คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่...

92
คู ่มือการจัดการเรียนรู ้ที่เน้นผู ้เรียนเป็นสาคัญ วิทยาลัยนครราชสีมา สานักประกันคุณภาพการศึกษา

Upload: others

Post on 04-Aug-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

วทยาลยนครราชสมา

ส านกประกนคณภาพการศกษา

Page 2: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

สารบญ

หนา

ความน า 1

เรองท 1 หลกการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ 3

1.1 แนวคดจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 3

1.2 แนวคดการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 7

เรองท 2 เทคนคการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ. 12

2.1 เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผ เรยนสรางความรดวยตวเอง 13

2.2 เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผ เรยนท างานรวมกบคนอน 14

2.3 เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผ เรยนน าความรไปประยกตใชในชวตประจ าวน 15

เรองท 3 การวดการประเมนผลทเนนผเรยนเปนส าคญ 18

3.1 การวดการประเมนผลผ เรยนตามสภาพจรง 18

3.2 วธการและเครองมอการวดและประเมนผลทเนนผ เรยนเปนส าคญ 19

3.3 การน าแนวคดการประเมนผลผ เรยนตามสภาพจรงไปใชในการจดการเรยนการสอน 19

เรองท 4 บทบาทของผสอนในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ 20

4.1 บทบาทในฐานะผจดการและผอ านวยความสะดวก 20

4.2 บทบาทในฐานะผจดการเรยนร 21

เรองท 5 บทบาทของผบรหารในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ 23

5.1 บทบาทในการสนบสนนสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ 23

5.2 บทบาทในการสนบสนนการนเทศการจดการเรยนการสอน 25

5.3 บทบาทในการก ากบ ตดตาม และประเมนผล 25

เรองท 6 มาตรการดานการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ วทยาลยนครราชสมา พ.ศ. 2552 25

6.1 การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ 26

6.2 กลยทธในการสอนทเนนผ เรยนเปนศนยกลาง 28

6.3 ลกษณะของการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง 28

6.4 ประเภทของการเรยนการสอนทยดผ เรยนเปนศนยกลาง 28

6.5 การสงเสรมศกยภาพการเรยนร โดยใชทฤษฎพหปญหา 33

6.6 การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem – based Learning. 34

6.7 วธสอนโดยใชกรณตวอยาง (Case Study Method) 45

6.8 วธสอนโดยใชการสาธต (Demonstration Method) 48

6.9 วธสอนโดยใชสถานการณจ าลอง (Simulation Method) 51

6.10 การเรยนรโดยใชการแสดงละคร (Dramatization 53

Page 3: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

สารบญ

หนา

6.11 การสอนแบบ CIPPA Model 54

6.12 การศกษาเปนรายบคคล (Individual Study) 54

6.13 การจดการเรยนการสอนแบบเนนการปฏสมพนธ (Interactive Instruction) 55

6.14 การจดการเรยนกาสอนแบบเนนประสบการณ (Experience Instruction) 55

6.15 การจดการเรยนการสอนแบบรวมมอ (Cooperative Learning) 55

6.16 การเรยนการสอนแบบเพอนชวยเพอน (Friends help Friends) 56

6.17 การจดการเรยนรโดยใชเทคโนโลย 57

6.18 CAI 64

6.19 การออกแบบระบบการเรยนการสอน (Instructional System Design) 66

6.20 การจดการเรยนการสอนทพงประสงค 66

6.21 กระบวนการเรยนรทพงประสงค 71

6.22 กระบวนการเรยนรตามสภาพจรง 72

6.23 การเรยนรโดยเนนผ เรยนเปนส าคญ : ปฏรปการศกษาทส าคญยง 73

ภาคผนวก

การประมวลการสอนรายวชา (QA Child center 01) 80

การวเคราะหศกยภาพผ เรยนกอนการเรยนการสอน (QA Child center 02) 81

บนทกผลการประเมนตนเองของผสอนตลอดภาคการศกษา (QA Child center 03) 83

แนวทางการปรบปรงการสอนทเนนผ เรยนเปนส าคญ (QA Child center 04) 84

รายงายประสทธภาพของการเรยนการสอนทเนนผ เรยนเปนส าคญ (QA Child center 05) 85

Page 4: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 1

การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

ความน า พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 หมวด 4 แนวการจดการศกษา มาตรา 22 ก าหนดไววา “การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคมความสามารถในการจดการเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนส าคญทสด การบวนการจดการศกษาตองสงเสรม ใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ” (กระทรวงศกษาธการ. 2545 : 3) ดงพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทวา “ประเทศชาตของเราจะจเรญหรอเสอมลงนน ยอมขนอยกบการศกษาของประชาชนแตละคนเปนส าคญ ผลการศกษา อบรมในวนน จะเปนเครองก าหนดอนาคตของชาตในวนขางหนา” ดงนนจงอาจกลาวไดวา สภาพความเปนอยสงคมใด ๆ เปนภาพสะทอน ใหเหนความมประสทธภาพของการจดการศกษาของสงคมนน ๆ ดวย โดยเฉพาะอยางยงใหค านงถงความรบผดชอบของผปฏบตงาน การมสวนรวมของประชาชน การเปดเผยขอมล การตดตามตรวจสอบและการการประเมนผลการปฏบตงาน ทงน ตามความเหมาะสมของภารกจในการจดการศกษา วทยาลยนครราชสมาเปนสถาบนอดมศกษาทจดการศกษาตามมาตร 22 ซงเปนภารกจทส าคญทตองปฏบต และเพอตดตามความกาวหนาและความส าเรจของสถาบนอดมศกษา วทยาลยฯตองด าเนนการพฒนาบคลากรของวทยาลยใหมความร ความเขาใจเพอเกดประสทธภาพตามแนวทางทก าหนดและเหมาะสม การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ เปนการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนเกดการเรยนรอยางเตมตามศกยภาพของตนเอง ลกษณะของกจกรรมควรสนองตอความสามารถ ความสนใจและความถนดของผเรยน ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการเผชญสถานการณ จดใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง และจดการเรยนรใหเกดไดทกเวลา ทกสถานท โดยผสอนมหนาทอ านวยความสะดวกแกผเรยน ใหผเรยนไดเกดการเรยนรอยางเตมศกยภาพ สวนการวดและประเมนผลควรมการวดและประเมนผลทหลากหลาย มทงการวดดวยแบบทดสอบและการวดประเมนผลตามสภาพจรง วทยาลยนครราชสมา จดการเรยนการสอนในหลากหลายสาขาวชา ซงมความแตกตางในดานธรรมชาตของวชากระบวนการจดการเรยนการสอน การจดท าคมอจะเปนแนวทางในการสรางความเขาใจในแนวทางเดยวกน ถอเปนหวใจในการน าพานกศกษาไปสการเรยนรอยางมประสทธภาพส านกประกนคณภาพการศกษาเลงเหนความส าคญในการพฒนาศกยภาพของนกศกษา เพอใหสอดคลองกบหลกเกณฑการประเมนของ สมศ. และสกอ.จงควรจดท าคมอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยมวตถประสงคดงน

Page 5: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 2

1. เพอสรางความเขาใจเดยวกนในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญแกคณาจารยและผเกยวของ 2. เพอก าหนดแนวทางการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ของวทยาลยฯ 3. เพอพฒนาการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ของวทยาลยฯ คมอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเลมน ส านกประกนคณภาพการศกษา ไดจดท าขนเพอใหคณาจารย และผเกยวของไดใช เปนแนวทางประกอบความเขาใจเกยวกบขนตอนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ตามเกณฑ สมศ.และสกอ. ตวบงชทเกยวกบกระบวนการเรยนรทเนนผ เ รยนเปนส าคญโดยเฉพาะการเรยนรจากการปฏบตปละประสบการณจรง และเนอหาในคมอประกอบดวย 2 สวน ดงน สวนท 1 ความรความเขาใจในการจดการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ประกอบดวย ความรเกยวกบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ บทความทเกยวของ วธการสอน รปแบบการสอน สอการสอน การวดผลประเมนผล ทเนนผเรยนเปนส าคญ ซงคณะผจดท าคมอไดรวบรวมมาจากสอความรตาง ๆ อนจะเปนประโยชนตอผสอนในการด าเนนการเกยวกบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญไดอยางถกตองรวมถงมาตรากรในการขบเคลอกนกระบวนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ซงคณาจารย และผเกยวของพงทราบ และถอปฏบต สวนท 2 ส าหรบกรอกขอมลการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ มรหสและชอเรยก ดงน

รหส ชอ QA Child center 01 แผนการสอน QA Child center 02 การวเคราะหศกยภาพผเรยนเปนรายบคคล QA Child center 03 การประเมนตนเองของผสอนตลอดภาคการศกษา QA Child center 04 แนวทางการปรบปรงการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ QA Child center 05 แบบรายงานประสทธภาพของการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

ทงน คมอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ วทยาลยนครราชสมา น ามาใชเปนปแรก วทยาลยฯ หวงเปนอยางยงวาคมอฉบบน จะอ านวยประโยชนตอการจดการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ คณาจารยและผเกยวของสามารถดาวนโหลดแบบฟอรมตางๆ ในเอกสารฉบบนไดทาง http://qa.nmc.ac.th

กรณทมปญหาในการปฏบตหรอขอสงสยเกยวกบการใชคมอฉบบน หรอตองการทราบรายละเอยดเพมเตมตอตอสอบถามไดทส านกประกนคณภาพการศกษา

Page 6: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 3

1. หลกการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเกดขนจากพนฐานความเชอทวา การจดการศกษามเปาหมายส าคญทสด คอการจดการใหผเรยนเกดการเรยนร เพอใหผเรยนแตละคนไดพฒนาตนเองสงสด ตามก าลงหรอศกยภาพของแตละคน แตเนองจากผเรยนแตละคนมความแตกตางกน ทงดานความตองการ ความสนใจ ความถนดและยงมทกษะพนฐานอนเปนเครองมอส าคญทจะใชในการเรยนร อนไดแก ความสามารถในการฟง พด อาน เขยน ความสามารถทางสมอง ระดบสตปญญาและการแสดงผลของการเรยนร ออกมาในลกษณะทตางกน จงควรมการจดการทเหมาะสมในลกษณะทแตกตางกน ตามเหตปจจยของผเรยนแตละคน และผทมบทบาทส าคญในกลไกของการจดการนคอผสอน แตจากขอมลอนเปนปญหาวกฤตทางการศกษา และวกฤตของผเรยนทผานมา แสดงใหเหนวา ครยงแสดงบทบาและหนาทของตนเองไมเหมาะสม จงตองทบทวนท าความเขาใจซงน าไปสการปฏบตเพอแกไขปญหาวกฤตทางการศกษาและวกฤตของผเรยนตอไป การทบทวนบทบาทของคร ควรเรมจากการทบทวนและปรบแตงความคด ความเขาใจเกยวกบความหมายของการเรยน โดยตองถอวาแกนแทของการเรยน คอการเรยนรของผเรยนตองเปลยนจากการยดวชาเปนตวตง มาเปนยดมนษยหรอผเรยนเปนตวตง หรอทเรยกวาผเรยนเปนส าคญ ครตองค านงถงหลกความแตกตางระหวางบคคลเปนส าคญ ถาจะเปรยบการท างานของครกบแพทยคงไมตางกนมากนก แพทยมหนาทบ าบดรกษาอาการปายไขของผปวยดวยการว เคราะห วนจฉยอาการผปวยแตละคนทมความแตกตางกน แลวบ าบดดวยการใชยาหรอการปฏบตอน ๆ ทแตกตางกน วธการรกษาแบบหนงแบบใดคงจะใชบ าบดรกษาผปวยทกคนเหมอน ๆ กนไมได นอกจากจะมอาการปวยแบบเดยวกนในท านองดยวกน ครกจ าเปนตองท าความเขาใจและศกษาใหรขอมลอนเปนความแตกตางของผเรยนแตละคน และหาวธสอนทเหมาะสม เพอใหผเรยนเกดการเรยนรอยางเตมทเพอพฒนาผเรยนแตละคนนนใหบรรลถงศกยภาพสงสดทมอย จากขอมลทเปนวกฤตทางการศกษาและวกฤตของผเรยนอกประการหนง คอการจดการศกษาทไมสงเสรมใหผเรยนไดน าสงทไดเรยนรมาปฏบตในชวตจรง ท าใหไมเกดการเรยนรทนงยน ครจงตองทบทวนบทบาทและหนาททจะตองแกไขโดยตองตระหนกวา คณคาของการเรยนรคอการไดน าสงทเรยนรมานนไปปฏบตใหเกดผลดวย ดงนนหลกการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ จงมสาระทส าคญ 2 ประการ คอ การจดการโดยค านงถงความแตกตางของผเรยน และการสงเสรมใหผเรยนไดน าเอาสงทเรยนรไปปฏบตในการด าเนนชวต เพอพฒนาตนเองไปสศกยภาพสงสดทแตละคนจะมและเปนไปได

1.1 แนวคดจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 แนวคดการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ถอวาเปนความพยายามทท าการปฏรปการศกษาครงส าคญ ซงด าเนนการจดท าขนดวยความรวมมอจากหลายฝาย ทงฝายการเมอง ขาราชการ ครอาจารย บคคลทเกยวของ ตลอดจนประชาชน องคกร

Page 7: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 4

และสถาบนตาง ๆ มการศกษาปญหา ประมวลองคความรตาง ๆ ทงภายในและภายนอกประเทศมการระดมผร นกปราชญ มาชวยกนคด ชวยกนสรางเปาหมายของการศกษาไทย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เปนกฏหมายทก าหนดขนเพอแกไขหรอแกปญหาทางการศกษาและถอไดวาเปนเครองมอส าคญในการปฏรปการศกษาสรปหลกการส าคญได 7 ดาน ดงน

1. ดานความเสมอภาคของโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน ปรากฏตามนย มาตรา 10 วรรค 1 คอการจดการศกษาตองจดใหบคคลทมสทธและโอกาสเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวาสบสองป โดยทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ ไมเกบคาใชจาย และมาตรา 8 (1) การจดการศกษาใหยดหลกวาเปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน

2. ดานมาตรฐานคณภาพการศกษา ปรากฏตาม มาตรา 9 (3) ก าหนดมาตรฐานการศกษาและจดระบบประกนคณภาพการศกษาทกระดบและประเภทการศกษา และมาตรา 47 ก าหนดใหมระบบประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวย ระบบประกนคณภาพภายในและระบบประกนคณภาพภายนอก 3. ดานระบบบรหารและการสนบสนนทางการศกษาปรากฏตามมาตรา 9(2) การจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษา ใหยดหลกดงน (1) มเอกภาพดานนโยบายและหลากหลายในการปฏบต (2) มการกระจายอ านาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษา และองคกรปกครองสวนทองถน (3) ระดมทรพยากรจากแหลงตาง ๆ มาใชจดการศกษา (4) การมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอน ๆ มาตรา 43 การบรหารและการจดการศกษาของเอกชน ใหมความเปนอสระ โดยมการก ากบตดตามการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาจากรฐ และตองปฏบตตามหลกเกณฑการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาเชนเดยวกบการศกษาของรฐ 4. ดานคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ปรากฏตามมาตรา 9 (4) มหลการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา และการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง มาตรา 52 ใหกรพทรวงฯ สงเสรมใหมระบบกระบวนการผลต การพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง โดยการก ากบและประสานใหสถาบนทท าหนาทผลตและพฒนาคร คณาจารย รวมทงบคลากรทางการศกษาใหมความพรอมและมความเขมแขงในการเตรยมบคลากรใหมและการพฒนาบคลากรประจ าการอยางตอเนอง รฐพงจดสรรงบประมาณและการจดตงกองทนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางเพยงพอ 5. ดานหลกสตร ปรากฏตามมาตรา 8 (3) การพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนองมาตรา 27 ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนดหลกสตรภาคบงคบการศกษาขนพนฐานเพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การด ารงชวต และการประกอบอาชพ ตลอดจน

Page 8: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 5

เพอการศกษา ตอใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดท าสาระของหลกสตรตามวตถประสงคในวรรคหนง ในสวนทเกยว กบ สภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงค เพอเปนสมาชกทดของครอบครวชมชน สงคมและประเทศชาต มาตรา 28 หลกสตรสถานศกษาตาง ๆ รวมทงหลกสตรสถานศกษาส าหรบบคคลพการ ตองมลกษณะอนหลากหลาย ทงน ใหจดตามความเหมาะสมของแตละระดบ โดยมงพฒนาคณภาพชวตของบคคลใหเหมาะสมแกวยและศกยภาพ สาระของหลกสตรทงทเปนวชาการและวชาชพ ตองมงพฒนาคนใหมความสมดลทงดานความร ความคด ความสามารถ ความดงาม และความรบผดชอบตอสงคม ส าหรบหลกสตรการศกษาระดบอดมศกษา นอกจากคณลกษณะในวรรคหนงและวรรคสองแลวยงมความมงหมายเฉพาะทจะพฒนาวชาการ วชาชพชนสง และดานการคนควาวจยเพอพฒนาองคความรและพฒนาทางสงคม มาตรา 24 (1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนด โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล 6. ดารกระบวนการเรยนร ปรากฏตามมาตรา 22 การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนมความสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ มาตรา 24 การจดกระบวนการเรยนร ใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของด าเนนการ ดงน (1)จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล (3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกหารปฏบตใหคดได คดเปนท าเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง (4) จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา (5) สงเสรมสนบสนนใหครสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอมสอการเรยนและอ านวยความสะดวกเพอใหเกดกรเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการจดการเรยนร ทงนครและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอนและแหลงวทยาการประเภทตาง ๆ (6) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดามารดา ผปกครอง และบคคลในชมชน ทกฝายเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ มาตรา 25 รฐตองเรงสงเสรมการด าเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ ไดแก หองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ศนยการกฬาและนนทนาการ แหลงขอมลและแหลงการเรยนรอนอยางพอเพยงและมประสทธภาพ มาตรา 8 (1) (3) การจดการศกษายดหลก ดงน (1) เปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน (3) การพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง

Page 9: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 6

7. ดานทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา ปรากฏตามมาตรา 9 (5) การจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษา ใหยดหลก ดงน (5) ระดมทรพยากรจากปหลงตาง ๆ มาใชในการจดการศกษา มาตรา 58 ใหมการระดมทรพยากรและการลงทนดานงบประมาณ การเงน และทรพยสน ทงจากรฐ องคกรปกครองสวนทองถน บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ สถาบนสงคมอน ๆ และตางประเทศ มาใชในการจดการศกษา มาตรา 60 ใหรฐจดสรรงบประมาณแผนดนใหกบการศกษาในฐานะทมความส าคญสงสดตอความมนคงย งยนของประเทศ โดยจดสรรเปนเงนงบประมาณเพอการศกษาจากหลกการส าคญดงกลาวขางตน มสวนเกยวของกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ คอ 1. ดานหลกสตร กลาวถงการปฏรปหลกสตรใหตอเนอง เชอมโยง มความสมดลในเนอหาสะระทงทเปนวชาการ วชาชพ และวชาวาดวยความเปนมนษย และใหมบรณาการเนอหาหลากหลายทมประโยชนตอการด ารงชวต ไดแก 1.1 เนอหาเกยวกบตนเองและความสมพนธระหวางตนเองกบสงคม 1.2 เนอหาวทยาศาสตร เทคโนโลย การบ ารงรกษา ใชประโยชนจากธรรมชาตและสงแวดลอม เนอหาเกยวกบศาสนา ศลปะ วฒนธรรม ภมปญญาไทย 1.3 เนอหาความรและทกษะดานคณตศาสตรและภาษาเนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง 1.4 เนอหาความรและทกษะในการประกอบอาชพและการด ารงชวตอยางมความสข 2. ดานกระบวนการเรยนร กลาวถง กระบวนการเรยนรใหผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได โดยถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ และเปนการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต ดงขอมลทระบไวเปนหวใจของการปฏรปการศกษาทส านกนโยบายและแผนการศกษา ศาสนาและวฒนาธรรม ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (2543) ไดสรปถงลกษณะกระบวนการจดการเรยนรในสาระของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไวดงน 2.1 มการจดเนอหาทสอดคลองกบความสนใจ ความถนดของผเรยน 2.2 ใหมการเรยนรจากประสบการณและฝกนสยรกการอาน 2.3 จดใหมการฝกทกษะกระบวนการและการจดการ 2.4 มการผสมผสานเนอหาสาระดานตาง ๆ อยางสมดล 2.5 จดการสงเรมบรรยากาศการเรยนเพอใหเกดการเรยนรและรอบร 2.6 จดใหมการเรยนรไดทกเวลา ทกสถานทและใหชมชนมสวนรวมจดการเรยนร 3. ดานการวดและประเมนผลการเรยนร เพอใหสอดคลองกบการจดการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนส าคญ จะตองประมเนผเรยนตามสภาพจรง โดยการใชวธการประเมนผเรยนหลายวธ ไดแก การสงเกต พฤตกรรม การเรยนและการรวมกจกรรม การใชแฟมสะสมงาน การทดสอบ การสมภาษณ ควบคไปกบ

Page 10: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 7

กระบวนการเรยนการสอน ผเรยนจะมโอกาสแสดงผลการเรยนรไดหลายแบบ ไมเพยงแตความสามารถทางผลสมฤทธ การเรยนซงวดได โดยแบบทดสอบเทานน การวดและการประเมนผลการเรยนรแบบนแสดงใหเหนความแตกตางอนเกดจากผลการพฒนาตนเองของผเรยนในดานตาง ไ ไดชดเจนมากขน รายละเอยดเกยวกบเรองนจะไดกลาวในตอนตอไป 1.2 แนวคดการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 จากขอมลนโยบายเกยวกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ น ามาสการท าความเขาใจเรองหลกการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การจดการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนส าคญหรอทรจกกนในชอเดมวา การจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยเนปนศนยกลาง (student centered หรอ child centered) เปนรปแบบการการจดการเรยนการสอนทรจกกนมานานในวงการศกษาไทย แตไมประสบความส าเรจในการปฏบต เพราะมความเคยชนจากการทไดรบ การอบรมสงสอนมาดวยรปแบบการจดการเรยนการสอนโดยยดครเปนศนยกลาง (teacher centered) มาตลอด เมอเปนครกเคยชนกบการจดการเรยนการสอนแบบเดมทเคยรจกจงท าใหไมประสบความส าเรจในการจดการเรยนการสอนโดยยดหลกผเรยนเปนส าคญเทาทควรแตในยคของการปฏรปการศกษานไดมการก าหนดเปนกฏหมายแลววา ครทกคนจะตองใชรปแบบการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนส าคญ จงเปนความจ าเปนทครทกคนจะตองใหความสนใจกบรายละเอยดในสวนนโดยการศกษาท าความเขาใจและหาแนวทางมาใชในการปฏบตงานของตนใหประสบความส าเรจ แนวคดจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กลาวถงการจดการเรยนรทยอมรบวาบคคลหรอผเรยนมความแตกตางกนและทกคนสามารถเรยนรได ดงนนในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ครหรอผจดการเรยนรควรมความเชอพนฐานอยางนอย 3 ประการ คอ (1) เชอวาทกคนมความแตกตางกน (2) เชอวาทกคนสามารถเรยนรได และ (3) เชอวาการเรยนรเกดเกดไดทกททกเวลา ดงนน การจดการเรยนรจงเปนการจดการบรรยากาศ กจกรรม สอ สถานการณ ฯลฯ ใหผเรยนเกดการเรยนรไดเตมตามศกยภาพ ครจงจ าเปนทจะตองรจกผเรยนอยางรอบดาน และสามารถวเคราะหขอมลเพอน าไปเปนพนฐานการออกแบบหรอวางแผนการเรยนรไดสอดคลองกบผเรยน ส าหรบในการจดกจกรรมหรอ ออกแบบการเรยนร อาจท าไดหลายวธการและเทคนค แตมขอควรค านงวา ในการจดการเรยนรแตละครงแตละเรอง ไดเปดโอกาสใหกบผเรยนในเรองตอไปนหรอไม 1. เปดโอกาสใหนกเรยนเปนผเลอกหรอตดสนใจในเนอหาสาระทสนใจเปนประโยชนตอตวผเรยหรอไม

Page 11: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 8

2. เปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร โดยไดคด ไดรวบรวมความรและลงมอปฏบตจรงดวยตนเองหรอไม ทศนา แขมมณ (2543) ไดน าเสนอแนวคดในการเปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมและสามารถน าไปใชเปนแนวปฏบตไดดงน 2.1 กจกรรมการเรยนรทดทควรชวยใหผเรยนไดมสวนรวมทางดานรางกาย (physical participation) คอ เปนกจกรรมทชวยใหผเรยนมโอกาสเคลอนไหวรางกาย เพอชวยใหประสาทการเรยนรของผเรยนตนตว พรอมทจะรบขอมลและเรยนรสงตาง ๆ ทเกดขน การรบรเปนปจจยส าคญในการเรยนร ถาผเรยนอยในสภาพทไมพรอม แมจะใหความรทด ผเรยนกไมสามารถรบได ดงจะเหนไดวา ถาปลอยใหผเรยนนงนาน ๆ ในไมชาผเรยนกจะหลบหรอคดเรองอน แตถาใหเคลอนไหวทางกายบางกจะท าใหประสาทการเรยนรของผเรยนตนตวและพรอมทจะรบและเรยนรสงตาง ๆ ไดด ดงนน กจกรรมทจดใหผเรยนจงควรเปนกจกรรมทชวยใหผเรยนไดเคลอนไหวในลกษณะใดลกษณะหนง เปนระยะ ๆ ตามความเหมาะสมกบวยและระดบความสนใจของผเรยน 2.2 กจกรรมการเรยนรทดควรชวยใหผเรยนไดมสวนรวมทางสตปญญา (intellectual participation) คอ เปนกจกรรมทชวยใหผเรยนเกดการเคลอนไหวทางสตปญญา ตองเปนกจกรรมททาทายความคดของผเรยน สามารถกระตนสมองของผเรยนใหเกดความเคลอนไหว ตองเปนเรองทไมยากหรองายเกนไป ท าใหผเรยนสนกทจะคด 2.3 กจกรรมการเรยนรทดควรชวยใหผเรยนมสวนรวมทางสงคม (social participation) คอเปนกจกรรมทชวยใหผเรยนมปฏสมพนธทางสงคมกบบคคลหรอสงแวดลอมรอบตว เนองจากมนษยจ าเปนตองอยรวมกนเปนหมคณะมนษญตองเรยนรทจะปรบตวเขากบผอนและสภาพแวดลอมตาง ๆ การเปดโอกาสใหผเรยนมผฏสมพนธกบผอนจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรทางสงคม

2.4 กจกรรมการเรยนรทดควรชวยใหผ เ รยนไดมสวนรวมทางอารมณ (emotional participation) คอ เปนกจกรรมทสงผลตออารมณ ความรสกของผเรยน ซงจะชวยใหการเรยนรนนเกดความหายตอตนเองโดยกจกรรมดงกลาวควรเกยวของกบผเรยนดดยตรง โดยปกตการมสวนรวมทางอารมณนมกเกดขนพรอมกบการกระท าอน ๆ อยแลว เชน กจกรรมทางกาย สตปญญา และสงคมทกครงทครใหผเรยนเคลอนทเปลยนอรยาบถ เปลยนกจกรรม ผเรยนจะเกดอารมณ ความรสกตามมาดวยเสมอ อาจเปนความพอใจ ไมพอใจหรอเฉย ๆ กได จากแนวคดทกลาวถงขางตนเปนทมาของการน าเสนอชอ “CIPPA” ซงระบองคประกอบส าคญในการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ กลาวคอ C มาจากค าวา Construct หมายถง การสรางความรตามแนวคดของทฤษฎการสรรคสรางความร (Constructivism) โดยครสรางกจกรรมทชวยใหผเรยนมโอกาสสรางความรดวยตนเอง เปนกจกรรมทชวยใหผเรยนมสวนรวมทางสตปญญา

Page 12: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 9

I มาจากค าวา Interaction หมายถง การมปฏสมพนธกบผอนหรอสงแวดลอมรอบตวกจกรรมการเรยนรทดจะตองเปดโอกาสใหผเรยนไดมปฏสมพนธทางสงคมกบบคคลและแหลงความรทหลากหลาย ซงเปนการชวยใหผเรยนมสวนรวมทางสงคม P มาจากค าวา Physical Participation หมายถง การใหผเรยนมโอกาสไดเคลอนไหวรางกายโดยการท ากจกรรมในลกษณะตาง ๆ เปนการชวยใหผเรยนมสวนรวมทางกาย P มาจากค าวา Process Learning หมายถง การเรยนรกระบวนการตาง ๆ กจกรรมการเรยนรทด ควรเปดโอกาสใหผเรยน ไดเรยนรกระบวนการตาง ๆ ซงเปนทกษะทจ าเปนตอการด ารงชวต เชน กระบวนการแสวงหาความร และกระบวนการคด กระบวนการแกปญหา กระบวนการกลม กระบวนการพฒนาตนเอง เปนตน การเรยนรกระบวนการเปนสงส าคญเชนเดยวกบการเรยนรเนอหาสาระตาง ๆ และการเรยนรเกยวกบกระบวนการเปนการชวยใหผเรยนมสวนรวมทางดานสตปญญาอกดวย การระบองคประกอบส าคญในการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนเพอชวยผเรยนไดแสดงบทบาทตาง ๆ อนเปนการแสดงความส าคญของผเรยนโดยรวม เปนตวอกษรยอวา “CIPPA” เพอใหจ างายและน าไปใชเปนหลกในการปฏบตไดโดยสะดวก การจดการเรยนการสอนทวไป ครสามารถออกแบบการจดกจกรรมการเรยนการสอนไดตามแนวทางตอไปน 1. การจดกจกรรมเอออ านวยใหเกดการสรางความร (Construct) จากความคดพนฐานทเชอวาในสมองของผเรยนมไดมแตความวางเปลา แตทกคนมประสบการณเดมของตนเอง เมอไดรบประสบการณใหมสมองจะพยายามปรบขอมลเดมทมอยโดยการตอเตมเขาไปในกรณทขอมลเดมและจอมลใหมไมมความขด แยงกน แตถาขดแยงกนกจะปรบโครงสรางของขอมลเดม เพอใหสามารถรบขอมลใหมได ซงอาจท าใหโครงสรางของขอมลเดมเปลยนแปลงไป และถาผเรยนไดมโอกาสแสดงความรทสรางไดนนออกมาดวยค าพดของตนเองการสรางความรนนกจะสมบรณ ดงนน ถาครสามารถออกแบบกจกรรมใหผเรยนไดลงมอกระท าตามปนวความคดน ผเรยนกจะสามารถสรางความรได พฤตกรรมทครควรออกแบบในกจกรรมการเรยนของผเรยน มดงน 1.1 ใหผเรยนไดทบทวนความรเดม 1.2 ใหผเรยนไดรบ / แสวงหา / รวบรวมขอมล / ประสบการณตาง ๆ 1.3 ใหผเรยนไดศกษาขอมล ท าความเขาใจ และสรางความหายขอมล/ ประสบการณตาง ๆ โดยใชกระบวนการคดและกระบวนการอน ๆ ทจ าเปน 1.4 ใหผเรยนไดสรปจดระเบยบ / โครงสรางความร 1.5 ใหผเรยนไดแสดงออกในสงทไดเรยนรดวยวธการตาง ๆ ในกจกรรมการเรยนการสอนทวไป ครสามารถออกแบบกจกรรมใหสอดคลองตามล าดบขนตอนตาง ๆ ในขณะทใหความร โดยเปลยนบทบาทจากทเคยบอกความรโดยตรง โดยใหผเรยนบนทกหรอคดลอกเปนการใชค าสงและค าถามด าเนนกจกรรม ใหผเรยนไดลงมอกระท าเพอสรางความรดวยตนเอง

Page 13: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 10

โดยครเตรยมสอการสอนทเปนตวอยาง เครองมอ หรอการปฏบตงานในลกษณะตาง ๆ เปนขอมลหรอประสบการณใหผเรยนไดเขาใจ ครอาจชแนะขอมลทควรสงเกตและวธการจดระบบระเบยบโครงสรางความรให เชน สอนใหเขยนโครงสรางความรเปนแผนผงทตนเองเขาใจ และเปดโอกาสใหผเรยนแสดงออกวา ผเรยนเกดการเรยนรเรองใด เชน ใหอธบายแผนผงความคดทตนเองเขยนขนตามความเขาใจ หรอใหเลาถงสงทเรยนรโดยครใชค าถามหรอค าสงเปนสอ และมการเสรมแรงอยางเหมาะสมในภายหลงกจะท าใหผเรยนเกดความภาคภมใจ เกดความสนกและตองการเรยนรอก 2. การจดกจกรรมทเออ านวยใหเกดการมปฏสมพนธ (Interaction) คอ การจดกจกรรมใหผเรยนไดกระท าสงตาง ๆ หรอกระท าบางสงบางอยางดงตอไปน 2.1 ใหผเรยนมปฏสมพนธกบบคคลตาง ๆ ไดแก การพดอภปรายกบเพอน กบครหรอผเกยวของกบการท างาน ผทสามารถใหขอมลบางอยางทผเรยนตองการได 2.2 ใหผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมทางกายภาพ เชน ก าหนดใหผเรยนส ารวจอปกรณเครองใชไฟฟาในบรเวณโรงเรยน 2.3 ใหผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมทางธรรมชาต เชน ก าหนดใหผเรยนสงเกตการกนอาหารของสตว หรอรวบรวมขอมลเกยวกบลกษณะของตนไมชนดตาง ๆ 2.4 ใหผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมทางดานสอโสตทศน วสดและเทคโนโลยตาง ๆ เชน ใหผเรยนไปหาขอมลจากคอมพวเตอร หรอใหอานใบความร ใบงาน หรอใชเครองมอและอปกรณตาง ๆ ในการเรยน 3. การจดกจกรรมทเอออ านวยใหผเรยนไดเคลอนไหวรางกาย (Physical Participation) คอ การจดกจกรรมใหผเรยนมโอกาสเคลอนไหวอวยวะหรอกลามเนอตาง ๆ เปนระยะ ๆ ตามความเหมาะสมกบวย วฒภาวะ และความสนใจของผเรยน โดยกลามเนอทเคลอนไหวอาจเปนสวนตาง ๆ ดงน 31. กลามเนอมดยอย เชน พมพดด รอยมาลย พบกระดาษ วาดรป เยบผา ใชไขควง เขยนแบบเรยงตวหนงสอ ปฏบตการใชเครองมอวทยาศาสตร 3.2 กลามเนอมดใหญ เชน กจกรรมยายกลม ยายเกาอ จดโตะ ทบโลหะ ตอกตะป ยกของ กออฐ ฉาบปน ขดดน ฯลฯ 4. การจดกจกรรมทเอออ านวยใหผเรยนไดใชกระบวนการ คอ การจดกจกรรมใหผเรยนไดเกดการเรยนร ผานกระบวนการตาง ๆ กระบวนการแสวงหาความร กระบวนการกลม กระบวนการศกษาดวยตนเอง กระบวนการจดการ กระบวนการแกปญหาและการตดสนใจ กระบวนการท างาน หรอกระบวนการอน ๆ โดยครจดกจกรรม สถานการณ หรอก าหนดใหผเรยนหาขอมลหรอความรโดยใชกระบวนการดงกลาวเปนเครองมอ ผลของการเรยนร นอกจากผ เรยนจะไดรบขอมลทตองการแลวยงมความรเกยวกบการใชกระบวนการเหลาน เพอหาขอมลหรอความรอน ๆ ไดดวยตนเองในโอกาสอน ๆ เปรยบเหมอนการใหเครองมอในการจบปลากบชาวประมงแทนทจะเอาปลามาใหเมอชาวประมงมเครองมอจบปลาแลวยอมหา

