บทที่ 2...

19
GEPS 123 พฤติกรรมมนุษย์กับการพัฒนาตน บทที2 องค์ประกอบของพฤติกรรม จากการที่ได้ทาความเข้าใจต้นกาเนิดของพฤติกรรมของมนุษย์ในเรื่องความรู้เบื้องต้นและ ปัจจัยพื้นฐานของพฤติกรรมของมนุษย์แล้วนั้น ยังต้องทาความเข้าใจถึงองค์ประกอบต่างๆทั้ง 8 องค์ประกอบ ดังตอไปนี้ ได้แก่ การรับรู้ การคิด สติปัญญา การจา ความเชื่อ เจตคติ อารมณ์ และการเรียนรู้ เพื่อจะได้เข้าใจ สาเหตุและกระบวนการเกิดของพฤติกรรมต่างๆของมนุษย์มากขึ้น ซึ่งองค์ประกอบต่างๆเหล่านี้เป็นพฤติกรรม ภายใน ที่มนุษย์ไม่สามารถสังเกตและมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าแต่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการแสดงออกของ มนุษย์ทั้งสิ้น ซึ่งจะได้กล่าวอย่างย่อๆ ดังต่อไปนี้ 1. การรับรู้ (Perception) การรับรู้ คือ การตีความหมายของสิ่งเร้าจากการสัมผัสด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 กระบวนการรับรูมีรายละเอียดที่น่าสนใจ ดังนี1.1 ความหมายการรับรูการรับรู้ คือ กระบวนการที่เกิดขึ้นภายหลังจากที่สิ่งเร้ากระตุ้นการรู้สึกและถูกตีความเป็นสิ่งที่มี ความหมาย โดยใช้ความรูประสบการณ์และความเข้าใจของบุคคล (Bernstein อ้างถึงใน สลักจิต ตรีรณ โอภาส : 2555) การรับรู้เป็นสิ่งที่ต้องเรียนรู(perception is learned) ดังนั้นถ้าขาดการเรียนรู้หรือ ประสบการณ์จะมีเพียงการรับสัมผัสเท่านั้น พฤติกรรมการรับรูเป็นกระบวนการตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมที่ต่อเนื่องจากการรู้สึกสัมผัสรับรูเป็น กระบวนการแปลความหมายของสิ่งเร้าที่ผ่านเข้ามาในกระบวนการรู้สึก เมื่อเครื่องรับหรืออวัยวะรับสัมผัส สัมผัส สิ่งเร้า เราจะเกิดความรู้สึกแล้วส่งความรู้สึกนั้นไปตีความ หรือแปลความหมายกลายเป็นการรับรูการรับรู้จะเกิดขึ้นได้ต้องประกอบด้วยกระบวนการที่สาคัญ คือ 1. สิ่งเร้า ( Stimulus ) จะทาให้เกิด การรับรู้ เช่น สถานการณ์ เหตุการณ์ สิ่งแวดล้อม รอบกาย ทีเป็น คน สัตว์ และสิ่งของ 2. ประสาทสัมผัส ( Sense Organs ) ที่ทาให้เกิดความรู้สึกสัมผัส เช่น ตาดู หูฟัง จมูกได้ กลิ่น ลิ้นรูรส และผิวหนังรู้ร้อนหนาว 3. ประสบการณ์ หรือความรู้เดิมที่เกี่ยวข้องกับสิ่งเร้าที่เราสัมผัส 4. การแปลความหมายของสิ่งที่เราสัมผัส สิ่งที่เคยพบเห็นมาแล้วย่อมจะอยู่ในความทรงจาของสมอง เมื่อบุคคลได้รับสิ่งเร้า สมองก็จะทาหน้าที่ทบทวนกับความรู้ที่มีอยู่เดิมว่า สิ่งเร้านั้นคืออะไรเมื่อมนุษย์เราถูกเร้า โดยสิ่งแวดล้อมก็จะเกิดความรู้สึกจากการสัมผัส (Sensation) โดยอาศัยอวัยวะสัมผัสทั้ง 5 คือ ตา ทาหน้าที่ดู คือ มองเห็น หูทาหน้าที่ฟังคือ ได้ยิน ลิ้นทาหน้าที่รู้รส จมูก ทาหน้าที่ดมคือ ได้กลิ่น ผิวหนังทาหน้าที่สัมผัสคือ รู้สึกได้อย่างถูกต้อง

Upload: others

Post on 06-Jul-2020

34 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

บทท 2 องคประกอบของพฤตกรรม

จากการทไดท าความเขาใจตนก าเนดของพฤตกรรมของมนษยในเรองความรเบองตนและปจจยพนฐานของพฤตกรรมของมนษยแลวนน ยงตองท าความเขาใจถงองคประกอบตางๆทง 8 องคประกอบดงตอไปน ไดแก การรบร การคด สตปญญา การจ า ความเชอ เจตคต อารมณ และการเรยนร เพอจะไดเขาใจสาเหตและกระบวนการเกดของพฤตกรรมตางๆของมนษยมากขน ซงองคประกอบตางๆเหลานเปนพฤตกรรมภายใน ทมนษยไมสามารถสงเกตและมองเหนไดดวยตาเปลาแตมอทธพลตอพฤตกรรมการแสดงออกของมนษยทงสน ซงจะไดกลาวอยางยอๆ ดงตอไปน

1. การรบร (Perception) การรบร คอ การตความหมายของสงเราจากการสมผสดวยประสาทสมผสทง 5 กระบวนการรบร มรายละเอยดทนาสนใจ ดงน 1.1 ความหมายการรบร

การรบร คอ กระบวนการทเกดขนภายหลงจากทสงเรากระตนการรสกและถกตความเปนสงทมความหมาย โดยใชความร ประสบการณและความเขาใจของบคคล (Bernstein อางถงใน สลกจต ตรรณโอภาส : 2555) การรบรเปนสงทตองเรยนร (perception is learned) ดงนนถาขาดการเรยนรหรอประสบการณจะมเพยงการรบสมผสเทานน

พฤตกรรมการรบร เปนกระบวนการตอบสนองตอสงแวดลอมทตอเนองจากการรสกสมผสรบร เปนกระบวนการแปลความหมายของสงเราทผานเขามาในกระบวนการรสก เมอเครองรบหรออวยวะรบสมผส สมผส สงเรา เราจะเกดความรสกแลวสงความรสกนนไปตความ หรอแปลความหมายกลายเปนการรบร

การรบรจะเกดขนไดตองประกอบดวยกระบวนการทส าคญ คอ 1. สงเรา ( Stimulus ) จะท าใหเกด การรบร เชน สถานการณ เหตการณ สงแวดลอม รอบกาย ท

เปน คน สตว และสงของ 2. ประสาทสมผส ( Sense Organs ) ทท าใหเกดความรสกสมผส เชน ตาด หฟง จมกได กลน ลนร

รส และผวหนงรรอนหนาว 3. ประสบการณ หรอความรเดมทเกยวของกบสงเราทเราสมผส 4. การแปลความหมายของสงทเราสมผส สงทเคยพบเหนมาแลวยอมจะอยในความทรงจ าของสมอง

เมอบคคลไดรบสงเรา สมองกจะท าหนาททบทวนกบความรทมอยเดมวา สงเรานนคออะไรเมอมนษยเราถกเราโดยสงแวดลอมกจะเกดความรสกจากการสมผส (Sensation) โดยอาศยอวยวะสมผสทง 5 คอ ตา ท าหนาทดคอ มองเหน หท าหนาทฟงคอ ไดยน ลนท าหนาทรรส จมก ท าหนาทดมคอ ไดกลน ผวหนงท าหนาทสมผสคอ รสกไดอยางถกตอง

Page 2: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

การอธบาย กระบวนการรบร

ตวอยางเชน ในฤดหนาวคนหนง อากาศหนาวเยน (สงเราภายนอก) ใบเตยรสกหนาวขนมาจบใจ (ความรสก) ทนใดนนเกดอาการขนลกชน (ความรสก) จงคอยๆดงผาหม ทหลดลงขางเตยง (สมองแปลความหมายและตดสนใจ) มาคลมตวและนอนซกตวอยภายใตผาหมผนนน (พฤตกรรม) จากตวอยางแสดงใหเหนวาพฤตกรรมการดงผาหมมาคลมตวและนอนซกตวอยภายใตผาหม มผลมาจาก การเกดกระบวรการรบรจากสงแรกนนคอ สงเราภายนอกทเรยกวาอากาศ เมอรางกายเราไดสมผสกบสงเราภายนอกจะเกดกระบวนการรบรอยางเปนขนตอนดงตวอยางขางตน

