การปฏบตตามฎหมายทเกยวของกบ

การจ าหนายอาหาร

กานต เจมพวงผล นตกร ศนยอนามยท ๕

ตวอยางเรองรองเรยน

สถานทจ าหนายอาหาร

และการจ าหนายอาหาร

ในท/ทางสาธารณะ

รานอาหาร/แผงลอย ไมสะอาด พนเฉอะแฉะ /มหน แมลงสาบวง

น าอาหารทเสยมาปรงอาหาร

กลน/ควน จากการปงยาง/ การปรงอาหารดวยวธอนๆ

พบแมลงสาบ/ขแมลงสาบขหน/เสนผม/เศษวตถ

อนๆ ในอาหาร

จาน/ชามและอปกรณอนๆ สกปรก กนอาหารจากรานนแลวทองเสย /อาหารเปนพษ

แสบตาจากแอลกอฮอลส าหรบอนอาหาร

ตลาด/สถานทสะสมอาหาร

หาบเร แผงลอย รานอาหาร ครวเรอน

แหลงปลกพช แหลงเลยงสตว

สถานทผลตอาหาร โรงฆาสตว

อาหารสะอาด

ผบรโภคปลอดภย

พ.ร.บ.ฆา& จ าหนาย เนอสตว

พ.ร.บ.การ สาธารณสข

พ.ร.บ. รกษาความสะอาดฯ

พ.ร.บ. อาหาร

กระบวนการไดมาซงอาหารของประชาชน พ.ร.บ. วตถ

อนตราย

พ.ร.บ.โรคตดตอ พ.ร.บ.คมครองสขภาพของผไมสบบหร พ.ร.บ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอล

พ.ร.บ. การสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕

พ.ร.บ. รกษาความสะอาดและความเปนระเบยบ

เรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. ๒๕๓๕ พ.ร.บ. อาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒

พ.ร.บ. โรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๕๘

พ.ร.บ. คมครองสขภาพของผไมสบบหร พ.ศ. ๒๕๓๕

พ.ร.บ. ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. ๒๕๕๑

กฎหมายส าคญ

ทเกยวกบผ สมผสอาหาร

องคประกอบการใชมาตรการตามกฎหมาย

เจาพนกงาน

ตวบทกฎหมาย ผประ

กอบการ

วถประชา

ประชาชน

ไมมบทบญญต ไมมเกณฑชวด ทชดเจน กฎหมาย ซ าซอน

ไมมความร ไมมนใจ ไมมทกษะ ไมบงคบใช กลวความ ขดแยง

ตวบทกฎหมาย

ไมรกฎหมาย ไมเขาใจ เหตผล ไมรบผดชอบ / หลบเลยง

ไมรกฎหมาย/ สทธของตนเอง ไมเรยกรอง / รองเรยน ไมมสวนรวม

เจาพนกงาน

ผประกอบการ

ประชาชน

ปญหา

การบงคบใช

กฎหมาย

บทบญญตตามกฎหมายสาธารณสข ในการควบคม

สถานทจ าหนายอาหาร การจ าหนายอาหาร ในทหรอทางสาธารณะ ผสมผสอาหาร

พ.ร.บ. การสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕

ออกขอบญญตทองถน (เทศบญญต/ขอบญญต อบต.) • กจการตลาด • สถานทจ าหนายอาหาร • การจ าหนายอาหาร ในท/ทางสาธารณะ

ใหอ านาจ

องคกรปกครองสวนทองถน

พจารณา อนญาต/หนงสอรบรองการแจง

และตรวจตรา

กรณ • เหตร าคาญ • ผดสขลกษณะอาคาร • ฝาฝนขอบญญตฯ

ออกค าสงให • ปรบปรง/ แกไข • พกใช/ หยด • เพกถอน

หมายความวา อาคาร สถานท หรอบรเวณใดๆ ทมใชทหรอทางสาธารณะ (เปนทของเอกชนและมใชเปนการขายของในตลาด) ทจดไวเพอประกอบหรอปรงอาหารจนส าเรจและจ าหนายใหผซอสามารถบรโภคไดทนท ทงน ไมวาจดบรเวณไวส าหรบการบรโภค ณ ทนน หรอน าไปบรโภคทอนกตาม