Page 14: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 11

ปลามากนเองได หรอวางแผนจดสรรเวลาของการท างานอยางใดอยางหนง หรอไดลงมอแกไขงานบางอยางในขณะลงมอปฏบตงาน ซงตองใชการพจารณาขอมลรอบดานเพอการตดสนใจ ขอส าคญคอ ครจะตองชวยใหผเรยนไดสรปขนตอนในการท างาน ผเรยนตองบอกไดวา การท างานนเสรจได เขาใชขนตอนและวธการใดบาง แตละขนตอนมปญหาและอปสรรคใด เขาใชวธการใดปญหา และไดผลของการปฏบตออกมาอยางไร พอใจหรอไม ถามการท างานอยางนอกในครงตอไปเขาจะปฏบตอยางไร อกประเดนหนงคอ การใชกระบวนการกลมในการท างาน ตองแบงหนาทการท างาน สมาชกทกคนตองมสวนรวมท าใหงานชนนนส าเรจ มใชใหผเรยนมานงรวมกลมกนแตท างานแบบตางคนตางท าเพราะผเรยนจะไดมโอกาสรบทบาทของตนเองในการท างานรวมกบคนอน ตลอดจนรวธการจดระบบระเบยบการท างานในกลมเพอใหงานกลมบรรลผลส าเรจตามเปาหมายตอไป นกเรยนจะสามารถใชกระบวนการกลมนในการท างานกบคนกลมอน ๆ ในสงคมทผเรยนเปนสมาชกอยได 5. การจดกจกรรมทเอออ านวยใหเกดการประยกตใชความร (Application) คอ การจดกจกรรมใหผเรยนมโอกาสไดกระท าสงตาง ๆ คอ (1) ไดน าความรไปใชในสถานการณอน ๆ ทหลากหลาย หรอ (2) ไดฝกฝนพฤตกรรมการเรยนรจนเกดความช านาญ โดยครจดสถานการณ แบบฝกหด หรอโจทยปญหาให ผเรยนไดลงมอกระท า เพอใหเกดความมนใจและความช านาญในการทจะน าเอาความรนนมาใชเปนประจ าในชวตจรงการจดกจกรรมในขนตอนนเปนประเดนทมความส าคญแตกลบเปนจดออนของการจดการเรยนการสอนของไทยทกระดบ เพราะมการปฏบตหรอมพฤตกรรมการน าความร ความเขาใจทไดรบจากการเรยนไปใชในชวตประจ าวนคอนขางนอย ทงนเนองจากในการเรยนการสอน ผเรยนยงขาดการฝกฝนการน าความรไปประยกตใช การออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญตามแนวคดทกลาวขางตน สามารถใชไดกบการจดการเรยนการสอนทกวชาและทกระดบชน เพยงแตฑรรมชาตของเนอหาวชาทตางกนจะมลกษณะทเอออ านวยใหครออกแบบกจกรรมทสงเสรมการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญในจดเดนทตางกน คอ 1. รายวชาทมเนอหามงใหผเรยน เรยนรกฏเกณฑและการน าเอากฏเกนณฑไปประยกตใชแกปญหาในสถานการณตาง ๆ เชน วชาคณตศาสตรหรอการใชไวยกรณภาษาองกฤษ ครสามารถใชกจกรรมทเปดโอกาสใหผเรยนไดสรางองคความรดวยตวเองโดยใชวธสอนแบบอปนย และเปดโอกาสใหผเรยนไดน ากฏเกณฑทท าความเขาใจไดไปใชแกปญหาในสถานการณตาง ๆ โดยใชวธการสอนแบบนรนย การเรยนรทเกดขนกจะเปนการเรยนรทย งยน เพราะผเรยนไดสรางความรดวยตวเอง 2. รายวชาทเปดโอกาสใหผเรยนไดคนพบความรจากการคนควาลองและการอภปรายโดยใชหลกเหตผล เชน วชาวทยาศาสตร เรยนมโอกาสทจะไดสรางความรเองโดยตรง เพยงแตครตองรจกใชค าถามทย วยและเชอมโยงความคด ประกอบกบการใหโอกาสท าการทดลองเปนการปฏบตรวมกน ผเรยนจะไดมปฏสมพนธกน มการเคลอนไหวรางกายเพอสรางความรผานกระบวนการทางวทยาศาสตรทท ากนมาอยแลว

Page 15: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 12

3. รายวชาทเปดโอกาสใหผเรยนไดรบขอมลทหลากหลาย เกยวกบการด าเนนชวตของคนในสงคม ความสมพนธระหวางบคคล ขอมลทมลกษณะยวยใหออกความคดเหนได เชน วชาสงคมศกษา และวรรณคดมลกษณะพเศษทครจะน ามาใชเปนเครองมอใหเกดกจกรรมใชความคด อภปราย น าไปสขอสรป เปนผลของการเรยนรและการสรางนสยยอมรบฟงความคดเหนกน เปนวถทางทดในการปลกฝงประชาธปไตยใหกบผเรยน 4. รายวชาทตองอาศยการเคลอนไหวรางกายเปนหลกเชนวชาพลศกษาและการงานอาชพ ครควรใชโอกาสดงกลาว ใหผเรยนไดสรางความรผานกระบวนการท างาน 5. รายวชาทสงเสรมความคด จนตนาการ และการสรางสนทรยภาพ เชน วชาศลปะและดนตร นอกจากจะมโอกาสเคลอนไหวรางกายแลว ผเรยนยงมโอกาสไดสรางความรและความรสกทด ผานกระบวนการท างานทครออกแบบไวให ครทประสบความส าเรจในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ มกเปนครทมความตงใจและสนกในการท างานสอน เปนคนชางสงเกตและเอาใจใสผเรยน และมกจะไดผลการตอบสนองทดจากผเรยน แมจะยงไมมากในจดเรมตน แตเมอปฏบตอยางสม าเสมอ กจะสงเกตไดถงการเปลยนแปลงของผเรยนในทางทดขน 2. เทคนคการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ จากความเขาใจทวา การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ หมายถงการจดการสอนใหผเรยนมบทบาทส าคญในการเรยนร ผสอนจะพยายามจดกจกรรมใหผเรยนไดสรางความร ไดมปฏสมพนธกบบคคล สอ และสงแวดลอมตาง ๆ โดยใชกระบวนการตาง ๆ เปนเครองมอในการเรยนร และผเรยนมโอกาสน าความรไปประยกตใชในสถานการณอน ค าถามคอ ผสอนจะมวธการหรอเทคนคทจะท าใหเกดเหตการณนน ๆ ไดอยางไร ผสอนบางทานยงเขาใจคลาดเคลอนเกยวกบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ซงเขาใจวา การใหผเรยนคนพบความรดวยตนเอง คอการปลอยใหเรยนรกนเอง โดยทผสอนไมตองมบทบาทอะไร หรอใชวธการสงใหผเรยนไปทหองสมด อานหนงสอกนเองแลวเขยนรายงานมาสงผสอน ซงเปนสงทไมถกตอง แมวาการใหการเรยนรเกดขนทตวผเรยน เปนลกษณะทถกตองในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ แตการทผเรยนจะเกดการเรยนรขนมาไดเองนนเปนเรองยาก ผสอนจงตองมหนาทเตรยมจดสถานการณ กจกรรมตาง ๆ น าทางไปสการเรยนร โดยไมใชวธบอกความรโดยตรงหรอถาจะจดสถานการณใหผเรยนไดคนพบความรโดยใชหองสมดเปนแหลงขอมล ผสอนจะตองส ารวจใหรกอนวา ภายในหองสมดมขอมลอะไรอยบาง อยทใด จะคนหาอยางไร แลวจงวางแผนสงการ ผเรยนตองรเปาหมายของการคนหาจากค าสงของผสอน รวมถงการแนะแนวทางทจะท างานใหส าเรจ ในขณะทผเรยนลงมอปฏบต ผสอนควรสงเกตการณอยดวย เพออ านวยความสะดวก หรอเกบขอมลเกยวกบพฒนาการหรอปหาการเรยนรของผเรยนเปนรายบคคล เพอน าขอมลนนมาปรบปรงการจดการเรยนการสอนในครงตอไป

Page 16: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 13

ปญหาความเขาใจทคลาดเคลอนดงกลาว อาจเกดมาจากผสอนยงไมเขาใจเทคนคการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอใหสอดคลองกบขอมลทเปนความเขาใจเบองตน จงบอกกลาวเทคนคการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ 3 ประเดน คอ (1) เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนสรางความรดวยตวเอง (2) เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนไดท างานรวมกบคนอน และ (3) เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนน าความรไปประยกตใชในชวตประจ าวน 2.1 เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนสรางความรดวยตวเอง ความเขาใจดานจตวทยาและปรชญา เชอวาผเรยนสามารถวรางความรจากสงทเขาเรยนรและเขาใจ ในสมองของผเรยนไดมโครงสรางความร ซงเปนประสบการณเดมมอย เมอไดรบขอมลใหมผเรยนจ าพยายามน าขอมลความรนนมาตอเตมกบโครงสรางความรเดมทมอย อาจท าใหโครงสรางความรนนใหมแขนงเพมขนได ผสอนจงมหนาทจดประสบการณเพอใหขอมลใหมและใชค าถามหรอค าสงใหผเรยนคดหรอลงมอปฏบตเพอชวยใหเกดการเชอโยงขอมลในสมอง นอกจากน ผสอนยงควรมบทบาทชวยใหผเรยนไดจดระบบระเบยบของขอมลเพอจ าไดงายและน ามาใชงานไดอยางรวดเรว ดงนนเทเทคนคการจดกจกรรมทกลาวถงในสวนนคอ เทคนคในการจดประสบการณเพอน าเสนอขอมลใหม เทคนคการใชค าถามใหคดหรอลงมอปฏบตเพอเชอมโยงความร ขอมลในสมอง และเทคนคการจดระบบขอมลความร 1. เทคนคการจดประสบการณเพอน าเสนอขอมลใหม ตองเปนสงทนาสนใจ ทาทายใหคดตองไมยากหรองายเกนไปส าหรบผเรยนทจะท าความเขาใจและเชอมโยงเขากบความรเดม ผสอนควรมขอมลเกยวกบความรเดมของผเรยนเพอจดประสบการณอยางเหมาะสม ในการจดเตรยมประสบการณ ผสอนจะตองวเคราะหสถานะการณใหรวา ขอมลสวนใดเปนจดส าคญทผเรยนตองสงเกต เปนจดส าคญทจะท าใหเกดความเขาใจ แลวจงตงประเดนค าถามหรอค าสงใหผเรยนหาค าตอบ หรอปฏบตเพอใหคนพบค าตอบ ตวอยางเชน การน าเสนอประสบการณดวยการใชกรณศกษา มค าสงใหปฏบตหรอค าถามทตองคนหาค าตอบไวลวงหนาโดยใหผเรยนมเปาหมายในการเรยนร ขอควรระวงคอผสอนควรคดหาวธการทหลากหลาย ไมซ าซากในการน าเสนอประสบการณเพอไมใหผเรยนเบอหนาย 2. เทคนคการใชค าถามหรอค าสงใหผเรยนคดหรอลงมอปฏบตเพอเชอมโยงความร ขอมลในสมอง ในสวนของการใชค าถาม ผสอนควรศกษาและฝกฝนทกษะการใชค าถามเพอชวยกระตนความคดของผเรยน และใชเทคนคทส าคญในขณะตงค าถาม เชน การถามซ าใหผเรยนหลายคนมสวนรวมในการตอบค าถามเดยวกน ดงนนค าถามนนจงควรมค าตอบทถกไดหลายค าตอบ การตอบค าถามของคนหลายคนอาจท าใหไดค าตอบทถกตองสมบรณเพมขน การใหเวลาผเรยนคดกอนตอบเพอใหเวลาผเรยนไดรวบรวมเรยบเรยงค าตอบโดยทวไปใชเวลาประมาณ 3 – 5 วนาท ในขณะทผเรยนตอบ ผสอนไมควรขดจงหวะพดขนกลางคนท าใหผเรยนพดไมจบ และเมอผเรยนตอบค าถามเสรจแลว ผสอนควรใหการเสรมแรง

Page 17: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 14

ดวยวธการทเหมาะสม หรอใหขอมลยอนกลบใหผเรยนไดรผลค าตอบของตนเองทนท ผสอนควรใชค าถามเปนระยะ ๆ เพอชวยผเรยนเชอมโยงความคด ในสวนของการใชค าสง ผสอนสามารถใชค าสงกระตนใหเกดกระบวนการคดเพอน าทางใหผเรยนสรางความรได ผสอนควรศกษาใหเขาใจพฤตกรรมยอยของทกษะการคดแบบตาง ๆ เพอน ามาใชสรางค าสงน าทางใหคด เชน ผสอนตองการฝกทกษะการสงเกต ผสอนตองเขาใจกอนวา การสงเกตคอการท าอะไร ตองใหผเรยนท าพฤตกรรมใดจงจะสงเกตได เมอพบวาการสงเกตคอพฤตกรรมการใชประสาททงหาเพอรบรขอมล ผสอนตองการใหผเรยนฝกทกษะการสงเกต กตองสงใหผเรยนใชประสาททงหาในการรบรขอมลแลวบอกขอมลนนออกมา การออกแบบค าสงใหผเรยนฝกทกษะการคดตาง ๆ จะชวยใหผเรยนคดไดเรวขน และสามารถสรางความรไดเรวขนดวย 3. เทคนคการจดระบบขอมลความรในกจกรรมการสรางความร เมอผเรยนไดรบประสบการณใหมจะพยายามน าขอมลทเปนความรใหมไปเชอมโยงเขากบโครงสรางความรเดมในกระบวนการทางสมอง ถาผสอนมโอกาสตรวจสอบความถกตองของการเชอมโยงความคดน จะสามารถใหขอมลยอนกลบกบผเรยนไดอยางเหมาะสม แตไมสามารถท าไดเพราะมองไมเหน ดงนนจงเกดแนวคดเกยวกบการใชแผนผงความคด โดยใหผเรยนเขยนขอมลทรและเขาใจออกมาเปนแผนผง แสดงใหเหนการเชอมโยงความสมพนธตาง ๆ และอธบายถงความส าพนธเหลานนตามความเขาใจ เปนขอมลทยนยนความเขาใจและสามารถตรวจสอบได การเขยนแผนผงความคดจงเปนเทคนคส าคยอยางยงทผสอนควรศกษาและน าไปใชใหเกดประโยชนกบผเรยน การเขยนแผนผงความคดไดมผกลาวไวหลายลกษณะในชอตาง ๆ ไดแก แผนทความคด แผนผงความร แผนภม mind map หรอแผนทความคดในใจ concept map หรอแผนทความคดรวบยอดและ web ซงหมายถง การโยงใยขอมลของความคดทเกยวของกบสงใดสงหนง ตามความเขาใจของผเรยนค าทกลาวมาน ชนาธป พรกล (2544) ไดกลาวถงภาพรวมของการเขยนแผนผงความคดในทกลกษณะ โดยใชค าวาแผนภาพ โครงสรางความร และอธบายไดดงน แผนภาพโครงสรางความรเปนการเสนอขอมลหรอความรเปนภาพภายหลงจากทขอมลไดผานกระบวนการทางสตปญญาหรอกระบวนการสรางความร แผนภาพนเปนทบรรจขอมลส าคญจ านวนหนงและเปดโอกาสใหผอนไดมองเหนความคดและวธคดทอยาภายในสมองของผสรางแผนภาพนน โดยผานขนตอนการกระท าดงตอไปน (1) ศกษาขอมลจากแหลงตาง ๆ (2) ใชกระบวนการทางสตปญญาจดกระท ากบขอมล โดยท าความเขาใจ เชอมโยงความสมพนธ (3) เขยนเปนแผนภาพความสมพนธโยงใยตามความเขาใจ ในการศกษาขอมลจากแหลงตาง ๆ สอนควรจดสถานการณใหผ เรยนไดรบขอมลจากแหลงขอมลทหลากหลาย ไมใชไดรบจากผสอนโดยตรงเพยงอยางเดยว บคคลอน ๆ และสงแวดลอมอน ๆ

Page 18: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 15

ในสงคมลวนเปนแหลงขอมลได เมอท าเชนนสม าเสมอ ผเรยนจะรบรวารอบตวทอยเปนแหลงเรยนร เปนการสงเสรมนสยใฝร ซงเปนจดเรมตนของการเกดสงคมของการเรยนร การใชกระบวนการทางสตปญญา ผเรยนจะใชกระบวนการคดและจดระบบระเบยบขอมลทยงเหยงในสมอง ซงจะมผลท าใหจ าไดนานและตรวจสอบความรความเขาใจของตวเองได ดงนน ถาผเรยนมความรเกยวกบประเภทของแผนภาพทจะเขยน กจะสามารถเลอกเขยนแผนภาพไดเหมาะสมกบขอมลทมอยผสอนจงควรท าความเขาใจแลวฝกใหผเรยนท าแผนภาพตอไป นอกจากเทคนค 3 ประการทกลาวถงในการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหผเรยนไดสรางความรดวยตวเองแลว ยงมวธสอนบางวธทผสอนควรศกษาท าความเขาใจ เพอน ามาใชประโยชนในการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอน ไดแก การสอนใหเกดความคดรวบยอด การสอนโดยใชวธอปนยทเปดโอกาสใหผเรยนไดสรางความเขาใจในสงทเปนความคดรวบยอดหรอหลกการ โดยศกษาตวอยางหลากหลายทผสอนเตรยมไวใหแลวใชค าถามและค าสงเปนเครองมอเชอมโยงใหเกดการเรยนร 2.2 เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนท างานรวมกบคนอน ความเขาใจทคลาดเคลอนเกยวกบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญของผสอนอกประการหนง คอ ผสอนเขาใจวาการจดการเรยนการสอนแบบนตองจดโตะ เกาอ ใหผเรยนไดนงรวมกลมกนโดยไมเขาใจวาการนงรวมกลมนนท าเพออะไร ความเขาใจทถกตอง คอ เมอผเรยนจะตองท างานรวมกน จงจดเกาอใหนงรวมกนเปนกลม ไมใชนงรวมกลมกนแตตางคนตางท างานของตวเอง การจดใหผเรยนท างานรวมกน ผสอนจะตองก ากบดแลใหสมาชกในกลมทกคนมบทบาทในการท างาน ซงรปแบบการจดการเรยนการสอนประเภทหนงทผสอนควรศกษาเปนแนวทางน าไปใชเปนทคนคในการจดกจกรรม คอ รปแบบการจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนเรยนรรวมกน (Cooperative Learning) ศภวรรณ เลกวไล (2544) ไดกลาวถงลกษณะการจดการรยนการสอนโดยใหผเรยน เรยนรรวมกนวาเปนการจดการเรยนการสอนทแบงผเรยนออกเปนกลมยอย ๆ กลมละ 4 - 5 คน โดยสมาชกในกลมมระดบความสามารถแตกตางกน สมาชกทกคนมบทบาทหนาทรวมกนในการปฏบตงานทไดรบมอบหมาย มเปาหมายและมโอกาสไดรบรางวลของความส าเรจรวมกน วธการแบบนผเรยนจะมโอกาสสรางปฏสมพนธรวมกนในเชงบวก มปฏสมพนธแบบเผชญหนากน ไดมโอกาสรบผดชอบงานทไดรบมอบหมายจากกลม ไดพฒนาทกษะทางสงคมและไดใชกระบวนการกลมในการท างานเพอสรางความรใหกบตนเองอยางไรกตาม การจดกจกรรมการเรยนการสอนมหลายรปแบบ เชน การจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบ STAD, TGT, Jigsaw, TAI ดงนน ผสอนจงควรศกษาท าความเขาใจในรายละเอยดของเทคนคเหลานเพอน ามาใชประโยชนในการออกแบบกจกรรมการเรยนรใหแกผเรยน 2.3 เทคนคการจดกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนน าความรไปประยกตใชในชวตประจ าวน ตามความหมายของการเรยนรทแทจรง คอ ผเรยนตองมโอกาสน าความรทเรยนมาไปใชในการด าเนนชวต สงทเรยนรกบชวตจรงจงตองเปนเรองเดยวกน ผสอนสามารถจดกจกรรมเพอสงเสรมใหผเรยนประยกตใชความรไดโดยสรางสถานการณใหผเรยนตองแกปญหาและน าความรทเรยนมาประยกตใชหรอ

Page 19: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 16

ใหผเรยนแสดงความรนนออกมาในลกษณะตาง ๆ เชน ใหวาดภาพ แสดงรายละเอยดทเรยนรจากการอานบทประพนธในวชาวรรณคด เมอผสอนไดสอนใหเขาใจโดยการตความและแปลความแลว หรอในวชาทมเนอหาของการปฏบต เมอผานกจกรรมการเรยนรแลว ผสอนควรใหผเรยนไดฝกปฏบตซ าอกครงเพอใหเกดความช านาญ ในการจดกจกรรมสงเสรมใหผเรยนน าความรไปประยกตใชน ผสอนควรจดกจกรรมใหผเรยนแสดงความสามารถในลกษณะตาง ๆ และเปดโอกาสใหมความหลากหลาย เพอตอบสนองความสามารถเฉพาะทผเรยนแตละคนมแตกตางกน ตามทกลาวไวในทฤษฎพหปญญา (multiple intelligence) ของ การดเนอร (Howard Gardner อางถงใน ทศนา แขมมณ และคณะ 2540) มนษยมความสามารถในดานตาง ๆ 8 ดานไดแก 1. ความสามารถดานภาษา เปนความสามรถในการใชภาษาเพอแสดงความคดเหนแสดงความรสก สามารถใชภาษาเพออธบายเรองยากใหเปนเรองงาย เขาใจชดเจน สามารถใชภาษาในการโนมนาวจตใจของผอน 2. ความสามารถดานตรรกศาสตร และคณตศาสตร เปนความสามารถในการใชตวเลข ปรมาณ การคดคาดการณในการจ าแนก จดหมวดหม คดค านวน และต งสมมตฐาน มความไวตอการเหนความสมพนธ ตามแบบแผนทางตรรกวทยาในการคดทเปนเหตผล 3. ความสามารถดานภาพมตสมพนธ เปนการสามารถสรางแบบจ าลอง 3 มตของสงแวดลอมตาง ๆ ในจนตนาการของตน สามารถคดและปรบปรงการใชการใชพนทไดด มความไวตอสเสน รปราง เนอท และมองเหนความสมพนธของสงเหลานน และสามารถแสดงออกเปนรปรางหรอรปทรงในสงทเหนได 4. ความสามารถดานรางกายและการเคลอนไหว เปนความสามารถในการใชรางกายทงหมดหรอบางสวน แสดงถงความรสกนกคด มทกษะทางกายทแขงแรงรวดเรว คลองแคลว ยดหยน มความไวทางประสาทสมผส 5. ความสามารถดานดนตร เปนความสามารถในเรองของจงหวะ ท านองเพลง มความสามารถในการแตงเพลง เรยนรจงหวะดนตรได จ าดนตรไดงายและไมลม 6. ความสามารถดานมนษยสมพนธ เปนความสามารถในการเรยนรและเขาใจถงอารมณความรสกนกคด ตลอดจนเจตนาของผอน เปนผทชอบสงเกตน าเสยง ใบหนา กรยาทาทาง และการสรางสมพนธภาพกบบคคลอน ใหความส าคญกบบคคลอน มความสามารถในการเปนผน า สามารถสอสารเพอลดความขดแยงได 7. ความสามารถในการเขาใจตนเอง เปนความสามารถในการรจกและเขาใจอารมณ ความรสก นกคดของตนเองไดด ฝกฝนควบคมตนเองไดทงกายและจต ตดตามสงทตนเองสนใจและแสวงหาผลส าเรจได

Page 20: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 17

8. ความสามารถในดานความเขาใจ สภาพธรรมชาต เปนความสามารถในการรจกธรรมชาต และเขาใจลกษณะตาง ๆ ของสงแวดลอม รกธรรมชาต ชอบศกษาชวตพช สตว และรกสงบ นอกจากการใชเทคนคการออกค าสงใหผเรยนแสดงการท างานในลกษณะตาง ๆ แลว ผสอนอาจใชวธการสอนบางวธทเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงความรในสถานการณอน ๆ ไดเชนกน เชน วธสอนโดยการใหจดนทรรศการ และการสอนโดยใชโครงงาน โดยผสอนเปนผก ากบควบคมใหผเรยนทกคนไดรวมกนวางแผนด าเนนการตามแผน และรวมกนสรปผลงาน ผเรยนแตละคนจะไดเลอกและแสดงความสามารถทตนเองถนดเพอใหงานบรรลเปาหมาย จงกลาวขยายความไดวา การเรยนรผานการใหจดนทรรสการและการสอนโดยใชโครงงาน ซงท าอยางตอเนองกนไดโดยค านงถงสงตาง ๆ ตอไปน 1. ผเรยนไดเรยนรเรองใดเรองหนงทตนเองสนใจ 2. ผเรยนไดเรยนรหรอหาค าตอบดวยตนเอง โดยการคดและปฏบตจรง 3. วธการหาค าตอบมความหลากหลายจากแหลงเรยนรทหลากหลาย 4. การน าเสนอขอมลหรอขอความรจากการศกษามาสรปเปนค าตอบหรอขอคนพบของตนเอง 5. ระยะเวลาในการศกษาหรอแสวงหาค าตอบมเวลาพอสมควร 6. ค าตอบหรอขอคนพบเชอมโยงตอการพฒนาความรตอไป 7. ผเรยนมโอกาสเลอกวางแผน และจดการน าเสนอค าตอบของปญหาหรอผลของการคนพบดวยวธการทหลากหลายและสอดคลองกบความถนดและความสนใจของตนเอง นอกจากแนวคดการใชวธการสอนโครงงานและการจดนทรรศการแลว ยงมแนวคดเรองการบรณาการทผสอนจะสามารถน ามาใชเปนเทคนคในการจดกจกรรมเพอรกะตนใหผเรยนน าขอมลหลากหลายทเกดจากการเรยนรไปสมพนธเชอมโยงกน การบรณาการ หมายถง การน าศาสตรสาขาวชาตาง ๆ ทมความสมพนธเกยวของกนมาผสมผสานเขาดวยกน สาเหตทตองจดใหมการบรณาการหลกสตรและการเรยนการสอน คอ 1. ในชวตของคนเรามเรองราวตาง ๆ ทสมพนธซงกนและกน ไมไดแยกออกจากกนเปนเรอง ๆ 2. เมอมการบรณาการเขากบชวตจรงโดยการเรยนรในสงทใกลตวแลวขยายกวางออกไป ผเรยนจะเรยนรไดดขนและเรยนรอยางมความหมาย 3. เนอหาวชาตาง ๆ ทใกลเคยงกนหรอเกยวของกนควรน ามาเชอมโยงกนเพอใหเรยนรอยางมความหมาย ลดความซ าซอนเชงเนอหาวชา ลดเวลา แบงเบาภาระของผสอน 4. เปดโอกาสใหผเรยนไดใชความร ความคด ความสามารถและทกษะทหลากหลาย ผสอนสามารถสนบสนนใหมการจดการเรยนรแบบบรณาการ มลกษณะดงน 1) มการจดการเรยนการสอนเปนหนวย 2) เชอมโยงการเรยนรสทองถน 3) จดตารางการเรยนรแบบยดหยน 4) ผเรยนมสวนรวมในการประเมนและมการประเมนผลตามสภาพจรง

Page 21: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 18

5) ใชกจกรรมเชอมโยงสการฝกทกษะและเนอหาสาระวชาตาง ๆ 6) การเรยนรแบบบรณาการเชอมโยงสการประเมนทกรายวชา 7) สรางการท างานเปนทม โดยอาศยผสอนในหลายวชารวมกนวางแผนและท าการสอน 3.การวดและปรพเมนผลทเนนผเรยนเปนส าคญ การประเมนผลเปนกระบวนการส าคญทมสวนเสรมสรางความส าเรจใหกบผเรยน และเปนสวนหนงของกระบวนการจดการเรยนการสอน การสอนและการประเมนผลจ าเปนตองมลกษณะทสอดคลองกน แตในการจดการศกษาทผานมา มเหตการณทท าใหดเหมอนกานสอนกบการประเมนผลเปนคนละสวน แยกจากกน การประเมนผลนาจะเปนกระบวนการทชวยใหผสอนไดขอมลทจะน าไปใชประโยชนในการปรบปรงกระบวนการจดการเรยนการสอน เพอใหเกดประโยชนสงสดกบผเรยน แตกลยกลายเปนเครองมอตดสน หรอตตราความโง ความฉลาด สรางความกดดนและเปนทกขใหกบผเรยน ความส าเรจหรอลมเหลวของการเรยนรถกตดสนในครงสดทายของกระบวนการเรยนการสอน โดยไมไดใหความส าคญกบผลงานความส าเรจหรอพฒนาการทมขนในระหวางกระบวนการเรยนร และนอกเหนอจากนน กระบวนการทใชวดและประเมนผลการเรยนรในบางครงกไมไดสอดคลองกบพฤตกรรมการเรยนรทตองการวดจรง เพราะผสอนมกจะเคยชนกบการใชเครองมอเพยงอยางเดยว คอ แบบทดสอบ ซงมขอจ ากดในการวดและประเมนผลการเรยนรทางดานเจตพสย และทกษะพสย ดงนน เมอมการปฏรปการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญแลวกจ าเปนทจะตองปฏรปกระบวนการวดและการประเมนผลใหมใหสอดคลองกน ซงผรในวงการศกษาไดยอมรบกนวา แนวคดในการวดและประเมนผลการเรยนรทเหมาะสม คอ การวดและประเมนผลการเรยนรของผเรยนตามสภาพจรง 3.1 การวดและประเมนผลผเรยนตามสภาพจรง การวดและการประเมนผลเปนสวนส าคญของการจดการเรยนการสอน ดงนนเมอจดการเรยนการสอนตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทมงใหผเรยนแตละคนไดพฒนาเตมศกยภาพการวดและการประเมนผล จงตองปรบเปลยนไปใหมลกษณะเปนการประเมนผลทเนนผเรยนเปนส าคญและประเมนผลตามสภาพจรงดวย การประเมนผลตามสภาพจรง เปนการประเมนผลผเรยนรอบดานตามสภาพจรงของผเรยน มลกษณะส าคญ ดงน 1. เนนการประเมนทด าเนนการไปพรอม ๆ กบการจดกจกรรมการเรยนการสอนซงสามารถท าไดตลอดเวลา ทกสภาพการณ 2. เนนการประเมนทยดพฤตกรรมการแสดงออกของผเรยนจรง ๆ 3. เนนการพฒนาจดเดนของผเรยน 4. ใชขอมลทหลากหลาย ดวยเคองมอทหลากหลายและสอดคลองกบวธการประเมน ตลอดจนจดประสงคในการประเมน