1.2 การจดระบบการรบร 1. การรบรรปราง มประเดนทส าคญ 3 ประเดนเกยวกบการรบรรปรางคอ เรองภาพ

และพน เรองของการจดระเบยบและการจ าแบบแผนได 1.1 ภาพและพน ความสมพนธระหวางภาพและพน เมอทงสองสงนอยในอาณาเขต

เดยวกน ภาพคอสงทมรปรางทเดนชดปรากฎขนมาจากเสนขอบของอาณาเขต และพนกคอสวนทเหลอทงหมดภายในอาณาเขต Edgar Rubin เปนนกจตวทยาเกสตลท ชาวเดนมารค (1958) ไดสรปความสมพนธระหวางภาพและพนไว ดงน

1. ภาพนยามวาเปนสงทมรปรางแตพนถกเหนวาไมมรปราง 2. พนคอสงทมลกษณะตอเนองอยขางหลงภาพ 3. ภาพดเหมอนวาเปนสงทอยใกลชดกบผมอง มความชดเจนในทวางตรงขามกบพนทดเหมอนวาเปน

สงทอยไกลและไมชดเจน ดงแสดงในภาพ

Page 3: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

แนวคดพนฐานเกยวกบการรบรของกลมเกสตลท

1. เราจะรบรสงตางๆในรปลกษณะทเปนความหมายของสวนรวมทงหมด 2. ผลกระทบตอสวนใดสวนหนงภายในระบบยอมสงผลกระทบไปถงสวนอนๆนระบบเดยวกน

ภาพท 1 ทมา : http://www.baanjomyut.com/library_2/extension-2/gestalt_theory/01.html

ภาพท 2 ทมา : http://nadeeyah018.blogspot.com/2012/10/gestalt-psychology-gestalt-2-max.html

ภาพท 3 ทมา : http://nadeeyah018.blogspot.com/2012/10/gestalt-psychology-gestalt-2-max.html

จากภาพท ทานมองเหนเปนภาพอะไร?

ตอบ ก.หญงสาว

ข.หญงแก

ค.ไมเหนทงหญงสาวหญงแก ง.ทงหญงสาวและหญงแก

Page 4: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

3. ความรหรอพฤตกรรมทางจตเปนผลมาจากกจกรรมภายในจตหรอสมอง 4. ผลทงหมดของกจกรรมมความสลบซบซอน 5. พฤตกรรมแบบ Molar ไมไดเกดขนโดยมเพยงแตละสวนยอย 6. การวดพฤตกรรมมลกษณะเปนแบบอตวสย 7. การรบรทมมาในอดตเปนประสบการณทเปนประโยชนตอการรบรในปจจบน 8. รปรางลกษณะตางๆของหนวยรวมใดเกดจากการจดเรยบเรยงสวนยอยเพอประกอบขนเปนหนวยรวม

1.2 การจดระเบยบการรบร 1. หลกแหงความคลายคลง (Similarity) หมายถง บคคลมกจะรบรวตถทมรปราง หรอส

คลายกนเขาเปนพวกเดยวกน เชน จากภาพตวอยางสามารถรบรได 2 อยางคอ มองเหนเปนเครองหมายบวก (สด าเหมอนกน) และมจดขาว 4 กลม (สขาวเหมอนกน มสด าแยกกลม)

2. หลกแหลงความใกลชด (Proximity) หมายถง บคคลมกจะรบรวตถทอยใกลกน เขาเปนพวกเดยวกน เชน จากภาพตวอยาง บคคลมกจะรบรภาพ ก เปน 4 แถวนอน และรบรภาพ ข เปน 6 แถวตง

ก ข

Page 5: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

3. หลกแหงความสมบรณ (Closure) หมายถง บคคลมกจะรบรวตถทมลกษณะเวาแหวงซงไมมความหมาย ใหเปนภาพทครบสมบรณและมความหมาย เชน จากภาพตวอยาง มกจะรบรเปนรปสามเหลยม และรปสเหลยม

4. หลกแหงความตอเนอง (Continuity) หมายถง บคคลมกจะรบรวตถทอยในทศทางเดยวกน เขาเปนพวกเดยวกน เชน จากภาพขางลาง มกจะรบรภาพ ก เปนเสนคดลากทบเสนหกมม แตถาแบงเปน 2 สวน กมกระรบรเปนภาพ ข และภาพ ค เปนตน

สรปแลว พฤตกรรมการรบร เปนกระบวนการตอบสนองตอสงแวดลอมทตอเนองจากการรสกสมผส

รบร เปนกระบวนการแปลความหมายของสงเราทผานเขามาในกระบวนการรสก เมอเครองรบหรออวยวะรบสมผส สมผสสงเรา เราจะเกดความรสกแลวสงความรสกนนไปตความ หรอแปลความหมายกลายเปนการรบรนนเอง

2. สตปญญา (Intelligence) สตปญญา คอ สงทมอยในตวบคคลตงแตเกด และสรางสมมาจากประสบการณ การวดสตปญญาจะวดในประเดนการแกปญหา ความสามารถทางภาษา ความไวในการปรบตวเขากบสงแวดลอมหรอเรยนรสงใหม ตวแปรทเกยวของ เชน สตปญญาของพอแม สขภาพของแม เชอชาต วฒนธรรม อาย เปนตน

แนวคดเกยวกบสตปญญา (Intelligences) ทมมาตงแตเดมนน จ ากดอยทความสามารถดานภาษา ความสามารถทางดานคณตศาสตร และการคดเชงตรรกะหรอเชงเหตผลเปนหลก การวดเชาวนปญญาของ

ข ค

Page 6: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

ผเรยนจะวดจากคะแนนทท าไดจากแบบทดสอบทางสตปญญา ซงประกอบดวยการทดสอบความสามารถทง 2 ดานดงกลาว คะแนนจากการวดสตปญญาจะเปนตวก าหนดสตปญญาของบคคลนนไปตลอด เพราะมความเชอวา องคประกอบของสตปญญา จะไมเปลยนแปลงไปตามวยหรอประสบการณมากนก แตเปนคณลกษณะทตดตวมาแตก าเนด

จะเหนไดวาสงส าคญของการจดการเรยนการสอนนนตองเนนถงความแตกตางทงดานวธการเรยนร บคลกภาพและศกยภาพของแตละคน ซงคร พอแมและผปกครองตองรวมมอเพอจดกจกรรมพฒนาเดกใหเตมศกยภาพและเขาไดใชความสามารถไดอยางสงสด ซงสอดคลองกบทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligences) ของโฮเวรด การดเนอร (Howard Gardner) นกจตวทยาแหงมหาวทยาลยฮารวารด ประเทศสหรฐอเมรกา ซงเปนทฤษฎทชใหเหนถงความหลากหลายทางสตปญญาของมนษย ขนอยกบวาใครจะโดดเดนในดานไหนบาง และแตละดานกมความเปนอสระในการพฒนาตวเองใหเจรญงอกงาม ในขณะเดยวกนกมการบรณาการเขาดวยกน เตมเตมซงกนและกน แสดงออกเปนเอกลกษณทางปญญาของมนษยแตละคน คนหนงอาจเกงเพยงดานเดยว หรอเกงหลายดาน หรออาจไมเกงเลยสกดาน แตทชดเจน คอ แตละคนมกมปญญาดานใดดานหนงโดดเดนกวาเสมอ ไมมใครทมปญญาทกดานเทากนหมด หรอไมมเลยสกดานเดยว แนวคดของการดเนอรไดระบรปแบบความสามารถของมนษยเปนกลมใหญๆ 7 ดาน และลาสดการดเนอรกไดเพมความสามารถเปน 9 ดาน ไดแก อษณย อนรทธวงศ, 2555 : 45)