สถานทจ าหนายอาหาร

ตวอยางเชน ... รานอาหาร ภตตาคาร สวนอาหาร ฯลฯ

หมายความวา การจ าหนายอาหารทอยในทหรอทางสาธารณะ (ทหรอทางสาธารณะ หมายความวา สถานทหรอทาง ซงมใชเปนของเอกชนและประชาชนสามารถใชประโยชนหรอ ใชสญจรได)

การจ าหนายอาหารในท/ทางสาธารณะ

ตวอยางเชน... แผงลอย หาบเร เรขาย รถเร ฯลฯ

หมายความวา บคคลทเกยวของกบอาหารตงแตกระบวนการเตรยม ปรง ประกอบ จ าหนายและเสรฟอาหาร รวมถงลางและเกบภาชนะอปกรณ

ผสมผสอาหาร

ไดแก...... • ผเตรยมอาหาร • ผปรง-ประกอบอาหาร • ผเสรฟอาหาร • ผจ าหนายอาหาร • ผลางและเกบภาชนะอปกรณ

•สถานทจ าหนายอาหาร •การจ าหนายอาหาร ในท/ทางสาธารณะ

ผจดตง(เจาของ)สถานทจ าหนายอาหาร

กรณทมพนทไมเกน

200 ตร.ม. และมใช

การขายของในตลาด

ขอบญญตทองถน

ขออนญาต แจง

เจาพนกงานทองถน

ปฏบตตาม

กรณทมพนทเกนกวา

200 ตร.ม. และมใช

การขายของในตลาด

สขลกษณะสถานทจ าหนายอาหาร

๏ ทตง การใช การดแลรกษาสถานท

๏ อาหาร กรรมวธการจ าหนาย ท า

ประกอบ ปรง เกบ สะสมอาหาร

๏ สขลกษณะสวนบคคล

๏ ภาชนะ อปกรณ น าใช และของใชอนๆ

๏ การปองกนเหตร าคาญ

และการปองกนโรคตดตอ

ขอบญญตทองถน(ม.40) เจาพนกงานทองถน

ถาเปลยน แปลง

• ชนด/ประเภทสนคา • ลกษณะการจ าหนาย • สถานทขาย • เงอนไขอน ๆ

ผจ าหนายอาหารในทหรอทางสาธารณะ

ขออนญาต

ขอบญญตทองถน ประกาศเขต

ผจ าหนายอาหาร ในท/ทางสาธารณะ

ตอง ปฏบต ตาม

มอ านาจ

เจา พนกงาน ทองถน

ตองแจง

เจาพนกงานทองถน

สขลกษณะเกยวกบ • ผขาย ผชวยขาย • กรรมวธการจ าหนาย ท า ประกอบ ปรง เกบ / สะสม • ความสะอาดภาชนะ น าใช ของใช • การจดวาง การเรขาย • เวลาจ าหนาย • ปองกนเหตร าคาญ / โรคตดตอ

• หามขายหรอซอโดยเดดขาด • หามขายสนคาบางชนด • หามขายสนคาตามก าหนด เวลา • เขตหามขายตามลกษณะ • ก าหนดเงอนไขการจ าหนาย

ปดทส านกงานฯ และบรเวณทก าหนดเปนเขต และระบวนบงคบ โดยไมนอยกวา 15 วน นบแตวนประกาศ

ประกาศเขต (ม.42)

ขอบญญตทองถน (ม.43)

รวมกบ

เจาพนกงานจราจร

หลกเกณฑในการขอใบอนญาตตาม พ.ร.บ.