Page 22: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 19

5. เนนคณภาพผลงานของผเรยนทเกดจากการบรณาการความร ความสามารถหลาย ๆ ดาน 6. ประเมนดานความคด เนนความคดเชงวเคราะห สงเคราะห 7. เนนใหผเรยนประเมนตนเอง และการมสวนรวมในการประเมนของผเรยนและผสอน 3.2 วธการและเครองมอการวดและประเมนผลทเนนผเรยนเปนส าคญ การวดและประเมนผลตามสภาพจรง เปนการประเมนการแสดงออกของผเรยนรอบดาน ตลอกเวลา ใชขอมลและวธการหลากหลาย ดวยวธการเครองมอ ดงน 1. ศกษาวตถประสงคของการประเมนเปนการประเมนเพอพฒนาผเรยนรอบดาน ดงนนจงใชวธการทหลากหลาย ขนอยกบจดประสงค เชน การสงเกต การสมภาษณ การตรวจงาน การทดสอบ บนทกจากผเกยวของ การรายงานตนเองของผเรยน แฟมสะสมงาน เปนตน 2. ก าหนดเครองมอในการประเมน เมอก าหนดวตถประสงคของการประเมน ใหเปนการประเมนพฒนาการของผ เรยนรอบดานตามสภาพจรงแลวการก าหนดเครองมอจงเปนเครองมอทหลากหลายเปนตนวา - การบนทกขอมล จากการศกษา ผลงาน โครงงาน หนงสอทผเรยนผลต แบบบนทกตาง ๆ ไดแก แบบบนทกความรสก แบบบนทกความคด บนทกของผเกยวของ (ผเรยน เพอน คร ผปกครอง) หลกฐานรองรอยหรอผลงานจากการรวมกจกรรม เปนตน - แบบสงเกต เปนการสงเกตพฤตกรรมการรวมกจกรรมในสถานการณตาง ๆ - แบบสมภาษณ เปนการสมภาษณความรสก ความคดเหน ทงตวผเรยนและผเกยวของ - แฟมสะสมงาน เปนสอทรวบรวมผลงาน หรอตวอยางหรอหลกฐานทแสดงถงผลสมฤทธ ความสามารถ ความพยายาม ความถนดของบคคล หรอประเดนส าคญทตองเกบไวอยางเปนระบบ - แบบทดสอบ เปนเครองมอวดความร ความเขาใจทยงคงมความส าคญตอการประเมน ส าหรบผประเมน ประกอบดวยผเรยนประเมนตนเอง คร เพอน / กลมเพอน ผปกครองและผเกยวของกนนกเรยน 3.3 การน าแนวคดการประเมนผลผเรยนตามสภาพจรงไปใชในการจดการเรยนการสอน การน าแนวคดการประเมนผลผเรยนตามสภาพจรงไปใชในการจดการเรยนการสอน มแนวปฏบตดงน 1. กอนน าไปใช ผสอนตองเรยนรเกยวกบแนวทางการประเมนตามสภาพจรงทส าคญทสด คอ การศกษาดวยตนเองและลงมอปฏบตจรง พฒนาความรจากการลงมอปฏบต 2. การแนะน าให ผเรยนจดท าแฟมสะสมงาน นอกจากจะแสดงพฒนาการของผเรยนแลว ยงเปนการสะทอนการสอนของผสอน เพอจะน าไปปรบปรงการเรยนการสอนตอไป 2.1 หลกการเบองตนของการจดท าแฟมสะสมงาน มดงน (1) รวบรวมผลงานทแสดงถงพฒนาการดานตาง ๆ

Page 23: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 20

(2) รวบรวมผลงานทแสดงลกษณะเฉพาะของผเรยน (3) ด าเนนการควบคกบการเรยนการสอน (4) เกบหลกฐานทเปนตวอยางทแสดงความสามารถในดานกระบวนการและผลผลต (5) มงเนนในสงทผเรยนเรยนร 2.2 ความส าคญของแฟมสะสมงาน คอ การรวบรวมขอมลของผเรยน ท าใหผสอนไดขอมลทมประโยชนเกยวกบพฒนาการการเรยนรของผเรยนรายบคคล และน าเอาขอมลดงกลาวมาใชปรบปรงการจดกจกรรม การเรยนรของผเรยน เพอพฒนาผเรยนแตละคนไดเตมศกยภาพของตนเอง 4. บทบาทของผสอนในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ผทมบทบาทส าคญทสดในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ คอผสอน ดงนนผสอนจ าเปนทจะตองเขาใจเรองทเกยวกบการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยเฉพาะเรองของความส าคญ ความจ าเปน ทงน เพราะจะชวยในการปรบเปลยนแนวคดในการจดการเรยนการสอน เมอแนวคดเปลยน การกระท ายอมเปลยนตามไปดวย การกระท าหรอบทบาทของผสอนมประเดนส าคญดงน 4.1 บทบาทในฐานะผจดการและผอ านวยความสะดวก บทบาทในฐานะผจดการ ซงก าหนดเปาหมายในการจดการวา “ใหผเรยนไดพฒนาเตมตามศกยภาพของตนเอง” ดงนน ผสอนจะตองมขอมลของผเรนรแตละคนรอบดาน เพอน ามาวเคราะหและจดการอยางเหมาะสมเปนงานหลกทส าคญ ทงนเพอ 1. วางแผนการจดการเรยนร ประกอบดวย 1.1 การวางแผนอ านวยความสะดวก เปนการวเคราะหขอมลของผเรยน ซงจ าเปนตองมขอมลผเรยนรอบดาน เพอน ามาวเคราะหและจดการไดอยางเหมาะสม เชน จดการดานแหลงเรยนร จดกจกรรมสนบสนนการใหการสงเคราะห เปนตน หรอการสรางความสมพนธกบหนวยงานอน ชมชน บคคลอนเพอเออเฟอตอการจดการเรยนร 1.2 การวางแผนการเรยนร รวมถงการบรหารชนเรยนใหสอดคลองกบรปแบบหรอวธการจดการเรยนรแตละครง 1.3 การวางแผนการจดการเรยนรในแตละครง มขนตอนส าคญ คอ ก าหนดจดประสงค ประเมนพฤตกรรมหรอความสามารถของผเรยน ก าหนดวธการสอน การประเมนผล 2. ก าหนดบาบาทของตนเองโดยเฉพาะการเปนตวกลางทจะท าใหเกดการเรยนร เชน การสรางความสมพนธเชงบวกกบผเรยน การเปนแบบอยางทด การสรางสภาพแวดลอมทเกอกลตอการเรยนรและการประพฤตปฏบตของผเรยน การสรางระบบและการสอสารกบผเรยนใหชดเจน การสรางระบบควบคมก ากบ ดแลดวยความเปนธรรมและเปนประชาธปไตย

Page 24: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 21

4.2 บทบาทในฐานะผจดการเรยนร บทบาทในฐานะผจดการเรยนร เพอพฒนาผเรยนแตละคนใหเตมตามศกยภาพ ผสอนมบทบาททส าคญดงน 1. การเตรยมการสอน ผสอนควรเตรยมการสอนดงน 1.1 วเคราะหขอมลของผเรยน เพอจดกลมผเรยนตามความรความสามารถ และเพอก าหนดเรองหรอเนอหาสาระการเรยนร 1.2 วเคราะหหลกสตร เพอเชอมโยงกบผลการวเคราะหขอมล โดยเฉพาะการก าหนดเรอง หรอเนอหาสาระในการเรยนร ตลอดจนวตถประสงคส าคญทจะน าไปสการพฒนาผเรยนสความเปนสากล 1.3 เตรยมแหลงเรยนร เตรยมหองเรยน 1.4 วางแผนการสอน ควรเขยนใหครอบคลมองคประกอบ ดงตอไปน (1) ก าหนดเรอง (2) ก าหนดวตถประสงคใหชดเจน (3) ก าหนดเนอหา ผสอนควรมรายละเอยดพอทจะเตมเตมผเรยนได ตลอดจนมความรในเนอหาของศาสตรนน ๆ (4) ก าหนดกจกรรม เนนกจกรรมทผเรยนไดคดและลงมอปฏบตได ศกษาขอมลจากแหลงเรยนรหลากหลาย น าขอมลหรอความรนนมาสงเคราะหเปนความรหรอเปนขอสรปของตนเอง ผลงานทเกดจากการเรยนรของผเรยนอาจมความหลากหลายตามความสามารถ ถงแมจะเรยนรจากแผนการเรยนรเดยวกน (5) ก าหนดวธการประเมนทสอดคลองกบจดประสงค (6) ก าหนดสอ วสดอปกรณ และเครองมอประเมน 2. การสอน ผสอนควรค านงถงองคประกอบตาง ๆ ดงน 2.1 สรางบรรยากาศทเออตอการเรยนร 2.2 กระตนใหผเรยนรวมกจกรรม 2.3 จดกจกรรมหรอดแลใหกจกรรมด าเนนไปตามแผน และตองคอยสงเกต บนทกพฤตกรรมทปรากฏของผเรยนแตละคนหรอแตละกลม เพอสามารถปรบเปลยนกจกรรมใหมความเหมาะสม 2.4 ใหการเสรมแรง หรอใหขอมลยอนกลบ ใหขอสงเกต 2.5 ประเมนผลการเรยน เปนการเกบรวบรวมผลงานและประเมนผลงานของผ เรยนประเมนผลการเรยนรตามทก าหนดไว จากทกลาวมาขางตนมลกษณะเปนหลกการทผสอนสามารถน ามาขยายความเพมเตมในเชงปฏบตเพอเปนแนวทางและใชเปนขอสงเกตในการปฏบตงานและประเมนการปฏบตงานของตนเองทผานมา ผสอนไดแสดงบทบาทมากนอยเพยงใดในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ มสวนใดทยงไมไดท าหรอตองปรบปรง แกไขบาง พจารณาไดดงน

Page 25: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 22

1. การเตรยมการจดการเรยนร ผสอนควรมบทบาทดงตอไปน 1.1 วเคราะหหลกสตร 1.2 ปรบเนอหาใหสอดคลองกบความตองการของผเรยนหรอสอดคลองกบทองถนหรอบรณาการเนอหาสาระระหวางกลมประสบการณหรอรายวชา 1.3 เตรยมแหลงเรยนร เอกสาร สอประกอบการเรยนร 1.4 มขอมลผเรยนทจะน าไปเปนพนฐานในการจดการเรยนร 2. การจดการเรยนรควรใหผเรยนไดมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ดงน 2.1 เลอกเรองทจะเรยน 2.2 วางแผนการเรยนรดวยตนเอง 2.3 เรยนโดยการแลกเปลยนความร 2.4 เรยนดวยกระบวนการกลม 2.5 เรยนจากหองสมด 2.6 เรยนจากแหลงเรยนรทหลากหลาย ทงในและนอกสถานท 2.7 เรยนโดยบรณาการสาระ ทกษะ และคณธรรม 3. ผลการจดการเรยนรของผเรยน สงทผเรยนไดรบมดงน 3.1 มผลงานการเรยนรทหลากหลาย แมเรยนจากแผนการเรยนรเดยวกน 3.2 มผลงานเชงสรางสรรค 3.3 มผลงานทภาคภมใจ 3.4 สรปความรไดดวยตนเอง 3.5 มความสมพนธทดกบกลม 3.6 ตดสนใจ ลงความเหน เลอกปฏบตไดอยางเหมาะสมกบเรองและสถานการณ 3.7 มความมนใจและกลาแสดงออก 4. การประเมนผล ผสอนจะตองค านงถงสงตอไปน 4.1 สอดคลองกบจดประสงค ประเมนตามสภาพจรง 4.2 มวธการและเครองมอสอดคลองกน 4.3 ผเรยนมสวนรวมในการประเมน 4.4 น าผลการประเมนไปพฒนาผเรยนอยางตอเนอง จากขอมลทงหมดทไดกลาวมา จะเหนวาการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเปนสงทท ายากและดเหมอนวา ผสอนจะมภาระงานมากขน ผทจะประสบความส าเรจในการท างานนไดจะตองตงใจ มความพยายามความอดทนและตองท างานตลอดเวลา แตถาจะพจารณาอยางถองแทแลว กไมใชภาระงานทนอกเหนอขอบเขตของความเปนครทมหนาทโดยตรงในการพฒนาบคคล ครทปฏบตหนาทเตมทตามแนวทางทถกตองยอมจะไดรบผลงานของความเหนดเหนอยอยางคมคาในเบองตน คอ ไดชนชมกบความ

Page 26: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 23

เจรญงอมงามของศษย ดงค ากลาวทวา “ความส าเรจของศษยคอรางวลชวตของคร” และทางดานวตถกจะไดรบสทธประโยชนอนพงมพงไดอยางสมน าสมเนอ ตามกลไกทระบเปนสาระตาง ๆ ของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ในหมวดท 7 ครทงหลายทมความตระหนกในบทบาทและหนาทของตน ยอมจะมความยนดทจะไดรบภาระอนหนกแตมครคานไวดวยความเตมใจ และมความภาคภมใจในความเปนครอาชพ มใชคนทมอาชพเปนครและหาเลยงชวตอยไปวน ๆ 5. บทบาทของผบรหารในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ผบรหารมบทบาทส าคญในการสนบสนนผสอน ซงเปนบคลากรหลกและมบทบาทส าคญทสดในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ผบรหารจงตองสนบสนนใหครท าความเขาใจในเรองทเกยวกบหลกการส าคญ เพราะจะชวยในการปรบเปลยนแนวคดในการจดการเรยนร เมอแนวคดเปลยน การกระท ายอมเปลยนตามไปดวย นอกจากนผบรหารยงมบทบาททส าคญคอ (1) สนบสนนสงอ านวยความสะดวกตางๆ (2) สนบสนนการจดการนเทศการจดการเรยนการสอน และ (3) ก ากบตดตามประเมนผล 5.1 บาทบาทในการสนบสนนสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ ผบรหารเปนผ มบทบาทส าคญอยางยงทจะท าใหการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญในการศกษาประสบความส าเรจ สงผลตอคณภาพของผเรยนใหเปนคนไทยทสมบรณ ดงทพระราชบญญตการศกษาปหงชาต พ.ศ. 2542 ไดก าหนดไวในความมงหมายและหลกการซงตองการใหคนไทยมความสมบรณทางดานรางกาย จตใจ สตปญญา มความรความสามารถ มคณธรรมจรยธรรม และวฒนธรรมในการด ารงชวตอยรวมกบผอนไดอยางมความสข นอกจากนกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญยงชวยปลกฝงจตส านกทถกตองใหกบผเรยนเกยวกบความคดรเรมสรางสรรค การพงพาตนเอง การใฝรอยเสมอ การเหนความส าคญของภมปญญาทองถน การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความเสมอภาค การเคารพกฎหมาย ความรสากล ประชาธปไตยศลปวฒนธรรมของชาต และการเหนความส าค ญของการเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง ผบรหารจงจ าเปนตองปรบเปลยนวสยทศนเกยวกบการบรหารจดการแบบเดมทเคยใช เพอตอบรบกบกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ คอ การบรหารจดการทเนนบคคลเปนส าคญ ซงค านงถงความตองการความแตกตาง ความสนใจ ความเอออาทร ความตองการมสวนรวมของบคลากรทกคน วสยทศนนจะสงผลใหผบรหารปรบพฤตกรรมการบรหารใหเปนแบบอยางแกคร ซงจะถายโอนไปถงพฤตกรรมการเรยนการสอนของครทเนนผเรยนเปนส าคญ บทบาทของผบรหารทเออตอบรรยากาศการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ มดงน

1. การพฒนาหลกสตร ผบรหารจ าเปนตองพฒนาหลกสตรททนสมย สอดคลองกบสภาพปจจบนและเปนหลกสตรบรณาการ แมวาหลกสตรยงคงแบงเปนรายวชา หรอกลมวชา มตารางเรยนเปนกรอบควบคมเวลาคอนขางเครงครด ไมยดหยน แตผบรหารควรวางแผนการเปลยนแปลงและพฒนาหลกสตรใหเปนหลกสตรทแทจรงของทองถนใหได หลกสตรบรณาการเปนหลกสตรซงเหมาะสมกบกระบวนการจดการเรยนรทเนน

Page 27: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 24

ผเรยนเปนส าคญ ทงนเพราะผเรยนจะเรยนรดวยตนเองจากกจกรรมหลากหลาย ซงครในฐานอ านวยความสะดวกเปนผจดให ดงนนการสะทอนองคความร ความคด ความรสก จากการทไดปฏบตกจกรรมของผเรยนจะมลกษณะหลากหลายและเปนองคความรรวมจากหลายวชา หลกสตรบรณาการจงเปนหลกสตรทเออตอการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ 2. การจดหาแหลงการเรยนร เนองจากการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญตองตอบสนองความแตกตางระหวางบคคลจงจ าเปนตองมกจกรรมทหลากหลายใหผเรยนเลอกเรยนรตามความสนใจ แหลงการเรยนร เชน หองสมด หองคอมพวเตอร หองปฏบตการตาง ๆ แหลงเรยนรทจ าเปนตาง ๆ เปนตน โดยวางแผนการใชแหลงการเรยนร จดตงบคลากรรบผดชอบดแล มการควบคมก ากบและตดตามประเมนผลการใชแหลงการเรยนร รวมทงแสวงหาผลการเรยนรใหมทสอดคลองกบความตองการของผเรยนและความตองการของครในฐานะผ อ านวยความสะดวกใหเกดการเรยนร จะท าใหการจดการเรยนรทเนนผ เรยนเปนส าคญมประสทธภาพยงขน 3. การวจยในชนเรยน ผบรหารสถานศกษาควรสงเสรมและสนบสนนใหมการวจยในชนเรยน เพอพฒนาการเรยนการสอนของผสอนใหกาวหนายงขน โดยเฉพาะอยางยงการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญจะมปญหาวจยมากมายททาทายความสามารถของผสอนในการคนพบองคความรใหม เพอน ามาใชในการแกปญหาทเกดขนในชนเรยนตอไป ผบรหารอาจเชญวทยากรทมความเชยวชาญเกยวกบการวจยในชนเรยนมาใหความรเบองตนใหผสอนมโอกาสฝกท างานวจยในชนเรยนดวยตนเอง และน าผลการวจยไปใชในการแกปญหาทเกดขนในชนเรยนไดอยางแทจรง 4. การจดหาสอ วสดอปกรณ และเครองมอเครองใช ผบรหารควรจดหาสอ วสดอปกรณ และเครองมอเครองใชตาง ๆ ไวใหพรอมส าหรบบรการแกผสอน จดระบบการผลต การยม การเกบรกษา การซอมแซมใหทนสมยอยเสมอ รวมทงควรส ารวจความตองการใชสอวสดอปกรณ เครองมอเครองใชตาง ๆ ส าหรบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ เพอใชเปนขอมลเบองตนในการวางแผนการด าเนนการตอไป 5. การจดสรรงบประมาณสนบสนน งบประมาณนบวาเปนหวใจส าคญของการจดการเรยนรทเนนผ เรยนเปนส าคญ ผบรหารจ าเปนตองจดสรรงบประมาณส าหรบจดซอวสดอปกรณ เครองมอเครองใชตาง ๆ ปรบปรงแหลงการเรยนรใหพรอมส าหรบบรการ ซอมแซมอาคารสถานท ฝกอบรมและพฒนาบคลากรใหมความรความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ การพฒนาหลกสตรใหเปนหลกสตรบรณาการ การเขยนแผนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การสนบสนนงบประมาณส าหรบการวจยในชนเรยน เปนตน

Page 28: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 25

6. การเผยแพรผลงาน การเผลแพรผลงานการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญเปนภารกจของผบรหารทจะชวยจงใจใหผ สอนกระตอรอรนทจะพฒนาการเรยนการสอนอยางตอเนอง การเผยแพรผลงาน ไดแก การประชาสมพนธ ผลงานทางวารสารของสถานศกษา การประชมผมสวนไดสวนเสย การสมนาทางวชาการ การจดสาธตการสอน การจดหองเรยนทเปนตวอยางการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ การเขยนบทความทางวชาการเผยแพร การใชโรงเรยนเปนฐานของการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ เปนตน 7. การใหขวญก าลงใจ บคลากรในสถานศกษาทกคนตองการขวญก าลงใจจากผบรหาร ซงอาจด าเนนไดหลายรปแบบ เชน การแสดงความสนใจอยางแทจรงของผบรหาร การยกยองชมเชย การประกาศเกยรตคณ การใหวฒบตรหรอโลห การเลอนเงนเดอนเปนกรณพเศษ การสงเสรมใหเปนวทยากร การสงเขารวมประชมสมนา การสงไปฝกอบรมเพมเตม การยกยองใหเปนครดเดน การจดสรรงบประมาณใหเปนกรณพเศษ การสงเสรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ เปนตน 5.2 บทบาทในการสนบสนนการนเทศการจดการเรยนการสอน ผบรหารสถานศกษาสามารถจดกจกรรมการนเทศเพอพฒนาผสอนใหปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ดงน 1. การปรกษาหารอและสรางความตระหนกในความส าคญของการนเทศการจดการเรยนการสอน 2. การวางแผนการนเทศการจดการเรยนการสอน 3. การด าเนนการนเทศการจดการเรยนการสอน ซงครอบคลมการจดปฐมนเทศครใหม บรการดานการสอน การสงเกตการสอนของครในชนเรยน กจกรรมทางวชาการ เปนตน 4. การประเมนผลการนเทศการจดการเรยนการสอน 5.3 บทบาทในการก ากบ ตดตาม และประเมนผล ผบรหารสถานศกษามบทบาทส าคญในการก ากบ ตดตาม และประเมนผลการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ วธการก ากบ ตดตาม และประเมนผล ด าเนนการไดดงน 1. การสรางความตระหนกในความส าคญของการก ากบ ตดตาม และประเมนผล 2. การวางแผนก ากบ ตดตาม และประเมนผล 3. การด าเนนการก ากบ ตดตาม และประเมนผล 4. การสรปผลการด าเนนการ 6 มาตรการดานการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ วทยาลยนครราชสมา พ.ศ. 2552 เพอใหเกดกระบวนการขบเคลอนกจกรรมดานการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ วทยาลยนครราชสมา จงก าหนดมาตรการ ดงน

Page 29: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 26

1. ใหทกคณะสนบสนนการจดท าสอการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ไดแก - การฝกอบรมการสรางสอ - การพฒนาสอ - การวจยสอ 2. ก าหนดและสงเสรมให ผสอนจดท าเอกสารประกอบการสอนหรอชดการสอนโดยใชแบบบนทกจากคมอการจดการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ 3. กอนด าเนนการสอน 3.1 ใหผสอนวเคราะหศกยภาพผเรยนและเขาใจผเรยนเปนรายบคคลตามกระบวนการทวทยาลยก าหนด (QA Child Center 02) โดยมรายงานการวเคราะหผเรยนเปนรายบคคล พรอมแผนการสอน (QA Child Center 01) ภายใน 2 สปดาหแรกของแตละภาคการศกษา 4. ใหผสอนสงแบบบนทกผลการประเมนตนเองของผสอนตลอดภาคการศกษา (QA Child Center 03) ใหกบคณบด / หวหนาสาขาวชา พรอมน าผลมาปรบปรงแผนการสอนในแตละรายวชาแตละภาคการศกษา โดยมแผนการสอนทมการปรบปรงในทกภาคการศกษา (QA Child Center 04) 5. เมอสนสดภาคการศกษาใหหวหนาภาควชา / หวหนาสาขาวชา รายงานประสทธภาพของการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ (QA Child Center 05) ใหรองคณบดฝายวชาการทราบ 6. วทยาลยสงเสรมใหผสอนจดท าชดการสอน โดยวทยาลยจดท าโครงการใหความรความเขาใจในการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ E-Learning และพฒนาสอการสอนโดยเนนผเรยนเปนส าคญ 6.1 การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ปจจบนสงคมไทยมกระแสการเปลยนแหลงดานตาง ๆ เกดขนอยางรวดเรวมากจนสงผลใหเกดวกฤตการณหลายรปแบบขนในสงคมทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรมและสงแวดลอม นอกจากนนยงสงผลใหเกดกระแสเรยกรองการปฏรปการศกษาขนเพอใหการศกษาเปนเครองมอในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และการเมองของประเทศอยางแทจรง เปาหมายของการจดการศกษาจะตองมงสรางสรรคสงคมใหมลกษณะทเอออ านวยตอการพฒนาประเทศชาตโดยรวม โดยมงสรางคนหรอผเรยนซงเปนผลผลตโดยตรง ใหมคณลกษณะทมศกยภาพและความสามารถทพฒนาตนเองและสงคมไปสความส าเรจได การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ คอ วธการส าคญทสามารถสรางและพฒนาผเรยนหเกดคณลกษณะตาง ๆ ทตองการในยคโลกาภวฒน เนองจากเปนการจดการเรยนการสอนทใหความส าคญกบผเรยน สงเสรมใหผเรยนรจกเรยนรดวยตนเอง เรยนในเรองทสอดคลองกบคสามสามารถและความตองการของตนเองและไดพฒนาศกยภาพของตนเองอยางเตมท ซงแนวคดการจดการศกษานเปนแนวคดทมรากฐานจากปรชญาการศกษาและทฤษฎการเรยนรตาง ๆ ทไดพฒนามาอยางตอเนองยาวนานและเปนแนวทางทไดรบการพสจนวาสามารถพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะตามตองการอยางไดผล (วฒนาพร ระงบทกข. 2542)

Page 30: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 27

หลกการพนฐานของแนวคด “ผเรยนเปนส าคญ” การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญน ผเรยนจะไดรบการสงเสรมใหผเรยนมความรบผดชอบและมสวนรวมตอการเรยนรของตนเอง ซงแนวคดแบบผเรยนเปนส าคญจะยดการศกแบบกาวหนาของผเรยนเปนส าคญ ผเรยนแตละคนมคณคาสมควรไดรบการเชอถอไววางใจ แนวทางนจงจะเปนแนวทางทจะผลกดนผเรยนไปสการบรรลศกยภาพของตน โดยสงเสรมความคดของผเรยนและอ านวยความสะดวกใหเขาไดพฒนาศกยภาพของตนเองอยางเตมท การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางเปนการจดกระบวนการเรยนรแบบใหมทมลกษณะแตกตางจากการจดกระบวนการเรยนรแบบดงเดมทวไปคอ 1. ผเรยนมบทบาทรบผดชอบตอการเรยนรของตน ผเรยนเปนผเรยนรบทบาทของผสอนคอ ผสนบสนน (supporter) และเปนแหลงความร (resource person) ของผเรยน ผเรยนจะรบผดชอบตงแตเลอกและวางแผนสงทตนจะเรยน หรอเขาไปมสวนรวมในการเลอกและจะเรมตนการเรยนรดวยตนเอง ดวยการศกษาคนควา รบผดชอบการเรยน ตลอดจนประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง 2. เนอหาวชามความส าคญและมความหมายตอการเรยนร ในการออกแบบกจกรรมการเรยนร ปจจยส าคญทจะตองน ามาพจารณาประกอบดวย เนอหาวชา ประสบการณเดม และความตองการของผเรยน การเรยนรทส าคญและมความหมายจงขนอยกบสงทสอน (เนอหา) และวธทใชสอน (เทคนคการสอน) 3. การเรยนรจะประสบผลส าเรจหากผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ผเรยนจะไดรบความสนกสนานจากการเรยน หากไดเขาไปมสวนรวมในการเรยนร ไดท างานรวมกนกบเพอน ๆ ไดคนพบขอค าถามและค าตอบใหม ๆ สงใหม ๆ ประเดนททาทายและความสามารถในเรองใหม ๆ ทเกดขน รวมทงการบรรลผลส าเรจของงานทพวกเขารเรมดวยตนเอง 4. สมพนธภาพประกอบดระหวางผเรยน การมสมพนธภาพประกอบดในกลมจะชวยสงเสรมความเจรญงอกงาม การพฒนาความเปนผใหญ การปรบปรงการท างาน และการจดการกบชวตของแตละบคคล สมพนธภาพประกอบเทาเทยมกนระหวางสมาชกในกลม จงเปนสงส าคญทจะชวยสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนของผเรยน 5. ผสอนคอผอ านวยความสะดวกและเปนแหลงความร ในการจดการเรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนส าคญ ผสอนจะตองมความสามารถทจะคนพบความตองการทแทจรงของผเรยน เปนแหลงความรททรงคณคาของผเรยนและสามารถคนควาหาสอวสด อปกรณ ทเหมาะสมกบผเรยน สงทส าคญทสด คอ ความเตมใจของผสนอทจะชวยเหลอโดยไมมเงอนไข ผสอนจะใหทกอยางแกผเรยนไมวาจะเปนความเชยวชาญ ความร เจตคต และการฝกฝน โดยผเรยนมอสระทจะรบหรอไมรบการใหนนกได 6. ผเรยนมโอกาสเหนตนเองในแงมมทแตกตางจากเดม การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ มงใหผเรยนมองเหนตนเองในแงมมทแตกตางออกไป เรยนจะมความมนใจในตนเองและควบคมตนเองมากขน สามารถเปนในสงทอยากเปน มวฒภาวะสงมากขน ปรบเปลยนพฤตกรรมตนใหสอดคลองกบสงแวดลอม และมสวนรวมกบเหตการณตาง ๆ มากขน

Page 31: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 28

7. การศกษาคอการพฒนาประสบการณเรยนรของผเรยนหลาย ๆ ดาน กรอมกนไป การเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญเปนจดเรมของการพฒนาผเรยนหลาย ๆ ดาน เชน คณลกษณะดานความร ความคด ดานการปฏบต และดานอารมณความรสกจะไดรบการพฒนาไปพรอม ๆ กน 6.2 กลยทธในการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง (รศ.สมใจ ฤทธสนธ) การสอนแบบเนนผเรยนเปนศนยกลาง เปนแนวความคดทมงใหผเรยนไดมบทบาทมสวนรวมในการเรยนการสอนมากขน ผเรยนจะเกการเรยนรโดยการลงมอกระท า ปฏบต แกปญหา หรอศกษาคนควาดวยตนเองโดยยดความสนใจ ความสามารถของผเรยนเปนส าคญ และสามารถทจะพฒนาศกยภาพของตนเอง และน าความรไปใชเปนประโยชนตอตนเองได ตลอดจนเนนกระบวนการการเรยนรรวมกนของผเรยน ผเรยนจะมความรความสามรถในการคดวเคราะหดวยตนเอง จะเรยนอยางมความสขมสวนรวมในการท ากจกรรมตาง ๆ มจตใจทสดชนแจมใสในระหวางด าเนนกจกรรม จดมงหมายของการสอนโดยเนนผเรยเนปนศนยกลาง 1. เพอใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอนมากขน 2. เพอใหผเรยนไดพฒนาความสามารถตาง ๆ ตามความสามารถของตน 3. เพอใหผเรยนไดเรยนรจากการลงมอกระท า ปฏบตหรอศกษาคนควาดวยตนเอง 4. เพอใหผเรยนไดเรยนตามความสนใจความสามารถของตนเอง 5. เพอใหผเรยนไดเชอมโยงการเรยนรกบสภาพชวตประจ าวร 6. เพอใหผเรยนไดแลกเปลยนความคด ความรกบเพอน 6.3 ลกษณะของการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง 1. จดตามความสนใจ ความสามารถ ตงแตการรวมวตถประสงค เนอหากจกรรมการเรยนการสอน สอ และการประเมนผล 2. จดใหผเรยนไดลงมอท ากจกรรม ปฏบต แกปญหาหรอศกษาคนควาดวยตนเองจากสอเพอนและผสอน 3. จดใหผเรยนไดมโอกาสฝกทกษะตาง ๆ เชน ทกษะทางการคดวเคราะห การสงเกต การทดลองคนควา การจดบนทกตลอดจนการสงเคราะหการสรปขอความรตาง ๆ ของตนเอง 4. จดใหผเรยนไดมโอกาสน าความรทไดไปใชใหเกดประโยชนในชวตประจ าวน 5. จดใหผเรยนไดมโอกาสสรางความสมพนธ แลกเปลยนความร ความคดกบเพอน ๆ จากการท ากจกรรมตาง ๆ 6.4 ประเภทของการเรยนการสอนทยดผเรยนเปนศนยกลาง แบงเปน 2 ประเภทใหญ คอ การสอนแบบเนนกจกรรมการเรยนการสอนเปนหลก และการสอนแบบเนนสอ

Page 32: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 29

การสอนแบบเนนกจกรรมการเรยนการสอนเปนหลก การสอนแบบน ไดแก ก. การสอนแบบใชปญหาเปนหลก (Problem Base Learning) เปนการจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนระบปญหาทตองการเรยนร ผเรยนจะคดวเคราะหปญหา ตงสมมตฐานอนเปนทมาของปญหา และหาทางทดสอบสมมตฐานทตงไว ผเรยนจะตองมความรพนฐานทจะเรยนรเนอหาตาง ๆ มากอน เพอจะสามารถเรยนรเนอหาใหม โดยกระบวนการใชปญหาเปนหลกได หากพนความรเดมของผเรยนไมเพยงพอ จะตองคนควาหาความรเพมเตมดวยตนเอง ในการด าเนนการสอน ผสอนจะตองน าปญหาทเปนความจรงมาเขยนเปน Case หรอ สถานการณในผเรยน โดยผเรยนจะตองด าเนนการตามขนตอนตอไปน 1. ท าความเขาใจกบศพทบางค า หรอแนวคดบางอยางในสถานการณนน 2. ระบประเดนปญหาจากสถานการณ 3. วเคราะหประเดนปญหา 4. ตงสมมตฐานเกยวกบปญหานน ๆ 5. ทดสอบสมมตฐานและจดล าดบความส าคญ 6. ก าหนดวตถประสงคการเรยนร 7. รวบรวมขอมล ขาวสาร และความรจากแหลงตาง ๆ ดวยตนเอง 8. สงเคราะหขอมลใหมทได พรอมทงทดสอบ 9. สรปผลการเรยนรและหลกการทไดจากการศกษาปญหา กระบวนการเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก มลกษณะทส าคญ คอ ผเรยนจะไดเรยนดวยกนเปนกลมๆ ประมาณ 6-8 คน มการอภปรายและคนควาหาความรดวยกน มการเรยนรดวยตนเอง เนอหาสาระทก าหนดใหผเรยนเรยนรนน จะเปนเนอหาทเกดจากการบรณาการเนอหาตาง ๆ เขาดวยกน ผ๔เรยนจะเกดการเรยนรในเนอหาทก าหนดนนอยางชดเจน ข. การสอนแบบนรมตวทยา (Constructivism) เปนการจดการเรยนการสอนทเนนใหผเรยนสรางองคความรใหมของตนเอง โดยมการเชอมโยงความรใหมทเกดขนกบความรเดมทผเรยนมอยแลว การสรางองคความรใหมของผเรยนอาจไดจากการด าเนนกจกรรมการสอนทใหผเรยนศกษาคนควา ทดลองระดมสมอง ศกษาในความร ฯลฯ การตรวจสอบองคความรใหม ท าใหไดท งการตรวจสอบกนเอง ในระหวางกลมผเรยน ผสอนจะเปนผทชวยหลอใหผเรยนไดตรวจสอบความรใหมใหถกตอง