1. ดานภาษา (Linguistic intelligence) คอ ความสามารถในการเขาใจความหมายและการใชภาษา การพดและการเขยน การเรยนรภาษา การใชภาษาสอสารใหไดผลตามเปาหมาย สออารมณความรสกใหคนอนเขาใจไดด เชน กว นกเขยน นกพด นกกฎหมาย

2. ดานความคดเปนเหตผลและแบบนกคณตศาสตร (Logical-mathematic intelligence) คอ ความสามารถทางดานคณตศาสตร และเรองของเหตผล คดวเคราะหในเชงวทยาศาสตร เชน นกวทยาศาสตร นกคณตศาสตร

3. ดานดนตร (Musical intelligence) คอ ความสามารถในการเขาใจและสรางสรรคดนตร เขาใจจงหวะ เชน นกแตงเพลง นกดนตร นกเตน

4. ดานมตสมพนธ (Spatial intelligence) คอ ความสามารถในการสรางภาพในจนตนาการ และน ามาสรางสรรคเปนผลงาน เชน จตรกร ประตมากร สถาปนก ดไซเนอร

5. ดานกฬาและการใชกลามเนอตางๆ (Bodily-kinesthetic intelligence) คอ ความสามารถในการใชรางกายเคลอนไหวอยางสรางสรรค เชน นกเตน นกกฬา นกแสดง

6. ดานมนษยสมพนธ (Interpersonal intelligence) คอ ความสามารถในการเขาใจความรสกนกคดของผอน สามารถจงใจผอน เชน นกการเมอง ผน าทางศาสนา คร นกการศกษา นกขาย นกโฆษณา

7. ดานความเขาใจในตน (Intrapersonal intelligence) คอ ความสามารถในการเขาใจความรสกภายในของผคน เชน นกเขยน ผใหค าปรกษา จตแพทย

8. ดานธรรมชาตศกษา (Naturalist intelligence) คอ ความสามารถในการเรยนรเรองธรรมชาต พช สตว ธรณวทยา สงแวดลอม

Page 7: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

9. ดานการใฝแกนสารแหงชวต (Existential intelligence) คอ ชอบคด สงสยใครร ตงค าถามกบตวเองในเรองความเปนไปของชวต ชวตหลงความตาย เรองเหนอจรง มตลกลบ เชน นกคด อาม อรสโตเตล ขงจอ ไอนสไตน พลาโต โสเครตส ฯลฯ

" เดกทไมเกงคณตศาสตร... อาจจะมความสามารถในการใชภาษาด เดกทไมเกงทงคณตศาสตรและภาษา... อาจเปนเลศทางศลปะ เดกทไอควปกต... อาจเปนอจฉรยะทางกฬา เดกทไอควต ากวาปกต... อาจเปนอจฉรยะทางดนตร เดกทไอควสง... กอาจไมมเรองใดโดดเดนเลย เดกทไมเกงทงคณตศาสตร ภาษา ดนตร กฬา และศลปะ กสามารถใชชวตไดอยางมความสข มเพอนฝงมากมาย ไดเชนกน " (ขอความของนพ.ทวศกด สรรตนเรขา จาก http://www.happyhomeclinic.com )

การทดสอบสตปญญานนมอยดวยกน 2 แบบคอ

1. การทดสอบเปนกลม (Group Test) 2. การทดสอบเดยวหรอทดสอบรายบคคล (Individual Test)

แบบทดสอบระดบสตปญญา เปนเครองมอวดระดบความสามารถของสตปญญาดวยกระบวนการตาง ๆ ตามลกษณะของแบบทดสอบแตละฉบบซงจะตองจดบรรยากาศของการทดสอบ และการสรางความรวมมอใหเกดขนกบผทรบการทดสอบ ผทดสอบจะเลอกแบบทดสอบระดบสตปญญา ซงนยมใชกนมากคอ แบบทดสอบของสแตนฟอรด บเนย (Standford – binet Intelligence Scale) และแบบทดสอบของ เวชชเลอร (Wechsler Intelligence Scale) แบบทดสอบของสแตนฟอรดนนม 1 ฉบบ และใชทดสอบระดบสตปญญาไดตงแตเดกจนถงผใหญ สวนแบบทดสอบของเวชชเลอรนนม 3 ฉบบคอ

1. Wechsle Preschool and Primary Scale of Intelligence (WPPSI) เปนแบบทดสอบระดบสตปญญาส าหรบเดกเลกถงวยเดกตอนตน

2. Wechsler Intelligence Scale of Children – Revised (WISC – R) เปนแบบทดสอบระดบสตปญญาส าหรบวยเดกตอนกลางถงวยรน

3. Wechsler Adult Intelligence Scale (WAIS) เปนแบบทดสอบระดบสตปญญาส าหรบวยรนตอนปลายถงวยผใหญ

การพฒนา IQ 1. ฝกความสามารถเชงคณตศาสตร เลนเกจกรรม/เกมสพฒนาสมอง เชน หมากลอม (โกะ) 2. กระตนความคดเชงภาษา เชน การนกถงส านวนไทยและใหความหมาย การอานค าและเขยนสงทนก

ไดจากค านนๆ 3. ฝกความคดสรางสรรค เชน การตความหมายจากภาพทเหน การเรยงความจากค าทใหมา การ

เตมค า การวาดภาพใหมจากภาพทใหมา 4. มความมมานะ พยายามและอดทน 5. มมนษยสมพนธทดกบบคคลทวไป และมคณธรรม 6. มสขภาพจตด และมพนฐานทางบคลกภาพทมนคง

Page 8: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

7. มสภาพแวดลอมทด 8. ออกก าลงกายบรหารสมอง (Brain gym)

ตารางเทยบระดบเชาวนปญญา

I.Q. ระดบเชาวนปญญา 130+ อจฉรยะ (Very Superior) 120 + ฉลาดมาก(Superior)

110-119 ฉลาด(Bright Normal) 90-109 ปานกลางหรออยในเกณฑเฉลย(Average) 80-89 คอนขางดอย (Dull Normal) 70-79 บกพรองระดบบอรเดอรไลน (Borderline)

50-69 ปญญาบกพรอง (Mentally Defective หรอMental Retardation) ต ากวา 50 ปญญาบกพรองมาก

3. การคด (Thinking) 3.1 ความหมายของการคด

การคด หมายถง การจดกระท าทางจตทกอรปขนเพอหาเหตผล ท าความเขาใจสงแวดลอม แกปญหา ท าการตดสนใจทงทมเปาหมายและไมมเปาหมาย (Bernstein. 1999) และเปนพฤตกรรมภายในของบคคล ทเกดขนตอเนองมาจากพฤตกรรมการรสกการรบรและการจ า การคดเปนการเกดสญลกษณแทนทสงของ หรอวตถ หรอเหตการณตางๆ ขนในสมอง แมขณะทคด สงตางๆ จะไมไดปรากฏอยตรงหนากตาม นกจตวทยาบางทานมความเหนวา การคดเปนกจกรรมทางสมอง ไมวาผคดจะอยภายใตสภาวะทรสกตว (Conscious) หรอไมรสกตว (Unconscious) กตาม (Quinn. 1985)

3.2 ประเภทของการคด การคดแบงออกเปนประเภทใหญๆ ได 2 ประเภท คอ (กนยา สวรรณแสง. 2540) 1. การคดประเภทสมพนธ เปนการคดทไมมจดมงหมายอนใด เปนการเชอมโยงระหวาง

สญลกษณของสงตางๆ ซงอาจจะเปนสงของ วตถ หรอเหตการณตางๆ การคดประเภทนไดแก การคดเกยวกบเรองของตนเองการฝนทงการฝนกลางวนและการฝนกลางคน

2. การคดแบบมจดมงหมาย เปนการคดแบบมจดมงหมายซงสวนใหญเปนการคดแกปญหาอยางใดอยางหนงการคดแบบมจดมงหมายประกอบดวย การคดเชงวจารณ สรางสรรคและแกปญหา