ขออนญาตตอราชการสวนทองถนทเปนทต งของสถานประกอบการ (ม.54)

ท าค าขอตามหลกเกณฑ เงอนไข ทราชการสวนทองถนก าหนด (ม.54)

โดยเจาพนกงานสาธารณสขเปนผตรวจสอบ

เมอไดรบอนญาต ตองเสยคาธรรมเนยม (ม.65)

ใบอนญาตทไดรบ

# ใชไดเฉพาะในเขตทองถนน น

# มอายหนงป นบแตวนออก ตองตออายกอนสนอาย (ม.55)

# ตองแสดงไวโดยเปดเผย ณ สถานประกอบการตลอดเวลา (ม.57)

# กรณทสญหาย/ช ารด ในสาระส าคญตองขอใบแทนภายใน 15 วน

(ม.58)

โทษปรบ >10,000บาท

มาตรการควบคมกจการทตองขออนญาต

2. ไมปฏบตตาม

• พ.ร.บ. • กฎกระทรวง • ขอบญญตทองถน

• เงอนไขในใบอนญาต

โทษจ าคก > 6 เดอน ปรบ > 50,000 บาท

สงใหปรบปรง/แกไข

สงพกใชใบอนญาต

สงเพกถอนใบอนญาต

* ถกพกใชฯ 2 ครงขนไป

* ตองค าพพากษาวาผด

* มอนตรายรายแรง

* ครงละไมเกน 15 วน จพถ.ม

อ านาจ

1.ไมไดรบ

ใบอนญาต

ม.72

ม.77

หนงสอรบรองการแจง ไวในทเปดเผย ณ สถานทด าเนนกจการ ตลอดเวลา ทด าเนนกจการ (ม.49)

หลกปฏบตส าหรบผไดรบหนงสอรบรองการแจง

ยนค าขอรบใบแทน ภายใน 15 วน นบแตวนททราบ ตามหลกเกณฑและวธการในขอบญญตทองถน (ม.50)

แจงใหเจาพนกงานทองถนทราบ (ม.51)

ตองแสดง

กรณสญหาย ถกท าลาย ช ารด ในสาระส าคญ

จะเลก หรอโอนกจการ

เจาพนกงานทองถนสงใหหยดกจการ

มาตรการควบคมกจการทตองแจง

1. ผใดประกอบ กจการโดยไมแจง

2. กรณด าเนน กจการโดยไมแจง แลวเคยไดรบโทษเพราะไมแจง มาแลวครงหนง

(ม.72 ว.2) โทษจ าคกไมเกน 3 เดอนหรอปรบไมเกน 25,000 บาท

สงหามด าเนนกจการ ตามเวลาทก าหนด แตไมเกน 2 ป

ถาฝาฝนอก

(ม.80) โทษจ าคก ไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 50,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ และปรบอกไมเกน วนละ 25,000 บาท

สขลกษณะสวนบคคลของผสมผสอาหาร

๏ ตองตรวจสขภาพและมหนงสอรบรองจากแพทยกอนจะเปน

ผสมผสอาหาร และตรวจอยางนอยปละ 1 ครง ๏ มความรดานสขาภบาลอาหาร โดยผานการอบรม หรอ

ผานการทดสอบความร และ ตดบตรประจ าตวผสมผสอาหาร

๏ ตองปฏบตตนในขณะปฏบตงาน เชน

การแตงกาย(ผากนเปอน หมวก/ตาขายคลมผม)

มอ เลบสะอาด ใชอปกรณหยบจบอาหาร(แยกใชเฉพาะดบ-สก)

หลกเลยงพฤตกรรมทไมเหมาะสม(ไอ จาม สบบหร ฯลฯ)