Page 33: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 30

ล าดบขนตอนการสอนตามแนวความคด Constructivism รายละเอยดของการด าเนนการสอนตามรปแบบมดงน 1. ผสอนบอกใหผเรยนทราบถงเนอหาทจะเรยน 2. ผสอนใหผเรยนระดมพลงสมองแสดงความคดเหนเกยวกบเนอหาทเรยน 3. ผสอนจดกจกรรมใหผเรยนปฏบตเพอสรางองคความรใหมทเกยวกบเนอหาทเรยน 4. ผสอนใหผเรยนไดน าองคความรทสรางขนมาใชในสถานการณทผสอนก าหนดให 5. ผสอนใหผเรยนสรปองคความรทเกดขนจากการเรยนครงน ค.การสอนเพอใหผเรยนเกดความคดรวบยอด (Concept Attainment) เปนการจดการเรยนการสอนทมงใหผเรยนทราบถงคณลกษณะของสงใดสงหนงเรองใดเรองหนง หรอเหตการณใดเหตการณหนง โดยสามารถระบลกษณะเดน ลกษณะรองของสงนน ๆ ได สามารถน าความรทเกดขนไปใชในสถานการณอน ๆ ได ขนตอนการสอนมดงน 1. ผสอนจดสถานการณใหผเรยนเกดการเรยนรโดยการน าเสนอเหตการณรายละเอยดของสงนน 2. ผสอนใหผเรยนระบลกษณะเดน ลกษณะรองของสงทดสงเกตและใหผเรยนหาลกษณะทเหมอนกน ลกษณะทแตกตางกน 3. ผสอนใหผเรยนสรปลกษณะส าคญทสงเกตไดพรอมใหชอของสงนน

กระตนใหเกดความคด

กระตนใหเกดความคด

สรางความรใหม

ทดลองใชความรใหม

ทบทวนความรใหม

เปรยบเทยบความรเดม

Page 34: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 31

4. ผสอนตรวจสอบความเขาใจของผเรยนและความเปนไปได ความเหมาะสมของชอความคดรวบยอดนน 5. ผสอนก าหนดสถานการณใหมใหผเรยนไดน าความคดรวบยอดทเกดขนไปใช ง. การสอนแบบรวมมอประสานใจ (Co-Operative Learning) เปนการจดการเรยนการสอนทมงใหผเรยนรวมมอกนท างาน ชวยเหลอซงกนและกน มสวนรวมในการด าเนนงาน และประสานงานกน เพอใหเกดการเรยนรในเรองทเรยนลกษณะของการจดการเรยนการสอน 1. จดชนเรยนโดยการแบงกลมผเรยนออกเปนกลมเลก ๆ ประมาณ 2-6 คน โดยจดคละกนตามความสามารถทางการเรยนมทงเกง ปานกลาง และออน 2. ผเรยนจะตองรบผดชอบการเรยนรของตนเองและรบผดชอบการเรยนรของเพอน ๆ ภายในกลมของตนเองดวย 3. สมาชกทกคนในกลมจะตองรวมมอในการท างานอยางเตมความสามารถ โดยสนบสนนยอมรบและไววางใจซงกนและกน เพอใหสมาชกทกคนเกดการเรยนรใหมากทสด

รปแบบกจกรรมการสอนเพอใหเกดการเรยนรแบบรวมมอประสานใจ 1. Match Mind (คคด) 2. Pairs-Check (คตรวจสอบ) 3. Tree-Step Interview 4. Think-Pair Share 5. Team-Word Webbing 6. Round table 7. Partners (คห) 8. Jigsaw จ. การสอนเพอใหผเรยนเกดการเรยนรจากกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) เปนการจดการเรยนการสอนทมงเนนใหผเรยนไดพฒนาความสามารถในการใชความคด พจารณาตดสนเรองราวปญหาขอสงสยตาง ๆ อยางรอบคอบ และมเหตผล ผสอนจะเปนผน าเสนอปญหาและดแลใหค าแนะน าในการท ากจกรรมของผเรยน กจกรรมการสอนจะเรมจากปญหาทสอดคลองกบวฒภาวะและประสบการณของผเรยน ซงย วยผเรยนใหอยากศกษา ผเรยนจะรสกวาไมมค าตอบหรอค าตอบมแตไมเพยงพอ ผเรยนตองมการศกษาคนควาจากแหลงความรตาง ๆ และใชกระบวนการคดอยางหลากหลาย

Page 35: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 32

รวมทงวเคราะหไตรตรองอยางมเหตผล และเปนล าดบขนตอนเพอน าไปสการตดสนใจเพอเลอกค าตอบทเหมาะสมทสดกบปญหาทน ามาใชในบทเรยน ขนตอนการสอนมดงน 1. ผสอนน าเสนอปญหาซงเปนค าถาทเราใหผเรยนเกดความคด ผเรยนตอบค าถามของผสอนโดยใหค าตอบทหลากหลาย 2. ผสอนใหผเรยนชวยกนหาค าตอบทเปนไปไดมากทสดโดยการอภปรายรวมกนหรอใหคนควาจากแหลงความรเทาทมอย 3. ผสอนใหผเรยนชวยกนคดเลอกค าตอบทตรงกบประเดนปญหา 4. ผสอนใหผเรยนสรปค าตอบทเดนชดทสด การสอนแบบเนนสอ การเรยนการสอนแบบเนนสอ เปนประเภทของการสอนในลกษณะใชสอเปนหลก เชน การสอนโดยใชบทเรยนส าเรจปป การสอนแบบศนยการเรยนการสอน โดยใชโปรแกรม CAI เปนตน การวดผลและประเมนผล การวดผลและประเมนผลตามแนวการสอนทยดผเรยนเปนศนยกลาง จะนยมใช การวดและประเมนผลตามสภาพแทจรงในหองเรยน (Authentic Assessment) ทงนเนองจากการวดและประเมนผลตามสภาพทแทจรงในหองเรยน จะเปนการวดและประเมนผลทบอกถงระดบความร ความสามารถทเกดขนในตวผเรยนอนเนองมาจากการใหผเรยนไดลงมอปฏบตจนกระทงไดชนงานในรปแบบหนงออกมาในตอนสดทาย เทคนคทนยมใชตามแนว A.A ไดแกการใช Portfolio การใชแบบทดสอบความสามารถจรง (Authentic Test) การสงเกต การบนทกพฤตกรรม การสมภาษณเปนตน บทบาทของผสอนตามแนวการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง บทบาทของผสอนตามแนวการสอนน จะเปลยนไปจากเดม โดยมบทบาทใหมดงน 1. เปนผจดการ (Manage) เปนผก าหนดบทบาทใหผเรยนทกคนไดมสวนขเรวมท ากจกรรมตาง ๆ ทเหมาะสมกบความสามารถ ความสนใจของผเรยน 2. เปนผชวยเหลอและแหลงความร (Helper and resource) เปนผใหความชวยเหลอทางดานวชาการในยามทผเรยนตองการ อนจะชวยใหการเรยนรของผเรยนมประสทธภาพ 3. เปนผสนบสนนกระบวนการเรยนการสอน ใหการสนบสนนชวยเหลอดานสออปกรณค าแนะน า เพอใหผเรยนสามารถด าเนนกจกรรมไปไดอยางราบรน 4. เปนผตดตามตรวจสอบ คอยตรวจสอบกระบวนการท างาน ผลงานของผเรยน รวมทงการเรยนรทเกดขนในตวผเรยนเพอน าผลมาปรบปรงการเรยนการสอนตอไป บทบาทของผเรยนตามแนวการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง 1. เปนผลงมอกระท า ผเรยนจะตองด าเนนกจกรรมตาง ๆ ทผสอนจดเตรยมใหดวยตนเอง เพอผลในการเรยนร

Page 36: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 33

2. เปนผมสวนรวม ผเรยนจะตองเปนผมสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนการสอนทกขนตอน 3.เปนสมาชกของกลมผเรยน ผเรยนจะตองเปนผแลกเปลยนความร ประสบการณ ความคดเหน สรางความสมพนธกบผเรยนอน ๆ ในกลมเพอใหเกดการเรยนรทมประสทธภาพ 4. เปนผประเมน ผเรยนจะตองคอยตรวจสอบความกาวหนาในการเรยนรสงตาง ๆ ดวยการประเมนผลดวยตนเอง และผเรยนในกลม เปนตน 6.5 การสงเสรมศกยภาพการเรยนรโดยใชทฤษฎพหปญหา โฮเวรด การดเนอร นกจตวทยาชาวอเมรกน แหงมหาวทยาลยฮาวารด ไดท าการทดลองและวจยดานอจฉรยภาพของมนษยและคนพบทษฎพหปญหา จากการศกษาผใหญและเดกจ านวนมากและไดเขยนหนงสอ Frames of mind ในป 1983 ปญญานน การดเนอรอธบายวาคอ ความสามารถของมนษยในการแกปญหาหรอการท าอะไรสกอยางทมคณคาในสงคมเดยวหรอหลายสงคม การออกแบบผลผลตททนสมยในสถานการณธรรมชาต โดยความสามารถนนมสมองเปนฐานรองรบ

ทฤษฎพหปญญา กลาววา คนเรามอจฉรยะภาพหรอปญญาอยางนอย 8 ดาน และในคนหนงกม

ครบทง 8 ดาน เพยงแตวาจะมบางดานทเดนกวาดานอน ทงนขนอยกบชววทยาของบคคล สภาพแวดลอม ประวตศาสตร วฒนธรรม ครอบครวและการฝกฝนแตวยเยาว ปญญา 8 ดานมดงตอไปน (สรปจาก วนษา เรซ :2550, อาร สณหฉว: 2543 และสรศกด หลาบมาลา : 2541) 1. ปญญาดานภาษาและการสอสาร คอ มความสามารถสงในการใชภาษาอยางทใจตองการ เชน การพด การเขยน การใชค า การใชภาษาทซบซอน รวมถงความสามารถในการจดท าเกยวกบโครงสรางของภาษาเสยง ความหมายและเรองทเกยวกบภาษา เชน สามารถใชภาษาในการหวานลอมอธบายและอน ๆ มทกษะในการรบขอมลผานทางภาษาไดด 2. ปญญาดานตรรกะและคณตศาสตร หมายถง ความสามาถเขาใจของเหตและผล หรอความสามารถในการใชตวเลข ความไวในการเหนความสมพนธแบบแผนตรรกะวทยา การคดเชงนามธรรม การออกแบบและท าการทดลอง การคดเชงเหตผล การคาดการณ รจกจดหมวดหม จดประเภท สนนษฐาน สรป คด ค านวน ตงสมมตฐาน 3. ปญญาดานมตและการจนตภาพ หมายถง ความสามารถในการสรางภาพ 3 มต ของโลกภายนอกขนในจตใจของตนเอง มความสามารถในการมองพนท มองอะไรกเหนภาพในจนตนาการของเขา มความคดสรางสรรค

Page 37: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 34

4. ปญญาดานรางการและการเคลอนไหว มความสามารถสงในการใชรางกายของตนแสดงความคดความรสก ความสามารถในการใชมอประดษฐ และใชทกษะทางกาย ตลอดจนการจดทศนศกษา 5. ปญญาดานดนตร มความสามารถคดเปนดนตร สามารถฟงรปแบบ จ าได รได ปฏบตได รวมถงความไวในเรองจงหวะ ท านองเสยง ความสามารถในการเขาใจ วเคราะหดนตรได 6. ปญญาดานมนษยสมพนธและการเขาใจผอน มความสามารถสงในการเขาใจอารมณความคด ความรสก เจตนาของผอน มความไวในการสงเกต ภาษาทาทาง มความสามาถสงในการรถงลกษณะตาง ๆ ของสมพนธภาพของมนษยและสามารถตอบสนองไดเหมาะสมและมประสทธภาพ 7. ปญญาดานการเขาใจตนเอง มความสามารถสงในการรจกตนเอง รจกความสนใจ ความถนด ความสามารถ ตามความเปนจรง มจดออน จดแขงเรองใด รเทาทนอารมณ ความคด ความปรารถนาของตน สามารถฝกตนเอง เขาใจตนเอง ภมใจในตนเอง 8. ปญญาดานธรรมชาต ปญญาทมนษยใชแยกแยะธรรมชาต เชน พชกบสตว แยกประเภทพช สตว รวมทงความไวในการเขาใจลกษณะอน ๆ ของธรรมชาต เชน สภาพกอนเมฆ กอนหน เปนตน การดเนอร กลาววายงมปญญาดานอน ๆ ทตองศกษาใหลกซงตามความสามารถพเศษทอาจจะจดเปนปญญาดานตาง ๆ ไดอก เชน ดานจตวญญาณ ดานเพศ ดานอารมณขน ดานอาหาร ดานกลน ดร. เซง (Yin Cheong Cheng) จากสถาบนการศกษาของฮองกง ไดศกษาเพมเตมจากการดเนอรปละไดคดพหปญญาบรษทของตนขน มเชาวปญญาดานบรบทการเรยนร บรบทเทคนค บรบทเศรษฐกจ บรบทสงคม บรบทการเมอง และบรบทวฒนธรรม (สรศกด หลาบมาลา : 2543) จะเหนไดวาคนเราปญญาอยางนอย 8 ดาน แตละอาชพตองการปญญาแตละดานแตกตางกนจงควรพฒนาปญญาทง 8 ดานใหเกดแกนกศกษาเทาทจะมากไดในเดกแตละคน ปญญาหรออจฉรยะภาพสามารถสรางได มนษยเกดมาพรอมอจฉรยภาพมากมายหลายประการ ในตวคนหนงคนกมไดครบทกดาน ขนอยกบวาคนเราจะฝกฝนพฒนาดานไหนเปนพเศษ สมองคนเรามเซลลสมองเทากบไอนสไตน ดงนนไอนสไตนฉลาดแคไหนโดยทฤษฎเรากฉลาดไดเทานนเหมอนกน (วนษา เรซ : 2550 หนา 17) ปญญาหรออฉรยภาพสามารถสรางไดดวยการรจกหาขอมล คด จนตนาการ สรางพฒนาแบบแผนใหม ๆ ใหสมอง และผานการแกปญหาททาทาย เอาใจใสในสงทท า แสวงหาแนวทางทพฒนาใหดยงขนไปเสมอ โดยไมมค าวาท าไมไดในสมอง ลองท าในสงทไมเคยท า หาโอกาสสรางประสบการณ มมมอง ทกษะใหม ๆ ใหใชชวต ยงมประสบการณมากจะตอยอดไปสทกษะอน ๆ ในกลมเดยวกนไดมากขนใหมความคดกวางขวางขน ขอใหลงมอท าดวยหลกอทธบาท 4 อจฉรยะสรางไดจรง ๆ 6.6 การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem – based Learning) โดย รศ. มณฑรา ธรรมบศย สมยกอนคนเราเรยนรเพอการอยรอด แตสมยปจจบนโลกมความเจรญกาวหนาและมการแขงขนสงขน ปรชญาในการเรยนรจงตองเปลยนแปลงไป นกปราชญในอดตไดมการอภปรายโตแยงเรองการเรยนรมาเปนเวลานาน นบตงแตกรกมความเจรญทางวฒนธรรมสงสด เรอยมาจนกระทงศตวรรษท 19 และ

Page 38: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 35

20 การถกเถยงในเรองนกยงไมสนสด แตกเรมมแนวคดทชดเจนขน ในขณะทโลกมความสลบซบซอนมากขน การศกษาเกยวกบกระบวนการเรยนรของมนษยกยงคงด าเนนตอไป นกการศกษาตองน าค าวา การเรยนร (Learning) มาใหค าจ ากดความใหมซ าแลวซ าอก

ในศตวรรษท 20 นน แนวคดเรองการเรยนรทนกการศกษาน ามาอภปรายโตแยงกน สวนใหญจะมงไปทแนวคดของนกจตวทยา 2 กลมใหญ ๆ ไดแก กลมทฤษฎการเรยนรเชงพฤตกรรมนยม (Behaviorist learning) ซงเชอวาโลกของเรามความรอยมากมาย แตความรทสามารถถายโยงมายงผเรยนอยางเปนรปธรรมมเพยงจ านวนเลกนอยเทานน การเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอมการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนอง นกจตวทยาในกลมทไดรบการยอมรบมากทสด ไดแก สกนเนอร (Skinner) กบ กลมทฤษฎการเรยนรเชงพทธปญญานยม (Cognitive learning theory) ซงเชอวา ความรเกดจากปฏสมพนธระหวางโครงสรางทมลกษณะเฉพาะ (Particular Structure) กบสงแวดลอมทางจตวทยา (Psychological Environment) ของผเรยนแตละคน การเรยนรจะเกดขนกตอเมอผเรยนไดปรบเปลยนโลกภายในของตนเอง โดยอาศยกระบวนการปฏสมพนธทเกดจากการรบความรใหมเขาไปในสมอง หรอจากการปรบเปลยนความรเกาใหเขากบความรใหม นกจตวทยาทไดรบการยอมรบแนวคดมากทสดไดแก เพยเจท (Peaget)

แมวาแนวคดของนกจตวทยากลมพฤตกรรมนยมจะมอทธพลอยางมากตอการจดการศกษาในยคนน แตนกการศกษาทเขาใจแนวคดของนกจตวทยากลมพทธปญญานยมกมจ านวนเพมมากขนเรอย ๆ ในป ค.ศ. 1990 สหรฐอเมรกาไดประกาศใหทศวรรษตอไปเปน ทศวรรษของสมองและทศวรรษของการศกษา (The decade of brain and the decade of education) ผลจากการคนควาวจยเรองสมองท าใหนกการศกษารวา สมองมนษยมลกษณะเฉพาะทเปนของตนเอง สมองเปนแหลงของพฤตกรรม และเปนอวยวะทมความสลบซบซอนมากทสดในโลกหรอบางทอาจจะในกาแลกซของเรากได สมองของคนเราสามารถรบความรทเกดจากการศกษาไดทกอยาง (receive all education) แตเนองจากคนเรามสไตลการเรยนร (Learning Style) ทแตกตางกน ดงนน วธการเรยนรของแตละคนจงแตกตางกนไปดวย

นอกจากการคนควาเรองสมองแลว สหรฐอเมรกายงมการศกาวจยเชงปฏบตการเพอดแนวโนมและวสยทศนของหลกสตรทเหมาะสมกบผเรยนในศตวรรษท 21 กลมตวอยางมทงทเปนนกธรกจระดบชาต ผน าทางการศกษาและตวแทนจากรฐบาล ปนะมาณ 150 คน โครงการนใชเทคนค Delphi ในการศกษาและใชระยะเวลา 3 ป รายงานสวนหนงของวลสน (Wilson, 1991) สรปไดวา การเตรยมนกเรยนใหพรอมทจะเผชญกบความเปลยนแปลงในอนาคต จ าเปนตองปลกฝงนกเรยนใหมทกษะการคดแบบวจารณญาณ และทกษะในการตดสนใจ นกเรยนตองสามารถเขาถงขอมล และสามารถปรบแปลงขอมลเพอใชในการแกปญหาได โดยนกเรยนเหลานตองมลกษณะกลาเสยง เปนนกส ารวจ และเปนนกคดทรจกใหความรวมมอกบผอน รวมทงตองมการบรณาการหลกสตรเพอใหเกดกจกรรมแบบสหวทยาการ (Interdisplinary activity) ดวย

ในระยะหลายสบปทผานมา มทฤษฎการเรยนรใหม ๆ เกดขนหลายทฤษฎ แตทฤษฎการเรยนรทนกการศกษาสวนใหญใหความสนใจกนมากไดแก ทฤษฎการเรยนรแบบสรางสรรคนยม (Constructivist

Page 39: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 36

learning theory) ซงมแนวคดทสอดคลองกบการจดการศกษาในศตวรรษท 21 มากทสด คอเชอวา การเรยนรจะเกดขนเมอผเรยนไดสรางความรทเปนของตนเองขนมาจากความรทมอยเดม หรอความรทรบเขามาใหม ดวยเหตนหองเรยนในศตวรรษท 21 จงไมควรเปนหองเรยนทครเปนผจดการทกสงทกอยาง โดยนกเรยนเปนฝายรบ (Passive learning) แตตองใหผเรยนไดลงมอปฏบตเอง สรางความรทเกดจากความเขาใจของตนเองและมสวนรวมในการเรยนมากขน (Active learning) รปแบบการเรยนรทเกดจากแนวคดนมอยหลายรปแบบ เชน การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) การเรยนรแบบชวยเหลอกน (Collaborative learning) การเรยนรโดยการคนควาอยางอสระ (Independent investigation method) การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem based learning) เปนตน ส าหรบบทความน ผเขยนจะขยายความเฉพาะรปแบบ การเรยนรทใชปญหาเปนฐาน เทานน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน คออะไร? การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based learning หรอ PBL) เปนรปแบบการเรยนรทเกดขนจากแนวคดตามทฤษฎการเรยนรแบบสรางสรรคนยม (Constructivism) โดยใหผเรยนสรางความรใหม จากการใชปญหาทเกดขนในโลกแหงความเปนจรงเปนบรบท (Context) ของการเรยนร เพอใหผเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะหและคดแกปญหา รวามทงไดความรตามศาสตรในสาขาวชาทตนศกษาดวย การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจงเปนผลมาจากกระบวนการท างานทตองอาศยความเขาใจและการแกไขปญหาเปนหลก ถามองในเชงยทธศาสตรการสอน PBL เปนเทคนคการสอนแบบใหมทสงเสรมใหผเรยนไดลงมอปฏบตดวยตนเอง ท าใหผเรยนเกดทกษะในการคดวจารณญาณและคดสรางสรรค นกการศกษาจงสามารถน า PBL ไปใชเปนกรอบงาน (framework) เพอสรางเปนโมดล (module) รายวชา (course) โปรแกรม (Program) หรอหลกสตร (curriculum) ได ลกษณะทส าคญของ PBL กคอ ผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนรอยางแทจรง (student-centered learning)

การเรยนรเกดขนในกลมผเรยนทมขนาดเลก ครเปนผอ านวยความสะดวก (facilitator) หรอผใหค าแนะน า (guide) ใชปญหาเปนตวกระตนใหเกดการเรยนร ปญหาทน ามาใชมลกษณะคลมเครอ ไมชดเจน ปญหาหนงปญหาอาจมค าตอบไดหลายค าตอบ

หรอแกไขปญหาไดหลายทาง (illed-structure problem) ผเรยนเปนคนแกปญหาโดยการแสวงหาขอมลใหม ๆ ดวยตนเอง (self-directed learning) ประเมนผลจากสถานการณจรง โดยดจากความสามารถในการปฏบต (authentic assessment) การสอนโดยใชรปแบบ Problem-based Learning ไมใชการสอนแบบแกปญหา (Problem solving

method) มครจ านวนไมนอยทน าวธสอนแบบแกปญหาไปปะปนกบ PBL เชน สอนเนอหาไปบางสวนกอน

Page 40: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 37

จากนนกทดลองใหนกเรยนแกปญหาเปนกลมยอย แลวครกบอกวา “ฉนสอนแบบ PBL แลวนะ” ซงเปนความเขาใจผดอยางมาก เพราะการสอนแบบ PBL นน ปญหาทเกยวของกบศาสตรของผเรยนโดยตรงตองมากอน โดยปญหาจะเปนตวกระตนหรอน าทางใหผเรยนตองไปแสวงหาความรความเขาใจดวยตนเอง เพอจะไดคนพบค าตอบของปญหานน กระบวนการหาความรดวยตนเองนท าใหผเรยนเกดทกษะในการแกไขปญหา (Problem solving skill)

PBL มความเปนมาอยางไร การศกษาความเปนมาของ PBL สามารถยอนรอยอดตไปถงแนวคดของนกการศกษาในชวงแรกของศตวรรษท 20 จอหน ดวอ (John Dewey) นกการศกษาชาวอเมรกนซงเปนผตนคดวธสอนแบบแกปญหาและเปนผเสนอแนวคดวา การเรยนรเกดจากการลงมอท าดวยตนเอง (Learning by doing) แนวคดของดวอไดน าไปสแนวคดในการสอนรปแบบตาง ๆ ทใชกนอยในปจจบน แนวคดของ PBL กมรากฐานความคดมาจากดวอเชนเดยวกน PBL มการพฒนาขนครงแรกโดยคณะวทยาศาสตรสขภาพ (Faculty of Health Sciences) ของมหาวทยาลย McMaster ทประเทศแคนาดา ไดน ามาใชในกระบวนการตว (tutorial process) ใหกบนกศกษาแพทยฝกหด วธการดงกลาวนไดกลายเปนรปแบบ (model) ทท าใหมหาวทยาลยในสหรฐอเมรกาน าไปเปนแบบอยางบาง โดยเรมจากปลายป ค.ศ. 1950 มหาวทยาลย Case Western Reserve ไดน ามาใชเปนแหงแรกและไดจดตง หองทดลองพหวทยาการ (Multidisplinary Laboratory) เพอท าเปนหองปฏบตการส าหรบทดลองรปแบบการสอนใหม ๆ รปแบบการสอนทมหาวทยาลย Case Western Reserve พฒนาขนมานนไดกลายมาเปนพนฐานในการพฒนาหลกสตรของโรงเรยนหลายแหงในสหรฐอเมรกา ทงในระดบมธยมศกษา ระดบอดมศกษา และบณฑตวทยาลย ในชวงปลายทศวรรษท 60 มหาวทยาลย MaMaster ไดพฒนาหลกสตรแพทย (medical curriculum) ทใช PBL ในการสอนเปนครงแรก ท าใหมหาวทยาลยแหงน เปนทยอมรบและรจกกนทวโลกวาเปนผน า PBL (world class leader)

เรยนรสงทเรายงไมร

น าความรไปใช สงทเรายงไมรคออะไร

ปญหา

Page 41: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 38

มหาวทยาลยชนน าในสหรฐอเมรกาทน ารปแบบ PBL มาใชในการสอนมหลายแหง แตในยคแรก ๆ ไดน าไปใชกบหลกสตรของนกศกษาแพทย ซงเปนหลกสตรทผเรยนตองใชทกษะในการวเคราะหปญหาทางคลนกสงมาก โรงเรยนแพทยทมชอเสยงอยางเชนท Harvard Medical School และ Michigan State University, College of Human Medicine กไดน ารปแบบ PBL ไปใช ดวยเหตนจงท าใหโรงเรยนแพทยในมหาวทยาลยอน ๆ ทยงใชวธสอนแบบดงเดมหนมายอมรบรปแบบ PBL ในการสอนมากขน จนกระทงกลางป ค.ศ. 1980 การสอนโดยการใชรปแบบ PBL จงไดขยายออกไปสการสอนในสาขาอน ๆ ทกวงการวชาชพ เชน วศวกรรมศาสตร วทยาศาสตร คณตศาสตร ภาษาศาสตร สงคมศาสตร พฤตกรรมศาสตร เปนตน PBL จงเปนทนยมกนแพรหลาย และมการน าไปใชสอนตามมหาวทยาลยตาง ๆ มากขน ตวอยางมหาวทยาลยทน า PBL ไปใชในการเรยนการสอน อาทเชน Harvard, New Mexico, Bowman Gray, Boston, Illinois, Southern Illinois, Michigan State, Tufts, Mercer, Southern Illinois, Samford, Northwestern, Indiana and the University of Illinois, University of Hawaii, University of Missouri – Columbia, University of Texas – Houston, University of California – Irvine, University of Pittsburgh, University of Delaware, เปนตน นอกจากมหาวทยาลยในสหรฐอเมรกาแลว มหาวทยาลยของประเทศแทบทกสวนของโลกกใหความสนใจในการน ารปแบบ PBL ไปใชสอนในโรงเรยนแพทยและโรงเรยนวชาชพ (Medical and professional school) ตวอยาง เชน มหาวทยาลย Maastricht ทเนเธอรแลนด, มหาวทยาลย Newcastle, Monash, Melbourne ทออสเตรเลย, มหาวทยาลย Aalborg ทเดนมารก, มหาวทยาลยในประเทศแคนาดา องกฤษ ฝรงเศศ ฟนแลนด อฟรกาใต สวเดน ฮองกง สงคโปร เปนตน ความนยม PBL ในการสอนทตางประเทศนนสามารถเหนไดชดเจนจากการเชอมโยงเครอขายการเรยนรของมหาวทยาลยตาง ๆ ทใช PBL ในการสอนเหมอนกนทางอนเตอรเนตและจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) โดยมการเผยแพรทงต ารา เอกสาร และบทความจ านวนมาก มผลงานวจยทเผยแพรเฉพาะสวนบทคดยอและงานวจยทงฉบบเปนรอยเรอง แตจะเปนผลการวจยสาขาแพทยมากทสด มวารสารเฉพาะชอ The Journal of Clinical Problem – based Learning มการจดตงศนยเพอการวจยและการเรยนการสอน (The Center for Problem-based Learning) นอกจากนยงมการประชมทางวชาการและการประชมเชงปฏบตการ (Conferences and Workshops) ทกป บางแหงจดปละหลายครง ส าหรบปนและปหนายงมการจดประชมทมหาวทยาลยอกหลายแหง เชน ท University of Hongkong, Maastricht University of Singapore เปนตน การท PBL สามารถพฒนาประสทธภาพในการเรยนรของผเรยนไดเปนอยางด ท าใหองคกรและมลนธหลายแหงบรจาคเงนใหแกมหาวทยาลย ตวอยางเชน เมอป ค.ศ. 1998 Pew Charitable Trusts ไดบรจาคเงนให University of Delaware เปนจ านวนเงนถง 615,000 เหรยญสหรฐ เพอใหมหาวทยาลยหาแนวทางปฏรปหลกสตรและรายวชาทยงใชการสอนในรปแบบเดม ( traditional instruction) ใหเปนหลกสตรการสอนแบบ PBL ส าหรบในประเทศไทยนน การสอนโดยใชรปแบบ PBL ยะงไมแพรหลาย เทาทส ารวจดพบบทความทมผเขยนเกยวกบเรองนไมมากนก แตกมมหาวทยาลยบางแหงทสงเสรมและได

Page 42: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 39

ทดลองน า ไปใชบ า งแลว อย า ง เ ชน จฬาลงกรณมหาวทย าลย มหาวทย าลย เกษตรศาสต ร มหาวทยาลยขอนแกน เฉพาะมหาวทยาลยเชยงใหมทมการพฒนารปแบบ PBL ในการสอนรวมกบผสอนจากมหาวทยาลย Stanford และ Vanderbuilt ส าหรบฟ เขยนเองนน เมอไดอานผลงานวจยและบทความจากประสบการณในการสอน PBL ของผสอนในโรงเรยนและมหาวทยาลยในตางประเทศแลวเกดความรสกทงมาก จงไดทดลองท าวจยในชนเรยนโดยใชรปแบบ PBL ในการสอนบาง สวนผลการวจยคงจะไดมโอกาสน าเสนอในฉบบตอ ๆ ไป การสอนโดยใช PBL ตางจากการสอนรปแบบอนอยางไร? วดส (Woods, 1985) ไดแบงการสอนออกเปน 3 กลมใหญ ๆ คอ การสอนโดยใชครเปนฐาน (teacher - based) ใชต าราหรอสอการสอนเปนฐาน (text or media based) และใชปญหาเปนฐาน (problem – based) หากน า PBL ไปเปรยบเทยบวธการสอนกลมอนทใชฐานในการสอนตางกน จะเหนถงความรบผดชอบในการเรยนร (learning responsibility) ของครและผเรยนทแตกตางกน ดงเปรยบเทยบใหเหนในรปแบบของตาราง

ปจจยการเรยนร การสอนโดย ใชครเปนฐาน

การสอนโดย ใชต าราเปนฐาน

การสอนโดย ใชปญหาเปนฐาน

ก า ร จ ด เ ต ร ย มสภาพแวดลอมในการเรยนรและสอการสอน

ครเปนผ เตรยมการและเปนผน าเสนอ

ครเปนผเครยมการและเปนผน าเสนอ

- ครเปนผน าเสนอสถานการณการเรยนร - นก เรยนเปนผ เ ลอกสอการเรยนร

การจดล าดบการเรยนร

ครเปนผก าหนด นกเรยนเปนผก าหนด นกเรยนเปนผก าหนด

การจดเวลาในการท าแบบฝก/ ปญหา

ค ร ให แ บบ ฝ กห ดหลงจากเสรจสนการสอน

ค รน า เ สนอ ส อก า รสอนตงแตตน แตจะใชส อ ต า ม ล า ด บ ข อ งเนอหา

ครน าเสนอปญหากอนเสนอสอการสอนอน ๆ

ความเปนมออาชพ ครแสดงภาพลกษณความเปนมออาชพ

ครแสดงภาพลกษณความเปนมออาชพไดไมเตมท

ครไมแสดงภาพลกษณความเปนมออาชพ

การประเมนผล ค ร จ ด ท า แ บ บประเมนและเปนผ ประเมน

ค ร อ า จ ใ ห น ก เ ร ย นประเ มนตนเองสวนหนง

นกเรยนเปนผประเมนตนเอง

การควบคม ครควบคมนกเรยน นกเรยนควบคมตนเอง นกเรยนควบคมตนเอง

Page 43: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 40

หากมองโดยภาพรวมแลว PBL เปนรปแบบการสอนทสามารถน ามาใชในการพฒนาคณภาพการเรยนรของผเรยนทดมากทสดวธหนง เพราะสอดคลองกบแนวการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 คอ ท าใหผเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห คดแกปญหา และคดอยางสรางสรรคผเรยนมสวนรวมในการเรยนและไดลงมอปฏบตมากขน นอกจากนยงมโอกาสออกไปแสวงหาความรดวยตนเองจากแหลงทรพยากรเรยนร ทงภายในและภายนอกสถานศกษา ในสวนของผสอนกจะลดบทบาทของการเปนผควบคมในชนเรยนลง แตผเรยนจะมอ านาจในการจดการควบคมตนเอง สวนจะหาความรใหมไดมากหรอนอยแคไหนกแลวแตความประสงคของผเรยนเนองจากผเรยนเปนฝายรบผดชอบการเรยนรของตนเอง การทผเรยนตองหาความรอยางตอเนอง ท าใหการเรยนรเปนกระบวนการตลอดชวต (lifelong process) เพราะความรเกาทผเรยนมอยแลวจะถกน ามาเชอมโยงใหเขากบความรใหมตลอดเวลา จงท าใหผเรยนเปนคนไมลาหลง ทนเหตการณ ทนโลก และสามารถปรบตวใหเขากบสงคมโลกในอนาคตไดอยางด แนวคดเกยวกบการเรยนโดยใชปญหาเปนฐาน http://www.kroobannok.com/view.php?article_id=5880 การเรยนโดยใชปญหาเปนฐาน เปนกระบวนการเรยนรโดยใชปญหาเปนตวกระตนใหผเรยนตงสมมตฐาน สาเหต และกลไกของการเกดปญหานน คนควาความรพนฐานทเกยวของกบปญหา เพอจะน าไปสการแกปญหาตอไป โดยผเรยนอาจจะไมมความรในเรองนนๆ มากอน แตอาจใชความรทผเรยนมอยเดมหรอเคยเรยนมา วธการเรยนรตามแนวทางทมลกษณะทส าคญ คอ 1. เรยนรความรพนฐานทเกยวของของปญหานน ๆ เนนกระบวนการคดอยางมเหตผลและเปนระบบ 2. เนอหาวชาจะเปนลกษณะของการบรณาการ (Integration) โดนผสมผสานเนอหาของหลาย ๆ วชา เขาดวยกน 3.เรยนเปนกลมยอย โดยมอาจารยประจ ากลม (Facilitator) เปนผสนบสนนและกระตนผเรยนตองรวมกนสรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยนรใหเกดขนในกลม 4. การเรยนรและการคนควาหาความรตามวตถประสงคทตนเองหรอกลมตงไว (self-directed learning) ขนตอนของการเรยนโดยใชปญหาเปนฐาน Step 1 อธบายค าศพทหรอขอความทไมเขาใจ ท าความเขาใจกบศพทหรอความหมายตาง ๆ ของค าจากปญหาทให ผเรยนตองพยายามหาค าตอบใหชดเจนโดยอาศยความรพนฐานของสมาชกในกลม หรอจากเอกสารต าราตาง ๆ Step 2 อธบายวาเปนปญหาอะไร จบประเดนขอมลทส าคญหรอปญหาใหถกตอง