2.1 การคดเชงวจารณ เปนการคดเพอพจารณาขอเทจจรงหรอสภาพการณตางๆ วาถกหรอผด โดยใชเหตผลประกอบการคด โดยพจารณาวาอะไรเปนเหตและอะไรเปนผล เชนการคดแกปญหาทางคณตศาสตร 2.2 การคดเชงสรางสรรค เปนความสามารถของบคคลทจะมองเหนความสมพนธระหวางความใหม กบความส าคญของการคดเหนหรอเหตการณตางๆ (Silverman 1985 : 216) ซงความสามารถในการเหนความสมพนธของความใหมนนจะสงผลใหบคคลมความคดใหมๆ วธการใหมๆ การแกปญหาใหมๆ หรอแมกระทงมปญหาเรองใหมขนมาอก ผคดทมแนวโนมทจะมองสงตางๆ ในเชงสรางสรรคนน มกจะเปนคน

Page 9: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

ทมความสามารถในการหยงเหน (Insight) ทจะแปลรป (Transform) สงทเขาก าลงท าอยในการคดเชงสรางสรรคนนจะมอปสรรคเกดขนไดหลายทาง ซงสวนใหญมกเกดจากตวบคคล ไดแก

1. การขาดความรเกยวกบปญหานน 2. นสย ประสบการณเดมทผานมาจะท าใหบคคลเพาะนสยตางๆ ขนมา ซงท าใหมวธการ

หรอรปแบบในการแกปญหาทแตกตางกนออกไป ขอแตกตางระหวาง ทกษะการคด : ลกษณะการคด : กระบวนการคด

ทกษะการคด ลกษณะการคด กระบวนการคด

ค าทแสดงออกถงการกระท าหรอพฤตกรรม

เปนค าวเศษณ มลกษณะเฉพาะบางอยางทเปนคณสมบตเดนของ

การคดนนๆ

การคดทประกอบไปดวยล าดบขนตอนในการคด

1. ทกษะการคดพนฐาน –เปนทกษะการคดพนฐานเบองตนทกอใหเกดการคดในระดบสง เปนทกษะการสอความหมาย ทกษะการฟง ทกษะการจ า ทกษะการอาน ทกษะการรบร ทกษะการพด ทกษะการเขยน ทกษะการแสดงออก

ลกษณะการคดทควรน าไปใชในการพฒนาเดกและเยาวชนของชาต ม 9 ประการ

1. การคดคลอง 2. การคดหลากหลาย 3. การคดละเอยด 4. การคดชดเจน 5. การคดกวาง 6. การคดไกล 7. การคดถกทาง 8. การคดลกซง 9. การคดอยางมเหตผล

ในแตละขนตอนของการด าเนนการคดจะตองอาศยทกษะการคดขนพนฐานและขนสงตามความเหมาะสม

กระบวนการคดอยางมวจารณญาณ

กระบวนการคดรเรมสรางสรรค

การบวนการคดตดสนใจ กระบวนการคดไตรตรอง กระบวนการทาง

วทยาศาสตร การบวนการแกปญหา กระบวนการวจย

2. ทกษะทเปนแกนส าคญ – ใชอยเสมอในชวตประจ าวน มความจ าเปนตอการเรยนร ทกษะการสงเกต ทกษะการส ารวจ ทกษะการตงค าถาม ทกษะการเปรยบเทยบ ทกษะการจดล าดบ ทกษะการจดหมวดหม ทกษะการแปลความ

3. ทกษะการคดขนสงหรอทกษะการคดทซบซอน – มขนตอนหลายขนและอาศยทกษะการสอสารและทกษะการคดทเปน

Page 10: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

แกนหลายๆทกษะในแตละขน ทกษะการนยาม ทกษะการผสมผสาน ทกษะการสราง ทกษะการปรบโครงสราง ทกษะการหาความเชอ

พนฐาน ทกษะการตงสมมตฐาน ทกษะการท านาย ทกษะการจดระบบ ทกษะการท านาย ทกษะการหาแบบแผน ทกษะการประยกต ทกษะการวเคราะห ทกษะการจดระบบ ทกษะการพสจน

4. การจ า (Remember)

การจ า หมายถง การเกบรกษาขอมลไดระยะเวลาหนง (Matlin. 1995) เกยวของกบ การเกบรกษาขอมลในชวงเวลาทผานมา อาจจะเกบไวในชวงเวลานอยกวา 1 วนาทหรอยาวนานตลอดชวต การจ านนมขนตอนทส าคญ 3 ประการคอ การแปลงรหส การเกบรกษาและการกกลบคนมา การแปลงรหส เปนการแปลงสงเราความรสกใหอยในรปของขอมลทสามารถน าไปเกบไวในบรเวณทเกบความจ า การเกบรกษา เปนขนท 2 เราเกบขอมลทเราจ าเพอทจะน ามาใชในภายหลง สวนขนตอนสดทายคอการกกลบคนมา เปนการดงขอมลทเกบไวออกมาใชได

4.1 รปแบบการจ า การจ ามหลายรปแบบ ซงสรปได ดงน 4.1.1 การจ าการรสกสมผส ความจ าการรสกสมผสเปนการรกษาขอมลไวในชวงสนๆ หลงจากสงเราทางกายภาพเลอนหายไป จากการสมผส ความจ าเปนทจะตองมความจ าการรสกสมผสนนมวตถประสงค 2 ประการคอ

1) เราจ าเปนทจะตองรกษาสงเราตรงตามทประสาทสมผสรบรในชวงเวลาสนๆ เพอชวยในการเปรยบเทยบสงทเราสนใจ

2) เราจ าเปนตองมความจ าการรสกสมผสเพราะการจ าความรสกสมผสชวยใหเราเขาใจถงสงทผานไปกอนหนาน การจ าความรสกสมผสนนมทงการจ าความรสกสมผสทางการมองเหน การไดยน การดมกลน การลมรสและทางผวหนง แตนกวจยไดใหความสนใจ 2 ชนดคอ การจ าความรสกสมผสทางการมองเหน และทางการไดยน

Page 11: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

4.1.2 การจ าภาพตดตา การจ าภาพตดตาเปนการจ าความรสกสมผสทางการมองเหน ท าใหเราจ าภาพทมองเหนไดในชวงระยะเวลาครงวนาท โดยมเทคนคในการทดสอบการจ าอย 2 แบบคอ partial report technique และ whole report technique โดยเทคนคแรกมการตงเงอนไขการรายงานผลการจ า ท าใหผรายงานตองพยายามจ าทกอยางทจะจ าได แต whole report technique ผจ าจะพยายามจ าแตสงทตนเองสนใจเทานนจงจ าไดนอยกวาผทถกทดลองดวยเทคนคแรก การจ าภาพตดตาท าใหเรายงคงรกษาสภาพของสงทผานพนไปใหยาวนานเพยงพอทจะเปรยบเทยบกบภาพทเราก าลงเหนหลงจากทตาของเราไดเคลอนไปขางหนาในลกษณะทเรยกวาSaccadic movement และยงชวยใหเราเหนภาพทฉายในโรงภาพยนตรไดเพราะความคงอยของภาพใจการจ าความรสกทางการมองเหน 4.1.3 ความจ าเสยงกองห ความจ าเสยงกองห คอการจ าความรสกทางการไดยน ชอนมทมาจากการทเสยงทไดยนจะกองอยในหในชวงสนๆ ไดมการท าการทดลองประสทธภาพความจ าเสยงกองหโดยใช Partial และ Whole report technique จากการทดลองพบวาไดผลเชนเดยวกบการจ าภาพตดตา แตจะมระยะเวลาในการจ ายาวนานกวาการจ าภาพตดตา

4.2 ประเภทการจ า การจ าแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 4.2.1 การจ าระยะสน