๏ อนๆ ตามขอบญญตทองถน

ขอบญญตทองถน เจาพนกงานทองถน

มาตรการควบคมสขลกษณะสวนบคคล

ของผสมผสอาหาร

2. ผสมผสอาหารท

จ าหนายอาหารในทหรอ

ทางสาธารณะ ผใดฝาฝน

ขอบญญตทองถน

ม.73 ว.2 ระวางโทษ

ปรบไมเกน 25,000 บาท

1.ผสมผสอาหารใน

สถานทจ าหนายอาหาร

ผใดฝาฝน

ขอบญญตทองถน

ม.78 ระวางโทษ

ปรบไมเกน 5,000 บาท

ม.77 ระวางโทษ

ปรบไมเกน 10,000 บาท

ขาย/ซอ ในเขตหามขาย/ซอโดยเดดขาด

• กจการตลาด

• กจการรานอาหาร • กจการเกบ ขน/ก าจดสงปฏกล/มลฝอย(ธรกจ) • กจการทเปนอนตรายตอสขภาพ (141 ประเภท) • การจ าหนายสนคาในท/ทางสาธารณะ

การคมครองประชาชนของกฎหมายสาธารณสข

กจการทตองควบคมตามกฎหมาย

• บาน/ ครวเรอน/ ชมชน

• โรงเรยน/ สถานศกษา • วด/ ศาสนสถาน

• สถานขนสง/ สถานรถไฟ

• สถานพยาบาล

• สถานประกอบกจการอน ๆ

ตองขอ อนญาต /

แจง

เจาพนกงานทองถน ราชการสวนทองถน

ตองปฏบต ใหถก

สขลกษณะ

กอนประกอบการ

ตองก าจด สงปฏกล/ มลฝอย

ตองดแล อาคารใหถก สขลกษณะ

ตองไมกอ เหตร าคาญ

ขอบญญตทองถน

ประกาศเพม

กจการทวไป

•สถานทสะสมอาหาร • การเลยงหรอปลอยสตว

พ.ร.บ.รกษาความสะอาดและความเปนเรยบรอย ของบานเมอง พ.ศ. 2535

ขอบเขตการใชบงคบ

เขตเทศบาล

กรงเทพมหานคร

เมองพทยา

อบจ. ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยประกาศใช

อบต. ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยประกาศใช

การรกษาความสะอาดในทสาธารณะและ

สถานสาธารณะ

การดแลรกษาสนามหญาและตนไมในถนน

และสถานสาธารณะ

การหามทงสงปฏกลมลฝอยในทสาธารณะและ

สถานสาธารณะ

การรกษาความเปนระเบยบเรยบรอย

การควบคมของพระราชบญญตรกษาความสะอาดฯ

(1) ปรงอาหาร ขายหรอจ าหนายสนคาบนถนน

หรอในสถานสาธารณะ

(2) ใชรถยนตหรอลอเลอนเปนทปรงอาหารเพอ

ขายหรอจ าหนายใหแกประชาชนบนถนน

หรอในสถานสาธารณะ

บทบญญตทผจ าหนายอาหารตองปฏบต

มาตรา 20 หามมใหผใด

ฝาฝนหรอไมปฏบตตาม ระวางโทษปรบไมเกน 2,000 บาท

ยกเวนถนนสวนบคคลหรอบรเวณทประกาศผอนผน

บทบญญตทผจ าหนายอาหารตองปฏบต มาตรา 24

ฝาฝนหรอไมปฏบตตาม ระวางโทษปรบไมเกน 2,000 บาท

และปรบอกวนละ 100 บาท เรยงรายวนจนกวาจะไดปฏบต

ใหถกตองตามกฎกระทรวง

เจาของรานจ าหนายอาหารหรอเครองดมซงจด

สถานทส าหรบบรการลกคา ในขณะเดยวกน

ไมต ากวา 20 คน ตองจดใหมสวมทตองดวย

สขลกษณะ ตามทก าหนดในกฎกระทรวง

จ านวนสวมตามกฎกระทรวงทออกตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร

จ านวนสวมของ

รานจ าหนายอาหาร

และเครองดม

1) จ านวนทนง ตงแต 20 ทนง

ขนไป ไมเกน 30 ทนง

(ใชรวมกนระหวางชาย-หญง)

หองสวม หองน า อางลางมอ

ทถาย ทถาย อจจาระ ปสสาวะ 1 1 - 1 1 1 - - 2 - - 1

2) จ านวนทนง ตงแต 31 ทนง

ขนไป ไมเกน 50 ทนง

ก) ส าหรบผ ชาย

ข) ส าหรบผ หญง

อาหาร หมายความวา...