Page 44: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 41

Step 3 ระดมสมอง (Brain storm) โดยพยายามตอบค าถามหรอสาเหตทมาของปญหาทอธบายไวใน Step 2 ใหมากทสดเทาทจะมากได Step 4 วเคราะหปญหา (Analyzing the problem) พยายามหาเหตผลทจะอธบายปญหาหรอขอมลทพบพรอมกบตงสมมตฐานทสามารถเปนไปได ในการอธบายหรอหาสาเหตทมาของปญหานน ๆ โดยลองพยายามใชความรเดมทผเรยนมอยหรอเคยเรยนมาแสดงความคดเหนอยางมเหตผล จดล าดบความส าคญของสมมตฐาน Step 5 ก าหนดวตถประสงคการเรยนร / สรางประเดนการเรยนร เพอคนควาขอมลทอธบายหรอพสจนสมมตฐานทตงไว Step 6 คนควาหาความรหรอขอมลดวยตนเอง พรอมทงประเมนความถกตองโดยอาศยสอการเรยนรตาง ๆ Step 7 รายงานผลการศกษาตอกลม (Reporting) น าความรทไดมาวเคราะห อธบายแกไขสมมตฐานทตงไว สรปเปนขอสรปและหลกการทไดจากการศกษาปญหา เพอแลกเปลยนเรยนรในกลมยอย การเรยนการสอนแบบ PBL เปนการเรยนการสอนอกรปแบบใหมทผสอนสามารถน าไปใชจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะการคดของผเรยน นวตกรรมแนววธสอน นวตกรรมวธสอนเปนแนวจดการสอนทจะน ามาใชสอนเพอใหการเรยนการสอนบรรล ตามจดประสงคในการจดการเรยนร แนววธการสอนและเทคนคตาง ๆ เพอน ามาใชสอนทเหมาะสมกบวชาทสอน มเทคนควธการตาง ๆ คอ เทคนค Jigsaw เปนเทคนคการเรยนรแบบรวมมอ เพอใหนกศกษาไดเรยนรการท างานเปนทม มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. ผสอนแบงเนอหาทจะเรยนเทากบจ านวนสมาชกในกลมของนกศกษา 2. จดกลมนกศกษาเปนกลม กลมละประมาณ 4-5 คน 3. ใหนกศกษาแตละกลมรบผดชอบในการศกษาหวขอยอย ๆ ของเนอหา 4. ใหนกศกษาทศกษาหวขอยอยเดยวกนมารวมกนเปนกลมใหมเพอรวมอภปราย ซกถามใหมความรความเขาใจชดเจนยงขน 5. ใหนกศกษากลมใหมแยกยายกลบไปกลมเดมของตน แลวผลดกนอธบายความรทไดรบใหเพอนในกลมฟง 6. นกศกษาในกลมท าแบบทดสอบยอยเพอวดความรความเขาใจ น าคะแนนของสมาชกกลมแตละคนมารวมกนเปนคะแนนของกลม เทคนค STAD (Student Teams Achievement Divisions) เปนเทคนคการเรยนร แบบรวมมอ มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ

Page 45: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 42

1. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาดวยตนเอง 2. แบงกลมนกศกษากลมละ 4-6 คน ใหมความสามารถคละกน 3. แบงหนาทในกลม ศกษาและท ากจกรรมในใบงาน 4. นกศกษาท าแบบทดสอบเพอวดความรความเขาใจ 5. นกศกษาแตละกลมจดท าคะแนนการพฒนา เทคนค TGT (Team Games Tournament) เปนเทคนคการเรยนรแบบรวมมอ ใชกบการเรยนการสอนทตองการใหนกศกษาไดสนกสนานและกระบวนการกลม มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาดวยตนเอง 2. แบงกลมนกศกษากลมละ 4-6 คน ใหมความสามารถคละกน 3. นกศกษาเตรยมความพรอมใหสมาชกกลมโดยการซกซอมความรความเขาใจ ซกถามปญหาทตงขนเอง 4. จดการแขงขนระหวางกลม โดยสงชอผเขาแขงขน 5. ประกาศผลการแขงขน ชมเชยนกศกษาทชนะ เทคนค GI (Group Investigation) เปนเทคนคการเรยนรแบบรวมมอ สามารถใชสนอในวชาหลกไดทกวชา มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาดวยตนเอง 2. แบงนกศกษาออกเปนกลม กลมละ 2-3 คน ใหมความสามารถเทากน 3. แบงเรองทศกษาออกเปนหวขอยอย ๆ แบงเปนใบงานท 1 ท 2 ท 3 ฯลฯ 4. นกศกษารวมกนท ากจกรรมในใบงาน 5. แตละกลมน าเสนอรายงานหนาชน เทคนค NHT (Numbered Heads Together) เปนเทคนคการเรยนรแบบรวมมอ ใชกบการสอนวชาหลก และกจกรรมพฒนาตนเองได มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาดวยตนเอง 2. แบงกลมนกศกษากลมละ 4-6 คน ใหมความสามารถคละกน 3. ผสอนแจกใบงาน 4. ใหนกศกษาแตละกลมซกซอม ทบทวนปญหาจนสมาชกในกลมเขาใจค าตอบ 5. ผสอนถามค าถามนกศกษาในกลมโดยเรยกนกศกษาคนใดคนหนงตอบค าถาม 6. ชมเชยนกศกษากลมทมสมาชกตอบไดมากทสด เทคนค Buzzing เปนเทคนคการสอนทใชกลมยอย เปนการสอนโดยการระดมความคดของทกคนในกลม มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. แบงนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2. ผสอนแจกใบความร

Page 46: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 43

3.นกศกษาชวยกนระดมความคด สมาชกรวมกนอภปราย 4. ใหนกศกษาสรปความคดทเปนเอกฉนท เทคนค UCEFAS (Ultimate Current Effect Facto Alternative Solution) เปนเทคนคการสอนแบบการคดแกปญหา สามารถใชสอนไดทงเดกเลกและเดกโต โดยใหนกศกษาหาปญหาทว ๆ ไปทพบเหนอยเสมอ มขนตอนการจดกจกรรม คอ 1. แบงนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2.นกศกษาแตละกลมรวมกนก าหนดปญหาเกยวกบเรองทเรยน 3. นกศกษาแตละกลมรวมกนก าหนดสภาพทตองการใหเกดขน 4. นกศกษาแตละกลมรวมกนก าหนดอภปรายถงสภาพปจจบนของปญหา 5. นกศกษาแตละกลมรวมกนก าหนดวเคราะหผลกระทบจากปญหา 6. นกศกษาแตละกลมรวมกนก าหนดวเคราะหสาเหตทท าใหเกดปญหา 7. นกศกษาแตละกลมรวมกนก าหนดวเคราะหคดหาทางเลอกในการแกปญหา 8. นกศกษาแตละกลมรวมกนก าหนดวเคราะหทางเลอกในการแกปญหา เพอรวมกนคดเลอกหาวธการทเหมาะสมทสด เทคนค หมวก 6 ใบ เปนเทคนคการสอนแบบตงค าถามเปนการสอนเพอพฒนาการคดส าหรบนกศกษาทกระดบ มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. แบงนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2. แบงกลมนกศกษาใหคด ดงน กลมท 1 ตงค าถามใหคด(สขาว) กลมท 2 ถามความรสก (สแดง) กลมท 3 ตรวจสอบหาผลกระทบ (สด า) กลมท 4 หาขอด (สเหลอง) กลมท 5 หาทางเลอกในการพฒนา (สเขยว) กลมท 6 โครงสรางกระบวนการคด 3. กลมสรปแผนการด าเนนโครงการ เทคนค Storyline Method เปนเทคนคการสอนแบบบรณาการ ใชสอนไดกบนกศกษาทกระดบชน เปนการจดกจกรรมทสามารถพฒนากระบวนการกลม มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. ผสอนวเคราะหเนอหาทเรยน 2. แบงกลมนกศกษาเพอใหนกศกษาท างานรวมกน 3. จดกจกรรมตามเนอเรองทก าหนดเปนตอน ๆ โดยใชค าถามหลกเปนตวก าหนดกจกรรมการเรยนร 4. ก าหนดฉาก ตวละคร วถชวตและเหตการณ

Page 47: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 44

“ชงรอย ชงลาน” เปนเทคนคการสอนแบบการเลนเกมส ใชสอนในวชาหลกไดและใชสอนไดทกระดบ มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ

1. แบงนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาดวยตนเอง 3. แตละกลมตงค าถามจากเรองทอาน กลมละ 10 ค าถาม เปนลกษณะค าถาม “จรงหรอไม” 4. นกศกษาคดเลอกพธกรชาย 1 คน หญง 1 คน 5. พธกรคดเลอค าถามจากกลมตาง ๆ ประมาณ 10-15 ค าถาม 6. พธกรเรมรายการ ใหแตละกลมชวยกนคดหาค าตอบ 7. ถากลมใดตอบผด ใหกลมตอบถกเปนผเฉลย 8. แตละกลมชวยกนบนทกคะแนนทได

“แชมเปยนเกม” เปนเทคนคการสอนแบบเลนเกม เปนวธการสอนใหเกดความรและความสนกสนานในการเลนเกม ใชจดสอนไดทกระดบชน มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ

1. แบงนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2. แจกใบความรใหนกศกษาดวยตนเอง

3. นกศกษาตงค าถามกลมละ 10 ค าถาม 4. ใหนกศกษาสงตวแทนออกมาตอบค าถาม 1 คน 5. ใหนกศกษาเลอกพธกร 1 คน คดเลอกค าถาม 10 ขอ 6. แบงกลมการแขงขนออกเปน 2 กลม 7. นกศกษาเลอกบคคลทจะตอบค าถาม ถาตอบถกไดเปนคะแนนกลม 8. เปลยนกลมถามค าถาม เลอกบคคลทตอบค าถามโดยไมซ ากน 9. ผใดตอบถกจะไดเปนคะแนนเกบเปนคะแนนสะสมของกลม

“เกมจารชน” เปนเทคนคการสอนแบบเลนเกม ใชสอนไดทกระดบชน สอนใหไดคดหาค าหรอขอความทมความหายตอจากค าทนกศกษาใบ ใหไดค าตอบ มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. แบงนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2. แตละกลมใหสงตวแทนออกมาใบค า พดไดครงละ 1 ค า มโอกาส 3 ครง โดยก าหนดไมใหพดค าในเฉลย 3. ผสอนแจกบตรค าใหทละกลมใบค า 4. กลมใดตอบไดเกบเปนคะแนนกลม “ส ตอ ส Family Game” เปนเทคนคการสอนแบบการเลนเกม ใชสอนวชาหลกได และเปนการเลนเกมเหมาะกบนกศกษาทกระดบ มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. แบงกลมนกศกษาออกเปน 8 กลม 2. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาไดศกษา โดยซกซอมผทออกมาตอบค าถามกลมละ 1 คน

Page 48: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 45

3. สงตวแทนกลมละ 1 คน แยกเปน 2 ทม ทมละ 4 คน 4. ผสอนถามปญหา 5. นกศกษาตอบปญหาทละคนถาคนใดตอบผดจะเปลยนทมตอบและคะแนนจะตกเปนของฝายตรงขาม “เธอถามฉน ฉนถามเธอ” เปนเทคนคการสอนแบบตงค าถาม เปนการพฒนากระบวนการจดจ าจากเรองทไดเรยนหรอประสบการณเดม มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. แบงกลมนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาไดศกษา 3. แตละกลมใหรวมกนเขยนค าถาม เพอวดความรกลมละ 15 ค าถาม 4. แตละกลมน าค าถามของกลมไปใหกลมอนหาค าตอบ โดยก าหนดระยะเวลาทจ ากด 5. แตละกลมหาค าตอบจากค าถามของกลมอน บทเรยนหนาเดยว เปนเทคนคการสอนแบบเพอนชวยเพอน เปนกระบวนการกลม มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. แบงกลมนกศกษาออกเปนกลม ๆ ละ 6-8 คน 2. ผสอนแจกใบความรใหนกศกษาไดศกษา และท าบทเรยนหนาเดยว แบงเปนสวน ๆ ดงน 2.1 ภาพน าเขาสบทเรยน 2.2 เนอหา 2.3 แบบทดสอบ 3. ใหแตละกลมน าบทเรยนหนาเดยวไปใหเพอนแตละกลมศกษา 4. ใหแตละกลมคนหาค าตอบของค าถาม และตรวจสอบความถกตองตามเฉลย 5. ผสอนทดสอบความร เทคนคการส ารวจความร เปนเทคนคการสอนแบบพฒนากระบวนการคด สามารถกระตนใหนกศกษาเกดกระบวนการคดวนจฉยหรอคดวเคราะห มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร คอ 1. แบงกลมนกศกษาออกเปนกลม กลมละ 6-8 คน 2. ผสอนน าเสนอสถานการณทมความขดแยง 3. ใหนกศกษาแตละกลมระบขอเทจจรงในเหตการณ 4. ใหนกศกษาแตละกลมวนจฉยเกยวกบความรสกของแตละบคคลในเหตการณ และใหเหตผลถงพฤตกรรมนน ๆ 5. ใหนกศกษาแตละคนบรรยายประสบการณเดมของนกศกษาทคลายคลงกบเหตการณ 6. ใหนกศกษาแตละคนเปรยบเทยบความรสกของตนเองกบบคคลในเหตการณ 6.7 วธสอนโดยใชกรณตวอยาง (Case Study Method)

Page 49: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 46

แนวคด การสอนโดยใชกรณตวอยางเปนวธสอนทใชกรณหรอเรองตาง ๆ ทเกดขนจรงมาดดแปลงเพอใหผเรยนไดศกษา วเคราะห เพอใหเกดการเรยนรอยางกวางขวาง ท าใหผเรยนไดรจกวธการคด วธการน าขอมลตาง ๆ มาประกอบการพจารณาในการตดสนเรองหนงเรองใด ลกษณะส าคญ การเรยนการสอนโดยใชกรณตวอยางเปนการวเคราะหถามตอบโดยการตงประเดนค าถามกรณทยกมาเปนตวอยาง คอ กจกรรมทรวบเอาการบรรยาย อภปราย การโตวาทและบทบาทสมมตเขามาไวในกระบวนการเรยนรทงหมด วตถประสงค 1) เพอเปนกจกรรมทผเรยนมโอกาสไดแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน 2) เพอใหผเรยนไดแกปญหาและตดสนใจอยางมเหตผล 3) เพอใหผเรยนรจกคดอยางเปนระบบ 4) เพอฝกใหผเรยนรจกรบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน จ านวนผเรยน การสอนโดยใชกรณตวอยางใชสอนผเรยนทงชนเรยนหรออาจจะแบงเปนการศกษารายบคคลแบบยอยกได ทงน ขนอยกบปญหาหรอวตถประสงคของการเรยน บางครงมวตถประสงคเพอใหผเรยนทงชนศกษาในกรณเดยวกนหรอบางครงตองการใหผเรยนแตละคนไปศกษากรณทตวเองสนใจ ระยะเวลาการสอน โดยใชกรณตวอยางจะใชเวลามากนอยเพยงใด ขนอยกบวตถประสงคและกรณทยกมาเปนตวอยางเพอศกษา ลกษณะหองเรยน หากเปนการศกษากรณเดยวโดยทกคนท าพรอมกนกจดชนเรยนในลกษณะปกต แตถาตองการแบงกลมเพอศกษากรณรายบคคลแตกตางกนกตองจดชนเรยนเปนกลม ๆ ตามจ านวนกลมทแบง ลกษณะเนอหา เนอหาทใชสอนโดยใชกรณตวอยางนนสามารถสอนไดในทกเนอหา แตถาเปนเรองราวเหตการณประจ าวน ขอมลขาวสารบานเมองและความเปนไปของโลกกจะเหมาะกบวชาภาษาสงคมศกษา วทยาศาสตร ศลปะ วรรณคด แตผสอนกสามารถทจะดดแปลงหรอเลอกกรณทมาศกษาไดกบทกวชา บทบาทผสอน 1) ผสอนเปนผเตรยมกรณตวอยางจากขอมลขาวสาร สอ เรองราวเหตการณตาง ๆ 2) ผสอนเปนผน าเสนอกรณใหผเรยนไดทราบหรออาจจะมอบใหผเรยนเปนการสมมตขนกได 3) ผสอนตองตงค าถามย วยใหผเรยนเกดความคดวเคราะหและเชอมโยงกรณตวอยางนนกบเรองราวอน ๆ 4) ผสอนและผเรยนอภปรายเรองราวของกรณตวอยางนน 5) ผสอนใหผเรยนสรปแนวคดทไดจากกรณตวอยาง บทบาทผเรยน 1) น าเสนอกรณตวอยาง

Page 50: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 47

2) ชวยกนอภปราย วเคราะห 3) ชวยกนสรปแนวคดทได 4) น าผลทไดไปใชเชอมโยงกบวชาอน ๆ ตอไป ขนตอนการสอน ขนน า ผสอนเปนผเตรยมกรณตวอยางทสอดคลองกบจดมงหมายทตองการใหเกดกบผเรยนแลวใชค าตอบกระตนใหผเรยนคดและตอบค าถาม ทงนขนอยกบผสอนอาจจะเตรยมสอตาง ๆ มาชวยกได เชน วดทศน ภาพยนต หนงสอพมพ วารสาร ฯลฯ เพอใหผเรยนเหนภาพพจนเดนชดขน ขนน าเสนอ ผสอนน าเสนอประเดนหลงกรณตวอยาง ถาเปนผเรยนน าเสนอผสอนกควรตองมการสงไวลวงหนา ทงนการน าเสนอกรณตวอยาง อาจจะใชสอทเตรยมมาหรออาจจะใชเปนบทบาทสมมตหรอสถานการณจ าลองกได ขนอภปราย ผสอนและผเรยนชวยกนอภปราย วเคราะห กรณทเกดขนนน ขนสรป ผเรยนชวยกนสรปแนวคดหรอประเดนทได สอการสอน เมอสอนโดยใชกรณตวอยาง ในการน าเสนอกรณตวอยางจะใชสอหลากหลายรปแบบ เชน วดทศน หนงสอพมพ รปภาพ กราฟฟก หรอบทบาทสมมต ฯลฯ การวดและประเมนผล ผสอนจ าเปนทจะตองวดและประเมนผลโดยดจากการตอบค าถามวาผเรยนตอบค าถามตรงประเดนหรอไม ผเรยนเอาใจใสวเคราะหเรองราวทเกดขนอยางไร สรปเปนอยางไร

ขอดและขอจ ากด

ขอด ขอจ ากด - ท าใหผเรยนไดมโอกาสแสดงความคดเหนและแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน - ผเรยนไดเกดทกษะในการคดวเคราะห - ผเรยนไดรจกวธแกปญหาและการตดสนใจ - ท าใหผเรยนเชอมนในตนเอง - ท าใหผเรยนไดรจกรบฟงความคดเหนของผอน

- หากใชกบกลมผเรยนมากเกนไป ผเรยนกจะแสดงออกไมทวถง - หากผสอนขาดทกษะในการตงค าถามกระตนบรรยากาศของการเรยนรกเกดไดยาก - ถาผเรยนไมรวมมอ ไมกระตอรอรนกจะท าใหผลการเรยนไมเปนไปตามทก าหนดไว

การปรบใช เมอสอนโดยใชกรณตวอยางเพอเนนผเรยนเปนส าคญ

1) พยายามเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงออกใหมากทสด 2) ควรเลอกกรณตวอยางทผเรยนรจกและเขาใจพอสมควร เพอจะไดวเคราะหและตอบ

ค าถามได

Page 51: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 48

3) กรณตวอยางทด คอ กรณตวอยางทใกลเคยงกบผเรยนเองหรอเปนกรณตวอยางทก าลงเปนทสนใจ 6.8 วธสอนโดยใชการสาธต (Demonstration Method) แนวคด เปนวธสอนทผเรยนไดรบประสบการณใกลเคยงกบประสบการณตรงมากทสด ซงเปนการสอนทผสอนแสดงใหดหรอผเรยนมโอกาสกระท าดวยตนเอง ท าใหมการเรยนบรรลวตถประสงคและตรงกบแนวคดของกรวยประสบการณท เอดกา เดล ไดกลาวไวดงน ลกษณะส าคญ วธสอนแบบสาธตเปนกจกรรมทใหผเรยน ประสบการณ แนวทาง เชน การฟง การด การสมผสแตะตอง ซงเปนประสบการณทใหการเรยนรคอนขางสมบรณ วตถประสงค 1. ใหผเรยนไดรบรหลาย ๆ ดาน เชน ทางตา ห จมก ลนและการสมผส 2. มงใหผเรยนไดรบประสบการณกวางขน 3. ใหผเรยนไดเขาใจล าดบขนตาง ๆ และสามารถสรปผลได 4. เปดกจกรรมทสามารถปฏบตไปพรอมกบวธสอนวธอน ๆ ดวยได จ านวนผเรยน การสาธตเปนการแสดงใหด การลองท าหรอผเรยนไดมโอกาสปฏบต ดงนนการจดกลมผเรยนตองไมมากเกนไป เชน 5-7 คน หรอนอยกวา อยางไรกตามการจดกลมผเรยนจ านวนเทาใดขนอยกบจดมงหมาย วธการสาธต สถานท หรออปกรณทใชประกอบการสาธต ระยะเวลา ระยะเวลาของการสาธตขนอยกบจดมงหมายของการจดเนอหาเรองราวทจะสาธตเปนส าคญ หากมขนตอนและเนอหามาก การสาธตกตองใชเวลานานหรออยทวธการสาธต บางอยางผลของการสาธตตองอาศยเวลานานจงจะเหนผลทเกดขน แตกจกรรมสาธตบางเรองสามารถเนนผลไดในทนท ลกษณะหองเรยน การสอนแบบสาธตอาจแบงลกษณะของหองเรยนหรอสถานทได 3 รปแบบคอ 1. การสาธตในหองทดลอง กระบวนการสาธตในลกษณะนจะตองอาศยอปกรณตาง ๆ ในหองทดลอง เชน การสาธตเรองราวทางวทยาศาสตร การผสมสารเคม ซงตองใชความละเอยดออนและขนตอน ผสาธตตองรและเขาใจกระบวนการสาธตเปนอยางด เพราะรปแบบการสาธตวธนบางครงหากท าผดพลาดอาจจะเกดเรองเสยหายได 2. การสาธตในหองเรยน รปแบบการสาธตวธนอาจจะเปนการสาธตเรองราวตาง ๆ ของบทเรยนทม ไมจ าเปนตองท าในหองทดลอง และบางครงกไมตองใชอปกรณมากมาย เชน การสาธตวธการ การสาธตทายน เดน นง การสาธตทากราบไหวทถกตอง เปนตน 3. การสาธตนอกหองเรยน การสาธตรปแบบนอาจจะตองใชสถานทนอกหองเรยน เชน สนามกฬา หรอในแปลงสาธตทางการเกษตร เปนกจกรรมทตองอาศยสถานทหรอบรเวณกวางขวางกวาหองเรยน ลกษณะเนอหา รปแบบการสอนแบบสาธตสามารถใชไดกบเนอหาในทกวชา ท งนขนอยกบวตถประสงคของการสอน และผสอนวเคราะหแลว การใชกจกรรมการสาธตจะชวยใหผเรยนเขาใจไดด

Page 52: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 49

ทสด เชน การทดลองวทยาศาสตร การสาธตวธการประกอบอาหาร หรอการสาธตการเลนกฬา หรอการออกก าลงกายในทาทถกตอง ฯลฯ จะสงเกตไดวาเปาหมายของการสอนแบบสาธตคอ ตองการใหผเรยนไดเนนกระบวนการของเรองหนงเรองใด เพอทผเรยนจะไดน าไปปฏบตได บทบาทผสอน วธสอนแบบสาธตสวนใหญจะเปนบทบาทของผสอนมากกวาผเรยน ทงนการสอนแบบสาธตจะมลกษณะใกลเคยงกบการแสดงโดยตองการท าใหด และการบอกใหเขาใจ บางครงเรองทสาธตนนอาจจะมขนตอนหรอตองอาศยความช านาญการในการท าหรอบางครงเครองมอหรออปกรณทใชในการสาธตนนมราคาแพง หรอแตกหกช ารดงาย ผสอนจงตองเปนผท าเสยเอง อยางไรกตามการสาธตทดนนผเรยนตองมสวนรวมดวย โดยเฉพาะหากการเรยนการสอนเนนอยทตวผเรยน ผเรยนตองมโอกาสไดสาธตดวยตนเองใหมากทสดเพอใหไดประสบการณตรง บทบาทของผเรยน วธสอนแบบสาธตโดยทวไป ผเรยนจะมบทบาทนอยเปนเพยงผดและผฟง อาจจะมสวนรวมในการชวยเหลอเลก ๆ นอย ๆ เทานน แตการสาธตทดตองเปดโอกาสใหผเรยนเขามามสวนรวมมากทสด ยงถามโอกาสไดรบประสบการณตรงดวยคอ มโอกาสไดปฏบตภายหลงการสาธตดวยแลว กยงท าใหเกดการเรยนรมากขน ขนตอนการสอน กอนการสาธต มขนตอนปฏบตดงน 1. การก าหนดวตถประสงค ของการสาธตใหชดเจนวาการสาธตนนมวตถประสงคอยางไรการสาธตบางอยางเปนการสาธตกระบวนการเพอใหผเรยนเขาใจกระบวนการขนตอน เชน การสาธตขนตอนการยงลกโทษ การสาธตการเตะตะกรอ และการสาธตบางเรองตองการสาธตใหเกดผลตามทตองการ เชน การสาธตในหองทดลอง 2. การเตรยมการ ผสอนตองเตรยมวสดอปกรณในการสาธต เตรยมขนตอนการสาธต ซงวธการเตรยมทถกตอง คอ ตองลองสาธตดกอน เปนการตรวจสอบวา ขนตอนเหลานนถกตองหรอไม หากเกดปญหาใด ๆ ขนกมโอกาสแกไขไดกอน ขณะท าการสาธต ผสอนควรอธบายหรอบรรยายใหผเรยนเขาใจเสยกอน โดยเฉพาะควรจะบอกวตถประสงคของการสาธตใหผเรยนไดทราบ หลงจากนนจงน าเขาสการสาธต โดยการอธบายใหฟงหรอใชสอตาง ๆ อาจจะเปนสไลดประกอบค าบรรยายหรอวดทศน หรอวธการทผสอนทวไปใชคอ การใหผเรยนไดศกษามากอน โดยใหไปอานเอกสาร หนงสอ หรอคนควาเรองราวทสาธตนนกอน กจะท าใหการสาธตด าเนนไปไดอยางรวดเรวและผเรยนเขาใจไดชดเจนในขณะสาธตตองด าเนนการสาธตไปตามขนตอนทก าหนดไว อาจจะสลบดวยการบรรยายแลวสาธต วธทจะท าใหบรรยากาศการสาธตเปนไปดวยความตนเตน ควรเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการสาธตตลอดเวลา อาจจะเปนการถามน า กระตนหรอใหผเรยนชวยสาธตเรองราวบางเรองทมความสลบซบซอนหรอมขนตอนยงยาก ผสาธตกตองสาธตหลาย ๆ ครง หรอใหผเรยนท าตามไปดวยเปนขน ๆ ผสอนจะตองชน าหรอเนนย าในสวนทส าคญตลอดเวลา ดงนนการวางแผนสาธตจ าเปนตองเตรยมตวมาเปนอยางด

Page 53: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 50

ภายหลงการสาธต เมอการสาธตจบลงแลว การย าเนนเรองราวทสาธตไมวาจะเปนการสาธตกระบวนการหรอสาธตผสอนกตองใหมการสรป ทงนผดหรอผเรยนเปนผสรปเอง โดยมการอภปรายแลกเปลยนกน หรอบางครงการจดกาจจะจบลงดวยการสรปโดยวดทศน หรอสไลด ประกอบเสยง โดยการสอบถาม แจกแบบสอบถาม แบบทดสอบ ทงนอยทระยะเวลาทเหลอ สอการสอนแบบสาธต การสอนแบบสาธตกเชนเดยวกบวธการสอนแบบอน ๆ ทสามารถน าสอในรปแบบตาง ๆ มาใชได แตสวนใหญการสาธตนนหากเปนการสาธตทไมใชวสด อปกรณใด ๆ ตวผสอนจะเปนสอทส าคญ ดงนนผลของการสาธตจะบรรลตามวตถประสงคหรอไมจงขนอยกบผสอน แตแนวทางทจะใหการสอนแบบสาธตเนนผเรยนเปนส าคญ การออกแบบการสอนแบบสาธตซงตองใหผเรยนมบทบาทมากขน จงตองใหผเรยนมบทบาทตงแตกอนการสาธตจนกระทงหลงการสาธต การวดและประเมนผล การสอนแบบสาธตสวนใหญผสอนหรอผสาธตจะมบทบาทในการประเมนอาจจะโดยการสงเกต วเคราะหค าตอบวาผเรยนเขาใจหรอไมเพยงใด แตการประเมนทดคอการใหผเรยนไดท าแบบทดสอบหรอแบบสอบถาม

ขอดและขอจ ากด

ขอด ขอจ ากด - ท าใหผเรยนไดรบประสบการณตรง - ท าใหผเรยนเขาใจงายและจดจ าเรองทสาธตไดนาน - ท าใหผเรยนรวธการแกปญหาไดดวยตนเอง - ท าใหประหยดเงนและประหยดเวลา - ท าใหผเรยนเกดความคดสรางสรรค

- หากผเรยนมจ านวนมากเกนไปกอาจท าใหการสงเกตไมทวถง - ถาผเรยนเตรยมการมาไมดเมอเวลาสาธตวนไปวนมาหรอสาธตไมชดเจนกท าใหไดผลไมด - ถาการสาธตนนเนนทผสอนโดยผเรยนไมมโอกาสไดปฏบตเลยผเรยนอาจจะไดประสบการณนอย - บางครงการสาธตทเยนเยอกท าใหเสยเวลา

การปรบใช การสอนสาธตโดยเนนผเรยนเปนส าคญ ขนเตรยมการสาธต ผสอนตองเตรยมการใหดไมวาการเตรยมเนอหา บทบาทการสาธตสวนใหญจะเปนของผสอนแตเนอหาหรอจดมงหมายในสวนใดทตองการใหผเรยนเกดทกษะ ทศนคต บทบาทในสวนนนจะเนนทผเรยนมากกวาผสอน การเตรยมกระบวนการ เตรยมสอทสาธตและเตรยมกจกรรมทจะสาธตตองสอดคลองกบวตถประสงคทก าหนดไว เมอสาธตจบแลวควรมการวางแผนวาจะท ากจกรรมอะไรตอไป โดยใหผเรยนมสวนรวมมากทสด ขนการสาธต ผสอนควรใชวธการสอสารสองทาง คอ มทงผสาธตเปนคนท า แตในบางครงกใหผเรยนมสวนชวยสาธต อธบายหรอตอบค าถาม ผสาธตควรใชสออน ๆ ทเราความสนใจไดมากกวาค าพด