ความจ าระยะสนหมายถง ขอมลจ านวนเลกนอยทเราเกบไวในลกษณะเตรยมพรอมทจะใชในระยะเวลาสนๆ ชวงหนงประมาณ 30 วนาท ขอมลในความจ าระยะสนเปนขอมลทเราก าลงใชอยในปจจบนบางครงจงเรยกความจ าระยะสนวา Working memory เปนขอมลทเราก าลงใชความตงใจจดจออย เราก าลงแปรเปลยนขอมลนนและเราก าลงทบทวนซ าใหแกตวเราเอง ประโยชนของความจ าระยะสนคอการชวยท าใหขอมลทเรารบเขามาเดมยงคงอยตอไปไดระยะหนง โดยไมรบกวนตอการรบรขอมลปจจบนจนกระทงเราสามารถรบรขอมลทเขามาใหมไดโดยตลอด และตความหมายได 1. การแปลงรหสในความจ าระยะสน ในการแปลงสงเราจากการจ าความรสกสมผสไปอยในรปของความจ าระยะสนมขนตอนในการด าเนนการอย 2 ขนตอน ไดแก การท าการเปลยนแปลงและการเกบรกษาขอมล การท าการเปลยนแปลงขอมลม 2 ประเภทคอ effortful processing และ automatic processing effortful processing คอการทเราใชความพยายามทจะจดจ าสงใดสงหนงทเราตองการจดจ า สวน automatic processing กคอการจดจ าทเกดขนเองโดยไมตองใชความพยายาม (Matlin.1995) 2. รปแบบเกบขอมล มรปแบบทหลากหลายแตกตางกนออกไปขนอยกบสงเรา เชน เกบในรปแบบทเปนเสยงเปนภาพทมองเหน หรออยในรปของความหมายของสงนนความคงทนของความจ าระยะสน จากการศกษาพบวาความจ าระยะสนมความคงทนอยไดไมเกน 20 วนาท กอนทจะหายไป

4.2.1 การจ าระยะยาว ความจ าระยะยาวหมายถง ขอมลจ านวนเลกนอยทเราเกบไวความจ าระยะยาวเปนความจ าทบคคลจ า

ไดหรอระลกไดวามเหตการณอะไรทผานเขามาในชวตของตนเองบาง อาจจะเปนเหตการณทพงเกดขนมาไมนาน เชน 2-3 วนหรอ 1-2 ป หรอ 10 ปหรอนานกวานนแตเรายงสามารถจ าเหตการณทผานมาไดอยางชดเจน กระบวนการทเกยวของกบความจ าระยะยาวไดแก การแปลงรหส การเกบรกษาขอมล การกขอมลกลบคนมาและการลม

4.3 เทคนคการจ า มเทคนคการจ าทนาสนใจดงน 4.3.1 การฝกฝน

Page 12: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

มแนวคดทวาจ านวนของการเรยนรขนอยกบจ านวนของเวลาทงหมดทฝกฝน นอกจากนการฝกฝนยงมกฎทส าคญอกขอหนงคอเราจะจ าสงตางๆ จากการเรยนรไดดถาเราแบงสงทเราตองการศกษาออกเปนสวนๆ ตามความเหมาะสมของเนอหาและระยะเวลาในการเรยนร นอกจากนการฝกฝน การเพมหรอขยายการกกลบมากเปนเทคนคการฝกฝนทส าคญทชวยใหเราจ าสงตางๆ ไดดขน เชนการพดหรอทองซ าๆ

4.3.2 การสรางภาพในใจ เปนการสรางภาพของสงใดสงหนงขนในใจซงเปนตวแทนของสงทเราไดเหนทางกายภาพ สวนอก

เทคนคหนงของการสรางภาพในใจกคอ วธการนมกจะน าสงทเราตองการจะจดจ าไปสมพนธกบสงทเกดขนจรงหรอเปนอยจรงตามลกษณะทางกายภาพ 4.3.3 การชวยความจ าดวยการใชวธภายนอก

ถาคณจ าเปนตองจ าสงของเปนจ านวนมากในเวลาทจ ากดและไมตองการใหเกด ความผดพลาด เชน การจดของใชเพอเตรยมตวเดนทางไปตางจงหวด เพอปฏบตงานบางอยางในลกษณะน คณจ าเปนทจะตองมเครองชวยจ าภายนอกเพอใชในการจ าสงทคณตองการ เชนสมดโนต 4.3.4 เทคนคการสรางภาพประหลาดพสดาร มแนวทาง ดงน 1) จงนกสรางภาพใหมขนาดสดสวนผดไปจากเดม เชน ใหญเหมอนยกษ 2) จงนกสรางภาพใหเปนการกระท าทเกยวของกบตวทานเองมากทสด และถาเปนไปไดควรเปนภาพการกระท าทรนแรงและเกดการอบอายขายหนาจะชวยจ าไดดกวาอนเนองมาจากเกดทกขเวทนา 3) จงนกสรางภาพทมจ านวนมากเกนจรง เชน มจ านวนเปนลานๆ ชน 4) จงนกสรางภาพของสงของสองสงใหหนาททดแทนกนหรอสลบทกน 5) การก าหนดตวอกษรใชแทนตวเลขเปนหลกการหนงทน ามาใชในการชวยการจ าตวเลข โดยก าหนดตวอกษรทใชแทนตวเลขขนมาและหากตองการจ าตวเลขกใชตวอกษรเหลานนแทนเขาไป

5. ความเชอ (Belief)

5.1 ความหมายของความเชอ ความเชอ คอ การคดหรอการเฝาบอกกบตวเองเกยวกบสงทอยรอบๆ ตว ซงเปนไปในลกษะทอยระหวาง 2 ขว คอ ถก - ผด ใช -ไมใช เปนการแสดงออกถงสงทบคคล เหนดวยและยอมรบวาเปนความจรง ซงบางครงอาจสมเหตสมผลหรอไมสมเหตสมผลกได ถาเกดการคดทไมสมเหตสมผลอาจท าใหบคคลเกดปญหาทางดานอารมณหรอพฤตกรรมทท าลายตวเองได ความเชอ (Belief) เปนลกษณะทางจตประเภทหนงของบคคล หมายถง การรบร และการยอมรบเรองใดเรองหนงวาเปนความจรง (งามตา วนนทนนท, 2535) ความเชอ หมายถง ความคดทคนเรายอมรบและยดถอ อาจเปนความคดทเปนสากลหรอเปนทยอมรบของกลม หรอเปนความจรงทงหลายทอยรอบๆ ตวเรา มขอทนาสงเกตวาผคนมกจะเชอเกยวกบสภาวการณทตนเองควบคมไมได ความเชอเกดจากสงทมอ านาจเหนอมนษย เชน อ านาจของดนฟาอากาศ และเหตการณทเกดขนโดยไมเขาใจสาเหต จงเกดลทธความเชอเทพเจาและภตผปศาจ มพธกรรมออนวอนขอความชวยเหลอและบชาคณใหเปนศรมงคล ตอมาเมอวทยาการตางๆ พฒนามากขน (พศวง ธรรมพนธา, 2540) 5.2 ปจจยทสงผลตอความเชอ เราไมอาจสงเกตความเชอไดโดยตรง แตจะสงเกตไดจากพฤตกรรมทบคคลกระท า และสนนษฐานวาพฤตกรรมทเกดขนนนเปนผลมาจากความเชอ ความเชอไมจ าเปนตองมเหตผลแตเปนการ

Page 13: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

ก าหนดขนจากสงทบคคลตองการจะเชอในสงใด เขาสามารถเชอในสงใด เขาสามารถเชอในอะไร และเขาถกวางเงอนไขในสงทเชอมาอยางไร อกประการหนงความเชอนนท าใหเขาตอบสนองความตองการพนฐานได การเกดความเชอ ชยพร วชชาวธ (2530) ไดกลาวถงสงทใชก าหนดความเชอของบคคล วายดหลกดงตอไปน

1. หลกความสงสย 2. หลกความรสก เปนการใชความรสกทเกดขนกบตนเปนหลกในการตดสนใจ 3. หลกเหตผล 4. หลกประจกษ ซงไดแกการรบรดวยประสาทสมผสของเราเอง การรบรเชนน ไดจากการรวบรวมขอมลในเชงวทยาศาสตร เชน การสงเกต การทดลอง การวจย