ของกนหรอเครองค าจนชวต ไดแก

1. วตถทกชนดทคนกน ดม อม หรอน าเขาส รางกาย

ไมวาดวยวธใดๆ หรอในรปลกษณะใดๆ แตไมรวมถง

ยา วตถออกฤทธตอจตและประสาท/ยาเสพตด

2. วตถทม งหมายส าหรบใช /ใชเปนสวนผสมใน

การผลตอาหาร รวมถงเจอปนอาหาร

ส และเครองปรงแตงกลนรส

พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522

การควบคมตามพระราชบญญตอาหาร

ตงโรงงานผลตอาหารเพอจ าหนาย

น าเขาอาหารเพอจ าหนาย

ขออนญาต

อาหารไมบรสทธ อาหารปลอม อาหารผดมาตรฐาน อาหารอนทรฐมนตรก าหนด

หามผลต น าเขาเพอ

จ าหนาย หรอจ าหนาย

อาหารทตองมเครองหมาย อย.

เลขสารบบอาหาร(เลข อย.)

อาหารทตองมฉลาก

(ยกเวน ไสกรอก แหนม หมยอ

กนเชยง ลกชน)

การแสดงฉลากอาหาร

“ฉลาก” หมายถง รปรอยประดษฐ เครองหมาย หรอ ขอความใดๆ ทแสดงไวทอาหาร ภาชนะบรรจอาหาร หรอหบหอ ของภาชนะทบรรจอาหาร ฉลากอาหารมความส าคญ คอ เปนสอระหวางผผลตกบผบรโภค เปนสอแสดงรายละเอยดเกยวกบผลตภณฑและใหความร

ทางโภชนาการ (กรณทมการแสดงฉลากโภชนาการ) เปนเครองมอในการเลอกซอของผบรโภค เปนสออางองในการด าเนนการตามกฎหมายกบผฝาฝน เปนปจจยหรอสงดงดดใจผซอ

พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558

โรคตดตอแบงเปน 3 ประเภท

1) โรคตดตอทตองเฝาระวง

2) โรคตดตออนตราย

3) โรคระบาด

เกดโรค/มเหตสงสยวา

เกดโรคตดตออนตราย

/โรคระบาด ในสถาน

ประกอบการ ใหเจาของ

ผ ดแล ผ จดการสถานท

จ าหนายอาหาร/ตลาด

/ตลาดนด ฯลฯ

แจงตอเจาพนกงานควบคมโรคตดตอ (ตามหลกเกณฑและวธการท รมว.ประกาศก าหนด) ฝาฝนปรบไมเกนสองหมนบาท

ผ สมผสอาหารตองไมเจบปวยดวย

โรคทสามารถตดตอไปยงผ บรโภค

โดยมน าและอาหารเปนสอ เชน...

อหวาตกโรค ไขรากสาดนอย บด ไขสกใส หด คางทม

วณโรคในระยะอนตราย โรคเรอนในระยะตดตอ

โรคผวหนงทนารงเกยจ ไวรสตบเอ ไขหวดใหญ (รวมถง

ทตดตอจากสตว) และโรคอนๆ ตามประกาศกระทรวง

สธ. และโรคตามทเจาพนกงานทองถนก าหนด

โรคตดตอทเกยวของกบผ สมผสอาหาร

หากเจบปวยใหหยดปฏบตงานจนกวาจะรกษาใหหายเปนปกต

พ.ร.บ.คมครองสขภาพของผไมสบบหร พ.ศ. 2535

สถานทจ าหนายอาหาร เครองดม อาหารและเครองดม

1) บรเวณทมระบบปรบอากาศ จดเปนเขตปลอดบหร

ทงหมด

และไมสามารถจด

“เขตสบบหร”