Page 54: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 51

ประกอบ เชน ของจรง ของตวอยาง แผนโปรงใส สไลดหรอภาพฉาย ภาพนงหรอภาพเคลอนไหวบนจอในขณะสาธตจะตองเนนตองย า การทใหผเรยนไดมโอกาสตอบสนอง (Feedback) ตลอดเวลา เชน การซกถาม การอธบายเสรม การไดมกจกรรมเสรมอน ๆ เชน การแสดงบทบาทสมมต สถานการณจ าลอง การเลนเกม ผสาธตพยายามใหผดมสวนรวมมากทสด ทส าคญผสาธตตองมความสามารถทจะตองจงใจใหผเรยนตดตามตลอดเวลา การจงใจท าไดหลายวธ เชน การถามตอบ การใหเพอนชวยเพอน ชวยเสรมซงกนและกน เปนตน ภายหลงการสาธต ผเรยนควรมโอกาสท ากจกรรมเสรมอน ๆ ทจะชวยเนนย าเรองราวทไดเหนการสาธตมาเพอท าใหผเรยนเกดความเชอมนในเรองทเรยนและจ าไดนาน 6.9 วธสอนโดยใชสถานการณจ าลอง (Simulation Method) แนวคด การสอนโดยใชสถานการจ าลองเปนการสอนทอาศยการจ าลองสถานการณจรงมากท สดโดยการยกสถานการณนนมาไวในชนเรยน เพอใหผเรยนมความรและความเขาใจวาในความเปนจรงเรอง ๆ นนเปนอยางไร ลกษณะส าคญ การสอนโดนใชสถานการณจ าลองเปนการจดสภาพแวดลอมเลยนแบบของจรงหรอใหใกลเคยงกบสภาพของจรง แลวใหผเรยนไดเขาไปอยในสถานการณนนจรง ๆ เพอฝกแกปญหาและการตดสนใจ วตถประสงค 1) เพอใหผเรยนไดเรยนรการแกปญกาในสถานการณใกลเคยงของจรงมากทสด 2) เพอใหผเรยนไดเขาใจวาในสถานการณจรง ๆ น นเปนอยางไร และเขาใจในสถานการณเหลานนหากเกดขนในชวตจรง จ านวนผเรยน การสอนโดยการใชสถานการณจ าลองนนจะใชกบผเรยนจ านวนเทาใดกไดตามสถานการณหรอเหตการณทก าหนดขน ทงนขนอยกบจดมงหมายของบทเรยนและเวลาทมอยซงถาผเรยนมมากกควรก าหนดวานกศกษากลมใดจะเปนผเขาสสถานการณจ าลองกลมทเหลอกเปนผสงเกตการณและผ ด ระยะเวลา การสอนโดยใชสถานการณจ าลองจะใชระยะเวลาเทาใดอยทเนอหาและวตถประสงคของบทเรยน ลกษณะหองเรยน การสอนโดยสถานการณจ าลองจะแตกตางจากบทบาทสมมตเพราะบทบาทสมมตเปนเพยงบทบาทของผแสดง แตสถานการณจ าลองตองมบรรยากาศและสภาพแวดลอมเหมอนของจรงมากทสด ดงนนอาจจะตองสรางสถานการณ เหตการณ สถานท และจ าลองใหใกลเคยงของจรง อาจจะตองดดแปลงหองเรยนใหเปนสถานการณทตองการ

Page 55: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 52

ลกษณะเนอหา การสอนแบบสถานการณจ าลอง สามารถใชจดกจกรรมไดทกวชา เชน วชาสงคมศกษา วชาภาษาไทย วชาภาษาองกฤษ หรอประสบการณในวชาวทยาศาสตร แมแตวชาคณตศาสตร ทงนอยทการวางแผนและการออกแบบของผสอน บทบาทของผสอน 1) เปนผเตรยมการสอนสถานการณจ าลอง โดยสรางขนใหสอดคลองกบวตถประสงคของบทเรยนหรอผสอนอาจจะพาผเรยนไปในสถานการณจ าลองแทกได 2) ผสอนกบผเรยนอาจจะรวมกนก าหนดสถานการณทเกดขน โดยการพดคย ผสอนกบผเรยนอาจจะรวมกนก าหนด ซกถาม อภปราย 3) ผสอนก าหนดขนตอนและบทบาทของผแสดงทงหมด และอาจจะตองซกซอมท าความเขาใจกบผแสดงกอนการสรางสถานการณจ าลอง บทบาทของผเรยน 1) ผเรยนอาจจะรวมกบผสอนก าหนดสถานการณจ าลองและก าหนดบทบาทของผเรยนแตละคน 2) รวมกนสรางและแสดงบทบาทในสถานการณจ าลองนน 3) ผเรยนเปนผวเคราะหสถานการณจ าลอง สรปขอคดและสงทไดจากสถานการณจ าลองนน ขนตอนการสอน ขนเตรยม ผสอนแจงวตถประสงคใหผเรยนไดทราบและชวยกนก าหนดประเดนและสถานการณทจะจ าลองขน ก าหนดกจกรรมทจะปฏบต พรอมทงก าหนดบทบาทของผเรยนทงหมด ขนน าเสนอ ผเรยนจะเขาสสถานการณและกจกรรมตามทก าหนดไว โดยมผสอนคอยควบคมดแล ทงนใหผเรยนอยในกตกาตามทก าหนดไว ในขณะทด าเนนกจกรรมกตองมการบนทกสถานการณไวตลอดเวลา ขนสรป ผสอนและผเรยนชวยกนสรปสงทไดจากสถานการณจ าลองนน โดยการวเคราะหเหตการณ วเคราะหกระบวนการและแนวคดทได พรอมกบสรปวาจะน าไปใชชวตจรงตอไปไดอยางไร สอการสอนเมอใชสถานการณจ าลอง การสอนแบบสถานการณจ าลองนนอาจจะตองใชสอหลากหลายชนดดวยกน เชน ผแสดงของจรง ของจ าลองอน ๆ ทใชในการสรางสถานการณจ าลองนน การวดและประเมนผล การสรางสถานการณจ าลองนน ผสอนจ าเปนทจะตองวดและประเมนวากจกรรมทด าเนนไปบรรลผลเพยงใด ผเรยนมสวนรวมมากนอยเพยงใด ผเรยนไดอะไร ในขนวเคราะหและสรปนนผลออกมาเปนอยางไร

ขอดและขอจ ากด

ขอด ขอจ ากด - เ ปนกระบวนการ ทท า ใหผ เ ร ยนได เ ร ยน รสถานการณจรง ๆ ไดมากทสด

- การสอนโดยใชสถานการณจ าลองจะตองเตรยมการเปนอยางด หากการเตรยมการจะท าให

Page 56: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 53

ขอด ขอจ ากด - เปนการสอนทเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมและไดกระท า รวมท งไดรบประสบการณทหลากหลายดวย - ท าใหผเรยนไดใชทกษะหลาย ๆ ทางและท างานรวมกบผอนได - ส รางบรรยากาศสนกสนาน ท า ใหผ เ ร ยนเพลดเพลน

กจกรรมมอปสรรค - บางครงการสอนโดยใชสถานการณจ าลองตองใชเวลามาก - ผสอนตองมประสบการณในสถานการณจ าลองนนมากเพราะหากผสอนขาดประสบการณ เมอเกดปญหาขนจะไมสามารถแกปญหาไดหรอจะไดผลไมตรงกบวตถประสงคทก าหนด - การสอนโดยใชสถานการณจ าลอง จะตองไดรบความรวมมอจากผเรยน หากผเรยนไมรวมมอกจะท าใหกจกรรมตดขดไมบรรลตามทวางไว

การปรบใช การสอนโดยใชสถานการณจ าลองเพอเนนผเรยนเปนส าคญ 1) ในการท ากจกรรมสถานการณจ าลองนน ยงใหผเรยนมสวนรวมมากเทาใดกตรงกบแนวคดการสอนโดยยดผเรยนเปนส าคญ 2) การเตรยมการดกจะสงผลใหกจกรรมสถานการณจ าลองบรรลผลด 3) ในขนวเคราะหและขนสรป เปนขนตอนทส าคญทสด ในกจกรรมสวนนควรใหผเรยนม 6.10 การเรยนรโดยใชการแสดงละคร (Dramatization) การใชละครการศกษา (Educational Drama) หรอละครทใชในการศกษา (Dram-in-Education) หรอละครสรางสรรค (Creative Drama) เพอการพฒนาเดกและเยาวชนนน มประวตความเปนมาทตอเนองอยในหลายประเทศ เชน สหรฐอเมรกา องกฤษ แคนนาดา ออสเตรเลย และญปน แตประเทศทมการบกเบกและน าเอาละครมาใชในการศกษาในระบบอยางจรงจงนนคอ ประเทศสหรฐอเมรกา องกฤษ และแคนนาดา ทศวรรษท 1930 (พ.ศ. 2473-2483) เปนยคมดทางเศรษฐกจในสหรฐอเมรกา แตกเปนยคทชาวอเมรกนเรมตงค าถามเกยวกบเรองของวฒนธรรมและการศกษา เปนยคทพฒนาการของละครสรางสรรคเปนไปดวยความรวดเรวและราบรน วนนเฟรด วอรด ไดท าการทดลองกจกรรมดานละครในหองเรยนหลาย ๆ แบบ และมการบนทกการทดลองเหลานอยางเปนระบบ ในทสด ต ารา “Creative Dramatics” กถอก าเนดขนในป 1930 และตามมาดวยหนงสอ “Playmaking with Children” ในป 1947 หนงสอทงสองเลมยงคงใหความรพนฐานในเชงทฤษฎอนเปนประโยชนตอการใชละครสรางสรรคในหองเรยนจวบจนทกวนน แนวทางของวอรดมลกษณะเฉพาะตวดงน คอ

Page 57: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 54

1. มการฝกทกษะใหกบผเรยนอยางเปนล าดบขนตอนจากงายไปยาก โดยเรมตนจากการแสดงออกดวยทาทางการเคลอนไหวและการใชทาใบ และฝกทกษะทยากขนคอดานการแสดงเปนตวละครโดยการใชภาษาพด จนสามารถแสดงละครพดสดไดในทสด 2. ใชวรรณกรรมในการเปนวตถดบส าหรบการท ากจกรรมละครสรางสรรค 3. มการวเคราะหตวละครเพอท าใหผเรยนเขาใจในสภาวะทตวละครตองเผชญ 4. ผสอนหรอผน ากจกรรมท าหนาทของผชแนะ 5. การแสดงละครเปนสงทจ าเปนและส าคญอยางยง 6.11 การสอนแบบ CIPPA Model C – Construct การใหผเรยนสรางความรดวยความรดวยตนเอง โดยการศกษาคนควาหาขอมล ท าความเขาใจ คดวเคราะห แปลความ ตความ สรางความหมาย สงเคราะหขอมล และสรปเปนขอความร I – Interaction การใหผเรยนไดมปฏสมพนธตอกน แลกเปลยน และเรยนรขอมล ความคด ประสบการณ ซงกนและกน P – Participation คอ การใหผเรยนมสวนรวมทงในดานรางกาย อารมณ ปญญาและสงคมในการเรยนรใหมากทสด P – Process and Product การใหผเรยนไดเรยนรกระบวนการ และมผลงานจากการเรยนร A – Application การใหผเรยนน าความรทไดไปประยกตหรอใชในชวตประจ าวน 6.12 การศกษาเปนรายบคคล (Individual Study) ผสอนหรอผเรยนเปนผก าหนดหวขอปญหา หรอโครงงานตามสาระการเรยนรทก าหนด โดยผเรยนตองศกษา วเคราะห สรปอางองและสรปขอความรบนพนฐานของการวเคราะห และประเมนผลกระบวนการ ผสอนตองใชเทคนคการประเมนในดานการใหขอมลปอนกลบและการตรวจแกงาน โดยใสไวในสอทผเรยนใช หรอใชรวมกนไปกบกระบวนการเรยนรของนกศกษา ผสอนมบทบาทชวยใหผเรยนไดพฒนาทกษะและนสยการเรยนรอยางอสระ โดยจดสงแวดลอมในชนเรยนใหสงเสรมความเปนอสระใหผเรยนมนใจในตนเอง อยากรอยากเหนและปรารถนาทจะเรยนร โดยผสอนอาจจดชนเรยนเปนศนยการเรยน จดชดกจกรรมการเรยนร (Learning Activity Packages) การศกษาเปนรายบคคล สามารถปบใชไดในหลาย ๆ สถานการณ ตงแตการเรยนในชนเรยนทมผสอนคอยควบคม จนถงการฝกทกษะการศกษาคนควาในหองสมดทผเรยนตองก ากบการเรยนรของตน โดยหวขอทศกษาจะเปนไปตามขอก าหนดของรายวชาหรอไมกได ผสอนอาจใชวธนกบผเรยนงหองเรยน กบกลมหรอกบผเรยนแตละคนกได กจกรรมทผสอนสามารถเลอกใชใหผเรยนปฏบตในการศกษาเปนรายบคคล ไดแก รายงานการระดมพลงสมอง การคนควาอยางอสระ เรยงความ การแกปญหา การเรยนเสรม โครงงาน การตดสนใจ

Page 58: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 55

ศนยการเรยนแบบจ าลอง คสญญา ชดกจกรรมการเรยนร การท านตยศาร การสบคนคอมพวเตอรชวยสอน ชดการสอนเกม การมอบหมายงานเปนรายบคคล 6.13 การจดการเรยนการสอนแบบเนนการปฏสมพนธ (Interactive Instruction) เนนการอภปราย การแบงปนความร การแลกเปลยนความคดเหน การถาม – ตอบ และการท างานกลมยอยแบบรวมมอกนเพอกระตนใหผเรยนมปฏกรยาและตอบสนองตอความร ประสบการณและความคดเหนของผสอนและเพอน ๆ ผเรยนจะไดฝกการจดระบบความคด การโตแยงอยางมเหตผลและการพฒนาทกษะทางสงคม กจกรรมทใชในการจดการเรยนการสอนแบบเนนการปฏสมพนธ การโตวาท กลม Buzz การอภปราย การระดมพลงสมอง การเรยนแบบรวมมอ การประชมแบบตาง ๆ กลมแกปญหา กลมตดบทบาทสมมต 6.14 การจดการเรยนการสอนแบบเนนประสบการณ (Experiential Instruction) เปนวธการสงเสรมการรบความรจากประสบการณ และการสะทอน (Reflection) ความคดเหนทมตอสงตาง ๆ ทงดานเทคนค วธการปฏบตของผเรยนแตละบคคล และกระบวนการเรยนร ผเรยนจะไดตรวจสอบการเรยนรของตน และไดรบประสบการณดานอารมณ ความรสก ทจะน ามาปรบความรสก เจตคต และคานยมของตน ประสบการณทผเรยนไดรบจากการเรยน เกม(Game) ละคร(Action or Dramatization) บทบาทสมมต(Role-Play) สมภาษณ(Interviewing) 6.15 การจดการเรยนการสอนแบบรวมมอ (Cooperative Learning) เนนการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนใหแกผเรยนไดเรยนรรวมกนเปนกลมเลก ๆ แตละกลมประกอบดวยสมาชกทมความร ความสามารถแตกตางกน แตละคนมสวนรวมอยางแทจรงในการเรยนรและในความส าเรจของกลม ทงโดยการแลกเปลยนความคดเหนการแบงปนทรพยากรการเรยนร รวมทงการเปนก าลงใจแกกนและกน คนทเรยนเกงจะชวยเหลอคนทออนกวา สมาชกในกลมไมเพยงแตรบผดชอบตอการเรยนของตนเองเทานน หากแตจะตองรวมรบผดชอบตอการเรยนรของเพอนสมาชกทกคนในกลม ความส าเรจของแตละบคคลคอความส าเรจของกลม องคประกอบหลกของการเรยนแบบรวมมอ 1. การพงพาอาศยกนในทางทด (Positive Interdependence) 2. การสรางทมในการท างาน (Team formation)

Page 59: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 56

3. ความรบผดชอบ (Accountability) 4. ทกษะทางสงคม (Social Skills) 5. โครงสรางและการจดโครงสรางการเรยนร (Structures and Structuring of Learning) ประโยชนของการเรยนแบบรวมมอ (Advantages of Cooperative Learning) นกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนดกวาการเรยนแบบอน สรางความสมพนธทดระหวาง สมาชกทกคนมโอกาสคด พด แสดงออก แสดงความคดเหน ลงมอกระท าอยางเทาเทยมกน เสรมใหนกศกษารจกชวยเหลอซงกนและกน ท าใหรจกรบฟงความคดเหนของผอน การรวมคด การระดมความคด สงเสรมทกษะทางสงคม สงเสรมทกษะการสอสาร ทกษะการท างานเปนกลม สามารถท างานรวมกบผอนได การเรยนแบบรวมมอสามารถน ามาใชไดกบการเรยนรทกวชาและทกระดบช น และจะมประสทธผลยงกบกจกรรมการเรยนรทมงพฒนาผเรยนในดานการแกปญหา การก าหนดเปาหมายในการเรยนร การคดแบบหลากหลาย การปฏบตภารกจทซบซอน การเนนคณธรรม จรยธรรม การเสรมสรางประชาธปไตยในชนเรยน ทกษะทางสงคม การสรางนสยความรบผดชอบรวมกนและความรวมมอภายในกลม 6.16 การเรยนการสอนแบบเพอนชวยเพอนพฒนาการเรยนร (Friends help Friends) กจกรรมเพอนชวยเพอนเปนโอกาสใหนกศกษาเรยนเกง เกดความภมใจในตนเอง มเมตตา รจกมน าใจชวยเหลอผทออนแอกวาหรอผทเรยนรไดชากวาและนกศกษาเรยนออนไดรบความชวยเหลอใหบรรลเปาหมายพรอมเพอนในเวลาทก าหนด วธจดกจกรรม 1. สมาชกในกลมม 4-6 คน ก าหนดหนาทของแตละคนในกลมใหชดเจน 2. นกศกษาแตละกลมท ากจกรรมทได รบมอบหมาย โดยมการชวยเหลอระหวางเดกเกงหรอเดกออนทเกบตว ไมชอบพดหรอแสดงออก โดยก าหนดเกณฑการท างานรวมกน เชน ศกษาใบความร อภปราย ซกถาม และน าเสนอความร 3. สมาชกแตละกลมแขงขนกนท างานใหมประสทธภาพ และรวดเรวเพอเปนกลมตวแทนของหองในการรบการตรวจสอบ แกไข ละรบรองความถกตองจากผสอน 4. สมาชกทไดรบการรบรองความถกตองของชนงานแลว แยกยายกนไปดแล ตรวจสอบ แกไข และรบรองความถกตองแกกลมอนๆ ตอไป ประโยชน 1. สงเสรมใหผเรยนไดมโอกาสชวยเหลอซงกนและกน 2. นกศกษาทเกงไดมโอกาสพฒนาศกยภาพของตนเอง

Page 60: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 57

3. นกศกษาทเรยนออนหรอนกศกษาทไมกลาแสดงออกไดรบความชวยเหลอ ดแลอยางใกลชดจากสมาชกในกลม 4. นกศกษาทกคนมความรบผดชอบ 5. นกศกษาไดฝกความเปนผน า 6. มบรรยากาศการเรยนทสนกสนาน การจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ บรณาการ หมายถง การน าศาสตรตาง ๆ ทมความสมพนธเกยวของกนมาผสมผสานกนเพอประโยชนในการด าเนนการ การจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ จงเปนการน าเอาความรสาขาวชาตาง ๆ ทสมพนธกนมาผสมผสานกน เพอใหการจดการเรยนการสอนเกดประโยชนสงสด การเรยนการสอนแบบบรณาการจะเนนองครวมของเนอหา มากกวาองคความรของแตละรายวชา และเนนทการสรางความรของผเรยนมากกวาการใหเนอหาโดยตวผสอน ลกษณะส าคญของการบรณาการ 1. เปรการบรณาการระหวางความรและกระบวนการเรยนร 2. เปนการบรณาการรระหวางพฒนาการทางดานความรและทางดานจตใจ 3. เปนการบรณาการระหวางความรและการปฏบต 4. เปนบรณาการระหวางสงทอยในหองเรยนกบสงทเปนอยในชวตจรง 5. เปนบรณาการระหวางวชาตาง ๆ

ประเภทของบรณาการ แบบสหวทนาการ (Interdisciplinary) ก าหนดหวขอ (Theme) ขนมาน าความรจากวชาตาง ๆ มาเชอมโยงใหสมพนธกบหวเรองนน บางครงเรยกการบรณาการแบบนวา สหวทยาการแบบมหวขอ (Thematic Interdisciplinary Studies) หรอสหวทยาการแบบเนนการประยกตใช (Application – First Approach) แบบพหวทยาการ (Multidisciplinary) เปนการน าเรองทจะตองการบรณาการไปสอดแทรก (Infusion) ในวชาตาง ๆ บางครงเรยกการบรณาการแบบนวา การบรณาการแบบเนนเนอหา (Discipline-First Approach) 6.17 การจดการเรยนรโดยใชเทคโนโลย แนวคดการจดการเรยนการสอนโดยใช ICT โดย ชด บญญา ปญหาการจดการเรยนการสอนในอดตทผานมาและมกกลาวถงอยจนทกวนนกคอ - ผสอนไมเปลยนพฤตกรรมการสอน

Page 61: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 58

- ขาดผสอนเฉพาะวชา - ขาดสออปกรณการสอน George L. Ekol (อางใน [email protected]: [email protected]) ไดเสนอการเขาถงการใช ICT เพอการเรยนการสอนของโรงเรยนไว 4 ระยะ (Approach) ไดแก สมผส (Emerging) ประยกตใช (Applying) แพรขยาย (Infusing) เปลยนรางแปลงรป (Transforming)

Emerging Applying Infusing Transforming 1. ระยะสมผส ไดแก การเรมจนการน า ICT เขาใช ดวยการซอหารบบรจาค ทงตวคอมพวเตอรและซอฟแวร ในขนน ทงผบรหารและผสอนเรมตนคนควาความเปนไปไดในการใช ICT ในการบรหารและการใชหลกสตร 2. ระยะประยกต โรงดรยนใดทมความประทบใจใน ICT กถอวาไดเรมตนเขาสวธน ผสอนใช ICT ในการท างานประจ าวน ผสอนปรบหลกสตรเพอเพมการใช ICT ในการสอนการเรยนคณตศาสตร แตผสอนยงคงเปนผมอ านาจ (Dominate) ในกระบวนการเรยน 3. ระยะแพรขยาย มการน าคอมพวเตอรไปใชในหองทดลอง หองเรยน ผสอนคนควาวธใหมทจะใช ICT เพอการเปลยนแลงผลผลตของตนใหมคณภาพและแสดงออกถงความเปนมออาชพยงขน หลกสตรเรมบรณาการเพอใหเกดการน าไปใชในโลกของความเปนจรง 4. ระยะเปลยนรางแปลงรป ในระยะน ICT ถกบรณาการเขาไปใชในชวตประจ าวนอยางมออาชพชวยเพมผลผลตสวนบคคล หลกสตรจงเปนหลกสตรทใชนกศกษาเปนศนยกลาง (Child Centered) มการบรณาการการเรยนการสอนทน าไปสการประยกตใชจรง George L. Ekol ไดกลาวถงระดบความเขมขนของการใชประโยชนจาก ICT ไว 4 ระดบ ซงเขาปรบมาจากแบบแผนการจดการระดบความเขมขนของการเรยนการสอนทใช ICT ของ UNESCO, 2002 ไว ดงน

Page 62: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 59

ระดบท 1 คนพบเครองมอ ICT (Discovering ICT Tools) ระดบน ผสอนและนกศกษาคนพบวา ICT คอ อะไร น ามาใชประโยชนอะไรไดบางระดบนถอวาเปนระดบอานออกเขยนได ใชทกษะ ICT พนฐานเปน ระดบนสอดรบกบ ระยะสมผส ของการเขาถง ICT ระดบท 2 เรยนรวธการใช ICT (Learning how to use ICT Tools) ระดบนเปนระดบทผสอนและนกศกษาเรมใชประโยชนจาก ICT อยางหลากหลายและเชอมโยงกบการเขาถง ICT ในระยะการประยกตใช ระดบท 3 เขาใจวาจะใช ICT อยางไร เมอไร ทจะชวยใหบรรลวตถประสงคทตองการ (Understanding How and When to use ICT Tools to achieve particular purpose) ระดบน บงบอกถงความสามารถจ าแนกแยกแยะไดวา ICT จะชวยอะไรไดบาง สามารถเลอกใชเครองมอ ICT ไดเหมาะสมกบงานทจะท า หรอปญหาทตองการแกไข ระดบท 4 เปนผเชยวชาญในการใช ICT (Specializing in the use of ICT tools) ระดบนเปนระดบของความเชยวชาญใน ICT ในระดบนนกศกษาจะเรยนวชา ICT ซงชวยใหเกดความเชยวชาญหลกจากเรยนจบแลว นกศกษาจะกลายเปนมออาชพทหางไกลความรการใชประโยชนจาก ICT โดยทวไป หลกการแนวคด หลกการแนวคดในการจดการเรยนการสอนมอย 4 ประการคอ การสรางสภาพแวดลอมทใชเวบไซตเปนพนฐานการจดการเรยนร การเรยนรโดยใชงานเปนฐานและการเรยนรโดยไมมการสอนและการบรณาการเทคโนโลยเพอการสอน 1. กระบวนทศนเกา – ใหม

Spectalizing in the use of ICT tools

Understandeing How and

When to use ICT Tools to

achieve particular purpose

Learning how to use

ICT Tools

Discovering

ICT Tools

Page 63: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 60

การใชเทคโนโลยทมประสทธภาพ สามารถชวยเปลยนแปลงกระบวนการทศนในการจดการศกษาในปจจบนไดดวยกระบวนการทศนตามท http://wikipedia.org.wiki/Technology_Integration ไดเสนอไวดงน

กระบวนทศนเกา กระบวนทศนใหม - การสอนทมผสอนเปนศนยกลาง - การกระตนความรสกหรอการรบรเชงเดยว - พฒนาการดานเดยว - ใชสออยางเดยว - สรางงานทเชอมโยง - ใหขอมล - การเรยนจากการรบร - ใหความจรง ความร - ตอบสนองสงกระตน - เชอมโยง ใชบรบทจ าลอง

- การจดการเรยนรทนกศกษาเปนศนยกลาง - การกระตนความรสกทหลากหลาย - สรางงานจากความรวมมอ - แลกเปลยนขอมล - กระตอรอรนและการแสวงหาความรเปนฐาน - วเคราะห วจารณ ตดสนใจ - เชงรก วางแผนไวแลว - สภาพจรง บรบทของโลกทเปนจรง

การสรางสภาพแวดลอมทใชเวบไซตเปนฐานการจดการเรยนร (Web Based Environment) วารสารนานาชาต CEEOL (Informatics Education – an International Journal, Issue Vel 5/2006 อางใน http://ceeol.com ) รายงานวา สไตลการสอนของผสอนและการเรยนรของนกศกษาทไมสอดคลองตองการมผลใหนกศกษาเครยดไปจนถงลมเหลวในการเรยนรของนกศกษา ความสมดลระหวางสไตลการสอนของผสอนและการเรยนของนกศกษาจนเปนสงส าคญ เมอมการเนนกระบวนการเรยนรเปนรายบคคล การเรยนโดยใชเวบไซตเปนฐานจงเปนโอกาสทดทเปนโอกาสใหนกศกษามทางเลอกในการเรยนรไดหลายทาง ในการศกษาพบวา นกศกษามหลายประเภท แตละประเภทเรยนรและรบประสบการณตาง ๆ แตกตางกนแตผลการเรยนรไมตางกนเพอตอบสนองการเรยนรทตางกนจงมการพฒนาเวบไซตส าหรบการเรยนรของนกศกษา 2. การเรยนรโดยไมมการสอน ในชวตจรงมการเรยนรทเกดขนจากการอยากเรยนอยากรดวยตนเองในสงทตนเองอยากรอยากเรยนมากมายจากแหลงเรยนรตาง ๆ ทงจากหนงสอ เอกสาร ต ารา บคคล สถานท หากความรตองการทแทจรงของนกศกษาทงความรทเกยวของกบเนอหาสาระตามหลกสตรโดยตรง หรอมสวนเกยวของ แลวจดหนงสอต ารา หรอแหลงเรยนรทงทเปนสถานท บคคล ตลอดจนอนเตอรเนตไวพรอมบรการเสมอ กจะชวยใหนกศกษาเรยนรไดโดยไมตองสอนหรอ สอนแบบพบปะกนในหองเรยนนอยลง

Page 64: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 61

หลกการส าคญของแนวคดน คอ 1) ผสอนเปนผน าสงขอมลใหม ๆ กระตนใหนกศกษาท างน เรยนรจากแหลงเรยนรทก าหนดไว 2) การใหความรทนกศกษาตองการจะชวยใหนกศกษาเกดการเรยนรไดดกวาการใหความรในสงทผสอนตองการนกศกษาเปลยนบทบาทจากการเปนผฟง เปนผลงมอปฏบตเพอใหเกดการเรยนรดวยตนเอง การใชเวลาในการท างานหรออานในสงทสนใจ จะชวยใหเกดการเรยนรทดกวาการฟงผสอนพด 3. การใชงานเปนฐานการเรยนร (Task Based Learning) เรยนรโดยใชงานเปนฐาน คอ การน างานมาเปนศนยกลางกรอเปนหลกในการจดกจกรรมการเรยนร แนวคดนไดรบการพฒนาโดย N Prabhu จากประเทศอนเดย ทเกดขนจากแนวความคดทวานกศกษาจะเรยนไดอยางมประสทธภาพหากจตใจแนวแนอยทงานทท า มากกวาทจะแนวแนอยทภาษาทใชแบบแผนการใชงานเปนฐานน Jane Willis ไดใหลกการ PPP ซงหมายถง Presentation, Practice, Production ทนกศกษาจะเรมตนดวยการท างาน เมอท าเสรจแลวผสอนจะชกน าสการภาษาแกไข ปรบแตง ในสงทนกศกษาแสดงออกมา Jane Willis ไดเสนอแนวคดเชงกระบวนการไว 3 ประการไดแก น าเขาสบทเรยนโดยหวขอเนอหาสาระ และงานทจะมอบหมายใหท า วางแผล ท างาน และรายงานผล เนนย าทการใชภาษา วเคราะห และฝกปฏบต (Analysis and Practice) 4. รปแบบการสอนโดยใช ICT Model การเรยนรวทยาศาสตรไว ดงแผนภม ศรนช เทยนรงโรจน ไดกลาวถงและไดดดแปลงมาน าเสนอ ณ ทน องน

Page 65: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 62

เนองจากเปนภาษาองกฤษ แตส าหรบบางคนจะไมมขอจ ากดเลย หากมพนฐานทางภาษาองกฤษอยบาง และอยากคดอยากท าในสงทตนเองรกชอบ ใหดขน 5. ตวอยางเครองมอ ICT ทสามารถน ามาประยกตใชนการจดการเรยนร เครองมอ ICT เพอจดการเรยนการสอน ม 4 ประเภท ดงน 5.1 Hard ware และอปกรณตอพวง 5.2 วธการใชเวบไซต 5.3 โปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน 5.4 โปรแกรมคอมพวเตอรการท างานโดยทวไป 5.1 ประเภท Hard ware และอปกรณตอพวง ไดแก Computer, Printer, Scanner, Projector, TV, Interactive board, กลองดจตอล กลองวดโอ โทรศพทเคลอนท ฯลฯ 5.2 ประเภทวธการใชเวบไซต 1) Web Quest หมายถง Web หรอเวบไซต Quest การเดนทางสความส าเรจ (a journey toward success) หรอ กจกรรมการเรยนรทใชอนเตอรเนตในการสบคน เพอการแกปญหาหรอกจกรรมทใชการคนหาเปนตวน าทจะไดมาซงขอมลทนกศกษาตองการจากอนเตอรเนต เปนกจกรรมการเรยนรทใชโดยนกการศกษา ระหวางการใชกจกรรมนผเรยนจะอาน วเคราะห และสงเคราะหขอมลจากการใชเวบไซต องคประกอบของ Web Quest ก. ชอเรอง ข. บทน า หรอบททวาดวยการใหความรความเขาใจเปนเบองตนแกนกศกษาบอกใหนกศกษารวาเขาจะไดรบมอบใหท าอะไร ค. รายละเอยดของงานทตองท าไดจงใจ นาสนใจ รายละเอยดทใหความกระจางแจงวานกศกษารวาตองท าอะไรบาง จงจะบรรลเปาหมายทตองการใหท าเพอน าไปสความส าเรจ ง. แหลงขอมลทจ าเปนตองใชเพอท างานใหสมบรณ ซงโดยทวไปจะเปนเอกสารทท าไดในอนเตอรเนต หรอผเชยวชาญทจดหาไวใหผานทางอเมลหรอคนหาไดจากอนเตอรเนต หรอจากแหลงอน ๆ เชน โรงเรยนเครอขาย หนงสอ ซด ทมอย จ. รายละเอยดของกระบวนการทนกศกษาปฏบตเพอใหงานส าเรจ ทขนอยกบลกษณะงานและความแตกตางของนกศกษาทตองอาศยขนตอนของกระบวนการมากหรอนอยแตกตางกนไป ฉ. เกณฑการประเมนทนกศกษาสามารถใชในการพจารณาตนเองได ในขณะทอยในกระบวนการของการท างานหรอการเรยน ช. การสรปทน ามาสการปดทายรายการการเดนทางมาถงความส าเรจ ซงขอสรปนจะเตอนนกศกษาใหรวาไดเรยนรอะไรมาแลว และกระตนเตอนใหดนดนคนหาประสบการณอน ๆ ตอไป 2) Wise การคนหาสภาวะทางวทยาศาสตร โดยใชเวบไซตเปนฐาน The Web-based Inquiry Science Environment (WISE) ไดก าหนดแบบแผน (platform) ส าหรบการจดท าโครงการคนหาทาง