นอกจากหลกทง 4 ประการทกลาวขางตนแลว สงทท าใหบคคลเกดความเชอในเรองตางๆนนยงพจารณาไดจากการอบรมเลยงดของครอบครว การถายทอดทางศาสนา จารต ขนบธรรมเนยม ประเพณ อทธพลของเพอนสนท อทธพลของกลม การไดรบประสบการณตรง การไดรบการศกษา การใหความรสกทถกตอง การโฆษณาชวนเชอจากสอมวลชน โรเจอรส (Rogers, 1988) กลาววาความเชอของบคคลจะเปลยนแปลงไดอยางไรขนอยกบวา ความเชอนนเกดขนไดอยางไร และบคคลไดใชความเชอนนไปเปนแนวปฏบตในการด าเนนชวตมากนอยเพยงใด สงส าคญทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงความเชอกคอ เมอความรสกไปท าใหความเชอเปลยนไป นอกจากนนยงมองคประกอบอนทเปลยนไป ไดแก เวลา กลมบคคล วฒนธรรมและความตองการของบคคลเมอความเชอเปลยนแปลงไปท าใหพฤตกรรมของบคคลเปลยนไปดวย หลกการเกดความเชอทส าคญๆ ไดแก 1. หลกความสงสย มนษยใชหลกมากมายในการตดสนใจวาจะเชอสงใด บางคนเชอจากสงทบอกตอๆ กนมา จากต ารา นกเดาเอาเอง คาดคะเนตามทเคยปฏบต นกคดตามอาการตรงกบความคดเหนของตน เชอถอในคนทพด เชอในพระสงฆ ครบาอาจารย ซงพระพทธองคตรสวา กอนจะเชอสงใดตองพจารณา ทบทวน ไตรตรองใหรอบคอบกอน 2. หลกความรสก เปนการใชความรสกทเกดขนของตนเปนหลกในการตดสน เชน เราเชอวา ภาพของปกสโซทกภาพสวยเสมอเพราะราคาแพงมาก เมอเหนภาพเขยนของเขาเรากคดวาสวยมาก 3.หลกเหตผล เปนการใชเหตผลเดมทเคยยอมรบมากอนมาตดสน เชน ถาเราเชอวา นกศกษาเปนคนทมความร ดงนน ถาเจอใครกตามทเปนนกศกษา เรากจะสรปวาเขาเปนคนทมความร 4. หลกประจกษ เปนความเชอทเกดจากการรบรดวยตนเองจากการสงเกต การทดลอง เชน เชอวาเมอสอนวชาพฤตกรรมมนษยแลว นกศกษาจะพฒนาตนเองไดดขน นอกจากน สงทท าใหคนเชอในเรองตางๆ อาจเกดจากการอบรมเลยงดของครอบครว การถายทอดทางศาสนา จารตขนบธรรมเนยมประเพณ อทธพลของเพอนสนท อทธพลของกลม การไดรบประสบการณตรง การไดรบการศกษา การโฆษณาชวนเชอจากสอมวลชน ฯลฯ

6. เจตคต (Attitude) 6.1 ความหมายและความส าคญของเจตคต เจตคต คอ ความชอบหรอไมชอบ ความพงพอใจหรอไมพงพอใจ ความคดเหน ความรสก

ตอสงหนงสงใด เปนผลมาจากประสบการณ เจตคตจงเปนตวก าหนดทศทางของพฤตกรรมของบคคลทมตอเหตการณ สงของหรอบคคลทเกยวของเจตคตบางครงกเรยกทศนคต มความหมายตามค าอธบายของนกจตวทยา เชน อลพอรท (Allport อางถงในนวลศร เปาโรหต, 2545) ไดใหความหมายของเจตคตวา เปน

Page 14: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

สภาวะของความพรอมทางจตใจซงเกดจากประสบการณ สภาวะความพรอมนเปนแรงทก าหนดทศทางของปฏกรยาระหวางบคคลทมตอบคคล สงของและ สถานการณทเกยวของ เกดจากการเรยนร วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมในสงคม การสรางความรสกจากประสบการณของตนเองประสบการณทไดรบจากเดม มทงทางบวกและลบ จะสงผลถงเจตคตตอสงใหมทคลายกน การเลยนแบบบคคลทตนเองใหความส าคญ และรบเอาเจตคตนนมาเปนของตน เบลกนและสกายเดล (Belkin and Skydell อางถงใน จฑารตน เอออ านวย, 2549) ใหความส าคญของเจตคตวา เปนแนวโนมทบคคลจะตอบสนองในทางทพอใจหรอไมพอใจตอสถานการณตางๆ เจตคตจงมความหมายสรปไดดงน 1. ความรสกของบคคลทมตอสงตาง ๆ หลงจากทบคคลไดมประสบการณในสงนน ความรสกนจงแบงเปน 3 ลกษณะ คอ 1.1 ความรสกในทางบวก เปนการแสดงออกในลกษณะของความพงพอใจ 1.2 ความรสกในทางลบ เปนการแสดงออกในลกษณะไมพงพอใจ ไมเหนดวย 1.3 ความรสกทเปนกลางคอไมมความรสกใดๆ 2. บคคลแสดงความรสกทางดานพฤตกรรม ซงแบงพฤตกรรมเปน 2 ลกษณะ คอ 2.1 พฤตกรรมภายนอก เปนพฤตกรรมทสงเกตได มการกลาวถง สนบสนน ทาทางหนาตา 2.2 พฤตกรรมภายใน เปนพฤตกรรมทสงเกตไมได ชอบหรอไมชอบกไมแสดงออก 6.2 ประเภทของเจตคต เจตคตแบงเปน 5 ประเภท ไดแก

1. เจตคตในดานความรสกหรออารมณ (Affective Attitude) ประสบการณทคนไดสรางความพงพอใจและความสขใจ จนกระท าใหมเจตคตทดตอสงนน ตลอดจนเรองอนๆ ทคลายคลงกน

2. เจตคตทางปญญา (Intellectual Attitude) เปนเจตคตทประกอบดวยความคดและความรเปนแกน บคคลอาจมเจตคตตอบางสงบางอยางโดยอาศยการศกษา ความร จนเกดความเขาใจและมความสมพนธกบจตใจ คออารมณและความรสกรวม หมายถง มความรสกจนเกดความซาบซงเหนดเหนงามดวย เชน เจตคตทมตอศาสนา เจตคตทไมดตอยาเสพตด 3. เจตคตทางการกระท า (Action-oriented Attitude) เปนเจตคตทพรอมจะน าไปปฏบต เพอสนอง ความตองการของบคคล เชน เจตคตทดตอการพดจาไพเราะออนหวานเพอใหคนอนเกดความนยม เจตคตทมตองานในส านกงาน 4. เจตคตทางดานความสมดล (Balanced Attitude) ประกอบดวยความสมพนธทางดานความรสกและอารมณเจตคตทางปญญาและเจตคตทางการกระท า เปนเจตคตทสามารถตอบสนองตอความพงพอใจในการท างาน ท าใหบคคลสามารถท างานตามเปาหมายของตนเองและองคการได

5. เจตคตในการปองกนตวเอง (Ego-defensive Attitude) เปนเจตคตเกยวกบการปองกนตนเองใหพนจากความขดแยงภายในใจ ประกอบดวยความสมพนธทง 3 ดาน คอ ความสมพนธดานความรสก อารมณ ดานปญญาและดานการกระท า

6.3 องคประกอบของเจตคต

โดยทวไป เจตคตประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ คอ 1. องคประกอบดานความรความเขาใจ (Cognitive Component) เปนองคประกอบดานความรความเขาใจของบคคลทมตอสงเรานนๆ เพอเปนเหตผลทจะสรปความ และรวมเปนความเชอ หรอชวยในการ

Page 15: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

ประเมนคาสงเรานนๆ 2. องคประกอบดานความรสกและอารมณ (Affective Component) เปนองคประกอบดานความรสก หรออารมณของบคคล ทมความสมพนธกบสงเรา ตางเปนผลตอเนองมาจากทบคคลประเมนคาสงเรานน แลวพบวาพอใจหรอไมพอใจ ตองการหรอไมตองการ ดหรอเลว องคประกอบทงสองอยางมความสมพนธกน เจคตบางอยางจะประกอบดวยความรความเขาใจมาก แตประกอบดวยองคประกอบดานความรสกและอารมณนอย เชน เจตคตทมตองานทท า สวนเจตคตทมตอแฟชนเสอผาจะมองคประกอบดานความรสกและอารมณสง แตมองคประกอบดานความรความเขาใจต า 3. องคประกอบดานพฤตกรรม (Behavioural Component) เปนองคประกอบทางดานความพรอม หรอความโนมเอยงทบคคลประพฤตปฏบต หรอตอบสนองตอสงเราในทศทางทจะสนบสนนหรอคดคาน ทงนขนอยกบความเชอ หรอความรสกของบคคลทไดรบจากการประเมนคาใหสอดคลองกบความรสกทมอย เจตคตทบคคลมตอสงหนงสงใด หรอบคคลหนงบคคลใด ตองประกอบดวยทงสามองคประกอบเสมอ แตจะมปรมาณมากนอยแตกตางกนไป โดยปรกตบคคลมกแสดงพฤตกรรมในทศทางทสอดคลองกบเจตคตทมอยแตกไมเสมอไปทกกรณ ในบางครงเรามเจตคตอยางหนง แตกไมไดแสดงพฤตกรรมตามเจตคตทมอยกม

