเดอนทจะทาการคานวณ

สวนงานทมอบหมายใหบคคลภายนอก ดาเนนการในกรณทเปนการมอบหมายใหบรษทภายนอกจดสงพนกงาน

ระดบบรหารหรอระดบปฏบตการเขามาปฏบตการเขามาปฏบตงาน

สวนงานทจดจางภายนอกสวนงานทจดจางภายนอก การมอบหมายหนาทปฏบตงานในสวนงานใดงานหนงให

บรษทภายนอกหรอบคคลภายนอก วตถประสงคในการลดตนทนการปฏบตงานในสถานทปฏบตงาน จะมใบเรยกเกบเงนมาจาก

แตละบรษททไดจดจาง

การสารวจเวลาทใชในการปฏบตงานของพนกงาน

การสารวจเวลาทใชในการปฏบตงานจะมวธการใชบนทกรายงานการปฏบตงานประจาวนโดยใชขอมลการบนทกเวลา

การเขาปฏบตงานของพนกงานและวธการประมาณการโดยหวหนาฝาย ซงระยะเวลาทเหมาะสมประมาณ 3 วน

วธเกบขอมลโดยสารวจจากรายงานการปฏบตงาน

ใชวธสารวจโดยใหพนกงานลงบนทกรายงานการปฏบตงานประจาวนและใหพนกงานลงเวลาปฏบตงาน จะชวยใหได

ขอมลทละเอยดและแมนยามากขน

3. เกณฑการกระจายของปจจยปอนเขาดานพนท การใชพนทใชงานในโลจสตกส ซงตองพจารณาวาแตละกจกรรมใชพนท