Page 66: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 63

วทยาศาสตร ส าหรบและใหใชหลกฐานและแหลงทรพยากรจากเวบไซต ซงไดรบงบประมาณสนบสนนจากมลนธทางวทยาศาสตรแหงชาตสหรฐอเมรกา WISE ไดรบการพฒนาโดยมหาวทยาลยแคลฟอเนย เบรกเบย ตงแตป ค.ศ. 1996 โครงการนรวมไวซง การสนทนาออนไลน การเกบขอมล การวาด การโตแยงอยางสรางสรรค การแบงปนทรพยากรเพอการจดการเรยนร แผนภมมโนทศน concept mapping และเครองมออน ๆ ทอยในเวบไซต การเชอมตอกบทรพยากรทเกยวของกบเวบไซตอน ๆ 3) Wikipedia สารานกรมเสรทผมชอนเตอรเนตรวมกนสราง ซงมทงภาษาองกฤษและภาษาไทยทสรางกนมาตงแตป พ.ศ. 2546 ผสอนสามารถใช Wikipedia ในการรวมกบสรางองคความรใหมรวมกบนกศกษาในลกษณะของโครงงานของหองเรยน นกศกษาสามารถท าการวจยในหวขอทก าหนด แลงรวมมอกนน าความคดสรางสรรคออกมา แลวสงองคคงามรนนเขาไปในสารานกรมเสร 4) e-Portfolio แฟมสะสมงานอเลคทรอนกส เปนหลกฐานแสดงความพยายามในการเรยนรของนกศกษา แสดงออกถงการประเมนตนเอง และการแสดงออกถงคานยมของความเปนนกศกษา นกศกษาเรยนรดวยการปฏบต และดวยการสรางองคความร ความหมาย ความเปนเจาของ และคานยมจากการปฏบตการเพอการเรยน แฟมสะสมงาน เกดจากงานทไดเลอกแลวมาแสดงใหเหนวาไดเรยนรอะไรมาแลวบางในชวงระยะเวลาหนง ผสอนสามารถน ามาใชในการประเมนผลการเรยนรของนกศกษา และประเมนผลงานของตนเองในรอบป ซงในผลงานของผสอนจะมแผลการสอน และผลงานของนกศกษาตวอยางดวย พอแมผปกครองจะรจกลกดขนจาก E-Portfolio ของเขา 5) Blog การบนทกในเวบ การบนทกผานเวบไซตหรอการเขยนในลกษณะตาง ๆ ลงบนเวบไซต เพอแลกเปลยนเรยนรในสงทท ากบบคคลทสนใจรวมกน เมอบนทกแลว ผสนใจสามารถมาสอบถามเพมเตมความคดได เวบไซตทเปนทรจกกนในประเทศไทยในปจจบน ไดแก www.gotoknow.org.th การน าแนวคด blog มาประยกตใชในการจดการเรยนร ไดอกทางหนง วธการ ICT ทสามารถ น ามารปะยกตใชในการจดการเรยนการสอนยงมอกมากมาย ทรอรบการคดน ามาใชเชน email, chat , web board, Online Newspaper, Hi5, SMS, Video Clip 5.3 โปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน โปรแรมชวยสอนมมากมายทเปนทรจกกนในหมโรงเรยนในฝน เชน Tell Me More, Crocodile ฯลฯ 5.4 โปรแกรมคอมพวเตอรการท างาน บนเทง และอน ๆ โดยทวไป โปรแกรมประเภทนมมากมาย ทสามารถพจารณาน ามาใชในการเรยนการสอนไดเชนกน เชน โปรแกรมฌปรเดสคทอป โปรแกรมตดตอวดโอ โปรแกรมออกแบบลายผา ฯลฯ แนวคด แนวทางการใช ICT เพอการเรยนการสอนทกลาวมา เปนแนวคดพนฐาน ทไดศกษาคนควา รวมกบประสบการณการใช ICT เพอการท างานในหนาทศกษานเทศกในระยะ 10 ป ทผานมา ทหวงวาจะชวยใหเปนหลกการแนวคดพนฐานทจะชวยใหเกดการน าไปพจารณาใช ในการพฒนาสอการเรยนการสอนและสนบสนนสงเสรมการจดการเรยนการสอนทใช ICT ส าหรบสบคน จดกจกรรมการเรยนร สรางองคความร สรางงาน น าเสนองาน ตดตอสอสาร และเผยแพร ตอไปอยางไมหยดย ง

Page 67: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 64

6.18 CAI CAI ยอมาจาก computer-assisted instruction หรอ computer-aided instruction ค านเปนศพทในสาขาวชาคอมพวเตอร และสาขาวชาเทคโนโลยสาระสนเทศ ซงราชบณฑตสถาน บญญตศพทวา “ซเอไอ” หรอ “การสอนใชคอมพวเตอรชวย” แตคนทวไปนยมเรยกวา “คอมพวเตอรชวยสอน” ซงมกอางองถงซอฟทแวรทางการศกษาชนดหนงทถกน ามาใชเปนสวนส าคญในกระบวนการเรยนการสอน CAI มลกษณะเดน 3 ประการ คอ ประหยด ไดผล และฉลาด มค าหลายค าทเกยวของกบแนวคด (Concept) ของ CAI เชน Computer – Aided Instruction (CAI), Computer – Based Instruction (CBI), Computer – Aided Learning (CAL), Computer – Based Training (CBT), Computer – Based Education (CBE), Integrated Learning Systems (ILS) และค าอน ๆ เชน Intelligent Computer – Assisted Instruction (ICAI), Interactive Knowledge Retrieval systems (ITR) เปนตน นกวชาการไทยหลายทานไดใหความหมายของคอมพวเตอรชวยสอนไวแตกตางกนดงน ศ.ดร. ศรศกด จามรมาน: การสอนโดยใชคอมพวเตอรเปนเครองชวย รศ. ยน ภวรวรรณ : โปรแกรมคอมพวเตอรทไดน าเนอหาวชาและล าดบวธการสอนมาบนทกเกบไว คอมพวเตอรจะชวยน าบทเรยนทเตรยมไวอยางเปนระบบ มาเสนอในรปแบบทเหมาะสมส าหรบนกศกษาแตละคน รศ.ดร.ฉลอง ทบศร : บทเรยนทใชคอมพวเตอรเปนตวน าเสนอเนอหาและกจกรรมการเรยนสวนใหญมงทจะใหผเรยนเรยนดวยตนเองเปนหลก ผศ.ดร.สกร รอดโพธทอง : โปรแกรมคอมพวเตอรหลาย ๆ รปแบบทพฒนาขนเพอชวยเพมประสธภาพการสอนและการรบรของผเรยน สารานกรมศพทการศกษาและจตวทยาสาขาเทคโนโลยการศกษา มสธ : การน าคอมพวเตอรมาใชในระบบการเรยนการสอนวชาตาง ๆ เชน วชาสงคม ศลปะ วทยาศาสตร คณตศาสตร ภาษาไทย ภาษาตางประเทศ รวมทงวชาคอมพวเตอร โดยถอวา คอมพวเตอรเปนสอในระบบการเรยนการสอนทส าม า รถ ให ผ เ ร ย น ร ผลก า รตอบสนองไ ด ร วด เ ร ว ก ว า ส อ รปะ เ ภท อน ย ก เ วน ส อ บ คคล (ทมา : http://gotoknow.org/blog/art-for-edtech/188053 )

Computer Assisted Instruction หรอ CAI ราชบณฑตยสถานไดบญญตไววา

“การสอนใชคอมพวเตอรชวย” แตคนนยมใชค าวา

“คอมพวเตอรชวยสอน”

Page 68: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 65

ประเภทของบทเรยน เราจะเขาใจ CAI ไดดยงขนเมอพจารณาถงชนดหรอประเภทตาง ๆ ของมน ซงมดงน ฝกทบทวน (Drill and Practice) ถอวาทกษะตาง ๆ ทไดถกน าเสนอมา และการฝกฝนผฏบตตอไปใหมากขน เปนสงจ าเปนเพอใหเกดความเชยวชาญ สอนเนอหาใหม (Tutorial) กจกรรมการสอนเนอหาใหมน รวมทงการน าเสนอขอมลและเพมเตมเปนงานในรปแบบตาง ๆ รวมถงการฝกทบทวน (drill and practice) เกมส (games) และการจ าลองสถานการณ (Simulation) แกปญหา (Problem Solving) ซอฟแวรการแกปญหาสอนทกษะและยทธศาสตรการแกไขปญหาเฉพาะเรอง จ าลองสถานการณ (Simulation) ซอฟแวรจ าลองสถานการณสามารถจดเตรยมสภาพทคลายคลงกบความเปนจรง ซงการจ าลองไมท าใหเกดความเสยหายแกชวตจรงหรอไมเสยงอนตราย เกมการศกษา (Educational Game) ซอฟทแวร เกมสสรางการแขงขนเพอใหไดรบคะแนนสงสดและเอาชนะคแขงหรอเอาชนะคอมพวเตอร หรอทงสองอยาง คนพบ (Discovery) ซอฟแวรการคนพบจดเตรยมฐานขอมลขนาดใหญ เฉพาะเจาะจงไปยงแนวความคดหนง ๆ หรอขอบเขตเนอหาหนง และทาทายผเรยนใหวเคราะห เปรยบเทยบ วนจฉย และหาคาโดยยดการส ารวจขอมลของเขาเปนหลก ตวอยางบทเรยน ลองดตวอยางบทเรยน CAI ประเภทสอนเนอหาใหม (Tutorial) เรองแรงนมถวงและระบบสรยะ จดท าโดย สคลไทยแลนด และดวดทศนประกอบความเขาใจ วดทศนซอฟแวรคอมพวเตอรชวยสอน ทมา : http://www.youtube.com/watch?v=UmVQgBWZnAU ชนดของเครองมอทใชในการพฒนา

เครองมอทใชในการพฒนา CAI แบงออกเปนสกลม คอ 1. ภาษาโปรแรมระดบสง (high –level languang) เชน BASIC, Pascal, Logo และ C 2. ภาษานพนธบทเรยน (authoring languages) เชน Course writer, Pilot และ Tutor 3. ระบบนพนธบทเรยน (Authoring system) เชน PHOENIX, DECAL, Icon-Author, Info Window, LSI, SOCRATIC และ Authorware 4. เครองชวยนพนธบทเรยน (autoring utilities) ซงแบงออกไดอกหลายชนด เชน lesson shell (ตวอยางโปรแกรม : Apple Shell Games), code generator (ตวอยางโปรแกรม : Screen Sculptor) และ library routines

Page 69: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 66

ส าหรบระบบนพนธบทเรยนของคนไทยทเปนทรจกโดยทวไป ไดแก โปรแกรมจฬา C.A.I. ของ นพ.พสนธ จงตระกล ซงไดรบการพฒนามาตงแตป พ.ศ.2527 การตดสนเลอกใชเครองมอชนดใด หรอการพจารณาวาเครองมอใดเหมาะกบคณ ขอใหเรมคดเสยกอนวาแททจรงแลว มความจ าเปนเพยงใดทจะตองสรางบทเรยนนน บางทบทเรยนทคณตองการอาจมวางจ าหนายอยแลวและหากวาไมม กขอใหคดถงการสรางบทเรยนดวยระบบนพนธบทเรยน เนองจากใชงานงายและชวยประหยดเวลาไดมากในการพฒนาบทเรยน ทงนใหเขาใจวาบทเรยน CAI โดยทวไปทใชสอนไดเปนเวลา 1 ชวโมงนน ตองการเวลาในการพฒนากวา 200 ชวโมงทเดยว 6.19 การออกแบบระบบการเรยนการสอน (Instructional System Design หรอ ISD) ทมา: CAI&E-Learning คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร บางทานอาจจะเคยไดยนค าวา ADDIE มาบาง ADDIE ไมใชชาวอเมรกนทเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทย หากแตเปนขนตอนในการออกแบบระบบการเรยนการสอนทเราใชในการพฒนาสอการเรยนการสอน ซงเราใชมนในการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนดวยเชนกน กระบวนการในการออกแบบระบบการเรยนการสอนน ประกอบดวยการด าเนนงานตาง ๆ 5 ขนตอน ดงน 1. ขนวเคราะห (Analysis) ก าหนดเนอหาทจ าเปนจะตองสอน 2. ขนออกแบบ (Design) เลอกงธการและวสดทจะใชในการสอน จดระเบยบวสดใหอยในรปแบบทมประสทธผล 3. ขนพฒนา (Developing) ท าใหวสดทจะใชส าหรบวธการทเลอกมความสมบรณมากขน 4. ขนลงมอ (Implementation) ตดตงและรน (install and run) โปรแกรมการสอนลงในเครองคอมพวเตอรในหองเรยน หรอในสภาพทใชในการเรยนร 5. ขนประเมนผล (Evaluation) ระบถงผลลพธทได วาเปนไปตามวตถประสงคของการสอนทตองการหรอไม 6.20 การจดการเรยนการสอนทพงประสงค ผสอนถอเปนองคประกอบส าคญอยางยงตอความส าเรจของการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญในแตละวชาหรอแตละหนวยของการเรยนร ผสอนมบทบาทส าคญทงในขนเตรยมการ ขนด าเนนกจกรรม ขนประเมน และขนใชผลการประเมน 1. ขนเตรยมการ 1.1 เตรยมตวผสอน - ศกษาคนควาจนเปนแหลงความร (resource person) - พฒนาทกษะการจดกจกรรมการเรยนร - ปรบบคลกภาพลกษณะใหเออตอการเรยนรของผเรยน

Page 70: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 67

1.2 เตรยมกจกรรมการเรยนร - รวมวางแผนกจกรรมการเรยนรกบผเรยนและฝายทเกยวของ - ก าหนดวตถประสงค วธการ สถานการณ (สภาพจรงม ชวตประจ าวน) - แผนกจกรรมเนนกระบวนการคด การเผชญปญหา สอดคลอง กบธรรมชาต สมพนธกบสงคมและตรงตามความสนใจของผเรยน - เตรยมวสดอปกรณ แหลงวทยาการ 1.3 เตรยมตวผเรยน - ตรวจสอบและพฒนาความร / ทกาะพนฐานทจ าเปน - พฒนาบคลกภาพลกษณะใหเออตอการเรยนรรวมกน 2.ขนด าเนนกจกรรม ผสอนท าหนาทจดกจรรมการเรยนการสอน กระตน สงเสรม อ านวยความสะดวก ชวยเหลอ และแนะน า (ไมใชชน า) 2.1 ชวยใหผเรยนไดรบความร / ทกษะเบองตนทจ าเปนส าหรบการเรยนรเรองดงกลาว - ผสอนถายทอดมโนทศนเบองตนทจ าเปน - เรมจากสงทผเรยนสนใจ จากงายไปยาก ใกลตวไปสไกลตว - สรางความตองการทจะศกษาเพมเตม ผเรยนสามารถคดไดวาตองการอะไรและควรจะตองท าอยางไร จงจะไดเรยนรในสงทตองการ 2.2 ชวยใหผเรยนไดพฒนาทกษะกระบวนการแสวงหาความรในเรองนน - ผสอนควรสงเสรมทกษะกระบวนการแสวงหาความรในเรองนน - ผสอนชวยแนะน าแนวทางและแหลงความร 2.3 ชวยใหผเรยนมประสบการณตรงลงมอปฏบตจรงเพอสรางองความรใหม ทกษะใหม และบรณาการเขากบความร / ทกษะเดม - ผเรยนรวมมอกนลงมอปฏบตจรง ทกคนมสวนรวมวางแผน รวมคด รวมลงมอท าเพอพฒนาตนเองอยางรอบคอบ - ผเรยนทกคนลงมอปฏบตจรง(ทงอานและลงมอท า) และสรปองคความรใหมทไดรบ - ผสอนควรก าหนดกรอบสาระพนฐานทเปนมาตรฐานส าหรบการเรยนรระดบตนแตในระดบสงควรเปดโอกาสใหผเรยนพฒนาความถนดและความสนใจ - ผเรยนชาจะไดรบการเรยนรเชนเดยวกบผอน ถาหากผสอนไดเพมเวลาและใหความสนใจชวยเหลอมากขน 2.4 ชวยใหผเรยนสามารถน าความร ทกษะทไดไปประยกตใช ในชวตประจ าวนอยางเปนอสระ - สงเสรมใหผเรยนเรยนรวธการน าความรและทกษะใชแกปญหาไดอยางเหมาะกบสถานการณและบคคลในสงคม - สงเสรมใหผเรยนไดพฒนาองคความร ทกษะใหม ในเรองนนทสลบซบซอนยงขน

Page 71: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 68

3. ขนประเมน การประเมนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ เปนกระบวนการตดสนคณคาของสาระการเรยนรและพฒนาการดานความร ทกษะคณธรรมของผเรยน โดยเปรยบเทยบกบเกณฑหรอมาตรฐานตามเปาหมายการเรยนรทก าหนดไว ผสอนสามารถท าการประเมนการเรยนรของผเรยนไดตลอดเวลาในลกษณะทผสมผสานสอดแทรกอยในกจกรรมการเรยนการสอน โดยสามารถท าการประเมนผเรยนทงเดยวและกลมอยางเปนทางการและไมเปนทางการ ดวยวธการทหลากหลาย โดยบคคลหลายฝาย ทงตวผเรยนเอง เพอน ผปกครอง และผสอน 3.1 ชวงเวลาของการประเมนในการจดการเรยนการสอนรายวชาหรอรายหนวยการเรยนรผสอนสามารถประเมนผเรยนไดตลอด 3 ชวงเวลา - กอนการเรยนการสอน - ระหวางการเรยนการสอน - หลงการเรยนการสอน 3.2 สาระของการประเมน การประเมนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญในระดบรายวชา ผสอนควรประเมนควบคมสาระและพฒนาการของการเรยนร ดงเชน 3.2.1 ประเมนสาระการเรยนร 1. ความรทจ าเปนพนฐานของวชา 2. ทกษะการปฏบตทส าคญของวชา 3. ทกษะการคดและกระบวนการแสวงหาความรของวชานน ๆ 3.2.2 ประเมนพฒนาการของการเรยนร 1. พฒนาการของความรพนฐาน 2. พฒนาการของทกษะการปฏบต 3. พฒนาการของทกษะการคดและกระบวนการแสวงหาความร ผสอนควรใชดลยพนจอยางมวจารณญาณตามลกษณะธรรมชาตของวชาทสอน เพอก าหนดสดสวยน าหนกความส าคญดงน - สดสวนความส าคญระหวางระดบการเรยนรกบพฒนาการของการเรยนร - สดสวนความส าคญระหวางความรพนฐาน, ทกษะการปฏบต และทกาะการคด / กระบวนการแสวงหาความร 3.3 รปแบบการประเมนทสามารถน ามาใชได วธการวดมหลากหลายผใชควรเลอกใชใหเหมาะสมกบธรรมชาตของการเรยนร วธการวดทนยมใชแตละวธสามารถใชเครองวดไดแตกตางกนตามความเหมาะสม ตวอยางดงแสดงในตารางท 1

Page 72: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 69

วธการวดและตวอยางเครองมอ

วธการวด ตวอยางเครองมอ การทดสอบ (Testing) การสอบขอเขยน (Written Test)

แบบสอบภาคปฏบต (Performance Test) แบบวด (Scale)

การสมภาษณ (Interview) แบบสมภาษณ (Interview Guide) การสอบถาม (Inquiry) แบบสอบถาม (Questionnaire) การสงเกต (Observation) แบบตรวจสอบรายการ (Checklist)

แบบมาตรประเมนคา (Rating Scales) แบบบนทก (Record)

การตรวจผลงาน แบบประเมนผลงาน การใชแฟมสะสมงาน (portfolio) แบบบนทก (Record)

แบบประเมนผลงาน แบบประเมนตนเอง

การใชศนยการประเมน (Assessment Center Method)

แบบตรวจสอบรายการ (Checklist) แบบบนทก (Record) แบบมาตรประเมนคา (Rating Scales) แบบประเมนพฤตกรรม แลลประเมนผลงาน

3.3.1 การประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) เปนกระบวนการตดสนความรความสามารถและทกษะตาง ๆ ของผเรยนในสภาพทสอดคลองกบชวตจรง โดยใชเรองราวเหตการณสภาพจรงหรอคลายจรงทประสบในชวตประจ าวนเปนสงเราใหผเรยนตอบสนองโดยการแสดงออก ลงมอกระท า หรอผลต จากกระบวนการท างานตามทคาดหวงและผลตทมคณภาพจะเปนการสะทอนภาพเพอลงขอสรปถงความร ความสามารถและทกษะตาง ๆ ของผเรยนวามมากนอยเพยงใด นาพอใจหรอไมอยในระดบความส าเรจใด เครองมอส าหรบวดผลทตรงตามสภาพจรงมหลายประการ เชน การสงเกต การสมภาษณ การตรวจผลงาน การรายงานตนเอง การบนทกจากผเกยวของ การทดสอบทเนนภาคปฏบต การใชแฟมสะสมงาน เปนตน การประเมนตามสภาพจรง เปนกระบวนการทเนนการประเมนภาคปฏบต (Performance Assessment) โดยสามารถใชแฟมสะสมงาน (Portfolio) ชวยสงเสรมสนบสนนกจกรรมการเรยนการสอนและผลงานในแฟมสะสมงานสามารถใชสะทอนความร ความสามารถและทกษะของผเรยน

Page 73: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 70

การประเมนภาคปฏบต (Performance assessment) เปนการประเมนความสามารถในการปฏบตงานของผ เรยนภายใตสถานการณและเงอนไขทสอดคลองกบสภาพจรง โดยพจารณาจากกระบวนการท าและคณภาพของงาน เกณฑการประเมนอาจสรางขนจากมตความส าคญ (Rubric) ของคณลกษณะดานตาง ๆ ของผลงานนน แฟมสะสมงาน (Portfolio) เปนแหลงรวบรวมตวอยางผลงานทดเดนและนาพอใจ สวนการประเมนจากแฟมสะสมงาน (Portfolio assessment) เปนการประเมนการเรยนรของผเรยนตามสภาพจรงโดยพจารณาผลงานจากแฟมสะสมงาน จากบนทกทเกยวของ และผลงานสามารถใชสะทอนใหเหนกระบวนการเรยนรและผลการเรยนรทเกดขนตามสภาพจรง 3.3.2 การประเมนโดยศนยการประเมน (Assessment Centers) เปนกระบวนการตดสนความร ความสามารถและทกษะตาง ๆ ของผเรยนรอบดานโดยใช ตวอยางงาน (Work Sample) หลาย ๆ ลกษณะทสอดคลองกบงานจรง สรางเปนสถานการณจ าลอง หรอสงเราใหผเรยนตอบสนองโดยการแสดงออก พฤตกรรมทแสดงออกตามพฤตกรรมบงชสามารถประมวลสรปถงความร ความสามารถและทกษะตาง ๆ ของผเรยนวามมากนอยเพยงใดและอยในระดบใด การจดกจกรรมสามารถเลอกใชไดหลายลกษณะ เชน Games, In Basket Exercise, Leaderless, Group Discussion, Individual/ Group Presentation เปนตน เครองมอทสามารถน ามาใชส าหรบการวดในแตละสถานของศนยการประเมน ไดแก แบบตรวจสอบรายการ แบบมาตรประเมนคาและบนทกพฤตกรรมแบบประเมนพฤตกรรม แบบประเมนผลงาน แบบทดสอบ เปนตน 4. ขนใชผลการประเมน ผลจากการประเมนท าใหผสอนไดสารสนเทศส าหรบน าไปใชพฒนาการเรยนรของผเรยนและตดสนผลการเรยนรของผเรยน จดมงหมายส าคญของการประเมนเพอพฒนาความร ทกษะและคณธรรมของผเรยนเปนส าคญ จากการประเมนทงกอน ระหวาง และหลงจากการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ จงสามารถน าสารสนเทศไปใชประโยชนไดดงน 4.1 การประเมนกอนเรมตนการเรยนการสอน เพอจดวางต าแหนงผเรยนหรอประเมนความร ทกษะพนฐานของผเรยนกอนเรมกจกรรม อนจะไดสารสนเทศทเปนประโยชนตอการตดสนใจในการวางแผน จดกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบผเรยน และเตรยมการส าหรบการปพนฐานความรและทกษะทจ าเปนตองมมากอน 4.2 การประเมนระหวางการเรยนการสอนเพอตรวจสอบความรความสามารถ ทกษะของผเรยนขณะทการเรยนการสอนยงคงด าเนนอย อนจะไดสารสนเทศยอนกลบทเปนประโยชนตอการตดตามดความกาวหนาหรอพฒนาการในการเรยนร ตลอดจนจดบกพรองในการเรยนรของผเรยนส าหรบปรบปรงแกไขและซอมเสรม

Page 74: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 71

4.3 การประเมนหลงสนสดการเรยนการสอนเพอปรบปรงผลการเรยนรของผเรยน อนจะไดส า รสน เทศ ท เ ป นป ร ะ โ ย ช น ต อ ก า รตด ส นพฒน า ก า ร แล ะ ร ะ ดบส า ฤ ท ธ ผ ล ขอ ง ผ เ ร ย น http://www.edu.lpru.ac.th/phaitoon/measurement/softchalk/lessonl/index.html 6.21 กระบวนการเรยนรทพงประสงค การเรยนร หมายถง การปรบเปลยนทศนคต แนวคด และพฤตกรรมอนเนองมาจากไดรบประสบการณและเปนการปรบเปลยนไปในทางทดขน ส าหรบขนตอนของการเรยนรไดมผศกษาไวดงน อทมพร จารมรมาน (2540) ไดระบกระบวนการเรยนรวามขนตอนตงแตการเรยนร การคด การประเมนการเรยนร และมองคประกอบทส าคญ คอ การสงเกต การสงสย การอยากรค าตอบ การแสวงหา การคาดคะเน การหาขอมล และการตรวจสอบค าตอบ Klausmeier and Ripple(1971 อางในอทมพร จามรมาน , 2540) ไดระบกระบวนการเรยนรไววาม 5 ขนตอน คอ

1. การรวามงานทจะตองท า หรอปญหาทจะตองแก 2. การตงเปาหมายของงาน 3. การจดระบบรวบรวมสาระ และกระบวนการทเกยวของ 4. การฝกปฏบตภายใตเงอนไข หรอสภาพการณทพงพอใจและเปนสข 5. การพฒนาความสามารถทคงท และความรทชดเจนถงแกน

หลย จ าปาเทศ (อางในอทมพร จามรมาน, 2540) ไดกลาวถงขนตอนการเรยนรวาแบงออกเปน 4 ขนตอน คอ

1. ขนรบร (Perceiving) ผเรยนจะรบเอาความรเขามาโดยทางใดทางหนง หรอหลายทางจากระบบประสาททง 5 ไดแก ตา ห จมก ลน กาย ใจ (ทศนคต)

2. ขนขบคด (Forming) ผเรยนจะคดถงรปพรรณสณฐาน ลกษณะ ขนาดและจะผสมผสานความคดไปถงขนเปรยบประเมนจนบางครงแยกไมไดระหวางขนขบคดกบขนเปรยบประเมน

3. ขนเปรยบประเมน (Assessing) เปนขนทผเรยนจะใชการสงเกตเปรยบเทยบกบประสบการณเดมทเคยเหนมากอนซงนกศกษาแตละคนจะมประสบการณเดมไมเหมอนกน ความสามารถในการสอนของผสอนหรอการแลกเปลยนประสบการณกนและกนของนกศกษาจะชวยใหเกดการเรยนรกวางขวางและแมนย ามากขน แตกขนอยกบเวลาและความลกของวชาการนนดวย

4. ขนเรยนร (Learning) เปนขนทผเรยนจะเกดความเขาใจในสงทก าลงศกษาอยวาคออะไร โดยเฉพาะหากไดผานประสาทรบรในหลายๆ ทาง เชน การด การสมผส การชม ฯลฯ

การเรยนรทพงประสงค (กรมวการ, 2543:7) 1. มความสนใจใฝรใฝเรยน มชาฉนทะในการเรยนร ถอวา “ชวตทมความสขคอชวตทม

การเรยนร”

Page 75: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 72

2. มยทธศาสตรในการเรยนรอยางเปนระบบนบตงแตการจกแสวงหาความร มเครองมอในการเรยนรทหลากหลายตามความจ าเปนของยคสมย รจกคดวเคราะห แยกแยะประเมนคาของขอมลทไดรบดวยเหตและผล รจกคดสรางสรรค สรางความรและแนวทางเลอกใหม มความสามารถและความมงมนทจะแกปญหาใหส าเรจ

3. มองคความรทเกดการสงสมความร ความเขาใจ และความเชอมโยงระหวางศาสตร ตาง ๆ และระหวางภมปญญาทองถนและวทยาการสากลจนเกดความรอบรและความลมลกขนตามล าดบ

4. มศลธรรมทจะก ากบการประเมนคา การตดสนใจ มความเขาใจในความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอม และระหวางมนษยดวยกน จนเกดอสรภาพและความสงบสขทงภายในสงคมและภายนอกตน

จากการวเคราะหเอกสารกระบวนการทศนใหม การจดการศกษาเพอพฒนาศกยภาพของบคคลโดย รองศาสตราจารย ดร. วชย วงษใหญ (2540) ไดสรปผลวาการจดกระบวนการเรยนการสอนเพอพฒนาผเรยนใหเปนบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต พรอมทรบหรอเลอกปฏเสธขาวสารเทคโนโลยดวยวถทางแหงปญญา คอ กระบวนการเรยนรตามสภาพจรง (Authenticity Learning) 6.22 กระบวนการเรยนรตามสภาพจรง กระบวนการเรยนรตามสภาพจรง หมายถง „ กระบวนการเรยนรทไมยดเยยดความรแลเนอหาสาระใหผเรยน

„ เนนผเรยนเปนศนยกลางและการเรยนรแบบมสวนรวม „ ผสอนเปนผเอออ านวยการเรยนร รบผดชอบและวเคราะหวธการเรยน กระตนให „ ผเรยนไดรจกวธการเรยนร การเรยนรดวยตนเอง และกระบวนการเรยนรจากกลม „ ผเรยนสรางความรเชงความคด และสรางสรรค

กระบวนการเรยนรตามสภาพจรง ไดแก 1. กระบวนการเรยนรทสมดลและมความสข ไดแก กระบวนการเรยนรทเกยวกบความด ความงาม และความจรง โดยผานกจกรรมกลม และการเรยนรแบบมสวนรวม 2. กระบวนการเรยนรทจะเรยนร ไดแก การวเคราะห การคดจ าแนก การคดเชอมโยง การเรยนร วธการคดแกปญหา การคดคาดการณลวงหนาและการคดสรางสรรค การฝกการคดแกปญหา ม 5 ขนตอน คอ 1) หยดคด 2) คนหาสาเหต 3) การแสวงหาทางเลอก 4) ปฏบตตามทางเลอกทเลอกไวและ 5) การประเมนผล ซงจะเปนพนฐานใหเกดทกษะการตดสนใจ ทกษะการคดวเคราะห ความคดสรางสรรค การคดเชอมโยง และการคดคาดการณลวงหนา 3. การเรยนรทจะท าและอยรวมกน ไดแก การเรยนรทกษะทางอาชพและทกษะทางสงคม 4. การเรยนรทจะเปนบคลกภาพสวนตวทไดพฒนาดขน เมอผเรยนไดรบการพฒนาสตปญญาเตมตามศกยภาพของแตละบคคล มความสามารถในการเขาใจความรสกของตนเอง รจกควบคม

Page 76: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 73

อารมณของตนเอง รจกรอคอย รจกเหนอกเหนใจบคคลอน มความไวตอความรสกของผอน รวมทงรจกรกษาสมพนธภาพกบบคคลอน จะท าใหเปนบคคลแหงการเรยนรทมคณภาพ 5. การเรยนรทแสวงหาวธการเรยน เมอผเรยนไดรบการพฒนากระบวนการเรยนรทมคณภาพอยางเปนระบบและตอเนอง มประสบการณแหงการเรยนร มเจตคตและคานยมเกยวกบการเรยนรทด จะชวยท าใหผเรยนมความสข เรยนรทจะท า เรยนรทจะอยรวมกน และเรยนรทจะเปนบคลกภาพของตนเอง ซงเปนพนฐานใหเปนบคคลทรวธการเรยนร

แนวทางการจดการเรยนร รปแบบหรอแนวทางการจดการเรยนรเพอพฒนาใหผเรยนมคณลกษณะด เกง และมความสข กจกรรมทจดควรหลากหลาย ยดหยน ตอบสนองการพฒนาศกยภาพของผเรยนในทกดาน โดยมขนตอนดงน (กรมวชาการรายงานการวจยเรอง รปแบบหรอแนวการจดกระบวนการเรยนรทเสรมสรางคณลกษณะด เกง มสข ระดบประถมศกษา, โรงพมพการศาสนา กรงเทพฯ 254359-60) 1. การวเคราะหสาระการเรยนร จากค าอธบายรายวชาตามทก าหนดไวในหลกสตร

2. การวเคราะหประเดนการเรยนร โดยวเคราะหจากสาระการเรยนร (ทไดจากขอ 1) 3. การก าหนดสาระส าคญ 4. การก าหนดศกยภาพทตองการพฒนา (ด เกง มความสข) 5. การวางแผนการจดกจกรรม ( บรณาการกบกลมประสบการณอน และตามวฏจกรการ

เรยนร หรอเทคนคการเรยนรตาง ๆ) 6. เขยนแผนการจดกจกรรม(โดยใชขอมลทไดจากขอ 1-5)

6.23 การเรยนรโดยเนนผเรยนเปนส าคญ : ปฏรปการศกษาทส าคญยง โดย หวน พนธพนธ การปฏรปการศกษาทส าคญยงทมผลตอการพฒนาคนใหเปนคนเกงคนดไดนน ผเขยนคดวาหวใจ

ของการปฏรปการศกษาจะตองปฏรปการเรยนการสอนหรอปฏรปการเรยนรเปนอนดบแรก โดยผสอนอาจารยในทกสถานศกษาจะตองเลกการเรยนการสอนทยดผสอนเปนศนยกลาง เปลยนเปนยดผเรยนเปนศนยกลางหรอเนนผเรยนเปนส าคญ สาระส าคญของการปฏรปการเรยนรโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง หรอเนนผเรยนเปนส าคญนนเปนการปรบเปลยนวฒนธรรมการเรยนร โดยเนนประโยชนทผเรยนจะไดรบ พรองทงค านงถงความแตกตางระหวางบคคล ปลกฝงใหผเรยนรจกแสวงหาความรดวยตนเอง ใฝรใฝเรยน มนสยรกการเรยนตลอดชวต ดงนนการปฏรปการเรยนรจงควรเรมทสถานศกษาทกแหง ด าเนนการพฒนากระบวนการเรยนรและจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ มการประกนคณภาพภายในผสมผสานอยในกระบวนการเรยนรในกระบวนการเรยนร และการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพผเรยนอยางตอเนองตลอดเวลา ถาหากจะกลาวโดยสรปของหลกส าคญของการเรยนรทยดผเรยนเปนศนยกลางหรอเนนผเรยนเปนส าคญ ในการ