6.4 คณลกษณะของเจตคต เจตคตมคณลกษณะทส าคญ ดงน

1. เจตคตเกดจากประสบการณ สงเราตางๆ รอบตวบคคล การอบรมเลยงด การเรยนรขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม เปนสงทกอใหเกดเจตคต แมวาจะมประสบการณทเหมอนกนกเปนเจตคตทแตกตางกนได ดวยสาเหตหลายประการ เชน สตปญญา อาย เปนตน

2. เจตคตเปนการเตรยมความพรอม ในการตอบสนองตอสงเรา เปนการเตรยมความพรอมภายในของจตใจมากกวาภายนอกทสงเกตได สภาวะความพรอมทจะตอบสนอง มลกษณะทซบซอนของบคคลวา ชอบหรอไมชอบ ยอมรบหรอไมยอมรบ เกยวของกบอารมณดวย

3. เจตคตมทศทางของการประเมน ทศทางของการประเมนคอลกษณะความรสกหรออารมณทเกดขน ถาเปนความรสกหรอประเมนวาชอบ พอใจ เหนดวย กคอเปนทศทางในทางทด เรยกวาเปนทศทางในทางบวก และถาประเมนออกมาในทางไมด เชน ไมชอบ ไมพอใจ กมทศทางในทางลบ เจตคตทางลบไมไดหมายความวาไมควรมเจตคตนนเปนเพยงความรสกทไมดตอสงนน

4. เจตคตมความเขม คอมปรมาณมากนอยของความรสก ถาชอบมากหรอไมเหนดวยอยางมากกแสดงวาม ความเขมสง ถาไมชอบเลยหรอเกลยดทสดกแสดงวามความเขมสงไปอกทางหนง

5. เจตคตมความคงทน เจตคตเปนสงทบคคลยดมนถอมน และมสวนในการก าหนดพฤตกรรมของคนนน การยดมนในเจตคตตอสงใด ท าใหการเปลยนแปลงเจตคตเกดขนไดยาก 6. เจตคตมทงพฤตกรรมภายในและพฤตกรรมภายนอก พฤตกรรมภายในเปนสภาวะทางจตใจ ซงหากไมไดแสดงออกกไมสามารถรไดวาบคคลนนมเจตคตอยางไรในเรองนน เจตคตเปนพฤตกรรมภายนอกแสดงออกเนองจากถกกระตน และการกระตนยงมสาเหตอน ๆ รวมอยดวย 7. เจตคตตองมสงเราจงมการตอบสนองขน ไมจ าเปนวาเจตคตทแสดงออกจากพฤตกรรมภายในและพฤตกรรมภายนอกจะตองตรงกน เพราะกอนแสดงออกนนกจะปรบปรงใหเหมาะกบสภาพของสงคม แลวจงแสดงออกเปนพฤตกรรมภายนอก

Page 16: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

6.5 การเกดและการเปลยนแปลงเจตคต เจตคตเกดจากการมประสบการณทงทางตรงและทางออม หากประสบการณทเราไดรบเพมเตมแตกตางจากประสบการณเดม เรากอาจเปลยนแปลงเจตคตได การเปลยนแปลง เจตคตม 2 ทาง 1. การเปลยนแปลงในทางเดยวกน (Congruent Change) หมายถง เจตคตเดมของบคคลทเปนไปในทางบวกจะเพมมากขนในทางบวก แตถาเจตคตเปนไปทางลบกเพมมากขนในทางลบดวย 2. การเปลยนแปลงไปคนละทาง (Incongruent Change) หมายถง การเปลยนแปลง เจตคตเดมของบคคลทเปนไปในทางบวกจะลดลงและไปเพมทางลบ หลกการของการเปลยนแปลงเจตคต รวมทงการเปลยนแปลงไปในทางเดยวกน หรอการ เปลยนแปลงไป คนละทางนน มหลกการวา เจตคตทเปลยนแปลงไปในทางเดยวกนเปลยนไดงายกวาเจตคตทเปลยนแปลงไปคนละทาง เพราะการเปลยนแปลงไปในทางเดยวกนมความมนคง ความคงทมากกวาการเปลยนแปลงไปคนละทางการเปลยนแปลงเจตคตเกยวของกบปจจยตอไปน 1. ความสดขด (Extremeness) เจตคตทอยปลายสดเปลยนแปลงไดยากกวาเจตคตทไมรนแรงนก เชน ความรกทสดและความเกลยดทสดเปลยนแปลงยากกวาความรกและความเกลยดท ไมมากนก 2. ความซบซอน (Multicomplexity) เจตคตทเกดจากสาเหตเดยวกนเปลยนไดงายกวาเกดจากหลายๆ สาเหต 3. ความคงท (Consistency) เจตคตทมลกษณะคงทมาก หมายถง เจตคตทเปนความเชอฝงใจ เปลยนแปลงยากกวาเจตคตทวไป 4. ความสมพนธเกยวเนอง (Interconnectedness) เจตคตทมความสมพนธซงกนและกน โดยเฉพาะทเปนไปในทางเดยวกนเปลยนแปลงไดยากกวาเจตคตทมความสมพนธไปในทางตรงกนขาม 5 ความแขงแกรงและจ านวนความตองการ (Strong and Number of Wants Served) หมายถง เจตคตทมความจ าเปนและความตองการในระดบสง เปลยนแปลงไดยากกวาเจตคตทไมแขงแกรงและไมอยในความตองการ 6. ความเกยวเนองกบคานยม (Centrality of Related Values) เจตคตหลายเรองเกยวเนองจากคานยมความเชอวาคานยมนนดนาปรารถนา และเจตคตสบเนองจากคานยม ขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมนนเปนสงทเปลยนแปลงไดยาก

7. อารมณ (Emotion) 7.1 ความหมายของอารมณ อารมณ เปนสภาวะทางจตใจ ทมผลมาจากการตอบสนองตอสงกระตน ทงทมาจากภายใน ไดแก

ความสบาย ความเจบปวด และอาจมาจากสงเราภายนอก เชน บคคล อณหภม ดนฟาอากาศ อารมณมาจากค าภาษาองกฤษวา Emotion ซงมาจากค าภาษาลาตนวา Emovere แปลวาการเคลอนไหวหรอความปนปวน ตนเตน “อารมณ” มความหมายตางๆ กนแลวแตผใชจะพจารณาใหความหมาย เพราะอารมณเปนเรองละเอยดออน เชน อารมณรก กม “รก” หลายรปแบบ เชน รกชาต รกเพอน รกลก รกพอแม รกสามภรรยา รกสตว ฯลฯ จะเหนไดวาแมจะเปนความรกเหมอนกนแตรายละเอยดในการรกสงตางๆ แตกตางกน บางครงอารมณทางบวกกบอารมณทางลบกอาจเกดขนพรอมๆ กนดวย เชน ผทไดรบทนไปศกษาตอตางประเทศรสกดใจทจะไดไปหาประสบการณในสถานทแปลกใหม ไดศกษาเลาเรยนโดยไมตองใชเงนของตวเอง แตกรสกมความทกขทจะตองจากบาน จากคนทรก รสกกงวล หวงใย เปนตน

Page 17: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

7.2 ประเภทของอารมณ อารมณแบงไดเปน 2 ชนด ไดแก 1. อารมณทางบวก เชน รก พอใจ ชนชอบ สบายใจ ฯลฯ 2. อารมณทางลบ เชน เครยด เกลยด โกรธ วตกกงวล ฯลฯ