มากนอยเพยงใด โดยจะทาการวดจรงจากแบบพมพเขยวหรอวดในสถานทปฏบตงาน

3.1 เกณฑในการเกบขอมลในดานพนท (Space)อาคารทเปนสถานท

ปฏบตงานดานโลจสตกส ตนทนของทดนทอาคารนนตงอยกจะรวมกนเปนตนทนดาน

พนท รวบรวมเอาขอมลตนทนทกอยางเกยวกบพนท ตองเปนขอมลทเกดขนจรงใน

เดอนทมการคานวณ โดยเกณฑการกระจายจะใชสดสวนการใชอาคารในพนทในตว

อาคารเปนเกณฑ

3.2 การคานวณตนทนทดน คานวณหาตนทนทเกดขนจากการใชทดนนนๆ

ตนทนคาเชา ภาษโรงเรอน ดอกเบยจายจากการซอทดนตามมลคาจรงตนทนตอเดอน

อาคารคานวณหาตนทนท งหมดทเกดขนจากการใชอาคารนน ตนทนตอเดอนของ

อาคาร

วธการคานวณคาเสอมราคา

วธเสนตรง เปนวธทงายและสะดวกทสด จะแบงราคาทนหลงจากหกราคาซากของ

ทรพยสนนนเปนคาเสอมราคาประจาทกปในจานวณทเทาๆกนตลอดอายการใชงาน

สตร

คาเสอมราคา = ราคาทน – ราคาซาก

อายการใชงาน

อตราคาเสอม = 100%

อายการใชงาน

วธชวโมงการทางาน วธนจะเฉลยตามชวโมงการทางาน คาเสอมจะขนอยกบ

ชวโมงการทางานในแตละปวาใชชวโมงการทางานมากหรอนอย

สตร

คาเสอราคาตอชวโมง = ราคาทน – ราคาซาก

ชวโมงการทางาน

คาเสอมราคาตอป = อตราคาเสอมราคาตอชวโมง X จานวนชวโมงการทางาน

คานวณตามผลผลต จาคานวณราคาตามหนวยของผลผลต

สตร

คาเสอราคาตอหนวย = ราคาทน – ราคาซาก

จานวนหนวยทผลต

คาเสอราคาตอป = อตราคาเสอราคาตอหนวย x จานวนหนวยทผลต

วธลดลงทกป การคานวณราคาในอตราเรงปแรก กจการจะไดรบผลประโยชนมากกวาป

หลงๆทาใหคาเสอมราคาในปแรกสงกวาปหลง

- วธลดลงตามลาดบ

- วธผลบวกของลาดบปทใชงาน ใชตนทนสนทรพยหกราคาซากและคณดวยเศษ

ของอายการใชงาน การคานวนโดยหาผลบวกของจานวนอายการใชงาน

การเกบขอมลดานพนท

แนวคดการใชพนท

- แนวคดเกยวกบพนทรกษาสนคาและพนทปฏบตงานหยบสนคา

- แนวคดเกยวกบพนทใชงานรวม

4. เกณฑการกระจายของปจจยปอนเขาดานเครองจกรและอปกรณ

- เกณฑการเกบขอมล ใชจานวนชวโมงใชงานจรงถาเปนเครองจกรอปกรณท

ใชรวมกนในหลายกจกรรมจะแบงตามจานวนชวโมงใชงานจรง

- การคานวณตนทน

5. เกณฑการกระจายของปจจยปอนเขาดานวสดใชงานและวสดสนเปลอง

- เกณฑในการเกบขอมล

- วธเกบขอมล

- ตนทนดานวสดใชงานและวสดสนเปลอง

ตนทนโลจสตกสไทยปจจบน

พรอมวเคราะห SWOT

ขอมลตนทนโลจสตกสตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

(GDP) gross domestic product

มลคาตลาดของสนคาและบรการขนสดทายทถกผลตในประเทศในชวงเวลา

หนงๆ โดยไมคานงวาผลผลตนนจะผลตขนมาดวยทรพยากรของชาตใด ซงถกคดคน

โดย Simon Kuznets นกเศรษฐศาสตรชาวรสเซย ผลตภณฑมวลรวมในประเทศสามารถ

ใชเปนตวบงชถงมาตรฐานการครองชพของประชากรในประเทศนนๆเปนตวชวด

ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสในภาพรวมของประเทศตามมาตรฐานสากล

การจดทาขอมลตนทนโลจสตกสตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ(GDP) ของ

ประเทศไทยครงน ไดกาหนดคานยามสาคญทควรทาความเขาใจใหตรงกน ดงตอไปน

การบรหารจดการโลจสตกส หมายถง กระบวนการทางานตางๆทเกยวของกบการ

วางแผน การดาเนนการ และการควบคมการทางานขององคกร รวมทงการบรหาร

จดการขอมลและธรกรรมทางการเงนทเกยวของ ใหเกดการเคลอนยาย การจดเกบ การ

รวบรวม การกระจายสนคา วตถดบ ชนสวนประกอบ และการบรการใหม

ประสทธภาพ และประสทธผลสงสด โดยคานงถงความตองการและความพงพอใจ

ของลกคาเปนสาคญ

ตนทนโลจสตกส หมายถง ตนทนทเกดจากการใชบรการดานโลจสตกสของ

ผประกอบการในการทากจกรรมทางเศรษฐกจตางๆ โดยมองคประกอบ 3 สวน

1. ตนทนการขนสงสนคา (Transportation Cost) เปนคาใชจายของเจาของกจการ

ดาเนนการ เพอขนยายสนคาจากแหลงผลตไปยงปลายทาง หรอผบรโภคขนสดทาย ซง

จะพจารณาเฉพาะการขนสงสนคาเทานน ไมรวมการขนสงผโดยสาร โดยสามารถแบง

ออกเปน คาขนสงสนคาทางบก คาขนสงสนคาทางอากาศคาขนสงสนคาทางแมนา

และทะเล คาขนสงสนคาทางรถไฟ คาขนสงสนคาทางทอ คาบรการเกยวเนองกบการ

ขนสง และคาบรการสงสนคาทางไปรษณย

2. ตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลง (Inventory Holding Cost) ประกอบดวย 2 สวน