เปนการเฉพาะได

2) บรเวณทไมมระบบปรบอากาศ

เฉพาะบรเวณทใหบรการอาหาร

เครองดม หรอ อาหารและเครองดม

ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข

(ฉบบท 19) พ.ศ. 2553

มผลใชบงคบ 28 ม.ย. 53

1) ไมจดใหมเขตสบบหรและเขตปลอดบหร ปรบไมเกน 20,000 บ.

2) ไมจดใหมเขตสบบหรทมสภาพ ลกษณะและมาตรฐานตามทรฐมนตร

ก าหนด ปรบไมเกน 10,000 บ.

3) ไมจดใหมเครองหมายในเขตสบบหร/เขตปลอดบหรตามหลกเกณฑ

และวธการทรฐมนตรก าหนด ปรบไมเกน 2,000 บ.

4) หามผใดสบบหรในเขตปลอดบหร ปรบไมเกน 2,000 บ.

การควบคมผไมปฏบตตามท พ.ร.บ. น ก าหนด

เขตปลอดบหร ตองมสภาพและลกษณะ

(1) ตองมเครองหมายเขตปลอดบหร ตามทกระทรวง สธ.ประกาศ

(2) ไมมการสบบหร

(3) ไมมอปกรณ หรอสงอ านวยความสะดวกส าหรบการสบบหร

ทเกยวของกบสถานทจ าหนายอาหาร

1)สถานท/บรเวณทหามขายเครองดมแอลกอฮอล (ม.27)

(1) วด/สถานทส าหรบปฏบตพธกรรมทางศาสนา

(2) สถานบรการสาธารณสขของรฐ สถานพยาบาล

(3) สถานทราชการ ยกเวนทจดไวเปนรานคา/สโมสร

(4) หอพก (5) สถานศกษา (6) สถานบรการน ามนฯ

(7) สวนสาธารณะของทางราชการ

(8) โรงงาน (9) สถานขนสงทางบก

(10) บนทางตามกฎหมายจราจร (11) บนรถไฟ

2) หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลในวน/เวลา

ทรฐมนตรประกาศก าหนด (ม. 28)

พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

ระวางโทษ จ าคก

ไมเกน 6 ด. /ปรบ

ไมเกน 10,000 บ.

/ทงจ าทงปรบ

ทเกยวของกบสถานทจ าหนายอาหาร

พระราชบญญตควบคมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

3) หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอล

แกบคคลดงตอไปน (ม. 29)

(1) บคคลซงมอายต ากวา 20 ปบรบรณ

(2) บคคลทมอาการมนเมาจนครองสตไมได

ระวางโทษ จ าคกไมเกน 1 ป/ปรบ

ไมเกน 20,000 บ. หรอทงจ าทงปรบ

ทเกยวของกบสถานทจ าหนายอาหาร

พระราชบญญตควบคมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

4) หามขายเครองดมแอลกอฮอล ในลกษณะและวธ

ดงตอไปน

(1) เครองอตโนมต การเรขาย การลดราคา

(2) ให/เสนอใหสทธพเศษหรอประโยชนอนใด

(3) แจก แถม ให/แลกเปลยน แจกสนคา ตย.

ระวางโทษ จ าคกไมเกน 6 เดอน/ปรบไมเกน 10,000 บ.

/ทงจ าทงปรบ (ขายดวยเครองอตโนมต เพมโทษเทาตว)

ศนยบรหารกฎหมายสาธารณสข

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

ถนนตวานนท อ าเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 โทร. 0-2590-4175, 0-2590-4225, 0-2590-4252, 0-2590-4256 โทรสาร 0-2591-8180

http://laws.anamai.moph.go.th/index.htm

WEB SITE ศนยบรหารกฎหมายสาธารณสข