7.3 รปแบบของอารมณ อาจแสดงออกได 3 แบบ ไดแก

1. แบบทเกดทนททนใด เชน อารมณโกรธ กลว ดใจ 2. พฤตกรรมทเปนผลมาจากอารมณ เชน ดาเมอโกรธ กระโดดตวลอยเมอดใจ 3. การเปลยนแปลงทางรางกายทเปนผลมาจากอารมณ เชน หนาแดง มอสน ปากสน

7.4 การพฒนาความฉลาดทางอารมณ (Emotion Quotient = EQ) ความฉลาดทางอารมณ คอ ความสามารถทางอารมณในการด าเนนชวตอยางสรางสรรค

และมความสข ซงการรจกความฉลาดทางอารมณจะมประโยชนเพอการพฒนาและใชศกยภาพตนเองในการด าเนนชวตครอบครว การท างาน การจดระบบคณลกษณะของความฉลาดทางอารมณ กรมสขภาพจต ไดจ าแนกเปน 3 ดาน คอ

ดานด หมายถง ความสามารถในการควบคมอารมณ และความตองการของตนเอง รจกเหนใจผอน และมความรบผดชอบตอสวนรวม

ดานเกง หมายถง ความสามารถในการรจกตนเอง มแรงจงใจ สามารถตดสนใจแกปญหา และแสดงออกอยางมประสทธภาพ รวมทงมสมพนธภาพทดกบผอน ดานสข หมายถง ความสามารถในการด าเนนชวตอยางมความสข

8. การเรยนร (Learning)

8.1 ความหมายการเรยนร การเรยนร คอ การเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเนองมาจากประสบการณเดม ท าใหคนเผชญกบสถานการณเดมตางไปจากเดม การเรยนร หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางถาวรซงเกดมาจากประสบการณหรอการฝกหดการเปลยนแปลงนเปนการเปลยนทางอวยวะ สตปญญา ทางสงคมหรอทางอารมณกได พฤตกรรมทไมจดวาเปนการเรยนรกคอพฤตกรรมตอบสนองตามธรรมชาต พฤตกรรมทอยในขอบเขตของพนธกรรมและพฤตกรรมทเกดขนชวคราว ในกระบวนการเรยนการสอน มบคคลทส าคญ 2 ฝาย คอ ผสอน และ ผเรยน ทฤษฏการเรยนร คอ ค าอธบายแนวความคดทไดจากการคนพบวา คนเราเรยนรไดอยางไร มปจจยอะไรบางทเกยวของกบการเรยนร ท าอยางไรจงจะชวยใหเกดการเรยนรไดดทสด เพอชวยใหเขาใจและน าไปใชในการควบคมและท านายการเรยนรใหไดผลดยงขน 8.2 ลลาการเรยนร นกจตวทยาทศกษารปแบบการเรยนรหรอลลาการเรยนรของมนษย (Learning style) ไดพบวา มนษยสามารถรบขอมลโดยผานเสนทางการรบร 3 ทาง คอ การรบรทางสายตาโดยการมองเหน(Visual percepters) การรบรทางโสตประสาทโดยการไดยน (Auditory percepters) และ การรบรทางรางกายโดยการเคลอนไหวและการรสก (Kinesthetic percepters) ซงสามารถน ามาจดเปนลลาการเรยนรได 3 ประเภทใหญๆ ผเรยนแตละประเภทจะมความแตกตางกนคอ 1. ผทเรยนรทางสายตา (Visual learner) เปนพวกทเรยนรไดดถาเรยนจากรปภาพ แผนภม แผนผงหรอจากเนอหาทเขยนเปนเรองราว เวลาจะนกถงเหตการณใด กจะนกถงภาพ

Page 18: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

เหมอนกบเวลาทดภาพยนตรคอมองเหนเปนภาพทสามารถเคลอนไหวบนจอฉายหนงได เนองจากระบบเกบความจ าไดจดเกบสงทเรยนรไวเปนภาพ 2. ผทเรยนรทางโสตประสาท (Auditory Learner) เปนพวกทเรยนรไดดทสดถาไดฟงหรอไดพด จะไมสนใจรปภาพ ไมสรางภาพ และไมผกเรองราวในสมองเปนภาพเหมอนพวกทเรยนรทางสายตา แตชอบฟงเรองราวซ าๆ และชอบเลาเรองใหคนอนฟง คณลกษณะพเศษของคนกลมน ไดแก การมทกษะในการไดยน/ไดฟงทเหนอกวาคนอน 3. ผทเรยนรทางรางกายและความรสก (Kinesthetic learner) เปนพวกทเรยนโดยผานการรบรทางความรสก การเคลอนไหว และรางกาย จงสามารถจดจ าสงทเรยนรไดดหากไดมการสมผสและเกดความรสกทดตอสงทเรยน เวลานงในหองเรยนจะนงแบบอยไมสข นงไมตดท ไมสนใจ บทเรยน และไมสามารถท าใจใหจดจออยกบบทเรยนเปนเวลานานๆ ได สรป

โดยสรปแลวการท าความเขาใจในพฤตกรรมมนษยทแสดงออกมานน จะตองศกษาถงองคประกอบทส าคญๆ ไดแก การรบร การคด สตปญญา การจ า ความเชอ เจตคต อารมณ และการเรยนร องคประกอบเหลานเปนพฤตกรรมของมนษยทงสน ค าถามทายบท

จงอธบายความหมาย และยกตวอยางประกอบ ค าตอไปน การรบร สตปญญา การคด การจ า ความเชอ เจตคต อารมณ การเรยนร

เอกสารอางอง กนยา สวรรณแสง. (2540). จตวทยาทวไป. กรงเทพ : พมพทอกษรพทยา. งามตา วนนทานนท. (2536). “ลกษณะทางพทธศาสนาและลกษณะทางพฤตกรรมศาสตรของ

บดาและมารดาทเกยวของกบการอบรมเลยงดบตร.” รายงานการวจยฉบบท 50. สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

จฑารตน เอออ านวย. (2549). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.พมพครงท 2ชยพร วชชาวธ. (2525). มลสารจตวทยา. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชอลดดา ขวญเมอง. (2548). “เอกสารประกอบการสอนพฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน” มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม. นวลศร เปาโรหตย. (2532). จตวทยาทวไป. ภาควชาจตวทยา. คณะศกษาศาสตร ,

มหาวทยาลยรามค าแหง ปราณ รามสตร, จ ารส ดวงสวรรณ. (2545). พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน. สถาบนราชภฏธนบร.พศวง ธรรมพนธา. (2540). มนษยกบสงคม. กรงเทพมหานคร : ด.ดบคสโตร. รจร นพเกต (2540). จตวทยาการรบร. กรงเทพฯ : ประกายพรกการพมพ, 2540.

Page 19: บทที่ 2 องค์ประกอบของพฤติกรรมelearning.psru.ac.th/courses/195/Chapter2.pdf · แนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับการรับรู้ของกลุ่มเกสตัลท์

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

สลกจต ตรรณโอภาส.(2555). GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน : โครงการเอกสารประกอบการสอนวชาศกษาทวไป คณะกรรมการบรหารหลกสตรหมวดวชาศกษาทวไป มหาวทยาลยราชภฎพบลสงคราม . พษณโลก : มปพ.

อษณย อนรทธวงศ. (2555). ทกษะความคด : พฒนาอยางไร High Level of Thinking Skills How to Develop. กรงเทพฯ : อนทรณน.

ฤกษชย คณปการ. (2527). จตวทยาการศกษา. พษณโลก : ภาควชาจตวทยาและการแนะแนว สถาบนราชภฏพบลสงคราม. Silverman, Robert E. Psychology. (1985).5th ed. Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice –

Hall, Inc., Gardner, H. (1983). Frames of mind : the theory of multiple intelligences. London :

Poladin. Raymond, Roger Daley.(1988) “A Study of Relationships between Environments and

Stuent Achievement.” Dissertation Abstracts International 43, 2 (June 1988) : 3796. Quin Serttain,(1985).Psychology : Understanding Human Behaviors.New York : McGraw-Hill

Book Co.Inc