• ตนทนการถอครองสนคา (Inventory Carrying Cost) หมายถง ตนทนในการถอ

ครองสนคาหรอคาเสยโอกาสทเงนทนไปจมอยในสนคา โดยในการคานวณตนทน

ทเกดจากการถอครองสนคา ไดใช คาเฉลยของอตราดอกเบยลกคาชนด ( Average

Minimum Lending Rate) เปนตวแทนอตราคาเสยโอกาส

• ตนทนการบรหารคลงสนคา (Warehousing Cost) หมายถง ตนทนทเกดขนจาก

กจกรรมการใหบรการภายในคลงสนคา การจดเกบสนคา การเลอกสถานทตง

โรงงานและคลงสนคา

3. ตนทนการบรหารจดการโลจสตกส (Logistics Administration Cost) หมายถง

ตนทนดานบรหารจดการซงเกยวของกบกจกรรมโลจสตกสตางๆ ประกอบดวย ตนทน

การดาเนนกระบวนการสงซอสนคา ตนทนการจดซอวตถดบ ตนทนการจดการวตถดบ

ตนทนการพยากรณความตองการสนคา ตนทนการสนบสนนดานอะไหลและการ

บรการ ตนทนการใหบรการลกคา ตนทนการสอสาร และตนทนการจดการโลจสตกส

ยอนกลบ เนองจากขอมลตนทนการบรหารจดการดานโลจสตกสเปนขอมลทจดเกบได

ยากเพราะในทางปฏบตระบบการจดเกบขอมลทางบญชของหลายประเทศไมไดแยก

ตนทนสวนนออกมาอยางชดเจน

สดสวนตนทนโลจสตกสตอ GDP แสดงถง สดสวนของทรพยากรและตนทนทถกใชไป

กบกจกรรมตางๆทเกยวของกบโลจสตกสของไทย โดยเทยบขนาดเปนรอยละของ

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ณ ราคาประจาป แตไมไดหมายถงการสรางมลคาเพม

ใหกบผลตภณฑมวลรวมในประเทศทเกดจากกจกรรมตางๆของสาขาโลจสตกสไทย

แนวโนมระยะยาวแสดงใหเหนพฒนาการทดขน

ของภาพรวมการบรหารจดการโลจสตกสของประเทศ

ภาคธรกจไทยมความเขาใจและใหความสาคญตอการบรหาร สนคาคงคลงของตนเองใหม

ประสทธภาพสงขน

ดานการขนสงสามารถลดตนทนไดระดบหนง แตยงตองอาศย การปรบโครงสรางรปแบบการขนสง

ของประเทศเพอ ใหสามารถลดตนทนไดอยางมนยสาคญ

สถานภาพการจดทาขอมลตนทนโลจสตกสของประเทศไทย

ภาพรวมตนทนโลจสตกสของประเทศไทยป 2553

(Logistics Cost Overview)

1. ตนทนคาขนสงสนคา (Transportation Cost)

2. ตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลง(Inventory Holding Cost)

3. ตนทนการบรหารจดการโลจสตกส (Logistics Administration Cost)

SWOT ตนทนโลจสตกสไทย

จดแขง

ภาคธรกจไทยมความเขาใจและใหความสาคญตอการบรหารสนคาคงคลงของตนเอง

ใหมประสทธภาพสงขน

ดานการขนสงสามารถลดตนทนไดในระดบหนง

จดออน

แนวโนมการขยายตวของมลคาตนทนโลจสตกสไทยในป 2553 เพมขนประมาณรอย

ละ 13.9 เมอเทยบกบ

มลคาตนทนโลจสตกสป 2552 ในขณะทตนทนโลจสตกสตอ GDP เพมจากรอยละ

15.1 เปน 15.2 ในป 2553

แสดงใหเหนวามการใชตนทนโลจสตกสเพมขนมาก

โอกาส

การขนสงสามารถลดตนทนไดระดบหนง แตตองอาศยการปรบโครงสรางรปแบบการขนสงของประเทศ เพอใหสามารถลดตนทนไดอยางมนยสาคญ หากมการปรบโครงสรางรปแบบการขนสงใหดกวานกจะสามารถลดตนทนไดมาก

อปสรรค

ราคาปจจยการผลตสงขน จากการทการขนสงสนคาของประเทศไทย พงพาการขนสงทางถนนซงยงใช

นามนดเซลเปนเชอเพลงหลก เมอราคานามนในตลาดโลกขยบตวสงขน ตนทนคาขนสงของประเทศจง

ตองปรบตวสงขนดวยอยางหลกเลยงไมได นอกจากน คาจางแรงงานในสาขาการขนสง สถานทเกบ

สนคา และคมนาคมทเพมขนในป 2553 ยงเปนอกเหตผลหนงททาใหผประกอบการตองแบกรบภาระ

ตนทนคาขนสงสนคาทเพมขน