Page 77: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 74

จดกจกรรมการเรยนรจะตองค านงถงหลกทส าคญ ซงรองศาสตราจารย ดร. สมศกด ภวภาดาวรรธน อาจารยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ไดแยกเปนขอ ๆ รวม 7ขอ ดงน

1. ความตองการหรอความสนใจของผเรยนเปนส าคญ 2. เปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนมากทสด 3. เนนใหผเรยนสามารถสรางองคความรดวยตนเอง หมายความวาใหสามารถเรยนรจาก

ประสบการณในสภาพความเปนจรง สามารถวจยเชงปฏบตการ และสบคนหาความรดวยตนเอง 4. เปนการพงพาตนเอง เพอใหเกดทกษะทน าสงทเรยนรไปใชไดจรงในชวตประจ าวน และ

สามารถเขาใจวธการเรยนรของตนได คอรวธคดของตนเองและพรอมทจะปรบเปลยนวธคดอยางเหมาะสมไมเนนทการจดจ าเพยงเนอหา

5. เนนการประเมนตนเอง เดมผสอนเปนผประเมนการเปดโอกาสใหผเรยนประเมนตนองอยางสม าเสมอและตอเนอง จะชวยใหผเรยนเขาใจตนเองไดชดเจนขน รจดเดนจดดอยและพรอมทจะปรบปรงหรอพฒนาตนเองใหเหมาะสมยงขน การประเมนในสวนนเปนการประเมนตามสภาพจรงและใชแฟมสะสมผลงานเขาชวย

6. เนนความรวมมอ ซงเปนทกษะทส าคญในการด าเนนชวตประจ าวน 7. เนนรปแบบการเรยนร ซงอาจจดไดทงในรปแบบกลมหรอเปนรายบคคล

จะเหนไดวาทง 7 ขอนเปนหลกส าคญในการจดการกจกรรมการเรยนรโดยยดผเรยนเปนศนยกลางทผสอนควรค านงถงอยางยง สวนวธการสอนทยดผเรยนเปนศนยกลางหรอเนนผเรยนเปนส าคญเราทราบเราคนกนมานานแลว ผสอนอาจารยทส าเรจการศกษามาทางศกษาศาสตร ‟ ครศาสตร เคยเรยนมาแลวทกคน เชน วธสอนแบบแกปญหา หรอวธสอนตามขนทงสของอรยสจหรอวธสอนแบบวทยาศาสตร เปนวธสอนทมลกษณะคลายกนมาก คอเรมจากท าใหผเรยนสามารถทราบปญหากอน แลวตงสมมตฐาน จากนนกเกบขอมล วเคราะหขอมล สรปผล และน าผลสรปไปใชตามล าดบ วธสอนแบบสบสวนสอบสวน เปนวธสอนทผสอนถามน า เพอชวยใหผเรยนแสวงหาค าตอบได ทงนโดยกระท าสบเนองไปตามขนตอนทส าคญ คอการเขาใจปญหา พสจนหลกการ และตดสนขอสรปตาง ๆ และส าผลสรปไปใช วธสอนแบบอปนย เปนวธสอนทผสอนอธบายจากขอเทจจรงหรอสงทมองเหนไดหรอใหผเรยนท าการทดลอง แลวตงกฎเกณฑขนภายหลง วธสอนแบบหนวย เปนวธสอนทใหผเรยนท าการคนควาหาขอมลแลวน ามาวเคราะหโดยท ากนเปนกลม จากนนใหน ามารายงานใหเพอนฟงในชน วธสอนแบบระดมพลงสมอง เปนวธสอนทใหผเรยนชวยกนคด ชวยกนวเคราะห ชวยกนอภปรายหาขอสรปจากประเดนปญหาทผสอนและผเรยนชวยกนคดขน วธสอนแบบมอบโครงงานใหท า เปนวธสอนทใหผเรยนศกษาคนควาเรองทผเรยนสนใจ โดยท าเปนโครงงานแลวเขยนเปนรายงานหรอภาคนพนธเสนอตอผสอน วธสอนแบบบรณาการเปนวธสอนทใหผเรยนท ากจกรรมวชาใดวชาหนงผสมผสานกบวชาอน ๆ หรอเชอมโยงกบวชาอน ๆ ดวย เชน ผเรยนเรยนวชาภาษาไทย และท ากจกรรมในวชาสงคมศกษา ศลปศกษา คณตศาสตร และวทยาศาสตรไปพรอม ๆ กน

Page 78: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 75

ดวย หรอเปนวธสอนทใหผเรยนมพฒนาการทกดานพรอม ๆ กน คอพฒนาการทงทางกาย จตใจ อารมณ และสงคม

นอกจากนยงมวธการสอนทนาสนใจ ทอาจารยทางศกษาศาสตรไดศกษา คนควา ทดลอง และสรางรปแบบการสอนขนมาเชน วธการสอนแบบวรรณ เปนวธสอนทรองศาสตราจารยวรรณ โสมประยร อาจารยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไดคนควาทดลองและสรางรปแบบการสอนคณตศาสตรระดบประถมศกษาขนและไดเผยแพรเขาสวงการศกษาอยางเปนทางการมาแลวตงแต พ.ศ. 2524 และการสอนแบบจตปญญา ซง ดร.กลยา ตนตผลาชวะ อาจารยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ ไดท าการศกษามาตงแต พ.ศ. 2520 – 2542 และไดอธบายขยายความวา การสอนแบบจตปญญาเปนการสอนทมงถงจตใจของผเรยนทตองเรยนอยางมความสขควบคไปกบการพฒนาทางปญญา วธการสอนจะเนนอยทกจกรรมการสอนของผสอน ทจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรดวยตนเอง

วธสอนแบบตาง ๆ ทผเขยนกลาวมาทงหมดน ลวนเปนวธสอนทยดผเรยนเปนศนยกลางทงสน แตเปนทสงเกตวา เมอผส าเรจการศกษาออกไปเปนผสอนอาจารยแลว กไมน าไปใชทง ๆ ทเคยเรยนรมา เคยทดลองสอน เคยฝกสอน บางคนอาจลมไปหมดแลวกไดเมอท าการสอนยงคงสอนแบบยดผสอนเปนศนยกลางไมเปลยนแปลง ดงนนเมอเรามนโยบายการปฏรปการศกษากนแลว จงนาปรบเปลยนพฤตกรรมการสอน ปรบปรงการสอน โดยน าเอาวธสอนเหลานมาใชกนอยางจรงจงไดแลว ผเขยนขอยกตวอยางทนาสนใจอกตวอยางหนง คอ รองศาสตราจารย ดร.สมศกด ภวภาดาวรรธน อาจารยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ไดเสนอยทธศาสตรการเรยนรโดยยดผเรยนเปนส าคญไวอยางนาสนใจ ผเขยนคดวาจะน าไปใชไดเชนกน มบางขอคลาย ๆ กบทกลาวมาแลว ยทธศาสตรดงกลาวม 5 ขอดวยกน ดงน

1. การเรยนแบบรวมมอ เปนวธการเรยนทใหนกศกษาท างานดวยกนเปนกลมเลก ๆ เพอใหเกดผลการเรยนรทงดานความร และทางดานจตใจ ชวยใหนกศกษาเหนคคาของความแตกตางระหวางบคคลของเพอน ๆ เคารพความคดเหนและความสามารถของผอนทแตกตางจากตนตลอดจนรจกชวยเหลอและสนบสนนเพอน ๆ

2. การเรยนแบบประสบการณ เปนการเรยนรจากประสบการณ หรอการเรยนรจากการไดลงมอปฏบตจรง โดยผเรยนไดมโอกาสรบประสบการณ แลวไดรบการกระตนใหสะทอนสงตาง ๆ ทไดจากประสบการณออกมาเพอพฒนาทกษะใหม ๆ หรอวธการคดใหม ๆ

3. การเรยนแบบอภปญญา เปนการเรยนทใหผเรยนคดโดยเปนการคดทรตววาคดอะไร มวธคดอยางไร สามารถตรวจสอบความคดของตนได และสามารถปรบเปลยนกลวธการคดของตนไดดวย

4. การเรยนแบบสงเสรมความคดสรางสรรค เปนการเรยนโดยสงเสรมใหผเรยนมความคดสรางสรรค เชน ใหผเรยนระดมสมอง ใหผเรยนคดออกแบบในวชาการงานและพนฐานอาชพ ใหผเรยนคดเขยนภาพในวชาศลปะ เปนตน

5. การเรยนแบบท าโครงงาน เปนการเรยนโดยใหผเรยนศกษาคนควาเรองทตนเองสนใจและท าเปนโครงงาน (Project) อาจท าเปนรายงาน ภาคนพนธ หรอโปรแกรมคอมพวเตอรกได

Page 79: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 76

ผเขยนขอยกตวอยางการเรยนรโดยยดผเรยนเปนศนยกลางทเปนรปธรรม ทผสอนอาจารยจะน าไปใชๆ ดเชนกน โดยแยกออกเปนกลมวชาตาง ๆ ใหเหนชดเจนไดดงน

1. กลมค านวณ ไดแก วชาคณตศาสตร ฟสกส เคมค านวณ และวชาอน ๆ ทเกยวของ ธรรมของวชาค านวณตองการความเขาใจในกฎ ในทฤษฎบทและทมาของเนอหา ไมการทองจ าสตรค านวณโดยไมเขาใจ แตเปนการเรยนรทมาของการพสจน และการท าแบบฝกหดทหลากหลาย ดงนนผเรยนตองเรยนรทมาของการพสจน และท าแบบฝกหดทหลากหลายมาก ๆ

2. กลมวทยาศาสตร ไดแก วชา ฟสกส เคม ชววทยา และวทยาศาสตรกายภาพ ชวภาพธรรมชาตของกลมวทยาศาสตร เปนวชาทมรากฐานอยบนหลกการและเหตผล ขอสรปตาง ๆ ไดมาจากการสงเกต การทดลอง ดงนนการเรยนกลมวชาเรยนนผเรยนตองท าการทดลองใหมากทสด ไมใชทดลองแหงทเรยกกนวา Lab แหง เพราะถาท าแลวผเรยนจะไดความรเพยงระยะสน ลมเรว ใชเครองมอตาง ๆ ไมเปน ทดลองไมเปน และท างานไมเปน ดงนน ผสอนจะตองใหผเรยนทดลองใหมากทสด

3. กลมภาษา ไดแกวชา ภาษาไทย ภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษาญปน ภาษาจน และภาษาอน ๆ ธรรมชาตของกลมภาษา คอ การสอสาร ซงครอบคลม การฟง การพด การอาน และเขยน ดงนนการเรยนภาษาผเรยนตองฝก ฟง พด อาน เขยนมาก ๆ ใชเอาแตทองจ าอยางเดยว

4. กลมสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ไดวชาสงคมศกษา ภมศาสตร ประวตศาสตร ศาสนา การปกครอง ซงเปนวชาศกษาสงคมรอบตว ดงนน การเรยนรทดทสดในกลมวชานคอ การตดตามขาวสารเหตการณปจจบนจากสอตาง ๆ เชน จากหนงสอพมพ วทย โทรทศน อนเตอรเนต แลวคดลอกมา เพอน ามาคด น ามาวเคราะหกบบทเรยน ไมใชคดลอกมาทองจ าแตอยางเดยว

5. กลมศลปะ การงานและพนฐานอาชพ ไดแกวชา ศลปศกษา อตสาหกรรมศลป คหกรรมศลป เกษตรกรรมศลป ธรกจศลป ธรรมชาตของวชาเหลาน ตองลงมอท าจรงปฏบตจรง ดงนนการเรยนวชาเหลานตองมอท าจรงปฏบตจรง อาจเปนในสถานศกษาและในสถานประกอบการกได การลงมอท าจรงปฏบตจรงจะท าใหผเรยนท างานเปนและน าไปไดในชวตประจ าวนไดดวย ทนาสนใจอกแงมมหนงทผสอนอาจารยจะน าไปใชได ผเขยนขอยกตวอยางจากนกศกษาจากโรงเรยนตาง ๆ ทปฏรปการเรยนร โดยไดถายทอดความรสกถงความตองการของการเรยนแบบทเรยกวา “เรยนแบบยดผเรยนเปนส าคญ” ซงเผยแพรในรายการ “เชาวนน” ทางโทรทศน ททบ. 5 เมอวนท 11 มกราคม 2544 ม น.ส. พกตรประไพ เกยรตอทย ชน ม. 6 โรงเรยนคณะราษฎรบ ารง ปทมธาน น.ส. สรพกตร สวรรณทต ชน ม. 6 และ ด.ช. ธนธป บญยธดา ชน ม. 3 ร.ร. ราชวนตมธยม กรงเทพมหานคร และ ด.ญ. สรรตน อ ามาล ชน ป.6 ร.ร. วดใหญไทร นนทบร นกศกษาทง 4 คนนได สรปความหมายและวธการของการเรยนแบบยดผเรยนเปนส าคญ วา “ ชอบใหผสอนปฏรปการเรยนการสอน เพราะท าใหเดกรจกคดวเคราะหดวยตนเอง โดยผสอนตองเปดโอกาสใหเดกไดแสดงความคดเหนตลอดเวลา เปนการเรยนรทงในและนอกโรงเรยน ท าใหพวกเรามความสขในเวลาเรยน เชน วชาสงคมศกษา เราไดลงไปสมผสกบของจรง สถานทจรง เกดความรสกหวงแหนและอยากทจะอนรกษมรดกไทยใหคงอยไวนาน ๆ การเรยนวชาประวตศาสตร ไดมโอกาสท าโครงการ เกบภาพตาง ๆ

Page 80: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 77

จากสถานทจรง ผเรยนเกดความรกและรซงถงบรรยากาศเกา ๆ พรอมน าขอมลทไดมาจดท าเปนโฮมเพจลงบนคอมพวเตอร ท าใหพวกเราตองศกษาวธท าและเรยนรระบบทงหมด สงผลใหเกดกระบวนการท างาน รจกแบงบทบาทหนาทกนและกน เปนตน” น.ส. พกตรประไพ กลาวเพมเตมวา “การเรยนแบบนจะส าเรจได นอกจาขนอยกบผสอนแลว ผเรยนกถอวามความส าคญไมแพกน เดกควรมโอกาสเรยนรและฝกปฏบตดวยตนเองตงแตยงเลก เชน การเรยนวชาชววทยา คงไมตองไปทองจ าในต าราทงหมด อาจใชวธจ าแบบแยกเปนหมวดหม จากสวนใหญไปสวนเลก จากสวนเลกไปสวนยอย จ าแนกเปนล าดบขนตอน วธนท าใหเขาใจเนอหาและรายละเอยดวชาไดดกวาการทองทละตว สวนวชาเคม ตองทดลองและสมผสดวยตนเอง จะท าใหเราท าได และวชาฟสกสตองหมนท าโจทยบอย ๆ” น.ส. สรพกตร ไดกลาวเพมเตมอกวา “วชาคณตศาสตร ไดเรยนรจากชททอาจารยแจกใหกอน แลวน าโจทยมาคดวเคราะหและพสจนดวยตนเอง จะเขาใจมากกวาการเรยนแบบเดม ๆ ทผานมา ทยดหนงสอเปนตวตง ผลการเรยนเปลยนแปลงไป นอกจากความรทไดรบส าหรบใชในหองเรยนแลว ความรเหลานนยงสามารถน ากลบมาใชในชวตประจ าวนไดอกดวย”

ยงมการสอนทยดผเรยนเปนศนยกลาง ทผสอนอาจารยนาลองน าไปใชไดอก ผเขยนขอใชค าวา “ หลก 5 ค.” ไดแก คน ควา คด คาย คณะ ขออธบายรายละเอยดดงน

1. คน หมายถง ใหผเรยนคนเนอหาความรจากหองสมด จากอนเตอรเนต ไปตามคนในชมชน ไปถามผรจากหนวยงานตาง ๆ ไปศกษานอกสถานทตามสถานทตาง ๆ เหลานเรยกวา “คน” ทงสน

2. ควา เมอผเรยนคนจากหองสมดแลวจดมา บนทกมา หรอถายเอกสารมา คนจากอนเตอรเนตแลวพมพออกมา หรอไปถามคนในชมชน ไปถามผรจากหนวยงานตาง ๆ ไปศกษานอกสถานทแลวกจดบนทกมาเชนกน เหลานเรยกวา “ควา” นนเอง

3. คด เมอจดมา บนทกมา ถายเอสารมา หรอ print มาจากอนเตอรเนตแลว กใหผเรยนน ามาคด น ามาวเคราะห ถงขอด ขอเสย รวมทงน าไปใชประโยชนไดหรอไม อยางไร และอน ๆ แลวคดรวบรวมและเรยบเรยง เพอจะเขยนรายงานตอไป

4. คาย เมอผเรยนไดคด ไดวเคราะห ไดคดรวบรวม และเรยบเรยงแลวกน ามาเขยนรายงาน และน ามารายงานใหเพอนในชนฟง การเขยนรายงาน การรายงานใหเพอนฟงแสดงวาเปน “คาย” นนเอง

5. คณะ หมายถง การใหผเรยนท างานกนเปนกลม (คณะ) เพอคนควา คด คาย ทกลาวมาแลว การใหผเรยนท างานเปนกลม ถอวาท างานเปน “คณะ”

ถาหากใหผเรยนไดท ากจกรรมตงแต 1 ค. ถง 5 ค. อาจไมครบกได แสดงวาเปนการเรยนการสอนทยดผเรยนเปนศนยกลางแลว จากแนวคดและตวอยางทงหมดน จงกลาวไดวา หวใจของการปฏรปการศกษา คอ การปฏรปการเรยนรนนเอง ทผานมาการเรยนการสอนเนนใหผเรยนทองจ าท าใหการเรยนเปนเรองยาก นาเบอหนาย ท าใหเดกไมฉลาด คดไมเปน ท างานไมเปน ดงนนผสอนจะตองหาทางท าเรองการเรยนรใหเปนเรองสนก และสามารถพฒนาศกยภาพของมนษย ไดอยางเตมท โดยใชผเรยนเปนตวตง อยางไรกตามการปฏรปการเรยนร โดยยดผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนรนน ผสอนจะยงมความส าคญมากขน

Page 81: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center หนาท 78

กวาเดม ไมใชใหผเรยนเปนศนยกลางแลว ผสอนไปไหนกได ปลอยใหผเรยนท ากจกรรมกนตามล าพง ผสอนจะตองใกลชดผเรยน จะตองคอยชแนะ คอยใหก าลงใจ และดงในสงทผเรยนไมร เชน ศกยภาพของตวเดกออกมาใหเดกไดร เพอเปนการเสรมจดเดนของเดก และชวยแกปญหาในจดออนของเดกดวย

Page 82: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

ภาคผนวก

Page 83: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

รายละเอยดรายวชา

*** ใชแบบประมวลการสอนรายวชา มคอ.3

QA Child center 01

Page 84: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

1

1. รหสวชา..........................................................ชอรายวชา .................................................................. 2. จ านวนหนวยกต …….....................................ภาคการศกษา................./............................................. 3. ชอผสอน........................................................ภาควชา/สาขาวชา......................คณะ.............................

ค าชแจง 1. ใหผสอนกรอกรายชอผเรยน ในชอง “รายชอผเรยน” และกรอกเกรดเฉลยสะสม ลงในชอง “เกรด

เฉลยสะสม” (นกศกษาใหมใชผลการเรยนจากสถานศกษาเดม) 2. กรอกคะแนนการทดสอบกอนเรยนลงในชองคะแนนการทดสอบกอนเรยน 3. กรณททานใชการวเคราะหผเรยนวธอนโปรดระบวธการและผลการวเคราะหในชองอน ๆ 4. น าขอมลในตารางไปใชในการสรปผลการเรยนและการวเคราะห (ทงกลมเรยน)

ล าดบท รายชอผเรยน เกรด

เฉลยสะสม คะแนน

การทดสอบกอนเรยน

อน ๆ โปรดระบ ……………………………………………………

QA Child center 02

การวเคราะหศกยภาพผเรยนกอนการเรยนการสอน

Page 85: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

2

สรปผลการวเคราะหศกยภาพผเรยน (ทงกลมเรยน)

กลมท เกณฑการแบงกลม จ านวน (คน)

รวมทงสน

หมายเหต ใหผสอนเลอกใชวธทเหมาะสมกบสภาพรายวชาในการแบงกลมผเรยน ขอเสนอแนะการจดการเรยนการสอน (การออกแบบการสอนจากผลการวเคราะหศกยภาพผเรยน) …............................................................................................................................................................................. …............................................................................................................................................................................. …............................................................................................................................................................................. …............................................................................................................................................................................. …............................................................................................................................................................................. ….............................................................................................................................................................................

ลงชอ………………………………… อาจารยผสอน (....................................................)

วนท.................เดอน.......................พ.ศ. .............

Page 86: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

บนทกผลการประเมนตนเองของผสอนตลอดภาคการศกษา ค าชแจง ใหผสอนประเมนตนเอง โดยกาเครองหมาย ลงในชองขวามอทตรงกบการจดการเรยนการสอนของผสอน

รายการประเมนตนเองของผสอน ระดบการประเมน

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

ดานสมพนธภาพระหวางผสอนและผเรยน 1. ยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน

2. มความเปนกนเองกบผเรยน 3. ชวยเหลอผเรยนทงในและนอกเวลาเรยน ดานการเรยนการสอน 4. แจง / แจกก าหนดการสอนใหกบผเรยน

5. ตรงตอเวลาในการเขาสอนและเลกสอน 6. จดการเรยนการสอนครบถวนตามหลกสตร 7. มกจกรรมการสอนหลากหลายทสงเสรมการเรยนรรวมกน 8. มวธสอนทใหผเรยนคดวเคราะหและแกปญหา 9. จดสถานการณกระตนใหผเรยนศกษาคนควาดวยตนเอง 10. เปดโอกาสใหนกเรยนไดซกถามเมอมขอสงสย ดานสอการเรยนการสอน 11. ใชสอการเรยนการสอนทเหมาะสมกบเนอหาวชาและชวยใหเกด

การเรยนร

12. มต าราและ / เอกสารประกอบการสอนทสอดคลองกบเนอหา ดานการวดผล 13. มการประเมนความเขาใจของผเรยนระหวางการเรยนการสอน

14. ตรวจผลงาน มการชแจงขอบกพรองใหผเรยนไดแกไข 15. วดผลตามสภาพจรง 16. ก าหนดเกณฑการใหคะแนนทถกตองยตธรรม

QA Child center 03

Page 87: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

แนวทางการปรบปรงการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ

1. ปญหาในการเรยนการสอน ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

2. วธการแกปญหา ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

3. แนวทางการปรบปรงการสอนและสอการเรยนการสอนทควรน ามาปรบปรงการสอน ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ)………………………………………………..ผสอน (……………………………………)

QA Child center 04

Page 88: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

รายงานประสทธภาพของการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ คณะ.....................................................ภาควชา/สาขาวชา................................................................

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย หรอ ระบสงทผสอนมหรอไดปฏบต หากไมมหรอไมไดปฏบตใหท าเครองหมาย

ชอหล

กสตร (ต

ามหน

าปกเล

มหลก

สตรของรายวชา)

ชอผส

อน

ชอรายวชาทส

อน

จ านว

นหนว

ยกต

ภาคป

ฏบต

Senio

r Proj

ect / ภ

าคนพ

นธ / แ

ผนงานพ

เศษ

การส

มมนา

การฝกภ

าคสน

าม

อนๆ

มความรความเขาใจเปาหมายการศกษา(ผสอน)

วเคราะหศกยภาพผเรยน

การป

ระชม

รวมก

ม Co

urse s

yllab

us (1

)

โครงดาร…

……

……

……

อน ๆ ระบ

แบบบ

นทก

Child

Cen

ter 02

หมายเหต (1) Course Syllabus /ประมวลการสอนรายวชา / โครงการสอนรายวชา

ลงนาม........................................หวหนาภาควชา / สาขาวชา / กรรมการวชาการคณะฯ วนท............เดอน....................................พ.ศ................

QA Child center 05-1

Page 89: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

รายงานประสทธภาพของการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ

คณะ.....................................................ภาควชา/สาขาวชา................................................................

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย หรอ ระบสงทผสอนมหรอไดปฏบต หากไมมหรอไมไดปฏบตใหท าเครองหมาย

ชอหล

กสตร

(ตามหน

าปกเล

มหลก

สตรข

องรายวชา)

ชอผส

อน

ชอรายวชาทส

อน

รปแบบของการเรยน การสงเสรมทกษะดานคอมพวเตอร

การสงเสรมทกษะดานภาษาตางประเทศ

สอการเรยนการสอน วธการประเมนผลการเรยนการสอน

น าผลการประเมนมาปรบปรงการเรยนการสอน

การศกษาวจยเพอพฒนาสอและการเรยนร

Prob

lem-B

ase L

earn

ing

รายบ

คคล

สรรค

นยม

เอส ไอ

Self-

Stud

y

Wor

k-ba

sed-L

earn

ing (ส

หกจฯ

)

Resea

rch-

based

Lea

rning

ตกผล

กทางปญ

ญา

สงเสรมโดยผานทาง

ไมไดสงเสรม

สงเสรมโดยผานทาง

ไมไดสงเสรม

e-lea

rning

Softw

are

CAI

อน ๆ ระบ

องพฒ

นาการ

ประเม

นผลต

ามสภ

าพจรง

สอดค

ลองกบส

ภาพก

ารเรย

นร

อนๆ…

………………………………..

การเร

ยนการส

อน

การคนค

วา

ารเรย

นการสอ

การคนค

วา

ต าราหล

หนงสออ

านปร

ะกอบ

หมายเหต (1) PBL Problem Based Learning เปนการสอนโดยใชกรณปญหา (2) Project Based เปนการเรยนรในรปแบบโครงการ

QA Child center 05-2

Page 90: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

(3) รายบคคล เปนการเรยนดวยตนเอง ผเรยนสามารถศกษาเลาเรยนไดดวยตนเองตามความสามารถ ความสนใจและความพรอม (4) สรรคนยม เปนผเรยนเปนผสรางความรโดยการอาศย ประสบการณแหงชวตทไดรบเพอคนหาความจรง (5) เอส ไอ พ เปนการทดลองฝกปฏบตจรงอยางเขมขน และเปนระบบ โดยการสอนแบบจลภาค มทใหผเรยนทกคนมบทบาทในการฝกทดลองตงแตเรมตนจนสนสดการฝก (6) Self-Study เปนศกษาและแสวงหาความรดวยตนเอง (7) Work-based-Learning เปนการเรยนรเนอหาสาระ ฝกปฏบตจรง ฝกทกษะทางสงคม ทกษะชวต ทกษะวชาชพ การพฒนาทกษะการคดขนสงโดยรวมมอกบแหลงงาน

ในชมชน

(8) Research-based Learning เปนการเรยนรทเนนการวจยเปนวธสอน รวมท าโครงการวจยกบอาจารย/เปนผชวยโครงการวจยของอาจารย (9) ตกผลกทางปญญา เปนสงเสรมใหสรางสรรคความรความคดดวยตนเอง วเคราะหเจาะลกจนตกผลกทางความคด (10) E-learning เปนการสอนในลกษณะหรอรปแบบใดกได ซงการถายทอดเนอหานน กระท าผานทางสออเลกทรอนกส เชน เครอขายอนเทอรเนต (11) Software เปนการสอนในลกษณะหรอรปแบบโปรแกรมตาง ๆ เชน Power Point , Auto CAD เปนตน (12) Computer-Assisted Instruction (CAI) การใชคอมพวเตอรชวยสอน

ลงนาม........................................หวหนาภาควชา / สาขาวชา / กรรมการวชาการคณะฯ วนท.............เดอน...................................พ.ศ................

Page 91: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center

บรรณานกรม

ชนาธป พรกล แคทส. รปแบบการจดการเรยนการสอนทผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพมหานครส ารกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ชดเจน ไทยแท. เครองมอการนเทศเพอสนบสนนการปฏรปกระบวนการเรยนร. กรงเทพมหานคร ส านกงานโครงการนเทศ ส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต. 2543 (เอกสารอดส าเนา) ทศนา แขมมณ. “การจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนส าคญ โมเดลซปปา” ใน เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ. นครสวรรค ส านกงานประถมศกษา อ าเภอลาดยาว. 2543 ทศนา แขมมณ และคณะ. กระบวนการเรยนร : ความหาย แนวทางการพฒนา และปญหาของใจ กรงเทพมหานคร ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. 2544 นวลจตต เชาวกรตพงศ “การจดกจกรรมการเรยนการสอนอาชวศกษา” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการเรยนการสอนอาชวศกษาหนวยท 5. นนทบร ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2544 __________. “ความเขาใจทคาดเคลอนในการจดการเรยนการสอนทเนนผ เรยนเปนส าคญ” ในวารสารวชาการ 3, 12 ธนวาคม . 2543 นวลจตต เชาวกรตพงศ และคณะ. “ การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ” ในชดฝกอบรมผบรหาร : ประมวลสาระ. ส านกงานปฏรปการศกษา. 2545. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลกรงเทพ. คมอการจดการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลกรงเทพ. 2552 รง แกวแดง. ปฏวตการศกษาไทย. กรงเทพมหานคร ส านกพมพมตชน. 2543 วทยากร เชยงกล. เรยนลก รไว ใชสมองอยางมประสทธภาพ. กรงเทพมหานคร: บรษทซเอดยเคชน. 2547 วทยากร เชยงกล. การเรยนรอยางมประสทธภาพ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพสายธาร. 2549 วนษา เรซ. อจฉรยะสรางได. กรงเทพมหานคร : บรษทแปลน พรนทตง จ ากด. 2550, 175 หนา ศนสนย ฉตรคปต. สงแวดลอมและการเรยนรสรางสมองเดกใหฉลาดไดอยางไร. กรงเทพมหานคร ลายสอ. 2542 ศภวรรณ เลกวไล “การเรยนแบบรวมมอ:รปแบบตาง ๆ” ในเอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการเรองนวตกรรมการเรยนรเพอการเรยนการสอน นครราชสมา ส านกงานคณะกรมการพฒนาบคลากรและวเทศสมพนธ สถาบนราชภฎนคราชสมา. 2544 ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. แกนหลกแนวคดการปฏรปกระบวนการเรยนรและเกณฑการประเมนโรงเรยนปฏรปกระบวนการเรยนร. กรงเทพมหานคร โรงพมพการศาสนา. 2542 __________. การเรยนรโดยโครงงาน. กรงเทพมหานคร. โรงพมพครสภาลาดพราว. 2542 __________. การเรยนรโดยบรณาการ.กรงเทพมหานคร. โรงพมพครสภาลาดพราว. 2542 __________. การรจกเดกเปนรายบคคล. กรงเทพมหานคร. โรงพมพครสภาลาดพราว. 2542

Page 92: คู่มือการจัดการเรียนรู้ที่ ...qa.nmc.ac.th/th/images/stories/file2/2.6.1_02.pdf · 2014-07-02 · เรื่องที่ 2

คมอการจดการเรยนการสอนวทยาลยนครราชสมา QA Child Center

__________. การประเมนผลตามสภาพจรง. กรงเทพมหานคร. โรงพมพครสภาลาดพราว. 2542 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต . ทฤษฎการเ รยน ร เพ อพฒนากระบวนการคด . กรงเทพมหานคร. ไอเดยสแคว.2540 ส านกนโยบายและแผนการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ส านกงานปลดกระทรวง. หวใจของการปฏรปการศกษาตามแนวทาง พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร โรงพมพการศาสนา. 2543 สรฐ ศลปอนนต. กระบวนการปฏรปโรงเรยนทมประสทธภาพ.กรงเทพมหานคร. โรงพมพครสภาลาดพราว. 2543 สวทย มลค า และอรทย มลค า. การเรยนรสครมออาชพ. กรงเทพมหานคร. ม.ป.ท. 2542 สรศกด หลาบมาลา. “การใชพหปญญาในหองเรยน”วาสารวชาการ.1(9):53-56; กนยายน 2541 สรศกด หลาบมาลา. “การใชพหปญญาบรบท” วารสารวชาการ.3(2):49-54; กมภาพนธ 2543 อารมสตรอง โทมส. พหปญญาในหองเรยน. แปลจาก Multiple Intelligence in the classroom.โดย อาร สรหฉว. กรงเทพ: โรงพมการศาสนา. 2543 สบคนทางวบไซต Savery, J. (1994). What is Problem-based learning? : http.//edweb.sdsu.edu/Clirt/learningtree/PBL/PBLadvantages.html Wilson, C.E.A. (1991). A Vision of a preferred curriculum for the 21st century: Action research In school administration: http://samford.edu/pbl Woods, (1985). Problem –based learning and problem solving. In Russell Kenley (1995). “Problem Based Learning: within a traditional teaching environment”,AUBEA conference, University of Technology Sydney, New South Wales. Problem-Based Learning. The University of Western Australia: Issues of Teaching and Learning. (vol.2 June, 1996) :http://www.edu.au/csd/newsletter/issue0496/pbl What is Problem-based learning? : http://www.samford.edu/pbl Problem-based Learning Theory.: http://www.usd.edu/~knorum/learningpapers/pbl Problem-based learning. : http://socserv2.mcmaster.ca/soc/beehive/pbl.htm ศรนช เทยนรงโรจน . การพฒนานวตกรรมการบรณาการเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนรวทยาศาสตร Department of Mathematics, Faculty of Science, Srinakharinwirot University, Bangkok 10110, Thailand Svein Ove Lysne. Learning Without Teaching, Use of ICT – based in Teacher Training http://www.babylonia-ti.ch http://ceeol.com [email protected];[email protected] http://en.wikipedia.org/wiki/Technology_Integration